Gwyliwch, a gweddïwch naddewch i gael eich profi. Ymae’r ysbryd yn barod ond ycnawd yn wan.

Brawddeg yw hon o eiddo’rArglwydd Iesu yng NgarddGethsemane.

Ddaeth dim un o’r bobl addaliwyd yn yr argyfwng aarweiniodd at lofruddiaeth Iesuo Nasareth ohono heb staen areu cymeriadau. Roedd ydigwyddiadau’n brawf enbydarnynt oll.

Llwyddodd cynllwyn yPhariseaid a’r YsgrifenyddionRoedden nhw wrth eu boddfod dyn atgas ganddynt wedi’iboenydio a’i fychanu a’i ladd.Gallent ymfalchïo yn eu safiaddros gyfiawnder. Golchodd yRhaglaw Pilat ei ddwylo.Gweithredodd y milwyrRhufeinig yn drwyadl felofferynnau’r ymerodraeth acymesgusodi dan gochl“cyflawni dyletswydd” –cyfiawnhad oesol byddinoeddsy’n gwadu eu gweithredoeddysgeler.

Roedd methiannau disgyblionIesu yn lleng.

Derbyniodd Jwdas ddeg arhugain o ddarnau arian yn dâlam fradychu Iesu.

Cysgu gwnaeth Pedr, Iago acIoan yng ngardd Gethsemane er i Iesurannu â nhw ei deimladau dwysaf,Y mae fy enaid yn drist iawn hyd atfarw. Arhoswch yma, gwyliwch gyda mi.

Methon nhw.

Pan ddaeth milwyr i arestio Iesu,tynnodd un disgybl ei gleddyf a tharogwas yr archoffeiriad. A fethon nhwddeall dim o’r hyn ddysgwyd iddyn nhwgan Iesu am drais a thywallt gwaed?

Ar ôl addo’n dda a thyngu teyrngarwch,dywed y cofnod, gadawodd ydisgyblion ef bob un, a ffoi.

Dywedir bod Pedr yn canlyn o hirbell. Cawson nhw eu paratoi gan Iesu arsawl achlysur ar gyfer y digwyddiadenbyd, ond amharod oedden nhw idderbyn yr anochel. Dywedodd Iesu,Fe gaiff Mab y Dyn ei draddodi i’r prifoffeiriaid a’r ysgrifenyddion;condemniant ef i farwolaeth …

ei watwar a’i fflangellu a’igroeshoelio … Ac feddigwyddodd fel yrhagwelodd e.

Un ymateb gan Pedr i’rsiarad hyn oedd, Na ato Duw,ni chaiff hyn ddigwydd i ti.Yr oedd yn bendant y gallaisefyll dros Iesu a gydag ebeth bynnag ddelai i’w rhan:Hyd yn oed petai’n rhaid imifarw gyda thi, ni’th wadafbyth.

Ond mae Iesu’n adnabod eiddisgybl yn well nag y maePedr yn adnabod ei hunan acyn rhagweld y dyfodol: Heno,cyn i’r ceiliog ganu, byddi’n fyngwadu deirgwaith. A dynaddigwyddodd. Wrth loetranyn agos at y fan lle’r oeddIesu’n cael ei holi, caiff eiadnabod gan rai o’r morynionyno fel un a oedd gydagIesu’r Galilead. Mae’r rhaineto, ac eraill, yn cywilyddioeu hunain yn eu hawydd iweld person arall yn mynd idrwbwl. Mae’r holl awyrgylchyn rhwydo pobl i fwynhaudioddefaint eraill. A gwaduwnaeth Pedr fod ganddounrhyw berthynas â Iesu’rGalilead, a hynny deirgwaith.Canodd y ceiliog ac aethPedr allan ac wylo’n chwerw.

Doethineb yr oesau … t. 2 • Ffydd a diwylliant… t. 7 • Dathlu cyfraniad Lewis Evan, Llanllugan … t. 8

CYFROL CXLVII RHIF 13 DYDD GWENER, MAWRTH 29, 2019 Pris 50c

yn calonogi

yn ysbrydoli

yn adeiladu

yGOLEUADE G L W Y S B R E S B Y T E R A I D D C Y M R U

Darganfod Brenin GeirwirAr ein taith tuag at y Pasg rydym yn neidio rhai penodau yng nghofnod Mathew. A chawn ein tywys yr wythnos hon

gan y Parch Lona Roberts i feddwl am sut ddarganfyddodd Simon Pedr bod Iesu yn frenin geirwir.

PEDR YN GWADU IESU

Yr oedd Pedr yn eistedd y tu allan yn y cyntedd. A daeth un o’rmorynion ato a dweud, “Yr oeddit tithau hefyd gyda Iesu’rGalilead.” Ond gwadodd ef o flaen pawb a dweud, “Nid wyfyn gwybod am beth yr wyt ti’n sôn.” Ac wedi iddo fynd allani’r porth, gwelodd morwyn arall ef a dweud wrth y rhai oeddyno, “Yr oedd hwn gyda Iesu’r Nasaread.” Gwadodd yntaudrachefn â llw, “Nid wyf yn adnabod y dyn.” Ymhen ychydig,dyma’r rhai oedd yn sefyll yno yn dod at Pedr ac yn dweudwrtho, “Yn wir yr wyt ti hefyd yn un ohonynt, achos y mae dyacen yn dy fradychu.” Yna dechreuodd yntau regi a thyngu,“Nid wyf yn adnabod y dyn.” Ac ar unwaith fe ganodd yceiliog. Cofiodd Pedr y gair a lefarodd Iesu, “Cyn i’r ceiliogganu, fe’m gwedi i deirgwaith.” Aeth allan ac wylo’n chwerw.

Mathew 26:69-74

CydymdeimloEstynnwn ein cydymdeimlad diffuant âtheulu’r Parch Morgan Llywelyn Jones.Cyfrannodd lawer i’r Cyfundeb ganwasanaethu fel Ysgrifennydd ac felLlywydd Sasiwn y De. Cynhaliwyd eigynhebrwng ddydd Sadwrn 23 Mawrth2019. Bydd teyrnged lawnach yn dilynyn fuan.

(parhad ar dudalen 8)

Pedr yn Gwadu Iesu, Caravaggio(commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Denial_of_Saint_Peter-Caravaggio_(1610).jpg)

• Wythnos nesaf – Pwy fydd ar ben ei focs sebon? •

Mae’n ddiddorol meddwlam y gwahanol bobl syddwedi cyfoethogi treftadaethGristnogol ein gwlad!Rydym yn hoff o glywedhanes unigolion oedd wedigweithio’n aberthol droseu Gwaredwr.

Yn ystod y ddeunawfedganrif, roedd Lewis Evanyn enw cyfarwydd araelwydydd Llanllugan athu hwnt, ac mae ei enwyn aros yn fawr ei barch argofgolofn a neilltuwydiddo, sydd i’w gweld y tuallan i Gapel yr Adfaheddiw.

Un o gynghorwyr cynnar yMethodistiaid oedd yCristion brwdfrydig yma oSir Drefaldwyn. Mae hanesei waith dros Grist, ynghydâ llawer o’i anturiaethaudiddorol wedi ei gofnodimewn gwahanol lyfrau achylchgronau hanesyddol. Roedd ganddofrwdfrydedd mawr i ddweud wrth ei

gyfoedion am fforddiachawdwriaeth trwy IesuGrist. Ond gan nad oeddei neges yn dderbyniolgan bawb, cafodd Lewis eierlid yn llym, a’i garcharudros ei ffydd. Yn Sasiwn yMethodistiaid ar 17egChwefror 1742 cafoddLewis Evan ei benodi’n‘gynghorwr’. Ef oedd ycynghorwr teithiol cyntaf abenodwyd i gynorthwyogyda’r seiadau yngNgogledd Cymru. Dymaddisgrifiad un aysgrifennodd am LewisIfan.

“Bychan ac ysgafn ogorffolaeth ydoedd, bywioga chyflym ei ysgogiadau, apharod a phert ei atebion.”

Yn ystod y flwyddyn hon,(2019), mae aelodauCapel Coffa Lewis Evan,ynghyd â Henaduriaeth

Trefaldwyn wedi trefnu digwyddiadau inodi trichanmlwyddiant ei eni.

Bydd cyfle yn y gwanwyn i gerdded y “filltiraur”. Dyma un o’r ffyrdd sy’n arwain atdreflan Llanllugan, sydd a’i pherthi’n llawno gennin Pedr yn ystod y gwanwyn. Ondcyn hynny, ar yr un diwrnod byddwn yncynnal oedfa yn eglwys y plwyf Llanllugan,i ganu emynau ac i glywed rhai o benilliony farwnad a ysgrifennwyd am ei fywyd ganJohn Lewis, Machynlleth. Wedyn ym misMai fe gynhelir cyfarfod, yng NghapelCoffa Lewis Evan yr Adfa, ar ffurf darlith.Byddwn yn clywed am rai o’i anturiaethau,a sut yr oedd ei fywyd mewn perygldroeon. Hefyd byddwn yn ystyried sut ydaeth un o’r werin bobl i chwarae rhanallweddol yn Niwygiad y Methodistiaid yny ddeunawfed ganrif. Edrychwn ymlaen ateich croesawu i’r cyfarfodydd hyn.

Mae gwahoddiad cynnes i bawb ymunogyda ni yn y dathliadau.

Ebrill 13eg. Oedfa arbennig yn eglwys yplwyf Llanllugan ac i ddilyn cerdded y“filltir aur”.

Mai 25ain. Darlith “Lewis Evan a’rDiwygiad Methodistaidd”. Capel CoffaLewis Evan yr Adfa.

Y ddau gyfarfod i ddechrau am 2 o’r glochy prynhawn.

Bydd rhai cyfarfodydd Saesneg wedi eutrefnu, hefyd, gyda chefnogaeth yMid-Wales and Border Presbytery.

Neil Perinton

8 Y Goleuad Mawrth 29, 2019

Mae’r cofnodion yn ddi-flewyn-ar-dafodac yn disgrifio cyflwr truenus pob un addaliwyd yn y ddrama ddialgar,waedlyd hon.

Ni fyddai Iesu’n synnu. Yr oedd Iesu’nadnabod y natur ddynol. Nid oeddarno angen tystiolaeth neb ynglªn â’rddynolryw; yr oedd ef ei hun yngwybod beth oedd mewn dynion.(Ioan 2: 24-25).

Mae oblygiadau oesol i’r ddrama hon.

Oni allwn adnabod ein hunain a’ncyfnod yn y cymeriadau a’rdigwyddiadau hyn? Ni yw’r rhaicyfiawn, trahaus a balch. Edifeirwch?Beth yw hynny? Cywilyddio am eingweithredoedd? Peidiwch â disgwyl ini wneud hynny.

Golchi’n dwylo? Wrth gwrs. Dyna’r pethdoeth ar ôl i ni greu llanastr. Nid fi sy’ngyfrifol, syr.

Addo’n dda a chyflawni ychydig? Wel,wrth gwrs! Cofiwch mor brysur ydw i.

Wylo wnaeth Pedr; wylo’n chwerw. Niwylwn ni.

Pam hynny?

Gwyliwch, a gweddïwch na ddewch igael eich profi.

PEDR YN GWADU IESU(parhad o dudalen 1)

Arloeswr ar dân!Lewis Evan, Llanllugan 1719-1792

Ar brynhawn y 5ed o Fawrth, 2019, am 1.30 o’r gloch, cynhaliwyd HenaduriaethConwy a Dyfrdwy, yng Nghapel Peniel, Deganwy, ac yma gwelir Mrs. Eirian Jones,Carrog, Llywydd newydd yr Henaduriaeth, gyda swyddogion yr Eglwys. Roedd ydefosiwn ar ddechrau’r gwasanaeth dan ofal Mr. Trefor Lewis a Mr. R. Oliver Roberts, achafwyd hanes yr Achos gan Mr. Trystan Lewis, ac ef hefyd oedd wrth yr organ.

O’r chwith: Mrs. Eirian Jones, Mr. Trefor Lewis; Mr. Trystan Lewis, Mr. R. Oliver Robertsa gweinidog yr Eglwys, Y Parchedig Dylan Rhys Parry.

Yn ystod yr eisteddiad hefyd cafwyd hanes yr Achos yng Nghapel Carmel, Conwy, ganMrs. Gwyneth Griffith.

Eryl Edwards

Henaduriaeth Conwy a Dyfrdwy

Os na nodir yn wahanol nid yw barn y cyfranwyr o angenrheidrwyddyn farn y golygydd na’r Gymanfa Gyffredinol.Anfoner pob gohebiaeth, newyddion, ysgrifau, a.y.y.b.at y Parch. Ddr. R. Watcyn James, Eryl, Capel Bangor, Aberystwyth SY23 3LZ.e-bost: goleuad@ebcpcw.org.uk

Hysbysebion i Swyddfa’r Goleuad, Gwasg y Bwthyn, Tª Cadnant, Parth 2,Lôn Hen Felin, Stad Ddiwydiannol Cibyn, Caernarfon, Gwynedd, LL55 2BD.(01286) 672018. e bost: goleuad@btconnect.com

Cyhoeddwyd gan Eglwys Bresbyteraidd Cymru ac argraffwyd gan Wasg y Bwthyn,Caernarfon. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel Newyddiadur.

13

9 770017 170003

I S S N 0 0 1 7 - 1 7 0 0

Cofeb Lewis Evan© Hawfraint y Goron:

Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru