bnbd 83-2a-06

133
ÁÍáÄ 832 À 06 Монгол Улсын барилгын норм, дүрэм Газар шорооны ажлын хөдөлмөр зарцуулалтын жишиг норм Labour input norms for earthworks ГАРЧИГ Нэгдүгээр бүлэг. ГАЗАР ШОРООНЫ МЕХАНИКЖСАН АЖИЛ ТЕХНИКИЙН ХЭСЭГ 2 а -1 Бульдозер-сийрүүлэгчээр хөлдүү бус хөрсийг сийрэгжүүлэх 2 а -2 Хөлдүү хөрсийг бульдозер- сийрүүлэгчээр сийрэгжүүлэх 2 а -3 Хөлдүү хөрсийг шаантагт мунаар сийрэгжүүлэх 2 а -4 Даралтаар ажилладаг төхөөрөмжөөр хөлдүү хөрсөнд зүсэлт хийх 2 а -5 Бульдозероор ургамлын үеийг хуулах 2 а -6 Грейдерээр ургамлын үеийг хуулах 2 а -7 Нэг шанагатай драглайн эксковатороор ухмал ба далан байгуулахад хөрсийг ухах 2 а -8 Ухмал ба өндөрмөл байгуулахад шулуун ухалттай эксковатороор газар ухах 2 а -9 Буцах нэг шанагатай эксковатороор газар ухах 2 а -10 Тогоолсон нүх ба шуудууг нэг шанагат драглайн эксковатороор ухах 2 а -11 Тогоолсон нүхийг буцах нэг шанагатай эксковатороор ухах 2 а -12 Тогоолсон нүхэнд эксковатороор газар ухаж, тэгшлэх 2 а -13 Буцах нэг шанагтай эксковатороор шуудуунд газар ухах 2 а -14 Эксковатороор шуудуу ухаж , тэгшлэх 2 а -15 Грейфер шанагатай эксковатороор газар ухах 2 а -16 Нэг шанагатай драглайн эксковатороор газар ухах 2 а -18 Шуудууны роторт эксковатороор газар ухах 2 а -19 Шуудууны роторт хөлдүү хөрсийг эксковатороор ухах 2 а -20 Шуудуунд гинжит эксковатороор хөрс ухах 2 а -21 Скепрээр газар ухаж, шороог шилжүүлэх 2 а -22 Хадан бус хөрсийг бульдозероор ухаж шилжүүлэх 2 а -23 Суллаж ухсан хөлдүү шороог бульдозероор шилжүүлэх 2 а -24 Тэсэлж сулласан хад чулуулгийг бульдозероор шилжүүлэх 2 а -25 Чиргүүлт грейдерээр хөрсийг ухаж шилжүүлэх 2 а -26 Грейдер-элеватороор хөрс ухах 2 а -27 Өрмийн машинаар нүх өрөмдөх 2 а -28 Овоолсон шороог тарааж бульдозерээр тэгшлэх 2 а -29 Чиргүүлт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -30 Чиргүүлт самнуурт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -31 Өөрөө явагч индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -32 Доргиурт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -33 Хөрс нягтруулагч машинаар хөрс нягтруулах 2 а -34 Тогоолсон нүх ба шуудууг бульдозероор булах 2 а -35 Бульдозероор талбайд урьдчилсан тэгшилгээ хийх 2 а -36 Бульдозероор талбайд эцсийн тэгшилгээ хийх 2 а -37 Шороон байгууламжийн дээд талыг грейдерээр тэгшлэх 2 а -38 Грейдерээр төмөр замын далангийн ус зайлуулах призм зүсч гаргах

Upload: barilgamn

Post on 17-Nov-2014

3.321 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Монгол Улсын барилгын норм, дүрэм

Газар шорооны ажлын хөдөлмөр зарцуулалтын жишиг норм

Labour input norms for earthworks

ГАРЧИГ Нэгдүгээр бүлэг. ГАЗАР ШОРООНЫ МЕХАНИКЖСАН АЖИЛ

ТЕХНИКИЙН ХЭСЭГ 2 а -1 Бульдозер-сийрүүлэгчээр хөлдүү бус хөрсийг сийрэгжүүлэх 2 а -2 Хөлдүү хөрсийг бульдозер- сийрүүлэгчээр сийрэгжүүлэх 2 а -3 Хөлдүү хөрсийг шаантагт мунаар сийрэгжүүлэх 2 а -4 Даралтаар ажилладаг төхөөрөмжөөр хөлдүү хөрсөнд зүсэлт хийх 2 а -5 Бульдозероор ургамлын үеийг хуулах 2 а -6 Грейдерээр ургамлын үеийг хуулах 2 а -7 Нэг шанагатай драглайн эксковатороор ухмал ба далан

байгуулахад хөрсийг ухах 2 а -8 Ухмал ба  өндөрмөл байгуулахад шулуун ухалттай эксковатороор

газар ухах 2 а -9 Буцах нэг шанагатай эксковатороор газар ухах 2 а -10 Тогоолсон нүх ба шуудууг нэг шанагат драглайн эксковатороор

ухах 2 а -11 Тогоолсон нүхийг буцах нэг шанагатай эксковатороор ухах 2 а -12 Тогоолсон нүхэнд эксковатороор газар ухаж, тэгшлэх 2 а -13 Буцах нэг шанагтай эксковатороор шуудуунд газар ухах 2 а -14 Эксковатороор шуудуу ухаж , тэгшлэх 2 а -15 Грейфер шанагатай эксковатороор газар ухах 2 а -16 Нэг шанагатай драглайн эксковатороор газар ухах 2 а -18 Шуудууны роторт эксковатороор газар ухах 2 а -19 Шуудууны роторт хөлдүү хөрсийг эксковатороор ухах 2 а -20 Шуудуунд гинжит эксковатороор хөрс ухах 2 а -21 Скепрээр газар ухаж, шороог шилжүүлэх 2 а -22 Хадан бус хөрсийг бульдозероор ухаж шилжүүлэх 2 а -23 Суллаж ухсан хөлдүү шороог бульдозероор шилжүүлэх 2 а -24 Тэсэлж сулласан хад чулуулгийг бульдозероор шилжүүлэх 2 а -25 Чиргүүлт грейдерээр хөрсийг ухаж шилжүүлэх 2 а -26 Грейдер-элеватороор хөрс ухах 2 а -27  Өрмийн машинаар нүх өрөмдөх 2 а -28 Овоолсон шороог тарааж бульдозерээр тэгшлэх 2 а -29 Чиргүүлт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -30 Чиргүүлт самнуурт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -31  Өөрөө явагч индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -32 Доргиурт индүүгээр хөрс нягтруулах 2 а -33 Хөрс нягтруулагч машинаар хөрс нягтруулах 2 а -34 Тогоолсон нүх ба шуудууг бульдозероор булах 2 а -35 Бульдозероор талбайд урьдчилсан тэгшилгээ хийх 2 а -36 Бульдозероор талбайд эцсийн тэгшилгээ хийх 2 а -37 Шороон байгууламжийн дээд талыг грейдерээр тэгшлэх 2 а -38 Грейдерээр төмөр замын далангийн ус зайлуулах призм зүсч

гаргах

Page 2: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

2 а -39 Автогрейдерээр өндөрлөсөн ба ухмал замын хажууг тэгшлэх 2 а -40 Налуу гаргагчаар тоноглогдсон бульдозероор налууг тэгшлэх 2 а -41 Сулласан шороог туузан дамжуулагчид ачих 2 а -42 Автомашинд хөрсийг гараар ачих ба буулгах

А. Шороог өөрөө буулгагч автомашинд гараар ачих Б. Шороог ачааны машинд гараар ачих

2 а -43 Шороог түрдэг тэргээр гараар зайлуулах 2 а -44 Суурийн нүх буюу шуудуу ухах

I. Гэсэглэн хөрс ухах II. Хөлдүү хөрс ухах

2 а -45 Суурийн нүх буюу шуудууны ханад бэхэлгээ хийх ба задлах А. Бэхэлгээ хийх Б. Бэхэлгээг задлах

2 а -46 Шуудуу ухах 2 а -47 Нүх ухах 2 а -48 Газрыг дэрвийлгэж ухах 2 а -49 Суурийн нүх , шуудууг шороогоор дарах 2 а -50 Тээврийн хэрэгсэлээр зөөсөн шороог буулгаж тарааж тэгшлэх 2 а -51 Шороо буулгасан механизмын өнцөг булангийн шороогоор дарах 2 а -52 Тэгшилгээний ажил 2 а -53 Механикжсан аргаар боловсруулсан хонхор, хэвгийг гараар засах ба тэгшлэх 2 а -54 Хөрсийг нягтруулах 2 а -55 Хөрсийг самчих 2 а -56 Хөрсийг сийрэгжүүлэх

А. Ердийн хөрс Б. Хадан хөрс

2 а -57 Шороо зөөх түр зам тавих ба задлах, шилжүүлэх ажлууд 2 а -58 Дамжуулагч сумтай замыг суурилуулах ба задлах, шилжүүлэх ажил 2 а -59 Ердийн ба нарийн төмөр замыг өргөж шороог замд хийх ажил 2 а -60 Жорлон ухах 2 а -61 Хөрс шороог гараар ухаж мориор чирэх, тэргэнцэрт ачих 2 а -62 Хөрсийг гараар ухаж шороог тэргэнцэрт ачиж гараар зайлуулах 2 а -63 Хөрсийг гараар ухаж морин тэргэнд ачих 2 а -64 Замын шуудууг гараар ухаж гаргах

Page 3: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Нэгдїгээр бїлэг. ГАЗАР ШОРООНЫ МЕХАНИКЖСАН АЖИЛ

ТЕХНИКИЙН ХЭСЭГ

Механизмаар ухаж ажиллах тєвєгтэй байдлаас хамруулан тэдгээрийг ангилах

Хєрсний нэр, шинж чанар

Нягт байдлын

эзлэ- хїїний дундаж

кг/м3

Хєрсийг боловсруулах Трактор анжисаа р хєрс сийрэг- жїїлэх

Эксковатороор

Скр

епе

р

Бул

ьдо

- зе

р

Грейд

ер

Тр

ейд

ер

экск

ова

- то

р

єрє

мд

єгч

кр

аны

м

аш

ин

Нэг шанага

-тай

Олон шанага

-тай гинжит

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1. Алеворист: а. Зєєлєн

Б. Хатуу 1500 2200

IV V

- - - - - - - V VI

2. Аргилит хатуу хавтанцартай 2000 V VI 3. Хайрга-сайрхаг хєрс, мм

а. 80 б. 80-аас дээш в. 80-аас дээш, сайр

нарийн элс, алтан хямарлаг, элсэнцэрийн барьцалдсан хольц 30% хїрмэн найрлагатай

г. 80-аас дээш, 70% хїрмэн найрлага нь хямарлаг, элсэнцэрийн барьцалдсан хольц

д. 80-аас дээш 70%-иас дээшхи хямарлаг, элсэнцэрийн барьцалдсан хольцтой.

1750 1950

2000

2300

2600

I II

IV

V

VI

- -

-

-

-

II III

-

-

-

II -

-

-

-

II III

IV

IV

IV

III -

-

-

-

- -

-

-

-

- -

-

-

-

- -

-

-

- 4. Гєлтгєнє 2200 V - - - - - - - VI 5. Шавар: Тослог зєєлєн ба зєєлєн хольцгїй

1800 II II II II II II II I -

Дайрга, хайрга, сайр буюу барилгын хог эзлэхїїндээ 10% хїртэл агуулсан

1750 II II II II III III - I -

Page 4: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Дайрга, хайрга, сайр буюу

барилгын хог эзлэхїїндээ 10%- иас их агуулсан

1900 III - III II II - - - -

Карбоны гаралтай зєєлєн 1900 III - III II III III III II - Хїнд занарлаг, цул, хатуу

карбоны 1950- 2150 IV - IV - III - - II -

6. Ургамлын їеийн хєрс: -їндэс ба хольцгїй

1200 I I I I I I I I -

-бут, модны їндэстэй 1200 I II II I II - - I - -дайрга, хайрга, барилгын хог

холилдсон 1400 I II II I II - - - -

7. Мєсдєлтийн гаралтай /морены/ хєрс:

-эзлэхїїний 5% хїртэл 50 кг- аас /дундаж хэмжээ 30 см-ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан элс болон морены гаралтай нарийн элсний їетэй наанги шавар

1700- 1800 II - - - - - - - -

- Мєн эзлэхїїний 5-10% хїртэл 50 кг-аас /дундаж хэмжээ 30 см- ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан элс болон морены элс, шавранцар, шавар

1750- 2250

III - - - - - - - -

-Мєн эзлэхїїний 5-10% хїртэл агуулгатай буюу эзлэхїїний 5- 15% хїртэл 50 кг-аас /дундаж хэмжээ 30 см-ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан морены элсэнцэр, шавранцар

1800- 2250 IV - - - - - - - -

-Эзлэхїїний 5% хїртэл 50 кг-с /дундаж хэмжээ 30 см-ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан морены элсэнцэр, шавранцар

2000- 2200

V - - - - - - - -

Page 5: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 -эзлэхїїний 15-30% хїртэл 50 кг- аас /дундаж хэмжээ 30 см-ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан олон єнгийн, усанд морены элсэнцэр ба шавранцар -эзлэхїїний 15% хїртэл 50 кг- аас /дундаж хэмжээ 30 см-ээс их/ хїнд бул чулуу агуулсан олон єнгийн, усанд ханасан морены шаварлаг шороо

2300- 2500

VI - - - - - - - -

8.Їндсэн хурдасны їйрмэг чулуу /элювий/

2000 V - - - - - - - -

9.Їйрмэг чулуун хєрс 1800 IV - - - - - - - - 10.Зєєлєн шохойн чулуу, сївэрхэг, єгєршсєн

1200 V - - - - - - - -

11. Конгломераны-сул барьцалдсан мєн тунамал чулуулгаас бїрдсэн шавраар барьцалдсан

1900- 2100

V - - - - - - - -

12. Алтан хямарлаг: а. Зєєлєн хольцгїй 1600 I II II I I I I I I Б. Зєєлєн, хайрга сайрганы

хольцтой 1800 I II II II I II - - - в. Хатуурсан 1800 IV - - II III - - - -

13. Цэрд: Зєєлєн 1550 IV - - - - - - - V Нягт 1800 V - - - - - - - VI

14. Мергель: Зєєлєн їйрмэг 1900 IV - - - - - - - V Дунд зэрэг нягт 2300 V - - - - - - - VI

15. Бутрамтгай чулуу /онока/ зєєлєн

1900 V - - - - - - - VI

Хатуу 1900 V - - - - - - - VII

Page 6: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 16. Элс :

а. Хольцгїй болон дайрга, хайрга, сайраг ба барилгын хог эзлэхїїний 10% хїртэл холилдсон

1600 I II II II II II III I -

Б. Мєн 10%-иас их холилдсон 1700 I - - II II - - - - В. Манхан ба нїїдэг элс 1600 II - - - III III - - - 17. Дун: Сул барьцалдаатай 1200 III - - - - - - - -

барьцалдаатай 1800 V - - - - - - - - 18. Хад чулуулаг /IV ба V зэрэгт оруулснаас бусад/

- VI - - - - - - - -

19. Занар, єгєршсєн ба дунд зэргийн бат бэх шаварлаг

2600 V - - - - - - - -

20. Давстай ба давслаг хєрс /хужирлан мараа/

1600 I II II I I I I I -

Зєєлєн Хатуурсан 1800 III - - - III III - II -

21. Шавранцар: хєнгєн ба алтан хямарлаг хольцгїй 1700 I I I I I I I I I

Хєнгєн алтан хямарлаг дайрга, сайраг ба барилгын хог 10% хїртэл хэмжээнд холилдсон

1700 I II II I I I - I II

Мєн 10%-иас их холилдсон 1750 II - - II II - - - - Хїнд,хольцгїй ба хайрга, дайрга, сайраг, барилгын хог эзлэхїїний 10% хїртэл хэмжээнд холилдсон

1750 II II II II II II II I II

Мєн хольцтой 10%-иас их холилдсон

1950 III - - - II - - - -

22. Элсэнцэр: -хольцгїй, хайрга, сайрга, дайрганы ба барилгын хог эзлэхїїний 10% хїртэл холилдсон

1650 I II II II II II II II -

Page 7: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 -Мєн 10%-иас их холилдсон 1850 I - - II II - - - - 23.Барилгын хог:

Сийрэг дагтаршсан 1800 II - - - II - - - -

Барьцалдсан 1900 III - - - III - - - - 24. Хїлэр -Модны їндэсгїй 30 мм хїртэл бїдїїн їндэстэй

800-1000 I I I I I I I I -

-30 мм-ээс бїдїїн їндэстэй 850-1100 I I I I I - - I - 25. Тренел: Сул 1550 IV - - - - - - - -

Нягт 1770 V - - - - - - - - 26. Туф 1100 V 27. Хар ба хїрмэн шороон хєрс:

-зєєлєн 1300 I I I I I I II I I

-хатуу 1200 II II II II II III III II II 28 Шаарга: Уурын зуухны 700 I I I - I - - - - Металлургын зуухны єгєршсєн шаарган їнс

- II II II - I - - - -

Мєн єгєршєєгїй - III - - - - - - - - 29. Дайрга 1750-

1950 II - - - III - - - -

Page 8: BNbD 83-2a-06
Page 9: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -1 БУЛЬДОЗЕР – СИЙРЭГЖЇЇЛЭГЧЭЭР ХЄЛДЇЇ БУС ХЄРСИЙГ СИЙРЭГЖЇЇЛЭХ

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангид нягт, тїїнчлэн дагтаршсан /нягтарсан/ хєрсийг дараахи

заагдсан газар шорооны машинаар сийрэгжїїлэх ажлыг заасан болно.

Сийрэгжїїлэгч, бульдозер-сийрэгжїїлэгчийн

техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих

нэгж

Сийрэгжїїлэгч ба бульдозерын тоног тєхєєрємжийн марк

ДП-14 /Д-705/

ДП-15 /Д-706/

ДП-18 /Д-723/

ДП-16 /Д-711/

ДП-22С /Д-35с/

Шїдний тоо шт 3 3 5 3 3 Шїд єргєх єндєр м 0.545 0.545 0.445 0.7 0.5 Сийрэгжїїлэгчийн єргєн м 1.475 1.475 1.9 1.9 1.67

Сийрэгжїїлэгчийн гїн

м 0.4 0.4 0.4 0.5 0.5

Зїтгїїр тракторын марк

- Т-100 Т-100 -

Тракторын хєдєлгїїрийн хїчин чадал

Квт /м.х/ 79 /108/ 132 /179/ -

Сийрэгжїїлэгч тоног тєхєєрємжийн жин

т 1.55 1.53 1.25 2.35 3.1

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байранд авчрах

2. Сийрэгжїїлэгчийн гїнд хєрс сийрэнжїїлэгчийг тохируулж сийрэгжїїлэх

3. Агрегатыг эргїїлэх

4. Сийрэгжїїлэгчийг наалдсан шороо, їндэснээс цэвэрлэх

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Page 10: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

10 

Тракт

оры

н

марк

Сийрэгжїїлэгч

тоног

тєхєєрємжийн

марк

Си

йрэг

жїї

лэл

-ти

йн г

їн

Салааны

бїрэлдэхїїн

Сийрэгжїїлэх хєрсний

урт /м/

1 100

хїртэл

100

хїртэл

100

хїртэл

Т-100 ДП-15 /Д-706/ ДП-14 /Д-705/

0.2

Тракторчин VI-1 хїн

Бульдозер

сийрэгжїїлэгч

машинч VI-1 хїн

0.21

/0.21/

0.18

/0.18/

0.14

/0.14/ 2

Т-100 ДП-15 /Д-706/ ДП-14 /Д-705/ 0.35

Тракторчин VI-1 хїн

Бульдозер

сийрэгжїїлэгч

машинч VI-1 хїн

0.15

/0.15/

0.13

/0.13/

0.11

/0.11/ 3

Т-180 ДП-18 /Д-723/ ДП-16 /Д-711/

0.35

Тракторчин VI-1 хїн

Бульдозер

сийрэгжїїлэгч

машинч VI-1 хїн

0.09

/0.09/

0.08

/0.08/

0.06

/0.06/ 4

Т-180 ДП-22с /Д-35с/ 0.5

Тракторчин VI-1 хїн

Бульдозер

сийрэгжїїлэгч

машинч VI-1 хїн

0.08

/0.08/

0.07

/0.07/

0.05

/0.05/ 5

а б в

§ 2 а -2 БУЛЬДОЗЕР – СИЙРЭГЖЇЇЛЭГЧЭЭР ХЄЛДЇЇ ХЄРСИЙГ СИЙРЭГЖЇЇЛЭХ

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангид хєлдїї хєрсийг дараахи газар шорооны машинаар

сийрэгжїїлэхээр тооцсон. Хєрсийг сийрэгжїїлэхдээ сийрэгжїїлэгч, бульдозер-

сийрэгжїїлэгчээр 30-50м урттайгаар 0.5м гїн хїртэл гїнтэйгээр

сийрэгжїїлэхээр /1 явалтаар/ тооцсон.

Сийрэгжїїлэгч, бульдозер-сийрэгжїїлэгчийн техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1 Їзїїлэлт ж

и

х н

Сийрэгжїїлэгч , бульдозер-сийрэгжїїлэгчийн

Page 11: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

11 

тоног тєхєєрємжийн марк

ДП-5С /Д- 515С/

ДП- 26С /Д3- 117/

ДП- 22С /ДП- 35С/

ДП-7С /Д-

576С/

Д3- 121

Д3- 121А

Д3- 126

ДП-9С /Д- 652С/

Сийрэгжїїлэгчийн гїн

м 0.4 0.45 0.5 0.7 0.7 0.7

Сийрэгжїїлэгчийн єргєн

м 1.9 1.9 1.65 1.56 1.5 2.4

Шїдний тоо шт 3 1 3 3 1 3 Зїтгїїр тракторын марк - Т-130 Т-180 ДЭТ-250

Тракторын хєдєлгїїрийн хїчин чадал

Квт /м.х/

118 /160/ 130 /179/ 221 /300/

Сийрэгжїїлэгч тоног тєхєєрємжийн жин

т 1.4 1.4 3.1 1.75 5.0 5.93

Ажлын бїтэц 1. Агрегатыг айлын байранд авчрах

2. Сийрэгжїїлэх гїнд тохируулж хєрсийг сийрэгжїїлэх

3. Агрегатыг эргїїлэх

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт 2

Тра

ктор

ын м

арк Сийрэгжїїлэгч

тоног тєхєєрємжийн

марк

Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал

Ix IIx IIx IVx

Т-130 ДП-5С /Д-515С/ ДП-26С /Д3-117/

Тракторчин VI-1 хїн Бульдозер сийрэгжїїлэгч машинч VI-1 хїн

0.92 /0.92/

1.2 /1.2/

1.5 /1.5/

1.9 /1.9/

1

Т-180 ДП-22С /Д3-

35С/ ДП-7С /Д-756С/

Тракторчин VI-1 хїн Бульдозер сийрэгжїїлэгч машинч VI-1 хїн

0.73 /0.73/

1.0 /1.0/

1.3 /1.3/

1.6 /1.6/

2

ДЭТ- 250

Д3-121 Д3-121А Д3-126

ДП-9С /Д-652А/

Тракторчин VI-1 хїн Бульдозер сийрэгжїїлэгч машинч VI-1 хїн

0.66 /0.66/

0.88 /0.88/

1.1 /1.1/

1.3 /1.3/

3

а б в г ¹ § 2 а -3 ХЄЛДЇЇ ХЄРСИЙГ ШААНТАГТ МУНААР

СИЙРЭГЖЇЇЛЭХ

Энэ зїйлийг нормонд 0.5-0.65 м 3 багтаамжтай шанагатай драглайн

эксковаторын суманд дїїжилсэн шаантаг мунаар хєлдїї шороо сийрэгжїїлэх

Page 12: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

12 

ажил тусгагдсан. Шанага буюу шаантаг муна солих ажлыг энэ зїйлийн 3-р

тайлбараар нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг ажлын байрлалд оруулах

2. Эксковаторыг мєрєгцєг ба орд газрын хэмжээнд хєдєлгєж шаантаг

мунаар шороо сийрэгжїїлэх.

100 м 3 ХЄЛДЇЇ ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрс хєлдєх гїн

/м/

Салааны

бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал

Ix IIx IIIx IVx

0.5 хїртэл Машинч VI-1 хїн 3.4

/3.4/ 5 /5/

5.6 /5.6/

7.8 /7.8/ 1

0.5-аас дээш 1 хїртэл Машинч VI-1 хїн

4.2 /4.2/

7.3 /7.3/

8.4 /8.4/

12 /12/ 2

1-ээс дээш Машинч VI-1 хїн 5.2

/5.2/ 9.5 /9.5/

12 /12/

16 /16/ 3

а б в г ¹

Тайлбар: 1. Нормонд 3м-ээс дээш єргєнтэй талбайд хєрсийг сийрэгжїїлэхээр

тооцов. 3м-ээс нарийн зурвас шуудуу сийрэгжїїлэхэд хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг 1.2-оор їржїїлнэ.

2. Хєрсийг 2т-оос бага жинтэй шаантаг алхаар сийрэгжїїлбэл

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.1-ээр їржїїлнэ.

3. Эксковаторын муныг шаантаг мунаар буюу шаантаг муныг шанагаар

солих бїрд хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.46-аар авна.

§ 2 а -4 ДАРАЛТААР АЖИЛЛАДАГ ТЄХЄЄРГЄЄР ХЄЛДЇЇ ХЄРСЄНД ЗЇСЭЛТ ХИЙХ

Даралтын тєхєєргийн техникийн тодорхойлолт

Барын тоо, ширхэг -2

Барын урт, м -2-2.8

Зїсэх гинжний тэнхлэг хоорондын зай, м -0.7

Зїсэх завсрын єргєн, м -0.14

Зїсэх завсрын гїн, м -1.7

Хєдєлгїїрийн хїчин чадал, квт/м.х/ -80/108/

Тракторын марк -Т-100

Page 13: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

13 

Ажлын бїтэц

1. Барыг хєрсєнд шигтгэх

2. Барыг хєрсєнд шигтгэж тєхєєрємжийн мєрєгцєгт хєдєлгєж зїсэлт хийх

3. Хуучирсан шїд ба барын гинжнїїдийн холбогч хэсгїїдийн углуурга солих

4. Барыг єргєж тээврийн байдалд оруулж бэхлэн тєхєєргийг шилжїїлэхэд

бэлтгэх

5. Тєхєєргийг зїсэлтээс зїсэлтэнд шилжїїлэх

ХЄЛДЇЇ ХЄРСЄНД ГАРГАСАН 100 м ЗЇСЭЛТИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрс хєлдєх гїн

/м/

Салааны

бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал

Ix IIx IIIx IVx

0.75 хїртэл Машинч VI-1 хїн 1.4 /1.4/

3.1 /3.1/

4.3 /4.3/

10.5 /10.5/

1

0.75-аас дээш 1 хїртэл

Машинч VI-1 хїн 1.9 /1.9/

4.3 /4.3/

6.1 /6.1/

14.5 /14.5/

2

1-ээс дээш 1.25 хїртэл

Машинч VI-1 хїн 2.4 /2.4/

5.5 /5.5/

7.8 /7.8/

18.5 /18.5/

3

1.25-аас дээш 1.5 хїртэл

Машинч VI-1 хїн 3 /3/

6.7 /6.7/

9.3 /9.3/

22 /22/

4

1.5-ээс дээш 1.7 хїртэл Машинч VI-1 хїн

3.5 /3.5/

7.8 /7.8/

11.5 /11.5/

26 /26/ 5

а б в г ¹

Тайлбар: 1. Нормонд байгалийн чийгтэй хєлдсєн хєрсєнд зїсэлт хийхээр тусгав.

Илїїдэл чийгтэй хєлдсєн хєрсийг зїсэхэд чийг ханасан байдлаас

хамааруулан “а” баганы хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.25

хїртэл, “б”, “в”,”г” баганы хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.5 хїртэл

итгэлцїїрээр їржїїлнэ.

2. Норм нь 2м-ээс урт зїсэлт гаргахад тохирох бєгєєд 2м-ээс богино

/хєндлєн зїсэлт гаргахад хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.7-оор

їржїїлнэ.

§ 2 а -5 БУЛЬДОЗЕРООР УРГАМЛЫН ЇЕИЙГ ХУУЛАХ

Норм хэрэглэх заавар

Нормонд хєрс хуулахад бут бургасны їндэс байхгїй бол нэг мєрєєр 1-2

удаа явж 15см гїнтэй, бут модны їндэстэй байхад 1 мєрєєр 2-3 удаа явж 25см

гїнтэй хуулна.

Page 14: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

14 

Цэвэрлэх талбайн захаас шороог зайлуулах шаадлагатай бол зайлуулах

аргаас хамаарч тусад нь нормчлоно. Цэвэрлэх талбайн єргєнийг 30м хїртэл

авна.

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байранд оруулах

2. Хєрс хуулах

3. Хутгыг єргєх, буулгах

4. Хоосон ухарч буцах

VI зэрэгтэй машинч-1

1000 м 2 ЦЭВЭРЛЭСЭН ГАДАРГУУГЫН ХЄДЄЛМЄР

ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тракторын

марк Бульдозерийн марк

Хєрсний ангилал

I II

Т-100 Д3-8 /Д-271А/

0.84 /0.84/

1.8 /1.8/

1

Д-259, Д3-18, Д- 493А

0.69 /0.69/

1.5 /1.5/ 2

Т-130

Д3-28 /Д-533/ 0.66 /0.66/

1.4 /1.4/ 3

Д3-24А /Д-512А/ Д3-9 /Д-275А/ Д3-35С /5-575С/

0.61 /0.61/

1.3 /1.3/

4

Т-180 Д3-25 /Д-522/ Д-290

0.48 /0.48/

1.1 /1.1/

5

а б ¹

Тайлбар: Хэрэв нэмэгдэл чийгтэй хєрсийг боловсруулахаар бол

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.15-аар їржїїлнэ.

§ 2 а -6 ГРЕЙДЕРЭЭР УРГАМЛЫН ЇЕИЙГ ХУУЛАХ

Грейдерийн техникийн тодорхойлолт Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих

нэгж

Автогрейдерийн марк Чиргїїлт грейдерийн марк

Д3-99 /Д-710Б/

Д3-31-1 /Д-557-

31/

Д3-14 /Д-395А/ Д3-98

Д3-1 /Д-20Б/

Хутганы урт м 3.04 3.7 3.7 3.7 3.7

Page 15: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

15 

Хутганы єндєр

м 0.5 0.6 0.7 0.7 0.5

Зїсэх гїн м 0.2 0.25 0.5 0.5 0.3 Эргэх радиус м 11 15 18 18 - Хєдєлгїїрийн чадал

Mdx 90 135 165 250 107

Грейдерийн масс /жин/

тн 9.7 12.40 17.40 19.5 4.36

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байрлалд авчрах

2. 15см хїртэл гїнтэйгээр хєрсийг хуулах

3. Хуулсан хєрсийг зєєж зайлуулах

4. Грейдерийн хутгыг єргєх, буулгах

5. Ажлын явалтын тєгсгєлд эргэх

1000 м 2 ЦЭВЭРЛЭСЭН ГАДАРГЫН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2 Грейдерийн

тєрєл

Грейдерийн марк Салааны

бїрэлдэїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєдєлмєр

зарцуулалтын

норм

Автогрейдер

Д3-99 /Д-710Б/ Машинч VI-1 хїн 2.9

/2.9/ 1

Д3-31-1 /Д-557-1/ Машинч VI-1 хїн 2.7

/2.7/ 2

Д3-14 /Д-395А/ Машинч VI-1 хїн 2.3

/2.3/ 3

Д3-98 Машинч VI-1 хїн 2.3

/2.3/ 4

Трактор дээр суурилсан хїнд чиргїїлт Т-100

Д3-1 /Д-20Б/ Машинч VI-1 хїн Тракторч VI-1 хїн

6.4 /3.2/ 5

а ¹

Page 16: BNbD 83-2a-06
Page 17: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -7 НЭГ ШАНАГАТАЙ ДРАГЛАЙН ЭКСКОВАТОРООР УХМАЛ БА ДАЛАН БАЙГУУЛАХАД ХЄРСИЙГ УХАХ

Драглайн эксковаторын техникийн тодорхойлолт Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж

Эксковаторын марк

Э-302 Э-303 Э-304

70-3311Б /Э-302Б/ Э-304В Э-304Г

Э-504 Э-505

Э-505А КМ-602

Э-651 Э-652 Э-656

Э-801

ЭО-51111 Э-10011

ЭО-5111Б /Э-10011Е/

ЭО-6111 /Э-1251/

ЭО-6112Б /Э-1252Б/

ЭО-711 /Э-2503/

ЭО-7111С /Э-2505/

Шанаганы багтаамж шїдтэй м 3 0.35 0.4 0.5 0.6 0.65 0.75 1 1 1.5 2 3

Тууш зїсэгч шанагатай

м 3 0.4 - 0.65-0.8 0.8 0.65- 0.8

1.1 - 1.25-1.5 - - -

Удирдлага - Механик удирдлагатай Хийн Механик Цахилгаан

Сумны урт м 10.5 10.5 10 13 10 11 12.5 12.5 25 17.5 17.5 Малталтын хамгийн их радиус

м 10.1 11.1 10.2 13.2 10.2 10 - 12.9 27.4 19.5 19.3

Ухалтын хамгийн их гїн -Хажуу малталт -Тєгсгєлийн малталт

м м

4.27

4.42 7.8

3.8 5.6

- 7.8

3.8 5.6

4.0 6.7

- 9.4

5.1 7.5

14 9.3 9.3 20.5 13 13

Буулгах хамгийн их радиус

м 8.3 10 8.3 10.4 8.3 9.2 12.2 10.4 23.8 16.7 16.7

Буулгах хамгийн их єндєр

м 6.3 6 5.5 - 5.5 5.5 6.1 6.5

15.9 10.5 10.5

Хїчин чадал Квт /м.х/

28 /38/

37 /50/

48 /65/

59 /80/

59-74 /80-100/

74 /100/

85 /116/

160 /218/

-

Эксковаторын жин Тн 11.3 12.4 21.6 22.3 21.2 26.6 35 39.75 94.0

Page 18: BNbD 83-2a-06
Page 19: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

МЕХАНИЗМААР АЖИЛЛАХ ТЄВЄГШЛЄЄС ХАМААРУУЛЖ ХЄЛДЇЇ ХЄРСИЙГ АНГИЛАХ

Хїснэгт 2

Хєрсний нэр, шинж чанар

Ажлын тєрєл ба машины нэр

Ур

ьдчи

лан

сий

рэгж

їїлсэ

н

хєрс

ийг

экск

ова

торо

ор

Ро

торт

экск

ова

торо

ор

хєрс

ийг

бо

лол

всру

улах

У

рьд

чи

лан

сий

рэгж

їїл

эгчэ

эр

хєрс

ийг

бул

ьдозе

ро

ор у

хах

Бул

ьд

озе

р-

сий

рэгж

їїл

эгчэ

эр

хєрс

ийг

сийр

эгж

їїл

эх

Шаа

нта

гт а

лха

ар

хєрс

ийг

сийр

эгж

їїл

эх

Дара

лты

н

тєхє

єрє

мж

єєр

цо

оно

г га

рга

х

1. Хайрга-сайрганы хєрс Ix IIx - - - - 2. Шавар: - Тослог, зєєлєн, хольцгїй

IIIx IIIx Ix IIx IIIx IIx

- Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой

IIIx IIIx IIIx IIIx IVx IVx

- Хїнд шаварлаг IIIx IVx IIIx IVx IVx IIIx 3. Ургамлын їетэй хєрс: - Хольцгїй Ix Ix Ix Ix Ix IIIx

- Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой Ix IIx IIx IIx IIx IIx

4. Алтан хямарлаг: - Зєєлєн

IIx IIx Ix Ix IIx Ix

- Хатуурсан IIx IIx IIx IIx IIIx IIx 5. Элс: - Хольцгїй

Ix IIx Ix Ix Ix Ix

- Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой

Ix IIx IIx IIx IIx IIIx

6. Занар ба занарлаг: - Зєєлєн

IIx IIx Ix IIx IIx Ix

- Хатуу IIx IIIx IIx IIx IIIx IIx 7. Шавранцар: -хольцгїй

IIx Ix Ix Ix IIx IIx

- Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой IIx IIx IIIx IIIx IIIx IVx

- Хїнд хольцгїй IIIx IIIx IIx IIIx IIIx IIx - Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой

IIIx IVx IIIx IVx IIIx Ix

8. Элсэнцэр: - Хєнгєн хольцгїй

Ix Ix Ix Ix Ix Ix

- Хайрга, дайрга, эсвэл барилгын хогтой

Ix IIx IIx IIx IIx IIIx

9. Барилгын хог: - Сийрэгжїїлсэн ба дагтаршсан

Ix - IIx IIx IIx -

- Барьцалдсан IIx - IIIx IIx -

Норм хэрэглэх заавар

Page 20: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

20 

Энэ зїйл ангид авто зам, тємєр зам, суваг далан, хаалт зэрэг болон

байгууламжийн тєвєгтэй байдлаараа ижил ангилалд орох бусад

байгууламжуудыг барихад ухмал ба далан нєєц, кавольер байгуулахад шороо

ухах ажлыг нормчлов.

Хєрсийг давхар їеэр тэгшлэх, мєн тїїнчлэн налуу ба асгаас шорооны

дээд хэсгийг тэгшлэхээр шаардлагатай тохиолдолд тусад нь нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєрєгцєгт байрлуулах

2. Шанагыг цэвэрлэж шороо ухах

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж явуулах

4. Шороо буулгах газар ба мєргєцєгийн ёроолыг цэвэрлэх

5. Сийрэгжїїлсэн хєлдїї ба хадан хєрсийг ухаж ажиллахад шанаганд

багтахгїй том хэсгийг тїлхэж зайлуулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт 3

Салааны

бїрэлдэхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.25-0.4 0.4-0.65 0.65-аас дээш

Машинч VI - 1 1

Машинч V 1 - -

Туслах ажилчин V - - 1

Page 21: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

А. ШЇДТЭЙ ШАНАГАТАЙ ДРАГЛАЙН-ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 4

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєрєгцєгийн гїн /м/

Хєрс ухах арга Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II III,IIIx IV IV,IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI

0.35

4

3.1 /3.1/

4 /4/

5.7 /5.7/

- - - 2.5 /2.5/

3.2 /3.2/

4.5 /4.5/

0.4 2.8 /2.8

3.6 /3.6/

5.1 /5.1/

6.9 /6.9/

- - 2.2 /2.2/

2.9 /2.9/

4 /4/

5.5 /5.5/

- -

0.5 2.5 /2.5/

3 /3/

3.9 /3.9/

5.3 /5.3/

6.9 /6.9/

8.4 /8.4/

2 /2/

2.6 /2.6/

3.2 /3.2/

4.3 /4.3/

5.8 /5.8/

6.8 /6.8/

0.6 0.65

2 /2/

2.4 /2.4/

3.1 /3.1/

4 /4/

5.4 /5.4/

6.5 /6.5/

1.6 /1.6/

2 /2/

2.6 /2.6/

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.2 /5.2/

0.75 хїртэл 2.8 /1.4/

3.4 /1.7

4.6 /2.3/

5.6 /2.8/

7.6 /3.8/

9.2 /4.6/

2.4 /1.2/

2.8 /1.4/

3.4 /1.7/

4.8 /2.4/

6 /3/

7.2 /3.6/

1 4-6 хїртэл

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.8 /1.9/

4.8 /2.4/

6.4 /3.2/

7.8 /3.9/

2 /1/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

4.2 /2.1/

5.2 /2.6/

6.4 /3.2/

1.5 1.56 /0.78/

2 /1/

2.6 /1.3/

3.4 /1.7/

4.2 /2.1/

5 /2.5/

1.34 /0.67/

1.68 /0.84/

2 /1/

2.8 /1.4/

3.6 /1.8/

4.4 /2.2/

2 6-8 хїртэл

1.36 /0.68/

1.64 /0.82/

2 /1/

2.8 /1.4/

3.6 /1.8/

4.6 /2.3/

1.16 /0.58/

1.4 /0.7/

1.76 /0.88/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.4 /1.7/

3 1.12 /0.56/

1.38 /0.69/

1.7 /0.85/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.8 /1.9/

0.94 /0.47/

1.18 /0.59/

1.46 /0.73/

1.98 0.99/

2.4 /1.2/

2.8 /1.4/

а б в г д е ж з и к л м

Page 22: BNbD 83-2a-06
Page 23: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Б. ТУУШ ЗЇСЭХ ИРМЭГТ ДРАГЛАЙН-ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 5

Шанаганы

багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн

гїн, м

Хєрс ухах арга

Тээврийн хэрэгсэлд

ачих Овоолж асгах

I II, Ix III, IIx I II, Ix III, IIx

0.4

4 хїртэл

3.1

/3.1/

3.9

/3.9/

5.5

/5.5/

2.4

/2.4/

3.1

/3.1/

4.3

/4.3/ 1

0.65 2

/2/

2.5

/2.5/

3.1

/3.1/

1.7

/1.7/

2.1

/2.1/

2.6

/2.6/ 2

0.8 3

/1.5/

3.6

/1.8/

4.6

/2.3/

2.4

/1.2/

3

/1.5/

3.6

/1.8/ 3

1.1

4-6 хїртэл

2.2

/1.1/

2.8

/1.4/

3.4

/1.7/

1.76

/0.88/

2.2

/1.1/

2.8

/1.4/ 4

1.5 1.82

/0.91/

2.2

/1.1/

2.6

/1.3/

1.52

/0.76/

1.76

/0.88/

2.2

/1.1/ 5

а б в г д е ¹

Тайлбар: Мєргєцєгийн гїн 4, 5-дугаар хїснэгтэд заасан хамжээнээс их

байвал заагдсанаас илїї гїнд байрлах шороонд хєдєлмєр зарцуулалтын

нормыг 1.1-ээр їржїїлж авна.

§ 2 а -8 УХМАЛ БА ЄНДЄРМЄЛ БАЙГУУЛАХАД ШУЛУУН УХАЛТТАЙ ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Норм хэрэглэх заавар нь § 2 а -7-той адил

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах

2. Шанагыг цэвэрлэж газар ухах

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж шилжїїлэх

4. Шороо ачих газар ба мєргєцєгийн ёроолыг цэвэрлэх

5. Суллаж сийрэгжїїлсэн хєлдїї ба хадан хєрс ажиллахад багтаамжгїй

том чулууг тїлхэж зайлуулах

Page 24: BNbD 83-2a-06
Page 25: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

МЕХАНИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР Эксковаторын техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэм жих нэгж

Эксковаторын марк

Э-1621 Э-153

Э-302 Э-303 Э-304

Э-504 Э-505

Э-505А

Э-651 Э-652 Э-656

Э-801 ЭО-5111А /Э-10011А/

ЭО-6111 /Э-1251/ ЭО-6112 /Э-1252/

ЭО-711 /Э-2503/ ЭО-7111 /Э-2505/

СЭ-3 ЭКГ-4

Шанаганы багтаамж шїдтэй м 3 0.15 0.3 0.5 0.65 0.8-1.0 1 1.25 2.5 3 3-4

Тууш зїсэгч ирмэгтэй м 3 - 0.4

0.65 /0.8/

0.65 /0.8/

1.5 - 1.5 - - -

Сумны урт м 2.3 5.5 5.5 5.5 5.5 - 6.8 8.6 10.6 10.5 Ухалтын радиус м 2.4 3 4.8 4.7 2.8 5 6.3 7.2 9.2 8.7 Ухалтын хамгийн их єндєр

м 1.8 6.2 6.6 7.1 7.4 6.7 7.8 10 9.5 10

Хамгийн их єндєр асгалт

м 2.6 4.3 4.6 4.5 5 5.1 5.1 7 6.6 6.3

Асгалтын хамгийн их радиус

м 2.9 5.4 7.2 7.1 7.7 8 8.9 10.8 12.4 12.6

Хїчин чадал кВт /м.х/

27 /38/

28 /38/

59-74 /80- 100/

59-74 /80- 100/

74 /100/

74 /100/

63-110 /85-150/

87-160 /118-218/

- -

Эксковаторын жин

Т 5.3 11.3 20.5 20.5 27.6 31.5 39.8 86 172 180

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Мэргэжлийн зэрэг Эксковаторын шанаганы багтаамж /м 3 / 0.15 хїртэл 0.15-0.4 0.4-0.65 0.65-аас дээш

Машинч VI зэрэгтэй-1 хїн - - 1 1 Машины V зэрэгтэй-1 хїн - 1 - - Машинч IV зэрэгтэй-1 хїн 1 - - - Туслах ажилчин V зэрэгтэй-1 хїн 1

Page 26: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

26 

А. ШЇДТЭЙ ШУЛУУН УХАЛТТАЙ ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн єндєр, м.

Хєрсний зэргээр

Хєрс ухах арга Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I, II, V, VI III, IV I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI

0.15 1 1.5 8.4 /8.4/

11 /11/

- - - - 6.5 /6.5/

8.7 /8.7/

- - - -

0.3 1.5 2.5 3.3 /3.3/

4.2 /4.2/

5.8 /5.8/

- - - 2.6 /2.6/

3.3 /3.3/

4.6 /4.6/

- - -

0.5 1.5 3.0 2.1 /2.1/

2.7 /2.7/

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.6 /5.6/

6.8 /6.8/

1.7 /1.7/

2.2 /2.2/

2.8 /2.8/

3.6 /3.6/

4.6 /4.6/

5.5 /5.5/

0.6-0.65 2 4 1.7 /1.7/

2.1 /2.1/

2.7 /2.7/

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.2 /5.2/

1.4 /1.4/

1.7 /1.7/

2.1 /2.1/

2.9 /2.9/

3.5 /3.5/

4.1 /4.1/

0.8 - - 2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.6 /1.8/

4.6 /2.3/

5.8 /2.9/

7.2 /3.6/

1.94 /0.97/

2.4 /1.2/

2.8 /1.4/

4 /2/

4.8 /2.4/

5.8 /2.9/

1 - - 2

/1/ 2.6 /1.3/

3.2 /1.6/

4.2 /2.1/

5.2 /2.6/

6.2 /3.1/

1.66 /0.83/

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.4 /1.7/

4.4 /2.2/

5.2 /2.6/

1.25 3 5

1.68 /0.84/

2.2 /1.1/

2.4 /1.2/

3.4 /1.7/

3.8 /1.9/

4.8 /2.4/

1.3 /0.65/

1.64 /0.82/

2 /1/

2.6 /1.3/

3.4 /1.7/

3.6 /1.8/

2.5 1.06

/0.53/ 1.34

/0.67/ 1.62

/0.81/ 2

/1/ 2.6

/1.3/ 3.2 /1.6/

0.9 /0.45/

1.12 /0.56/

1.36 /0.68/

1.74 /0.87/

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.0 - - 0.98

/0.49/ 1.18

/0.59/ 1.48

/0.74/ 1.94

/0.97/ 2.4

/1.2/ 2.8 /1.4/

0.82 /0.41/

0.96 /0.48/

1.26 /0.63/

1.62 /0.81/

2 /1/

2.4 /1.2/

4.0 - - 0.82

/0.41/ 1.04

/0.52/ 1.3

/0.65/ 1.72

/0.86/ 2.2

/1.1/ 2.4 /1.2/

0.66 /0.33/

0.84 /0.42/

1.06 /0.53/

1.38 /0.69/

1.72 /0.86/

2 /1/

а б в Г д е ж з и к л м

Page 27: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

27 

§ 2 а -9 БУЦАХ НЭГ ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Буцах нэг шанагатай эксковаторын техникийн тодорхойлолт Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж ЭО-3322А, ЭО-3322Б,

ЭО-33228

ЭО-5015А, ЭО- 3121Б, /Э-

5015Б/ ЭО-4321 ЭО-4121А ЭО-5122

Шанаганы багтаамж м 3 0.4 0.5 0.63 0.5 0.4 0.65 0.65 1.25 Малталтын хамгийн их гїн м 5 4.2 4.3 4.5 6.7 5.5 5.8 6 Малталтын хамгийн их радиус м 8.2 7.5 7.6 7.3 10.16 8.95 9 9.4 Асгалтын хамгийн их єндєр м 5.2 4.8 4.7 3.9 6.18 5.6 5 5

Хїчин чадал КВт 5.9 /80/ 55 /75/ 59 /80/ 95 /130/ 125 /170/

Эксковаторын жин т 14.5 12.7 19.2 19.2 35.8

Норм хэрэглэх заавар Нормын энэ зїйл ангид хєрсийг нэг шанагатай гидравлик эксковатороор боловсруулахаар тооцов.

Буцах шанагатай эксковатороор ухаас, асгаас, кавальер авто ба тємєр замд зориулсан кавальер, хашлага, далан ба

бусад тєвєгшилтэй байгууламжийг барьж байгуулахаар тооцсон.

Хєрсийг хоёр їеэр тэгшлэх, мєн тїїнчлэн налуу ба асгаасын дээд хэсгийн гадаргууг тэгшилбэл тусад нь нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах

2. Шанагыг цэвэрлэж газар ухах

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж шилжїїлэх

4. Шороо ачих газар ба мєргєцєгийн ёроолыг цэвэрлэх

5. Суллаж сийрэгжїїлсэн хєлдїї ба хадан хєрс ажиллахад багтаамжгїй том чулууг тїлхэж зайлуулах

Page 28: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

28 

А. ШЇДТЭЙ, БУЦАХ ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн гїн, Хєрсний зэргээр

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I, II, V, VI III, IV I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.15 0.8 1.2 10

/10/ 13

/13/ - - - - 7.9

/7.9/ 10

/10/ - - - -

0.3

1.2 1.5

3.9 /3.9/

4.9 /4.9/

6.6 /6.6/ - - -

3 /3/

3.9 /3.9/

5.3 /5.3/ - - -

0.4 3.3 /3.3/

4.4 /4.4/

5.6 /5.6/

7.2 /7.2/

- - 2.6 /2.6/

3.4 /3.4/ 4.6

/4.6/ 5.6 /5.6/

- -

0.5 2.6 /2.6/

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.6 /5.6/

7.5 /7.5/

8.7 /8.7/

2.1 /2.1/

2.6 /2.6/

3.6 /3.6/

4.4 /4.4/

5.7 /5.7/

6.9 /6.9/

0.6-0.65 1.5 2.0 2.1 /2.1/

2.6 /2.6/

3.3 /3.3/

4.4 /4.4/

5.7 /5.7/

6.9 /6.9/

1.6 /1.6/

2.1 /2.1/ 2.7

/2.7/ 3.5 /3.5/

4.4 /4.4/

5.3 /5.3/

а б в Г д е ж з и к л м

Page 29: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

I. МЕХАНИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

Хїснэгт 2

Салааны

бїрэлдэхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.15 0.15-0.4 0.4-0.65 0.65-аас

дээш

Машинч VI - - 1 1

Машинч V - 1 - -

Машинч IV 1 - - -

Туслах ажилчин V - - - 1

Б. ТУУШ ЗЇСЭХ ИРМЭГТЭЙ БУЦАХ ШАНАГАТ ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 4

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн гїн, м

Хєрс боловсруулах арга Тээврийн хэрэгсэлд

ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II, Ix III, IIx I II, Ix III, IIx

0.4 1.2 1.5

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.8 /5.8/

2.6 /2.6/

3.4 /3.4/

4.7 /4.7/

1

0.65 2.4 /2.4/

3 /3/

3.8 /3.8/

1.9 /1.9/

2.3 /2.3/

3 /3/

2

0.8 1.5 2.0

3.4 /1.7/

4.2 /2.1/

5.4 /2.7/

2.8 /1.4/

3.2 /1.6/

4.2 /2.1/

3

1.1 3

/1.5/ 3.6

/1.8/ 4.6 /2.3/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.8 /1.9/ 4

а б в г д е ¹

II. ГИДРАВЛИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт 5

Салааны бїрэлдэхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.15-0.4 0.4-1 1 1-ээс дээш

Машинч VI - - 1 1

Машинч V 1 - - -

Туслах машинч V - - - 1

Page 30: BNbD 83-2a-06
Page 31: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 6

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн гїн, Хєрсний зэргээр

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I, II, V, VI III, IV I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.25 0.8 1.2

4.1 /4.1/

5.3 /5.3/

7.3 /7.3/ - - -

3.5 /3.5/

4.5 /4.5/

6.3 /6.3/ - - -

0.4

1.2 1.5

2.8 /2.8/

3.7 /3.7/

4.8 /4.8/

- - - 2.2 /2.2/

2.9 /2.9/

3.8 /3.8/

- - -

0.5 2.5 /2.5/

3 /3/

3.9 /3.9/

5 /5/

6.7 /6.7/

7.7 /7.7/

2.1 /2.1/

2.5 /2.5/

3.1 /3.1/

3.9 /3.9/

5 /5/

6 /6/

0.63-0.65 1.9 /1.9/

2.3 /2.3/

3 /3/

3.9 /3.9/

5 /5/

6 /6/

1.6 /1.6/

1.9 /1.9/

2.5 /2.5/

3.1 /3.1/

4.1 /4.1/

5 /5/

1 1.5 2 1.6 /1.6/

1.9 /1.9/

2.5 /2.5/

3.3 /3.3/

4.2 /4.2/

5.1 /5.1/

1.3 /1.3/

1.5 /1.5/

2 /2/

2.5 /2.5/

3.2 /3.2/

3.8 /3.8/

1.25 1.5 2.0

2.2 1.1/

2.6 /1.3/

3.4 /1.7/

4.8 /2.4/

5.6 /2.8/

6.2 /3.1/

1.74 /0.87/

2 /1/

2.6 /1.3/

3.6 /1.8/

4.4 /2.2/

4.2 /2.1/

1.60 1.66

/0.83/ 2

/1/ 2.4 /1.2/

3.4 /1.7/

4.2 /2.1/

4.8 /2.4/

1.26 /0.63/

1.58 /0.79/

1.84 /0.92/

2.6 /1.3/

3.2 /1.6/

3.6 /1.8/

а б в г д е ж з и к л м

Тайлбар: Ухалтын гїн 3, 6-р хїснэгтэнд зааснаас бага байвал хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.1-ээр їржїїлнэ.

Page 32: BNbD 83-2a-06
Page 33: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -10 НЭГ ШАНАГАТАЙ ДРАГЛАЙН ЭКСКОВАТОРООР ТОГООЛСОН НЇХ БА ШУУДУУ УХАХ

Эксковаторын тодорхойлолт ба ажил гїйцэтгэх загварыг § 2 а -7-д їз.

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйлийн нормыг: Тогоолсон нїхний эзлэхїїн 300м 3 хїртэл буюу

талбай нь 100 м 2 хїртэл байхад, тогоолсон нїхний эзэлхїїн 3000 м 3 хїртэл

байхад ухалтын зэрэгцээ суурь, дотоод шугам сїлжээ тавих болон барилга

угсралтын бусад ажлыг ажил зохион байгуулах тєслийн дагуу гїйцэтгэж байвал,

тогоолсон нїх, шуудууны гїн нь 3 м хїртэл байхад тїїний эзлэхїїн ба

талбайгаас хамаарахгїйгээр тогоолсон нїхнээс хамаарахгїй V, VI зэргийн хад

чулуулаг хєрсєнд ажиллахад, шуудуу ухуахад тус тус хэрэглэнэ.

Тогоолсон нїх нь єєр єєр тївшинтэй ёроолтой хэд хэдэн хэсгээс бїрдэж,

тус бїрт нь эксковатор байрлуулах шаардлагатай бол тус тусад нь тогоолсон

нїх гэж тооцно.

300-3000 м 3 эзлэхїїнтэй /гїн нь 3м-ээс их, талбай нь 100 м 2 -аас их/

тогоолсон нїхэнд барилга угсралтын ажилтай давхцуулахгїй ухах буюу 3000 м 3 -

ээс их эзэлхїїнтэй /гїн гь 3м-ээс их, талбай нь 100 м 2 -аас их тогоолсон нїхэнд

барилга угсралтын ажилтай зэрэгцїїлэн ажиллахад § 2 а -7-р нормоор/ ухмал ба

єндєрлєгєє гаргах газар шорооны ажлаар нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах

2. Шанагыг цэвэрлэж газар ухах

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж шилжїїлэх

4. Ажлын талбайд эксковаторыг нїїлгэх

5. Шороо ачих газрыг цэвэрлэх

6. Сийрэгжїїлсэн хєлдїї шороо ба хад чулуулагтай хєрсєнд ажиллахад

багтахгїй том хэсгийг тїлхэж зайлуулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг Хїснэгт 1

Салааны бїрэлдэхїїн мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.25-0.4 0.4-0.65 0.65-аас дээш Машинч VI - 1 1 Машинч V 1 - - Туслах машинч V - - 1

Page 34: BNbD 83-2a-06
Page 35: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

А. ШЇДТЭЙ ШАНАГАТАЙ ДРАГЛАЙН ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.25 5.2

/5.2/ 6.5

/6.5/ 9.1 /9.1/ - - -

4 /4/

5.2 /5.2/

7.2 /7.2/ - - -

0.35 3.9

/3.9/ 5

/5/ 6.9 /6.9/

- - - 3.1

/3.1/ 4

/4/ 5.5

/5.5/ - - -

0.5 5

/2.5/ 6.2

/3.1/ 8

/4/ 10.4 /5.2/

13.6 /6.8/

16.4 /8.2/

4 /2/

5 /2.5/

6.4 /3.2/

8.4 /4.2/

11 /5/

13.2 /6.6/

0.65 4

/2/ 5

/2.5/ 6.2 /3.1/

8 /4/

10.4 /5.2/

12.6 /6.3/

3.2 /1.6/

4 /2/

5 /2.5/

6.4 /3.2/

8.4 /4.2/

10.2 /5.1/

0.75 3.6

/1.8/ 4.4

/2.2/ 5.6 /2.8/

7 /3.5/

9.2 4.6/

11 /5.5/

2.9 /1.45/

3.6 /1.8/

4.4 /2.2/

5.6 /2.8/

7.4 /3.7/

8.8 /4.4/

1.0 3.1 /1.55/

3.8 /1.9/

4.8 /2.4/

6 /3/ 7.8

/3.9/ 9.2

/4.6/ 2.5

/1.25/ 3

/1.5/ 3.8

/1.9/ 4.8

/2.4/ 6.2

/3.1/ 7.4 /3.7/

а б в г д е ж з и к л м

Page 36: BNbD 83-2a-06
Page 37: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Б. ТУУШ ЗЇСЭГЧ ШАНАГАТАЙ ДРАГЛАЙН ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II, Ix III, IIx I II, Ix III, IIx

0.4 3.4 /3.4/

4.3 /4.3/

6 /6/

2.7 /2.7/

3.5 /3.5/

4.8 /4.8/

1

0.65 2.4 /2.4/

3 /3/

3.7 /3.7/

1.9 /1.9/

2.4 /2.4/

3 /3/

2

0.8 3.4 /1.7/

4.4 /2.2/

5.4 /2.7/

2.8 /1.4/

3.2 /1.6/

4.4 /2.2/

3

1.1 2.6

/1.35/ 3.2 /1.6/

4.2 /2.1

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.4 /1.7/

4

1.25 2.2 /1.1/

2.8 /1.4/

3.6 /1.8/

1.88 /0.94/

2.4 /1.2/

3 /1.5/ 5

а б в г д е ¹

§ 2 а -11 БУЦАХ НЭГ ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОРООР ТОГООЛСОН НЇХ УХАХ

Энэ зїйл ангийн норм нь § 2 а -10-рзїйл ангийн ажил гїйцэтгэх нєхцєлд

заагдсан тогоолсон нїх ухах болон тїїнчлэн цахилгаан дамжуулах шугамын

тулгуурын доорхи тогоолсон нїх олон хоолойнуудыг єєр єєр тївшинд єєр єєр

налуутай тавихад зориулагдсан дэвсгэрїїдийг гаргаж шууду ухах ажлуудад

хэрэглэнэ. Бусад бїх тохиолдолд шуудуу ухах ажлыг § 2 а -12-оор нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах

2. Шанагыг цэвэрлэж газар ухах

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж шилжїїлэх

4. Цахилгаан дамжуулах шугамын тулгуур ба тогоолсон нїхнїїдийн хооронд

50м хїртэл зайнд эксковаторыг нїїлгэх

5. Шороо ачаалах газрыг цэвэрлэх

6. Сийрэгжїїлсэн хєлдїї хєрс ба хад чулуулаг хєрсийг ухахад шанаганд

багтахгїй том хэсгийг тїлхэж зайлуулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Page 38: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

38 

Хїснэгт 1

Салааны бїрэлдэхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.15 хїртэл 0.15-0.4 0.4-0.65 0.65-аас дээш

Машинч VI - - 1 1

Машинч V - 1 - -

Машинч IV 1 - - -

Туслах машинч V - - - 1

Page 39: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

МЕХАНИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

Техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 2

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж

Эксковаторын марк

ЭО-1621 /Э-153/

ЭО-3311 /Э-302/

ЭО-3311г /Э-302г/ ЭО-3311А, Э-303А, ЭО-3311В /ЭО-303В/ Э-304Б, Э-304В

Э-504 Э-505

Э-651 Э-652 Э-656

КМ-602 ЭО-5111А /Э-10011/ /Э-10011А/

Шанаганы багтаамж: шїдтэй

м 3 0.15 0.3 0.4 0.5 0.65 0.6 -

Тууш зїсэгч ирмэгтэй

м 3 - 0.4 - 0.65-0.8 0.65-0.8 0.8 1.1

Сумны урт м 2.3 4.9 4.9 5.5 5.5 13.0 12.5 Зїсэлтийн хамгийн их радиус

м 4.1 7.8 7.8 9.2 9.2 13.2 9

Хамгийн их ухах гїн: шуудуунд

м 2.2 4 4-4.4 5.6 5.6 7.8 -

Тогоолсон нїхэнд м 2.2 2.6 2,6-3,0 4 4 7.8 6.1 Тээвэрт ачих радиус

м 2.1 4.20 4.15 5.4 5 10.4 7.8

Тээвэрт ачих єндєр м 1.7 2.25 2.7-3.0 1.7 2.3 - 5.1 Хїчин чадал кВт

/м.х/ 27/37/ 28/38/ 37/50/ 59/80/ 59/80/ 59/80/ 59/80/

Эксковаторын жин т 5.3 11.3 11.6 20.5 20.5 22.3 43.2

Page 40: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

40 

А. ШЇДТЭЙ БУЦАХ ШАНАГААР ТОНОГЛОГДСОН ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.15 10.5 /10.5/

1.4 /1.4/

- - - - 8.3 /8.3/

10.5 /10.5/

- - - -

0.3 4.2 /4.2/

5.3 /5.3/

7.2 /7.2/

- - - 3.3 /3.3/

4.2 /4.2/

5.8 /5.8/

- - -

0.4 3.5 /3.5/

4.5 /4.5/

6.2 /6.2/

7.8 /7.8/

- - 2.8 /2.8/

3.6 /3.6/

4.9 /4.9/

6.2 /6.2/

- -

0.5 2.9 /2.9/

3.5 /3.5/

4.6 /4.6/

6 /6/

7.9 /7.9/

9.3 /9.3/

2.2 /2.2/

2.8 /2.8/

3.6 /3.6/

4.7 /4.7/

6.2 /6.2/

7.2 /7.2/

0.6-0.65 2.3 /2.3/

2.9 /2.9/

3.5 /3.5/

4.6 /4.6/

6 /6/

7.2 /7.2/

1.8 /1.8/

2.2 /2.2/

2.8 /2.8/

3.6 /3.6/

4.7 /4.7/

6.6 /6.6/

а б в г д е ж з и к л м

Page 41: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Б. ТУУШ ЗЇСЭХ ИРМЭГТЭЙ ШУЛУУН ШАНАГАТ ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 4

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн гїн, м

Хєрс боловсруулах арга Тээврийн хэрэгсэлд

ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II, Ix III, IIx I II, Ix III, IIx

0.4 1.5 2

2.9 /2.9/

3.5 /3.5/

4.9 /4.9/

2.2 /2.2/

2.8 /2.8/

3.9 /3.9/

1

0.65 1.9 /1.9/

2.3 /2.3/

2.9 /2.9/

1.5 /1.5/

1.8 /1.8/

2.3 /2.3/

2

0.8 1.5 2.0

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.8 /1.9/

2 /1/

2.6 /1.3/

3 /1.5/

3

1.1 1.52 /0.76/

1.94 /0.97/

2.4 /1.2/

1.24 /0.62/

1.6 /0.8/

2 /1/

4

а б в г д е ¹

ГИДРАВЛИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

Эксковаторын техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 5

Їзїїлэлт Хэмжих

нэгж

Эксковаторын марк

ЭО-2621А ЭО-4321 ЭО-5122

Шанаганы багтаамж м 3 0.25 0.8 1.6

Ухалтын хамгийн их єндєр

м 4.6 7.9 9.65

Ухалтын хамгийн их радиус

м 4.7 7.45 8.93

Асгалтын хамгийн их єндєр

м 3.3 5.67 5.1

Хїчин чадал кВт /м.х/

44 /60/

59 /80/

125 /170/

Эксковаторын жин т 5.45 19.2 35.8

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт 6

Салааны бїрэлдэхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.15-0.4 0.4-1 1-ээс дээш

Машинч VI - 1 1

Машинч V 1 - -

Туслах машинч V - - 1

Page 42: BNbD 83-2a-06
Page 43: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 7

Шанаганы багтаамж

м 3

Мєргєцєгийн гїн,

Хєрсний зэргээр

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I, II, V, VI III, IV I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.25 3 4 3.5 /3.5/

4.5 /4.5/

6.3 /6.3/ - - -

3.2 /3.2/

4.1 /4.1/

5.7 /5.7/ - - -

0.8 3 5

1.1 /1.1/

1.4 /1.4/

1.7 /1.7/

2.2 /2.2/

2.7 /2.7/

3.5 /3.5/

0.87 /0.87/

1.1 /1.1/

1.3 /1.3/

1.8 /1.8/

2.2 /2.2/

2.6 /2.6/

1.6 1.16 /0.58/

1.5 /0.75/

1.8 /0.9/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

3.6 /1.8/

0.92 /0.46/

1.12 /0.56/

1.4 /0.7/

1.96 /0.98/

2.4 /1.2/

2.8 /1.4/

а б в г д е ж з и к л м

Тайлбар: Мєргєцєгийн єндєр єгєгдсєн хэмжээнээс бага байвал 2, 3, 5-р хїснэгтийн хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.1-

ээр їржїїлнэ.

Page 44: BNbD 83-2a-06
Page 45: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -12 ТОГООЛСОН НЇХЭНД УХАЖ, ТЭГШЛЭХ,

ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Э-4010 маркын эксковаторын техникийн тодорхойлолт

Суурилуулсан машин ... КРАЗ-258 буюу КРАЗ-221.

Тууш зїсэх ирмэгтэй буцах шанаганы багтаамж м 3 -0.4

Хусуурын хэмжээ

Урт – м 2.5

Єндєр – м 0.4-0.45

Хэвтээ гадаргууд заах сумны хамгийн их єнгийлт, м-7.38

Малталтын хамгийн их гїн, м

Уртасгагчгїй -7.38

Уртасгагчтай -11.0

Жин, т -18.44

Ажлын бїтэц

1.Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах.

2.Шанагыг цэвэрлэж хєрс ухах.

3.Ажлын явцад экскавоторыг хєдєлгєж шилжїїлэх.

4.Шороо буулгах газрыг цэвэрлэх.

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах

арга

Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал I II III

0.4

Тээврийн хэрэгсэлд ачих

Машинч YI-1 Туслах машинч Y-1

8 /4/

10.4 5.2

14.2 /7.1/

Овоолж асгах Машинч YI-1 Туслах машинч Y-1

6.6 /3.3/

8.6 /4.1/

11.8 /5.9

Тайлбар: Нормд 300 м 3 эзлэхїїнтэй тогоолсон нїхэнд ажиллахаар

тооцсон. 300 м3-ээс их эзлэхїїнтэй тогоолсон нїхэнд ажиллавал хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг 0.8-аар їржїїлнэ.

§ 2 а -13 БУЦАХ НЭГ ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОРООР

ШУУДУУНД ГАЗАР УХАХ

Page 46: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

46 

Эксковаторын техникийн тодорхойлолтыг § 2а-11-ээр авна.

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангийн норм нь шугам сїлжээ тавих тэгш єнцєгт огтлолтой

шуудуу ухахад тохирно. Олон хоолойнуудыг єєр хооронд нь єєр єєр тївшинд,

єєр налуутай тавихад зориулагдсан дэвсэгїїдийг гаргаж шуудуу ухах ажлыг §

2а-11-ээр нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах. 2. Шанагыг цэвэрлэж шороо ухах.

3. Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж шилжїїлэх. 4. Шороо ачих газрыг

цэвэрлэх ба мєргєцєгийн ёроолыг цэвэрлэх. 5. Сийрэгжїїлсэн хєлдїї шороо ба

хад чулуу, ажиллахад шанаганд багтахгїй том хэсгийг тїлхэж зайлуулах.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторы шанаганы багтаамж, м 3

0.15-0.4 0.4-1.0 1-ээс дээш Машинч VI - 1 1 Машинч V 1 - - Туслах машинч V - - 1

Page 47: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI 0.4 2.7

/2.7/ 3.4 /3.4/

4.3 /4.3/ - - -

2.1 /2.1/

2.8 /2.7/

3.5 /3.5/ - - -

0.5 2.4 /2.4/

2.8 /2.8/

3.5 /3.5/

4.2 /4.2/

5.2 /5.2/

7.2 /7.2/

1.9 /1.9/

2.3 /2.3/

2.9 /2.9/

3.4 /3.4/

4.3 /4.3/

5.9 /5.9/

0.63-0.65 1.6 /1.6/

2 /2/

2.7 /2.7/

3.3 /3.3/

4 /4/

5.5 /5.5/

1.4 /1.4/

1.8 /1.8/

2.4 /2.4/

2.9 /2.9/

3.6 /3.6/

4.9 /4.9/

1.25 2 /1/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

4.2 /2.1/

5 /2.5/

5.6 /2.8/

1.56 /0.78/

1.84 /0.92/

2.2 /1.1/

3.2 /1.6/

3.8 /1.9/

4.2 /2.1/

а б в г д е ж з и к л м

Page 48: BNbD 83-2a-06
Page 49: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Б. ТУУШ ЗЇСЭХ ИРМЭГТЭЙ БУЦАХ ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II, Ix III, IIx I II, I x III, IIx

0.4 3.8 /3.8/

4.8 /4.8/

6.7 /6.7/

3 /3/

3.8 /3.8/

5.4 /5.4/

0.65 2.6 /2.6/

3.2 /3.2/

4.1 /4.1/

2.1 /2.1/

2.5 /2.5/

3.2 /3.2/

0.8 3.6 /1.8/

4.4 /2.2/

5.6 /2.8/

3 /1.5/

3.6 /1.8/

4.4 /2.2/

1.1 3 /1.5/

4 /2/

4.8 /2.4/

2.4 /1.2/

3.2 /1.6/

4 /2/

а б В г д е

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт 5

Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторын шанаганы багтаамж, м 3

0.15-0.4 0.4-1.0 1-ээс дээш

Машинч VI - 1 -

Машинч V 1 - -

Туслах машинч V - - 1

Page 50: BNbD 83-2a-06
Page 51: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

ГИДРАВЛИК УДИРДЛАГАТАЙ ЭКСКОВАТОР

Техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 4

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж

Эксковаторын марк

ЭО-2621А

ЭО-3322 ЭО-3322А ЭО-3322Б ЭО-3322В

Э-5015 Э-5015А

ЭО-3221Б /Э-5015Б/

Э-4121 ЭО-4121А ЭО-4321 ЭО-5122

Шанаганы багтаамж м 3 0.25 0.4, 0.5, 0.63 0.5 0.65, 1 0.4, 0.65, 1 1.25, 1.6

Малталтын хамгийн их гїн

м 3 5.0, 4.2, 4.3 4.5 5.8 6.7, 5.5, 4.0 6

Ачилтын хамгийн их єндєр

м 2.2 5.2, 4.8 3.9 5 6.18, 5.6, 5 5

Малталтын хамгийн их радиус

м 5 8.2, 7.5 7.3 9 10.2 9, 6.9 9.4

Хєдєлгїїрийн чадал кВт /мх/

44 /60/ 59 /80/ 59 /80/ 95 /129/ 59 /80/ 125 /170/

Эксковаторын масс т 5.45 14.5 13 19.2 19.2 35.8

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Page 52: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

52 

Хїснэгт 6

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга

Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал

I II, Ix III, IIx IV V, IIIx VI I II, Ix III, IIx IV V, IIIх VI

0.25 4.5 /4.5/

5.9 /5.9/

7.8 /7.8/ - - -

3.8 /3.8/

5 /5/

6.7 /6.7/ - - -

0.4 3.2 /3.2/

4.1 /4.1/

5.6 /5.6/

6 /6/ - -

2.5 /2.5/

3.3 /3.3/

4.2 /4.2/

4.8 /4.8/ - -

0.5 3.8 /3.8/

3.4 /3.4/

4.2 /4.2/

5.4 /5.4/

7.1 /7.1/

8.4 /8.4/

2.2 /2.2/

2.7 /2.7/

3.3 /3.3/

4.3 /4.3/

5.7 /5.7/

6.6 /6.6/

0.63-0.65 2.1 /2.1/

2.6 /2.6/

3.2 /3.2/

4.3 /4.3/

5.2 /5.2/

6.4 /6.4/

1.8 /1.8/

2.1 /2.1/

2.8 /2.8/

3.7 /3.7/

4.7 /4.7/

5.7 /5.7/

1.0 1.9 /1.9/

2.2 /2.2/

2.8 /2.8/

3.7 /3.7/

4.5 /4.5/

5.5 /5.5/

1.6 /1.6/

1.9 /1.9/

2.3 /2.3/

3.1 /3.1/

3.9 /3.9/

4.7 /4.7/

1.25 2.6 /1.3/

3 /1.5/

4 /2/

5.4 /2.7/

6.4 /3.2/

7 /3.5/

1.98 /0.99/

2.2 /1.1/

3.2 /1.6/

4.2 /2.1/

5 /2.5/

5.4 /2.7/

1.6 1.9 /0.95/

2.2 /1.1/

2.8 /1.4/

4 /2/

5 /2.5/

5.6 /2.8/

1.46 /0.73/

1.74 /0.87/

2.2 /1.1/

3 /1.5/

3.8 /1.9/

4.4 /2.2/

Page 53: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -14. ГАЗАР УХАЖ ТЭГШЛЭХ ЭКСКОВАТОРООР ШУУДУУ УХАХ

Эксковаторын техникийн тодорхойлолтыг § 2а-12-той ижлээр авна.

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангийн нормыг 0.4 м3-ийн багтаамжтай шанагатай газар ухаж

тэгшлэх эксковатороор шугам сїлжээний шуудуу ухахад хэрэглэнэ.

Ажлын бїтэц

1. Газар ухаж тэгшлэх эксковаторыг мєргєцєгт байрлуулах.

2. Шанага цэвэрлэж газар ухах.

3.Ажлын явцад эксковаторыг хєдєлгєж тэгшлэх.

4. Шороо буулгах газрыг цэвэрлэх.

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах

арга

Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал I II II

0.4

Тээврийн хэрэгсэлд ачих

Машинч VI-1 Туслах машинч V-1

7.4 /3.7/

9.6 /4.8/

13.2 /6.6/

Овоолж асгах Машинч VI-1 Туслах машинч V-1

6.4 /3.2/

8 /4/

10.8 /5.4/

а б в

Тайлбар: Шанаганы єргєнийг 3 дахин авснаас нормын шуудуу буюу

хоолойнуудыг єєр єєр тївшинд єєр налуутай байрлуулахаар дэвсэг гаргаж

шуудуу ухахад хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.1-ээр їржїїлнэ.

Page 54: BNbD 83-2a-06
Page 55: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§2 а - 15 ГРЕЙФЕР ШАНАГАТАЙ ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Грейфер шанагатай эксковаторын техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих

нэгж

Эксковаторын марк

ЭО-302 Э-504 Э-505

Э-651, Э- 652,

Э-656 Э-801

Э-10011Д ЭО-5111Б /Э-10011Е/

ЭО-10011АС

ЭО-6111 /Э-1251/ ЭО-6112 /Э-1252/

Шанаганы багтаамж м 3 0.35 0.5 0.5 0.75 1 1.5

Сумны урт м 10.5 10 13 11 12.5 12.5

Сумны налуугийн єнцєг

Град 45 45 30 45 - 30

Ачих єндєр м 8.3 6 8 5.2 12.2 12.3 Малталтын хамгийн

их єндєр м - 3 3 - 6 7.2

Ачилтын хамгийн их єндєр

м 7.8 6.6 5.8 8 10.7 3.8

Хїчин чадал кВт /м.х/

28 /38/ 48 /65/ 74-48 /100- 65/

74 /100 74 /100/ 85 /116/

Экскаваторын жин т 11.5 19.7 21.4 26.8 35 39.3

Page 56: BNbD 83-2a-06
Page 57: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -16. НЭГ ШАНАГАТ ДРАГЛАЙН ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангийн нормд Э-651, Э-652А маркийн эксковатороор

ажиллахаар тооцсон. Эксковатороор техникийн тодорхойлолтыг § 2 а -7-оос хар.

Ажлын бїтэц

1. Мєргєцєгт эксковаторыг байрлуулах.

2. Шанага цэвэрлэж, газар ухах.

3. Сувгийн гїн ба налууг шалгах.

4. Ажлын явцад эксковаторыг шилжїїлж хєдєлгєх.

5. Мєргєцєгийг цэвэрлэх.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт 1

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Эксковаторы шанаганы багтаамж, м 3

0.65 хїртэл 0.65-аас дээш Машинч VI 1 1 Туслах машинч - 1

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Шанаганы тєрєл

Шанаганы багтаамж

м 3

Хєрс боловсруулах арга Тээврийн хэрэгсэлд ачих Овоолж асгах

Хєрсний ангилал I II, Ix III, IIx I II, Ix III, IIx

Шїдтэй 0.65 2.9 /2.9/

3.1 /3.1/

4.1 /4.1/

2.3 /2.3/

2.5 /2.5/

3.3 /3.3/

Тууш зїсэгч

ирмэгтэй 0.8

4.8 /2.4/

5.4 /2.7/

7.2 /3.6/

3.8 /1.9

4.4 /2.2/

5.8 /2.9/

а б в г д е

Тайлбар: Сувгийн гїн нь 1 м-ээс дээш єндєртэй байхаар нормонд

тооцсон. Хэрвээ гїн нь 1 м хїртэл байвал хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-

оор їржїїлнэ.

Page 58: BNbD 83-2a-06
Page 59: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§2 а – 18. ШУУДУУНЫ РОТАРТ ЭКСКОВАТОРООР ГАЗАР УХАХ

Техникийн тодорхойлолт Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих

нэгж

Эксковаторын марк

ЭР-7АМ ЭРТ-301А ЭТР-223 ЭТР-231

ЭТР-231А ЭТР-253

ЭТР-253А ЭТР-254

Шанаганы тоо ш 14 14 14 14 14 24

Шанаганы багтаамж л 90 145 160 160 250 150

Ухах гїн м 2

3 2.2 2.3 2.5 2.5

Ухах єргєн м 1.2

1.2 1.5 1.8 1.8 2.1

1.8 2.4

Хєдєлгїїрийн чадал КвТ /м.х/

79 /108/

184 /250/

118 /160/

184 /250/

200 /272/

221 /300/

Конвейер - Ленточны радиусны Ленточный Двухсекционный

Ухах шуудууны хэлбэр

Тэгш єнцєгт

Лентний єргєн м 0.8 1.0 0.8 1.0 1.2 1.2 Лентний хєдєлгєєний

хурд м/с 4.1, 4.8 5 4.5 5 4.9 5, 3.5

Жин т 24.5 32 32.8 43-44.1 59.5-59.8 41

Page 60: BNbD 83-2a-06
Page 61: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Ажлын бїтэц

1.Эксковаторыг ажлын байрлалд байрлуулах.

2. Шанага ба конвейерийн лентийг цэвэрлэж, газар ухах.

3. Шуудууны гїнг шалгах.

4. Роторыг шуудуунаас єргєж авах, тээвэрлэх байдалд оруулах.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Машинч VI-1 хїн

Туслах машинч V-1 хїн

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Эксковаторын марк

Шуудууны єргєн

Шуудууны гїн /м/

Хєрсний ангилал I II III IV

ЭР- 7АМ

1.2

1.4 хїртэл 1.02 /0.51/

1.32 /0.66/

1.86 /0.93

2.8 /1.4/

1.4-2.2 0.9 /0.45/

1.16 /0.58/

1.6 /0.8/

2.2 /1.1/

ЭТР - 301 А

1.4 хїртэл 1.18 /0.59/

1.54 /0.77/

2.2 /1.1/

3.2 /1.6/

1.4-2.2 1.06 /0.53/

1.28 /0.64/

1.9 /0.95/

3 /1.5/

2.2-3 хїртэл 0.92 /0.46/

1.14 /0.57/

1.62 /0.81/

2.4 /1.2/

ЭТР -223 1.5

1.3 хїртэл 1.24 /0.62/

1.46 /0.73/

2 /1/

3 /1.5/

1.3-1.8 1.14 /0.57/

1.34 /0.67/

1.86 /0.93

2.8 /1.4/

1.8-2.2 0.98 /0.49/

1.14 /0.57/

1.58 /0.79/

2.2 /1.1/

ЭТР -231 ЭТР -231А

1.8

1.4 хїртэл 0.88 /0.44/

1.08 /0.54/

1.52 /0.76/

2.2 /1.1/

1.4-2 0.82 /0.41/

0.98 /0.49/

1.38 /0.69/

2.2 /1.1/

2-2.5 0.68 /0.34/

0.84 /0.42/

1.24 /0.62/

1.88 /0.94/

ЭТР -253 ЭТР -253А 1.8

1.4 хїртэл 0.58 /0.29/

0.76 /0.38/

1.08 /0.54/

1.58 /0.79/

1.4-єєс дээш 0.46 /0.23/

0.64 /0.32/

0.92 /0.43/

1.38 /0.69/

2-2.5 хїртэл 0.4 /0.2/

0.58 /0.29/

0.84 /0.42/

1.28 /0.64/

ЭТР -254 1.8

1.4 хїртэл 0.52 /0.26/

0.7 /0.35/

0.92 /0.46/

1.34 /0.67/

1.4-2 хїртэл 0.42 /0.21/

0.62 /0.31/

0.82 /0.41/

1.18 /0.59/

2-2.5 хїртэл 0.36 /0.18/

0.54 /0.27/

0.64 /0.32/

1.08 /0.54/

а б в г

§ 2 а -19. ХЄЛДЇЇ ХЄРСИЙГ ШУУДУУНЫ РОТОРТ

Page 62: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

62 

ЭКСКОВАТОРООР УХАХ

Техникийн тодорхойлолтыг § 2 а -18-аас хар.

Ажлын бїтэц

1. Эксковатороор ажлын байрлалд байрлуулах.

2. Шанага ба лентийг цэвэрлэж шуудуу ухах.

3. Шуудууны гїнг шалгах.

4. Шуудуунаас роторыг єргєж гаргаж ажлын биш байдалд оруулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Машинч VI-1 хїн

Туслах машинч V-1 хїн

Page 63: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Экскова- торын марк

Шуудууны єргєн /м/

Шуудууны гїн /м/

Хєлдєлтийн гїн /м/ 0.4 хїртэл 0.8 1.2 1.2-оос дээш

Хєрсний ангилал Ix IIx IIIx Ix IIx IIIx Ix IIx IIIx Ix IIx IIIx

ЭР-7АМ 1.2

1.4 хїртэл 1.48 /0.74/

1.96 /0.98/

2.8 /1.4/

2 /1/

2.6 /1.3/

3.8 /1.9/

- - - - - -

1.4-2.2 1.28 /0.64/

1.74 /0.87/

2.4 /1.2/

1.74 /0.87/

2.4 /1.2/

3.2 /1.6/

- - - - - -

ЭТР-301А 1.2

1.4 хїртэл 1.78 /0.89/

2.4 /1.2/

3.2 /1.6/

2.4 /1.2/

3.2 /1.6/

4.2 /2.1/

3.6 /1.8/

4.6 /2.3/

6.4 /3.2/

4.8 /2.4/

6.2 /3.1/

8.6 /4.3/

1.4-2.2 1.6 /0.8/

1.96 /0.98/

3 /1.5/

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.8 /1.9/

3.2 /1.6/

4 /2/

5.6 /2.8/

4.2 /2.1/

5.2 /2.6/

7.6 /3.8/

2.2-3.0 1.38 /0.69/

1.66 /0.83/

2.4 /1.2/

1.84 /0.92/

2.2 /1.1/

3.2 /1.6/

2.8 /1.4/

3.4 /1.7/

4.8 /2.4/

3.8 /1.9/

4.4 /2.2/

6.4 /3.2/

ЭТР-231 1.8

1.4 хїртэл 1.3 /0.65/

1.58 /0.79/

2.4 /1.2/

1.74 /0.87/

2.2 /1.1/

3 /1.5/

2.6 /1.3/

3.2 /1.6/

4.6 /2.3/

3.6 /1.8/

4.2 /2.1/

6 /3/

1.4-2.0 1.18 /0.58/

1.46 /0.73/

2.2 /1.1/

1.56 /0.78/

1.92 /0.96/

2.8 /1.4/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

4 /2/

3.2 /1.6/

3.8 /1.9/

5.4 /2.7/

2-5.5 1.02 /0.51/

1.28 /0.64/

1.86 /0.93/

1.38 /0.69/

1.68 /0.84/

2.6 /1.3/

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.8 /1.9/

2.8 /1.4/

3.4 /1.7/

4.8 /2.4/

ЭТР-253 1.8 1.4 хїртэл 0.9

/0.45/ 1.14

/0.57/ 1.64

/0.82/ 1.18

/0.59/ 1.5

/0.75/ 2.2

/1.1/ 1.78

/0.89/ 2.4

/1.2/ 3.2 /1.6/

2.4 /1.2/

3 /1.5/

4 /2/

ЭТР-253А 1.8

1.4-2.0 0.8 /0.4/

0.96 /0.48/

1.38 /0.69/

1.06 /0.53/

1.28 0.64/

1.84 /0.92/

1.58 /0.79/

1.94 /0.97/

2.8 /1.4/

2.2 /1.1/

2.6 /1.3/

3.8 /1.9/

2-2.5 0.7 /0.35/

0.84 /0.42/

1.2 /0.6/

1 /0.5/

1.16 /0.58/

1.68 /0.84/

1.4 /0.7/

1.76 /0.88/

2.6 /1.3/

2 /1/

2.4 /1.2/

3.4 /1.7/

ЭТР-254 1.8

1.4 хїртэл 0.78 /0.39/

1.04 /0.52/

1.4 /0.7/

1.04 /0.52/

1.4 /0.7/

1.86 /0.93/

1.58 /0.79/

2.2 /1.1/

2.8 /1.4/

2.2 /1.1/

2.8 /1.4/

3.8 /1.9/

1.4-2.0 0.64 /0.32/

0.88 /0.44/

1.22 /0.61/

0.84 /0.42/

1.18 /0.59/

1.62 /0.81/

1.26 /0.63/

1.78 /0.89/

2.4 /1.2/

1.7 /0.85/

2.4 /1.2/

3.2 /1.6/

2-2.5 0.54 /0.27/

0.8 /0.4/

1.12 /0.56/

0.7 /0.35/

1.08 /0.54/

1.48 /0.74/

1.12 /0.56/

1.6 /0.8/

2.2 /1.1/

1.6 /0.8/

2.2 /1.1/

3 /1.5/

А б в г д е ж з и к л м

Page 64: BNbD 83-2a-06
Page 65: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -20 ШУУДУУНЫ ГИНЖИТ ЭКСКОВАТОРООР

ХЄРС УХАХ

ЭТЦ-252 маркийн шуудууны гинжит эксковаторын

техникийн тодорхойлолт

Шуудууны хэмжээ, м:

Гїн ......................... 2.5 /нэмэлт тоноглолтойгоор 3.5 м хїртэл/

Єргєн ......................... 0.8-1.0

Тєрєл .......................... Гидравлик удирдлагатай гинжит скрепер

Суурилуулсан машин ............. ТТ-4 маркийн ачааны трактор

Хєдєлгїїрийн чадал, кВт /м.х/ ....... 81 /110/

Жин, м ............................................. 18.6

Ажлын бїрэлдэхїїн

1. Эксковаторыг ажлын байрлалд байрлуулах. 2. Хутаг ба конвенерийн

лентийг цэвэрлэж, шуудууг ухах. 3. Шуудууны гїн шалгах. 4.Ухах тєхєєрємжийг

шуудуунаас гаргаж, эксковаторт тєхєєрємжилж, зєєхєд бэлэн болгох.

5.Эксковаторыг нэг мєрєгцєгєєс нєгєє мєрєгцєгт шилжїїлэх.

Хэсгийн бїрэлдэхїїн

6-р зэрэгтэй машинч-1

5-р зэрэгтэй туслах машинч-1

100 м 3 ХЄРСНИЙ ЦАГИЙН НОРМ

Шуудууны гїн Хєрсны ангилал I II

2.5 хїртэл 1.72 /0.86/

5 /1/

1

3 хїртэл 1.16 /0.58/

1.34 /0.67/

2

а б ¹

Page 66: BNbD 83-2a-06
Page 67: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§2 а -21.СКРЕПЕРЭЭР ГАЗАР УХАЖ, ШОРООГ ШИЛЖЇЇЛЭХ

Скреперийн техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж

Скреперийн марк Чиргїїлт Єєрєє явагч

ДЗ-30 /Д-541А/

ДЗ-33 /Д-569/

ДЗ-20 /Д-498/ ДЗ-20А

ДЗ-26 /Д-523/ ДС-77С

ДЗ-23 /Д-511

ДЗ-11П /Д-537М/

ДЗ-11 /Д-357Г/

ДЗ-32 /Д-567/

ДЗ-13 /Д-392/

Шанаганы багтаамж

м 3 3 6.7 10 15 8 9 10 15

Єргєн м 1.9, 2.1 2.59 2.8 2.90 2.72 2.72 2.9 2.93

Зїсэлтийн єргєн

м 0.2 0.3 0.3 0.35 0.3 0.3 0.3 0.35

Овоолох їеийн зузаан

м 0.3 0.35 0.5 0.55 0.55 0.55 0.45 0.5

Хїчин чадал КВт /м.х/

55 /75/ 79 /108/ 132 /180/ 221 /300/ 158 /215/ 132 /180/ 177 /240/ 265 /360/

Скреперийн Масс т 2.75 7 9.2 16 19 20 34

Page 68: BNbD 83-2a-06
Page 69: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Ажлын бїтэц

1.Агрегатыг ажлын байранд оруулах.

2.Скрепээр шороог ачаалах.

3.Шороо ачсан скреперийг явуулж шилжїїлэх.

4.Шороог буулгах.

5.Хоосон скреперийг ухах газарт буцаах.

А. Чиргїїлт скрепээр шороог ухаж тээвэрлэх

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Тракторын марк

Скреперийн шанаганы багтаамж

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн

зэрэг

Шороо шилжїїлэх зай 100 м хїртэл Дараагийн 100

м-т нэмэх Хєрсний ангилал

I II I II ДТ-75 Т-74

3 Машинч VI- 1хїн

2.6 /2.6/

2.8 /2.8/

0.14 /0.14/

0.15 /0.15/

Т-100 7 Машинч VI- 1хїн

1.5 /1.5/

1.7 /1.7/

0.09 /0.09/

0.1 /0.1/

Т-180 10 Машинч VI- 1хїн

1.95 /0.95/

1.1 /1.1/

0.05 /0.05/

0.06 /0.06/

ДЭТ-250 15 Машинч VI- 1хїн

0.79 /0.79/

0.93 /0.93/

0.04 /0.04/

0.05 /0.05/

а б в г

Page 70: BNbD 83-2a-06
Page 71: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Б. ЄЄРЄЄ ЯВАГЧ СКРЕПЭЭР ШОРОО УХАЖ,

ТЭЭВЭРЛЭХ

Салааны бїрэлдэхїїн

Машинч -V зэрэгтэй -1 хїн 100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Ажлын нэр

Шанаганы багтаамж м 3

8 9 10 15 Хєрсний ангилал

I II I II I II I II Газар ухаж шороог 300 м хїртэл зайд тээвэрлэх

2.6 /2.6/

2.9 /2.9/

2.5 /2.5/

2.8 /2.8/

1.7 /1.7/

2 /2/

1.2 /1.2/

1.4 /1.4/

Эхний 300м дээр Дараагийн 100 м тутамд нэмэх /хучилттай замаар зєєхєд/

Байнгын боловсронгуй хучилттай

0.18 /0.18/

0.19 /0.19/

0.17 /0.17/

0.18 /0.18/

0.14 /0.14/

0.15 /0.15/

0.1 /0.1/

0.11 /0.11/

Хєнгєвчилсєн боловсронгуй ба шилжилтийн хучилттай

0.28 /0.28/

0.29 /0.29/

0.26 /0.26/

0.28 /0.28/

0.21 /0.21/

0.23 /0.23/

0.12 /0.12/

0.13 /0.13/

Доод ангиллын 0.37 /0.37/

0.39 /0.39/

0.35 /0.35/

0.37 /0.37/

0.28 /0.28/

0.31 /0.31/

0.15 /0.15/

0.16 /0.16/

а б в г д е ж з

Тайлбар: 1. Энэ зїйл ангийн нормонд скрепер нь байгалийн чийгтэй хєрсєнд явахаар тооцсон. Нуранги буюу хэт их чийгтэй хєрсєнд явахад скреперийн дугуйд 100 мм-ээс дээш зузаантай наалдаж, тракторын гинж хий эргэлдэж байвал хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.5-аар їржїїлнэ.

2. Єєрєє явагч скреперийн шанагыг тїрэгч трактороор ачихаар тооцсон. Тїрэгч дээр ажиллаж байгаа машинчийн бїтээлийг тооцохдоо скреперийн хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг скреперийн їйлчилгээний тоонд хувааж авна.

§2 а -22. ХАДАН БУС ХЄРСИЙГ БУЛЬДОЗЕРООР УХАЖ,

Page 72: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

72 

ШИЛЖЇЇЛЭХ Бульдозерийн техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Бульдозерийн марк

ДЗ-29 /Д-535/

ДЗ-42 /Д-606/

ДЗ-8 /Д-271А/

ДЗ-19 /Д-494А/

ДЗ-17 /Д-492А/

ДЗ-18 /Д-493А/

ДЗ-53 /Д-686/

ДЗ-54С /Д-687С/

Хутганы тєрєл Эргэлтгїй Эргэлттэй Эргэлтгїй Хутганы урт, м 2.56 2.56 3.03 3.03 3.94 3.97 3.2 3.2

Хутганы єндєр, м 0.8 0.81 1.1 1.3 1.0 1.0 1.2 1.2 Удирдлага Гидровлик Канат Гидровлик Канат Гидровлик Канат Гидровлик

Хїчин чадал кВт /м.х/ 55 /75/ 79 /108/ Тракторын марк Т-74 ДТ-75 Т-100

Бульдозерийн тоног тєхєєрємжийн марк жин, т

0.85 1.07 1.58 1.53 2.22 1.86 2.13 1.78

Їзїїлэлт Бульдозерийн марк

Д-259 ДЗ-101 ДЗ-104 ДЗ-27С /Д-532С/ ДЗ-110

ДЗ-28 /Д-533/

ДЗ-109 /ДЗ-109Б/

ДЗ-9 /Д-275А/

Хутганы тєрєл Эргэлттэй эргэлтгїй Эргэлтэй Эргэлтгїй Эргэлттэй Эргэлтгїй Хутганы урт, м 4.15 2.86 3.28 3.2 3.2 3.94 4.12 3.35

Хутганы єндєр, м 1.1 0.95 0.99 1.3 1.3 1.0 1.14 1.1 Удирдлага Канат Гидровлик Канат

Хїчин чадал кВт /м.х/ 79 /108/ 96 /130/ 118 /160/ 118 /160/ 132 /180/ Тракторын марк Т-100 Т-4АП1 Т-130 Т-130 Т-180

Бульдозерийн тоног тєхєєрємжийн жин, т 2.27 1.44 1.77 1.91 2.28 2.85 2.64 2.56

Page 73: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

73 

Їзїїлэлт Бульдозерийн марк

ДЗ-24 /Д-521/

ДЗ-35С /Д-575С/

ДЗ-24А /Д-521А/

ДЗ-25 /Д-522/

Д-290 Д-384 Д-385 ДЗ-34С /Д-572С/

Хутганы тєрєл Эргэлтгїй Эргэлттэй Эргэлтгїй Эргэлттэй Эргэлтгїй Хутганы урт, м 3.36 3.64 3.64 4.43 4.59 4.5 4.53 4.54

Хутганы єндєр, м 1.1 1.29 1.43 1.2 1.27 1.4 1.4 1.55 Удирдлага Гидровлик Канат Гидровлик Канат Гидровлик

Хїчин чадал кВт /м.х/ 132 /180 221 /300/ 228 /310/ Тракторын марк Т-180 ДЭТ-250

Бульдозерийн тоног тєхєєрємжийн жин, т 1.96 3.4 2.86 2.85 3.51 2.8 4.5 3.98

Page 74: BNbD 83-2a-06
Page 75: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

Норм хэрэглэх заавар

Энэ зїйл ангийн нормыг нєєц, ухмал тогтоолсон нїхэнд шороо ухаж

тїрэхэд хэрэглэнэ. Нормд тєгсгєлийн тэгшилгээг тооцоогїй ба тэгшлэх аргаас

нь хамааруулж тїїнийг тусад нь нормчлоно.

Урьдчилан ухаж сийрэгжїїлсэн шороог шилжїїлэх /тэгшилгээний їед

илїїдэл шороог шилжїїлэх, асгаас шороог тїрэх г.м/ ажлыг энэ зїйл анги

нормын 3-р тайлбарын дагуу итгэлцїїр хэрэглэж нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах.

2.Шороог тїрж шилжїїлж асгах.

3.Бульдозериг мєргєцєгт хоосон буцаах

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тракторын марк

Бульдозерийн марк

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн

зэрэг

Хєрс шилжїїлэх зай 10 м хїртэл Дараагийн 10 м-т

хїртэл Хєрсний ангилал

I II III I II III ДТ-75 Т-74

ДЗ-42 /Д-606/ ДЗ-29 /Д-535/

Машинч V-1 0.94 /0.94/

1.1 /1.1/

1.3 /1.3/

0.87 /0.87/

0.94 /0.94/

0.98 /0.98

Т-100 ДЗ-8 /Д-271/ ДЗ-19 /Д-494/

Бульдозерч VI-1

0.55 /0.55/

0.68 /0.68/

0.78 /0.78/

0.48 /0.48/

0.54 /0.54/

0.56 /0.56/

Т-100 Д-259 ДЗ-18

/Д-493А/ ДЗ-17

/Д-492А/ ДЗ-53 /Д-686/ ДЗ-54С /Д-687С/

Бульдозерч VI-1

0.5 /0.5/

0.62 /0.62/

0.7 /0.7/

0.43 /0.43/

0.49 /0.49/

0.51 /0.51/

Т-4ИПI ДЗ-101 ДЗ-104

Бульдозерч VI-1

0.88 /0.88

1 /1/

1.1 /1.1/

0.74 /0.74/

0.84 /0.84/

0.87 /0.87/

Т-130 ДЗ-27С /Д532С/ ДЗ-110А

ДЗ-28 Д-538

Бульдозерч VI-1

0.35 /0.35

0.41 /0.41/

0.47 /0.47/

0.3 /0.3/

0.33 /0.33/

0.35 /0.35/

ТЗ-180 ДЗ-25 /Д-522/ Д-290 ДЗ-24

Бульдозерч VI-1

0.32 /0.32

0.38 /0.38/

0.4 /0.4/

0.29 /0.29/

0.3 /0.3

0.32 /0.32/

Page 76: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

76 

/Д-521/ ДЗ-9

/Д-275/ ДЗ-35С /Д-575С/ ДЗ-24А /Д-521А/

Бульдозерч VI-1

0.27 /0.27

0.32 /0.32/

0.36 /0.36/

0.24 /0.24/

0.27 /0.27/

0.28 /0.28/

ДЭТ-250 Д-384 Д-385

Бульдозерч VI-1

0.25 /0.25/

0.28 /0.28/

0.32 /0.32/

0.22 /0.22/

0.23 /0.23/

0.24 /0.24/

ДЗ-34С /ДЗ-572С/

Бульдозерч VI-1

0.22 /0.22/

0.24 /0.24/

0.27 /0.27

0.2 /0.2/

0.21 /0.21/

0.22 /0.22/

Тайлбар:1.Нормд далавч хашлагагїй хусууртай бульдозероор

ажиллахаар тооцсон. Хэрэв хєрсийг далавч хашлагатай хусууртай

бульдозероор шороог тїрэхээр болбол хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.87-

оор їржїїлнэ.

2. Нормд бульдозерийг байгалийн чийгтэй хєрсєнд ажиллахад тракторын

гинж хий эргэх буюу сууж байвал хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.15-аар

їржїїлнэ.

3. Урьдчилсан ухсан буюу сийрэгжїїлсэн шороог бульдозероор тїрэхэд

нягт шорооны эзлэхїїний хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.85-аар їржїїлнэ.

4.Норм нь шороог 10% хїртэл єгсїїрээр тїрэхэд тохирох бєгєєд 20%

хїртэл єгсїїрт 1.2-оор, 20%-иас дээш єгсїїрт 1.4-єєр їржїїлнэ.

§ 2 а -23. СУЛЛАЖ УХСАН ХЄЛДЇЇ ШОРООГ БУЛЬДОЗЕРООР ШИЛЖЇЇЛЭХ

Нормд ДЭТ-250 маркийн трактор дээр суурилуулсан Д-384, Д-385, ДЗ-34с,

Д-572С маркийн бульдозероор сийрэгжїїлэгчээр урьдчилан ухсан шороог тїрж

шилжїїлэхээр тооцсон.

Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг § 2 а -1-22-оос хар.

Ажлын бїрэлдэхїїн

1.Агрегатыг ажлын байранд оруулах.

2.Явдал дундаа бульдозерийн хусуурыг єгсїїрээр єргєж, буулгаж, шороог

шилжїїлэх.

3.Бульдозерийг хоосон буцаах.

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Шороог Салааны

Page 77: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

77 

шилжїїлэх зай бїрэлдхїїн

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал

1х IIx IIIx

10 м хїртэл Машинч VI-1 хїн 0.38

/0.38/

0.48

/0.48/

0.61

/0.61/

Дараагийн 10м

бїрт нэмэх

Машинч VI-1 0.2

/0.2/

0.3

/0.3/

0.44

/0.44/

Тайлбар: Нормд шороог 10% хїртэл єгсїїрээр тїрж шилжїїлэхээр тооцсон. Хэрвээ 20% хїртэл єгсїїрт тїрвэл нормыг 1.2-оор, 20%-иас дээш єгсїїрт тїрвэл хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.4-єєр їржїїлнэ.

§ 2 а -24 ТЭСЭЛЖ СУЛЛАСАН ХАД ЧУЛУУЛГИЙГ БУЛЬДОЗЕРООР ШИЛЖЇЇЛЭХ

Норм нь хэц газар зам барихад хад чулууг тэсэлж сулласны дараа тїрж шилжїїлэх ажил тусгагдсан. Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг §2-1-22- оос хар.

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах. 2. Бульдозерийн хусуурыг явуут дунд єргєж буулгаж, чулуулгийг єгсїїр

газар тїрж шилжїїлэх. 3. Бульдозерийг хоосон буцаах.

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тракторын марк

Бульдозерийн марк

Салааны бїрэлдхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Шороог шилжїїлэх зай, м 10м хїртэл Дараагийн

10м бїрт нэмэх

Т-100 ДЗ-19 /Д494А/ ДЗ-17 /Д-492А/ ДЗ-8 /Д-271А/

Машинч VI-1 2 /2/

0.8 /0.8/

ДЗ-53 /Д-686/ ДЗ-54 /Д-687С/

Машинч VI-1 1.7 /1.7/

0.75 /0.75/

Т-180 ДЗ-24А /Д-521А/ Машинч VI-1 1.2 /1.2/

0.6 /0.6/

ДЭТ-250 Д-384, Д-385 Машинч VI-1 0.8 /0.8

0.56 /0.56/

ДЗ-34С /Д-72С/ Машинч VI-1 0.64 /0.64/

0.44 /0.44/

Тайлбар: Нормонд шороог 10% єгсїїрт тїрж шилжїїлэхээр тооцсон. Хэрэв 20% єгсїїрт тїрж шилжїїлбэл хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-оор 20%-иас дээш бол 1.4-єєр їржїїлнэ.

§ 2 а -25 ЧИРГЇЇЛТ ГРЕЙДЭРЭЭР ХЄРСИЙГ УХАЖ ШИЛЖЇЇЛЭХ

Грейдэрийн тодорхойлолтыг § 2-1-6-аас хар.

Норм хэрэглэх заавар

Page 78: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

78 

Грейдэрийг хоёр талын явалтаар, 1м хїртэл єндєртэй даланг хажуугийн

нєєцєєс байгуулах, бага гїнтэй ухмал гарган шороог кавальерт хийх ажил

гїйцэтгэнэ. Шороо тарааж тэгшлэх ажил энэ нормд ороогїй учир тусад нь

нормчлоно.

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байрлалд оруулах

2. Хєрс ухаж, шороог тїрж шилжїїлэх

3. Грейдэрийг ажлын хэсгийн тєгсгєлд буцааж эргїїлэх

100 м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрс шилжїїлэх зай

Салааны бїрэлдхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний ангилал I II

10 м хїртэл Машинч VI-1 V-1

4.2 /2.1/

4.8 /2.4/

Дараагийн 10м бїрт нэмэх

Машинч VI-1 V-1

3.8 /1.9/

4.6 /2.3/

§ 2 а -26. ГРЕЙДЕР ЭКСКОВАТОРООР ХЄРС УХАХ

Грeйдэр, эксковаторын техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж

Грейдэр, эксковаторын марк ДЗ-501

/Д-437А/ ДЗ-501

/Д-437АК/ Д-507

Рабочий орган/тел - Диск Зїсэгч дискийн гол М 0.8 0.8 0.8 Туузан дамжуулагчийн урт М 8.5 8.8 7.5

Туузан дамжуулагчийн ленттэй єргєн

М 1.2 1.2 1.2

Туузан дамжуулагчийн єргєн єндєр

м 3.4 3.4 3.4

Шороог асгах хамгийн хол зай

М 10.5 11.5 10.5

Эргэлтийн радиус М 4 4 4 Ажлын тоног тєхєєрємжийн удирдлагын хєдєлгїїр, тєрєл

Дизель

Загвар СМД-18К СМД-14К СМД-62 Удирдлага Гидро цахилгаан Хїчин чадал кВт/м.х/ 79 /108/ 158 /215/ 121 /165/ Грейдер эксковаторын жин

т 1.2 1.2 1.2

Норм хэрэглэх заавар

Page 79: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

79 

Нормонд I, III ангиллын 200мм-ээс ихгїй хэмжээтэй чулуутай хєрсний

усны тївшин хєндлєн огтлолдоо 10 0 -аас ихгїй байх. 20%-иас чийгтэй хєрс

ухахаар тооцсон.

Ажлын бїтэц.

1. Грейдер-элеваторын чиргїїлийг тракторт холбох ба агрегатыг ажлын

байдалд оруулах

2. Хєрс ухах

3. Ажлын тєгсгєлд ба хоосон явалтын дараа агрегатыг эргїїлэх

100м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын бїтэц Грейдэр

элеваторын марк

Салааны бїрэлдхїїн, мэргэжлийн

зэрэг

Хєрсний ангилал

I II III

Ажлын явцад нэг чиглэлээр шороог овоолж асгах

ДЗ-501 /Д-437А/

Машинч VI-1 0.44 /0.44/

0.67 /0.67/

0.97 /0.97/

1

ДЗ-507 Машинч VI-1 0.39 /0.39/

0.59 /0.59/

0.87 /0.87/

2

ДЗ-501 /Д-437АК/

Машинч VI-1 0.32 /0.32/

0.49 /0.49/

0.72 /0.72/

3

Хоёр талын чиглэлээр овоолж асгах

ДЗ-501 /Д-437АК/

Машинч VI-1 0.24 /0.24

0.39 /0.39

0.65 /0.65/

4

Д-507 Машинч VI-1 0.21 /0.21/

0.35 /0.35/

0.58 /0.58/

5

ДЗ-501 /Д-437АК/ Машинч VI-1

0.18 /0.18/

0.29 /0.29/

0.48 /0.48/ 6

Хоёр талын чиглэлээр тээврийн хэрэгсэлд ачих

ДЗ-501 /Д-437А/ Машинч VI-1

0.44 /0.44/

0.67 /0.67/

0.98 /0.98/ 7

Д-507 Машинч VI-1 0.39 /0.39/

0.59 /0.59/

0.87 /0.87/

8

Д-501 /Д-437АК/

Машинч VI-1 0.32 /0.32/

0.49 /0.49

0.72 /0.72/

9

а б в

Тайлбар: Шороог овоолж асгахад ухмал ба нєєцийн гї 1м хїртэл гїнтэй

байхаар нормонд тооцсон. 1м-ээс дээш гїнтэй бол 1-6-р мєрийн хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг 1.25-аар їржїїлнэ.

§ 2 а -27. ЄРМИЙН КРАНТ МАШИНААР НЇХ ЄРЄМДЄХ

Энэ зїйлийн нормонд агаарын цахилгаан шугамын тулгуурын доорхи нїх

ухна. Нїхний гїнг 2-р хїснэгтэд їзїїлэв.

Єрмийн-крант машины техникийн тодорхойлолт Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Єрмийн крант машины марк

Page 80: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

80 

БМ-202, БМ-204 БМ-303, БМ-305 Єрємдєлтийн хамгийн их гїн, м

2.2 3.0

Эргїїлийн хамгийн их дагац, м

1.2 1.5

Єрмийн голч, м 0.3,0.5 0.8 Суурилсан машин ГАЗ-66-02

МГЗ-52Л Трактор ДТ-74С-2

Машины жин, тн 5 5.7

Ажлын бїтэц

1. Машиныг ажлын байдалд оруулж, єрмийг шалгалтын гадсан дээр

байрлуулах

2. Нїх єрємдєх илїїдэл шороог гаргаж хаях

3. Машиныг тээврийн байдалд оруулах

4. Машиныг нэг нїхнээс нєгєє нїхэнд шилжїїлэх

1м 3 НЇХНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Машины марк

Салааны бїрэлдхїїн,

мэргэжлийн зэрэг Нїхний гїн, м

Хєрсний ангилал

I II

БМ-202 Машинч V-1 Газар ухарч II-1

1.6 хїртэл 0.14 /0.07/

0.2 /0.1/

1-ээс дээш 2 хїртэл

0.16 /0.08/

0.24 /0.12/

БМ-204 Машинч V-1 Газар ухарч II-1

1.6 хїртэл 0.18 /0.09/

0.26 /0.13/

1-ээс дээш 2 хїртэл

0.2 /0.1/

0.32 /0.16/

БМ-303 БМ-305

Машинч V-1 Газар ухарч II-1

1.6 хїртэл 0.26 /0.13/

0.36 /0.18/

1-ээс дээш 2 хїртэл

0.3 /0.15/

0.36 /0.18/

§ 2 а -28. ОВООЛСОН ШОРООГ ТАРААЖ, БУЛЬДОЗЕРООР ТЭГШЛЭХ

Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг § 2-1-22-оос хар.

Норм хэрэглэх заавар

Норм нь овоолсон шороог тарааж асгахаар тооцсон. Шороог тїрж

шилжїїлэх шаардлагатай бол § 2-1-22-ын тайлбар 3-аар тусад нь нормчлоно.

Page 81: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

81 

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

2. Шороог тєслийн профилын дагуу тарааж тэгшлэх

3. Бульдозерийг хоосон буцаахдаа єндєрмєл овоолсон шорооны зарим

хэсгийг тэгшлэх

Page 82: BNbD 83-2a-06
Page 83: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 1

Тракторын марк

Бульдо- зерийн марк

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Їеийн зузаан, м 0.3 хїртэл 0.6 хїртэл 1 хїртэл

Хєрсний ангилал I II III I II III I II III

Т-100

ДЗ-19 /Д-494/

ДЗ-8 /Д-271/

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.65 /0.65/

0.84 /0.84/

1.1 /1.1/

0.37 /0.37/

0.47 /0.47/

0.61 /0.61/

0.24 /0.24/

0. /0.3/

0.4 /0.4/

ДЗ-53 /Д-686/ ДЗ-54С /Д-687С/

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.58

/0.58/ 0.75

/0.75/ 0.99

/0.99/ 0.33

/0.33/ 0.43

/0.43/ 0.56

/0.56/ 0.22

/0.22/ 0.27

/0.27/ 0.37

/0.37/

ДЗ-17 /Д-492А/

Д-259 Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.46

/0.46/ 0.58

/0.58/ 0.77

/0.77/ 0.26

/0.26/ 0.32

/0.32/ 0.43

/0.43/ 0.16

/0.16/ 0.21

/0.21/ 0.28

/0.28/

Т-180

ДЗ-24А /Д-521А/

ДЗ-9 /Д-275А/

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.42

/0.42/ 0.53

/0.53/ 0.71

/0.71/ 0.24

/0.24/ 0.3 /0.3/

0.4 /0.4/

0.15 /0.15/

0.19 /0.19/

0.26 /0.26/

ДЗ-25 /Д-522/ Д-290

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.3

/0.3/ 0.39

/0.39/ 0.51

/0.51/ 0.16

/0.16/ 0.22

/0.22/ 0.28

/0.28/ 0.1 /0.1/

0.14 /0.14/

0.18 /0.18/

ДЗ-35С /Д-575С/

Д-24А /Д-521А

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.38 /0.38/

0.48 /0.48/

0.64 /0.64/

0.22 /0.22/

0.27 /0.27/

0.37 /0.37/

0.13 /0.13/

0.17 /0.17/

0.24 /0.24/

ДЭТ-250

Д-384 Д-385

ДЗ-34С /Д-572С/

Машинч VI зэрэгтэй –1 хїн 0.27

/0.27/ 0.34

/0.34/ 0.45

/0.45/ 0.14

/0.14/ 0.19

/0.19/ 0.25

/0.25/ 0.09

/0.09/ 0.12

/0.12/ 0.16

/0.16/

а б в г д е ж з и

Page 84: BNbD 83-2a-06
Page 85: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -29 ЧИРГЇЇЛТ ИНДЇЇГЭЭР ХЄРС НЯГТРУУЛАХ

Индїїний техникийн тодорхойлолт

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэмжих нэгж Индїїний марк

Д-39А /Д-703/ ДУ-16В /Д-551В/

Индїїний тєрєл - Хийн шин дээр

суурилсан

Хийн шин дээр суурилсан секцэн хагас чиргїїлтэй

Нягтруулах зурвасны єргєн

М 2.6 2.6

Хєдєлгїїрийн чадал

кВт /м.х/ 79 /108 177 /240/

Нягтруулах їеийн зузаан

М 0.35 хїртэл 0.35 хїртэл

Индїїний жин т 25 25

Ажлын бїтэц:

1. Индїїг агрегатад холбож, салгаж ажлын байдалд оруулах

2. Хєрсийг индїїгээр нягтруулах

3. Индїїг нэг ажлын байрнаас нєгєє ажлын байранд шилжїїлэх

Чиргїїлт индуу ДУ-39А /Д-703/

Тракторч VI-1

А. АСГААСЫГ НЯГТРУУЛАХ

100м 3 НЯГТРУУЛСАН ХЄРСНИЙ ЇЕИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Ажлын нэр Нягтруулах

їеийн зузаан, м

Єндєрмєл далан дээр эргэж

Єндєрмєл далангаас бууж эргэж

Явалтын урт, м

100 200 200-с дээш 200 300

300-с дээш

Нэг мєрєєр 4 удаа явж шороо нягтруулах

0.2 0.58 /0.58/

0.5 /0.5/

0.46 /0.46/

0.66 /0.66/

0.56 /0.56/

0.51 /0.51/

0.2-0.3 0.34 /0.34/

0.29 /0.29/

0.28 /0.27/

0.38 /0.38/

0.32 /0.32/

0.3 /0.3/

Эхний 4 удаагийн явалт дээр нэгж явахдаа дараагийн явалт бїрт

0.2 0.11 /0.11/

0.09 /0.09/

0.08 /0.08/

0.13 /0.13/

0.1 /0.1/

0.09 /0.09

0.2-0.3 0.06 /0.06

0.05 /0.05/

0.04 /0.04/

0.07 /0.07/

0.06 /0.06/

0.05 /0.05/

а б в г д е

§ 2 а -30 ЧИРГЇЇЛТ, САМНУУРТ ИНДЇЇГЭЭР ХЄРС НЯГТРУУЛАХ

Page 86: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

86 

ЗУР-25 маркийн индїїний техникийн тодорхойлолт:

Индїїний тєрєл -чиргїїл

Нягтруулах зурвасны єргєн, м -2.9

Нягтруулах їеийн зузаан, м -0.5

Тракторын марк -Т-100

Тракторын хєдєлгїїрийн чадал, кВт/м.х/ -79/108

Индїїний жин, т -15

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

2. Индїїгээр шороог нягтруулах

3. Индїїг эргїїлж, хажуугийн нягтруулах зурваст шилжїїлэх

Тракторчин-VI-1

А. АСГААСЫГ НЯГТРУУЛАХ

100м 2 НЯГТРУУЛСАН ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын нэр Нягтруулах

їеийн зузаан, м

Асгаасан дээрээс эргэж Асгаас бууж, эргэж Явалтын урт, м

100 200 200-с дээш

200 300 300-с дээш

Нэг мєрєєр 4 удаа явж,

шороо нягтруулах

0.3 0.46 /0.46/

0.41 /0.41/

0.39 /0.39/

0.55 /0.55/

0.48 /0.48/

0.43 /0.43/

0.4 0.33 /0.33/

0.3 /0.3/

0.28 /0.28/

0.39 /0.39/

0.34 /0.34/

0.31 /0.31/

0.5 0.25 /0.25/

0.23 /0.23/

0.21 /0.21/

0.31 /0.31/

0.27 /0.27/

0.24 /0.24/

Эхний 4 явалт дээр нэмж явах явалт бїрт

0.3 0.08 /0.08

0.06 /0.06/

0.05 /0.05/

0.1 /0.1/

0.08 /0.08/

0.07 /0.07/

0.4 0.06 /0.06/

0.04 /0.04/

0.03 /0.03/

0.07 /0.07/

0.05 /0.05/

0.04 /0.04/

0.5 0.04 /0.04

0.03 /0.03

0.02 /0.02/

0.05 /0.05/

0.04 /0.04/

0.03 /0.03/

а б в г д е

Б. ГАДАРГУУ БА ТАЛБАЙГ НЯГТРУУЛАХ

100м 2 НЯГТРУУЛАХ ГАДАРГУУГИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын нэр Явалтын урт, м

Page 87: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

87 

100 200 200-с дээш Энэ мєрєнд эхний

4 удаагийн явалтаар

нягтруулах

1.2 /1.2

1 /1/

0.98 /0.98/

Эхний 4 удаагийн явалт дээр нэмж явах явалт бїрт

0.19 /0.19/

0.15 /0.15/

0.14 /0.14/

а б в

Тайлбар: 1-р хїснэгтийн “г”-“е” баганад 20м хїртэл зайнд бууж эргэхээр

/нягтруулах хэсгийн хязгаар/ тооцсон. Хэрвээ 20м-ээс илїї бол 1 км явалтанд

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.24-єєр авна.

§2 а -31 ЄЄРЄЄ ЯВАГЧ ИНДЇЇГЭЭР ХЄРС НЯГТРУУЛАХ

Хїснэгт 1

Їзїїлэлт Хэм. нэгж

Индїїний марк ДУ-31А/Д-627А ДУ-29/Д-624

Индїїний тєрєл Хийн шин дээр суурилсан єєрєє

явагч Нягтруулах зурвасны єргєн Нягтруулах їеийн зузаан

м м

1.9 0.35 хїртэл

2.22 0.4 хїртэл

Хєдєлгїїрийн чадал Индїїний жин

кВт /м.х/ тн

66 /90/ 16

96/130/ 30

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байранд авчрах

2. Хєрс нягтруулах

3. Индїїг эргїїлж, нягтруулах дараагийн зурваст шилжїїлэх

Єєрєє явагч индїї ДУ-31А /Д-627/

6-р зэрэгтэй машинч-1

А. АСГААСЫГ НЯГТРУУЛАХ

100м 3 НЯГТРУУЛСАН ХЄРСНИЙ ЇЕИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 2

Page 88: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

88 

Ажлын нэр Нягтруулсан

їеийн зузаан,м

Асгаасан дээрээс эргэж Асгаас бууж, эргэж

Явалтын урт, м

100 200 200-с дээш

200 300 300-с дээш

Нэг мєрєнд 4 удаа явж нягтруулах

0.2

0.2-0.3

0.63 0.63

0.41 /0.41/

0.46 0.46

0.31 /0.31/

0.39 0.39

0.26 /0.26/

0.77 0.77

0.51 /0.51/

0.58 0.58

0.39 /0.39/

0.5 0.5

0.34 /0.34/

1

2

Эхний 4 явалт дээр нэмж явах явалт бїрт нэмэх

0.2

0.2-0.3

0.13 0.13

0.08 /0.08/

0.08 0.08

0.06 /0.06/

0.07 0.07

0.04 /0.04/

0.15 0.15

0.11 /0.11/

0.11 0.11

0.08 /0.08/

0.09 0.09

0.06 /0.06/

3

4

а б в г д е ¹

Б. ТАЛБАЙ БА ГАДАРГУУГ НЯГТРУУЛАХ

100м 2 НЯГТРУУЛАХ ГАДАРГУУГИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 3

Ажлын нэр Явалтын урт, м

100 200 200-м дээш Нэг мєрєнд 4 удаагийн явалтаар нягтруулах

1.3 /1.3/

0.92 /0.92/

0.79 /0.79/

1

Дараагийн явалт бїр дээр нэмэх

0.24 /0.24/

0.16 /0.16/

0.13 /0.13/

2

а б В

Єєрєє явагч индїї ДУ-29А/Д-624/

6-р зэрэгтэй машинч-1

100м 3 НЯГТРУУЛСАН ХЄРСНИЙ ЇЕИЙН ХЄДЄЛМЄР

ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 4

Ажлын нэр Нягтруулах Асгаасан дээрээс эргэж Асгаас бууж, эргэж ¹

Page 89: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

89 

їеийн зузаан, м

Явалтын урт, м 100 200 200-с

дээш 200 300 300-с

дээш Нэг мєрєнд 4 удаа явж нягтруулах

0.2

0.2-0.3

0.54 /0.54/

0.36 /0.36/

0.4 /0.4/

0.26 /0.26/

0.34 /0.34/

0.27 /0.27/

0.64 /0.64/

0.43 /0.43/

0.48 /0.48/

0.32 /0.32/

0.42 /0.42/

0.28 /0.28/

1

2

Дараагийн 1 явалт дээр нэмж явах явалт бїрт нэмэх

0.2

0.2-0.3

0.11 /0.11/

0.07 /0.07/

0.07 /0.07/

0.05 /0.05/

0.06 /0.06/

0.04 /0.04/

0.14 /0.06/

0.09 /0.09/

0.09 /0.09/

0.06 /0.06/

0.08 /0.08/

0.05 /0.05/

3

4

а б в г д е

Б. ТАЛБАЙ БА ГАДАРГУУГ НЯГТРУУЛАХ

100м 2 НЯГТРУУЛАХ ГАДАРГУУГЫН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт 5

Ажлын нэр Явалтын урт, м

100 200 200-с дээш

Нэг мєрєнд 4 удаагийн явалтаар нягтруулах

Дараагийн явалт бїрт нэмэх

1.1 /1.1/

0.21 /0.21/

0.79 /0.79/

0.14 /0.14/

0.68 /0.68/

0.11 /0.11/

1

2

а б в

Тайлбар: Нормыг 2 ба 4-р хїснэгтийн баган “г”-“е”-д индїїг 20м хїртэл

явахаар тооцсон. Хэрэв 20м-ээс илїї бол /нягтруулах хязгаар/ 1 км явалтанд

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.20-ээр авна.

§2 а -32 ДОРГИУРТ ИНДЇЇГЭЭР ХЄРС НЯГТРУУЛАХ

Д-480 маркийн доргиурт индїї

Ажлын бїтэц

1. Индїїг агрегатад залгах, салгах, ажлын байдалд оруулах

2. Индїїгээр шороо нягтруулах

3. Индїїг эргїїлж нягтруулах єєр зурваст шилжїїлэх

5-р зэрэгтэй тракторчин-1

Тракторын марк

Нягтруулах їеийн зузаан, м 0.3 хїртэл 0.4 хїртэл 0.5 хїртэл 0.6 хїртэл

ДТ-75 0.16 /0.16/

0.11 /0.11/

0.09 /0.09/

0.07 /0.07/

а б в г

Page 90: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

90 

§2 а -33 ХЄРС НЯГТРУУЛАХ МАШИНААР ХЄРС НЯГТРУУЛАХ

Ду-12Б/д-47/б маркийн машины техникийн тодорхойлолт

Хавтангийн тоо/дизель чичрїїлэгч 2 Нягтруулалтын зурвасны єргєн, м 2.5 Нягтруулалтын гїн, м 1.2 Шилжилтийн хурд, м/цаг 80-200 Машины тєрєл Дїїжин агрегат Тракторын марк Т-100М Тєхєєрємжийн жин, тн 6.5

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байранд оруулах

2. Машинаар хєрс нягтруулах

3. Явалтын тєгсгєлд машиныг буцааж эргїїлэх

5-р зэрэгтэй машинист-1

НЭГ ЯВАЛТААР НЯГТРУУЛСАН ЇЕИЙН 100м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Нягтруулах зузаан, м Машиныг явуулах єгєгдсєн хурд, м/цаг 100 150

0.5 хїртэл

0.5-0.6 хїртэл

0.7 хїртэл

0.8 хїртэл

0.9 хїртэл

1.0 хїртэл

1.7 /1.7/ 1.5 /1.5/ 1.3 /1.3/ 1.1 /1.1/ 0.98 0.98/ 0.88 /0.88/

1.2 /1.2/ 0.99 /0.99/ 0.85 /0.85/ 0.75 /0.75/ 0.66 /0.66/ 0.59 /0.59/

а б

§ 2 а -34 ТОГООЛСОН НЇХ БА ШУУДУУГ БУЛЬДОЗЕРООР БУЛАХ

Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг §2-1-22-оос хар.

Ажлын бїтэц

Page 91: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

91 

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

2. Шороог тїрж шилжїїлэх, тогоолсон нїх ба шуудууг булах

3. Хоосон буцах

100м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тр

акт

оры

н

ма

рк

Бул

ьдозе

- р

ийн

марк

Сал

аан

ы

бїр

элд

э-

хїїн

, м

эргэ

ж-л

ийн

зэ

рэг

Шороог шилжїїлэх зай, м 5 хїртэл Дараагийн 5м бїрт

нэмэх Хєрсний ангилал

Т-74 ДЗ-29 /Д-535/ Машинч

V-1

0.66 /0.66/

0.77 /0.77/

0.9 /0.9/

0.37 /0.37/

0.38 /0.38/

0.39 /0.39/

ДЗ-8 /Д-271А/

0.35 /0.35/

0.43 /0.43/

0.49 /0.49/

0.18 /0.8/

0.19 /0.19/

0.2 /0./

Т-100

Д-259 ДЗ-18 /Д-493А/ Машинч

VI-1

0.31 /0.31/

0.38 /0.38/

0.43 /0.43/

0.6 /0.16

0.17 /0.17/

0.8 /0.8/

ДЗ-9 /Д-275А/

0.25 /0.25/

0.28 /0.28/

0.32 /0.32/

0.11 /0.11/

0.12 /0.12/

0.13 /0.13/

Тайлбар: Нормд далавчгүй бульдозероор ажиллахаар тооцсон. Хэрвээ

хайрцаг хэлбэрийн хусууртай бульдозероор ажиллавал хөдөлмөр зарцуулалтын

нормыг 0,87-оор үржүүлнэ.

§ 2 А -35 БУЛЬДОЗЕРООР ТАЛБАЙД УРЬДЧИЛСЭН ТЭГШИЛГЭЭ ХИЙХ

Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг §2-1-22-оос үз.

Норм хэрэглэх заавар

Урьдчилсан /бүдүүвчилсэн/ тэгшилгээ хийхэд нүдэн баримжаагаар

илүүдэл шороог хусч, хонхрыг дүүргэх тул түвшний нарийвчилсан тэмдэггүй,

харьцангуй тэгш гадаргууг гаргана. Бульдозерийн урагш хөдөлгөөнөөр овон

товонг хусч хонхор, хотгорыг дүүргэнэ.

Нормд гадаргуугийн тэгшилгээг бульдозерийн нэг явалтаар хийхээр

тусгав. Бульдозерийн нэг мөрөөр явуулах тоог  үйлдвэрлэлийн даалгавраар

тогтоож өгнө.

Ажлын бүтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

Page 92: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

92 

2. Илүүдэл шороо хусаж хонхор, хотгорыг дүүргэж, нүдэн баримжаагаар

гадаргууг тэгшлэх

3. Нэг чиглэлийн явалтаар явахад бульдозерийг хоосон буцаах

БУЛЬДОЗЕРИЙН НЭГ ЯВАЛТААР ТЭГШИЛСЭН 1000м 2 ГАДАРГУУГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тракторын марк

Бульдозерийн марк

Салааны бүрэлдэхүүн, мэргэжлийн

зэрэг

Ажлын арга

Нэг чиглэлд Хоёр чиглэлд

Т-74 ДТ-75

ДЗ-29 /Д-535/ ДЗ-42 /Д-606/

Машинч V-1

0.41 /0.41/

0.22 /0.22/

Т-100 ДЗ-8 /Д-271А/ ДЗ-19/Д-494

Машинч VI-1

0.29 /0.29/

0.19 /0.19/

Д-259 ДЗ-18/Д-493А/ ДЗ-17/Д-492А/

Машинч VI-1

0.21 /0.21/

0.14 /0.14/

Т-130 ДЗ-28/Д-533/ ДЗ-24/Д-251/

0.2 /0.2/

0.14 /0.14/

Т-180 ДЗ-35С /Д-575С/ ДЗ-24А /Д-521А/ Машинч VI-1

0.18 /0.18/

0.13 /0.13/

ДЗ-25 /Д-522/

0.16 /0.16/

0.11 /0.11/

ДЭТ-250 Д-384, Д-385 ДЗ-34С /Д-572С/

Машинч VI-1 0.12 /0.12/

0.08 /0.08/

§ 2 а -36 БУЛЬДОЗЕРООР ТАЛБАЙД ЭЦСИЙН ТЭГШИЛГЭЭ ХИЙХ

Бульдозерийн техникийн тодорхойлолтыг § 2-1-22-оос үз.

Норм хэрэглэх заавар

Энэ нормын зүйл ангид шороон гадаргуугийн төрлөөс хамааруулан

эцсийн тэгшилгээг урьдчилсэн тэгшилгээний дагуу буюу эсвэл урьдчилсан

тэгшилгээг хийхгүйгээр гадаргууг нивелирдэж тэмдэглэсний дагуу шууд хийхээр

нормонд тусгасан.

Норм нь бульдозерийн нэг удаагийн явалтаар талбайг тэгшлэхэд

тохирно. Нэг мөрөөр бульдозер явуулах тоог  үйлдвэрлэлийн даалгавраар

тогтоож өгнө.

Ажлын бүтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

2.  Өгөгдсөн тэмдэгтийн дагуу овон товонг хусч хотгорыг булж шороон

гадаргууг тэгшлэх

Page 93: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

93 

3. Нэг чиглэлийн ажлын явалтаар бульдозер хоосон буцах

БУЛЬДОЗЕРИЙН НЭГ ЯВАЛТААР ТЭГШИЛСЭН 1000м 2 ГАДАРГУУГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тракторын марк

Бульдозерийн марк

Салааны бүрэлдэхүүн, мэргэжлийн

зэрэг

Ажлын арга

Нэг чиглэлд Хоёр чиглэлд

Т-74 ДТ-75

ДЗ-29/Д-535/ ДЗ-42/Д-606/

Машинч V-1

0.49 /0.49/

0.35 /0.35/

Т-100 ДЗ-8/Д-271А/ ДЗ-19/Д-494/ Д-259

Машинч VI-1 0.38

/0.38/ 0.33 /0.33/

ДЗ-17/Д-492А/ ДЗ-18/Д-493А/

Машинч VI-1

0.28 /0.28/

0.24 /0.24/

Т-130 ДЗ-24/Д-521/ ДЗ-28/Д-533

Машинч VI-1

0.27 /0.27/

0.24 /0.24/

Т-180 ДЗ-35С /Д-575С/ ДЗ-24А Д-521А/

Машинч VI-1 0.23

/0.23/ 0.19 /0.19/

ДЗ-25 /Д-522/

Машинч VI-1

0.2 /0.2/

0.17 /0.17/

ДЭТ-250 Д-384, Д-385 ДЗ-34С /Д-572С/

Машинч VI-1

0.16 /0.16/

0.15 /0.15/

§ 2 а -37 ШОРООН БАЙГУУЛАМЖИЙН ДЭЭД ТАЛЫГ ГРЕЙДЭРЭЭР ТЭГШЛЭХ

Грейдэрийн техникийн тодорхойлолтыг § 2-1-16-аас хар.

Норм хэрэглэх заавар

Нормд шороон байгууламжийн дээд хэсэг нь төсөлд заасан хэмжээнээс

0,15м хүртэл зөрүүтэй байхад тэгшлэх ажил хамаарна. Хэрэв энэ зөрүү нь

0,15м-ээс их бол шороон байгууламжийг урьдчилан тэгшилсэн байна.

Ажлын бүтэц:

Page 94: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

94 

1. Агрегатыг ажлын байдалд оруулах

2. Илүүдэл шороог 0,15м хүртэл зузаантайгаар хусч хотгорыг булах, шороон

гадаргууг тэгшлэх

3. Шороон гадаргууг грейдэрийн шууд явалтаар дахин тэгшлэх

Салааны бүрэлдхүүн, мэргэжлийн зэрэг Хүснэгт 1

Мэргэжлийн зэрэг Автогрейдэр Чиргүүлт грейдэр Машинч VI 1 - Машинч V - 1 Машинч VI - 1

ГРЕЙДЭРИЙН НЭГ ЯВАЛТААР ТЭГШИЛСЭН 1000м 2 ГАДАРГУУГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хүснэгт 2

Грейдэрийн марк Тэгшлэх арга

Нэг чиглэлд Хоёр чиглэлд 1 2 3 1 2 3

Автогрейдэр ДЗ-14/Д-395А/ ДЗ-31-1/Д-557/

0,15 /0,15/

0,17 /0,17/

0,2 /0,2/

0,2 /0,2/

0,22 /0,22/

0,24 /0,24/

Автогрейдэр ДЗ-99/Д-710/

0,18 /0,18/

0,21 /0,21/

0,24 /0,24/

0,22 /0,22/

0,24 /0,24/

0,27 /0,27/

Чиргүүлт грейдэр Т-100 трактортой ДЗ-1/Д-20Б/ маркийн чиргүүлт грейдэр

0,34 /0,34/

0,38 /0,38/

0,44 /0,22/

- - -

а б в г д е

§ 2 а -38 ГРЕЙДЭРЭЭР ТЄМЄР ЗАМЫН ШОРООН ДАЛАНГИЙН УС ЗАЙЛУУЛАХ ПРИЗМ ЗЇСЧ ГАРГАХ

Грейдэрийн техникийн тодорхойлолт §2-1-6-аас їз.

Ажлын бїтэц

1. Агрегатыг ажлын байдалд авчрах

2. Нивелирийн хэмжээсийн дагуу гадаргууг тэгшлэх

3. Ус зайлуулах призмийг зїсч гаргах

4. Грейдэрийн хутгаар хэвтээ гадаргууг илж тэгшлэх

Page 95: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

95 

Салааны бїрэлдхїїн, мэргэжлийн зэрэг Хїснэгт 1

Ажилчдын мэргэжлийн зэрэг

Автогрейдэр Чиргїїлт грейдэр

Машинч VI 1 - Машинч V - 1 Машинч VI - 1

ГРЕЙДЭРИЙН НЭГ ЯВАЛТААР ГАРГАХ 1000м 2

ГАДАРГУУГИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Грейдэрийн марк Тэгшилгээ хийх арга Хоёр чиглэлд Нэг чиглэлд

Хєрсний зэрэг I II III I II III

Автогрейдэр ДЗ-14/Д-395А ДЗ-31-1/Д-557

0.2 /0.2/

0.23 /0.23/

0.32 /0.32/

0.24 /0.24/

0.27 /0.27/

0.36 /0.36/

Автогрейдэр ДЗ-31-1 /Д-710/

0.23 /0.23/

0.27 /0.27/

0.37 /0.37/

0.26 /0.26/

0.31 /0.31/

0.41 /0.41/

Чиргїїлт грейдэр ДЗ-1/Д-20Б/ Т-100 трактортой

0.42 /0.21/

0.5 /0.25/

0.7 /0.35/

- - -

§ 2 а -39 АВТОГРЕЙДЭРЭЭР ЄНДЄРЛЄСЄН БА УХМАЛ ЗАМЫН ХАЖУУ НАЛУУГ ТЭГШЛЭХ

Автогрейдэрийн техникийн тодорхойлолтыг § 2-1-6-аас їз.

Ажлын бїтэц

1. Автогрейдэрийн ажлын байрлалд оруулах

2. Автогрейдэрээр шороог хусч, хажуу налууг тэгшлэх

3. Ухмалын ёроол ба хаяавчаар автогрейдэрийг сул явуулах

4. Автогрейдэрийн хутгыг єєрчилж тавих

ХАЖУУ НАЛУУГИЙН 1000м 2 ТЭГШИЛСЭН ГАДАРГУУГИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тэгшлэх арга

Тэгшлэх хажуу

налуугийн урт, м

Явалтын урт, м

Салааны бїрэлдхїїн, мэргэжлийн

зэрэг

Байгууламжийн тєрєл ухмал єндєрлєсєн

Хєрсний зэрэг I II 1-III

Нэг чиглэлд

2

250 Машинч VI-1

0.62 /0.62/

0.94 /0.94/

0.57 /0.57/

4.5 0.41 /0.41/

0.59 /0.59/

0.38 /0.38/

6.5 0.28 /0.28/

0.4 /0.4/

0.26 /0.26/

Хоёр чиглэлд 3

200 Машинч VI-1

0.56 /0.56/

0.85 /0.85/

0.52 /0.52/

300 0.48 /0.48/

0.73 /0.73/

0.44 /0.44/

Page 96: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

96 

300-с дээш

0.42 /0.42/

0.64 /0.64/

0.39 /0.39/

4.5

200 0.38 /0.38/

0.55 /0.55/

0.35 /0.35/

300 0.33 /0.33/

0.48 /0.48/

0.3 /0.3/

300-дээш 0.28 /0.28/

0.4 /0.4/

0.26 /0.26/

6.0

200

Машинч VI-1

0.26 /0.26/

0.37 /0.37/

0.24 /0.24/

300 0.22 /0.22/

0.32 /0.32/

0.2 /0.2/

300-с дээш

0.2 /0.2/

0.28 /0.28/

0.19 /0.19/

§ 2 а -40 НАЛУУ ГАРГАГЧААР ТОНОГЛОГДСОН БУЛЬДОЗЕРООР НАЛУУГ ТЭГШЛЭХ

А. Талбай ба гадаргууг нягтруулах

1000м 2 НЯГТРУУЛСАН ГАДАРГУУГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хүснэгт 1 Ажлын нэр Салааны

бүрэлдхүүн, мэргэжлийн

зэрэг

Явалтын урт, м

100 200 200-с дээш

Нэг мөрөнд 4удаа явж, хөрсийг нягтруулах

Машинч VI-1 1.2 /1.2/

1 /1/

0.93 /0.93/

Эхний 4 удаагийн явалт дээр нэмж явах явалт бүрт нэмэх

Машинч VI-1 0.22 /0.22/

0.17 /0.17/

0.15 /0.15/

Хагас чиргүүлт индүү ДУ-16В /551В/

Б. Асгаасыг нягтруулах

100м 3 НЯГТРУУЛСАН ХӨРСНИЙ ҮЕИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хүснэгт 2

Ажлын нэр Нягтруул- сан үеийн зузаан

Асгаасаас эргэж Асгаасаас бууж, эргэж

Явалтын урт, м 100 200 200-с

дээш 200 300 300-с

дээш Нэг зурваст 4 удаа явж, нягтруулах

0.2 0.51 /0.51/

0.46 /0.46/

0.44 /0.44/

0.59 /0.59/

0.52 /0.52/

0.49 /0.49/

0.2-0.35 0.3 /0.3/

0.27 /0.27/

0.25 /0.25/

0.33 /0.33/

0.3 /0.3/

0.28 /0.28/

Эхний 4 удаагийн явалт дээр нэмж явах явалт бүрт нэмэх

0.2 0.08 /0.08/

0.07 /0.07/

0.06 /0.06/

0.09 /0.09/

0.09 /0.09/

0.08 /0.08/

0.2-0.35 0.05 /0.05/

0.04 /0.04/

0.03 /0.03/

0.05 /0.05/

0.05 /0.05/

0.04 /0.04/

Page 97: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

97 

а б в г д е

В. Талбай ба гадаргууг нягтруулах

1000м 2 НЯГТРУУЛСАН ГАДАРГУУГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хүснэгт 3 Ажлын нэр Явалтын урт, м

100 200 300 Асгаасан шороог нэг мөрөнд 4 удаа явж нягтруулах

1 /1/

0.92 /0.92/

0.88 /0.88/

Дараагийн явалт бүрт нэмэх

0.17 /0.17/

0.14 /0.14/

0.13 /0.13/

Тайлбар: Хүснэгт 2 “г”-“е” багананд 20м хүртэл зайнд бууж эргэхээр

/нягтруулах хэсгийн хязгаар/ тооцсон. Хэрвээ 20м-ээс илүү бол 1км явалтын

хөдөлмөр зарцуулалтын нормыг 1.22-оор авна.

3-Р БҮЛЭГ

ГАЗРЫН АЖЛЫГ ГАРААР ХИЙХ ТЕХНИКИЙН ХЭСЭГ

Газрын ажлуудыг гараар хийх үед хөрсний янз бүрийн тогтоцын байдлыг

харгалзан тусгай групп болгон зэрэглэл тогтоосныг дараахи хүснэгтэд үзүүлэв.

Хүснэгт 1

¹ Хөрсний нэр, шинж Нягтрал байдал

дахь дундаж эзэлхїїн жин

кг/м 3

Хєрсний зэрэг

/групп/

1. Ангидрид 2900 VI 2. Хїдэр маягийн нягтармал хєрс 2600 VI 3. Хайрга ба хайрган хєрс:

а/ Жижиг, дунд хэмжээний 40мм хїртэл 1750 II б/ Том хэмжээний 150мм хїртэл 1950 III в/ Жижиг, дунд хэмжээний хайрга, нудрага чулуутай

1900 III

4. Гєлтгєнє /Гипс/ 2200 IV

Page 98: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

98 

5. Шавар: а/ Тослог зєєлєн ба їйрэмтгий зєєлєн 1800 IV б/ Хайрга, дайргатай асга маягийн барилгын хог холимогтой

1750 II

в/ Хїнд дагширсан 1950 III 6. Ургамлын давхарга хєрс:

а/ мод, бутны їндэсгїй 1200 I б/ мод бутны їндэстэй 1200 II в/ хайрга, дайрга, барилгын хогтой холимог

1400 II

7. Бутрамтгай чулуут хєрс: а/ их єгєршссєн 2600 VIII б/ бага єгєршсєн 2700 IX в/ єгєршєєгїй, хатуу 2800 XI г/ Єгєршєєгїй онцгой хатуу 2900 XI

8. Їїлэн цагаан чулуулаг хєрс: а/ зєєлєн идэгдсэн 2700 VI б/ нягт 2800 VII в/ хатуу 2900 VIII

9. Їйрмэг хєрс 1800 IV 10. Шохойн чулуулаг хєрс:

а/ Зєєлєн сийрэг єгєршсєн 1200 V б/ Зєєлєвтєр баргилт 2300 VI в/ нягт баргилт 2700 VII

11. Їїлэн цагаан чулуурхаг нягт хєрс 3100 IX 12. Занарлаг хєрс 2600 VIII 13. Хєрзєн чулуурхаг элстэй нягт хєрс 2900 VIII

а/ байгалийн чийгтэй, сэвсгэр хєрс 1900 I б/ байгалийн чийгтэй, сэвсгэр хайрга сайртай хєрс

1800 II

в/ нягт хатуулаг хєрс 1800 III 14. Шохой, цэрд:

а/ зєєлєн 1550 IV б/ нягтармал 2600 V

15. Баргилт чулуу: а/ зєєлєн 1900 IV б/ дунд зэргийн хатуу 2300 V в/ хатуу 2500 VI

16. Гантиг 2700 VII 17. Цахиурлаг чулуу 1900 IV 18. Уушгин чулуу 1100 V 19. Элс:

а/ хольцоогїй, байгалийн чийгтэй 1600 I б/ мєн 40% хїртэл дайрга ба хайргатай холимог

1700 II

в/ мєн 45%-с дээш дайрга ба хайргатай холимогтой

1700 III

г/ хуурай нуранги 1600 II 20. Элсэнцэр:

а/ шаварлаг элсэнцэр хєрс 2500 VII б/ нягт элцэнцэр хєрс 2600 VIII

21. Занар: а/ шаварлаг дунд зэргийн хатуулаг 2700 V

Page 99: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

99 

б/ хатуу 2800 VI 22. Давслаг, хужир мараатай зєєлєн хєрс: 1600 II

а/ хатуувтар 1800 IV 23. Шавранцар хєрс:

а/ хєнгєн 1600 I б/ 40%-ийн дайрга, хайргатай холимог хєнгєн хєрс

1750 II

в/ хїнд 1750 II 24. Мєн 40%-с их барилгын хогтой холимог

овоолмол 1900 III

25. Элсэнцэр а/ хольцгїй цэвэр 1600 I б/ 40% хїртэл хайрга буюу дайргатай холимог

1800 II

в/ 40%-с илїї хайрга ба сайргатай холимог

1850 III

г/ барилгын хогтой холимог 1900 II 26. Барилгын хог 1850 III 27. Хїлэр

а/ їндэсгїй 600 I б/ їндэстэй 600 II

28. Бєсєл чулуу 1100 V 29. Хар ба хїрэн хєрс:

а/ байгалийн чийгтэй 1300 II б/ хуурай дагтаршиж хатуурсан 1200 III

30. Дайрга хэмжээ нь: а/ 40мм хїртэл 1750 II б/ 150мм хїртэл 1950 III

31. Шаарга: а/ уурын зуухны сийрэг 700 I б/ уурын зуухны овоолмол - II

Тайлбар:

1. Хєрсний байдлын энэ ангилал нь гэсгэлэн байдлаар авагдсан болно.

Харин хєлдїї їеийн газрын ангиллыг мєн дээрхи ангилалд хамааруулах

боловч зєвхєн шавар, шавранцар хєрсийг гараар ашиглахад III группэд

оруулж болно.

2. Хїснэгт 1-д заагдаагїй бусад тєрлийн хєрсийг ангилалд хамааруулахдаа

тїїнийг ухах аргаас хамаарч дараах 2-р хїснэгтийн аль тохирсон анги

/групп/-д хамааруулна.

Хїснэгт 2

Хєрсийг сийрїїлэх арга Хєрсний зэрэг Хїрзээр I Хїрз, царил хэрэглэх II Царил, лоомоор III Лоом, ган шаантаг алхаар IV, V

Page 100: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

100 

3. Хєрс сийрэгжїїлэх ажлын бїрэлдхїїнд хадан бус /хєлдїї ба гэсгэлэн/

буталмал хадтай хєрсийг гараар гїйцэтгэхээр бодсон болно.

Хэрвээ хєрсийг сийрэгжїїлж, сэндийчлэх їед хийн шахалттай алхыг

хэрэглэх бол § 2 а -1-56-аар нормчлон нэмэгдїїлнэ.

Энд хєрсийг боловсруулан сийрэгжїїлэх ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын

нормыг хасч нормчилно.

4. Энэ нормд байгалийн чийгтэй хєрсийг ухаж, малтахаар оруулсан. Гэвч,

гараар ухах, ачиж буулгах, тэгшлэх, шороог сийчих їед хэрэглэж байгаа

багажинд ихээр наалдаж байвал їйлдвэрлэлийг явуулж байгаа инженер-

техникийн ажилтнууд тусгай акт тогтоож, хєдєлмєр зарцуулалтын нормын

I группын хєрсєнд 12% хїртэл, I-V зэргийн хєрсєнд 30% хїртэл тус тус

нэмэгдїїлж болно.

5. Байгалийн чигтэй хєрсєн дээр ус тогтон, хєлдсєн хєрсєн дээр

ажиллахдаа хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг хїснэгт ¹3-ын § 2 а -1-56-ын

5-р мєрт заасан итгэлцїїрээр їржїїлнэ.

6. Энэ нормын энэхїї зїйлд газрын гадаргуу дээр цасны зузаан 0.15м

хїртэл байвал тїїнийг цэвэрлэх ажлыг оруулан тооцсон болно.

7. Суваг шуудууг ухах, газрын ажлын ойролцоо ашиглагдаж байгаа газар

доорхи шугам сїлжээний кабелууд тохиолдох їед хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг нэмэгдїїлнэ.Їїнд:

а/ Ухаж байгаа суваг шуудууны дагуу чиглэлээр 1м хїртэл ойролцоо

кабель буюу кабелийг 2м хїртэл хэмжээнд хєндлєн огтлохоор бол 1.3-аар

б/ Ухах ажлын їед ойролцоох шугам кабелиуд нь тусгай яндан

хамгаалалтын савтай бол 1.15-аар тус тус їржїїлнэ.

Харин шугам сїлжээний кабель тохиолдсон їед заавал холбогдох актыг

тогтоох шаардлагатай.

8. Тємєр зам, тарамвай, троллейбусын замуудыг хєндлєн огтлож ухахдаа

хєдєлгєєнийг зогсоохгїйгээр гїйцэтгэх їед газрын ажлын хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг 1.5-аар їржїїлнэ. Энэ нєхцєлд тээврийн

хэрэглэлийг єнгєрїїлэхээр хїлээсэн хугацаанд тусгайлан хєлс олгохгїй.

9. Євєлийн улиралд газар ухах ажлыг гїйцэтгэхдээ § 2 а -1-44-д дурьдсанаар

бусад зїйлїїдэд доорхи заалтыг баримтлан норм тогтооно.

а/ Ухвал зохих хэмжээнээс гїн хэмжээгээр газар хєлдсєн байвал ухах

хэмжээний гїнээр биш, харин хєлдєлтийн хэмжээгээр норм тогтооно.

Page 101: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

101 

б/ Ухвал зохих хэмжээний гїнээс бага хэмжээгээр хєлдїїгийн нормоор,

хєлдєлгїй їлдсэн хєрсний гїний хэмжээгээр мєн гэсэглэн хєрсєнд

тохируулан тус тус норм тогтооно.

§ 2 а -41. СУЛЛАСАН ШОРООГ ТУУЗАН ДАМЖУУЛАГЧИД АЧИХ

ЇЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖЛЫН ЗААЛТ

1. Туузан дамжуулагч дээр шороог ачих їед нэг ажилчинд ноогдох

газрын хэмжээг 2м хїртэл ачаалах талбайг ихаэсгэх зорилгоор

дамжуулан хуваарилагчийг хэрэглэнэ.

2. Дамжуулагчийг єєр газарт шилжїїлэх їед дугуй дор банз дэвсэх.

3. Туузан дамжуулагч ба хуваарилагчийг банзаар хашиж ачааг

хєнгєвчлєх .

4. Їндсэн дамжуулагч туузны хєдєлгєєн хурд нь дамжуулагч

хуваарилагчийн хурдаас их байх ёстой.

5. Туузан дамжуулагчийг урьдын зохих ажлын байранд тусгай ачилчид

бэлтгэн угсарч, шалган ажиллахад саадгїй болгосон байна.

Ажлын бїтэц

Туузан дамжуулагчид хєрс шороог ачих.

1. Хєрс, шороог суллаж сэндийлэх.

2. Туузан дамжуулагч буюу хувиарлагчид шороог ачих.

3. Ажлын байранд уул дамжуулагчийг шилжїїлэн зєєж ажиллахад бэлэн

болгох.

4. Урьдчилан суллаж сэндийлсэн хєрс, шороог туузан дамжуулагчид

ачих.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Ажилчны мэргэжлийн

зэрэг

Тэжээгїїргїй Хоёр тэжээгїїртэй Хєрсний зэрэг /групп/

I-II

ур

ьдчи

лан

сий

рїїл

ж

сул

лас

ан

хєл

дїї

ба

хад

ан х

єрс

III-

IV

I-II

ур

ьдчи

лан

сий

рїїл

ж

сул

лас

ан

хєл

дїї

ба

хад

ан х

єрс

III-

IV

Дамжуулагчийн машинч II-1

1 1 1 1

Газар ухагч II-1 2 5 5 10

Page 102: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

102 

Газар ухагч I-1 3 - 5 -

Page 103: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -41. ХЇСНЭГТЭД ЗААСАН ХЭМЖИХ НЭГЖИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрсний байдал

Ажлын нэр Дамжуулагчийн

тєрєл Хэмжих нэгж

Хєрсний зэрэг, ангилал Хадан бус хєрс Хадан хєрс

I II III IV IV-VII VIII-XI ¹

Гэсэ

глэн

Хадан бус сийрэгжїїлсэн хєрс

буюу сэдийчлэн сулласан хадан

хєрсийг ачих

Тэжээгїїргїй Нягтарсан 1м 3 хєрс

1.08 /1.08/

1.51 /0.25/

2.66 /0.44/

4.18 /0.70/

2.30 /0.38/

2.52 /0.42/

1

Хоёр тэжээгїїртэй

1.00 /0.09/

1.39 /0.13/

2.45 /0.22/

3.83 /0.35/

2.11 /0.19/

2.32 /0.21/

2

Нягтраагїй жигд овоолсон шороог

зайлуулж ачих

Тэжээгїїргїй Сэндийчил- сэн 1м 3 хєрс

0.07 /0.12/

0.83 /0.14/

1.08 /0.18/

1.33 /0.22/

1.44 /0.24/

1.66 /0.28/

3

Хоёр тэжээгїїртэй

0.64 /0.058/

0.76 /0.068/

1.00 /0.09/

1.19 /0.111/

1.32 /0.12/

1.52 /0.14/

4

Хєл

дїї

Урьдчилан сэндийчлэн дайчлан сулласан

хєрсийг ачих Тэжээгїїргїй Нягтарсан 1м 3 хєрс

1.66 /0.28/

1.87 /0.31/

2.30 /0.38/

2.52 /0.42/

- - 5

1.52 /0.14/

1.72 /0.10/

2.11 /0.19/

2.32 /0.21/

- - 6

Нягтраагїй хєлдїївтэр овоолсон хєрсийг ачих Тэжээгїїргїй

Сэндийчил- сэн 1м 3 хєрс

0.08 /0.8/

1.26 /0.21/

1.44 /0.24/

1.66 /0.28/ - - 7

Хоёр тэжээгїїртэй

1.00 /0.09/

1.1 /0.10/

1.32 /0.12/

1.52 /0.14/ - - 8

а б в г д е

Тайлбар: Хаалтанд байгаа хєдєлмєр зарцуулалтын норм нь –Машин цагийн норм болно.

2 а -42 АВТО МАШИНД ХЄРСИЙГ ГАРААР АЧИХ БА БУУЛГАХ

Page 104: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

104 

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Ажилчны мэргэжлийн зэрэг Хєрсний зэрэг

I II-р буюу урьдчилан сулласан

хєлдїї ба хадан хєрс III-IV

Газар ухагч II зэрэгтэй –1 хїн 1 1 1 Газар ухагч I зэрэгтэй –1 хїн 2 1 -

А.ШОРООГ ЄЄРЄЄ БУУЛГАГЧ АВТОМАШИНД ГАРААР АЧИХ

Хєрсни й

байдал Ажлын нэр Хэмжих нэгж

Хєрсний зэрэг, ангилал Хадгїй Хадан

I II III IV IV-VII VIII-XI ¹

Гэсэ

глэн

Урьдчилан нураасан хадан хєрс буюу сулласан хадгїй хєрсийг ачих 1м 3 нягтармал

хєрс

1.06 1.62 2.52 3.72 2.34 2.52 1

Їлдэгдэл хєрсийг тэгшлэж тараах 0.084 0.11 0.14 0.17 0.19 0.21 2

Овоолсон нягтраагїй шороо ачих 1м 3 сулалсан

хєрс

1.64 0.73 1.00 1.20 1.38 1.50 3

Їлдэгдэл хєрсийг тэгшлэж тараах

0.07 0.08 0.11 0.13 0.14 0.16 4

Хєл

дїї

Урьдчилан ухаад сулласан шороог ачих

1м 3 нягтармал хєрс

1.68 1.92 2.22 2.40 - - 5

Їлдэгдэл шороог тэгшлэж ачих 0.14 0.17 0.20 0.22 - - 6

Овоолсон нягтраагїй хєлдїївтэр хєрсийг ачих 1м 3 сулалсан

хєрс

1.01 1.15 1.32 1.44 - - 7

Їлдэгдэл шороог тэгшлэж тараах

0.11 0.13 0.14 0.17 - - 8

а б в г д е ¹ Б.ШОРООГ АЧААНЫ МАШИНД ГАРААР АЧИХ

Хїснэгтэнд заагдсан хэмжих нэгжийн хєдєлмєр зарцуулалтын норм (хїн/цаг)

Page 105: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

105 

Хєрсний байдал Ажлын нэр Хэмжих нэгж

Хєрсний зэрэг, ангилал

Хадгїй Хадан I II III IV IV-VII VIII-XI ¹

Гэсэ

глэн

Хад чулуугїй шороог ачих буюу урьдчилан малтаж бэлтгэсэн шороог ачих

нягтармал 1м 3

хєрс

0.95 1.50 2.40 3.48 1.92 2.10 1

Шороог буулгах 0.47 0.58 0.79 1.00 1.10 1.26 2

Овоолсон нягтраагїй шороо ачих Сийрэгжїїлсэн

1м 3 хєрс

0.58 0.68 0.94 1.14 1.26 1.38 3

Тэгшлэж хураасан шороог буулгах

0.40 0.47 0.64 0.74 0.79 0.90 4

Хє

лд

її

Урьдчилан сийрэгжїїлж сулласан хєрсийг ачих

Нягтармал 1м 3

хєрс

1.38 1.62 1.92 2.10 - - 5

Тэгшлэж хураасан шороог буулгаж тэгшлэх 0.73 0.84 1.06 1.15 - - 6

Хєлдїївтэр нягтраагїй овоолсон шороог ачих

Сийрэгжїїлсэн 1м 3 хєрс

0.91 1.06 1.20 1.38 - - 7

Тэгшлэж хураасан шороог буулгах 0.56 0.65 0.78 0.90 - - 8

а б в Г д е ¹

Page 106: BNbD 83-2a-06
Page 107: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -43. ШОРООГ ТЇРДЭГ ТЭРГЭЭР, ГАРААР ЗАЙЛУУЛАХ

1. Нормын энэ зїйл ангид хєрсийг зайлуулахдаа єндийн 4%-иас ихгїй, уруудах замын 5%-иас ихгїй зайнд зєєхєєр бодсон.

2. Єндрийн буюу уруугийн заагдасан хэмжээнээс цааш хєрс зайлуулах бол дараагийн 10м-т єндрийн 1метр, уруугийн 8 метр тэгшхэн хєлсєєр нэмэгдїїлнэ.

3. Єндрийн 4%, уруугийн 5% -ийг ихсэх шаардлагатай їед гараар ухах ажлын хэсэгт газар ухагчийн 1-р зэргийн нэг ажилчныг нэмж ажиллуулна.

Ажлын бїтэц

1. I-IV-р зэргийн гэсэглэн /сийрэгжїїлсэн/ сулласан хєлдїї ба хадан хєрсийг гар ажиллагаагаар тїрдэг тэргэнд ачих.

2. Ачаатай тэргийг тїрж явах. 3. Шороог буулгаж хаях, тэргийг эргїїлэн авчрах. 4. Буулгасан шороог тарааж тэгшлэх. 5. Тїрдэг тэрэгний банзанд дэвсгэр, зам тавих ба цэвэрлэх ажлууд орно.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг 3-р хїснэгт-1

Ажилчны мэргэжлийн

зэрэг

Хєрсний зэрэг

I II-р ба IV-XI

урьдчилан сулласан хєлдїї хадан хєрс

III-IV

Газар ухагч II зэрэг 1 1 1 Газар ухагч I зэрэг 1 1 -

НЯГТАРМАЛ БАЙДЛААР ХЭМЖИГДСЭХ 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

3-р хїснэгт-2

Хє

рсн

ий

байд

ал

Зєєх зай Хєрсний зэрэг

Хадгїй Хадан

I II III IV IV-VII VIII-XI ¹

Гэсэ

гл

эн

Анхны 20 метрт 1.30 1.80 2.64 3.60 2.10 2.76 1 Дараагийн 20 метр тутамд нэмэгдїїлэх

0.23 0.26 0.29 0.31 0.32 0.38 2

Хєл

дїї

Анхны 20 метрт 1.98 2.52 3.00 3.24 - - 3 Дараагийн 20 метр тутамд нэмэгдїїлэх

0.30 0.35 0.37 0.40 - - 4

a б в г д е

§ 2 а -44. СУУРИЙН НЇХ БУЮУ ШУУДУУ УХАХ

Page 108: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

108 

Їйлдвэрийн ажлын заалт

1. Энэ бїлгийн норм нь хєрсний їе давхрагыг малтах ажилд суурийн нїх,

шуудуунуудын бїх гїний ажлууд орсон.

2. Суурийн нїх, шуудууны ажлыг хєрсний їе давхрагаар шатлан ухах їед

хэрвээ олон тєрлийн давхаргатай бол 2-р хїснэгт, нэг тєрлийн їе

давхрагатай бол 3-р хїснэгтээр авна.

3. 3-р хїснэгтэнд заасан хєдєлмєр зарцуулалтын норм нь хєрсний їе

давхаргаас хамаарах цагийн нормыг їндэслэн ихэсгэсэн тооцоогоор

авсан /2-р хїснэгт/ жишээ нь: 2м гїнтэй 2-р зэргийн хєрсєнд шуудууг

бэхлэлтэйгээр ухвал, 2-р хїснэгтэнд заасан нормыг їндэслэн хєрсний

давхаргын 1 хїртэл гїнд 50% 1.01-ээс 1.5м хїртэл 25%, 1.51-ээс 2м

хїртэл 25% .

Хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 2-р хїснэгтийн мєр 9б, 10б, 11б-ээр

авна.

Хєдєлмєр зарцуулалтын норм 2.33х0.5+2.55х0.25+3х0.25=2.55х/ц

4. Суурийн нїх шуудууны нїх ухаж сулалсан гэсэглэн хєрс, шороог єргєгч

механизмын шанагаар гїйцэтгэх ажлыг нормчлохдоо хїснэгт 2 ба 3-ын

1-р мєрєєр, хэрэв шороог хєвїїлэн урсгах бол цагаар хєлсийг олгоно.

Харин энэ хоёр нєхцєлд їнэлгээг зохих тарифын зэрэглэлээр авч энэ

бїлгийн ажилчны бїрэлдэхїїнээр ажиллана.

5. Єргєгч ба шороог ачигч машинистууд болон газар ухагчдын хэсгийг

тогтоохдоо єдрийн тарифын цагийг 1-р хїснэгтэнд зааснаар газар

ухагчийн хэсгийн гїйцэтгэх нормд хуваана. Газар ухагчдын тоог

їйлдвэрлэл дээр тогтоохдоо краныг аль болохоор дїїрэн ашиглахаар

тооцно. Хэрвээ єргєгч машин, механизмыг дїїрэн ашиглах боломжгїй

їед їйлчилж байгаа ажилчдад цагаар хєлс олгоно.

6. Газар ухах ажлын норм, их нїх, шуудууны єргєнийг 2м хїртэл байвал нэг

тийш хаях ба 4м хїртэл байвал хоёр тийш нь хаяж зайлуулахаар авч

їзсэн. Мєн суурийн нїх, шуудууны єргєн дээрхи заагдсан хэмжээнээс

ихсэх бол дахин хаях шаардлага гарах буюу /шуудууны ирмэгээс дахин

хаях/ илїїдэл шороог дээрхи ирмэгээс 1.5м 3 шороог ирмэгийн 1м уртад

суурийн нїх ба шуудууны нэг талаас хаях ажлыг нормлохдоо § 2 а -55-

аар тусгайлан нормчлоно.

7. Суурийн нїх, шуудууны зэргийг бэхлэлтэйгээр гїйцэтгэх ажлын нормыг

нормын энэ зїйлд заагаагїй бєгєєд § 2 а -45-аар нормчилно.

Page 109: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

109 

Тэвшээс шороог буулгах, єргєгч механизмд їйлчлэх ажилчдын салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Машин, механизмын тєрєл Зєєврийн ДИП ба

пионер кран

Укосины ба Тельфер

кран

Шорооны єргєн

Хаалттай /вороты/

Машинист IIIзэрэг 1 1 1 - Газар ухагч III зэрэг 1 2 - 1 Газар ухагч III зэрэг - - - 1

Ажлын бїтэц

1. Шороог сэндийлэх

2. Шороог гадна ирмэг буюу талбайд хаях

3. Шуудууны ирмэгээс шороог дахин цааш хаях

4. Шуудууны ханыг тэгшлэж цэвэрлэх

5. Бэлэн банзаар бамбай хийх, зєєвєрлєх

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

а/ I-IV зэрэгтэй гэсэглэн хєрсєнд /бэхлэлт хийхгїйгээр боловсруулахад /

2-р зэрэгтэй газар ухагч

б/ Бусад тохиолдолд 3-р зэрэгтэй газар ухагч

I. ГЭСЭГЛЭН ХЄРС УХАХ

а/ Газрыг шатлан ухах

1М 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ 3-р хїснэгт-3

Ажлын нєхцєл

Ухах гїний хэмжээ м-ээр

Хєрсний зэрэг

Хадгїй Хадан

I II III IV IV V ¹

Бэх

элгэ

эгїй

1 хїртэл 1.51 2.14 3.2 4.27 6.76 9.4 1 1.01-1.5 1.78 2.4 3.47 4.63 7.12 9.79 2 1.51-2 2.14 2.85 4.09 5.34 7.83 10.7 3 2.01-2.5 2.4 3.20 4.63 5.87 8.37 11.4 4 2.51-3 2.85 3.56 516 6.59 9.08 12.5 5 3.01-4 1.09 4.81 6.59 8.19 10.7 14.9 6 4.01-5 5.52 6.23 8.01 10.3 12.8 17.4 7 5.01-6 6.94 7.83 9.43 12.6 15.1 20.5 8

Бэх

элгэ

этэй

1 хїртэл 2.50 2.33 3.30 4.50 7.20 9.90 9 1.1-1.5 1.80 2.55 3.60 4.95 7.50 10.35 10 1.51-2 2.33 3.00 4.20 5.70 8.25 11.25 11 2.01-2.5 2.55 3.30 4.80 6.15 8.85 12.00 12 2.51-3 3.00 3.90 5.40 6.90 9.60 13.20 13 3.02-4 4.35 5.10 6.90 8.70 11.25 15.75 14

Page 110: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

110 

4.01-5 5.85 6.60 8.40 10.95 13.20 18.75 15 5.01-6 7.35 8.25 10.05 13.35 15.75 21.75 16

a б в г д е

б/ Газрын гїний ухалт

1М 3 НЯГТАРМАЛ ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт-3-4

Ажлын нєхцєл

Ухах гїний хэмжээ м-ээр

Хєрсний зэрэг Хадан бус Буталмал хадтай

I II III IV V VI ¹

Бэх

элгэ

эгїй

1 1.51 2.14 3.2 4.27 6.76 9.43 1 1.5 1.6 2.22 3.29 4.45 6.94 9.61 2 2 1.74 2.4 3.47 4.63 7.12 9.79 3

1.5 1.87 2.58 3.74 4.81 7.3 10.1 4 3 2.05 2.76 3.92 5.16 7.65 10.5 5 4 2.58 3.2 4.63 5.87 9.37 11.57 6 5 3.11 9.92 5.34 6.76 9.26 12.8 7 6 3.74 4.45 5.87 7.83 10.3 14.1 8

Бэх

элгэ

этэй

1 1.50 2.32 3.30 4.50 7.20 9.90 9 1.5 1.57 2.40 3.45 4.65 7.35 10.20 10 2 1.80 2.55 3.60 4.95 7.50 10.35 11

2.5 1.95 2.70 3.90 5.10 7.65 10.65 12 3 2.10 2.92 4.05 5.40 8.10 11.10 13 4 2.70 3.45 4.80 6.15 8.85 12.15 14 5 3.30 4.05 5.55 7.20 9.75 13.50 15 6 4.05 4.80 6.30 8.25 10.95 14.85 16

a б в г д е

II. ХЄЛДЇЇ ХЄРС УХАХ

1м 3 НЯГТАРМАЛ ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт-4

Ухалтын гїн метр хїртэл

Хєрсний зэрэг I II III IV ¹

0.5 5.10 7.35 10.20 12.00 1 1 6.90 9.0 12.00 13.80 2

1.5 8.25 10.50 13.35 15.00 3 2 9.0 11.25 14.25 15.75 4

Тайлбар: 1. Норм, цагийн хїснэгт 2, 3, 4-т суурийн нїх, шуудууны амны

єргєнийг 1м ба тїїнээс их байхаар авсан. Харин шуудууны єргєн

нь 1м-ээс бага, гїн нь 0.5м-ээс их їед хєдєлмєр зарцуулалтын

нормыг дор дурьдаснаар єсгєнє. Їїнд:

a/ Шуудууны єргєн 0.6м хїртэл 1.2-оор

б/ Шуудууны єргєн нь 0.6м-0.8м хїтэл бол 1.15-аар

в/ Шуудууны єргєн 0.81-0.99м хїртэл бол 1.1-ээр

Page 111: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

111 

2. 4-р хїснэгтийн хєдєлмєр зарцуулалтын норм нь хєлдїї хєрсєєр авсан тул

бэхэлгээ шаардлаггїй, хэрвээ бэхэлгээтэй бол хєдєлмєр зарцуулалтын

нормыг 1.25-аар їржїїлнэ.

3. Эксковаторор гїйцэтгэсэн суурийн нїх ба шуудууны ажлыг гараар засаж

дуусгалт хийх, мєн цэвэрлэх бол доори журмыг баримтлана.

а/ Газрыг ухаж сулласан шороог шуудууны ирмэг дээр хаях ба ирмэгээс

дахин цааш зєєж хаявал энэ бїлгийн зїйл ангийн 2-р хїснэгтэд заасан

гїний хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-оор їржїїлнэ.

б/ Суурийн нїх ба шуудууг цэвэрлэх ажлыг нормчилохдоо хєрс тэгшлэх

ажлын § 2 а -51 ийн 1,2-р мєрний хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-оор

їржїїлнэ.

4. Шуудууг ухах їед шороон даланг їлдээвэл уул далангийн хэмжээг

тооцохгїй шуудууны тэнхлэгээс 2м-ийн зайд /асарт/ яндан хоолойг тавихын

тулд амсарын шорооны даланг зайлуулж хаях ажлын § 2 а -55-ын 2-р

хїснэгтийн хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг авахдаа:

а/ Шуудууны яндан хоолой тавих зайг ухалтын явцад хамт гаргавал 1.2-

оор єсгєнє.

б/ Урьдчилан ухаж бэлдсэ_н шуудуунд яндан хоолойг дэвсэхийн ємнє

амсрыг засвал 1.4-єєр нэмэгдїїлнэ.

Энэ їед шорооны хэмжээг жинхэнэ ухсан нїхний хэмжээгээр авна.

§ 2 а -45. СУУРИЙН НЇХ БУЮУ ШУУДУУНЫ ХАНАНД БЭХЭЛГЭЭ ХИЙХ БА ЗАДЛАХ АЖИЛ

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Мэргэжлийн зэрэг, салааны бїрэлдэхїїн

Бэхлэлтийн гїн м-ээр 1 хїртэл 3 хїртэл 3-аас дээш

Мужаан IV-зэрэг - - 1 Мужаан III-зэрэг - 2 2 Мужаан II-зэрэг 2 - -

А.БЭХЭЛГЭЭГ ХИЙХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт

Суурийн нїх ба шуудууны ханын бэхэлгээг хийгїй нєхцлїїд:

a/ Хєрсний усгїй, байгалийн чийгтэй хєрсєнд

б/ Ухалтын гїн нь 1м-ээс ихгїй, элс, хайрган хєрсєнд

в/ Элсэнцэр, шаварлаг хєрс 1.25м-ийн гїнтэй бол

Page 112: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

112 

г/ Шавар хєрс 1.5м гїнтэй бол

д/ Онцгой нягт 2м гїнтэй хєрсєнд тус тус хийхгїй

Ажлын бїтэц

1. Бэхлэлтийг хийхдээ суурийн нїх, шуудууны гїний байдалд харьцуулан

ханыг засаж бэлтгэх.

2. Нурамтгай хєрсєнд /ус нэвтрэмтгий/ банзаар, бэхлэлтийг доороос нь

эхлэн нэг нэгээр нь хийнэ.

3. Тогтвортой, байгалийн чийгтэй хєрсєнд эхний бэхлэлтийг ухалтын гїний

їеийг 0.6-1.2м-т дараагийн бэхэлгээг гїний хэмжээний 0.4-0.8м-т хийнэ.

4. Бэхлэлтийн тїр тулаасуудыг байнгын болгох ажлыг суурийн нїх ба

шуудууг ухах явцад гїйцэтгэнэ.

5. Хэрвээ суурийн нїх, шуудууны хананд хороондоо зайтай бэхэлгээ хийсэн

їед нэлэнхїйд нь хийх шаардлага гарвал дор нь їргэлж бэхэлгээ хийнэ.

Ажлын бїтэц

1. Бэхэлгээний хийц хэсгїїдийг хєрєєдєж, дай хадах

2. Суурийн нїх ба шуудуунд бэлдсэн бэхэлгээний хэсэг, ангийг зєєж нїх

сувагт оруулах

3. Тїр бэхлэлтийг салгаж байнгын болгох, тулаас бэхлэлтийн хєндий зайг

шороогоор дїїргэж чигжих.

4. Тїр бэхлэлтэнд хэрэглэсэн матерталуудыг буулгаж нїхнээс гаргах

1м 2 ХАНЫН ГАДАРГУУД ХИЙХ БЭХЛЭЛТИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Бэхлэлтийн гїн м-ээр

Тулаасны хоорондох зай /м/

Бэхэлгээний шинж байдал

Байгалийн чийгтэй хєрс

Усаар ханасан хєрс шингээсэн

¹

нуранги наалданги 1м хїртэл 1.5хїртэл Нилэнхїйд - - 0.46 1 3м хїртэл 1.5 хїртэл Нилэнхїйд 0.4 0.27 0.57 2

1.5-аас дээш

Нилэнхїйд 0.33 0.23 - 3 Зайтай - 0.20 - 4

3-аас дээш 1.5 хїртэл Нилэнхїйд 0.60 0.42 0.87 5 1.5-аас Нилэнхїйд 0.48 0.34 - 6

Page 113: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

113 

дээш а б в

Тайлбар: 1. Суурийн нїх, шуудууны єргєнийг 2м хїртэл хєдєлмєр зарцуулалтын нормд авч бодсон учир, 2м-ээс дээш єргєнтэй суурийн нїх буюу шуудуунд хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 3-р хїснэгтэнд заасан итгэлцїїрээр їржїїлнэ.

Хїснэгт 3 Суурийн нїх ба

шуудууны єргєн м хїртэл Бэхлэлтийн гїн м-ээр

3м хїртэл 3-асс дээш 4 1.3 1.5 6 2 2.2

2. Бэхлэлтийн банзаны арын зайг шороогоор дїїргэж чигжээгїй їед хєдєлмєр зарцуулалтын нормын їнэлгээг 0.9-єєр їржїїлнэ.

3. Бэхэлгээний дїнзэнцэр материйлыг банзаар солих бол хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-оор їржїїлнэ.

Б.БЭХЭЛГЭЭГ ЗАДЛАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт

Суурийн нїх буюу шуудууг булахын ємнє бэхлэлтийг задлаж авахдаа

бэхлэлтийн доороос нь эхлэнэ. Тал бїрээс нь бага багаар салгахдаа доорхи

єндрийг баримтлана.

а/ Наалданги хєрсєнд гурваас таван банз /0.6-1м/

б/ Нуранги шїїрэмтгий хєрсєнд нэг банз /0.2м/

Ажлын бїтэц

1. Банзны тулаасыг хоёроос гурван банзны єндєртэйгєєр хєрєєдєх.

2. Тїр тулгуурыг бэлтгэж тулах.

3. Бэхлэлтийг задлах.

4. Задалсан модон материалуудаа нїхнээс гаргах.

1м 2 ХАНЫН ГАДАРГУУГИЙН БЭХЭЛГЭЭНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-4 Бэхэлгээний гїн м-ээр Шуудуу Суурийн нїх ¹ 1 м хїртэл 0.21 - 1 3м хїртэл 0.23 0.24 2 3-аас дээш 0.30 0.18 3

а б в Тайлбар: 1. Нормын хєдєлмєр зарцуулалтын нормонд суурийн нїх, шуудууны

єргєнийг 2м-ээр авч тооцсон, хэрэв їїнээс дээш хэмжээтэй бол

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 3-р хїснэгтэнд заасан итгэлцїїрээр

їржїїлнэ.

Page 114: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

114 

2. Зайтай /хэсэгчилсэн/ бэхлэлтийг задлах бол 4-р хїснэгтийн

хєдєлмєр зарцуулалын нормыг їнэлгээг 0.8-аар їржїїлнэ.

§ 2 а -46. ШУУДУУ УХАХ

Ажлын бїтэц

1. Ухалтын хэмжээгээр утас татах.

2. Ердийн хєрсийг ухах, хадан хєрс байвал эвдэж гарсан шороог гадагш

нїхний нэг талын ирмэгт хаях.

3. Нїхний хэмжээг хэмжиж, засаж янзлах.

Газар ухагч III-р зэрэг

НЯГТАРМАЛ 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрсний зэрэг, ангилал Ердийн Буталмал хадан Хадан

I II II IV IV V IV V VI 1.50 2.3 3.6 5.2 5.7 8.1 3.4

а б в г Д е ё

Тайлбар: Урьдчилан бутлаж, сулласан хадан хєрс (IV, V, VI)

§ 2 а -47. НЇХ УХАХ

Ажлын бїтэц

1. Хєрсийг тэмдэглэж зурах.

2. Хєрсийг суллаж ухах ба ирмэг дээр хаях.

3. Нїхний гїн нь 1.5м хїртэл байвал шороог ирмэгээс цааш дахин хаях.

4. Нэг нїхнээс нєгєєд шилжих.

1. Барилгын хийцїїдэд зориулсан нїх ухах

A. ГЭСЭГЛЭН ХЄРС

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

а/ Гэсэглэн хєрсєнд газар ухагч II-р зэрэг, сулласан хадан хєрсєнд газар ухагч III-р зэрэг

НЯГТАРМАЛ 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт-1

Нїхний гїн м-ээр

Хєрсний ангилал Хадан бус Хадан бутармал хєрс

I II III IV IVр Vр ¹ 1.5 3.10 4.4 6.6 9.0 13.20 19.20 1 2 3.80 5.20 7.8 10.40 15.20 22.0 2

Page 115: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

115 

2.5 4.4 6.2 9.20 12 17.2 25.0 3 а б в г д е

Хєрсний хєлдїї ба хєлдїївтэр єнгєн їе газар ухагч III-р зэрэг

НЯГТ БАЙДЛААР 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт-2

Хєлдїї їеийн зузаан м хїртэл

Нїхний гїн, м хїртэл

Хєрсний зэрэг I II III ¹

0.5 1 4.68 7.28 12.10 1 2.5 3.9 5.98 9.23 2

0.75 1 6.76 11.31 18.20 3 2.5 4.81 7.54 11.83 4

1 1 8.06 13.65 22.10 5 1.2 6.5 10.79 17.55 6 2.5 5.46 8.84 13.65 7

1.5 1.5 12.00 15.60 25.35 8 2.5 7.02 11.57 18.85 9

2 2 10.27 17.55 28.60 10 2.5 8.84 14.30 24.05 11

2.5 2.5 11.31 18.85 21.20 12 а б в

II.Модон шон тулгуур хаалт зэрэгт зориулсан нїхийг ухах /0.7м хїртэл гїнтэй/

НЭГ НЇХНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ Хїснэгт-3

Хєрсний байдал

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний зэрэг, ангилал I II III IV ¹

Гэсэглэн Газар ухагч II 0.42 0.55 0.78 1.20 1 Хєлдїї Газар ухагч III 0.94 1.43 2.27 2.86 2

а б в Г

Тайлбар: 1. 1 ба 2-р хїснэгтэнд авсан нормд нїхний амсарын єргєнийг 0.7м-

ээр авлаа. Хэрэв нїхний єргєнийг ихэсгэвэл хєдєлмєр зарцуулалтын

нормыг 0.9-єєр їржїїлнэ. Нїхний ухалтын єргєн нь 1м –ээс их буюу

урт нь 2.5, ухах хєрсний талбайн хэмжээ 2.5м 3 байвал суурийн нїх,

шуудууг ухах ажлыг § 2 а -44 -єєр нормчилно.

2. Нормд нїхийг бэхлэлтгїйгээр гїйцэтгэхээр авсан. Харин бэхэлгээг

нїхний дунд хэсэгт тулгуургїй хийвэл хїснэгт ¹1-ийн хєдєлмєр

зарцуулалтын норм єєрчлєхгїй бєгєєд энэ хїснэгтийн “a” , “г” мєрийг

1.5-аар, нїхний дунд хэсэгт тулгууртай бэхлэлтийг хийвэл хєдєлмєр

зарцуулалтын нормыг 1.2-оор їржїїлнэ.

3. Нїхний гїн нь 0.4м /шалны дэр модны тулаас суурь г.м/ хїртэл бол 3-р

хїснэгтийн хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 0.6-аар їржїїлнэ.

Page 116: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

116 

4. Агаарын шугамын шонгийн суурины нїхийг ухах їед нэг нїхнээс

нєгєєд шилжин /багаж хэрэгслэлийн хамт/ ажиллахад зай нь 50м-ээс

их бол хєлсийг тусгай тооцон газар ухагчийн тарифын хєлмийг 1км-т

0.30 хїн/цаг бодно.

§ 2 а -48. ГАЗРЫГ ДЭРВИЙЛГЭЖ УХАХ

Ажлын бїтэц

1. Утас татах.

2. Хєрсийг гараар ухах.

3. Газрыг їечлэн ухаж амсар дээрээс 2 тийш нь хаях.

4. Шаталсан їеийг цэвэрлэх.

5. Ёроолыг зураг тєслийн ёсоор хийх.

6. Тусгай шугам хэвээр шалгах.

НЯГТАРМАЛ ЇЕИЙН 1м 3 ХЄРС УХАХ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Тэвшлэн ухах єргєн м-ээр

Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний зэрэг

I II III ¹

5 хїртэл Газар ухагч III-1 Газар ухагч II-1 1.69 2.27 3.25 1

5-аас дээш Газар ухагч III-1 Газар ухагч II-1 2.01 2.60 3.77 2

а б в

Тайлбар: Хєрсийг нэг тийш нь хаях бол энэ нормын § 2 а -52-оор нормчлогдно.

Хэрвээ хєрсийг нэг нэгэндээ їечилэн дамжуулах маягаар гадагш нь

хаях бол 2-р хїснэгтэнд заасан хувийг хэрэглэнэ.

Хїснэгт-2 Тэвшлэн ухах єргєн

м-ээр 5 хїртэл 5-аас дээш

Тэвшлэн ухсан хєрсийг дахин хаялтын нєхцлийг харгалзан хувиар нэмэгдїїлэх

40 90

§ 2 а -49. СУУРИЙН НЇХ ХЄНДИЙ БУЮУ ШУУДУУГ ШОРООГООР ДАРАХ

Ажлын бїтэц

1. Суурийн ба бага нїх, шуудууг суллаж, сэндийлсэн шороогоор 3м

хїртэл зайгаас булах.

2. Булагдсан гэсэглэн шороонд зохих хэмжээгээр ус асгаж гараар

нягтруулах.

Page 117: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

117 

САЛААНЫ БЇРЭЛДЭХЇЇН, МЭРГЭЖЛИЙН ЗЭРЭГ Хїснэгт-1

Мэргэжлийн зэрэг, салааны бїрэлдэхїїн

Хєрсний зэрэг

I-II Хєлдїї III-IV Газар ухагч II-2 1 1 Газар ухагч I-3 2 1

1м 3 ГАЗРЫГ БУЛАХ АЖЛЫН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-2 Хєрсний байдал

Нягтруулалтын їеийн зузаан м хїртэл

Хєрсний зэрэг I-II III IV ¹

Гэсэглэн 0.1 1.41 1.88 2.25 1 0.2 1.20 1.58 1.88 2 0.3 1.08 1.41 1.65 3

Хєлдїї 0.2 1.88 2.4 2.55 4 0.3 1.65 2.10 2.25 5

а б в

Тайлбар : Гэсэглэн хєрсийг нягтруулалтгїйгээр булахад хєдєлмєр

зарцуулалтын нормын 3-р мєрийг 0.9-єєр їржїїлнэ.

§ 2 а -50. ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛЭЛЭЭР ЗЄЄСЄН ШОРООГ БУУЛГАЖ ТАРААЖ, ТЭГШЛЭХ

Нормын энэ бїлэгт асгаас бэлэн шороог 1м-ийн хїрээнд хаях, тараахаар бодсон.

Ажлын бїтэц

Асгасан шороог гараар тарааж, тэгшлэх

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Мэргэжлийн зэрэг, салааны бїрэлдэхїїн

Хєрсний зэрэг

I-II III-IV –р хєлдїї, хадан Газар ухагч II 1 1 Газар ухагч I 2 1

НЯГТАРМАЛ 100м 3 ШОРООНЫ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ, ЇНЭЛГЭЭ

Хїснэгт-2 Хєрсний байдал

Тээврийн тєрєл Хєрсний зэрэг Хадан бус Хадан

I II III IV IVр-ХI ¹

Page 118: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

118 

Гэс

эгл

эн Єєрєє буулгагч

авто-машин 4.42 6.37 8.45 9.62 10.53 1

Нарийн замтай тїрдэг тэргээр

5.20 7.02 8.84 10.27 11.18 2

Тємєр замын платформоор

10.27 13 16.25 18.85 20.80 3 Х

єл

дїї

Єєрєє буулгагч авто-машин

6.76 9.62 12.61 12.61 - 4

Нарийн замтай тїрдэг тэргээр

7.8 10.53 13 13 - 5

Тємєр замын платформоор

15.60 19.50 24.70 24.70 - 6

a б в г д

§ 2 а -51. ШОРОО БУУЛГАСАН МЕХАНИЗМЫН ЄНЦЄГ, БУЛАНГИЙН ШОРОО ЦЭВЭРЛЭХ

Газар шорооны ажлын хэмжээг гаргахдаа нягтармал байдлаар ерєнхий

зїйлийн 8-д зааснаар эзэлхїїнийг урьдчилан тооцно.

Ажлын бїтэц

1. Механизмаар буулгаж шороог хаяг.

2. Єнцєг буланд їлдсэн шороог цэвэрлэх

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг Хїснэгт-1

Мэргэжлийн зэрэг Хєрсний зэрэг I-II III

Газар малтагч II 1 1 Газар малтагч I 2 1

МЕХАНИЗМААР БУУЛГАСАН, 100м 3 /НЯГТАРМАЛ БАЙДЛЫН/ ШОРООНЫ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-2 Буулгах тєрєл Хєрсний зэрэг

I II III ¹ Налуугаар 11.50 12.74 16.25 1 Хавтгайгаар 14.30 16.90 2275 2

а б в

§ 2 а -52. ТЭГШИЛГЭЭНИЙ АЖИЛ

Норм хэрэглэх заавар

Нормд, тэгш бус газрын огтлогдсон хєрсний зузааныг 0.1м хїртэл

байхаар бодсон. Асгасан шороог тэгшлэж байгалийн хєрсний нягтралтай

ойролцоогоор бодож нормчилно. (а, б, в, г мєрїїд) хїснэгт-1-ийн 3 ба 4-р

Page 119: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

119 

мєрний хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг хэрэглэхдээ нэлэнхїйд нь тэгшлэх їед

авч хэрэглэнэ.

Ажлын бїтэц

а/ Тэгшлэх

1. Хєрсний єнгєн їеийн тэгшилгээг хийхдээ хотгорыг шороогоор дїїргэж

овгорыг тэгшлэх.

2. Хєрсийг нягтруулах.

3. Тэгшлэх гадаргууг тармураар цэвэрлэх

б/ Тараах

Хєрсний гадаргууг тараахдаа шороог хаях, жигд биш гадаргууг тарааж,

овгорыг намтгаж, бєєгнєрсєн шороог задлах.

в/ Цэвэрлэгээ

1. Бэлэн гадаргууг рейк шугамаар цэвэрлэх.

2. Тармуураар гадаргууг засч цэвэрлэх.

Page 120: BNbD 83-2a-06
Page 121: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

100 м 2 ТЭГШИЛСЭН ГАДАРГУУГИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын нэр Салааны бїрэлдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Хєрсний байдал

Байгалийн Дарж булсан

Хєрсний зэрэг 1 2 3 4 1 2 3 4

Тэгшлэх

Нїдээр Газар ухагч II зэрэгтэй 1 хїн

11.48 15.40 23.10 30.80 7.14 8.82 10.50 12.32 1

Шугамаар Газар ухагч III зэрэгтэй 1 хїн

15.40 27.30 30.80 40.60 9.38 11.76 14.0 16.80 2

Тараах Газар ухагч II зэрэгтэй 1 хїн

6.44 8.40 13.44 18.20 4.90 6.18 7.42 8.54 3

Засаж цэвэрлэх Газар ухагч II зэрэгтэй 1 хїн

9.10 11.76 17.50 22.40 6.16 7.42 8.54 9.00 4 а б в г д е ж з ¹

Page 122: BNbD 83-2a-06
Page 123: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06

§ 2 а -53. МЕХАНИКЖСАН АРГААР БОЛОВСРУУЛАН ГАРААР ХОНХОР ХЭВГИЙГ ЗАСАХ БА ТЭГШЛЭХ

Ажлын бїтэц

1. Зураасны дагуу ухах.

2. Овгор газрыг намтган, сэндийлсэн шороог налуу газарт хаях.

3. Хазгайг зургийн дагуу болгох

НЯГТ БАЙДЛЫН 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хазгайн єндрєєс

хусаж тэгшилсэн

уртын хэмжээ /м/

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн

зэрэг

Хєрсний зэрэг

I II III IV ¹

5 хїртэл Газар ухагч III 0.92 1.50 2.52 3.72 1 5-10 хїртэл Газар ухагч III 1.38 2.10 3.36 4.80 2 10-15 хїртэл Газар ухагч III 1.86 2.64 4.08 5.88 3

а б в г

§ 2 а -54. ХЄРСИЙГ НЯГТРУУЛАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт

1. Хєрсний нягтралыг їе їеээр хийх бєгєєд хєрсний байдлаас шалтгаалж,

нягтруулалт нь янз бїр байна.

2. Нягтруулалтыг хийхдээ уул талбайн захаас эхлэн тєв рїї нягтруулалтаа

ойртуулах замаар гїйцэтгэнэ.

3. Нягтруулалтын цохилт бїр нь талбайн зохих хэсгийг хамарч байх ёстой.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хийх шахалтыг нягтруулагч механизмыг хэрэглэх їед газар ухагч-III,

Нягтруулалтыг гараар гїйцэтгэх їед газар ухагч II

100 м2 НЯГТРУУЛСАН ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Page 124: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

124 

Нягтруулалтын арга Хєрсний зэрэглэл

Хєдєлмєр зарцуулалтын

норм ¹

Хийн цохилтот нягтруулагчаар

Механиз маар

Дугуй I 2.86 1

II-III 3.51 2

Дєрвєлжин

I 2.27 3

II-III 2.86 4

Шаардлагат зузаантайгаар

гараар нягтруулах /м/ гараар

0.1

I-III

4.16 5 0.2 6.89 6 0.3 8.71 7

Тайлбар: 1. Хазгай газрын эрэгт 1:4 харьцаатай налуу тулаастай їед тэгшилбэл

хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг 1.2-оор їржинэ.

§2 а -55 ХЄРСИЙГ САМЧИХ

Ажлын бїтэц

Урьд нь овоолж хаясан буюуухсан нїхнээс нурж унасан , дагширсан

шороо суллаж хаяна.

САЛААНЫ БЇРЭЛДЭХЇЇН, МЭРГЭЖЛИЙН ЗЭРЭГ

Хїснэгт-1

Мэргэжил Хєрсний зэрэг

I-II III-IV /Сулласан хєлдїї хадан/

Газар ухагч II 1 1 Газар ухагч I 2 1

1м 3 НЯГТАРМАЛ ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

хїснэгт-2

Хєрсний ангилал Хєрсний зэрэг

Хадгїй хєрс Хадан хєрс I II III IV IV-VII VIII-IX ¹

Гэсэглэн 0.75 0.90 1.23 1.62 1.76 2.06 1 Хєлдїї 1.20 1.41 1.76 1.76 - - 2

а б в г д е

Тайлбар: 1. хэвтээ чиглэлд 3м буюу тїїнээс дээш, босоо чиглэлд 1.5 м ба тїїнээс дээш єндєрт шороог шаталсан дамжлагаар хаядаг. Энэ хаях шатлалтын тоо нь нийт хаялтын зайг хэвтээгийн 3 м, босоогийн 1.5-ээр 0.1-ын нарийвлалтайгаар тодорхойлдог.хэрэв босоо буюу хэвтээ байдалд шороог зэрэг хаялт хийх їед 1 шатлалтын зайг босоогийн 1 м бїрийг хэвтэээгийн 2 м гэж їзэж хаялтын тоог тодорхойлж болно. Жишээлбэл: хэвтэгийн 8м-т босоогийн 2.5м-т зэрэг шороог шатлан хаясан гэж їзвэл хаялтын тоо нь /8+2, 5х2/:3=4.5 болно

§2 а -56 ХЄРСИЙГ СИЙРЭГЖЇЇЛЭХ

Ажлын бїтэц

Page 125: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

125 

Хєрсийг сэндийлж суллах, ажлыг хийн цохилтот алх буюу хїрз, царил,

гадас, жоотууны тусламжтай гараар гїйцэтгэнэ.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт-1

Салааны бїрэлдэхїїн мэргэжлийн

зэрэг

Сэндийлэх арга

Хийн шахалтат

алхаар

Гараар Хєрсний зэрэг

I II III-IV Хадан ба хєлдїї

Газар ухагч III 1 - - - 1 Газар ухагч II - 1 1 1 - Газар ухагч I - 2 1 - -

А. Ердийн хєрс

НЯГТ БАЙДЛЫН 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-2

Хєрсний байдал

Суллаж сэндийлэх арга Хєрсний зэрэг

I II III IV ¹

Хєлдїї

Хийн шахалтат алхаар хєлдєлттэй хєрсєнд м-ээр

1.3 2.28 3.51 3.90 1 2.08 3.25 4.55 5.07 3.0 4.16 5.46 5.98 2

Гараар хєлдєлттэй гїнд /м/

2.08 3.77 5.98 7.02 3 3.38 5.20 7.54 8.71 4 5.07 6.9 9.10 10.27 5

а б в г 6 Тайлбар: 2-д заасан заасан хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг байгалийн нягтрал

чийгтэй хєрсєєр бодсон.

Хэрвээ їїнээс єєр нєхцєлд гїйцэтгэхээр бол хїснэгт –3д заасан

итгэлцїїрээр хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг їржїїлнэ.

Хїснэгт –3

¹ Хєрсний байдал

Хєдєлмєр зарцуулалтын

норм, їнэлгээнд хэрэглэх мєрїїд

Итгэлцїїрийн хэмжээ

1

Урьдчилан сэндийлсэн гэсэглэн хєрс, автомашин, трактор, вагоноор нягтруулсан

Мєр ¹1 0.6-0.9 нягтруулалтын їеийн зузааны байдлаас

2 Урьдчилан сэндийлсэн гэсэглэн, нэг жилээс багагїй дарагдсан хєрс

Мєр ¹ 2-7 0.5

3 Урьдчилан сэндийлсэн гэсэглэн байгалийн чийгтэй наалдан хєлддєг

Мєр ¹ 2-7 0.6

4 Урьдчилан сэндийлсэн гэсэглэн усанд нэвтрэмтгий Мєр ¹ 2-7 1

Page 126: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

126 

наалдаж хєлдєх

5 Хєлдїї, ус нэвтэрсэн гараар сэндийлж сулалсан Мєр ¹ 5-7

1.25-1.5 ус нэвтрэлтйин хэмжээгээр

6 Урьдчилан сэндийлсэн хєлдїї, дахин норж хєлдсєн том хэсгийг бутлах

Мєр ¹ 2-7 0.3

Їйлдвэрлэлийг удирдаж байгаа зохих хїмїїсїїдээс итгэлцїїрийн хэмжээ,

хєрсний тоог /бїх хэмжээнээс %-иар/ урьдчилан сэндийлсэн, гэсэглэн,

механизмаар нягтруулсан, -/зїйл ¹1/ буюу хєлдїї хєрс, ус нэвтэрсэн бол /5-

рзїйл/ тус тус тогтоохдоо тус бїрд нь газар дээр нь акт тогтоож, баталсан

байвал зохино.

Б.Хадан хєрс

НЯГТ БАЙДЛЫН 1м 3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-4 Сэндийлэх арга

Гараар Хийн шахалтын алхаар Хєрсний зэрэглэл

IV ср V ср IV ср V ср IV ср IV ср VI ср VII ср 3.38 5.33 2.86 3.77 4.94 5.85 7.41 9.62

а б в г д е ж з

Тайлбар: Хїснэгт-4 нормд сулалтын єргєнийг 0.5-1 м хїртэл бодсон. Хэрвээ

єєр хэмжээтэй байх шаардлагатай їед хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг доорхи

итгэлцїїрээр їржинэ. Їїнд:

а/ ажиллах хэсгийн єргєн нь 0.5 м хїртэл 1.2

б/ мєн єргєн нь 1м –ээс дээш бол 0.75-аар

§2 а -57. ШОРОО ЗЄЄХ ТЇР ЗАМ ТАBИХ БА ЗАДЛАХ, ШИЛЖЇЇЛЭХ АЖЛУУД

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Салааны бїрэлдэхїїн, Ажлын тєрєл

Page 127: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

127 

мэргэжлийн зэрэг Зам тавих Зам шилжїїлэх Зам задлах

Замын ажилчин V 1 1 Замын ажилчин IV 2 1 1 Замын ажилчин III 2 2 1 Замын ажилчин II 10 7 4 Замын ажилчин I 2 4 3

Ажлын бїтэц

а/ зам тавих їед материалуудыг 100м-т зєєх, дэр модыг 25м-т бэхэлгээний хамт зєєх, хєрєєдєх,тааруулж суулгахдэр модон дээр зам тємрийг тавьж угсрах, хадах, шалгах, дэр модны хоорондох зайг шороогоор дїїргэх, тэгшлэх

б/ замыг шилжїїлэн зайлуулж тавих їед зам тємрїїдийн залгааг суллаж уул замаа 2м хїртэл шилжїїлээд / замаа нїїлгэсний дараа/ тэдгээрийн сулласан боолтыг дахин чангалах зам тємрийг єргєж /200мм/ хїртэл зайг чигжиж бэхлэх, шалгах.

в/ замыг задалж авахад бэхэлгээнїїдийг салгаж материалаа замын тэргэнцэрт ачиж 500м хїртэл їгазарт зєєж, дєрвєлжлєн хураана.

100 м ЗАМД НООГДОХ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын тєрєл Хєрсний байдал

Гэсэглэн Хєлдїї Зам тавих 76.50 90.0 1

2 м хїртэл зайд 54.00 72.00 2 Зам

шилжїїлэх Дараагийн 2м-ээс илїї 1 м тутамд нэмэгдїїлэх

10.50 15.00 3

Зам задлах 54.00 88.50 4 а б

Тайлбар: Хєрстэй барьцаалж хєлдсєн замыг шилжїїлэх, задлахад хєрсийг

сийрїїлэх дэр модыг ховхолж авахад 100 мм-ээс гїн хєлдсєн бол энэ ажлын

нормыг нэмж олгоно.

§2 а -58 ДАМЖУУЛАГЧ СУМТАЙ ЗАМЫГ СУУРИЛУУЛАХ БА ЗАДЛАХ, ШИЛЖЇЇЛЭХ АЖИЛ

Ажлын бїтэц

а/ Дамжуулгыг тавих

1. шаардагдах бїх материалыг 20 м-ийн дотор зєєж дамнуургыг тавих

Їїнд:

Page 128: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

128 

Дамжуулгыг урьдчилан єєр газарт цуглуулан дарааллаар нь болгон дэр

модоо нїхлэж, залгаа хэсгийг холбож бэхлэх.

Механизмыг байрлуулж, ажиллагааг тохируулан тэгш усаар шалгах дэр

модны хоорондох зайг чигжиж єгєх

б/ Дамжуулгыг нїїлгэж шилжїїлэх

Хайрцаг дахь ачааг авах, залгааснуудын бэхэлгээг суллан, дамжуулгыг

задлах, дэр модыг суллах, бусад бїх хэсгїїдийг хажуу тийш нь 10м –т зєєж

зайлуулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг Хїснэгт-1

Салааны бїрэдэхїїн,

мэргэжлийн зэрэг

Ажлын тєрєл

Дамжуулгыг тавих

Дамжуулгыг шилжїїлэх

Дамжуулгыг задлах

Замын ажилчин V 1 1 Замын ажилчин IV 2 1 Замын ажилчин III 2 2 2 Замын ажилчин II 6 6 4 Замын ажилчин I 2 4 6

НЭГ ИЖ БЇРЭН ДАМЖУУЛГЫН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-2

Ажлын нэр Хєрсний байдал

Гэсгэлэн Хєлдїї ¹

Дамжуулгыг тавих

67.50 90.00 1

Дамжуулгыг удушилжїїлэх

37.50 51.00 2

Дамжуулгыг задлах

30.00 39.00 3

а б

§2 а -59. ЕРДЙИН БА НАРИЙН ТЄМЄР ЗАМЫГ ЄРГЄЖ ШОРООГ ЗАМД ХИЙХ АЖИЛ

Ажлын бїтэц

а/ Замыг єргєх

Дэр модыг цэвэрлэж,шигдэж орсон їзїїрийгн ухаж, замыг єргєж, дэр

модны дор шороогоор дахин бэхлэх, шалгах

б/ Єргєсний дараа шороогоор чигжих

Page 129: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

129 

Єргєж байх їед замын далангийн шорооны дээд талаас дэр модны ирмэг,

тїїний зайг тохируулна.

Хєрсєєр чигжиж тэгш усаар шалгана.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Хїснэгт-1

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Ажлын тєрєл

Моторт єргїїрээр Гар єргїїрээр Замын дор шороо хийж чигжих

Замын ажилчин V 1 1 1 Замын ажилчин IV 2 2 2 Замын ажилчин III 4 2 6 Замын ажилчин II 4 4 6 Замын ажилчин I 2 8

Машинист V 1 Машинист IV 1

Дундач 15 хїн 9 хїн 23 хїн

100 м ЗАМД НООГДОХ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-2 Хєрсний тєрєл ба зэрэг

Гэсэглэн Хєлдїї I II-III I II-III

Моторт єргїїрээр 300 мм хїртэл єндєрт єргєх

18.75 24 1

Гар єргуДїїрээр замыг 200 мм хїртэуДл єндєрт єргєх

25.50 33 33 42 2

200 мм –т єргєсний дараа замд шороо хийх

54 60 72 105 3

а б в г ¹

Тайлбар: 1. дээрхи хэмжээнээс єндєрт замыг єргєсєн бол єндєр єргєгдсєн

100мм тутамд хїснэг-3-д зєвшєєрєгдсєнєєр хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг

єсгєнє.

Ажлын байдал Хєдєлмєр зарцуулалтын нормыг нэмэгдїїлэх хувь

Моторт єргїїрээр єргєхєд 25 єргєгдсєн замын дор шороо хийж тэгшлэх

25

Гар єргїїрээр єргєхєд 40

2. Хєндлєн дэр модыг бїгдийг нь засахад нормыг нэмж олгоно.

3. 0.1 м-ээс гїн хєлдмєн хєрсний дэр модыг ховхолход мєн нэмэгдїїлнэ.

Page 130: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

130 

4. замын дэр модны дор хийгдэх нэмэгдэл шороо нь сийрэгжїїлэх

шаардлагагїй гэж бодсон ба хэрвээ сийрэгжїїлэх болхєлдєлтийн

байдлаар харгалзана.

§2 а -60 ЖОРЛОН УХАХ

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Газар ухагч IV-1 Газар ухагч II-1

1м 3 -ИЙН ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Ажлын тодорхойлолт Хєдєлмєр зарцуулалтын норм ¹

Гэсэглэн 19.2 1

Хєлдїї 15.4 2

Хєлдїї

Гэсэглэн

30 13.44 3 50 11.21 4 70 10.31 5 80 9.87 6

Хєлдїї 30 10.78 7 50 9.0 8 70 8.27 9 80 7.9 10

а

§2 а -61 ХЄРС ШОРООГ ГАРААР УХАЖ, МОРИОР ЧИРЭХ, ТЭРГЭНЦЭРТ АЧИХ

Тэргэнцэрт ачсан ачааг татах, чиглэлийн дагуу замын хэвгийг харгалзан

нэг мориор чирэх, тэрэгний тоог дурдсанаар тогтооно.

а/ Газрын /хэвгий/ налуугийн байдал нь 0.004 хїртэл байвал 1 м3 багтаамжтай

тэргэнцэр 2; 0.75 м3 багтаамжтай тэргэнцэр 3; 0.5 м3 багтаамжтай тэргэнцэр

4-ийг тус тус чирнэ.

б/ Газрын хэвгий нь 0.004-єєс 0.02 хїртэл байвал 0.75 м3 багтаамжтай

тэргэнцэр 1; 0.5 м3 багтаамжтай тэргэнцэр 2-ийг тус тус чирнэ.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Газар ухагч1

НЭГ АЖИЛЧИН 10м 3 ХЄРСЄНД НООГДОХ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хєрсний байдал Ажлын тодорхойлолт

Хєрсний зэрэг,ангилал I II III IV-VII VIII-XI ¹

Page 131: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

131 

Гэсэглэн

I-III ба IV-XI-р зэргийн сийрэгжїїлсэн Хєрсийг тэргэнцэрт ачих

8.8 11.7 14.30 18.80 26.0 1

Тэргэнцэрийн тэвшний хашлагыг нээж, хєрсийг буулгаж тэгшлэх

1.95 2.30 2.78 3.38 4.29 2

Хєлдїї

Урьдчилан сэндийлсэн хєрсийг тэргэнцэрт ачих

13.0 14.95 21.45 3

Хєрсийг буулгах 5.20 5.72 7.28 4 а б в г д ¹

Тайлбар: Тэргэнцэрийг тээврийн ажлын журмаар тооцно.

§2 а –62. ХЄРСИЙГ УХАХ, ТЭРГЭНЦЭРТ АЧИЖ, ГАРААР ЗАЙЛУУЛАХ

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжлийн зэрэг

Газар ухагч 1

Ажлын бїтэц

1-3-р зэргийн хєрссийг сэндийлж ухах, тэргэнцэрт ачих, 4-11-р зэргийн

сэндийлсэн, хєлдїї хєрсийг тэргэнд ачих, дурдсан зайнд чирэх. Хашлагыг нээж

шороог буулгаж тэгшлэх.

Тайлбар: Ачих явах чиглэл дэхь замын хэвгийн 0.005-аас их байвал тїїний

єргєлтийн 1 м тутамд зайлуулах зайн хэмжээг 90м –ээр нэмэгдїїлнэ.

§2 а -63. ХЄРСИЙГ ГАРААР УХАЖ МОРИН ТЭРГЭНД АЧИХ

Газар ухагч-1

10 м3 ХЄРСНИЙ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт-1

Хєрсний байдал

Ажлын тодорхойлолт Хєрсний ангилал ¹ I II III

Гэсэглэн Хєрсийг гараар сэндийлэн ухаж морин тэргэнд ачих

9.6 15.0 22.10 1

Page 132: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

132 

хєрс Хєрсийг буулгаж тэгшлэх 2.2 2.5 3.1 2

Хєлдїї хєрс

Сэндийлсэн хєлдїї хєрсийг морин тэргэнд ачих

14.3 16.3 22.1 3

Хєрсийг буулгаж тэгшлэх 2.9 3.5 4.6 4

а б в ¹

Зєєврийн ажлыг энэ нормын зєєвєр тээврийн ажлын бїлгээр гїйцэтгэнэ.

Хїснэгт-2

Хєрсний байдал

Ачааг чирэх замын хэвгийн хэмжээ

Тэргэнцэрийн багтаамж м3

0.5 0.15-1.0

Гэсэглэн 0.005 хїртэл 1 2

0.005-аас дээш 2 3

Хєлдїї Хэвгийн хэмжээний байдал їл хамаарна 3 3

10м 3 ХЄРСЄНД НООГДОХ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Хїснэгт –3

Хєрсний байдал

Зайлуулах зай хэмжээ. м

Хєрсний зэрэг,ангилал I II III IV-VII VIII-XI ¹

Гэсэглэн хєрс ачааг чирэх замын хэвгий

0.005 хїртэл

100 м 19.5 23.4 31.2 24.7 32.5 1 Дараагийн 50 м тутамд нэмэх

1.43 1. 63 1.76 2.15 2.54 2

0.005-аас дээш

100 м 23.4 27.3 35.1 27.3 36.4 3

Дараагийн 50 м тутамд нэмэх

2.34 2.1 2.9 3.5 4.2 4

Хєлдїї

100 м 2.6 33.8 40.3 - - 5 Дараагийн 50 м тутамд нэмэх

3.12 3.64 3.8 - - 6

а б в г д ¹ §2 а 64. ЗАМЫН ШУУДУУГ ГАРААР УХАЖ ГАРГАХ

Ажлын бїтэц

1. Шуудууны чигийг хэмжиж гадаслаа утас татах .

2. Ургаа хадгїй хєрсийг суллаж ухах ба чулууг тїїж хаях. Шороог нэг талруу

нь хаях.

3. Шуудууны ёроолыг шаблоноор шалгаж тэгшлэх ба цэвэрлэх/ Ургаа

хадтай байвал булгалах/

Газар ухагч II-1

1м3 ШОРООНЫ ХЄДЄЛМЄР ЗАРЦУУЛАЛТЫН НОРМ

Page 133: BNbD 83-2a-06

ÁÍáÄ 83­2 À ­06 

133 

/хєрсний нягтармал хэмжээгээр/

Хєрсний ангилал

Хадгїй хєрс Сул хадтай Хадан

хєрс

I II III IV IV V IVc Vc

Vc

1.15 1.75 2.8 4 4.4 6.2 2.6

а б в г д е ж

Тайлбар: Хадан хєрс (IVc Vc Vc)-ийг урьдчилан сулласнаар авсан болно.