cnc programlama dersleri

8/7/2019 CNC Programlama Dersleri

1/59


2/59

TOPHANE TEKNK LSES CNC BLM

Matkap Tezgah (Drilling Machine) Delik Bytme Tezgah (Boring Machine) Talama Tezgah (Grinding Machine)

Btn bu NC takm tezgahlarnn kendine zg kapasite,operasyon yetenekleri ve birtakmkarakteristik zellikleri vardr.Bu nedenle tezgahn sahip olmad hibir ileme zellii o

tezgaha yaptrlamaz.malat esnasnda operatrn programa mdahalesi olmadndan gereksiz zaman kayb

nlenmi olur.retim sresince operatr birden fazla tezgahla ilgilenebilir.retilen paralardal ve kalite ynnden farkllklarn olmas sz konusu deildir.

NC takm tezgahlarnda hafza bulunmad iin bu tr tezgahlarda blok verileri sra ileokunur ve ileme sokulur.Bir blok bittii zaman bir sonraki bloa geilir.Bu ilem,sras ileilem sonuna kadar devam eder.

CNC Tezgahlarnn avantajlar :

Kalifiye elemana ihtiya yoktur. retim hzlar yksektir. Her trl sarfiyat azdr. Karmakekiller kolayca ilenebilir. malat hassastr.

NC VE CNC TEZGAHLARI ARASINDAK FARKLAR

Bilgisayarl nmerik kontrolde ( Computer Numerical Control ) temel dnce NmerikKontroln ayndr. Ancak tezgah kontrol nitesinin (MCU) para programn muhafazaedebilme zellii vardr.Bu zellik mikro elektronikteki gelimelerin endstriyel alanayansmas sonucu ortaya km ve takm tezgahlarnda yaygn olarak kullanlr.

Programn tezgaha transferi delikli kat eritler (Punched Tapes),Manyetik bantlar(Magnetik Tapes) vb. veri tayclar araclyla olur.

CNC Takm Tezgahlarnn nemi

CNC tezgahlarna yklenen yada manuel olarak (MDI) tezgah kontrol nitesinde yazlanCNC programlarnn format yaps NC tezgahlarndakinin aynsdr.Tezgaha bir bilgisayarentegre edildii iin NC programlar, kesicilerle ilgili baz teknik ve ofset bilgileri kalcolarak tezgah hafzasnda saklanabilir.Ayrca imalatn her aamasnda programa mdahale

edilir ve programda istenilen deiiklikler yaplabilir.

CNC Takm Tezgahlarle Kyaslandnda u nemli zellikler Gze arpar:1 Tezgaha yklenmi olan para programlar tezgah kontrol nitesi hafzasnda saklanr

ve buradan arlarak defalarca kullanlr.2 Tezgah kontrol nitesini besleyen zel bir g kayna vardr.Enerji kesilse bile,

program bilgileri hafzadan silinmez.3 Para program zerinde yaplmas dlen deiiklikler istenildii anda ve kolaylkla

yaplr.Deitirilmi olan program son ekliyle hem iitilir hem de hafzada saklanr.

MESLEK TEKNOLOJS 10 2


3/59


4 Baz standart operasyonlar (delik delme, aln tornalama, d ap tornalama, pah krma,konik tornalama vb.) program ierisinde dngler eklinde tantlr ve gerekli terlerdekolaylkla kullanlr.

5 paras zerinde bulunan dngler dndaki tekrarlanmas gereken operasyonlar anaprogram sonunda alt program olarak tantlr.Bu alt programlar ana program ierisinde gerekli

yerlerde arlarak kullanlr.rnein ADANA yazs iin bir program yazalm.Program iki ekilde yazlr: Her harf iin ayr ayr birer program yazlrsa,yazlan program ok uzun ve karmakolur. A,D ve N harfleri iin birer alt program yazlrsa, bu program daha ksa ve basit olur.Bu durumda kesici, her harf iin gerekli olan balang noktasna geldiinde, o harfin alt

program arlarak ilenir6 CNC ileme merkezleri iin bir NC program yazldnda i paras normal olarak

belirli aptaki kesicilerle ilenir. leme esnasnda kesici takm krlr ve ayn apta kesicibulunamazsa farkl aptaki kesici ile ileme kalnan yerden devam edilebilir.Burada programdeil, sadece kesici ktphanesindeki kesici ap deerinin yeni kesici apna gredeitirilmesi yeterlidir.

7 Mikro bilgisayar sayesinde kesicinin yer deitirme hareketleri, devir says ve ilerlemedeerlerinde optimum deerlere ulalr. Bunun sonucunda da ideal kesme koullar salanr.

8 CNC kontrol nitesinde bilgisayar kullanm sonucu dier pek ok bilgisayar vesistemleri ile iletiim kurabilme avantajna sahiptir.

9 parasnn imalatna geilmeden tezgah kontrol nitesinin ekrannda i parasnngrafik benzetimi grlebilir.

10 Kesici takm deitirmeler programlanarak otomatik olarak yaplr. Kesicilerle ilgilikalibrasyon ve kimlik bilgileri kesici ktphanelerinde muhafaza edilir.

CNC Takm Tezgahlarnn Avantajlar1 Konvansiyonel tezgahlarda kullanlan baz balama kal p, mastar vb. elemanlarla

kyasland zaman tezgahn ayarlama zaman ok ksadr.2 Ayarlama, l kontrol, manuel hareket vb. nedenlerden oluan zaman kayplar

ortadan kalkmtr.3 nsan faktrnn imalatta fazla etkili olmamasndan dolay seri ve hassas imalat

mmkndr.4 Kalifiye eleman ihtiyacna gerek yoktur.5 Tezgah operasyonlar yksek bir hassasiyete sahiptir.6 Tezgahn alma temposu her zaman yksek ve ayndr.7 Her trl sarfiyat ( elektrik, emek, malzeme vb.) asgariye indirgenmitir.

8 malatta operatrden kaynaklanacak her trl kiisel hatalar ortadan kalkmtr.9 Kal p, mastar, ablon vb. pahal elemanlardan faydalanlmad iin sistem dahaucuzdur.

10 Depolamada daha az yere gerek vardr.11 Para imalatna gei daha sratlidir.12 Para zerinde taplacak deiiklikler programn ilgili blmnde ve tamam

deitirilmeden seri olarak yaplr. Bu nedenle CNC takm tezgahlaryla yaplan imalat bykbir esneklie sahiptir.Bu tr imalatta (Flexible Manifakturing ) ad da verilir.

CNC Takm Tezgahlarnn dezavantajlarHer sistemde olduu gibi CNC tezgah ve sistemlerinin avantajlar yannda dezavantajlar da

mevcuttur. Bunlaryle sralayabiliriz.1 Detayl bir imalat program gereklidir.



4/59


2 Pahal bir yatrm gerektirir.3 Tezgahn saat creti yksektir.4 Konvansiyonel tezgahlarla kyaslandnda daha titiz kullanm ister.5 Kesme hzlar yksek kesicilerin kullanlmas gerekir.6 Periyodik bakmlar uzman ve yetenekli kiiler tarafndan dzenli olarak yaplmaldr.

CNC ' NN ENDSTRDE KULLANIM ALANLARI

Gnmzde endstrinin talal imalata adn verdiimiz blm CNC ' nin en yaygnbiimde kullanld alandr. Bugnk CNC ' nin domasna da bu alanda karlalanproblemlerin sebep olduu yukarda aklanmt. eksenli bir freze tezgah ilk kez 1952ylnda altrldnda bu tezgah o gnk baz imalat problemlerinin zmn salad iinok mkemmeldi. Freze tezgahlarna uygulanan bu sistemler daha sonra torna, talama vb.takm tezgahlarna da uyguland. Gnmzde imalatn yapld hemen hemen her alandaCNC kullanlmaktadr.

CNC ' nin kullanld balca alanlar :1 - Talal imalat.2 - Fabrikasyon ve kaynaklk.3 - Pres ileri.4 - Muayene ve kontrol.5 - Montaj.6 - Malzemelerin tanmas.

DNC TEZGAHLARININ TANIMI VE NEMDirekt Saysal Kontrol ( DNC ), bir ana bilgisayar yardmyla bir ya da birden fazla

CNC takm tezgahnn kontrol edilmesidir. DNC ' de temel dnce NC program aktarma,saklama, ileme ve rapor ilemlerini gerekletirmektir. Bu sistemde para program direktolarak bilgisayardan CNC tezgah ile bilgisayar arasnda ift ynl ( Tezgahtan bilgisayara,

bilgisayardan tezgaha ) veri transferi vardr.DNC Sisteminin Temel zellikleri :-NC programnn ynetimi ve programn elde edilmesi kolaydr.- Birden fazla CNC tezgah ile kullanlr.- Uzun NC programlarnn saklanma ve tezgahlara aktarlmalar mmkndr.- stenilen programlara ulamak ve programlarda deiiklikler yapmak kolaydr.- ift ynl veri transferinde byk lde gvenlidir.- Esnek imalat sistemleri ( FMS ) ile entegre edilebilir.

CNC TAKIM TEZGAHI ETLER

1) CNC TORNA TEZGAHLARINmerik kontroll torna tezgahlarnda genelde X ve Z ekseni olmak zere iki temel

eksen vardr.Bu tr takm tezgahlarnda pek ok profil tornalama ilemlerinin yaplabilmesiiin dorusal interpolasyon ve erisel interpolasyon ilem zellii yeterlidir.Ayrca devirsays ve kesici deitirme ilerleme hznn belirlenmesi vb. fonksiyonlara sahiptir.

leme kapasiteleri daha geni olan CNC torna tezgahlarnda eksen saylar 3 yadadaha fazla olabilir.nc eksen tezgah hareketinin eksen hareketi olabilir.zellikleEndstriyel tip CNC torna tezgahlarnda tezgahn yapsal direncini artrmak,daha hassas

imalat gerekletirebilmek ve kan talalar kesme blgesinden uzaklatrabilmek iinyapsal ayrntlardan baz dizayn deiiklikleri yaplmtr.



5/59


2) CNC FREZE TEZGAHLARICNC freze tezgahlar operasyon yeteneklerinin eitlilii bakmndan ileme

merkezlerinden sonra en ok ilem kabiliyetine sahip olan tezgahlardr.Bu tr tezgahlar en az3 olmak zere 4-5 ve daha fazla eksende ilem yapabilme zelliine sahiptir.Bu tezgahlarn

btn eitleri srekli iz kontrol ile donatlmtr.Otomatik kesici deitirme kolaylklar birbaka zelliktir.

3) CNC LEME MERKEZLERBu tr CNC tezgahlar noktasal hareket ve srekli iz kontrol ile donatlmtr.Bylece

kompleks ve ok sayda operasyonlara sahip i paralar imalatlar bir balamadagerekletirilir.

CNC LEME MERKEZLERNN KARAKTERSTK ZELLKLER1- Prizmatik i paralarnn bir balangta 3 hatta 4 yzeyi ayn anda ilenebilir.2-Aln frezeleme,delme,delik delme ,delik bytme,rayba ve klavuz ekme gibi

ilemler yaplabilir.3- parasnn tezgaha balanma ve zlme ilemlerinde robot kol ve ekipmanlar

kullanlr.Bylece zaman kayb ortadan kaldrlr.

4) CNC MATKAP TEZGAHLARICNC matkap tezgahlar ilem fonksiyonlar bakmndan konvansiyonel trleri ok

farkl deildir.Bal bana CNC matkap tezgah olarak deil kk kapasiteli dey ilememerkezi olarak tasarlanrlar.Tezgah tablas hareketi X ve Y eksenleri kesicinin hareketi ise Zekseni dorultusundadr.

Delme Operasyonu lem Basamaklar- Delinecek hedef noktann X ve Y koordinatlarna gnderilir.- Hedef noktaya ulatnda kesici i paras yzeyine emniyetli bir mesafeye kadar

sratle yaklar- parasnn delinme ilemine balanr.- Eer delik derinse kesici bir miktar geri kartlarak talalar boaltlr ve tekrar delme

ilemine devam edilir.- Delme ilemi bitiminde kesici sratle para dna karlr.-Kesici bir sonraki delik iin belirlenen koordinatlara gnderilir.

5) CNC TALAMA TEZGAHLARISilindirik ve dzlem talama ilemleri yksek hassasiyet ve yzey kalitesi elde

edilmesi gerekir. Bu nedenle zellikle teknolojik bak

mdan Nmerik Kontroln temelfelsefesine ok uygundur. Ne yazktr ki bu alanda CNC kullanm son yllarda olmutur.Torna ve freze tezgahlarnda kullanlan standart kontrol tasarmlar talama

tezgahlarnda kullanl deildir. Bu nedenle talama tezgahlarnn kontrol sistemlerinde diertr tezgahlarda farkl zmlere ihtiya vardr.

Bunlar:-Bazen 0.1 mikrona varan yksek hassasiyet.- ok geni bir ilerleme hz alan. lerleme hzlar 0.02 mm/dakle 60 m/dak arasnda

deiir.-Otomatik kesici telafisinin zmpara tann bilenmesinde sonra yaplmas.-Talama tezgahlarnda kullanlan kesici miktar fazla olmad iin telafi ilemi daha

basittir.



6/59


6) CNC PRES VE ZIMBALI DELCLERCNC pres ve zmbal delicilerde konum deitirmeler iki eksenli srekli iz kontrol

eklinde ve yksek deerlerde yaplr.Programlanabilen kurs ilerlemesi sac malzemelerinkalnlklarna gre deitirilebilir.Genelde bu tezgahlarda imal edilen paralar benzerdir.Bunedenle program hafzalar geni lde kombine ve tekrarlanabilir programlama

yeteneklerine sahiptir.Zmbal delicilerde zmba ekilleri basitten kompleks profillere kadar deiik ilemyapabilecek zelliklere sahiptir.Bunun iin yaygn olarak kullanlan zmbalarstandardladrlm ve hazr olarak bulunabilir.Yine bu tr tezgahlarn zmba ularnnotomatik olarak deitirilme zellikleri de vardr.Zmba taretlerinin en yaygn olarakkullanlan 36 istasyonlu olanlardr.

Bilgisayar yardm ile imal edilecek paralar sac plakalar zerine yerletirilir.Bylece enaz fire verebilecekekilde optimum para yerleimi salanr.Paralarn tanmalar vetezgaha srlme ilemi,maml ve artk paralarn uzaklatrlmalar programl tayclaryardmyla yaplr.

8) TEL EREZYON TEZGAHIAndrma teknolojisi ile alan tel erezyon tezgahlarnda sa kalplarnn zmba ve

matrisleri ile bakr elektrotlar hassas olarak tel ile kesilmektedir.

9) ALEVLE KESME TEZGAHLARISa ileme atlyelerinde kullanlan CNC zellikli alevli sa kesme makinalardr.

DGER TR CNC TAKIM TEZGAHLARIYksek verim ve hassasiyetten dolay CNC gnmzde her trl imalat sisteminde

yaygn olarak kullanlmaktadr.Gnmzde CNC nin kullanld tezgah eitleri yalnzca az nce bahsettiklerimizden

deildir.Ancak bunlar en yaygn olarak kullanlanlardr. Bunlarn dnda CNC ninkullanld tezgah trleri:A- boyutlu lme ve kontrol tezgahlar B-Alet bileme tezgahlarC-Testere tezgahlar D-Montaj sistemleriE-Erozyon tezgahlar F-Kaplama tezgahlarG-Malzeme tama sistemleri H-Svama tezgahlarI-Lazer kesme tezgahlar -Boru bkme makinalarJ-Alevle kesme makinalar

NC ve CNC TEZGAHLARINDA GVENL

A-Tezgahn Korunmas ve Muhafaza Ekipmanlarle DonatlmasCNC tezgah ve sistemleri konvansiyonel tezgahlarla kyaslandnda hayli karmak

olduklar grlr. Byle bir yapya sahip tezgahlarn gvenlik nlemlerinin de ileri seviyedealnmas gerekir. Bu nlemler operatr,tezgah,kesici ve alanlar iin alnr.

Eksen hareketlerinin snrlamalarnda limit switchler kullanlr. Bylece programdaarpmalara sebep olacak koordinat deerleri girilmi olsa bile tezgah, operatr almalimitinin aldn bildiren mesajla uyarr. Hatal veri girii dzeltilmedike para ilemeyedevam edilmez.

B-Programn Dorulanmas ve Simule Edilmesi



7/59


Para imalatna geilmeden yazlm olan bir programn bilgisayar ve tezgah kontrolnitesi yardmyla kontrol edilip teknolojik yada sistematik hatalarn olup olmadnnaratrlmas gerekir. te yaplan bu ileme programn dorulanmas adn veriyoruz.

Balca program dorulama eitleri:

A- BenzetimBilgisayar ekrannda programn altrlmas ve izlenmesi.B- Self TestProgramn tezgaha yklendikten sonra komutlarn tezgahn ilem birimi tarafndankontrol edilmesi.C- Grafik BenzetimCNC tezgahnn monitrnde para programnn izlenmesi ve kontrol edilmesi.D- Pen PlotFreze tezgahnda kesici yerine kalem yada kat balayarak X ve Y eksenhareketlerinin kontrol yaplr.E- Adm Adm Kontrol paras tezgaha balanmadan program adm adm altrlarak kontrol edilir.F- Dry Run paras balanmadan program durmakszn batan sona kadar altrlr.G-lk Para malatleyecei malzemenin ayn llerindeki pahal olmayan benzeri tezgaha balanr veadm adm ilenir.

NC programlarnda tespit edilen hatalar Geometrik ve Teknolojik olarak iki gruba ayrlr.

1- Geometrik HatalarBu hatalar eksenel hareketlerle ilgilidir. Olas hata eitleri,hareket ekseninin

tantlmamas (G0 X150 80), hedef noktann deerinin girilmemi olmas (G0 X150 Y) vb.

dir. Tablo 1.1 de grld gibi bu rneklerden birincisinde ikinci eksen olan Y eksenigirilmemitir. Bu komut satrnda CNC tezgah burada bulunmas gereken adresin neolduunu bilemez. nk burada olabilecek adresler Y,Z,F,M vb. olabilir.

HATALI KOMUT SATIRI DORU KOMUT SATIRIG0 X150 80 G0 X150 Y80G0 X150 Y G0 X150 Y80

Tablo 1.1 Geometrik hatal ve doru yazlm NC komut bloklar

2- Teknolojik Hatalar:Program ierisinde kesicinin eksenel hareketleri dndaki program verileri ile ilgili

hatalardr. l sisteminin tantlmamas,tezgah milinin dndrlmemesi,ilerlemedeerinin girilmemi olmas bu hatalardan bazlardr.

HATALI KOMUT SATIRI DORU KOMUT SATIRI

G0 X50 Y80 M3 G0 X50 Y80 M3 S1200G1 Z-10 G1 Z-10 F150G0 X50 Y80 M3 S1200 T G0 X50 Y80 S1200 T01

Tablo 1.2 Teknolojik hatal ve doru yazlm NC komut satr



8/59


C- Programn kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar

Yazlm olan NC programlar Bilgisayar ya da tezgah kontrol nitesinde kontroledilip doruluu onaylandktan sonra sra ilk i parasnn imalatna gelir. lk para imalatndaaadaki ilem sras izlenmelidir.

1- parasnn emniyetli ekilde balanp balanmad kontrol edilir.2- Tezgah sistemleri iin (kesici deitirme ve i paras balama) hava basncyetersiz olduunda operatr hem uyar mesajyla hem de tezgah zerinde yanp snen birkla uyarlr.

3- lk para imalat kontroll devir says ve ilerlemeler altnda gerekletirilir.4- Kesicilerin ve i parasnn deitirilme noktalar gzden geirilir.5- lk i parasnn imalat gerekletirildikten sonra parann lleri kontrol edilir.

D- Manuel Takm Deitirme

CNC takm tezgahlarnda kesici takm deitirme ilemleri manuel olarak ya da NC

programnn denetiminde otomatik olarak yaplr. Ancak dk zellikli CNC tezgahlarndakesici takmlarn deitirilmesi manuel olarak yaplr. Bu tr CNC tezgahlar genellikleucuz,kk kapasiteli ve eitim amal tezgahlardr. Bu gruba giren tezgahlarda kesici

balama ilemlerinde hzl kesici deitirme sistemleri kullanlr. Bu sistemlerde kesiciler seriolarak balanr ve zlr.

E-Otomatik takm deitirmeOtomatik kesici takm deitirme sistemleri endstriyel tip CNC takm tezgahlarnda

kullanlr. nk, bu tezgahlarda kullanlacak kesici saylar fazla ve deitirme ileminin deseri olarak yaplmas gerekir. Bu amala CNC torna tezgahlarnda taret ad verilen dner

balklar,ileme merkezinde ise ATC ad verilen indeks balklar kullanlr.

A- F-Tala Kontrol Ve UzaklatrlmasCNC takm tezgahlarnda imalat seri olduundan kan tala miktar da konvan-

siyonel tezgahlara gre daha fazladr. Bu nedenle tezgahlar dizayn edilirken kan talamiktarnn fazlal, kesme blgesi ve tezgah zerinden uzaklatrlmalar gz nnealnmtr. Bunun iin CNC torna tezgahlarnda tezgah gvdesi eik olarak CNC ilememerkezlerinde ise tezgah tablasnn alt ksmnda deiiklikler yaplmtr.

CNC takm tezgahlarnda ip gibi kan talalar istenilmez. nk bu tr talalar iparasna sarlarak parann ilenen yzeyini bozar. Tala krcl kesiciler kullanlarak kantalalarn kk paralareklinde kmalar ve talalarn kesici ile i parasna sarlmalarnlenir. Ayrca bu tr talalarn kesme blgesinden uzaklatrlmalar da kolaydr.

B- G-Acil durdurmaBu fonksiyon btn CNC takm tezgahlar iin en gerekli zelliklerden biridir.

Acil durdurma butonu,tezgah kontrol paneli zerinde ve operatrn her ynden rahatlklaulaabilecei konumda bulunur.

CNC tezgah kontrol paneli ve sol alt kesinde acil durdurma butonu grlmektedir.Bu buton krmz renkli olup, ekil olarak dier butonlardan farkldr.

C- H-Tezgah evresi ve operatr iin alnmas gerekli gvenliknlemleri

CNC takm tezgahlarna dardan bakldnda kapal bir kutuya benzer. nk bu

tezgahlarda tala kaldrma esnasnda i paras ile kesici aletin hareket blgelerinin gvenlikbakmndan zel muhafazalarla kapal bulundurulmas gerekir. Bu da koruyucu kapaklarla



9/59


salanr. Kap kontrol switchleri direkt olarak tezgah kontrol nitesiyle irtibatldr. Bunlarbasl olmadklar srece devre tamamlanmad iin operatr (kap ak- door open) mesajile uyarlr. Bu kapaklar gerektii ekilde kapatlmadklar srece para imalat yaplamaz.

Kapaklarn belirli ksmlarnda saydam pencereler vardr. Bunlar alma esnasndakesici alet ve i parasnn izlenebilmesi iin dnlmtr. Dier taraftan bu tezgahlarn

devir saylar ile ilerleme hzlar ok yksek olduundan pencereler elik tel,a ya daparmaklklarla takviye edilmilerdir. Baz CNC tezgahlarnda bu camlar kurun geirmezzelliktedir. Ayrca bu kapaklar kan talalar ve srayan kesme svlarnn dar kmasnda engeller.Son yllarda CNC tezgahlarnda kesme ve yalama zellii ok yksek olankesme svlar kullanlmaktadr. nk bu tezgahlarda devir saylar ok yksek olduu vekesme svlarnn yksek tazyikle kesme noktasna ynlendirildiinden saydam olmayansvlarda i paras ve kesici hareketleri salkl olarak izlenemez. Kaplarda almadnagre en salkl yol saydam kesme svlarnn kullanlmasdr.Bylece tezgah dndan kesicii parasnn izlenmesi mmkndr.

I-Malzemelerin tanmas ve dzenlenmesi

lenecek ham malzemelerin tezgah yaknna getirilmeleri ve maml malzemelerintezgah blgesinden uzaklatrlmalar programlanm paletli konveryrlerle yaplr.

Tanan bu malzemelerin tezgaha balanmalar ve ilendikten sonra zlmeleri otomatiksistemlerle yaplr.

Paletli tayclarn programlar ile CNC tezgahn kontrol nitesi birliktekoordineli alr. parasnn tezgaha balanp ve znmelerinde robot kolla en yaygnolarak kullanlan sistemlerdir. Kullanlan balama ekipmanlar ham ve maml malzemetaycs sistemlerle uygun olmaldr.

Para balamada kullanlan elemanlar:-G uyartml aynalar,-Pens sistemleri

-Pnmatik ve hidrolik balama aparatlar

CNC TAKIM TEZGAHLARINDA BAKIM

Belirli periyodik aralklarla tezgah ve ekipmanlarnn gzden geirilmesi ileminebakm denir. CNC takm tezgahlarnda kullanlan elektronik devre elemanlar konvansiyoneltezgahlarda kullanlanlarla kyasland zaman fazla sayda olduklar grlr. Elektronikelemanlar iin titiz kullanm ve salkl alma ortamlar gerekir

Tezgah ve sistemlerinin bu kadar gelimelerine paralel olarak bakm ve onarmlar ile

ilgili baz kolaylklarda gelitirilmitir. Tezgah da meydana gelebilecek herhangi bir arzaannda tezgah kontrol panelinde sinyal ya da mesaj eklinde operatre bildirilir.

Her konuda olduu gibi bakm konusunda da inisiyatif operatre braklmamtr. Enksa srede bakm yaplmas ve olumsuzluklarn giderilmesi gerekir. Aksi halde yle birtezgahta herhangi bir program altrarak para imalat mmkn deildir.

CNC TAKIM TEZGAHLARINDA TEMZLK VE BAKIMIN NEM

Daha ncede belirtildii gibi CNC sistemleri pahal sistemler olduu iin meydana

gelebilecek ar

zalar an

nda tespit edilip giderilmelidir. Aksi halde ar

zalar byk boyutlara



10/59


ulatnda giderilmeleri hem masrafl olacak hem de tezgahn imalat d kalmas sonucuretimde nemli aksamlar meydana gelecektir.

Arzalarn ksa srede tespitinde hata tehisi yntemi uygulanr. Bu tehiste tezgahkontrol nitesinin yneltecei sorulara cevaplar verilir. Operatrn verecei cevaplara gre

arza kontrol nitesi tarafndan belirlenir.

Genelde CNC tezgahlarnda oluan arzalar toz, ar ya, rutubet ve s gibi basitnedenlerden kaynaklanr. Ayrca titreim gibi benzer nedenlerle devre elemanlarnn balantyerlerinde gevemeler olabilir. Bu balantlarn kontrol edilerek uygun konumda taklmalarou kez yeterlidir.

Konum lme sistemlerinin hassas yzeyleri yalanm yada tozlanm olabilir.Genellikle bu ksmlarn temizlenmeleri arzalarn giderilmesi iin yeterlidir. Bu nedenlemekanik arpma, krma, yakma vb. zarar vermeler dndaki arzalar ok basit olan toz almave temizleme ilemleri ile giderilir.

Yukarda aklanan nedenlerden dolay CNC tezgahlarnn bulunduklar ortamlarntemizlii son derece nemlidir. Tezgahn eksen hareket blgeleri temiz ve yeterince yal

bulunmaldr. Sezgi eleman yzeyleri srekli olarak temiz tutulmalar ve muhafazalar kapalbulunmaldr. Gerektiinde alp temizlikleri yaplmal. Aksi halde en basit nedenlerletezgahn uzun sre hizmet d kalmas kanlmazdr. Gnmzde bakm iki seviyede yaplr;

1. Planl Bakm2. Koruyucu Bakm

Her iki seviyedeki bakm bu alanda uzman olan teknik elemanlar tarafndan yaplmaldr.Bu kiiler:

-zellikle elektronik alannda yeterli teknik ve pratik bilgiye-Belli bir mesleki tecrbeye-Dijital elektronik bilgisine-lme ve test cihazlarn kullanma becerisine-Mini ve mikron bilgisayarlarla ilgili yeterli teknik bilgilere sahip olmaldr.

CNC TAKIM TEZGAHLARINDA PLANLI BAKIM

ok pahal olan CNC sistemlerinin salkl almalar planl bakmlarnn dzenli

olarak yaplmalarna baldr. Bu bakmlarla ilgili olarak periyodik bakm izelgelerinindzenlenmesi ok faydaldr. Bu izgiler bakm elemanlarnn en byk yardmclardr. Birtezgahtaki srekli olan arzalar bu izelgelere not edilirse bir sonraki arza tehislerindeoperatr ve servis elemanna byk kolaylk salar.

Bakmlar ilgili firmalarla servis anlamalar yaplarak o firmann teknik bakmuzmanlarna da yaptrlabilir.

Periyodik Bakm eitleri:1. Gnlk bakm2. Haftalk bakm3. Aylk bakm4. Alt Aylk bakm5. Yllk bakm



11/59


GNLK BAKIMTezgahta her gn yaplan zellikle tezgah ve ekipmanlarn genel grnleri, i

paralarnn kesicilerin baland ve tala kaldrma ilemini gerekletii blgelerde yaplr.Tala konveryrlerinin bakm bu periyodik bakm grubuna girer. Bu tr bakmlar genellikle

temizlikeklinde olur.HAFTALIK BAKIMBu tr periyodik bakmda ksa test programlar altrlr. Tezgah miline verilecek devirsays ve ilerleme hzlar minimum veya maksimum deerler arasna da girilerek denenir. Butestlerde elde edilen bulgular not edilir, nedenleri aratrlp giderilmeye allr.

Tezgah ve evre ekipmanlar zerinde bulunan btn fanlarn yeterli havasirklasyonunu salayp salamadklar aratrlr. Delikli kat, erit src ve tekerlekleri,kontrol edilir. Okuyucu kafa, kanal ve trnaklar dzenlenir.

AYLIK BAKIMAylk periyodik bakmda bir i paras program tala kaldrlmadan altrlarak test

edilir ve eksen hareketleri izlenir. Manuel olarak yalanmas gerekli olarak yalanmas

gerekli olan yerler yalanr. Btn devre balantlarnn uygun ekilde takl olup olmadklarkontrol edilir. lme sistemlerinin muhafazalar karlr, varsa pislik ve yalar temizlenir.

ALTI AYLIK BAKIMBirbirleriyle karlkl bamll olan hz, voltaj ve bunlar izleyen hatalar llr.

Elde edilen veriler ilk montajda llen deerlerle kyaslanr. Hava ve ya filtreleri vb.elemanlarn kontrol yaplr, temizlenir ve gerekirse yenisi ile deitirilir.

YILLIK BAKIMCNC sistemlerindeki her bir devre ve devre elemannn mkemmel olup olmadna

baklr. Kontak noktalarnn temizlii gzden geirilir. Kaplar ve szdrmazlk elemanlar,balant vidalarnn skl olup olmadklar kontrol edilir. Tezgah konsolu vakumlu temizleyiciveya yumuak fralarla temizlenir. Delikli kat erit okuyucusunun alma durumu,tezgahn hassasiyet deerleri kontrol edilir. G kayna voltaj knn uygun olupolmadna baklr. Bir para program test edilerek tm fonksiyonlarn doruluklararatrlr.

CNC TAKIM TEZGAHLARINDA KORUYUCU BAKIM

CNC tezgahlarndaki koruyucu bakm konusunda da en az dier tr bakmlarda olduukadar azami dikkat gsterilmelidir. nk yaplacak olan basit ihmal ve hatalar tezgahnsalkl alan elemanlarnn hizmet d kalmalarna neden olur. Koruyucu bakm konusundaaadaki hususlar titizlikle uyulmas gerekir.

A- Salkl alan paralar kurcalanp ayarlar deitirilmemelidir.B- Verilen her trl sinyal yada mesajlara kesinlikle uyulur. Bunlar paslanma,

balantlarda geveme, kirlenen kontaklarla ilgili olabilir.C- Gerekli ksmlar dikkatle yalanr. Asla fazla ya kullanlmaz. Fazla ya

yaszlktan daha zararldr.D- Tehis ve testler talimatlara uygun olmal.E- Bozuk paralarn tamiri yerine yenisiyle deitirilmeleri tercik edilmeli.

Koruyucu bakmn ana fonksiyonu vardr:1- Temizleme

2- Yalama3- Kontrol



12/59


CNC TAKIM TEZGAHLARINDAK BALICA ARIZA BLGELER

CNC takm tezgahlarnda en sk karlalan arzalar ve bulunduklar blgelerunlardr:

A- Takm tezgah eksen srcleri,

B- Hidrolik ve Pnmatik elemanlarC- Kontrol devreleriD- lme ve Transfer sistemleriE- Dijital veri ileyicilerF- Logic balantlarG- Giri/k niteleri

CNC TAKIM TEZGAHLARI N DEAL ALIMA ORTAMI VEKOULLARI

CNC tezgahlar

n

n sal

kl

al

abilmeleri iin yksek derecede temizlie sahip evrekoullarna ihtiya vardr. Tezgah imalats firmalar tarafndan nerilen ideal alma ortamkoullar:

a) Tezgah kontrol niteleri s, k, rutubet, vibrasyon ve voltaj deimelerindenetkilendii iin bu hususlara dikkat edilmeli.

b) alma ortam scakl ve rutubet oran tezgah imalats firmann tavsiye ettiideerler arasnda olmal.

c) Vibrasyon 0.5 g altnda olmal.d) Kabul edilebilir voltaj deimeleri +% 10, -%10e) Voltaj dmeleri maksimum 2.5 dalga olmal.

Eer Tezgahn alma ortam koullar bu standart deerlere uymuyorsa imalat firmabakmla ilgili ykmllkleri yerine getirmeyebilir.

YALAMA SSTEMLERNN BAKIMI

CNC tezgahlarnda bakm yaplmas gereken sistemlerde bir dieri yalama sistemidir.Dier sistemlerin dzenli almalar bu sistemin salkl almasna baldr.

En sk yaplan bakm ilemi periyodik sreleri dolduunda yalarn deitirilmesi,eksilen yalarn tamamlanmas ve filtrelerin temizlenmesi yada deitirilmesidir. Tezgahnkapal i sistemleri ile ilgili elemanlarn yalama ilemleri otomatik olarak yaplr. Baz kk

boyutlu eitim amal CNC tezgahlarnda kayt-kzak sistemlerinin yalanmalar manuelolarak yaplr. Yalamada dikkat edilmesi gereken bir noktada ar yalanmadankanmaktr. CNC tezgahlarnda ar yalama ya israf ile birlikte zellikle hassas elektronikdevre elemanlarnn d yzeylerini kaplar , salkl almalarn engeller. bu nedenle eksilenyalarn tamamlanmasnda kesinlikle seviye izgileri almamaldr.

BLYALI ML VE KAYIT-KIZAK KISIMLARININ KORUNMASI

CNC takm tezgahlarnda kullanlan hareket iletme elemanlarndan olan bilyeli miller ilekayt-kzak sistemleri kapal muhafazalar iine alnmtr. Bu muhafazalar Vinylex yada spiralkoruyuculardr.



13/59


CNC TAKIM TEZGAHLARININ YAPISALZELLKLER

A- ELEKTRK MOTORLARI

1 ANA ML MOTORUCNC takm tezgahlarnda mil tahrii iin doru akm (DC) ya da alternatif akm(AC)motorlar kullanlr. Bu motorlar ya direkt olarak ya da kay kasnak sistemiyle tezgah milineirtibatlanr. Sessiz almas , g kayplar ve titreimlerinin az olmas nedeniyle kasnaksistemi tercih edilir.

Baz CNC takm tezgahlarnda motor direkt olarak ana miline monte edilmitir. Busistemde dili ark ve kay kullanlmaz. Bunun sonucunda da g kayb , vibrasyon ve

blgesel s olumas nlenmi olur.2 LERLEME MOTORUCNC tezgahlarnda eksenel hareket ilerleme motoru olarak en ok elektrik motorlar

kullanlr. Bu motorlar , eksen hareket miline ya dorudan ya da dili kay sistemiyle tahrik

eder.Takm tezgahlarnda birden fazla eksen olduu iin programda hareket etmesi istenilen

eksen tanmlanmaldr. Kzak hareketleri mm / devir ya da mm / dakika cinsindentanmlanr. leme koullar ve kesici yolunun hassas kontrol edilmesine kullanlan kontrolsistemi karar verir.

CNC tezgahlarnda hareketlerin hassa olarak kontrol edilmesi iin iki farkl kontrolsistemi kullanlr. Bunlar , Ak ve Kapal Devre Kontrol sistemleridir .

a ) Ak Devre Kontrol SistemiBu kontrol sisteminde tezgahn hareketlerini salayan bir motor vardr. Kesicinin

istenilen noktaya gnderilmesi elektrik sinyalleri yardmyla olur. ok gvenilir bir kontrol

sistemi deildir. Ucuz olduu iin yaygn olarak eitim amal CNC tezgahlarnda kullanlrb ) Kapal Devre Kontrol SistemiBu sistem Ak Devre Kontrol Sisteminden daha gvenilir ve hassastr. Sisteme hz ve

konumla ilgili geri besleme ilave edilmitir. Geri besleme , komparatr ve lme nitesindenmeydana gelir. lme nitesi tezgah kzaklar zerine monte edilir.

3 ADIM MOTORLARICNC tezgahlar iin ideal motorlardr. Saysal olduklar iin saysal sinyallerle

alrlar. Bu motorlar saysal deerlerini eksen hareketlerine dntrr. Bunlarda mesafelme sistemlerine , takojenaratr geri besleme ve analog ara ekipmanlara ihtiya yoktur. Bunedenle gnmzde eitim amal ve ucu olan CNC tezgahlarnda yaygn olarak bu tr

motorlar kullanlr.Bu motorlar zel tasarma sahip olup elektronik sinyalleri tarafndan belirli adm

aralklarnda dndrlr. Alnan her bir sinyale motor mil belirli bir ada (Admda ) dner.Adm deeri 1.8 ile 7.5 arasnda deiir. Bu deer motorun tasarmnda imalat firmatarafndan belirlenir.

Motora 1 sinyal gnderilirse motor mili, ( 1 x 1.8 ) =1.8Motora 10 sinyal gnderilirse motor mili, ( 10 x 1.8) =18Motora 100 sinyal gnderilirse motor mili, ( 100 x 1.8 ) =180Motora 200 sinyal gnderilirse motor mili, ( 200 x 1.8 ) =360 ( 1 tur dner )



14/59


B KAYIT VE KIZAKLARCNC tezgahlarnn eksenel hareketlerinde yksek hz ve ani yavalamalar gerekir. Bu

durum hassas konumlamalar iin son derece nemlidir. Bu nedenle kayt ve kzaklarda ykseksertlik ve iyi snmleme zellikleri istenir. CNC tezgahlarnda dk srtnmeye sahipdorusal ve silindirik yuvarlanmal kzak sistemleri kullanlr.Yataklar tezgah tablalarna ve

benzer fonksiyona sahip elemanlara yatay olarak monte edilir. Ayrca dey tezgahlarda dadestekleme , ynlendirme ve hareket amacyla kullanlrlar.

C BLYA VDALI MLLER Normal vidal mil sistemlerinin CNC tezgahlarnda kullanlmas uygun deildir.

Olacak srtnmeler sonucu ar derecede kar kuvvetler oluur. Bu nedenle CNCtezgahlarnda srtnme kuvvetlerini azaltmak iin kayma hareketi yerine yuvarlanmahareketinin tercih edildii bilyeli vidalar kullanlr. Bu vidalar devir daimli olup srtnmekuvvetleri indirgenmitir.

D- KONUM LM

CNC takm tezgahlarnda kesici takm hareketlerinin kontrol edilmesi iin tezgaha aither eksen zerinde dorusal yada sezgi eleman vardr.Tezgah kontrol nitesine gnderilen

programa ait sinyaller burada bir amplifikatrden geirilerek ilgili eksen motoruna iletilir.Bumotorda kendisine akuple edilmi olan ekseni hareket ettirir.Yaplan bu hareketler sezgieleman tarafndan kontrol edilir.

1-LME YNTEMLER

CNC tezgahlarndaki eksen hareketleri iki ekilde kontrol edilir; Mutlak veartmsal(eklemeli) lm.

Mutlak lm ynteminde kesici hareketleri srekli olarak i parasnn sfr noktasesas alnarak yaplr.Artmsal lm ynteminde ise kesici hareketleri,kesicinin son bulunduunokta sfr noktas kabul edilerek yaplr.Bir NC program ierisinde bu iki tr lynteminden istenilen kullanlr. Balangta mutlak yntem kolay gibi grnmesine karnkompleks NC programlarn da artmsal lm ynteminin kullanlmas daha pratiktir .

a-Koordinat Eksenleri:

Koordinat eksenleri fikrini bilimsel ncs Fransz matematiki ve filozofu ReneDescartesdir.Matematikte kullanlan bu sisteme kartezyen koordinat yada dikdrtgenkoordinat ad verilir.Bu fikir yaklak olarak 300 yl nce benimsenmitir.Gnlk hayatmznher aamasnda bu sistem kullanlmaktadr.ancak ou zaman biz bunun farkndaolmayz.Koordinat sistemi sayesinde uzaydaki herhangi bir noktann yeri matematikselifadelerle tanmlabilir.Bunun iin birbirine dik olan eksenlerden faydalanrlar.

b-Koordinat Sistemleri

Genelde 3 Tr Koordinat Sistemi Vardr.Bu Sistemler:A-Mutlak Koordinat Sistemi

(Absolute Coordinate System)B-Eklemeli Kordinat Sistemi

(Incremental Coordinate System)

C-Polar Kordinat Sistemi(Polar Cordinate System)



15/59


Bu koordinat sistemleri kesici aletin i paras olan hareketleriyle yakndanilgilidir.Bir CNC para program ieride tek bir koordinat sistemi yada karma olarak birdenok sistemde kullanlabilir.Bunlardan hangisinin kullanacana programc karar verecektir.

A-Mutlak Koordinat Sistemi (Absolute Cordnate System)

Bu koordinat sistemi G 90 kodu ile ifade edilir.Btn ller srekli olarak orijinnoktas referans alnarak llr.1 blgedeki her trl harekete x ve y deerleri pozitiftir.CNCprogramlarnda mutlak koordinat sisteminin kullanm basit grnmesine ramen komplekspara programlarnda tercih edilmez.Program ierisinde herhangi bir eksende deiiklikyaplmadnda ayn deiikliklerin programn geri kalan ksmnda yaplmas gerekir.

B-Eklemeli Koordinat Sistemi (Incremantal Coordinate System)Bu koordinat sistemi G 91 kodu ile tanmlanr.Btn ller kesicinin son

bulunduu nokta esas alnarak verilir.Hareketin dorultusuna gre x ve y eksenlerindeki yerdeitirme deerleri 1.blge olmalarna ramen (+) yada (-) olabilir.zellikle karmakark

CNC programlarnda en ok bu koordinat sistemi tercih edilir.malat esnasnda olabileceklsel farkllklarn yada tolerans deerlerinin dzeltilmesinde ok kullanldr.Simetri

paralarnn sk sk tekrarlanan operasyonlarn (cep frezeleme,delik delme,ayna grnt)programlanmasnda tercih edilir.

Bir i paras zerinde x ekseni boyunca eit aralkl dizi delik delineceinivarsayalm.Bylesi durumda ilk deliin orijine olan mesafesi mutlak koordinatlatanmlanr.Dier delikler iin yer deitirme miktar hep eklemeli olarak verilir.Halbuki byle

bir programlama mutlak koordinat sistemi tercih edilseydi her yer deitirme iin farkl Xboyutlar hesaplanp programa girilmesi gerekir.

C-Polar Koordinat SistemiBu koordinat sisteminde herhangi bir nokta konumunun tanmlanmas belirlenen bir

orjine gre boyut ve asal deerlerle yaplr.Pek ok CNC takm tezgahlar yalnzca dorusal boyutlarla iletilir.Byle durumlarda

polar koordinatlarn, mutlak yada eklemeli koordinatlara dntrlmesi gerekir.Bu dnmtrigonometrik metotlar (pisagor,sins-cosins vb.)yardmyla yaplr.Polar koordinat ok zelilemlerin dnda tavsiye edilmez.En yaygn kullanld uygulamalardan biri bir emberzerinde eit aralkl ve ok saydaki deliklerin delinmesidir.Burada delinecek deliklerinmerkeze olan koordinatlar polar olarak tanmlanr.Gnmzde btn CNC kontrol niteleri

bu koordinat sistemi ile ilgili hesaplamalar yapabilecek yeteneklere sahiptir.

2- TEZGAH ML DEVR KONTROLCNC tezgahlarnda bu ama iin DC motorlar kullanlr.En ok tercih edilen sistem,motordan direkt olarak hareketi alan sistemdir.Dorudan tahrik mekanizmalarnda kademesizdevir deiimleri elektriksel yolla gerekletirilir. DC motorlarda hz deiimi voltajdeitirilerek ayarlanr.

3- L DEER ALGILANMASICNC takm tezgahlarnda iki tr konum ls kullanlr.Bunlar dorusal ve dner

lclerdir.alma sistemleri belirlenmi olan bir referans noktasna gre kzakhareketlerinin mutlak yada artmsal olarak ler.Bunlar, analog yada dijital olabilir.Analogolanlar voltaj,scaklk ve ses,dijital olanlar ise 1/0 zelliklidir.Bu 1ak yani voltaj var,0 ise

kapal yani voltaj yok anlamndadr.Tezgahlarn bu ksmlar genellikle zel koruyucularlamuhafaza altna alnmtr.Buralarn toz, tala,ya gibi maddelerin olumsuz etkisinden



16/59


korunmas gerekir.zellikle yalamada bu ksmlara dikkat edilmelidir.nk bu blgelereulaacak olan fazla ya,sistemin salkl almasn olumsuz ynde etkiler.

a-Dorusal konum lcler;Bunlar tezgah tablasnn hareketini ler.Fotosel ve k kayna tezgahn uygun olan

sabit bir yerine monte edilir. Dorusal izgilerin saydam ksmlar k kayna altna

geldiinde fotosel bir sinyal kaydeder. Dorusal izgiler arasndaki mesafe bilindiindesaylan sinyallerle arplarak tezgah tablasnn hareketi llr.

b-Dner konum lcler;Dner konum lcler normal olarak bal bulunduu vidal milin dnme miktarn

ler. Dnen vidann adm bilinirse tezgah tablasnn hareket miktar bulunur. Bu blntlersonucunda diskte saydam ve saydam olmayan blmler meydana gelir. Daha sonra bu disktezgahn ilgili eksen miline taklr. Bu diske paralel birk kayna ve fotosel sistemi,vidanndnmesi sonucu saydam olan ve olmayan blgeleri alglar. Bunun sonucunda her saydam olan

blgeye ait sinyaller retilir. Bu sinyallerin her biri vidann belirli bir dn asna karlktr.Bunun sonucunda da sinyal says ve vida adm bilindiinde tabla hareketi hesaplanabilir.

rnein:Diskteki radyan blnts says 180 adet olsun.

izgiler arasndaki a 360/180=2 olur.

Vida admnn 4 mm olduu kabul edilirse diskte bir saydam blge alglandndatezgah tablas 4/180 = 0.02 mm hareket etmi olur

E-GSTERGE TAMLII VE TEKRARLAMA HASSASYET

Talal imalatta i paralarnn istenilen boyut ve geometrik zellikte imalat ancak belirlitoleranslar dahilinde mmkndr. Bu durum CNC takm tezgahlar iin de geerlidir. Bu

tezgahlarda lsel tamlk kesici takmn belirli bir referans noktasna gre kontrol edilerekizlenmesi ile salanr. CNC tezgahlarnda kullanlan servo kontrol sisteminin doruluu kzakhareketlerinin lm iin kullanlan lme sistemlerine, ve bunlarn nasl kullanldna

baldr.

Bir i parasnn belirlenen tolerans deerleri arasnda imal edilmi olmas o paranndoruluunu gsterir. ok sayda yaplan paralarda, belirli eksenel hareketlerin birbiriniizleyen ekilde tekrarlanmas halinde eksenel hareketlerde farkllklar oluur. te oluan bufarklla tezgahn tekrarlama ls denir. genel olarak CNC tezgahlarndaki tekrarlama ldeeri 0.005 mm dir.

F-HIZ AYAR EVRM

CNC Tezgahlarnda devir says deeri S adresi ve bunu takip eden saysal deerlerleifade edilir.(S1300,S650)Aadaki rnek NC programnn N005 nolu blounda grldgibi bu programdaki tezgah mili 1300dev./dak.da dnecektir.

CNC tezgahlarnda ilerleme hz verileri F adresi ve bunu takip eden saysal deerlerleifade edilir(F125,F250,F0.15,F0.25).lerleme hzlar iki farklekilde tanmlanr

A-mm/devir(F0.15,F0.25)

B-mm/dakika(f125,F250)

Bu komutlar model zellikte olduu iin NC programnda bir kez tantldktan sonrafarkl bir deer girilinceye kadar geerlidir.Aadaki rnek NC programnda grld gibigirilen ilk G01 komut satrnda(N020)mutlaka tantlmaldr.ayn ilerleme hz geerli olduuiin N025 nolu satrda tekrar yazlmamtr.Ayn durum devir says iinde



17/59


geerlidir.lerleme hz deerleri kullanacak olan kesici uca ait kataloglardan operasyonuntr,ilenen malzeme cinsi vb. zelliklere gre seilir.

N005 G00 X100.Z10.M03 S1300 T0101N010 G94N015 G00 X65.Z0N020 G01 X0. F0.25N025 G00 X60 Z1N030 G01 Z-100N035 X55N040 Z-150

EV=Dx

V=xDxN1000

V=Kesme h

z

(mm/dk)D=Para ap(mm)N=Devir says (dev/dk)N=Vx1000

xD

ISO NC programlarnda G 94 mm/dak, G 95 mm/dev cinsinden ilerlemeyi tanmlar. mm/devcinsinden verilmi olan bir ilerlemeyi mm/dakya evirmek iin tezgah devir says bu deerlearplr.Yukardaki rnek proramda mm/dakikay bulmak iin,

Fdak=S.F F=1300.0.25 Fdak=325mm/dak.

G-TAKIM DETRMEGenel olarak CNC tezgahlarnda iki ekilde kesici deitirme komutu girilir.Bunlardan

birincisine NC programnda M06 komutu girerek kesici takm deitirmedir.Programdakomut grldnde taret kesici takm deitirme konumuna gider ve belirtilen numaralkesiciyi deitirir.

kinci yntemde ise M06 komutu girilmeden deitirilecek olan yeni kesicininnumaras girilir.Programda yeni kesici numaras grldnde taret takm deitirmekonumuna gider ve istenilen kesiciyi deitirir.

-Takm RevolveriTakm revolverleri CNC torna tezgahlarnda kullanlr.Genel olarak bunlara taret ad

verilir.zerinde her kesicinin balanaca istasyon numarasn gsteren rakamlarvardr.Kesici kapasiteleri(6-12-24)arsnda deiir.

-Takm MagaziniTakm magazinleri CNC ileme merkezlerinde kullanlr.kesici deitirme

ilemi,otomatik kesici deitiricilere(ATC)yaplr.zerinde her kesicinin balanaca istasyonnumaralar vardr.Magazinlerin kesici kapasiteleri(20-32-50-70-100-120-180) Arasndadeiir.



18/59


H-TAKIMIN KODLANMASI

NC programlarnda kesiciler T adresini ve bunu takip eden 2 yada 4 adet rakamla ifadeedilir (T0101,T1212 vb.).Baz NC programlarnda T adresi yerine TOOL olarak da kodlamailemi yaplr

T01Taretteki istasyon numarastakm ofset numaras

Yer Kodlamas;Kesici tantm iin kullanlan T adresini takip eden 4 adet saysal rakamdan ilk iki

rakam kesici takmn bal olduu taret istasyon numarasn,ikinci grup iki rakam ise okesiciye ait teknik teknik bilgilerin bulunduu ofset sayfasnn numarasn gsterir.rneinT0101in anlam 1 nolu kesici takm ve bu kesiciye ait ap,boy,u radyosu vb. teknik

bilgilerin bulunduu ofset sayfas da 1 nolu sayfa anlamndadr.Genellikle kesici takmnistasyon numaras ile ofset sayfasnn ayn olmas tavsiye edilir.

I- TAKIM N AYARICNC tezgahlarnda kullanlacak olan kesicilerin n ayar ilemi iki ekilde yaplr.-Tezgah zerinde kesici takm n ayar-Harici takm n ayarBilindii gibi bir i parasnn imalatnda birden fazla kesici takm kullanlr.Bu kesici

takmlarn ekil,boy,ap vb. zellikleri birbirinden farkldr.Hal byle olunca bu farklzellie sahip kesicilerin referans bir kesiciye gre kesme u noktalarnn kalibre edilmesi(tantlmas) gerekir.Bu kalibrasyon ilemi torna tezgahlarnda sa yan torna kalemi (RHT-Right Hand Tool),ileme merkezinde ise en ok kullanlan kesici takma gre yaplr.Kolaylk olmas ve hatrda kalmas asndan her iki tr tezgahta da bu referans kesiciler 1nolu istasyona taklr.n ayar:1-Farkl boydaki aklar iin 2-Kesici zarar grd zaman

yap

l

r.1-Tezgah zerinde Takm n AyarTezgah zerindeki kesici takmlarn kalibrasyon ilemi lme kolu yada sonda ad

verilen elektronik bir alglayc yardm ile yaplr.lme kolu CNC torna tezgahlarndakullanlr.Bunlarn zellii ayarlamas yaplacak kesicinin ucu temas noktasna getirilir.Kesicitakmn kesme ucu temas ettirildiinde kesicinin uzunluu ile ilgili bilgiler annda o kesiciyeait ofset sayfasna otomatikman kaydedilir.lgili kesicinin referans kesiciye gre X ve Zeksenlerindeki uzunluk farkllklar,tezgahn bilgisayar tarafmdan hesaplanr ve hafzayakaydedilir.

zel sondalar ileme merkezlerindeki kesici kalibrasyonlar da kullanlr referanskesicinin ucu sonda parasnda temas ettirildiinde kesicinin uzunluu ile ilgili bilgiler annda

o kesiciye ait ofset sayfasna otomatikman kaydedilir.Aynekilde dier kesicilerde sondayatemas ettirilerek uzunluk kalibrasyonlar yaplr.CNC tezgahlarnda lme kolu yada sonda aleti yoksa, kesici kalibrasyon ilemi

manuel olarak yaplr.Temas anndaki Z eksen deeri 1 kada yazlr.T02 ve T03 kesicileri desrayla ayn noktaya getirilip temas ettirilir ve okunan Z eksen deerleri referans kesicinin Zdeerinden karlarak referans kesiciye gre fark deerleri hesaplanr.Hesaplanan budeerlerden negatif olan ksa kesiciye (T02) ait olup o kesicinin ofset sayfasndaki deerineeklenir,pozitif deerler uzun kesiciye (T03) ait olup o kesicinin ofset sayfasndaki deerindenkarlr. Bylece her kesicinin refarans kesiciye gre uzunluk farkllklar tezgaha tantlmolur.

2-Harici Takm n Ayar

CNC tezgahlarnda kullanlan kesicilerle ilgili kalibrasyon ve ayarlama ilemleritezgah zerinde yaplabildii gibi zamandan kazanmak amacyla tezgah dnda da yaplr



19/59


bunun iin kesici n ayar aparatlar kullanlr. Bu aparatlarn kullanlmasndaki ama CNCtezgahlarndaki imalat aksatmadan ayar ileminin nceden tezgah dndayaplmasdr.Yaplan ayar ilemi sonucunda o kesiciye ait uzunlu,ap,u radyosu vb. teknik

bilgiler kesici kimlik kartna ilenir.Bir kesici tezgaha balandnda o kesicinin kartndabulunan tm teknik bilgiler ofset sayfasna llmeden direkt olarak yazlarak girilir.Bylece

zamandan byk tasarruf salanm olur.J-BALAMA GERELERCNC tezgahlarnda kullanlacak olan balama gereleri kesici ve i paras balama

gereleri olmak zere iki gruba ayrlr. Bunlar:1- paras balama gereleri

a-Torna tezgahlarnda i paras balama gerelerib-Freze tezgahlarnda i paras balama gereleri

2-Kesici takmn balama gereleria-Torna tezgahlarnda kesici takmn balama gereleri

b-Freze tezgahlarnda balama gereleri1-Tornalamada Paras Balama Gereleri

CNC torna tezgahlarnda kullanlan i paras balama gereleri konvansiyonel tornatezgahlarnda kullanlanlardan farkl deildir.Bunlar:

1-Aynalar (Hidrolik yada pnmatik tahrikli)2-Pensler3-Destek Puntas4-Aln Srcleri

2-Frezelemede Paras Balama GereleriCNC freze ve ileme merkezlerinde en ok olarak kullanlan i paras balama

gereleri konvansiyonel freze tezgahlarnda kullanlanlarla ayndr.Ancak kullanlmalar dahabasit ve hzl olup NC komutlarla da kumanda edilirler

1-Mengeneler2-Modller balama aparatlar3-Balama pabular4-NC kontroll divizr5-NC kontroll dner tabla6-zel balama aparatlar

3-Tornalamada Kesici Takm Balama GereleriCNC torna tezgahlarnda standart kesici takm balama sistemleri kullanlr.Bunlar d

ap,delik ileme,kanal/kesme,vida ama,delme vb. kesici takmlarn balanacaekilde

dizayn edilmitir.Genellikle pek ok tezgah

n taretlerine uygun salayacakekilde standartolarak imal edilir.Kullanlacak olan tezgahla ilgili bir kesici satn alnaca zaman bir firmayaait kesici takm katoloundan seim yaplr.CNC torna tezgahlarnda kullanlan kesici takm

balama gere ve sistemlerinden bazlar grlmektedir.

4-Frezelemede Kesici Takm Balama GereleriCNC freze tezgahlar ve ileme merkezlerinde kullanlan kesici takm ve balama

sistemleri de standart hale getirilmitir.Bunlar parmak freze,yzey frezelemetakmlar,matkap,delik bytme aparatlar vb. kesici takmlarn balanacaekilde dizaynedilmitir.Tm tezgahlarn mil ve magazinlerine uyum salayacakekilde standart olarak imaledilir.Satn alnacak kesici,kesici takm imal eden bir firmaya ait kesici takm katoloundan

seilir.



20/59


CNC TEZGAHLARINDA TEMEL EKSENLER

X, Y , Z TEMEL EKSENLER

CNC Takm tezgahlarnn eksen tanmlamalarnda kartezyenkoordinat sistemi kullanlr. Bu sistemde eksenler byk X ,Y ve Z harfleri ile gsterilir.Bu 3 eksenin kesime noktalar ise orijindir .

Z ekseni tezgah tr ne olursa olsun dairesel hareketi yapan ekseni ifade eder.Bu eksen torna tezgahnda i parasnn ekseni (tezgah fener mili ekseni ) , frezetezgahlarnda ise kesici aletin baland tezgah milinin eksenidir. Konumu ise yatayfreze tezgahlarnda yatay , dey freze tezgahlarnda ise deydir. Eksen tanmlarnda enyaygn olarak kullanlan yntem sa el kuraldr (Right Hand Rule).

Bu kuralda ba parmak X , iaret parma Y , orta parmak ise Z eksenini ifadeeder. Bu eksenin kesime noktas avu iidir. Her parman ular bu eksenlerin

pozitif (+) ynlerini aksi istikamet ise negatif (-) ynlerini gsterir.

YARDIMCI EKSENLERCNC torna ve freze tezgahlarnda X ,Y ve Z eksenlerine ilaveten baka eksenlerde

vardr. Bu eksen tanmlamalar ayn eksenlerde yaplmas gerekli ancak temel eksenhareketlerinden farkl olan hareketlerin tanmlanmalarnda kullanlr. Bazen bir eksende

birden fazla hareket olabilir. Bu ikincil hareketler byk U,V ve W harfleri ilegsterilir.

Dorusal hareketlere ilaveten ayn eksenlerde dairesel hareketlerde olabilir.Dnynleri iin ba parmak ilgili eksenin (+) ynnde tutulduunda dier parmaklarnular pozitif dn ynlerini gsterir.

CNC TORNA TEZGAHININ EKSENLERCNC torna tezgahlarnda 2 temel eksen vardr. Bunlar X ve Z eksenleridir. Zekseni iin pozitif hareket , torna aynasndan uzaklaan hareketi , negatif hareket isetorna aynasna yaklaan harekettir. X ekseni iin pozitif hareket kesicinin i parasekseninden uzaklaan hareketi , negatif hareket ise i paras eksenine yaklaan hareketiifade eder.

CNC FREZE TEZGAHININ EKSENLERCNC freze tezgahlarnda kesici aletin baland eksen dairesel harekete sahip

olduu iin bu eksen Z eksenidir. Eer freze tezgah dey eksenli ise Z ekseni dey ,yatay eksenli ise Z ekseni yataydr .

Dey milli freze tezgahna kardan bakldnda tezgah tablasnnoperatrn kollar ynnde olan ekseni X eksenini , bu eksene dik olan yatay eksen Yeksenini , bu iki eksenle dik olarak kesien ve ayn zamanda dey konumda olaneksen ise Z eksenidir.

X ekseninin operatrn sa kolu dorultusunda olan hareketi pozitif , sol koludorultusunda olan hareketi ise negatiftir. Y eksenin tezgah gvdesine yaklaanhareketi pozitif , uzaklaan hareketi negatiftir. Z ekseninde kesici aletin i parasyzeyinden uzaklaan hareketi pozitif , yaklaan hareketi negatiftir.

CNC MATKAP TEZGAHININ EKSENLERCNC matkap tezgahlarnda eksen tanmlamalar dey eksenli ileme merkezi

yada tezgahlarnn ayndr.



21/59


CNC LEME MERKEZ EKSENLERleme merkezleri freze tezgahlarnda olduu gibi kesici aletin baland

tezgah milinin konumuna gre yatay ve dey olarak isimlendirilir.Eksen tanmlamalar freze tezgahlarnda olduu gibidir. Ancak bu tr

tezgahlarda dner tablann hareketleri sz konusudur .Yatay eksenli ileme

merkezlerinde dikdrtgen ve dairesel dner tablalar sayesinde i parasnndndrlerek her konumda ilenebilmeleri mmkndr . Bu tablalarn dnmehareketleri programlanabilir. Programlanabilen konum says 360.000 adettir.

CNC TEZGAHLARINDA KOORDNAT SSTEMLER

A- DK AILI KOORDNAT SSTEM CNC takm tezgahlarnn eksen tanmlamalarnda dik al koordinat sistemi

(kartezyen koordinat sistemi ) kullanlr.Busistemde eksenler byk X,Y ve Z harfleri ile gsterilir. Bu eksen birbiri ile 90ada kesiir ve kesime noktas ise orijindir.

Herhangi bir dzlem zerindeki bir noktann yerini geometrik olarak tanmlamakiin ilgili eksenlerin matematiksel deerlerinin verilmesi yeterlidir.

1- Z EKSENDikkat edilirse CNC tezgah eksenlerinin tanmlanmalarnda Z ekseninin ayr bir

zellii olduu grlr. Z ekseni her trl CNC tezgahnda dairesel hareketin yapldekseni ifade eder. Torna tezgahlarnda fener mili ekseni (i parasnn ), ilememerkezlerinde ise tezgah mili (kesici takm ekseni ) dairesel hareketi yapar. Bu nedenleher iki tr takm tezgahnda Z ekseni tezgah mili eksenidir.

2- KOORDNAT EKSENLER ETRAFINDA DNME HAREKETLERCNC takm tezgahlarnda temel eksen hareketlerine (X,Y,Z ) ilaveten bueksenlerde dner bir takm hareketlerde sz konusu olabilir.Bunlar CNC tezgahna

balanan NC dner tabla ya da NC divizrn dnme eksenleridir.CNC torna ve ileme merkezlerinde X, Y ve Z temel eksen ve yardmc dnel

eksenlere ilaveten baka eksenlerde vardr.Bunlara yardmc dorusal eksenler denir.Bu eksenler temel eksenlerde yaplmas gereken , ancak temel eksen hareketlerindenfarkl dorusal hareketlerin tanmlanmas iin kullanlr. Bu eksen tanmlamalar da

byk U ,V ve W harfleri ile yaplr. X ekseninin karl U , Y ekseninin karl V, Zekseninin karl W 'dir.

CNC torna tezgahnda fener milinin normal devir says olarak dnnn dnda

belirli ada dndrlmesi ilemi C eksen komutu ile yaplr. Byle bir tornatezgahnda frezeleme , kanal ama vb. ilemler yaplabilir.

B- DK AILI KOORDNAT SSTEMNDE EKSENLERTakm tezgahlarnn tasarmlar birbirine dik iki ya da eksene gre yaplmtr.

Bunlardan iki tanesi tezgah tabla hareketlerinin ekseni (X ve Y ) , dieri ise dnmehareketini yapan tezgah milinin eksenidir (Z ).

I. Blgedeki X ve Y deerleri (+) , II. Blgedeki X deerleri (-) ,Y deerleri (+) , III.Blgedeki X ve Y deerleri (-) , IV. blgedeki X deerleri (+ ) , Y deerleri (-) 'dir.

C- KOORDNAT SSTEMNDE HAREKETLER

Bir i parasnn NC program yazlrken srekli olarak kesici takm hareketediyormu gibi dnlr . Bu kural CNC torna tezgahlar iin geerlidir. CNC freze



22/59


tezgahlar ve ileme merkezlerinde gerekte hareket eden kesici takm deil iparasdr. Yani biz kesici takma X ekseninde pozitif (+) hareket verdiimizde bunungerekletirilmesi iin tezgahn tablas sola doru hareket eder. Ayn durum Y ekseniiin de geerlidir. Tablann saa hareketi (-) , sola hareketi (+) 'dr.Karmak gibi grnen

bu problemi tezgah zerinde bulunan mikrobilgisayar zer . Yani biz X ekseninde

pozitif hareket verdiimizde , tezgah tablay negatif ynde gndereceini kendisi bilir.

CNC TAKIM TEZGAHININ KUMANDA TPLERCnc tezgahlarnda kumanda kesici takmnn nceden belirlenmi olan hareketinin

salanmasdr.Aadaki ekillerde grld gibi 3 blmde incelenir.1.Noktasal2.Dorusal Kumanda

3.Erisel Kumada

1.Noktasal Kumanda:Cnc takm tezgahlarnda kesici aletin bulunduu noktadan belirlenen bir adresteki noktayayapm olduu hareketin kontroldr. Bu hareket nemli olan adrese ulamaktr. Noktadannoktaya kontrol ekilde yaplr.

a)Bu tr kontrolde hareket her eksende ayr ayr yaplr. Sistem ok basittir.b)Hareket iki nokta arasndaki en ksa yoldan yaplr. Hareket sresi ok ksadr.c)En yaygn sitemdir. Hareket her iki eksende sabit hzlarla yaplr. Hareketin geri

kalan ksmna tek bir eksende devam edilir.

2. Dorusal Kumanda:Bu kumanda, kesici takmnn, belirlenen bir adrese yapm olduu hareketin kontroldr. Builem esnasnda tala kaldrma ilemi yaplr. Kesicinin kontrol tek bir eksende yaplr.Ancak ilerleme hzlar ayn olmak kouluyla ayn anda iki eksende alabilir. Kesicicin i

paras ile temas yani tala kaldrma sz konusu olduu iin ilerleme miktarlarnn mutlakaverilmesi gerekir. Silindirik ve konik tornalama ,dzlem yzey ve kanallarn frezelemeilemlerinde bu tr kontroller uygulanr.Dorusal hareket kontrol, noktadan noktaya kontrole gre daha kullanl ve ayn zamandadaha pahal olan srekli yol kontrol sistemi tercih edilir. Bu hareket kontrol ayn zamandaDorusal nterpalasyon olarak bilinir. Eer bir NC program ierisinde verilecekolan ilerleme deerleri ayn ise balangta bir kez tantmak yeterlidir. Bu komut modal

zellikte olduu iin yeni bir deer girilinceye kadar daha nce girilmi olan ilerleme deerigeerlidir.



23/59


1ki eksenli dorusal interpalasyon vektr ilerleme hzdr. Hareket iki eksende yaplr. eksenli dorusal interpalasyon ise eksende ayn anda alr. Programlatrlm ikinoktann doru ile birlemesine dorusal kumanda denir.

3.Erisel KumandaErisel kumanda (interpolasyon) sonucu yay ember ve kavisler programlanmalar okkolaylamtr. 90 dereceden ileyebildikleri gibi bazlar 90 ar derecelik yaylar ileyerek tamdaire ve ember tamamlar .

Bu interpalasyon programlanm konumlarda yaplr. Yayn bitim noktas ve yar apbelirtilir.

ERSEL KUMANDABu kontrolde de hareket boyunca kesicinin srekli olarak i paras ile temas yani

tala kaldrmas sz konusudur (ekil-1).Hareket ayn anda iki eksende (2D) yaplr.Her eksen

iin farkl ilerleme hzlar verilebilir.Bir i paras zerinde dorusal ya da erisel hareketkontrol birlikte bulunabilir.Operasyon esnasnda hareketler aras geilerde sreklilikvardr.Bu tr kontrol, yaygn olarak torna, freze tezgahlar kullanlr.

ekil-1:Erisel interpolasyon iin rnek i parasTablo-2de grld gibi ISO programlama dilinde G02 saat ibresinin dn ynnde, G03 saatindn ynnn tersinde erisel hareketler ile tanmlanr.

ISO PROGRAMLAMA

G02 Saat ibresinin dnynnde

G03 Saat ibresinin aksi dnynnde

Tablo-2 Erisel hareket komutlar



24/59


a)Tornalamada G02 b)Tornalamada G03

ISO

KOMUTU

ZEKSENNDE

XEKSENNDE YARIAP

G02K- I0 R

GO2K0 I- R

REFERANS NOKTALARIReferans Noktalar:

Referans noktas, fonksiyonel izimlerin yaratlmasndaki temel fikirdir. Tezgah referans

noktas

, tezgah

n programlanm

, boyutsal hareketlerini yapt

programlanabilen hareketsahas iindeki belirlenmi pozisyondur. Genellikle sfr referans noktas yada yaygn adylasfr olarak adlandrlr.

Adndan da anlalaca gibi tezgah sfr noktas sabittir ve operatr tarafndandeitirilemez. Pratikte sabit sfrn elle yaplan ok kk bir hareketi i parasn

pozisyonlamasna yardm etmek iindir.

SIFIRI VEYA REFERANS NOKTASINI KAYDIRMA:

Bu sistem tezgah sfr noktasnn programlanabilen hareket alan iinde istenilenpozisyona getirilmesini salar. Referans kaydrma tezgah sfrnn i paras referans noktasile aktrld iin i parasnn tablo zerinde uygun bir yerde bulunmasn salar. Sfr

noktas istenilen bir noktaya kaydrlmasna ramen sistem sabit sfrl tezgahlar gibialr.

FREZE TEZGAHLARINDA SIFIR NOKTASITezgah sfr noktas tabla zerinde sabit bir noktadr ve yeri deitirilemez. X ve Y

eksenlerinde maksimum negatif Z ekseninde ise maksimum pozitif konumdadr. paraskoordinat eksenleri X ve Yin kesime noktasdr. Programc tarafndan programlamadasalayaca kolaylklar gz nne alnarak istenilen yerde serbest olarak seilir. Tezgahnzellikleri ve parann ekline gre deimekle beraber genelde i parasnn sol alt kesiseilir.

paras tezgah tespit edildikten sonra bu noktann tezgah kontrol nitesine giriinin

yaplmas gerekir. Bu ilemden sonra yaplacak olan btn eksen el yer deitirmeler ve talakaldrma ilemleri hep bu nokta referans alnarak yaplr.



25/59


GEZER SIFIR NOKTASI:

Yukardaki sistemler eski NC tezgahlarnda vardr."Gezer sfr" veya "tam gezersfr" modern CNC tezgahlarnda bulunan alr durumda olan en yaygn referanssistemidir.Bu sistem sfr noktasnn tezgahn programlanabilen blgesi iindeki istenilenyere kaydrlmasn salar.

Seilen bu noktann koordinatlarnn tanmlamalar yaplr. Yaplacak olan yerdeitirme hareketleri tanmlanm olan bu son nokta referans alnarak yaplr. Fonksiyonelgrevi bittikten sonra bu nokta iptal edilerek programn geri kalan ksmna program referansnoktasndan devam edilir. Bylece i parasnn koordinat eksen sistemindeki drt blgedeilenmesi mmkndr. Bu zelliklerinden dolay bu noktaya gezer sfr noktas denir. DYNACNC freze tezgahlarnda blgesel sfr noktas (local zero point) olarak tanmlanr.

CNC freze tezgahlarn nc bir hareket ekseni vardr.Tezgah 3C tezgah ise tamyzen sfr iin yaplan yorumlar geerlidir. 2CL tezgah durumunda ise ana milin sfr

pozisyonu aynadaki enelerin tamamen iine ekilmesi pozisyonudur.

1. DEVR SAYISI VE LERLEME HIZI SEM1-)Devir Says Kodu ( S )

Tezgah milinin devir says ile ilgili teknolojik veriler S harfi ve bu harfi takip eden 3,4,5lirakam gruplar ile ifade edilir.

2-)lerleme Hz Kodu ( F )lerleme hz ile ilgili tanmlamalarda F harfi kullanlr.Baz tr CNC programlarnda FR (Feed Rate ) harfleri de kullanlmaktadr.Bu harfi 2,3,4l rakam gruplar takip eder.Bazen biri paras zerinde farkl operasyonlar ve yzey kalitelerinin elde edilmesiistenilebilir.Bylesi durumlarda program ak ierisinde gerekli grldkleri yer ve

operasyonlarda farkl ilerleme hzlarnn kullanlmas mmkndr.Bu zelliklerde devir saysiin geerlidir.

F-HIZ AYAR EVRM



A-mm/devir(F0.15,F0.25)B-mm/dakika(f125,F250)

Bu komutlar model zellikte olduu iin NC programnda bir kez tantldktan sonrafarkl bir deer girilinceye kadar geerlidir.Aadaki rnek NC programnda grld gibigirilen ilk G01 komut satrnda(N025)mutlaka tantlmaldr.ayn ilerleme hz geerli olduuiin N025n olu satrda tekrar yazlmamtr.Ayn durum devir says iindegeerlidir.lerleme hz deerleri kullanacak olan kesici uca ait kataloglardan operasyonuntr,ilenen malzeme cinsi vb. zelliklere gre seilir.

N005 G00 X100.Z10.M03 S1300 T0101N010 G94N015 G00 X65.Z0N020 G01 X0. F0.25



26/59


N025 G00 X60 Z1N030 G01 Z-100N035 X55N040 Z-150

SO NC programlarnda G 94 mm/dak, G 95 mm/dev cinsinden ilerlemeyitanmlar.mm/dev cinsinden verilmi olan bir ilerlemeyi mm/dakya evirmek iin tezgah devirsays bu deerle arplr.Yukardaki rnek programda mm7dakikay bulmak iin,


CNC TEZGAHLARINDA SIFIR VE REFARANS NOKTALARI

1-SABT SIFIR NOKTASI:

Bu sfr noktasnn yeri sabittir ve tezgah imalats firma tarafndan belirlenir.Her nesebeple olursa olsun yeri deitirilemez.Ayn zamanda tezgah sfr noktas(machine zero

point)ad da verilir ve m harfi ile ifade edilir.tezgah koordinat sisteminin orijini bunoktadr.Kontrol nitesi bu noktann yerini bilir.

2-TEZGAH SIFIR NOKTASI:

CNC torna tezgahnda tezgah sfr noktas dnel z ekseni ile buna dik olan x ekseninikesitikleri noktadr.Bu nokta tezgah fener milinin aln yzeydir.

Bu noktann yeri,CNC torna tezgahlarnda fener mili zerinde ve torna aynasn arka

yzeyindedir.CNC ileme merkezinde i ekseninde tezgah tablosunun yzeyinde x ve zekseninde ie tablonun sol alt kesindedir.

M=Tezgah Sfr NoktasW= Paras Sfr Noktas

W1=Blgesel Sfr NoktasH=Balang Sfr Noktas (Home Position)

3-BALANGI SIFIR NOKTASI:

Bu nokta CNC torna tezgahlarnda Z ekseni aynadan X ekseni ie i parasekseninde en uzak mesafesidir.leme merkezlerinde ie Z ekseninde tezgah tablosundamaksimum ykseklikte X ve Y eksenlerinde ie tezgah tablosunun sol alt kesindedir.

CNC tezgahlarnn enerji dmesi her kapatlp aldnda tezgaha her eksende de bu noktaya hareket yaparak bu noktalar kontrol eder.Bu ileme sfrlama(Initilazing)ad verilir.Bu ilem esnasnda tezgah, eksen elemanlarnn boluklarn ve limitSwitchlerini kontrol eder.Elde edilen deerler imalat firmann belirttii tolerans snrlarierisinde ie alan normal olduunu belirtir.Daha sonrada dier ilemlere geilir.

Baslang sfr noktas H ile tezgah sfr noktas M arasnda alan tezgahn almalimitleri (Machine Working Limits)gsterilir.Bu nokta tezgah zerinde herhangi bir yerde

belirlenir.Kontrol nitesi bu noktann tezgah sfr noktasna olan mesafesidir.Tezgahn enerji

dmesi her kapat

p a

ld

nda tezgah kontrol nitesi bu noktay

kay

tl

olan deerlerikyaslar.



27/59


4- PARA SIFIR NOKTASI:

paras sfr noktas para doramann eksenel hareketleri iin alnannoktadr.DYNA 3000 CNC tezgahlarnda PRP olarak isimlendirilir.Kullanacak olan tezgahagre deiik kaydyla i parasn sa yada sol tarafnda olabilir.Para imalatna geilmeden

bu nokta tezgahn kontrol nitesini okutulur. Bu ileme PRP dzenlenmesi (SETUP)adverilir.

CNC TORNA TEZGAHI N PROGRAMLAMA

A- CNC TORNA PROGRAM YAPISI

Btn CNC para programlar

bal

ca 3 blmden meydana gelir.A-Balang blmB- Ana program blmC- Biti blm

% N010 G90 Balang N020 G71 Blm

N030 G50 X30 Z10

N040 G00 X24 Z0 T1 S1400 N050 G01 X0 F50 N060 G00 X21 Z1 N070 G01 Z-65 N080 G00 X22 Z1 N090 X20 Ana N100 G01 Z-65 N110 G00 X21 Z1 Program N120 X19 N130 G01 Z-33 Blm N140 G00 X20 Z1

N150 X18 N160 G01 Z-33 N170 G00 X19 Z1 N180 X17 N190 G01 Z-33 N200 G00 X30 Z10

N210 M02 Biti

Blm



28/59


1- BALANGI BLM VE KOMUTLARIBir CNC para programnn balang blm kontrol sistemi iin baz temel bilgiler

ierir. Bunlar genellikle tezgah ve programn gvenlii iin gerekli veriler ile deiik ayarla-ma verileridir. Genel olarak bu blmdeki veriler ierik olarak ayndr ve btn CNC para

programlarnda bulunmak zorundadr. Bunlar toplam olarak birka bloktan meydana gelir.

Balang blm verileri: Program balang karakteri ( % ) Koordinat sisteminin tr Mutlak yada Eklemeli Koordinat sistemi ( G90-G91 ) l sistemi Metrik veya Inch ( G70-G71 ) Kesici aletin numaras ( T01) Tezgahn alaca devir says ( S 2000 ) Tezgah milinin dn yn ( M03-M04 ) Sabit dnglerin iptali ( G80 ) paras referana noktas dzenleme bloku ( G92 )

% .... Program balang karakteri N010 G40 ....Kesici telafisi iptali N020 G80 .... Sabit dng iptali N030 G90 .... Mutlak koordinat N040 G71 .... Metrik l sistemi N050 G92 X0 Y0 Z0 .... Tezgah sfr ayar N060 F200 S2000 T01 M06 .... Devir says, kesici deitirme, ilerleme N070 M03 .... Tezgah milinin altrlmas

2- ANA PROGRAM BLM VE KOMUTLARI

CNC para program

n

n esas k

sm

d

r. Paran

n imalat

iin gerekli olan geometrik veteknolojik verilerden meydana gelir.Ana program blm verileri:

Eksensel yer deitirme hareketleri ( X25 Y120 Z10 ) Dorusal interpolasyonlar ( G00 , G01 ) Erisel interpolasyonlar ( G02 , G03 ) Sabit dngler ( G33, G81 , G83 , G84 vb. )

N070 G00 X30 Z1 M03 .... Tezgah milini altrma, balang konumuna seri hareket N080 X25 M08 .... Soutma svsn altrma

N090 G01 Z-50 .... Z ekseninde 50 mm tala kaldrma N100 G00 X27 Z1 .... X ve Z eksenlerinde seri geri hareket, balang noktasnadn

N110 X23 .... X ekseninde seri hareket N120 G01 Z-25 .... Z ekseninde 25 mm tala kaldrma N130 G00 X24 Z1 .... Seri geri hareket (X,Z) balang noktasna dn N140 X21 .... X ekseninde seri hareket N150 G01 X25 Z-25 .... X ve Z eksenlerinde al tornalama N160 G00 X50 Z50 .... Para deitirme konumuna seri hareket

3- BT BLM VE KOMUTLARIBu blmde CNC programnn bitirilmesi ve gvenlii ile ilgili veriler bulunur.

Program biti blm verileri:



29/59


Soutma sisteminin durdurulmas ( M09 ) Kesicilerin deitirme blgesine yada Home konumuna gnderilmesi Sabit dnglerin iptali ( G80 ) Tezgah milinin durdurulmas ( M05 ) parasnn zlmesi

Program sonu ( M02 )

N170 G80 .... Sabit dnglerin iptali N180 G90 Z0 M09 .... Soutma svsnn kapatlmas N190 X0 Y0 M05 .... Tezgah milinin durdurulmas N200 M02 .... Program sonu

CNC TEZGAHLARINDA SIFIR VE REFARANS NOKTALARI

1-SABT SIFIR NOKTASI:

Bu sfr noktasnn yeri sabittir ve tezgah imalats firma tarafndan belirlenir.Her nesebeple olursa olsun yeri deitirilemez.Ayn zamanda tezgah sfr noktas(machine zero

point)ad da verilir ve m harfi ile ifade edilir.tezgah koordinat sisteminin orijini bunoktadr.Kontrol nitesi bu noktann yerini bilir.

2-TEZGAH SIFIR NOKTASI:

CNC torna tezgahnda tezgah sfr noktas dnel z ekseni ile buna dik olan x ekseninikesitikleri noktadr.Bu nokta tezgah fener milinin aln yzeydir.

Bu noktann yeri,CNC torna tezgahlarnda fener mili zerinde ve torna aynasn arkayzeyindedir.CNC ileme merkezinde i ekseninde tezgah tablosunun yzeyinde x ve zekseninde ie tablonun sol alt kesindedir.

M=Tezgah Sfr NoktasW= Paras Sfr Noktas

W1=Blgesel Sfr NoktasH=Balang Sfr Noktas (Home Position)

3-BALANGI SIFIR NOKTASI:

Bu nokta CNC torna tezgahlar

nda Z ekseni aynadan X ekseni ie i paras

ekseninde en uzak mesafesidir.leme merkezlerinde ie Z ekseninde tezgah tablosundamaksimum ykseklikte X ve Y eksenlerinde ie tezgah tablosunun sol alt kesindedir.

CNC tezgahlarnn enerji dmesi her kapatlp aldnda tezgaha her eksende de bu noktaya hareket yaparak bu noktalar kontrol eder.Bu ileme sfrlama(Initilazing)ad verilir.Bu ilem esnasnda tezgah, eksen elemanlarnn boluklarn ve limitSwitchlerini kontrol eder.Elde edilen deerler imalat firmann belirttii tolerans snrlarierisinde ie alan normal olduunu belirtir.Daha sonrada dier ilemlere geilir.

Baslang sfr noktas H ile tezgah sfr noktas M arasnda alan tezgahn almalimitleri (Machine Working Limits)gsterilir.Bu nokta tezgah zerinde herhangi bir yerde

belirlenir.Kontrol nitesi bu noktann tezgah sfr noktasna olan mesafesidir.Tezgahn enerji

dmesi her kapatp aldnda tezgah kontrol nitesi bu noktay kaytl olan deerlerikyaslar.



30/59


4- PARA SIFIR NOKTASI:

paras sfr noktas para doramann eksenel hareketleri iin alnannoktadr.DYNA 3000 CNC tezgahlarnda PRP olarak isimlendirilir.Kullanacak olan tezgaha

gre deiik kaydyla i parasn sa yada sol tarafnda olabilir.Para imalatna geilmedenbu nokta tezgahn kontrol nitesini okutulur. Bu ileme PRP dzenlenmesi (SETUP)adverilir.

REFERANS NOKTALARI ve KOORD NAT SSTEMLER

Referans Noktalar:Referans noktas, fonksiyonel izimlerin yaratlmasndaki temel fikirdir. Tezgah referansnoktas, tezgahn programlanm, boyutsal hareketlerini yapt programlanabilen hareketsahas iindeki belirlenmi pozisyondur. Genellikle sfr referans noktas yada yaygn adylasfr olarak adlandrlr.

Adndan da anlalaca gibi tezgah sfr noktas sabittir ve operatr tarafndandeitirilemez. Pratikte sabit sfrn elle yaplan ok kk bir hareketi i parasn

pozisyonlamasna yardm etmek iindir.

SIFIRI VEYA REFERANS NOKTASINI KAYDIRMA:

Bu sistem tezgah sfr noktasnn programlanabilen hareket alan iinde istenilenpozisyona getirilmesini salar. Referans kaydrma tezgah sfrnn i paras referans noktasile aktrld iin i parasnn tablo zerinde uygun bir yerde bulunmasn salar. Sfrnoktas istenilen bir noktaya kaydrlmasna ramen sistem sabit sfrl tezgahlar gibialr.

FREZE TEZGAHLARINDA SIFIR NOKTASITezgah sfr noktas tabla zerinde sabit bir noktadr ve yeri deitirilemez. X ve Yeksenlerinde maksimum negatif Z ekseninde ise maksimum pozitif konumdadr. paraskoordinat eksenleri X ve Yin kesime noktasdr. Programc tarafndan programlamadasalayaca kolaylklar gz nne alnarak istenilen yerde serbest olarak seilir. Tezgahnzellikleri ve parann ekline gre deimekle beraber genelde i parasnn sol alt kesiseilir.

paras tezgah tespit edildikten sonra bu noktann tezgah kontrol nitesine giriininyaplmas gerekir. Bu ilemden sonra yaplacak olan btn eksen el yer deitirmeler ve talakaldrma ilemleri hep bu nokta referans alnarak yaplr.

GEZER SIFIR NOKTASI:Yukardaki sistemler eski NC tezgahlarnda vardr."Gezer sfr" veya "tam gezer

sfr" modern CNC tezgahlarnda bulunan alr durumda olan en yaygn referanssistemidir.Bu sistem sfr noktasnn tezgahn programlanabilen blgesi iindeki istenilenyere kaydrlmasn salar.

Seilen bu noktann koordinatlarnn tanmlamalar yaplr. Yaplacak olan yerdeitirme hareketleri tanmlanm olan bu son nokta referans alnarak yaplr. Fonksiyonelgrevi bittikten sonra bu nokta iptal edilerek programn geri kalan ksmna program referansnoktasndan devam edilir. Bylece i parasnn koordinat eksen sistemindeki drt blgedeilenmesi mmkndr. Bu zelliklerinden dolay bu noktaya gezer sfr noktas denir. DYNA

CNC freze tezgahlar

nda blgesel s

f

r noktas

(local zero point) olarak tan

mlan

r.



31/59


CNC freze tezgahlarn nc bir hareket ekseni vardr.Tezgah 3C tezgah ise tamyzen sfr iin yaplan yorumlar geerlidir. 2CL tezgah durumunda ise ana milin sfr

pozisyonu aynadaki enelerin tamamen iine ekilmesi pozisyonudur.2. DEVR SAYISI VE LERLEME HIZI SEM

1-)Devir Says Kodu ( S )Tezgah milinin devir says ile ilgili teknolojik veriler S harfi ve bu harfi takip eden 3,4,5lirakam gruplar ile ifade edilir.

2-)lerleme Hz Kodu ( F )lerleme hz ile ilgili tanmlamalarda F harfi kullanlr.Baz tr CNC programlarnda FR (Feed Rate ) harfleri de kullanlmaktadr.Bu harfi 2,3,4l rakam gruplar takip eder.Bazen biri paras zerinde farkl operasyonlar ve yzey kalitelerinin elde edilmesiistenilebilir.Bylesi durumlarda program ak ierisinde gerekli grldkleri yer veoperasyonlarda farkl ilerleme hzlarnn kullanlmas mmkndr.Bu zelliklerde devir saysiin geerlidir.

F-HIZ AYAR EVRM



A-mm/devir(F0.15,F0.25)

B-mm/dakika(f125,F250)

Bu komutlar model zellikte olduu iin NC programnda bir kez tantldktan sonrafarkl bir deer girilinceye kadar geerlidir.Aadaki rnek NC programnda grld gibigirilen ilk G01 komut satrnda(N025)mutlaka tantlmaldr.ayn ilerleme hz geerli olduuiin N025n olu satrda tekrar yazlmamtr.Ayn durum devir says iindegeerlidir.lerleme hz deerleri kullanacak olan kesici uca ait kataloglardan operasyonuntr,ilenen malzeme cinsi vb. zelliklere gre seilir.

N005 G00 X100.Z10.M03 S1300 T0101N010 G94N015 G00 X65.Z0N020 G01 X0. F0.25N025 G00 X60 Z1N030 G01 Z-100N035 X55N040 Z-150

SO NC programlarnda G 94 mm/dak, G 95 mm/dev cinsinden ilerlemeyitanmlar.mm/dev cinsinden verilmi olan bir ilerlemeyi mm/dakya evirmek iin tezgah devirsays bu deerle arplr.Yukardaki rnek programda mm7dakikay bulmak iin,




32/59


GOO (DORUSAL PRORAMLAMA)Kesicinin en son bulunduu noktadan hedef noktaya tala kaldrmadan seri

olarak yapt harekettir.Bu hareket X,Y ve Z eksenlerinde ayr ayr yaplabildii gibi aynanda birden fazla eksende yaplr.(ekil 13.1)

MUTLAK (ABSOLTE)

................... N005 G00 X15 Y15 ....1nolu delik koordinat N010 X55 ....2nolu delik koordinat N015 Y35 ....3nolu delik koordinat N020 X15 ....4nolu delik koordinat N25 X35 Y25 ....5nolu delik koordinat

EKLEMEL(INCREMENTAL)....................

N005 G00 X15 Y15 ....1nolu delik koordinat N010 X40 ....2nolu delik koordinat N015 Y20 ....3nolu delik koordinat

N020 X-40 ....4nolu delik koordinat N25 X20 Y-10 ....5nolu delik koordinat...................

* Delik koordinat deerleri kesicinin Program Referans Noktasna (PRP) grehareketleri esas alnarak verilmitir.

A)MUTLAK:

B)EKLEMEL:



33/59


EKL:13.1

G01 (DORUSAL HAREKET)

Kesicinin hedef noktaya hareketi esnasnda i paras ile temas szkonusudur.Yani tala kaldrma esnasnda yaplan harekettir.Kesicinin hareket hz programda

belirlenen F deerinde olur.Dorusal hareket torna tezgahlarnda x ve Z eksenlerinde yaplr.X ekseninde

yapldnda aln, Z ekseninde yapldnda silindirik, her iki eksende yapldnda konik(al) tornalama ilemi adn alr.Para programlar ierisinde seri hareketlerle birlikte karmaolarak da kullanlr.( ekil 13.2)

MUTLAK (ABSOLUTE)................... N005 G00 X31 Z0 ....Aln tornalama balangc N010 G01 X0 ....Aln tornalama N015 G00 X30 Z1 ....30 mm ap tornalama balangc N020 G01 Z-50 ....30 mm ap silindirik tornalama N025 G00 X31 Z1 ....Seri geri dn hareketi N030 X28 ....28 mm ap tornalama balangc N035 G01 Z-40 ....28 mm ap silindirik tornalama N040 G00 X29 Z1 ....Seri geri dn hareketi N045 X26 ....26 mm ap tornalama balangc

N050 G01 Z-20 ....26 mm ap silindirik tornalama N055 G00 X50 Z25 .... paras deitirme konumuna seri hareket



34/59


EKL:13.2.:Dorusal hareket proramlama

EKLEMEL (INCREMENTAL)...................

N005 G00 X31 ....Aln tornalama balangc

N010 G91 ....Eklemeli koordinat N015 G01 X-31 ....Aln tornalama N020 G00 X30 Z1 ....30 mm ap tornalama balangc N025 G01 Z-61 ....30 mm ap silindirik tornalama N030 G00 X1 Z61 ....Seri geri dn hareketi N035 X-3 ....28 mm ap tornalama balangc N040 G01 Z-41 ....28 mm ap silindirik tornalama N045 G00 X1 Z41 ....Seri geri dn hareketi N050 X-3 ....26 mm ap tornalama balangc N055 G01 Z-21 ....26 mm ap silindirik tornalama N060 G90 ....Mutlak koordinat

N065 G00 X50 Z25 .... paras deitirme konumuna seri hareket



35/59


Dorusal tornalama ilemi ayn anda 2eksende yaplrsa proram blok formatlaraadaki gibi olur.(ekil 13.3)

MUTLAK (ABSULUTE)....................

N005 G00 X15 Z0 ....Aln tornalama balangc (1)

N010 G01 X0 ....Aln tornalama (2) N015 X10 ....Konik tornalama balangc (3) N020 X11 Z-15 ....Konik tornalama(4) N025 Z-25 ....Silindirik tornalama(5) N030 X12 Z-35 ....Konik tornalama(6) N035 Z-45 ....Silindirik tornalama(7) N040 G00 X30 Z30 .... paras deitirme konumuna seri hareket

KONK TORNALAMA

Bu fonksiyon gen biiminde yzey elde etme ileminde kullanlr.

(Konik tornalama)

G01 LE KONK TORNALAMAGeleneksel tezgahlarda konik tornalama iin deiik metotlar kullanlr.

a- Konik boyunda kesici kullanlarak,b- Sporta a vererek,c- Sevk kza dzenei ile,

d- Punta kayd

rarak,e- Kopya tertibat,f-Kesicinin ayn anda iki eksende hareketi ile.

CNC tezgahlarnda son maddede sz edilen metod kullanlmaktadr. Kesicinin hareketiiki eksende olumaktadr. Gelitirilen tezgahlarda bile olsa, kesicinin yapt hareket bir miktarX, bir miktar da Z eksenindedir. Bu hareketler ok kk deerler olduu iin kademelitornalamadan ziyade konik tornalama ilemi yaplr.

Konik asna bal olarak X ve Z eksenlerinde meydana gelen hareket deiimlerigrlebilir. 45 derecedeki X ve Z'nin birbirine oran 1\1 dir. Ann 30 derece olmasnda bu oran1/3 olarak deiir.



36/59


G01 LE 45 DERECELK KONK TORNALAMAG01 komutu ile konik tornalama yapabilmek iin konik yzeydeki tala fazlalklar

silindirik tornalama ile alnmaldr. Tezgah kapasitesinin kaldrabilecei kadar braklan sontala miktar X ve Z eksenindeki llerin ayn blokta verilmesi ile konik tornalama yaplr.

Konik tornalamann yaplabilmesi iin aadaki ilem srasnda bilgilerin bir bloagirilmesi gerekir.

1. Blok numaras (N...)2. G kodu(G0l)

3. X eksenindeki deer (Kesicinin konik oluturduunda bulaca koordinat X:S2 ;S2:500)

4. Z deeri (S2 noktasn Z koordinat S2:-500)5. lerleme miktar (F: .. .mm\dk)

Konik tornalama ilemlerinde, eer eim as biliniyorsa, izelgelerden faydalanlarakkoniklk as bulunabilir. Koniklik oran. X ve Z eksenlerinden her hangi birinin bilinmesidurumunda ksa yoldan hesaplama yapma imkan verir. Her bir X:Z oranna karlk gelen adeeri de bilindii iin, bilinmeyeni bulmak problem olmaz.

RNEK:Yandaki i paras iin, ncremental llendirme ile

hazrlanan programda, kesicinin S1den S2 noktasnagnderebilmesi iin Z deeri ne olmaldr?

Problemin zmnde, 30 derecelik a referansalnarak alnr. izelgeden aya karlk gelenkoniklik oran bulunur. izelgede 30 dereceye enyatan a 30.96 derecedir. Buna bal koniklik oran3:5 dir.

X: Z =3.53.5= 1.6666... tam blnmeyen bir say olduu iin 5 deerinde

0.01 'lik bir oynama yaparak oran blnebilir hale getirilir.

Kesicinin Z eksenindeki hareket miktar 1.67'nin 5 katdr.Buna gre; 1.67x5=8.35mmdir. Kesici X ekseninde 5.0l mm, Z ekseninde 8.35mm hareketeder.

Yukardaki bilgilernda, blok oluturulursa;

N G X Z F

0.5 01 501 -835 100elde edilir.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, kesicinin koniin sonucunda (S2noktasnda) X ekseninde 0.01 mm, Z ekseninde 0.03 mm,darda bulunduudur.

KONK TORNALAMA PROGRAMI



37/59


ISO TORNA

ABSOLUTE

N1 G96 F200 S400 T1 M3:Balang.lerleme 200mm/dk.Devir 400 dev/dk.Kesici 1N2 G90 :Absolute l sistemi.

N3 G0 X50 Z10 :Seri hareket ile Xde 50 Zde 10a git.

N4 G0 X38 Z1 : 38 1e

N5 G1 X40 Z-4 :Tala kaldrarak 40 -4e N6 G0 Z1 :Seri hareket ile 1e

N7 G0 X36 : 36ya

N8 G1 X40 Z-8 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde 8e git.N9 G0 Z1 :Seri hareket ile 1e

N10 G0 X34 : Xde 34e git.N11 G1 X40 Z-12 :Tala kaldrarak Xde 40 -12ye git.N12 G0 Z1 :Seri hareket ile 1e git.

N13 G0 X32 : Xde 32ye git.

N14 G1 X40 Z-16 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -16ya git.N15 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1!e git.

N16 G0 X30 : Xde 30a git.

N17 G1 X40 Z-20 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -20ye git.N18 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1e git.

N19 G0 X28 : Xde 28e git.

N20 G1 X40 Z-24 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -24e git.N21 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1e git.

N22 G0 X26 : Xde 26ya git.

N23 G1 X40 Z-28 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -28e git.N24 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1e git.

N25 G0 X24 : Xde 24e git.

N26 G1 X40 Z-32 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -32ye git.N27 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1e git.

N28 G0 X22 : Xde 22ye git.

N29 G1 X40 Z-36 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -36ya git.N30 G0 Z1 :Seri hareket ile Zde 1e git.

N31 G0 X20.5 : Xde 20,5e git.

N32 G1 X39.5 Z-39.5 :Tala kaldrarak Xde 39,5 Zde -39,5e git.N33 G0 X50 Z10 :Seri hareket ile Xde 50 Zde 10a git.

N34 G96 F400 S800 T2 M3:lerleme 400mm/dk. Devir 800 dev/dk. Kesici 2N35 G0 X20 Z1 :Seri hareket ile Xde 20 Zde 1e git.

N36 G1 X40 Z-40 :Tala kaldrarak Xde 40 Zde -40a git.N37 G0 X50 Z10 M30 :Seri hareket ile Xde 50 Zde 10a git.Program sonu.



38/59


INCREMENTAL

N1 G96 F200 S400 T1 M3:Balang.lerleme 200mm/dk.Devir 400dev/dk.Kesici 1N2 G0 X50 Z10 :Seri hareket ile Xde 50 Zde 10a git.

N3 G91 :Incremental l sistemi.

N4 G0 X-6 Z-9 :Seri hareket ile Xde -6 Zde -9 mm git.

N5 G1 X1 Z-5 :Tala kaldrarak Xde 1 Zde -5 mm git.N6 G0 Z5 :Seri hareket ile Zde 5 mm git.

N7 G0 X-2 : Xde -2 mm git.





N14 G1 X4 Z-17 :Tala kaldrarak Xde 4 Zde 17 mm git.N15 G0 Z17 :Seri hareket ile Zde 17 mm git.

N16 G0 X-5 : Xde 5 mm git.








N28 G0 X-9 :Seri hareket ile Xde 9 mm git.


N31 G0 X-9.75 : Xde 9,75 mm git.N32 G1 X9.5 Z-40.5 :Tala kaldrarak Xde 9,5 Zde 40,5 mm git.N33 G0 X5.25 Z49.5 :Seri hareket ile Xde 5,25 Zde 49,5 mm git.

N34 G96 F400 S800 T2 M3:lerleme 400mm/dk. Devir 800dev/dk. Kesici 2N35 G0 X-15 Z-9 :Seri hareket ile Xde 15 Zde 9 mm git.

N36 G1 X10 Z-41 :Tala kaldrarak Xde 10 Zde 41 mm git.N37 G0 X5 Z50 M30 :Seri hareket ile Xde 5 Zde 50 mm git.Program sonu.

DYNA TORNA

ABSOLUTE

000 START MM 01:Program balama,metrik program.001 TOOL 1:Kesici 1

002 GOfX 0.000:Para eksenine seri hareket.

003 SET UP >dczx:PRP ayarlamas.

004 SPINDLE ON :Tezgah milini altrma.005 SPD SP= 400: mili devir says 800dev.

006 FR XZ/R= 1:X ve Z eksenindeki ilerleme 1dev/dk.

007 CONTROL 4:Soutma svsn aar.008 GOfX 50.000:Seri hareket ile Xde 50ye git.

009 Z 10.000: Zde 10a git.

010 GOfX 38.000: Xde 38e git.

011 Z 1.000: Zde 1e git.012 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.013 Z- 4.000: Zde 40a git.



39/59


014 GOfZ 1.000:Seri hareket ile Zde 1e git.

015 GOfX 36.000: Xde 36ya git.

016 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.017 Z- 8.000: Zde 80e git.


019 GOfX 34.000: Xde 34e git.

020 GO X 40.000:Tala kald

rarak Xde 40a git.021 Z- 12.000: Zde 12ye git.


023 GOfX 32.000: Xde 32ye git.

024 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.025 Z- 16.000: Zde 16ya git.


027 GOfX 30.000: Xde 30a git.

028 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.029 Z- 20.000: Zde 20ye git.


031 GOfX 28.000: Xde 28e git.



035 GOfX 26.000: Xde 26ya git.



039 GOfX 24.000: Xde 24e git.

040 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.041 Z- 32.000: Zde 32ye git.


043 GOfX 22.000: Xde 22ye git.

044 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.045 Z- 36.000: Zde 36ya git.


047 GOfX 20.500: Xde 20,5e git.

048 GO X 39.500:Tala kaldrarak Xde 39,5e git.049 Z- 39.500: Zde 39,5e git.

050 GOfX 50.000:Seri hareket ile Xde 50ye git.

051 Z 10.000: Zde 10a git.

052 TOOL 2:Kesici 2

053 SPD SP= 800:Tezgah mili devir says 800dev.

054 FR XZ/R= 2:X ve Z eksenindeki ilerleme 2dev/dk.

055 GOfX 20.000:Seri hareket ile Xde 20ye git.

056 Z 1.000: Zde 1e git.

057 GO X 40.000:Tala kaldrarak Xde 40a git.058 Z- 40.000: Zde 40a git.

059 X>CLR X :X para deitirme koordinatlarna hareket.

060 Z>CLR Z :Z 061 SPINDLE OFF:Tezgah milini durdurma.

062 CONTROL 5:Soutma svsn kapatr.063 END NEWPART :Program sonu.

INCREMENTAL

000 START MM 01:Program balama,metrik program.001 TOOL 1:Kesici 1.

002 GOfX 0.000:Para eksenine seri hareket.

003 SET UP >dczx:PRP ayarlamas.

004 SPINDLE ON :Tezgah milini altrma.

005 SPD SP= 400: mili devir says 400dev.006 FR XZ/R= 1:X ve Z eksenindeki ilerleme 1dev/dk.



40/59


007 CONTROL 4:Soutma svsn aar.008 GOfX 50.000:Seri hareket ile Xde 50ye git.

009 Z 10.000: Zde 10a git.

010 GRfX- 12.000: Xde 12 mm git.

011 Z- 9.000: Zde 9 mm git.

012 GR X 2.000:Tala kaldrarak Xde 2 mm git.

013 Z- 5.000: Zde 5 mm git.014 GRfZ 5.000:Seri hareket ile Zde 5 mm git.

015 GRfX- 4.000: Xde 4 mm git.

016 GR X 4.000:Tala kaldrarak Xde 4 mm git.017 Z- 9.000: Zde 9 mm git.

018 GRfZ 9.000:Seri hareket ile Zde 9 mm git.

019 GRfX- 6.000: Xde 6 mm git.

020 GR X 6.000:Tala kaldrarak Xde 6 mm git.021 Z- 13.000: Zde 13 mm git.

022 GRfZ 13.000:Seri hareket ile Zde 1

cnc programlama dersleri

Documents