CYFLWYNIAD I HAWLIAU PLANT

Gwaith grŴP

agenda

• Beth yw hawliau plant?• Pam hawliau plant?• Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar

Hawliau’r Plentyn• Hawliau plant yng Nghymru• Hawliau plant a’r rhai sy’n gweithio ym

maes mewnfudo, ffoaduriaid a cheiswyr lloches

• Myfyrio a gwerthuso

HAWLIAU DYNOL – EGWYDDORION CRAIDD

• Cyffredinol

• Diymwad

• Annatod

• Atebol

EGWYDDORION FREDA

• Tegwch a rhyddid (Fairness and freedom)

• Parch (Respect)• Cydraddoldeb (Equality)• Urddas (Dignity)• Ymreolaeth (Autonomy)

PAM MAE ANGEN HAWLIAU YCHWANEGOL AR BLANT?

• Aeddfedrwydd• Heb lais ac yn anweledig• Eiddo

DYMUNIADAU, ANGHENION A HAWLIAU

• Dymuno – awydd i gael rhywbeth

• Angen – y cyflwr o fod angen cymorth, neu â phrinder hanfodion sylfaenol fel bwyd

• Hawl – hawl foesol neu gyfreithiol i gael neu wneud rhywbeth

4 ELFEN HAWL

1. Y sawl sydd â’r hawl (yr unigolyn)2. Y gwrthrych (yr hyn y mae

ganddynt hawl i’w gael)3. Y rhai â dyletswydd (pobl neu

sefydliad)4. Y cyfiawnhad (mwy o urddas i’r

unigolyn, datblygiad cymdeithasol, cymdeithas heddychlon)

CORFF HAWLIAU

CONFENSIWN Y CENHEDLOEDD UNEDIG AR HAWLIAU’R PLENTYN

• 54 erthygl• 41 prif erthygl• 3 pharth

4 HAWL SYLFAENOL

Erthygl 2 – Dim gwahaniaethuErthygl 3 – Lles y plentynErthygl 6 – Hawl i fywydErthygl 12 – Hawl i gael eich clywed

Y SAFONAU CENEDLAETHOL AR GYFER CYFRANOGIAD PLANT A PHOBL IFANC

1. Gwybodaeth – sy’n hawdd i blant a phobl ifanc ei deall

2. Eich dewis chi – digon o wybodaeth ac amser i wneud dewis gwybodus

3. Dim gwahaniaethu – mae gan bob person ifanc yr un cyfle i gymryd rhan

4. Parch – byddwn yn parchu’ch barn chi5. Byddwch chi ar eich ennill hefyd –

byddwch chi’n mwynhau’r profiad6. Adborth - byddwch chi’n gwybod pa

wahaniaeth mae’ch barn chi wedi’i wneud

7. Gwella ein ffordd o weithio – bydd oedolion yn gofyn i chi sut gallan nhw wella eu ffordd o weithio gyda chi yn y dyfodol

GWEITHREDU’r HAWL I ADDYSG- ENGHRAIFFT

Llywodraeth

Dyletswydd i chwilio am adnoddau a’u dyrannu, diffinio polisi, sicrhau cynnydd yn erbyn targedau

Sefydliadau addysg

Dyletswydd i hyfforddi athrawon, trefnu adnoddau, creu amgylchedd sy’n ystyriol o blant

Athrawon Dyletswydd i addysgu’n dda, annog rhieni, cynorthwyo pob plentyn

Rhieni Dylent gefnogi addysg eu plant

Plant a phobl ifanc

Dylent barchu plant eraill er mwyn cefnogi’u cyfoedion i ymarfer eu hawliau

Y BROSES ADRODD

• Bob 5 mlynedd• Adroddiadau i’r Cenhedloedd Unedig:

– Llywodraeth y DU (gan gynnwys adran gan Lywodraeth y Cynulliad)

– Adroddiadau Cyrff Anllywodraethol– Adroddiad pobl ifanc– Adroddiadau’r Comisiynwyr Plant (4 gwlad)

• Sylwadau i gloi• Cynllun gweithredu Llywodraeth y Cynulliad• Grŵp monitro

AMSER PANED

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I’R RHAI SY’N GWEITHIO YM MAES MEWNFUDO, FFOADURIAID A CHEISWYR LLOCHES 1

Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol

1. Darparu hyfforddiant ar Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn i bob oedolyn sy’n gweithio gyda phlant, yn cynnwys gweithwyr mewnfudo

2. Gwneud mwy i godi ymwybyddiaeth am wahaniaethu yn erbyn plant ac atal hyn. Efallai y bydd angen cynnwys gwaith i helpu rhai grwpiau, yn cynnwys plant sydd wedi mewnfudo, ffoaduriaid ifanc a cheiswyr lloches

3. Gwneud popeth o fewn eu gallu i sicrhau bod lles gorau’r plentyn yn rhan o bob deddf neu bolisi sy’n effeithio ar blant, yn cynnwys ym maes mewnfudo

4. Hyrwyddo’r egwyddor o barch i farn y plentyn yn y llysoedd ac mewn unrhyw achosion eraill sy’n effeithio ar y plentyn

5. Monitro plant sy’n byw mewn gofal maeth, cartrefi a sefydliadau plant, yn cynnwys ymweld â’r plant hyn yn rheolaidd

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I’R RHAI SY’N GWEITHIO YM MAES MEWNFUDO, FFOADURIAID A CHEISWYR LLOCHES 2

Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol

6. Gwneud mwy i sicrhau mai dewis olaf yn unig fydd cloi plant mudol a cheiswyr lloches a bod hynny’n cael ei wneud am y cyfnod byrraf posibl

7. Sicrhau bod Asiantaeth Ffiniau’r DU yn cyflogi staff sydd wedi’u hyfforddi’n arbennig i gyfweld plant

8. Meddwl am roi gwarcheidwaid i blant ar eu pen eu hunain sy’n ceisio lloches ac yn ffoaduriaid a fydd yn gofalu am les y plant hyn

9. Darparu ffigurau am niferoedd y plant sy’n ceisio lloches yn y DU, yn cynnwys y rhai lle mae yna amheuaeth am eu hoedran

10. Credu plant ar eu pen eu hunain sy’n ceisio lloches os bydd yna amheuon am eu hoedran a’u trin fel plant

11. Cael cyngor gan arbenigwyr ar sut i benderfynu a yw rhywun o dan neu dros 18 oed

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I’R RHAI SY’N GWEITHIO YM MAES MEWNFUDO, FFOADURIAID A CHEISWYR LLOCHES 3

Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol

12.Sicrhau, os yw plant sy’n ceisio lloches neu’n ffoaduriaid yn cael eu hanfon yn ôl i’w mamwlad, y bydd gwiriadau’n cael eu gwneud i sicrhau y bydd y plentyn yn ddiogel.

13.Newid y gyfraith i atal plant sy’n dod i’r DU heb ddogfennau dilys rhag cael eu herlyn

14.Darparu digon o arian i roi’r Cynllun Gweithredu Atal Masnachu mewn Pobl ar waith

15.Cymeradwyo Confensiwn Cyngor Ewrop ar Weithredu yn erbyn Masnachu mewn Pobl

16.Sicrhau bod rheolau amddiffyn plant ar gyfer plant sydd wedi’u masnachu yn bodloni safonau rhyngwladol

DEDDFWRIAETH A PHOLISÏAU HAWLIAU PLANT YNG NGHYMRU

• Deddf Plant 2004 – mabwysiadodd Llywodraeth y Cynulliad Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn fel sail i bob polisi plant

• Saith nod craidd – yn seiliedig ar y Confensiwn

• Cynllun Gweithredu Cenedlaethol – Gwneud Pethau’n Iawn 2009 – yn mynd i’r afael ag 16 blaenoriaeth ar gyfer Cymru

• Mesur Plant a Theuluoedd (Cymru) – pasiwyd yn 2010

• Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) – bydd Gweinidogion yn gorfod ystyried y Confensiwn wrth wneud eu holl benderfyniadau

Yr ERTHYGLAU MWYAF PERTHNASOL I’R RHAI SY’N GWEITHIO YM MAES MEWNFUDO, FFOADURIAID A CHEISWYR LLOCHES 1

• Erthygl 7 – hawl i gael enw a gofrestrwyd yn gyfreithiol ac i genedligrwydd

• Erthygl 8 – dylai Llywodraethau barchu hawl plant i enw, cenedligrwydd a chysylltiadau teulu

• Erthygl 9 – ni ddylid dy wahanu oddi wrth dy rieni onid yw hynny er dy les dy hun

• Erthygl 10 – dylai teuluoedd sy’n byw mewn gwledydd gwahanol gael yr hawl i symud rhwng y gwledydd hynny fel y gall y rhieni a’r plant gadw mewn cysylltiad

• Erthygl 11 – dylai Llywodraethau gymryd camau i atal plant rhag cael eu cymryd allan o’u gwledydd nhw’u hunain yn anghyfreithlon

Yr ERTHYGLAU MWYAF PERTHNASOL I’R RHAI SY’N GWEITHIO YM MAES MEWNFUDO, FFOADURIAID A CHEISWYR LLOCHES 2

• Erthygl 13 – hawl i wybodaeth• Erthygl 14 – hawl i feddwl a chredu’r hyn a fynni • Erthygl 20 – os na all dy deulu dy hun ofalu

amdanat, rhaid i ti dderbyn gofal priodol gan bobl sy’n parchu dy grefydd, diwylliant ac iaith

• Erthygl 22 – mae gan blant sy’n ffoaduriaid yr un hawliau â phlant a anwyd yng Nghymru

• Erthygl 30 – hawl i ddysgu a defnyddio iaith ac arferion dy deulu

• Erthygl 35 – Dylai’r Llywodraeth sicrhau na chei di dy gipio na dy werthu

MEDDYLIWCH AM BLENTYN…

RHOI’R HYN A DDYSGWYD AR

WAITH

UNRHYW GWESTIYNAU I GLOI?