Klapperdag – 4 december 2018Apr. Julie Van Den Broucke

Closing the broken circle –opportuniteit voor de klinisch

apotheker op de afdeling chirugie

Transmurale zorg

Closing the broken circle

=

Het dichten van de hiaten in het zorgcontinuümvan consultatie of (spoed)opname tot na ontslag,

met oog op preventie van hospital admission related to medication en andere drug events.

Geïncludeerde afdelingen

• febr. – aug. 2015– Orthopedie– 5 VM/week

• vanaf oktober 2018 tot…– 6 verpleegafdelingen – =8 chirurgische disciplines

3

Projectfiche

4

• Follow-up en stroomlijnen van de farmaceutische workflow bij opname en ontslag

• Optimalisatie van de farmacotherapie met:– Nazicht op een correct en actueel (thuis)medicatieschema bij opname – Het uitvoeren van medication review met notitie van aanbevelingen in het EPV o.v.v. opvolgnota’s,

KAPO’s,…– Optimalisatie ‘medicatieschema bij ontslag’ al dan niet met opmaak van een farmaceutische

ontslagbrief en met ontslagbegeleiding (patiënt, zorgverstrekkers 1e- 2e lijn)

• Uitwerken van verbeteracties

Werkwijze

Stap 1: - info < VIM meldingen az groeninge- geformuleerde besluiten < puntprevalentiestudie (uitgevoerd door apr. Liesbeth

Huys, UZGent, 2017)

- observatie op verschillende chirurgische verpleegafdelingen

à Identificatie van het probleem of opportuniteit voor verbetering

Stap 2: - feedback stuurgroep klinische farmacie - uitstippeling verdere verloop (=doelen) klinisch apotheker op de chirurgische

afdelingen

Stap 3:- Implementatie vooropgestelde doelen in onderling overleg met de chirurgen/disciplines 5

6

à Nieuwe flowchart ‘opname’(moet nog definitief goedgekeurd worden door het MFC)

STAP 1: Aanpassen procedures opname/ontslag

STAP 1: Aanpassen procedures opname/ontslag

7

= Huidige flowchart ontslag

Focus op 3 luiken hospitalisatie

1) pre-operatief2) peri-operatief3) post-operatief

FOCUS OP:- risicoprocessen- risicopatiënten- risicogeneesmiddelen

8

Pre-operatief

1) Document ‘Checklist farmaceutische anamnese’ lijkt onvoldoende gekend– Herhaling communicatie via screensavers, nieuwsbrieven, …

9

10

Bevestiging in puntprevalentiestudie

6,3

6,3

18,8

56,3

12,5

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

Altijd

Meestal

Af en toe

Nooit

Ik weet het niet

Maakt men gebruik van een GMA (%)?

Interne diensten chirurgische diensten

66,7

33,3

0,0 50,0 100,0

Nooit

Ik weet hetniet

12,5

12,5

25,0

50,0

0,0 20,0 40,0 60,0

Altijd

Meestal

Af en toe

Nooit

ß spoed??

AZ Groeninge <-> gemiddeld antwoord deelnemende ziekenhuizen

Pre-operatief: anamnese geplande opnames

• Geplande opnames: pre-operatieve consultatie– Ontwikkeling stappenplan

– Optimalisatie werking

– Opportuniteiten voor in de toekomst? 11

Bron: ‘closing the broken circle – artikel Acta Groeninge

Pre-operatief: anamnese ongeplande opnames

• Ongeplande opnames:- medication reconcillation en medication review op de spoedopname - 3 dagen/week- klinisch apotheker + apotheekassistente

12

Pre-operatief

Eventuele extra info eventueel terug te vinden in KWS bij:

- E-Health platform

- Vitalink

à Eveneens communicatie/teaching ziekenhuisbreed

13

Pre-operatief

2) Geen pre-operatieve validatie medicatie– Onduidelijk wat op wacht staat en wat niet op dag van opname– Medicatie kan niet besteld worden in de apotheek

ACTIES:à Overleg anesthesie (begin november 2018)à Eventueel extra teaching info pre-operatief te stoppen GM?

Bron: pre-operatieve vragenlijst AZ Groeninge

14

Pre-operatief

3) Fouten bij overname van thuismedicatie naar hospitalisatiemodule

ACTIES: à Extra teaching vpk a.d.h.v. voorbeelden vanop de afdelingà Wekelijkse ‘tip van de week van de apotheek’ per e-mailà Directe communicatie met verantwoordelijken voor KWS-opleidingà Nieuwe handleiding thuistherapie KWS uitschrijven

15

Peri-operatief

1) Discrepanties visie pijnmedicatie anesthesie – chirurgie

à Risico tot overschrijding van de maximale dagdosis GM door de combinatie van VS’n post-opBv. zo nodig order opstart tijdens anesthesie (schema post-operatief algemeen) + ook systematisch 4 x 1 g paracetamol/dag voorgeschreven op de afdeling (klinisch pad)

ACTIE:à Bespreking aanpassing klinische paden waar mogelijk

16

Post-operatief

AANDACHTSPUNTEN GM POST-OPERATIEF:• Herstarten GM post-operatief

– Antico/anti-aggregantia: overgang LMWH – NOAC– Insulines/anti-diabetica

• Pijnmedicatie rationaliseren:

• Correcte substitutie/resubstitutie bij ontslag? (relevantie?)

• Dubbelmedicatie thuistherapie <-> nieuw opgestarte therapie

• IV-PO switch en stopdatum AB?

17

Post-operatief

AANDACHTSPUNTEN BIJ ONTSLAG (klinisch apotheker):

• Ontslagmedicatieschema actualiseren en meesturen met verslag

• Discrepanties in ontslagmedicatieschema opsporen + rapporteren

• Opmaak KAPO’s bij ontslag– underprescribing– misprescribing– overperscribing

• AANDACHT VOOR VALIDATIE ONTSLAGMEDICATIESCHEMA!

18

Post-operatief

ANDERE AANDACHTSPUNTEN:• Meegeven van voldoende medicatie ter overbrugging?• Wordt de meegebrachte thuismedicatie terug overhandigd?• Worden voorschriften meegegeven van nieuwe opgestarte GM?

– Chirurgische <-> internistische (revalidatie) disciplines

-

19

68,7512,5

6,2512,5

0

0 20 40 60 80

AltijdMeestal

Af en toeNooit

Ik weet het niet

Ontvangt de patiënt voorschriften voor de medicatie

opgelijst in het ontslagmedicatieschema/ontsla

gbrief(%)?

Ziekenhuisbrede verbeterpunten

• Opvolging IV-PO SWITCHà Dagelijkse opvolging m.b.v. dagelijkse Check Of Appropriateness (COA)

• EMV opleiding optimaliseren + verplicht te maken voor nieuwe arts(assistenten)?

• Validatie post-opà Sensibilisatie + systemen bedenken ter optimalisatie validatie?

• Problematiek transfers < spoed/chirurgisch dagziekenhuisà Verdere afspraken worden gemaakt

20

– Afdrukken van thuismedicatieschema in viervoud

– Belangrijkste aandachtspunten/valkuilen bij opmaken ontslagmedicatieschema

– …

21

Teaching verpleegkundigen

12,5

0

6,25

0

0

81,25

0 20 40 60 80 100

Altijd

Meestal

Af en toe

Nooit

Niet van toepassing

Ik weet het niet

Wordt er gemeld aan de patiënt een dubbelvan het medicatieschema mee te nemen

naar huisarts en huisapotheker (%)?

– Valideren thuismedicatie bij ontslag: afspreken optimaal validatiemoment per afdeling?

– Overtuigen belang van validatie bij ontslag (huisartsen!)

– Input ontslagmedicatieschema in ontslagbrief (Bevestigd door puntprevalentiestudie)

– Documentatie wijzigingen in medische ontslagbrief

– Toekomst: aanpassen standaard snelteksten in onderling overleg met de desbetreffende artsen

– Termijn beschikbaarheid ontslagbrieven!

– (polsen naar mening m.b.t. welbepaalde klinische adviezen)22

Teaching artsen

23

Puntprevalentiestudie

68,75

18,75

0

12,5

0

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Altijd

Meestal

Af en toe

Nooit

Ik weet het niet

Wordt de ontslagmedicatie opgenomen in de medische ontslagbrief?(%)?

0

6,25

87,5

6,25

0

0 50 100

Alleen thuismedicatie

Alleen ziekenhuismedicatie

Beide

Enkel bepaalde medicatiegroepen

Ik weet dit niet

Wordt zowel de thuismedicatie als de ziekenhuismedicatie opgenomen in de medische

ontslagbrief?(%)?

à Understatement in vergelijking met praktijkbevindingen op chirurgische afdelingen?

24

Puntprevalentiestudie

12,50

256,25

43,756,256,25

0 10 20 30 40 50

altijd, met reden

neen

soms, met reden

ik weet dit niet

Bevat de ontslagbrief info over stopgezette medicatie(%)?

37,50

12,56,25

37,50

6,25

0 10 20 30 40

altijd, met redenaltijd, zonder reden

neenniet altijd, afhankelijk…

soms, met redensoms, zonder reden

ik weet dit niet

Bevat de ontslagbrief info over gewijzigde medicatie (%)?

506,25

12,50

31,2500

0 20 40 60

altijd, met redenaltijd, zonder reden

neenniet altijd, afhankelijk…

soms, met redensoms, zonder reden

ik weet dit niet

Bevat de ontslagbrief info over nieuwe medicatie(%)?

AZ Groeninge <-> gemiddeld antwoord deelnemende ziekenhuizen

– consensus keuze/behandelduur antico/anti-aggregantia post-op

– optimalisatie pijntherapie (NSAID’s)

– aandacht voor osteoporose• Klinisch pad osteoporose en fractuurpreventie (orthopedie, geriatrie,

neurochirurgie)• Project nutritiebeleidsgroep ‘capture the fracture’ • Voorstel opmaak standaardadvies klinisch apothekers i.k.v.

detectie van potentiële osteoporosepatiënten• Project ‘deprescribing psychofarmaca’

25

Overleg artsen (algemeen)

• Organisatie medische kransen door de klinisch apothekers

• Nieuwsbrieven veilige zorg (zie ppt ‘organisatie medische kransen door de klinisch apothekers’)

• Veiligheidscampagnes

• Stuurgroep klinische farmacie

• Opmaak farmaflashes

• Aandachtspunten bij validatie voor apotheek

26

Communicatie intern

• MFO’s (jaarlijks, sinds 2016)

• Stuurgroep transmurale farmaceutische zorg (sinds 2012) (2x/jaar)

• Klapperdag

• Werkgroep VAN-VZA

• Symposia

• Opmaak posters, alerts, presentaties, sjablonen …

à https://www.azgroeninge.be/Pub/Apotheek/Apotheek-tools-symposia.html27

Algemene communicatie extern

• Toelichting ontslagmedicatieschema aan patiënt door apotheker

• Als aanspreekpunt kunnen fungeren voor zowel zorgverleners/patiënten binnen als buiten het ziekenhuis en voor de patiënt

• Bereikbaarheid om problemen op te lossen na ontslag

• Verdere uitwerking Apotheek Service Punt (ASP)

• Medicatieschema in de toekomst (elektronisch)

28

Opportuniteiten in de toekomst

29

Waarom?

à kosteneffectief!!

HARTELIJK DANK

30

• VZA, cursus klinische farmacie, Academiejaar 2014-2015, ‘transmurale zorg –elektronische platforms’, Prof. S. Steurbaut, PharmD, PhD, UZ Brussel

• Symposium 26 maart 2013: HARM, geneesmiddelen als oorzaak van ziekenhuisopname

• ‘Closing the broken circle’ – artikel Acta Groeninge• ‘Transmurale zorg – resultaten puntprevalentiestudie’, Apr. Liesbeth Huys, UZ Gent,

Klapperdag 2017• Powerpoint verslag project opname- en ontslagbeleid revalidatieafdelingen, april-

juni 2018, Apr. Julie Van Den Broucke• Powerpoints stuurgroep klinische farmacie, november 2018, Apr. Julie Van Den

Broucke• Powerpoint overleg anesthesie inzake opname- en ontslagbelid, november 2018,

Apr. Julie Van Den Broucke

31

Bronnen