БНбД 12-03-04

3

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

БАРИЛГЫН ЇЙЛДВЭРЛЭЛД ДАГАЖ МЄРДЄХ ХЄДЄЛМЄР ХАМГААЛАЛ, АЮУЛГЇЙ АЖИЛЛАГААНЫ ДЇРЭМ.

I хэсэг. ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГА

OCCUPATIONAL SAFETY IN CONSTRUCTION PART ONE. GENERAL SAFATY REQUIREMENTS

2004 оны 09 дїгээр сарын 01-ний єдрєєс эхлэн мєрдєнє.

1. Хэрэглэх хїрээ

Энэхїї норм ба дїрмийг барилга байгууламжийг шинээр барих, єргєтгєж шинэчлэх, сэргээн засварлах, техникийн шинэчлэлт болон их засвар хийх (цаашид барилгын їйлдвэрлэл гэх), барилгын материалын їйлдвэрлэл, машин механизм, тоног тєхєєрємжийн аж ахуй, тїїнчлэн барилгын бїтээц, эдлэхїїний їйлдвэрлэл (цаашид барилгын їйлдвэр) эрхлэн гїйцэтгэдэг бїх байгууллага, аж ахуйн нэгжїїд харъяалал, ємчийн хэлбэр їл харгалзан дагаж мєрдєнє.

2. Норматив ишлэл

Энэ норм ба дїрмийг хавсралт А ба Л –д заасан норматив баримт бичгїїд болон бусад баримт бичгийг ишлэл болгон боловсруулав.

3. Тодорхойлолт

Энэхїї норм ба дїрэмд хїчин тєгєлдєр мєрдєж байгаа хууль тогтоомж, БНбД 10-01-99, MNS 4967:2000, Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллага (ОУХБ)-ын 148 [1], 155 [2] дугаар конвенци, хавсралт Б-д заасан нэр томъёо ба тодорхойлолтыг хэрэглэсэн болно.

4. Ерєнхий зїйл

4.1. Барилга угсралт, материалын їйлдвэрлэл, машин механизм, тоног тєхєєрємжєєр ханган їйлчилдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад энэхїї норм, дїрмийн шаардлагыг заавал дагаж мєрдєнє.

4.2. Барилга угсралтын ажилд барилгын материал, бїтээц хийц хэсэг, машин механизм, тоног тєхєєрємж, технологийн тээврийн хэрэгсэлийг хэрэглэх їед тїїний аюулгїй ажиллагааны шаардлага нь энэхїї дїрэмд тусгагдаагїй байвал 4.3-р зїйлд заасан норматив баримт бичгїїдийн шаардлагыг мєрдлєг болговол зохино.

4.3. Барилгын їйлдвэрлэл, барилгын материалын їйлдвэр, барилгын їйлдвэрт “Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо. Їндсэн журам ” БНбД 10-01-99- тай нийцсэн хєдєлмєр хамгаалал, аюулгїй ажиллагааны норматив баримт бичгийн зэрэгцээгээр дор дурдсан бичиг баримтыг мєрдєнє. Їїнд: ­  Тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас тогтоосон журмаар боловсруулсан,

хєдєлмєр хамгаалал, аюулгїй ажиллагааны салбар хоорондын дїрэм болон бусад норматив, эрх зїйн акт; 

­  Монгол улсын стандартчилалын тогтолцооны суурь стандарт /MNS 1-1, 2, 3/ -ын шаардлагад нийцїїлэн боловсруулсан улсын стандарт болон бусад баримт бичиг; 

­  Улсын мэргэжлийн хяналтын байгууллагын норм ба дїрэм;

БНбД 12-03-04

4 

­  Салбарын стандарт, барилга байгуулалтын тусгай мэргэжлийн болон їйлдвэрлэлийн тєрлєєр гаргасан хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм, яам, албан байгууллага эрх хэмжээнийхээ хїрээнд мєрдєж байгаа бусад баримт бичгїїд; 

­  Їйлдвэр, албан газар (байгууллага), аж ахуйн нэгжийн хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны стандарт, байгууллагын ажилтнуудад зориулсан хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны заавар.

Тайлбар: - БНМАУ-ын барилгын яам, албан байгууллагын їед батлагдсан, одоогоор хїчинтэй мєрдєж байгаа їйлдвэрлэлийн ариун цэвэр, техникийн аюулгїй ажиллагааны нарийн мэргэжлийн дїрэм, стандарт болон барилга дахь хєдєлмєр хамгааллын бусад норматив баримт бичгїїдийг хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж буй хууль дїрэм болон энэхїї норм, дїрэмтэй зєрчилдєхгїй бол хэсэгчлэн хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

4.4. Їйлдвэрлэлийн салбар дахь байгууллагын нормативын баримт бичгїїдэд агуулагдаж буй хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн шаардлагууд нь энэхїї норм, дїрмийн заавал мєрдєх заалтууд, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны їлгэрчилсэн заавар, їйлдвэрлэгч-заводуудын техник хэрэгслийн ашиглалтын заавар, бусад тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас баталсан нормативын бусад баримт бичгїїдтэй зєрчилдєж болохгїй.

4.5. Объектын барилга байгуулалтад оролцогчид (захиалагч, зураг тєсєл зохиогч, гїйцэтгэгч, тээвэрлэгч, машин механизмаар ханган їйлчлэгч тїїнчлэн барил- гын материал, бїтээцийг їйлдвэрлэгчид, барилгын техник їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийг бїтээгчид) энэхїї норм ба дїрмийн шаардлагыг зєрчвєл хуулиар тогтоосон хариуцлагыг хїлээнэ. Эдгээр шаардлагуудыг биелїїлэх барилгын їйлдвэрлэлд оролцогчдын їїргийг хїчин тєгєлдєр мєрдєж буй хууль дїрмээр тодорхойлж, талуудын хооронд байгуулсан гїйцэтгэх, бэлтгэн нийлїїлэх, тїрээс болон бусад ажил їйлчилгээний гэрээ, тїїнчлэн ажил гїйцэтгэх тухай актуудаар тогтооно.

4.6. Машин, тєхєєрємж, цахилгаан болон хийн ажиллагаат гар багаж, технологийн тоноглолын ашиглалтад тавигдах аюулгїй ажиллагааны талаар хїлээх їїрэг хариуцлагыг дараах байдлаар ангилна. Їїнд: ­  Барилгын машин, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж, багаж хэрэгсэл,

технологийн тоноглол, тїїний хамгаалах хэрэгслийн техникийн бїрэн бїтэн байдлыг тухайн эд хєрєнгийг эзэмшигч байгууллага, харин тэдгээрийг тїр хэрэглїїлэх (тїрээс)-ээр шилжїїлсэн їед тїрээслэгч байгууллага (хувь хїн) хариуцна. 

­  Ажил гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагааны бїх шаардлагыг уг ажлыг гїйцэтгэж буй байгууллага хариуцна.

4.7. Ерєнхий гїйцэтгэгч буюу тїрээслэгч нь їйлдвэрлэлийн талбай дээр туслан гїйцэтгэгч, тїрээслэгчдийн оролцоотойгоор ажил гїйцэтгэхдээ: ­  тухайн їйлдвэрлэлийн талбай дээр бїх байгууллага, хувь хїний ажиллах

аюулгїй ажиллагааг хангах арга хэмжээний тєлєвлєгєєг тэдэнтэй хамтран боловсруулах; 

­  газар шорооны болон барилга угсралтын ажлын бэхэлгээний ажлын хэсэг дээр хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээг хэрэгжїїлэхдээ туслан гїйцэтгэгч болон тїрээслэгчдийн ажиллах байр болон тэдэнд зориулан тєлєвлєсєн арга хэмжээний биелэлтийг хангуулах їїрэг хїлээнэ.

4.8. Байгууллага, хорооллын нутаг дэвсгэр дээр барилга угсралтын ажил гїйцэтгэхийн ємнє захиалагч, ерєнхий гїйцэтгэгч болон тухайн объектыг ашиглагч байгууллага хавсралт В –д їзїїлсэн загварын дагуу ажил гїйцэтгэх тухай зєвшєєрлийн акт /баримт бичиг/ -ыг заавал бїрдїїлсэн байна. Уг баримт бичигт тусгагдсан арга хэмжээнїїдийг дагаж мєрдїїлэх їїргийг ажилд оролцогч барилга угсралтын байгууллага болон ажиллаж байгаа їйлдвэрийн газрын удирдлага хїлээнэ.

БНбД 12-03-04

5

4.9. Ажил эхлэхийн ємнє їйлдвэрлэлтэй холбогдон осол гарч болзошгїй нєхцєл бїрдсэн гэж їзвэл ажилтнуудад анхааруулж, аюултай бїсийг тогтоож, энэхїї гїйцэтгэх ажлын онцлогт хамаарах болон їл хамаарах хїчин зїйлс бусад нєлєєллийг сайтар харгалзвал зохино.

4.10. Байнгын їйлчлэл бїхий їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлийн хїрээнд: ­  цахилгаан дамжуулах тєхєєрємжийн хаалт, хамгаалалт, тусгаарлалтгїй

хэсгийн ойролцоох ажлын байр; ­  1.3 м ба тїїнээс дээш єндєрт байрлаж буй хамгаалалтгїй ажлын байрууд; ­  ажил явагдаж байгаа бїсийн агаар дахь хорт бодисын бєєгнєрєл

зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс их байж болох ажлын байр, орчин хамаарагдана.

Їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлїїд тохиолдож болзошгїй бїсэд: ­  барьж байгаа барилга, байгууламжийн ойролцоох талбай, нутаг дэвсгэр; ­  нэг їе шатны ажил дахь хийц хэсэг, бїтээц, тоног тєхєєрємжийг угсрах

(задлах, буулгах) ажил хийгдэж байгаа барилга, байгууламжийн давхарууд (ярус); 

­  Машин, тоног тєхєєрємж болон тэдгээрийн эд анги, ажлын ээлжийн, тоноглолын хєдєлгєєний шилжилтийн бїсїїд; 

­  Кранаар ачаа єргєж шилжїїлж байгаа орчны газрууд хамаарагдана. Аюултай бїсийн хязгаарын зай хэмжээг хавсралт Г-д їзїїлсний дагуу тогтооно.

4.11. Їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлїїд байнга їйлчилж болох бїсийг осол гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх, хаалт хамгаалалтаар, харин їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлїїд тохиолдож болзошгїй бїсийг дохио, санамж анхааруул- га, аюулгїйн тэмдэг бїхий хаалтаар хашиж тусгаарласан байвал зохино.

4.12. Гїйцэтгэх ажлын онцлогтой холбоогїйгээр їїсэх їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлїїд їйлчлэх бїсэд ажлыг гїйцэтгэхдээ хавсралт Д –д їзїїлсэн загварын дагуу ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг заавал бїрдїїлнэ.

4.12.1. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг заавал авч байж, гїйцэтгэхийг зєвшєєрєх ажлын тєрєл болон їйлдвэрлэлийн байрны їлгэрчилсэн жагсаалтыг хавсралт Е –д їзїїлсэн загварыг їндэслэн боловсруулж, аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиргаагаар батлуулсан байвал зохино.

4.12.2. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиргааны тушаалаар томилогдсон ажил удирдан гїйцэтгэгч (барилгын талбайн даамал, хэсгийн инженер, хэсэг хариуцсан ахлагч г.м) –д єгнє. Ажил эхлэхийн ємнє ажил удирдан гїйцэтгэгч, ажилчдад аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээтэй заавал танилцуулж, ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл дээрх зааварчилгааг албан ёсны болгон гарын їсэг зуруулж хадгална.

4.12.3. Барилга байгууламж, шугам сїлжээний хамгаалалтын бїсэд ажил гїйцэтгэх їед, ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг, тэдгээр барилга байгууламж, шугам сїлжээг эзэмшигч - байгууллагын бичгээр єгсєн зєвшєєрлийг їндэслэн олгож болно.

4.12.4. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєлд уг ажлыг хийж дуусгах хугацааг заана. Ажил гїйцэтгэх явцад зєвшєєрєлд урьдчилан заагаагїй аюултай буюу хортой хїчин зїйлс илэрсэн тохиолдолд, ажлыг даруй зогсоож, ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг хїчингїй болгох ба ажлыг зєвхєн шинээр зєвшєєрєл олгосны дараа дахин їргэлжлїїлнэ.

Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл олгосон албан тушаалтан уг ажлыг гїйцэтгэх явцад ажилтнуудын хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах арга хэмжээний хэрэгжилтэд хяналт тавьж байх їїрэгтэй.

4.13. Ажлын онцлогтой холбоотойгоор їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлийн їйлчлэлд ажиллаж байгаа ажилтнуудад аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдана. Ийм нэмэгдэл шаардлага тавигдах ажил мэргэжлийн

БНбД 12-03-04

6

жагсаалт, барилга угсралтын ажлын нэр тєрлийг хавсралт Ж –д заасан їлгэрчилсэн жагсаалтыг їндэслэн боловсруулж, байгууллага, аж ахуйн нэгж батлан мєрдєнє.

Энэхїї хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдах ажлыг зєвхєн мэргэжлийн дадал, эв дїй эзэмшсэн, аюулгїй ажиллагааны аргыг зохих ёсоор сурч, холбогдох мэргэжлийн їнэмлэх авсан 18-аас дээш насны хїмїїсээр гїйцэтгїїлнэ.

4.14. Эмнэлгийн урьдчилсан їзлэгт тэнцсэн, нэгээс доошгїй жил єндєрт ажилласан туршлагатай, мэргэжлийн 3-аас доошгїй зэрэгтэй, 18-аас дээш насны ажилчид, инженер техникийн ажилтнуудыг єндєрт бие даан угсралтын ажил гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

Анх удаагаа єндєрт ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл олгосон ажилчинг, аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиргааны тушаалаар томилогдсон туршлагатай ажилтны байнгын хяналтын дор нэг жилийн хугацаанд ажиллуулна.

4.15. Тухайн газар нутагт салхины хїч маш их, гадна агаарын хамгийн их нэмэх, хасах температурын їед барилгын ажил гїйцэтгэхийг зогсоох, дулаалгагїй тээврийн хэрэгслэлээр хїн тээвэрлэхийг хориглох асуудлыг ажил явагдаж байгаа тухайн орон нутгийн тєрийн захиргааны тєв байгууллагын шийдвэрээр зохицуулна.

4.16. Насанд хїрээгїй хїмїїс, эмэгтэйчїїдийн хєдєлмєрийг нийтлэг мєрдєж буй хууль тогтоомж, норм дїрмийг їндэслэн єргєх, зєєх ачааны зєвшєєрєгдєх дээд хэмжээ, ажил, мэргэжлийн жагсаалтад заасан хєдєлмєрийн хїнд, хортой нєхцєл, хязгаарлалтыг мєрдлєг болгоно.

4.17. Мэргэжлийн анхан, дунд шатны болон ерєнхий боловсролын бїрэн дунд сургуулийн сурагчдыг аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдах ажилд татан оролцуулахыг хориглоно.

Насанд хїрээгїй хїн ажиллуулахыг хориглосон хєдєлмєрийн хїнд, хортой нєхцєл, ажил мэргэжлийн жагсаалтад заасан ажил дээр їйлдвэрлэлийн дадлага (їйлдвэрлэлийн сургалт) хийгч нь єдєрт 4-єєс илїїгїй цагаар СанПиН 2.4.6.664–ийн шаардлагыг сахин биелїїлсэн нєхцєлд ажиллахыг зєвшєєрнє.

4.18. Їйлдвэрлэлийн хїнд ба хортой хїчин зїйлсийн їйлчлэлд ажил хийж байгаа ажилтныг холбогдох Тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас батласан журмын дагуу ажилд орохын ємнє урьдчилсан їзлэгт заавал, ажилд орсны дараа эмнэлгийн хугацаат їзлэгт тогтмол оруулж байвал зохино.

4.19. Барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєл (АГТ) боловсруулах, батлах эрх бїхий байгууллага нь хавсралт К -д заасан шаардлагын дагуу барилгын ажлыг аюул осолгїй гїйцэтгэх їндсэн шийдлийн агуулга, хєдєлмєрийг аюул осолгїй зохион байгуулах асуудлыг АГТ-д тодорхой тусгасан байвал зохино. БУИЗА-ын ажлыг аюулгїй гїйцэтгэх арга ажиллагааг тусгасан АГТ-гїйгээр гїйцэтгэхийг хориглоно.

4.20. Цахилгаан техник, технологийн тоног тєхєєрємжийг ажиллуулагчид нь цахилгаан тєхєєрємжийн ашиглалтын дїрмийн шаардлагыг мєрдєнє.

4.21. Асбест ба асбестын агуулга бїхий материал дээр ажил гїйцэтгэх їед ОУХБ -ын 162 –р конвеци [3], СанПиН 2.2.3.757-99–ийн шаардлагыг мєрдєнє.

БНбД 12-03-04

7

5. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ажлын зохион байгуулалт

5.1. Мєрдєж буй хууль, дїрэмтэй нийцїїлэн байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хїрээнд хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах їїргийг ажил олгогч хариуцна.

5.2. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ерєнхий удирдлага нь байгууллагын дарга, эсхїл байгууллагаас томилсон албан тушаалтанд оногдоно.

5.3. Ажилтан нь ажил олгогчийн баталсан байгууллагын хєдєлмєр хамгаалал, аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг заавал биелїїлэн ажиллана.

Ажилтанг ажилд орох, эсхїл єєр ажилд шилжїїлэх їед хєдєлмєр хамгаалал, аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг танилцуулж, гарын їсэг зуруулж хувийн хэрэгт хадгална.

5.4. Ажил олгогчийн тєлєєлєгч, ажилтнууд нь хууль дїрэмд нийцїїлэн холбогдох тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас батласан зєвлємжийн [4] дагуу, хєдєлмєрийн эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны гэрээ хэлэлцээр, хєдєлмєрийн нєхцлийг сайжруулах арга хэмжээг хэрэгжїїлэн ажиллана.

5.5. Байгууллагын захиргааны тушаалаар, хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааг хангах їїрэг бїхий ажилтанг эрхэлсэн ажлынх нь хїрээнд хариуцуулан томилно. Їїнд: ­  Байгууллагын хэмжээнд орлогч дарга, ерєнхий инженерийг; ­  Бїтцийн салбар нэгжид салбар нэгжийн удирдагчийг; ­  Їйлдвэрлэлийн талбай дээр цех, хэсгийн ахлагч, барилгын талбайн даамлыг; ­  Машин, тоног тєхєєрємжийн ашиглалт дээр ерєнхий механик, ерєнхий

цахилгаанчныг; ­  Ажлын байранд менежер, хэсгийн инженер, ахлагчийг тус тус томилно.

5.6. Байгууллага дахь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хариуцсан албан тушаалтан, салбар нэгжийн їйл ажиллагааны зохицуулах арга зїйн удирдлагын бїтцэд зориулж, албан газрын дэргэд орон тооны, эсхїл гэрээний їндсэн дээр оролцогч, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн албыг байгуулвал зохино. Энэхїї хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн албаны бїтэц, орон тоо, тїїнчлэн тїїний гїйцэтгэх їїрэг, зорилгыг мєрдєж буй хууль дїрэм болон холбогдох тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас батласан зєвлємжийг [5,6] баримтлан тодорхойлно.

5.7. 10-аас илїї тооны ажилтантай байгууллага нь байгууллагын захиргаа, їйлдвэрчний эвлэлийн тєлєєлєгч буюу бусад тєлєєллийн байгууллагын бїрэн эрхт ажилтнаас бїрдсэн хєдєлмєр хамгааллын хамтарсан зєвлєл (комисс) – ийг тэгш эрхийн їндсэн дээр байгуулвал зохино.

5.8. Мєрдєж байгаа хууль дїрмийн хїрээнд байгууллагадаа хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн норматив эрх зїйн акт, хууль дїрмийн шаардлагыг ажил олгогч хэрхэн биелїїлж байгаад хяналт тавих олон нийтийн хяналтыг хэрэгжїїлэхийн тулд їйлдвэрчний эвлэлийн тєлєєлєгч болон бусад тєлєєллийн байгууллагын бїрэн эрхт ажилтныг сонгож болно. Гэхдээ тэдний їїрэг, зорилго, зохион байгуулалт нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хариуцсан тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас гаргасан зєвлємжтэй [7] нийцэж байвал зохино.

5.9. Байгууллагад хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн нєхцєл, байдалд їнэлэлт, дїгнэлт єгєх болон хяналт, шалгалт хийх ажлыг, дор дурдсан хэлбэрээр зохион байгуулна. Їїнд: ­  Ажилтнуудын, аюулгїй ажиллагааны зааварчилгааны дагуу ажил

эхлэхийн ємнє, ажлын явцад багаж хэрэгсэл, тоног тєхєєрємж, хаалт хашлага, газардуулга бусад хамгаалалтын хэрэгслїїдийн хамгаалалт, бїрэн бїтэн байдалд тавих тогтмол хяналт; 

­  Аж ахуйн нэгж, байгууллагын болон салбар нэгжийн удирдагчдын, ажил їїргийнхээ дагуу явуулах, удирдлагын шуурхай їзлэг шалгалт;

БНбД 12-03-04

8 

­  Аж ахуйн нэгж, салбар нэгжїїдэд, батлагдсан тєлєвлєгєєний дагуу хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн болон хєдєлмєрийн нєхцєл байдлыг шалгах тїївэрчилсэн хяналт зэрэг болно.

Ажилтан нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн норм дїрмийн зєрчлийг илрїїлсэн даруйдаа тїїнийг єєрийн биеэр арилгах арга хэмжээг авах ёстой бєгєєд боломжгїй тохиолдолд ажлыг зогсоож, тухайн асуудал хариуцсан албан тушаалтанд мэдэгдэх їїрэгтэй.

Ажилтнуудын эрїїл мэнд, аюулгїй байдалд аюул занал учрах нєхцєл бїрдсэн тохиолдолд тухайн асуудал хариуцсан албан тушаалтан нь ажлыг зогсоож, аюул ослыг зайлуулах арга хэмжээг авах, зайлшгїй тохиолдолд хїмїїсийг аюулгїй газар руу нїїлгэн шилжїїлэх бололцоог хангах їїрэгтэй.

5.10. Аж ахуйн нэгж, байгууллагууд тогтоосон журмын дагуу їйлдвэрлэлийн- салбарын хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны талаархи дор дурдсан нормативын баримт бичгїїдийг боловсруулж, албан ёсны болгон, хэвлэн тарааж, хадгалах ёстой. Їїнд: ­  Барилгын талбайн зохион байгуулалт, материалын їйлдвэр, машин

механизмын аж ахуй, орон сууц, олон нийтийн байгууллага, аж ахуйн нэгжийн эрїїл ахуйн їлгэрчилсэн стандартын загвар (СП 12-132-99)-ыг їндэслэн боловсруулсан їйлдвэр (байгууллага)-ийн хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны стандарт; 

­  Барилга угсралт, материалын їйлдвэр болон орон сууц, олон нийтийн байгууллага, аж ахуйн нэгжийн ажилтнуудад зориулсан салбарын ажилд мєрдєх хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны заавар хамрагдана.

5.11. Аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиргаа дор дурдсан шаардлагуудыг баримтлан ажилтнуудаа тухай бїр сургалтанд хамруулж байх їїрэгтэй.

5.11.1. Байгууллагын захиргааны тушаалаар батлагдсан албан тушаалтан, удирдах ажилтан, мэргэжилтнїїдийн хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны дїрмийн мэдлэгийг эрхэлсэн ажлынх нь онцлог байдлаас хамааруулан ажилд орохын ємнє болон цаашид тогтоосон хугацаанд тогтмол шалгаж байвал зохино.

5.11.2. Тухайн ажлыг гїйцэтгїїлэхээр томилсон ажилтан нь урьд ємнє нь мэргэж- лээрээ хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж байгаагїй бол ажилд авсан єдрєєс хойш сарын дотор, салбарын хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны їлгэрчилсэн зааврын їндсэн дээр, MNS 4969:2000-ыг баримт- лан сургалтад хамруулбал зохино.

Сургалтын хугацаа дууссаны дараа, цаашид жил бїр, мєн нэг байгууллагаас нєгєє байгууллагад шилжиж ирэх їед буюу хариуцлага алдах, хяналтын байгууллагын шалгалтаар илрїїлсэн доголдол дутагдлын їед тухайн ажилтнаас байгууллагын удирдлагын тушаалаар батлагдсан хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны заавраар шалгалт авч байх хэрэгтэй. Ажил олгогчийн тушаалаар томилогдсон комисс мэргэжил мэдлэгийн шалгалтыг авна. Шалгалтын їр дїнг тусгай дэвтэрт хєтєлж їнэмлэх (гэрчилгээ) олгож байвал зохино.

5.11.3. Шинээр ажилд орсон ажилтныг ажилд орохын ємнє MNS 4969:2000 –д заасны дагуу урьдчилсан болон ажлын байран дахь анхан шатны зааварчилгааг заавал єгєх їїрэгтэй.

Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны давтан зааварчилгааг 3 сард нэгээс доошгїй удаа бїх ажилтнуудад єгч байвал зохино. Єєр байгууллагын газар нутаг дээр ажил гїйцэтгэж байх їед зааварчилгааг тухайн байгууллагын хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны асуудал хариуцсан албан тушаалтанг байлцуулан єгєх хэрэгтэй.

5.11.4. Байгууллага нь ажилтнууддаа їйлдвэрлэлийн їйл ажиллагааны тухайн тєрєлд нэвтэрч байгаа хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн

БНбД 12-03-04

9

зааварчилга, шаардлага ба дїрмийг бие даан судлах нєхцєл бололцоог бїрдїїлж єгвєл зохино.

Аж ахуйн нэгж, байгууллагынхаа їйлдвэр, салбар бїрд, ажилтнуудын бие даан судлахад зориулагдсан, тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас тодорхойлсон иж бїрдэл баримт бичгїїд заавал байна.

5.12. Машин механизм, тоног тєхєєрємж, техник хэрэгслийн їйлчилгээ явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажилтнууд нь хяналт шалгалтын байгууллагуудаас тавигдаж байгаа шаардлагыг хангасан нєхцєлд, тэдгээрийг ажилд гарахыг зєвшєєрнє.

5.13. Ерєнхий боловсролын сургууль, мэргэжлийн анхан ба дунд шатны сургуулийн сурагчид, тїїнчлэн дээд сургуулийн оюутнууд їйлдвэрлэлийн дадлага хийх, эсхїл гэрээгээр ажил гїйцэтгэх їед, байгууллагын захиргаа зохион байгуулалтын дараах арга хэмжээнїїдийг авах їїрэгтэй. Їїнд: ­  ажилд томилох тухай тушаал нь ажилтнуудад зориулсан їлгэрчилсэн

хєтєлбєрийн дагуу ажлыг хийх арга, аюулгїй ажиллагааны арга барилд сургаж, хїчин тєгєлдєр мєрдєж буй дїрэм журмын дагуу хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны зааварчилгаар хангах; 

­  ариун цэвэр-эрїїл ахуйн їйлчилгээгээр хангах, тэдэнд їнэ тєлбєргїйгээр ажлын тусгай хувцас,бие хамгаалах хэрэгслээр хангах; 

­  тушаалаар ажилд томилоогїй ажилтнуудыг ажиллуулахыг хориглох зэрэг болно.

5.14. Ажил олгогч нь хєдєлмєрийн хїнд хортой, аюултай бохирдол бїхий нєхцєлд ажилтнуудад ажлын тусгай хувцас, нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр їнэ тєлбєргїй хангах їїрэгтэй. Барилгын талбайд ажиллаж байгаа бїх хїмїїс нь хамгаалалтын дуулга малгай ємсєнє. Хамгаалалтын дуулга малгай, бусад шаардагдах нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэлгїйгээр ажилд гарахыг хориглоно.

5.15. Ажил олгогч нь барилгын угсралт, их засвар, материалын їйлдвэр, барилгын бусад їйлдвэрлэлийн ажилтнуудыг “Захиргаа ба аж ахуйн барилга” БНбД 31-04-03 норм ба дїрэм болон хамтын гэрээ буюу зєвшєєрєгдсєн журмын дагуу ариун цэвэр – ахуйн їйлчилгээний байр (єлгїїр, гутал, хувцас хатаах, усанд орох, хоол унд идэж уух, амрах, дулаацах болон бусад)-аар хангах їїрэгтэй. Барилга барих газарт, барилга угсралтын ажлыг эхлэхийн ємнє ариун цэвэр, ахуй їйлчилгээний байрыг барьж бэлтгэн, ашиглахад бэлэн болгосон байвал зохино. Ажиллаж буй їйлдвэрийн ариун цэвэр-ахуйн їйлчилгээний байрны зохион байгуулалтыг єєрчилж, засварын ажил хийхдээ, ариун цэврийн шаардлагыг заавал тооцож, уг засварыг гїйцэтгэнэ. Ариун цэвэр – ахуйн їйлчилгээний байрны бїрэлдэхїїнд їйлдвэрлэлийн осолд єртєгсдєд анхны тусламж їзїїлэхэд зориулагдсан эмийн сан, дамнуурга, чиг барьж боох болон бусад шаардлагатай багаж хэрэгсэл бїхий булан гаргавал зохино.

5.16. Ажил олгогч нь осол болон мэргэжлийн євчлєлийн тохиолдол бїрийг энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах євчин, хурц хордлогыг судлан бїртгэх дїрэм” –ийг баримтлан, судалгааны ажлыг зохион байгуулах їїрэгтэй. Ослын шалтгааныг судалснаар їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах євчнєєс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг боловсруулан биелэлтийг хангах їїрэгтэй.

5.17. Ажил олгогч нь хєдєлмєрийн болон бусад хяналт, шалгалтын байгууллагад хєдєлмєр хамгааллын холбогдол бїхий бичиг баримтуудыг танилцуулах, їйлдвэрлэлийн газар нутаг, їйлдвэрлэл, ариун цэвэр –ахуйн їйлчилгээний байр сууц болон ажлын байранд эдгээр байгууллагуудын тєлєєлєгчдийг саадгїй нэвтрїїлэх їїрэгтэй.

БНбД 12-03-04

10

5.18. Ажил олгогч нь ажлын байрны аттестатчиллыг явуулах, байгууллага дахь хєдєлмєр хамгаалал, хєдєлмєрийн нєхцлийг гэрчилгээжїїлэх ажлыг зохион байгуулах їїрэгтэй. Ажлын байрны аттестатчиллыг хєдєлмєр хамгаалалыг хариуцсан Тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас баталсан журмын дагуу явуулна.

6. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны зохион байгуулалт

6.1. Ерєнхий шаардлага

6.1.1. Їйлдвэрлэлийн нутаг дэвсгэр (барилга объект, їйлдвэрлэл, ариун цэвэр, ахуй їйлчилгээний барилга байгууламж, барилгын талбай), ажлын хэсэг, ажлын байр нь їйлдвэрлэлийг аюулгїй гїйцэтгэх нєхцлийг бїрэн хангахад зориулагдан бэлтгэгдсэн байх ёстой.

Бэлтгэл ажлууд нь барилгын ажил эхлэхээс ємнє бїрэн хийгдэж дууссан байвал зохино.

Барилгын талбай дээрх бэлтгэл ажил нь хавсралт И-д їзїїлсэн маягтын дагуу хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээний гїйцэтгэлийн тухай акт їйлдсэнээр дуусгавар болно.

6.1.2. Ажлын байрны зохион байгуулалтад хэрэглэгдэж байгаа їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж, багаж хэрэгсэл нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн шаардлагыг хангаж байвал зохино.

6.1.3. Їйлдвэрлэлийн талбай, хэсэг ажлын байрыг ажиллагсадын нэг бїрийн буюу нийтийн хамгаалах болон гал унтраах анхан шатны хэрэгсэл, тїїнчлэн дохиолол, холбооны хїчин тєгєлдєр мєрдєж буй норматив баримт бичиг, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах бусад техник хэрэгслээр хангагдсан байна.

6.1.4. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсгийг тохижуулахдаа ажиллагсадын тогтмол буюу тїр байрлах газар (эрїїл ахуйн болон амрах байр, гарц)-ыг аюултай бїсийн гадна байрлуулбал зохино.

6.1.5. Їйлдвэрлэлийн талбай дээрх зам, гарц, тїїнчлэн ажлын байр руу очих зам ба ажлын байр нь эмх цэгцтэй, цэвэр цэмцгэр байдлыг хадгалахын зэрэгцээ, хог, цаснаас цэвэрлэгдсэн, хураалттай материал ба бїтээцээр дїїргээгїй байвал зохино.

6.1.6. Їйлдвэрлэлийн талбайд гадны хїмїїс, мансууралын байдалтай буюу тухайн талбайд ажиллах ёсгїй ажилтанг нэвтрїїлэхийг хориглоно.

Барилгын їйлдвэрлэлийн талбай дээр ахуйн їйлчилгээ, ажлын байранд байж байх їедээ ажилтнууд, тїїнчлэн бусад байгууллагын тєлєєлєгчид нь тухайн байгууллагад мєрдєж байгаа хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм, хєдєлмєрийн дотоод журмыг биелїїлэх їїрэгтэй.

6.1.7. Алс зайтай байрласан байр, талбай, хэсэг, ажлын байрыг утсан болон радио холбоогоор хангасан байна.

6.2. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны аюулгїй ажиллагааны шаардлага

6.2.1. Їйлдвэрлэлийн талбайн тєхєєрємжийн хэвийн ажиллагаа, техникийн ашиглалт нь барилгын норм дїрэм, улсын стандарт, эрїїл ахуй, галын аюулгїйн шаардлага, байгаль орчны болон бусад нормативын баримт бичгийн шаардлагыг хангаж байвал зохино.

6.2.2. Суурин газар буюу байгуулагын нутаг дэвсгэр дээрх їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг нь гадны хїмїїсийн нэвтрэх боломжийг хязгаарласан хашаагаар хамгаалагдсан байна. Хамгаалалтын хашаа нь дараахи шаардлагыг хангасан байна. Їїнд:

БНбД 12-03-04

11

Їйлдвэрлэлийн талбайн хайс, хашааны єндєр нь 1.6 м-ээс, харин ажлын хэсгийн хайсны єндєр нь 1.2 м-ээс багагїй байна.

Хїмїїс олноор зорчих газарт тулгаж тавьсан хашлага нь 2 м-ээс багагїй єндєртэй байхаас гадна, хамгаалалтын їргэлжилсэн саравчаар тоноглогдсон байвал зохино.

Саравч нь цасны болон бусад ачааллын їйлчлэлийг даахаар тооцогдон хийгдсэн байна.

Хашлага нь ажил гїйцэтгэх хугацааны турш хяналт тавьж байх зориулалттай, ажил дууссаны дараа хааж тїгжигддэг явган болон дааман хаалгатай байна.

6.2.3. Аюултай бїсийн хїрээн дэх хїмїїс зорчих хэсэг нь хамгаалалтын хашлагатай байна. Барьж байгаа барилга (байгууламж) руу орох хаалганууд нь барилгын хананаас 2 м-ээс багагїй єргєнтэй саравчаар дээд талаасаа заавал хамгаалагдсан байна. Саравч нь орох хаалганы дээд талын ханатай 70-75 0 –ийн налуутай байвал зохино.

6.2.4. Хаалттай байр сууц, єндєрт, мєн тїїнчлэн газрын гїнд ажил гїйцэтгэхдээ галын аюул осол гарч болзошгїй тохиолдолд хїмїїсийг нїїлгэн шилжїїлэх арга хэмжээг урьдчилан тооцсон байвал зохино.

6.2.5. Їйлдвэрлэлийн талбай руу орох хаалганы дэргэд талбайн доторх зам, материал хийц хэсэг, бїтээцийг хураах газрыг заасан гарц, тээврийн хэрэгслэлийн хєдєлгєєн, гал, усан хангамжийн объектын тойм зургийг заавал байрлуулсан байна.

6.2.6. Їйлдвэрлэлийн талбайн доторх автомашины зам нь СНиП 2.05.07, СНиП II-89-80*-ийн шаардлага, “Монгол улсын авто замын хєдєлгєєний аюулгїй байдлын дїрэм”-д нийцэж, замын хєдєлгєєний замын зохих тэмдгїїдийг байрлуулсан байвал зохино.

6.2.7. Ариун цэвэр-ахуйн їйлчилгээний зєєврийн барилга, байгууламжийн ашиглалт нь бэлтгэн нийлїїлэгчийн болон бусад заавартай нийцэж байвал зохино.

6.2.8. Їйлдвэрийн барилга нь энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан СНиП 2.09.02- тай, харин тїїний ашиглалт нь ”Барилга, материалын їйлдвэрийн барилга, байгууламжийн техник ашиглалт, тєлєвлєгєєт урьдчилсан засвар явуулах тухай журам”-тай нийцсэн байх ёстой.

6.2.9. Оршин суугчид олноор суурьшсан нутаг дэвсгэр буюу їйлдвэрлэлийн талбай дээр хїнхээл, нїх, суваг, шуудуу ухах зэрэг газар шорооны ажил гїйцэтгэхдээ, хїмїїсийн болон тээврийн хєдєлгєєн ихтэй газруудад 6.2.2 дугаар зїйлд заасан шаардлагатай нийцїїлэн хаалт, хамгаалалт хийж єгвєл зохино. Нїх, суваг, шуудуу дээгїїр хєндлєн гарах газруудад 0.15 м зузаан їргэлж тавцантай, тавцангаасаа 0.5 м єндєрт нэмэлт хаалттай, хоёр талдаа 1.1 м- ээс багагїй єндєр хашлагатай, 1 м-ээс багагїй єргєн гїїрэн гарц байрлуулж єгєх хэрэгтэй.

6.2.10. Їйлдвэрлэлийн талбай, хэсэг, байранд ажилтнуудыг эрїїл ахуйн шаардлага хангасан ундны усаар хангаж єгвєл зохино.

6.2.11. Їйлдвэрлэлийн талбай, хэсэг, байр, зам талбай, орцыг шєнийн цагт ГОСТ 12.1.046 стандартын шаардлагын дагуу гэрэлтїїлсэн байх шаардлагатай. Хаалттай байрны гэрэлтїїлэг нь СНиП 23-05-95 нормын шаардлагыг хангасан байна.

Гэрэлтїїлэг нь ажиллагсадын аюулгїй ажиллах нєхцєлийг бїрэн хангахуйц, бїх талбайг жигд, нїд гялбахгїйгээр хурц тод гэрэлтїїлж байх ёстой. Гэрэлтїїлэггїй газар ажил гїйцэтгэхийг хориглоно.

6.2.12. Ил задгай газар ажиллагсдад зориулж хур тунадаснаас хамгаалах хорго буюу саравчийг урьдчилан тєлєвлєсєн байвал зохино.

6.2.13. Ил задгай газар буюу халаалтгїй байранд ажиллагчдын ажлын байрны агаарын температур 10 0 –аас доош болсон їед дулаацах байраар хангаж єгнє.

БНбД 12-03-04

12

6.2.14. Ухмал худаг, єрємдсєн газар, бусад малтаас зэрэг газруудыг таг, халхавч, хаалтаар хаасан байх ёстой. Шєнийн харанхуй їед 42 В-оос дээшгїй хїчдэл- тэй дохионы цахилгаан чийдэнгээр тэр орчныг гэрэлтїїлсэн байвал зохино.

6.2.15. Усан дээр буюу усан доор ажил гїйцэтгэх їед аврах єртєє (аврах байр) –г зохион байгуулсан байх шаардлагатай. Усан дээр ажил гїйцэтгэгч бїх хїмїїс нь сэлж чаддаг ба аврах хэрэгслээр хангагдсан байх ёстой.

6.2.16. 1.3м-ээс дээш єндєрт хучилт, хучлага дээр байрлаж байгаа ба єндрєєс унаж болох бїсийн хилээс (ирмэгээс) 2 м-ээс багагїй зайнд байгаа ажлын байр болон тїїн рїї хїрэх замыг хамгаалалтын хаалтаар хашиж єгвєл зохино. Харин 2 м-ээс илїї зайд байгаа бол ГОСТ 12.4.059 –ын шаардлагын дагуу дохиололтой хаалт хийж єгєх ёстой.

6.2.17. Зєвхєн нэг талаас нь хучилт (хучлага) нийлж байгаа ханан дахь нїхийг, хэрэв хучилтын тївшинээс нїхний доод ирмэг хїртэлх зай нь 0.7 м-ээс бага бол, хайсаар хааж хамгаалсан байвал зохино.

6.2.18. Хамгаалалтын хаалтыг хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд їр ашиггїй буюу 6.2.16 дугаар зїйлд заасны дагуу хэрэглэх боломжгїй їед ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийн бичигтэй нєхцєлд ГОСТ Р 50849-96* дагуу хамгаалалтын бїсийг ашиглан ажил гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

6.2.19. Ажлын байр хїртэлх, ажлын байранд байх гарц нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Їїнд:

Ажлын байр хїртэлх, ажлын байранд байх хонгил, замын єргєн 0.6 м-ээс багагїй, єндєр нь 1.8 метрээс намгїй байх ёстой.

5 м-ээс дээш єндєрт байрлах ажлын байр руу ажилтнуудын дээш єгсєн, уруудахад зориулагдсан шат буюу бариул нь хамгаалалтын бїсний уяаг (тогтоогууртай татлагаар болон бусад) бэхлэх тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байвал зохино.

6.2.20. Ажлын байр нь хучилт дээр байрлаж байгаа їед хадгалагдаж байгаа материал, тоног тєхєєрємж, тоноглол хэрэгсэл болон хїмїїсээс хучилтад їзїїлэх ачаалал нь барилгын даацын бїтээцийн бодит байдлыг тооцож зураг тєсєлд урьдчилан заасан тооцоот ачаалалаас хэтрэхгїй байна.

6.2.21. Єндєрт ажил гїйцэтгэж байгаа їед ажлын байрны доод хэсэгт аюулгїй бїсийг гаргаж єгєх хэрэгтэй. Єндрийн нэг чиг шугамын дагууд (энэ бїлгийн 4.10-д тусгагдсанаас бусад тохиолдолд) хэд хэдэн ажлыг нэгэн зэрэг хийх тохиолдолд дээр нь байрлаж байгаа ажлын байрнаас 6 м-ээс ихгїй зайд доод талын ажлын байрыг (дэвсгэр банз, тор, саравч зэрэг) хамгаалалтын тєхєєрємжєєр тоноглосон байвал зохино.

6.2.22. 20 0 -аас дээш налуутай дээвэр, тїїнчлэн ажиллагчдын биеийн жинг тооцоогїй хучилттай дээвэр дээр ажил гїйцэтгэж байгаа ажилчдад зориулж хєл тулах хєндлєвчтэй, 0.3 м-ээс багагїй єргєн шат байрлуулах шаардлагатай. Ажил гїйцэтгэж байгаа їед шат нь хєдєлгєєнгїй бэхлэгдсэн байх ёстой.

6.2.23. Гаднаас удирдан ажиллуулах зориулалтын тоног тєхєєрємж ажиллаж байгааг сануулах дуут болон гэрлэн дохиололтой байх ёстой. Шаардлагатай тохиолдолд оператортой холбогдсон байна.

6.3. Материал бїтээц, хийц хэсгийн хадгалалт, агуулах аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага

6.3.1. Материалыг хадгалах, агуулах, тээврийн хэрэгслийн зам засах, цахилгаан, холбооны агаарын шугамын шон суулгах ажлыг бэхэлгээгїй ухсан хїнхээл, сувгийн хєрсний нуралтын налуугийн хязгаарын гадна гїйцэтгэх ба харин тэдгээрийг бэхэлсэн, налалтын тогтворжилтыг бэхэлгээний шаардлагын дагуу урьдчилан шалгасан, динамик ачааллын тооцоогоор баталгаажуулсан нєхцєлд бэхэлгээтэйгээр ухсан хїнхээл, сувгийн хєрсний нуралтын налуугийн хязгаарт байрлуулахыг зєвшєєрнє.

БНбД 12-03-04

13

6.3.2. Энэхїї норм дїрэм, MNS5079:2001 –ын шаардлагын дагуу агуулах, хадгалах материалыг єєрєє шилжих, суух, нурах, гулсах, єнхрєхєєс урьдчилан сэргий- лэх арга хэмжээ авч, тэгшлэн зассан талбайд материалыг байрлуулбал зохино.

Материал агуулах талбай нь гадаргуугийн уснаас хамгаалагдсан байвал зохино. Материал эдлэхїїнийг нягтруулаагїй хєрсєн дээр агуулах, хадгалахыг хориглоно.

6.3.3. Барилгын талбай, ажлын байранд материал, эдлэхїїн, бїтээц, хийц хэсэг, тоног тєхєєрємжийг дараах байдлаар хадгалж, байрлуулвал зохино.

• Улавч тавиур дээр багцлан єрсєн тоосгыг хоёроос илїїгїй їеэр давхарлан, чингэлэгтэй тоосгыг нэг їеэр, чингэлэггїй бол 1.7 м-ээс илїїгїй єндрєєр давхарлан хурааж агуулна.

• Суурь, зоорийн ханын гулдмайг дэр мод, ивїїр хэрэглэн 2.6 м-ээс илїїгїй єндрєєр давхарлан хурааж агуулна.

• Ханын хавтанг кассет буюу пирамид ашиглан налуулж, ташуулан хадгалах ба харин тасалгааны жижиг хавтанг кассетанд эгц босоо байдлаар агуулна.

• Ханын гулдмайг дэр мод, ивїїр хэрэглэн хоёр їеэр давхарлан хураана. • Хучилтын хавтанг дэр ба ивїїр хэрэглэн 2.5 м-ээс илїїгїй

єндєртэйгээр давхарлан хурааж хадгална. • Дам нуруу, баганыг дэр, ивїїр хэрэглэн 2 м-ээс илїїгїй єндєртэйгээр

давхарлан хураана. • Гуалинг эгнээний хооронд дэр хэрэглэн 1.5 м-ээс илїїгїй

єндєртэйгээр давхарлан хурааж агуулах ба єнхрєхєєс хамгаалсан ивїїр хэрэглэвэл зохино. Хураалгын єргєн нь єндрийн хэмжээнээс бага байхыг хориглоно.

• Зїсмэл материалыг ердийн эгнээгээр хурааж хадгалах нєхцєлд хураал- гын єндєр нь єргєний хагасаас илїїгїй байвал зохино. Харин їїрлэн (торлон) хураах єндєр нь хураалгын єргєнєєс илїїгїй байвал зохино.

• Бага сортын ган цувималыг тавиур дээр 1.5 м-ээс илїїгїй єндєртэйгээр;

• Сантехник, агааржуулалтын гулдмайг дэр, хавчуурга ашиглан 2 м-ээс илїїгїй єндєртэйгээр хурааж агуулна.

• Овор ихтэй, хїнд жинтэй тоног тєхєєрємж, тэдгээрийн эд ангийг дэр хэрэглэн нэг їеэр байрлуулна.

• Хайрцагтай шил, хуйлмал материалыг дэр хэрэглэн босоогоор нэг эгнээгээр;

• Хар тємєрлєгийн цувимал (гєлмєн тємєр, швеллер, двутавр, сортын ган)-ыг дэр, хавчуурга хэрэглэн 1.5 м хїртэл єндєртэйгээр давхарлан хураана.

• 300 мм хїртэлх голчтой янданг дэр, тєгсгєвчийн тулгуур хэрэглэн 3 м хїртэл єндєртэйгээр давхарлан хураана.

• 300 мм-ээс дээш голчтой янданг дэр, тєгсгєвчийн тулгуургїйгээр 3 м хїртэл єндєртэйгээр давхарлан хураана.

• Бусад материал, бїтээц, хийц хэсэг, эдлэхїїнийг тэдгээрийн стандарт, техникийн шаардлагад зааснаар хурааж хадгална.

6.3.4. Агуулахад хураасан материал (тавиурууд)-ын хооронд 1 м-ээс багагїй явах зай їлдээх ба тээврийн хэрэгсэл, ачих-буулгах механизмын овор хэмжээнээс хамааруулан явах замын єргєнийг тогтооно. Материал, бїтээц, эдлэхїїнийг хашаа, мод, барилга, тїр байгууламжид налуулан байрлуулахыг хориглоно.

БНбД 12-03-04

14

6.4. Цахилгааны аюулгїй байдлын хангалт

6.4.1. Цахилгаан тоноглолын ашиглалт, їйлчилгээг энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” (БД 43-101-03), “Эрчим хїчний тоног тєхєєрємж, байгууламжийн техник ашиглалтын дїрэм”, “Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын їед мєрдєх аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлагын дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

6.4.2. Їйлдвэрлэлийн талбайд цахилгааны байнгын ба тїр сїлжээний техникийн їйлчилгээг, цахилгааны аюулгїй ажиллагааны зохих мэргэжлийн зэрэг бїхий цахилгаан техникийн ажилтнуудын хїчээр гїйцэтгэвэл зохино.

6.4.3. Барьж байгаа барилгын цахилгааны хангамжид ашиглагдах 1000В хїртлэх хїчдэлийн цахилгааны салбар тїр сїлжээг тусгаарлалт бїрээс сайтай утас, эсхїл тулгуур дээгїїр дамнуулан байрлуулах буюу дамжуулах утас, кабелийн таталт, механик бат бэхийг тооцоолсон, газар, шалны тївшнээс дээш, дор зааснаас багагїй єндєрт байрлуулбал зохино:

гарцын дээгїїр – 3.5 м; автомашины зам дээгїїр – 6.0 м; ажлын байрны дээгїїр – 2.5 м.

6.4.4. Ерєнхий гэрэлтїїлэгийн 127 ба 220 В хїчдлийн гэрэлтїїлэгчийг газар, шал, шат, вандангийн тєвшнєєс 2.5 м-ээс багагїй єндєрт байрлуулвал зохино.

Гэрэлтїїлэгчийг 2.5 м-ээс бага єндєрт байрлуулах нєхцєлд тусгай хийцийн гэрэлтїїлэгч хэрэглэх, эсхїл 42 В-оос илїїгїй хїчдэл ашиглавал зохино. 42 В хїртэлх хїчдэлийн гэрэлтїїлэгчийг тогтмол гїйдлийн зай, машины хувьсгагч буюу бууруулагч трансформатороос тэжээхээр гїйцэтгэвэл зохино.

Дээр заасан зорилгод автотрансформатор, дроселль, хувьсгагч (реостат) хэрэглэхийг хориглоно.

Бууруулагч трансформаторын эх бие, хоёрдогч ороомог нь газардуулагдсан байх шаардлагатай.

Гар чийдэнг орлуулан суурин гэрэлтїїлэгч хэрэглэхийг хориглоно. Зєвхєн їйлдвэрийн аргаар бэлтгэгдсэн зориулалтын гар чийдэн, гэрэлтїїлэгч хэрэглэвэл зохино.

6.4.5. Ил задгай буюу чийглэг орчинд ашиглах залгуур, унтраалга болон угсралтын бусад цахилгаан хэрэгсэл нь ГОСТ 14254-96 стандартын шаардлагын дагуу хамгаалалттайгаар хийгдсэн байх ёстой.

6.4.6. Цахилгааны залгуурын бїх тоног хэрэгслэлийг, гадны хїн тоног тєхєєрємжийг залгах, ажиллуулах боломжгїйгээр байрлуулбал зохино. Нэг залгах тєхєєрємжєєр хэд хэдэн гїйдэл хїлээн авагч залгахыг хориглоно. Хуваарилах самбар, салгуурууд нь цоожтой, зориулалтын бусаар залгах, салгах боломжийг хязгаарласан байвал зохино.

6.4.7. Тасалгааны гадна, дотно ашиглах гар багаж, зєєврийн цахилгаан тєхєєрємжийн 20А хїртлэх гїйдлийн залгуур нь 30 мА –аас илїїгїй гїйдэл бїхий хамгаалалтын салгах тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байх, эсхїл залгуур тус бїр нь 42В-оос илїїгїй хоёрдогч ороомгийн хїчдэлтэй хуваарилагч тусгаар трансформатороос тэжээгдэж байвал зохино.

6.4.8. 42В хїртэлх хїчдэлийн сїлжээнд ашиглах залгуур, сэрээ нь 42В-оос илїї хїчдэлд ажиллах залгуур, сэрээний хийцээс бїтцийн хувьд ялгаатай байна.

6.4.9. Барилгын тємєр шат, ажлын байрны тємєр хайс, хашлага, кабель, дамжуулагч утасны тавиур, ховил, цахилгаан дамжуулга бїхий тээврийн хэрэгсэл, цамхагт єргєгчийн зам тємєр, тоног тєхєєрємжийн эх бие, цахилгаанаар ажиллах машин механизмууд нь хїчин тєгєлдєр їйлчилж байгаа норм дїрмийн дагуу шууд газардуулга хийгдсэн байвал зохино.

БНбД 12-03-04

15

6.4.10. Цахилгаан тоноглолын гїйдэл хїлээн авагч хэсгїїд нь тусгаарлагдсан, хайс хашлагаар хашигдсан байх буюу тохиолдлоор тэдгээрт шїргэх, хїрэх боломжгїйгээр байрлуулсан байвал зохино.

6.4.11. “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” (БД43-101-03)-ийн 1.7 ба 3 дугаар бїлгийн дагуу їйлдвэрлэлийн талбайн цахилгаан сїлжээ болон цахилгаан тоноглолыг цахилгаан гїйдлийн хэт єсєлтєєс хамгаалах хайлагч гал хамгаалагч буюу автомат салгуураар тоноглосон байвал зохино.

6.4.12. Ажиллаж байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажил їїрэг гїйцэтгэж буй барилгын байгууллага, аж ахуйн нэгжийн ажилтнууд нь албан томилолтоор ажиллаж байгаа ажилтанд тооцогдоно.

Ажлын байрыг бэлтгэх, томилолтын ажилтанг ажилд оруулах асуудлыг ямар ч тохиолдолд ашиглагч талын цахилгаан техникийн ажилтан гїйцэтгэнэ.

6.5. Галын аюулгїй байдлын хангалт

6.5.1. Монгол улсын галын аюулгїй ажиллагааны дїрмийн дагуу їйлдвэрлэлийн талбай нь гал унтраах тоноглол, хэрэгслээр тєхєєрємжлєгдсєн байвал зохино.

6.5.2. Шатах, хурдан авалцах, галын аюултай материал агуулж байгаа байранд тамхи татахыг хориглох ба 50 м-ээс илїї зайд ил гал гаргах ба ашиглахыг зєвшєєрнє.

6.5.3. Талбайд шатахуун тосолгооны материал хадгалах (тостой алчуур, модны їртэс, зоргодос болон хуванцар хаягдал) –ыг хориглох ба харин тэдгээрийг аюулгїй байранд хаалттай тємєр чингэлэгт хадгалбал зохино.

6.5.4. Гал эсэргїїцэх тоног тєхєєрємжийг байнгын бїрэн бїтнээр, ажлын бэлэн байдалд байлгавал зохино. Гал эсэргїїцэх тоног тєхєєрємжид хїрэх зам, талбайг ямагт чєлєєтэй байлгахаас гадна зохих таних тэмдэг, заалт тавигдсан байвал зохино.

6.5.5. Цавуу, будаг, тїрхлэг болон бусад материал бэлтгэх, хэрэглэх, тэсрэх аюултай, хортой бодис ялгаруулах ажлын байранд оч буюу ил гал гаргах, ашиглахыг хориглоно. Ийм ажлын байрыг салхилуулж, агаар солилцуулж байвал зохино. Ийм тасалгаа (бїс)-нд байрлах цахилгаан тоноглол нь тэсрэлтийн аюулгїйн хамгаалалтын хийцтэй байвал зохино. Їїнээс гадна цахилгааны статик цэнэг хуримтлах боломжийг бїрэн хаах арга хэмжээ авсан байвал зохино.

6.5.6. Тэсрэх, галын аюултай ажлын байрыг гал унтраах анхан шатны болон болзошгїй аюулыг шуурхай мэдээлэх хяналтын хэрэгсэл, багаж тоноглолоор иж бїрэн хангаж, ажлын бэлэн байдалд байлгавал зохино.

6.6. Їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл, нєлєєллєєс ажилтанг хамгаалах їйл ажиллагаа

6.6.1. Ажлын бїсийн агаарын найрлага дахь хортой бодисын агуулгын зєвшєєрєгдєх дээд хязгаар, мєн тэрчлэн ажлын байран дах дуу чимээ, доргионы хэмжээ MNS 5002:2000, MNS 4990:2000, MNS 4994:2000 стандартуудаар тогтоогдсоноос илїї байх ёсгїй.

6.6.2. Ажлын байран дахь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн шаардлага, тохирлын хяналтыг ажлын байрны хєдєлмєрийн нєхцлєєр хийгдэх норматив аттестатчиллын журмын дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

6.6.3. Байгууллагын нутаг дэвсгэр дээр буюу їйлдвэрийн цех, тасагт барилга угсралтын ажил гїйцэтгэх нєхцєлд дагалдан їїсч болох хортой хїчин зїйлїїдийг тухайн байгууллагын хїрээнд тогтоосон журмын дагуу эрїїл

БНбД 12-03-04

16

ахуйн нормын биелэлтэд тавих хяналтыг нэгэн зэрэг зохион байгуулах шаардлагатай.

6.6.4. Хорт хий ялгарч болзошгїй орчин (їїний дотор битїї сав, худаг, суваг шуудуу, ухсан нїх г.м)-д ажил гїйцэтгэхийн ємнє 6.6.1 зїйлээр тавигдах шаардлагын дагуу орчны агаарын судалгааг хийх хэрэгтэй.

6.6.5. Хорт хий ялгарсан нєхцєлд тухайн байранд ажил гїйцэтгэхийг хориглон зогсоож, ажлын байрыг агааржуулалт (салхилуур) –аар хангах буюу ажиллагчдыг шаардлагатай нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр хангасан нєхцєлд ажлыг їргэлжлїїлэн гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

Хий ялгарч болзошгїй байранд ажиллагчдыг хамгаалах хэрэгсэл (хорт хийн баг, єєрийгєє аврах хэрэгсэл) –ээр хангасан байвал зохино.

6.6.6. Битїї сав, худаг, ухсан нїхэнд ажил гїйцэтгэхдээ уян хоолой бїхий баг хэрэглэх бєгєєд ажил гїйцэтгэгчийг 2 ажилчин давхар хамгаалах зорилгоор хамгаалалтын бїснээс нь татуургаар бэхлэн худаг, битїї сав, ухсан нїхний гадна байрлаж, болзошгїй тохиолдолд татаж гаргах нєхцлийг бїрдїїлж, байнгын бэлэн байдалд байна.

6.6.7. Коллекторт ажил гїйцэтгэх їед ажиллагч нээлттэй хоёр худгийн голд байхаар тооцож, хамгийн ойрхон 2 худгийн тагийг заавал нээлттэй байлгана.

6.6.8. Ажиллах їедээ хортой хий, уур, тоос ялгаруулах тоног тєхєєрємж нь хортой ялгаруулалтын эх їїсвэрийг бїрэн хааж чадахуйц найдвартай бїтїїмжлэлийг хангах хаалт, хамгаалалтын хамт иж бїрнээр нийлїїлэгдэж байвал зохино. Хаалт хамгаалалтыг їйлдвэрийн хаягдлыг механикжсан аргаар зайлуулах тоос сорох системд холбох боломжтойгоор гїйцэтгэнэ.

6.6.9. Нийлэг материал, эдлэлийг ашиглахдаа тэдгээрийн паспорт, таних тэмдэг, савны гаднах бичилтийг удирдлага болговол зохино.

Импортын нийлэг материал, эдлэхїїнийг, тэдгээрийг хэрэглэх заавар, журам нь тогтоосон журмаар батлагдаж, Улсын Мэргэжлийн хяналтын газраас зєвшєєрсєн нєхцєлд хэрэглэнэ.

6.6.10. Тогтоосон журмын дагуу батлагдсан заавартай танилцахгїйгээр тэсрэх аюул, хортой шинж чанартай нийлэг материал, эдлэхїїнийг ашиглахыг хориглоно.

6.6.11. Будаг, маажин, тусгаарлах, засал чимэглэлийн болон бусад тэсрэх аюултай, хортой бодис ялгаруулах материалыг ажлын байранд нэг ээлжийн хэрэгцээнээс илїїгїй хэмжээгээр хадгалахыг зєвшєєрнє.

6.6.12. Хортой, тэсрэх аюултай уусгагч агуулсан материалыг битїїмжлэл бїхий таглаатай саванд хадгалбал зохино.

6.6.13. Ажиллах явцдаа дуу чимээ їїсгэдэг машин, тэдгээрийн эд ангиудыг MNS 5002:2000 стандартад нийцїїлэн нормчлон тогтоосон зєвшєєрєгдєх шуугианы даралт, дууны тївшинээс илїїгїй байхаар ашиглавал зохино.

6.6.14. Машин, їйлдвэрийн барилга, байгууламжийг ашиглах, тэрчлэн ажлын байрыг зохион байгуулахдаа ажиллагчдад їзїїлэх хортой нєлєєлєл болон дууны хэт ихэссэн тївшинг бууруулах, арилгах дараах аргуудыг хэрэглэвэл зохино. Їїнд:

• Техникийн хэрэгсэл (машины дуу їїсгэгч эх їїсвэрийн дууг багасгах; ажлын байранд дууны даралтын тєвшин зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс илїїгїй байх технологи арга ажиллагааг хэрэглэх г.м)

• Барилгын норм ба дїрмийн дагуу дуу авианы хэмжээг тогтоосон тївшинд барих арга хэмжээг авах;

• Дуу чимээ ихтэй машиныг алсаас удирдах, нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр хангах;

• Зохион байгуулалтын арга хэмжээ (хєдєлмєр, амралтын дэглэмийг оновчтой сонгох, дуу чимээтэй нєхцєлд байх хугацааг богиносгох, эмчилгээ, сувилгаа болон бусад арга хэмжээ) авах.

БНбД 12-03-04

17

6.6.15. Дууны тєвшин 85 дБ –ээс дээш байх ажлын бїсэд аюулгїйн таних тэмдэг тавьж, ялгаварлан тогтоосон байх ёстой. Эдгээр бїсэд нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэлгїйгээр ажиллахыг хориглоно.

6.6.16. Дууны даралтын тєвшин єндєр, 135 дБ-ээс дээш байгаа бїсэд богино хугацаагаар ч болов байхыг хориглоно.

6.6.17. Доргион чичиргээ їїсгэгч їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж нь MNS 4994:2000 стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.

6.6.18. Доргион чичиргээнээс ажиллагсдад їзїїлэх хортой нєлєєллийг арилгахын тулд дараах арга хэмжээг авбал зохино. Їїнд:

• Хийц, бїтээцийн болон технологийн арга хэмжээгээр доргион чичиргээ болон тїїнийг їїсгэгч, эх їїсвэрийг бууруулах;

• Доргион чичиргээ тархах замд тусгаарлах, шингээх хэрэгслэлїїд тавьж багасгах;

• Ажлын байранд доргилтын долгион дамжих нєхцлийг арилгах алсын удирдлага нэвтрїїлэх;

• Нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэлээр хангах. 6.6.19. Їйлдвэрлэлийн байр болон байнгын ажлын байранд техникийн

хэрэгслэлээр доргионы хэмжээг эрїїл ахуйн нормын тївшинд хїргэн бууруулах боломжгїй тохиолдолд орон нутгийн эрїїл ахуйн хяналтын албатай зєвшєєрєлцсєний їндсэн дээр хєдєлмєрийн зохистой тїр дэглэм боловсруулан хэрэгжїїлвэл зохино.

6.6.20. Тоос ялгаруулалт їїсдэг їйлдвэрийн байр, єрєє, тасалгааны хана, тааз, шалны гадаргуу нь єєгїй тэгш, толигор байх шаардлагатай ба тоосыг тогтмол цэвэрлэж байвал зохино. Їйлдвэрлэлийн болон ажлын байрны тоосыг байгууллагын даргын тушаалаар заагдсан хугацаанд, тоос зайлуулах тєв систем, зєєврийн тоос цэвэрлэх машин, мєн тоосжилт дахин їїсэхээс хамгаалсан аргуудаар цэвэрлэнэ.

6.6.21. Байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хїрээнд барилга, байгууламжийн дээвэр дээр тоос хуримтлах їйл явцыг байнгын хяналтад авч, тухай бїрд нь аюулгїй байдлаар цэвэрлэж, зайлуулах арга хэмжээг зохион байгуулж байвал зохино.

6.6.22. Їйлдвэрлэлийн байрны єрєє тасалгааны бичил уур амьсгал нь эрїїл ахуйн норм ба дїрэм, СанПин 2.2.4.548-96-ын шаардлагыг хангаж байвал зохино.

6.6.23. Байнгын тоосорхог материалтай харьцах єрєє, тасалгаа, тэрчлэн тэдгээр материалыг бутлах, нунтаглах, тээрэмдэх болон шигших машины дэргэдэх ажлын байрууд нь тоос соруулах, агааржуулах, салхижуулах системээр хангагдсан байвал зохино.

Шохой, цемент, гєлтгєнє болон бусад тоосролт їїсгэгч материал боловсруулах тєхєєрємжийн механизм, тэжээгїїр, хаалтуудын удирдлагыг тусгаар байршилтай тєвєєс гїйцэтгэхээр зохион байгуулвал зохино.

6.6.24. Тасалгааны шал нь їйлдвэрлэлийн явцад зєвшєєрєгдєх хэмжээний механик, дулаан болон химийн їйлчилгээнд тэсвэртэй, тогтвортой байвал зохино.

6.6.25. Єрєє, тасалгааны шалан дээгїїр байнга буюу їе їе шингэн (ус, хїчил, шїлт, органик уусгагч, эрдэс тос, эмульс, хїчил, шїлт буюу саармаг уусмал г.м) урсах шаардлагатай нєхцєлд шал нь эдгээр шингэнийг їл шингээхээс гадна, шингэн урсах тодорхой налуутай, ховилоор болон тусгай сувгаар урсах боломжтойгоор хийгдсэн байвал зохино.

Шалны болон урсах ховил, сувгийн налуугийн хэмжээ (хувиар) дор заасантай тэнцїї байвал зохино. Їїнд:

• дїнз, тоосго, бїх тєрлийн бетон бїрхїїлтэй бол - 2-4 %; • хавтанцар бїрхїїлтэй бол - 1,2 %;

БНбД 12-03-04

18

• їйлдвэрлэлийн хатуу хаягдлыг даралттай усаар угааж зайлуулах нєхцєлд -3-5 % байна.

Шингэнийг зайлуулах трап болон суваг нь шалны тївшинд таглаатай буюу торон хаалттай байвал зохино. Ус зайлуулах суваг нь явган болон тээврийн хэрэгслийн зорчих хэсгээс зайдуу, тэдгээртэй їл огтлолцох байдалд байрласан байх ёстой.

Гадаргуугийн ус зайлуулах тєхєєрєг (ховил, суваг, трап ба тэдгээрийн торон хаалт)-ийг цаг тухай бїрд нь цэвэрлэж байх ба засварлах шаардлагатай. Тайлбар: Энэ зїйлээр тавигдах шаардлага нь усаар цэвэрлэгддэг шал бїхий єрєє тасалгаанд нэгэн адилаар хамаарна.

6.6.26. Шалны бїтцийн эд ангиуд нь їйлдвэрлэлийн явцад шаланд хїрсэн хортой бодисыг шингээх буюу цуглуулахгїй байвал зохино. Шалны бїрхїїл нь їйлдвэрлэлийн бохирдол, тоос болон хортой бодисыг цэвэрлэхэд хялбар байх шаардлагыг хангасан байвал зохино.

7. Барилгын машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж, механикжуулалтын хэрэгсэл, тоноглол, гар удирдлагатай машин багаж хэрэгслийн ашиглалт

7.1. Ерєнхий шаардлага

7.1.1. Барилгын машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж (хєдєлгєєнт ба суурин машин), механикжуулалтын хэрэгсэл, багаж, тоноглол (будаг, шавардлагын машин, дїїжин шат, шилжїїлэн угсрах шат, домкрат, ачааны чангалуур, цахилгаан єргїїр ба бусад), цахилгаан, хийн, гар багаж (цахилгаан єрєм, хєрєє, харуул, хадагч-тавлагч, хийн лантуу, лантуу г.м)-ууд нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн холбогдох стандартын шаардлагыг хангаж байх шаардлагатай. Харин тэдгээр нь дахин хэрэглэгдэж байгаа бол хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагад нийцэх эсэхийг баталсан гэрчилгээтэй байвал зохино.

Дээр нэр заасан механикжуулалтын хэрэгслийг тэдгээрийн хаалт, хамгаалалт бїтээц, цахилгаан хамгаалалтын болон дохиоллын систем, бусад ажиллагсадын нийтийн хамгаалалтын хэрэгсэлгїйгээр ашиглахыг хориглоно.

7.1.2. Барилгын машиныг ГОСТ 12.3.033-84 стандартын шаардлагын дагуу ашиглавал зохино.

Ачаа єргєх машин ба бусад механикжуулалтын хэрэгслийн ашиглалтыг Улсын мэргэжлийн хяналтын газар, тїїний баталсан норматив баримт бичгийн шаардлагын дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

7.1.3. Шинээр авсан, гэрээгээр авч ажиллуулсан буюу мэргэжлийн байгууллагын хяналтад їл хамаарах байгууллагаар их засвар хийлгэсэн машин, тєхєєрємжийг, ашиглалтыг хариуцагчаар туршилт хийлгэсэн тохиолдолд ашиглахыг зєвшєєрнє.

7.1.4. Машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийг зориулалтын нь дагуу, їйлдвэрлэгч-заводоос тогтоосон нєхцєлд ашиглахыг зєвшєєрнє.

7.1.5. Машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж ба бусад механикжуулалтын хэрэгслийн бїрэн бїтэн байдлыг єєрийн хїчээр буюу тєрєлжсєн мэргэжлийн байгууллагын оролцоотойгоор хийлгэж байвал зохино. Машин тєхєєрємж ашиглахыг хориглосон эвдрэл, гэмтэл, саатлын жагсаалтыг тухайн їйлдвэрлэгч-заводын баримт бичгээр тогтооно.

7.1.6. Машин, тээврийн хэрэгсэл ба бусад механикжуулалтын хэрэгслийн засвар, техникийн їйлчилгээг зєвхєн тэдгээрийг зогсоож, хєдєлгїїр (дамжуулагч) –ийг унтраан, тохиолдлоор хєдєлгїїр асах, машин єнхрєх ба тїїний эд ангиуд нь хєдєлгєєнд орох боломжийг бїрэн арилгаж, шингэн ба хийн шахуургын

БНбД 12-03-04

19

системийн даралтыг бїрэн бууруулсны дараа буюу ашиглалт, засварын баримт бичгээр зєвшєєрєгдсєн бусад тохиолдолд гїйцэтгэвэл зохино.

7.1.7. Техникийн їйлчилгээ, засварын їед машин, тээврийн хэрэгслийн, єєрийн жингийн їйлчлэлээр шилжих боломж бїхий угсралтын нэгжийг механик аргаар їл хєдлєх бэхэлгээ хийх буюу єєрєє шилжих боломжийг хаах тулгуур дээр суурилуулвал зохино.

7.1.8. Цахилгаан хєтлєгч бїхий машины техникийн їйлчилгээний їед цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын їед мєрдєх аюулгїй ажиллагааны дїрэмд заасны дагуу тохиолдлоор хїчдэл єгєгдєх, залгагдах боломжийг гаргахгїй байх арга хэмжээг авсан байвал зохино.

7.1.9. Тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж, механикжуулалтын бусад хэрэгслийн урсгал засвар, техникийн їйлчилгээний їед ажлын байр нь найдвартай ажиллагаа бїхий иж бїрэн багаж, хэрэгсэл, тоноглол, ачаа єргєх ба гал унтраах хэрэгслээр тоноглогдсон байвал зохино.

7.1.10. Хараа хяналтгїйгээр машин, тээврийн хэрэгсэл, механикжуулалтын багаж хэрэгслийг хїчдэлд залгаатай, ажиллаж байгаа байдлаар орхихыг хориглоно.

7.1.11. Машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж, механикжуу- лалтын бусад хэрэгслїїдийг залгах, ажиллуулах їйл ажиллагааг зєвхєн эдгээр хэрэгслийг удирдах, хариуцан ажиллуулахаар томилогдсон їнэмлэх бїхий этгээд гїйцэтгэнэ.

7.1.12. Ашиглалтын баримт бичгээр тоноглогдсон нєхцєлд машин, тээврийн хэрэгслийг ашиглах їед дуу чимээ, доргион, тоосролт, утааны тївшин машинч (жолооч)-ийн ажлын байр болон машины ажлын бїсэд нормоор тогтоосон хэмжээнээс илїїгїй, харин гэрэлтїїлгийн тївшин нормоор тогтоосон доод хэмжээнээс багагїй байвал зохино.

7.1.13. Механикжуулалтын хэрэгслийг угсрах (буулгах, задлах) їйл ажиллагааг їйлдвэрлэгч - заводын зааврын дагуу угсарч, холбогдох албан тушаалтны удирдлагын дор, мэргэжилтэй ажилчид гїйцэтгэнэ.

7.1.14. Угсралтын бїс нь хайс, хашлагаар хязгаарлагдсан байхаас гадна аюулгїйн тэмдэг, урьдчилан сануулах дохио, тэмдгїїдээр хангагдсан байна.

Машины паспортод заасан хэмжээнээс илїї хурдтай салхи, агаарын хэт халалт, хєрєлт, аадар бороо, цасан шуурга, манан, мєстлєгийн їед задгай орчинд машины угсралт (буулгах, задлах)-ын ажил гїйцэтгэхийг хориглоно.

7.2. Бага оврын машин ба тээврийн хэрэгслийн аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага

7.2.1. Бага оврын машиныг їйлдвэрлэлийн талбайд байрлуулахдаа ажлыг удирдан гїйцэтгэгч албан тушаалтан, ажил эхлэхийн ємнє машины ажлын болон тїїний їїсгэж болох аюултай бїсийг тодорхойлон тогтоосон байх ёстой. Машинчийн ажлын байрнаас ажлын бїс бїрэн харагдах орчинг хангасан байвал зохино. Хэрэв машинчид їзэгдэх орчин бїрэн хангагдаагїй тохиолдолд тїїнд дохиочинг заавал гаргаж єгч ажиллуулах ёстой.

Машины хєдєлгєєн ба ажил гїйцэтгэх явцад єгєгдєх дохионы утга, агуулга болон заалтуудыг тухайн ажлыг гїйцэтгэхтэй холбоотой бїх хїмїїст танилцуулсан байна. Машины ажлын явцад їїсэх буюу їїсч болох аюултай бїсийг аюулгїйн тэмдэг болон урьдчилан сануулах тэмдгээр тусгайлан хангасан байвал зохино.

7.2.2. Ашиглагдаж байгаа бїх тєрєл, марк, зориулалтын автомашины тусгай зориулалтын тоног тєхєєрємж нь автотээврийн хэрэгслийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийн шаардлагыг хангаж байвал зохино. Замын цагдаагийн газар, Автотээврийн газар, тээврийн хяналтын бусад газраас зохион байгуулдаг техникийн улсын їзлэг, тооллого явуулах журмын дагуу жил бїр техникийн їзлэгт хамрагдсан байна.

БНбД 12-03-04

20

7.2.3. Машин, тээврийн хэрэгслийг байрлуулах, ашиглах їед салхины їйлчлэлээр туугдаж шилжих, тухайн газрын хєрсний суулт, налалтаас болж онхолдох аюулаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авсан байвал зохино.

7.2.4. Машин, тээврийн хэрэгслийг бэхэлгээгїй налуу ухсан (хїнхээл, суваг, шуудуу г.м) нїхний ойролцоох орчинд шилжїїлэх, байрлуулах, ажиллуулахдаа зєвхєн хєрсний нуралтын налуугийн зохион байгуулалт-технологийн баримт бичгээр тогтоосон зайд байрлуулж, шилжїїлэх буюу ажиллуулахыг зєвшєєрнє.

Ажил гїйцэтгэх тєсєлд холбогдох заалт байхгїй нєхцєлд хэвтээ чиглэлд ухдасын налалтын сууриас машины хамгийн ойрын тулгуур хїртлэх зайг хїснэгт 1-т зааснаар авч, хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

Хїснэгт 1. Ухаадсын

гїн, м Хєрс

Элсэрхэг Элсэнцэр Шавранцар Шаварлаг Ухаадсын налалтын сууриас, машин хїртлэх хэвтээ чиглэл дагуух

зай, м 1,0 1,5 1,25 1,0 1,0 2,0 3,0 2,4 2,0 1,5 3,0 4,0 3,6 3,25 1,75 4,0 5,0 4,4 4,0 3,0 5,0 6,0 5,3 4,75 3,5

7.2.5. Ашиглалтад байгаа цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бїсэд машин ашиглан гїйцэтгэх барилга угсралтын ажлыг 4.12 зїйлээр тавигдах шаардлагын дагуу тухайн шугамыг ашиглагч байгууллагын бичгээр єгєгдсєн ажил гїйцэтгэх аюулгїйн нєхцлийг тодорхойлон заасан зєвшєєрлийн їндсэн дээр аюулгїй байдлын дараах арга хэмжээг хангасан тохиолдолд, ажил гїйцэтгэх аюулгїй ажиллагааг хариуцсан албан тушаалтны шууд удирдлагын дор гїйцэтгэвэл зохино. 7.2.5.1 Барилгын машиныг байрлуулах ба єргєгддєг тэвш бїхий тээврийн

хэрэгслийг цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгаалалтын бїсэд ажиллуулахад тухайн шугамыг хїчдлээс салгасан байх шаардлагатай.

7.2.5.2 Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг хїчдлээс тодорхой їндэслэлээр салгах боломжгїй бол цахилгааны шугамын хамгаалалтын бїсэд дор дурдсан шаардлагуудыг хангасан нєхцєлд барилгын машиныг ажиллуулахыг зєвшєєрнє.

а). Барилгын машины єргєх буюу хєдєлгєєнт хэсгийн ямар ч байрлалаас хїчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугам хїртлэх зай ГОСТ 12.1.051-90 стандартын дагуу хїснэгт 2-т зааснаас багагїй байх ёстой.

б). Гинжит єєр явагч механизмаас бусад машины эх биеийг зєєврийн газардуулагчаар газардуулга хийсэн байвал зохино.

Хїснэгт 2.

Агаарын шугамын хїчдэл, кВ

Зай, м Хамгийн бага Техникийн хэрэгслээр

хэмжигдэх хамгийн бага 20 хїртэл 2,0 2,0

20-35 –аас дээш 2,0 2,0 35-110 –аас дээш 3,0 4,0 110-220 –оос дээш 4,0 5,0 220-400 –аас дээш 5,0 7,0 400-750 –иас дээш 9,0 10,0 750-1150 –иас дээш 10,0 11,0

БНбД 12-03-04

21

7.2.5.3 Єєрєє явагч сумт краныг цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бїсэд байрлуулахдаа сумаа єргєхийн ємнє дэгээ, тэнжээг салгах їйл ажиллагааг оосорлогчийн оролцоогїй, краны машинч єєрєє гїйцэтгэнэ.

7.2.6. Машины засвар, техникийн їйлчилгээг ажлын бїсийн гадна хийнэ. 7.2.7. Онцгой нєхцєлд (ухсан хєрсєнд налуу гаргаж тэгшлэх, єндєр хїчдэлийн

шугам буюу ашиглагдаж байгаа барилга байгууламжийн ойролцоох хєрсєєр булагдсан хэсгийг цэвэрлэх) машинаар ажил гїйцэтгэх їед ажиллагсад, бусад хїмїїсийг машины ажлын явцад їїсч болох їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлээс урьдчилан сэргийлэхїйц, нэмэгдэл хэрэгслээр машиныг тоноглосон байвал зохино.

7.2.8. Машин, тээврийн хэрэгслийг тусгай зориулалтын тээврийн хэрэгсэл дээр буюу хєлєєр нь зориулалтын замаар тээвэрлэн шилжїїлэхэд замын хєдєлгєєний дїрмийг баримтална.

Машин, тээврийн хэрэгслийг байгалийн бартаа, зохиомол байгууламж болон тємєр замын хаалтгїй гармаар дамжуулан тээвэрлэхдээ замын хєдєлгєєний байдлыг судалсны їндсэн дээр гїйцэтгэвэл зохино. Шаардлагатай тохиолдолд машин, тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєний замыг тухайн машин, тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын баримт бичигт заасан шаардлагын дагуу замыг тэгшлэх буюу бэхэлсэн байвал зохино.

7.2.9. Хєдєлгєєнт тоноглол бїхий машин ашиглах їед ажлын аюултай бїсэд хїмїїс орохоос урьдчилан сэргийлж, хэрвээ їйлдвэрлэгч-заводын зааварт єєр нэмэгдэл шаардлага тавиагїй бол машин тєхєєрємжєєс 5 м-ээс багагїй зайд аюултай бїсийн хилийн зайг тогтооно.

7.2.10. Цахилгаан тэргэнцэрийн гїйдэл хїлээн авагч, удирдлага, тормоз (хурд сааруулагч) ба дохио бїрэн бус, тэрчлэн цахилгаан гїйдлийн їйлчлэлээс хамгаалах (тусгаарлах дэвсгэр, тусгаарлагч бээлий) хэрэгсэлгїйгээр ашиглахыг хориглоно.

7.3. Суурь машины ашиглалтын їеийн аюулгїйн ажиллагаанд тавигдах шаардлага

7.3.1 Їйлдвэр, объектын єргєтгєл, техникийн шинэчлэлт, сэргээн засварлалт, суурилагдсан їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж (суурин машин)-ийг хїлээн авах объектын бїрэлдэхїїнд хамруулан тогтоосон журмын дагуу ашиглалтад оруулна.

Барилгын талбайд суурилагдсан машин, тоног тєхєєрємж (бетон- зуурмагийн узел, завод, єргєгч, шахсан хийн станцууд г.м) –ийг мєн талбай дээр тухайн тєрлийн тоног тєхєєрємжийн ашиглалтын їед хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа хариуцсан албан тушаалтан, шаардлагатай тохиолдолд улсын холбогдох мэргэжлийн хяналтын байгууллагын оролцоотой, хамтын шийдвэрээр ашиглалтад оруулах ба хїлээн авна.

7.3.2 Їйлдвэрийн нутаг дэвсгэр дээр суурин ажиллагаатай машин тєхєєрємжийг зураг тєслийн дагуу байрлуулах ба їїнд цехїїдэд байвал зохих зай хэмжээ дор дурдсанаас багагїй байвал зохино.

• Тєв хэсгийн зай ……………………………………………………………….. 1,5 м • Тоног тєхєєрємж хоорондын зай ……….………………….……………… 1,2 м • Їйлдвэрийн барилга, тоног тєхєєрємж хоорондын зай………..………. 1,0 м • Тоног тєхєєрємжийн засвар, їйлчилгээнд зориулагдсан зай ……… … 0,7 м.

Ажлын байрны явах хэсгийн нэг талд байрлалтай нєхцєлд ажлын байрны дэргэдэх явах хэсгийн єргєнийг 0,75 м –ээс багагїй, харин хоёр талын байрлалтай явах хэсгийн єргєнийг 1,5 м-ээс багагїйгээр нэмэгдїїлвэл зохино.

БНбД 12-03-04

22

7.3.3. Ажиллах явцдаа тоос їїсгэдэг суурин машин (бутлах, нунтаглах, холигч г.м) –ууд нь тоос шїїх болон зайлуулах хэрэгслээр тоноглогдсон байвал зохино.

7.3.4. Аюул учруулж болзошгїй суурин тєхєєрємжийн хєдєлгєєнт хэсгїїдийг тор буюу хаалт, хашлагаар хамгаалсан байвал зохино.

7.3.5. Бїтэц болон технологийн шаардлагаар хаалт хамгаалалтыг суурин байдлаар тоноглох боломжгїй нєхцєлд салгаж, угсардаг хаалт хамгаалалт, хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

7.3.6. Хаалт хамгаалалт буюу тоног тєхєєрємжийн эх биен дэх салгаж, угсардаг, гїйдэг таг, хаалга, цонх зэргийг тохиолдлоор салж, нээгдэх боломжийг хязгаарласан автомат тїгжээгээр тоноглосон байх хэрэгтэй.

7.3.7. Машины ашиглалтын їед цахилгаан гїйдэлд цохиулахаас хамгаалах дор дурдсан аюулгїйн арга хэмжээг хэрэглэвэл зохино. Їїнд:

• Аюул учруулах їїсвэр болох їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн гїйдэл дамжуулагч хэсгїїд нь найдвартай тусгаарлалттай байхаас гадна, хаалт хамгаалалтайн дээр хїн хїрэхээргїй орчинд тусгайлан байрласан байвал зохино.

• Цахилгаан тєхєєрємжийн гїйдэл дамжуулах хэсгїїд нь цоож цуургаар тоноглогдсон бат бэх хаалга бїхий єрєє тасалгаа, хайс хашлаганд байрлавал зохих ба хїн хїрэх боломжтой газар байрлалтай бол хамгаалах хашлагаар битїїлэн хаасан байна.

• Їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн тємєрлєг эд ангиуд, тусгаарлалт гэмтсэний улмаас аюултайд тооцогдох хэмжээний хїчдэл дамжигдахад хїрч болох тул тємєрлєг эд ангиудыг газардуулсан байвал зохино.

• Їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн цахилгааны холболтын схемд цахилгааны бїхий л хэлхээсийг тэжээлийн шугамаас тєвлєрїїлэн салгах тєхєєрємж байрлуулахаар тєлєвлєсєн байвал зохино.

7.3.8. Нэгээс илїї тооны ажиллагчид бїхий технологийн нэгдмэл їйл явцад нэгтгэгдсэн машинууд нь ажилчдад машиныг ажиллуулах тухай урьдчилан сэргийлэх дохиоллын системээр хангагдсан байвал зохино.

Алсаас тєхєєрємжийг залгаж, хєдєлгєхдєє урьдчилан сануулах дуут болон гэрлэн дохио єгч, тоног тєхєєрємжийн їйлчилгээний байрнаас залгаж болох тухай хариу дохио хїлээж авсны дараа залгана.

7.3.9. Дохионы хэрэгсэл (хонх, гэрэл, дуут дохио)-їїд нь механик гэмтлээс хамгаалагдсан, їйлчилгээний ажилчдын ажлын бїсэд найдвартай сонсогдох ба їзэгдэх орчинд байрласан байвал зохино.

7.3.10. Дохиоллын хїснэгт, тоног тєхєєрємжийг залгах ба салгах дарааллын тухай журмыг ажлын байр, цехїїдэд ил тод харагдах газар байрлуулвал зохино.

7.3.11. Їйлдвэрийн байр, галерей, эстакадад туузан болон бусад тєрлийн зєєгїїрїїдийг байрлуулах ба тэдгээрийн бїтээц нь ГОСТ 12.2.022-80 стандартын аюулгїйн шаардлагыг хангасан байна.

7.3.12. Тоосрох материал тээвэрлэхэд зориулагдсан босоо шанаган, хусуурт ба шурган зєєгїїрїїдийг бїхий л уртад тоос ялгарах боломжийг арилгаж чадахуйц бїрхїїл, хаалтаар тоноглосон байвал зохино.

7.3.13. Бункер-хуримтлуулагч нь їйлчилгээний талбайгаар тоноглогдсон байх ба дор дурдсан хэмжээтэй байвал зохино.

• Шал буюу хучилтаас тасалгааны бїтээц хїртлэх єндєр……2,0 м-ээс багагїй; • єргєн ……………………………………………………………… 1,0 м-ээс багагїй; • талбайн эргэн тойрны хашлагын єндєр ……………………. 1,1 м-ээс багагїй;

7.3.14. Бункерийн хяналтын цонх нь цоож, тїгжээ бїхий нээгддэг тагтай байвал зохино. Тїлхїїрийг ажлыг удирдагч хадгална.

Бункерд материал наалдаж овоорохоос урьдчилан сэргийлэх тєхєєрєг (цахилгаан доргиур, уур-цахилгаан халаагуур, хийн їлээгїїр г.м) хэрэглэвэл зохино.

БНбД 12-03-04

23

Бункерїїдийг 20х20 см-ээс илїїгїй нїх бїхий тороор хаасан байх шаардлагатай. Бункерийн цэвэрлэгээг хариуцлагатай албан тушаалтны хяналтын дор гїйцэтгэвэл зохино.

Том ширхэглэлийн материалыг гар багажаар бункерийн торон дээр цохиж, бутлахыг хориглоно. Бутлуурыг ажиллаж байх їед камераас материалын бєєн хэсгїїдийг авахыг хориглоно.

7.3.15. Бємбєлєгт тээрэм ба бутлуур нь хїлээн авах, тээврийн тоноглолын їйлчилгээний талбай, тєв удирдлагатай холбосон хоёр талын дохиоллын холбоог хангасан дуут ба гэрлэн дохионы системээр тоноглогдсон байх ёстой.

7.3.16. Бємбєлєгт тєрлийн барабаныг хїмїїс зорчих талаас торон хашлага хийж хамгаалсан байвал зохино. Хамгаалалтын торон хашлагын хаалгыг нээхэд хїчдэл шууд салж байхаар автомат унтраалгаар тоноглогдсон байвал зохино.

7.3.17. Хїлээн авах цоргууд нь салгаж, угсардаг тємєр хашлагатай байна. 7.3.18. Бутлуурын їйлчлэгч ажилтан (машинч) бутлуурын камерт тохиолдлоор орсон,

їл бутлагдах биетийг гаргаж авахад шаардлагатай тоног хэрэгсэл (дэгээ, хавчаар г.м) болон хамгаалалтын нїдний шилээр хангагдсан байх ёстой.

7.3.19. Ачаа ачих, буулгах талбайд єргєгч цамхаг ашиглах їед, ачаа ачих, буулгах арга, дохиоллын арга хэлбэр, дохиочин-оосорлогчийн їйл ажиллагааны журам, барилгын ачаа єргєгчийн тавцанд хїн гарахыг хориглох болон єргєгч- цамхагийн їйлчилгээний бусад зааврыг багтаасан, їйлчилгээний зааврыг єргєгч цамхагийн кабин (тавцан) –д зїїж байрлуулсан байвал зохино.

7.3.20. Єргєгч- цамхагийн задгай тавцангийн ачаалах байрны дээр 2,5-5 м єндєрт, 40 мм-ээс багагїй зузаан банзаар хамгаалалтын давхар шал суулгасан байвал зохино.

7.3.21. 0,07 МПа –аас илїї даралтат сав, 115 0 С-аас илїї температур бїхий ус халаах тогоо суурилуулах, ашиглалт, засварын аюулгїй ажиллагааны зохион байгуу-лалт нь энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Даралтат савыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”, “Уурын ба усан халаалтын зуухыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”-ийн шаардлагыг хангаж байвал зохино.

7.3.22. 0,07 МПа-аас илїїгїй даралтад ажиллах уурын тогоо, 115 0 С (388 К)-аас илїїгїй температур бїхий ус халаагч, халаалтын усан тогооны угсралт, засвар їйлчилгээ ба ашиглалтыг энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Уур, халуун усны шугам хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”-ийн шаардлагын дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

7.3.23. Энэ дїрмийн 7.3.21, 7.3.22 зїйлд заасан тоног тєхєєрємжийг ашиглагч байгууллага савны ашиглалт, техникийн байдалд хяналт тавих їїрэг бїхий ажилтан, тоног тєхєєрємжийн бїрэн байдал, аюулгїй ажиллагаа эрхэлсэн албан тушаалтныг мэдлэгийн шалгалтад тогтоосон журмын дагуу хамрагдсан їйлдвэрийн мэргэжилтнїїдээс томилон ажиллуулвал зохино.

7.3.24. Рельсэн краны замын ашиглалт, байгууламж нь ГОСТ Р 51248-99 стандартын шаардлагыг хангасан байх ёстой.

7.4. Механикжуулалтын хэрэгсэл, дамжуур шат, тоноглол, цахилгаанжсан багажны ашиглалтын їеийн аюулгїйн шаардлага

7.4.1. Механикжуулалтын хэрэгсэл, тоноглол, тєхєєрємж, цахилгаанжсан гар багаж, машиныг ажиллуулагч ажилтан, їйлдвэрлэгч-заводын болон зааврын дагуу тэдгээрийг хэрэглэн ажил гїйцэтгэх аюулгїй ажиллагааны арга барилын сургалтад хамрагдсан байвал зохино.

7.4.2. Дїїжин шатыг єргєхєд зориулагдсан газар дээр суурилуулан лебедкийг тїїний татах хїчээс 2 дахинаас илїї жинтэй хїндрїїлэх ачаагаар ачаалбал зохино.

БНбД 12-03-04

24

Хїндрїїлэх ачааг лебедкийн арал дээр бэхэлнэ. Лебедкийн гол дээр ороогдох татлагын ороодсын тоо ачааны доод байрлалд, хоёроос цєєнгїй байх ёстой.

7.4.3. Ачаа єргєх домкратыг ашиглаж эхлэхийн ємнє, мєн 12 сар тутамд, тэрчлэн нэг бригадаас нєгєєд шилжїїлэх ба засварын дараа заавал туршиж байвал зохино.

Туршилтыг даацаас 25 хувиар илїї статик ачаагаар гїйцэтгэвэл зохино. Туршихдаа ашиглалтын баримт бичгийн дагуу домкратын шураг, толгойг ачааг хамгийн єндєрт єргєхєд дїйцэх, эцсийн дээд байдалд хїргэн сунгасан байх ёстой.

7.4.4. Ачаа оосорлох хэрэгсэл, кассет, сав боодол зэрэг тоноглолуудыг тэдгээрийн ашиглалт, бїрэн байдлыг хариуцагч албан тушаалтан эрхлэн ашиглалтын явцад ачаа єргєх кран болон бусад технологийн тоног хэрэгслийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийн шаардлагаар тогтоогдсон хугацаанд техникийн їзлэгт хамруулж байвал зохино. Техникийн нєхцєл, їйлдвэрлэгч-заводын зааварт єєрєєр заагдаагїй бол 6 сар тутам нэгээс цєєнгїй удаа їзлэг хийх ба їзлэгийн дїнг ажлын журналд бїртгэж байна. Їзлэгт хамрагдаагїй ачаа оосорлох хэрэгсэл, кассет, сав баглаа боодлыг хэрэглэхийг хориглоно.

7.4.5. Барилгын материалын їйлдвэр, барилгын бусад їйлдвэрлэлд ашиглаж байгаа ачаа єргєх дэгээ, тоноглол (тэнжээ, траверс) нь єргєж байгаа ачаа мултрахаас урьдчилан сэргийлэх тїгжих тєхєєрємжєєр хангагдсан байх шаардлагатай.

7.4.6. Барилгын шат угсрах хєрсний гадаргууг тэгшилж, нягтруулсан байхаас гадна гадаргуугийн усыг зайлуулахаар тооцоологдсон байвал зохино. Эдгээр шаардлагыг хангах боломжгїй тохиолдолд шат, хайсыг тохируулга хийх боломжтой тулгуур (домкрат) хэрэглэн хэвтээ чиглэлийн тэгш байдлыг хангах буюу тїр тулгуур байгууламж хэрэглэвэл зохино.

7.4.7. Барилгын шат нь тооцооны хувийн тогтворжилтыг хангахгїй нєхцєлд барилгын хананд (угсармал шат) їйлдвэрлэгч - заводын техникийн баримт бичигт заагдсан аргуудаар бэхлэх буюу ажил гїйцэтгэх зохион байгуулалт – технологийн баримт бичгїїдэд тусгагдсаны дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

Бэхэлгээний байршил, арга хэлбэрїїд зохион байгуулалт – технологийн баримт бичигт заагдсан байвал зохино. Тєсєл болон їйлдвэрлэгч- заводын зааварт тусгайлсан заалт ороогїй бол шатны барилгын хананд хийгдэх бэхэлгээг захын багананд нэг эгнээ алгасан, дээд эгнээнд 2 алслалын дараа ба шатны 50 м 2 гадаргуу тутамд барилгын гадна нїїрэнд нэг бэхэлгээ хийх замаар гїйцэтгэсэн байвал зохино.

Шатны бэхэлгээг барилга, байгууламжийн хашлага хана, карниз, тагт ба бусад єнгийлтийн хэсэгт хийхийг хориглоно.

7.4.8. Тээврийн хэрэгслийн зорчих хэсгийн ойролцоо байрлах шатыг тээврийн хэрэгслийн овроос 0.6 м-ээс ойргїй зайд дохионы шон байрлуулсан хашлага хийсэн байвал зохино.

7.4.9. Ажил гїйцэтгэх явцад шатанд їйлчлэх ачаа ба їйлчлэл нь техникийн нєхцєл болон тєсєлд тооцогдсоноос илїї байж болохгїй. Шат, ванданд дамжигдах нэмэлт ачаа (материал єргєх машин, ачаа єргєх талбайгаас г.м) їйлчлэх тохиолдолд тэдгээрийн бїтээцийг эдгээр ачаалалд шалгаж, тооцсон байвал зохино.

7.4.10. Шат, вандангаар хїн єгсєх хэсэгт зєвшєєрєгдєх ачааны дээд хэмжээ, байршил, аюул, ослын нєхцєлд ажиллагчдыг гаргах схем зураг, сурталчилгаа, самбар байрлуулсан байвал зохино. Шатны єгсєх, уруудах хэсэг нь гишгїїртэй байна.

7.4.11. Шатны хучилт, явах хэсэг нь тэгш гадаргуутай, банзны хоорондын зай 5 мм-ээс илїїгїй байх ба 1.3 м-ээс илїї єндєрт байрлах шатны тавцан нь

БНбД 12-03-04

25

хайс, хормойвчтой байна. Хайсны єндєр 1.1 м-ээс богиногїй, хормойвчийн єндєр 0.1 м-ээс багагїй, хєндлєвч-хашлага 0.5 м-ээс илїїгїй байна.

7.4.12. Шавардлага, заслын ажилд хэрэглэх шатны доор бусад ажил явагдах, явах хэсэг байрлах нєхцєлд хучилт, шалыг ямар ч зай завсаргїй нягт шахсан байвал зохино.

7.4.13. Шатны дэвсгэр шалны банзыг уртын дагуу давхарлан зєрїїлж холбохыг зєвшєєрєх ба холбогдох зїйдлийн хэсэг нь тулаасан дээр байрлах ба зєрїїлгийн хэмжээ тал бїрд 0.2 м-ээс багагїй байвал зохино.

7.4.14. Шат, вандангийн єндєр нь 4 м хїртэл бол тїїнийг ажил гїйцэтгэгч, мастер хїлээн авч, ажлын журналд бїртгэсний дараа, харин 4 м-ээс илїї єндєртэй шат, ванданг барилга угсралтын байгууллагын удирдлагын томилсон комисс хїлээн авч, акт їйлдсэний дараа тус тус ашиглахыг зєвшєєрнє.

7.4.15. 6 м ба тїїнээс єндєр шатнаас ажил гїйцэтгэх нєхцєлд ажлын (дээд, доод), хамгаалалтын хоёроос доошгїй тавцан (хучилт)-тай байх ба ажлын байр нь барилга, байгууламжийн хананд тулж байрласан байхаас гадна ажлын тавцангаас 2 м-ээс илїїгїй єндєрт байрлах шатны тавцангаар хамгаалагдсан байвал зохино.

Шатан дор ажил гїйцэтгэх, хїмїїсийн хєдєлгєєн тєлєвлєгдєєгїй, шатны ойролцоо тээврийн хєдєлгєєн хийгдэхгїй тохиолдолд хамгаалалтын (доод) хучилт байх шаардлагагїй.

7.4.16. Шатны ойролцоо хїмїїсийн хєдєлгєєн, урсгал зохион байгуулахад гарцыг хамгаалалтыг тууш саравчаар тоноглох ба шатны нїїр талыг 5х5 мм-ээс илїїгїй тороор битїїлж, хамгаалалт хийсэн байвал зохино.

7.4.17. Ашиглалтын явцад барилгын ажлын шатны байдлыг 10 хоног тутам нэг удаа даамал буюу хэсгийн инженер, ахлагч биечлэн їзлэг, шалгалт хийж байвал зохино.

Ажлын шатнаас сар ба тїїнээс илїї хугацаанд ажил хийгдээгїй бол дахин ажил гїйцэтгэхийн ємнє энэ дїрмийн 7.4.14 зїйлд заасан журмаар ашиглалтад хїлээн авбал зохино.

Бороо хур, їер, салхи шуурга, газар хєдлєлтийн дараа ажлын шат, тїїнд хамаарах хэрэгслийн даацын эд ангиудад їїссэн байж болох хэв гажилт, буурь хєрсний даацын чадавхид їїссэн нєлєєллийг нэмэлт їзлэгт хамруулан тодорхойлвол зохино.

Їзлэгээр ажлын шатны даацын бїтээцэд хэв гажилт, хєрсний даацын чадавхид єєрчлєлт илэрсэн тохиолдолд эдгээр зєрчлийг арилгах арга хэмжээ авч, ажлын шатыг 7.4.14 зїйлд тогтоосон журмаар дахин хїлээн авна.

7.4.18. Барилгын хананд тулган угсарсан ажлын шатыг буулгах явцад нэгдїгээр давхрын хаалга суулгах онгорхойнууд, бїх давхруудын тагтны гарцыг (буулгах хэсгийн хязгаарт) битїїлэн хаасан байвал зохино.

7.4.19. Хєдєлгєєнт шат, хэрэгслийг ашиглах їед дараах шаардлагуудыг хангасан байвал зохино:

• Шат, ажил гїйцэтгэх хэрэгслийг шилжїїлэх хєндлєн, дагуу чиглэлийн гадаргуугийн налуугийн хэмжээ нь паспортод заагдсан їйлдвэрлэгч - заводын ашиглалтын зааварт заагдсан хэмжээнээс илїї байх ёсгїй.

• 10 м/с –ээс илїї хурдтай салхитай їед шат хэрэгслийг нїїлгэн шилжїїлэхийг хориглоно.

• Шат, тїїний хэрэгслийг шилжїїлэхийн ємнє материал, сав, баглаа боодлоос бїрэн чєлєєлсєн байхаас гадна тїїн дээр хїн байхыг хориглоно.

• Шатны хашлаган дахь хаалгыг дотогш нээгдэхээр хийсэн байхаас гадна чєлєєтэй нээгдэх боломжийг хязгаарласан, давхар чиглїїлэгчтэй байвал зохино.

БНбД 12-03-04

26

7.4.20. Дїїжин шат, ванданг угсарч нэг цагийн турш хэвийн ачааллаас 20 % илїї статик ачаалалд туршиж, шаардлага хангасны дараа ашиглалтын зєвшєєрлийг олгоно.

Їїний дараа єргєх ванданг хэвийн хэмжээнээс 10 % илїї динамик (хєдєлгєєнт) ачаалалд туршсан байвал зохино.

Дїїжин шат, вандангийн сорилт туршилтын їр дїнг актад тусгах буюу ажлын журналд бїртгэсэн байвал зохино.

Дїїжин шат, ванданг дахин ашиглах тохиолдолд шатны дїїжлэх бїтээцийг тооцооны ачаанаас 2-оос багагїй дахин ачаалалд шалгагдсан, шаардлагатай туршилтыг хангах нэг маягийн зангилгаагаар бэхлэгдсэн нєхцєлд тэдгээрийг туршихгїйгээр ашиглалтад оруулж болно.

7.4.21. Барилга угсралтын ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэх дїїжин шат, вандангийн бїтээц нь ГОСТ 27372-87 стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.

7.4.22. Дїїжин (єргєгдєгч) шатыг ажлын засварлагын їед газарт буулгасан байх ёстой. Єргєгдєгч шатнаас барилга байгууламжид шилжиж орох ба буцахыг хориглоно.

7.4.23. Зєєврийн угсармал бус (шат, гишгїїр, трап ба гїїр) шатыг тємєр буюу I ба II зэргийн шилмїїст модны зїсмэлээр хийж, бэлтгэсэн байвал зохино.

7.4.24. Тулган байрлуулах модон шатны урт 5 м –ээс илїїгїй байвал зохино. 7.4.25. Ажлын шатны єгсєх хэсгийн налуу 60 0 -аас хэтэрч болохгїй. 7.4.26. Шатыг ашиглахын ємнє суурилуулсан шатны алслалын дунд байрлах

гишгїїр дээр 1200Н (120 кгс) статик ачаагаар туршсан байвал зохино. Барилга байгууламжийн ашиглалтын явцад модон шатыг хагас жил бїр, тємєр шатыг жил тутам туршиж байвал зохино.

7.4.27. Ажлын талбайгїй тулган байрлуулсан шатыг зєвхєн баригдаж байгаа барилгын давхар хооронд шилжих ба тулаас шаардахгїй барилгын бїтээцийн ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

Тулаасан ба єлгєєсєн шатууд нь ашиглалтын їед шилжих ба холбирохоос урьдчилан сэргийлэх тоноглолоор хангагдсан байвал зохино. Тулаасан ба єлгєєсєн шатны доод тєгсгєлд хурц їзїїр бїхий бїслїїр тавьж хєрсєнд суулгах ба харин (паркет, тємєр хавтанцар, бетон г.м) толигор гадаргуу дээр тулах шат ашиглах їед гулсдаггїй материалаар ивїїр, дэр хийсэн байвал зохино.

7.4.28. Хийц, бїтээц дээр ажил гїйцэтгэх зориулалтаар хэрэглэх дїїжин шат, тавцан нь бат бэх бэхэлгээг хангаж чадахуйц тусгай бэхлэгч-дэгээгээр хангагдсан байвал зохино. Тэдгээрийг угсрагдах бїтээцэд угсрахын ємнє байрлуулан бэхэлсэн байвал зохино.

Тулаасан шатны хэмжээ нь ажилчид, шатны дээд тєгсгєлєєс 1 м-ээс багагїй зайд байрлах гишгїїр дээр зогсоо байдлаар ажил гїйцэтгэх боломжийг хангахуйц байвал зохино.

1,3 м-ээс дээш єндєрт тулаасан шатнаас ажил гїйцэтгэх їед байгууламжийн бїтээцэд буюу барилгын бїтээцэд бэхэлсэн шатанд бэхлэгдсэн хамгаалах бїс хэрэглэвэл зохино.

7.4.29. Тээврийн хэрэгсэл болон хїмїїсийн хєл хєдєлгєєн ихтэй хэсэгт тулаасан шатыг байрлуулах орчныг ажил гїйцэтгэх хугацаанд хайс, хашлагаар хаах буюу хамгаалалтад авсан байвал зохино.

7.4.30. Дор дурдсан ажлуудыг гїйцэтгэхийг хориглоно. ­  Ажиллаж байгаа туузан зєєгїїр, машины эргэж байгаа эд ангийн ойролцоо

зєєврийн тулаасан ба єлгєєсєн шатан дээр ажил гїйцэтгэх; ­  Цахилгаанжсан гар ба хийн багаж ашиглах; ­  Хийн ба цахилгаан гагнуурын ажил; ­  Овор ихтэй, хїнд эд анги барих ба тємєр утас сунгах;

Эдгээр ажлуудыг гїйцэтгэхэд ажлын шат, вандан, бариултай шат бїхий талбайтай шат ашиглавал зохино.

БНбД 12-03-04

27

7.4.31. Нийтийн хамгаалах хэрэгслийг суурилуулах буюу буулгаж авахдаа ажиллагсадын аюулгїй байдлыг хангасан найдвартай угсарч, суурилагдсан буюу хамгаалалтын байгууламжид бэхлэгдсэн хамгаалах бїс хэрэглэн технологийн дарааллаар гїйцэтгэвэл зохино.

Хашлагыг суурилуулах ба буулгах ажлыг їйлдвэрлэгч - заводын ашиглалтын баримт бичгийн дагуу тусгайлан сургалтад хамрагдсан, бригадын бїрэлдэхїїнд багтах ажилчид гїйцэтгэвэл зохино.

7.4.32. Цахилгаанжсан гар багажийг дараах нєхцлийг хангасан тохиолдолд ашиглана.

• Машиныг ажиллуулахын ємнє тїїний иж бїрдэл, эд ангиудын найдвартай бэхэлгээ, хамгаалах бїрхэвч, кабелийн бїрэн байдлыг тогтмол шалгаж байвал зохино.

• Ажил эхлэхийн ємнє машиныг болон тїїний унтраалгын бїрэн бїтэн байдлыг ачаалалгїй сул ажиллуулж шалгасан байвал зохино.

• Ажлын завсарлага, ээлжийн ажлын тєгсгєл, цэвэрлэгээ ба тосолгоо хийх їед болон ажлын багажийг солиход машиныг унтраасан, цахилгаан гїйдэл, хий дамжуулах шугамнаас салгасан байвал зохино.

• Ажиллагчийн гарт ногдох жин 10 кг-аас илїї байх гар багажийг дїїжин хэрэгсэлтэйгээр ажиллуулвал зохино.

• Єндєрт машинаар ажил гїйцэтгэх нєхцєлд тогтвортой вандан (тавцан) ашиглавал зохино.

• Ажлын тоног тєхєєрємжийг солих, тосолгоо, засвар хийх, ирлэх болон тохируулах, эд ангийг солих ажлыг тухайлсан ажилтнаар гїйцэтгїїлвэл зохино.

7.4.33. Цахилгаанжсан гар багаж нь ГОСТ 12.2.013.0-91 стандартын шаардлагыг хангасан байх ёстой.

Цахилгаанжсан гар багажаар ажиллагч нь цахилгааны аюулгїй байдлын нэгдїгээр зэрэгтэй байх ба тїїнийг жил бїр баталгаажуулж байх шаардлагатай.

7.4.34. Тасалгааны гадна ажил гїйцэтгэх бїх тохиолдолд, харин тасалгаанд ажиллагч цахилгаан гїйдэлд цохиулах илїї аюултай нєхцєлд ГОСТ 12.1.007.0-75 стандартын дагуу II ба III ангилалын цахилгаанжсан гар багаж хэрэглэх шаардлагатай.

II ангилалын машинаар ажиллах їед нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэл (тусгаарлагч улавч, дэвсгэр, тусгаарлагч бээлий) хэрэглэвэл зохино.

Ажиллагч цахилгаан гїйдэлд цохиулах онцгой аюултай нєхцєл (зуух, битїї саванд ажиллах)-д зєвхєн III ангилалын цахилгаанжсан гар багаж ашиглах ба тусгаарлагч углааш, бээлий ба дэвсгэр хэрэглэвэл зохино.

7.4.35. II ангилалын цахилгаанжсан гар багаж хэрэглэх бїх тохиолдолд тэдгээрийг тусгаарлах ороомог бїхий шулуутгагчаар буюу бууруулах трансформатороор дамжуулан залгасан байвал зохино.

7.4.36. Хийн ажиллагаат гар багажууд нь ГОСТ 12.2.010-75 стандартын шаардлагыг хангаж байвал зохино. Хийн ажиллагаат гар багажаар ажиллахдаа дараах зїйлийг анхаарвал зохино. 

­  машиныг (туршихаас бусад тохиолдолд) ачаалалгїй сул ажиллуулахгїй байх; 

­  элдэв гэмтэл, согог илэрсэн тохиолдолд ажлаа зогсоож, машиныг засварт шилжїїлэх; 

­  шахсан хий дамжуулах шугам болон нїїдлийн компрессорын хийн даралт машины ажлын даралттай тохирч байгаа эсэхийг ямагт хянах;

Хийн хоолойд шахсан хий байх їед ажлын багажийг солихыг хориглоно.

БНбД 12-03-04

28

7.4.37. Цохилтын буюу эргэх їйлчлэлийн хийн машинаар ажиллагч, алгандаа доргилтын хамгаалах хавчуурга бїхий зєєлєн бээлий хэрэглэвэл зохино.

7.4.38. Барилгын їйлдвэрлэлд хэрэглэж байгаа багаж нь 10 хоногт нэгээс цєєнгїй удаа, тэрчлэн хэрэглэхийн ємнє їзлэгт хамруулж байвал зохино. Аюулгїйн шаардлага хангаагїй багаж хэрэгслийг тухай бїр ашиглалтаас хасч байвал зохино.

7.4.39. Багаж хэрэгслийг зєєвєрлєх їед тїїний хурц їзїїрийн эд ангийг бїрээсээр бїрж хамгаалсан байна.

7.4.40. Сїх, алх, зээтїї ба бусад цохилтын багаж хэрэгслийн иш (бариул) –ийг хатуу тєрлийн (царс, агч, яшил тэс /сэндэн/, хайлаас, яргай г.м) модоор зуйван дугуй хэлбэрийн хєндлєн огтлолтойгоор хийсэн байвал зохино.

Ишний багаж суулгах тєгсгєл нь шаантагласан байх шаардлагатай.

8. Тээвэрлэлтийн болон ачиж, буулгах ажил

8.1. Ерєнхий шаардлага

8.1.1. Барилгын їйлдвэрлэлийн тээвэр, ачилт, буулгалтын ажилд энэхїї норм ба дїрмийн зэрэгцээгээр автотээврийн хєдєлмєр хамгааллын MNS 5079:2001, ГОСТ 12.3.020-80 стандартуудыг мєрдвєл зохино.

8.1.2. Ачиж, буулгах ажилд хэрэглэх тээврийн хэрэгсэл, тоног тєхєєрємжїїд нь ачиж, зєєвєрлєж, буулгаж байгаа ачааны шинж чанартай дїйцэж байвал зохино.

Ачиж, буулгах ажлын талбай нь тэгшилсэн, 1:10 –аас илїїгїй налуутай байх ба хэмжээ болон хучлага нь ажил гїйцэтгэх тєсєлд заагдсаны дагуу хийгдсэн байвал зохино. “Орц”, “Гарц”, “Эргэлт”-ийг зохих байранд їзэгдэхїйцээр бичиж тавьсан байна.

Єгсєх, уруудах хэсэгт євлийн улиралд замын цас, мєсийг байнга цэвэрлэж, элс, їнс цацаж байвал зохино.

8.1.3. Ширхэгийн болон нунтаг материал буулгах зориулалтын тавцан нь зохих маркийн ачааны автомашины бїрэн ачааг хїлээн авах тодорхой нєєцтэйгээр тооцогдсон байх ба даацын зєвшєєрєгдєх дээд хязгаарыг заасан тэмдгїїдийг байрлуулах ба хажуу талаараа дугуйн хязгаарлалын дохионы шонгууд байрлуулсан байвал зохино.

8.1.4. Сав, баглаа, боодол (баглаа, боодол, торх, боошиг, хуйлмал г.м) –той материал агуулах зориулалтын ачилт, буулгалтын талбайд автомашины тэвшний шалны тївшинтэй тэнцїї єндєртэй тавцан хийсэн байвал зохино.

8.1.5. Їйлдвэрлэлийн талбай, ачих, буулгах талбайн орох, гарах зам, автомашины хєдєлгєєнийг замын ерєнхий заалт, тэмдгїїдээр зохицуулна.

8.1.6. Ачиж, буулгах талбайд автомашиныг цуваагаар єєр хооронд нь 1 м-ээс багагїй, зэрэгцээгээр 1,5 м-ээс багагїй зайтайгаар байрлуулна. Автомашиныг барилга байгууламжийн ойролцоо ачаа ачихаар байрлуулахад барилга обьект, машины тэвшний арын хашлагын хоорондын зай 0,5 м-ээс багагїй байвал зохино. Хураалттай материал ба автомашины хоорондын зай 1 м-ээс багагїй байвал зохино.

8.1.7. Ачилт, буулгалтын ажил гїйцэтгэхэд ачаа єргєж, шилжїїлэх жингийн дээд хязгаарыг тогтоож, ажилчдаар энэ ажлыг гїйцэтгэхийг зєвшєєрєх тухай шаардлагыг хангасан байвал зохино.

8.1.8. Онцгой тохиолдолд дамнуургаар ачааг тэгш хэвтээ гадаргуугаар 50 м-ээс илїїгїй зайд зєєвєрлєхийг зєвшєєрнє. Дамнуургаар материалыг шат ба єлгєєсєн шатаар зєєхийг хориглоно. Нэгээс дээш давхарт байрлалтай 2 м-ээс илїї єндєртэй шат бїхий агуулахыг ачаа єргєх ба буулгах єргєгч тєхєєрємжєєр тоногловол зохино.

БНбД 12-03-04

29

8.2. Ачиж, буулгах ажлыг гїйцэтгэх їйл ажиллагаанд тавигдах аюулгїй ажиллагааны шаардлага

8.2.1. Ачиж, буулгах ажил хийгдэх талбай ба єрєє тасалгааны гэрэлтїїлэг нь СНиП 23-05-95 -ийн шаардлагыг хангасан байвал зохино.

8.2.2. Ачиж, буулгах ажлыг механикжсан аргаар, єргєн – тээвэрлэх тоног тєхєєрємжийн туслалцаатай, байгууллагын удирдагч-захирагчийн тушаалаар томилогдсон, краны аюулгїй ажиллагаа хариуцсан албан тушаалтны удирдлагаар гїйцэтгэвэл зохино.

8.2.3. Ачиж, буулгах ажлыг хариуцагч албан тушаалтан ачаа єргєх механизм, оосорлох тоног, хэрэгсэл, шат вандан гэх мэт ачиж буулгах хэрэгсэл, тєхєєргийн бїрэн байдлыг шалгах їїрэгтэй ба ажилтнуудад тэдгээрийн їїрэг, їйлдлийн дараалал, єгєгдєх дохиоллын агуулга, ачилт ба буулгалтад єгєгдсєн материалын шинж чанарыг тайлбарлан таниулах їїргийг нэг адил хїлээнэ.

8.2.4. 50 кг-аас дээш жинтэй болон 2 м-ээс дээш єндєрт єргєн тээвэрлэх ачааг ачих, буулгахдаа заавал механикжсан аргыг хэрэглэвэл зохино.

8.2.5. Байгууллага, хувь хїмїїс ачаа єргєх машин хэрэглэх нєхцєлд машинч ба оосорлогч-дохиочныг сургалтад хамруулахын зэрэгцээ ачааг зєв оосорлох арга хэлбэрийг боловсруулан, гїїрэн тєрлийн краны машинчийн аюулгїй ажиллагааны заавар, кранаар ачаа шилжїїлж ажил гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаа хариуцагчийн ажлын заавар, оосорлогч дохиочны аюулгїй ажиллагааны зааврыг мєрдєж ажиллавал зохино. Єргєн тээвэрлэх їндсэн ачааны жагсаалт, тэдгээрийг єргєн тээвэрлэх, оосорлох аргыг зургаар їзїїлэн, єргєх ачааны жинг заасан материалыг оосорлогч, машинчид єгєхийн зэрэгцээ ажлын байранд зїїсэн байвал зохино.

8.2.6. Ачиж, буулгах ажил гїйцэтгэх байр, ачаа єргєх машины ажлын бїсэд, энэ ажилд хамааралгїй гадны хїмїїс байхыг хориглоно. Ачааны нурах, унаж болох бїсэд хїмїїс, тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєн їйлдэхийг хориглоно. Ачааг ачих, буулгах ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг жолооч нараас гаргуулан авч болно.

8.2.7. Ачаа ачих тавцан, автомашины тэвшний шалны єндєр харилцан адилгїй тївшинд байх тохиолдолд гїїр хэрэглэвэл зохино.

8.2.8. Хавтгаалж, гулдмай ба бусад угсармал тємєр бетон эдлэхїїнийг ачих, буулгахын ємнє угсралтын гох, дэгээг шалгаж, элдэв наалдацыг цэвэрлэн, бїтээцийг гэмтээхгїйгээр тэгшилвэл зохино.

8.2.9. Эмнэлэгийн їзлэгийн дїнгээр MNS 4978:2000 –д заасан осолтой ба онцгой аюултай ачааг ачих (буулгах) ажил гїйцэтгэх эрх олгогдсон ажилтнуудыг эмнэлэгийн анхан шатны тусламж їзїїлэх арга барил, мэдлэг олгох, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны тусгай сургалтад хамруулан, аттестатчилж байвал зохино.

8.2.10. Аюултай ачаа ачих, буулгах ажил гїйцэтгэхийн ємнє аюулгїй ажиллагааны урьдчилсан зааварчлага єгч байвал зохино. Зааварчлагын хєтєлбєрт аюултай ачааны шинж чанар, тэдгээртэй ажиллах дїрэм, эмнэлэгийн анхан шатны тусламжийн арга хэмжээний тухай мэдэгдэхїїнийг оруулсан байвал зохино.

8.2.11. Їйлдвэрлэлийн аюултай буюу хортой хїчин зїйлийн їйлчлэлийн хэсэгт хийгдэх ачилт, буулгалтын ажлыг ажил гїйцэтгэх-зєвшєєрлєєр гїйцэтгэнэ.

8.2.12. Аюултай ачааг ачиж, буулгах, шилжїїлэх ажлыг MNS 4978:2000 стандартын дагуу аюул ослын зэрэг, ачаа илгээгчээс аюулгїйн арга хэмжээг мєрдєх заалт байгаа тохиолдолд тусгайлан бэлтгэсэн газарт гїйцэтгэвэл зохино.

БНбД 12-03-04

30

8.2.13. Зохих журмын дагуу батлагдсан норматив техникийн баримт бичгийн шаардлагад нийцэхгїй савлагаатай, сав нь бїрэн бус, марклалт ба урьдчилан сануулах бичиг, тэмдэглэгээ хийгдээгїй болох нь илэрсэн нєхцєлд аюултай ачааг буулгах, ачих ажил гїйцэтгэхийг хориглоно.

8.2.14. Ширхэгийн болон нунтаг, тоосорхог ба аюултай материал ачиж, буулгах їйлдлийг, гїйцэтгэх ажлын шинж чанарт нийцсэн нэг бїрийн хамгаалах хэрэг- сэл ашиглан механикжсан хэрэгслийн тусламжтайгаар гїйцэтгэвэл зохино. Тоосжилттой (цемент, шохой г.м) материалыг гараар ачих, буулгах їйлдлийг материалуудын температур 40 0 С-ээс илїїгїй байх нєхцєлд зєвшєєрнє.

8.2.15. Автомашины хєдєлгїїрээр хєтлєгдєгч, автомашинд суурилагдсан насосоор ачилт ба юїлэлт хийх тохиолдлоос бусад нєхцєлд аюултай ачааг машинд ачих, тїїнийг автомашинаас буулгахдаа хєдєлгїїрийг унтраасан байвал зохино. Энэ тохиолдолд жолооч насосны удирдлагын байранд байх ёстой.

8.2.16. Ачаа єргєх кран хэрэглэн ачиж, буулгах ажил гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагааг хангахын тулд ажил гїйцэтгэгч эзэн, байгууллага дор дурдсан шаардлагуудыг хангасан байвал зохино. • Ажил явагдах байр, орчинд ажил гїйцэтгэхтэй холбоогїй хїмїїс байхыг

хориглоно. • Автомашины бїхээг, тэвшинд хїмїїс байх нєхцєлд ачааг машины тэвш

дээр буулгах, єргєхийг хориглоно. • Автомашинд болон хагас вагонд тогтмол ачиж, буулгах ажил хийгдэх

газруудад оосорлогчидод зориулж байнгын тавцан барих, эсхїл дїїжин талбай гаргасан байна.

• Хагас вагонд дэгээт кранаар ачилт, буулгалтыг хийхдээ краны эзэмшигчийн заавар технологиор гїйцэтгэх ба тухайн технологид ачаа шилжих їед оосорлогч - дохиочны байрлах байр, тэдгээрийн тавцан, саравчтай талбайд аюулгїй гарах боломжийг тодорхойлон заасан байвал зохино.

• Ачаа шилжїїлэх їед хагас вагонд хїмїїс байхыг хориглоно. 8.2.17. Ачаа ачих, буулгах їед дохиолол, оосорлох ажлыг, тухайн ажлыг гїйцэтгэх

эрхийн їнэмлэх бїхий тусгай сургалтад хамрагдсан хїмїїсээр гїйцэтгїїлвэл зохино.

8.2.18. Ачаа єргєх машины дэгээнд ачааг єлгєх, оосорлох ажиллагааг оосорлогч- дохиочин гїйцэтгэнэ. Мэргэжлийн тодорхойлолтод нь ачаа оосорлох ажил багтдаг сургалтад хамрагдсан бусад ажилчид (дохиочин, угсрагч г.м) –ыг оосорлогчоор ажиллуулж болно. Ийм ажилчдын їнэмлэхэд оосорлогчийн мэргэжил хослон эзэмшсэн тухай бичилт хийгдсэн байвал зохино.

8.2.19. Ачаа оосорлох аргууд нь оосорлосон ачаа шувтрах, унах боломжийг хаасан байвал зохино. Ачааг тээврийн хэрэгсэлд тогтвортой байдлаар байршуулсан байвал зохино.

8.2.20. Ачилт, буулгалтын ажлын їед тогтвортой бус байрлалд байгаа ачааг оосорлох, єргєєстэй байгаа ачааны оосорлох тєхєєрємжийн байрлалыг засах, татлагын ташуу байдалд ачаа єргєхийг хориглоно.

8.2.21. Ачаа шилжїїлэх шал, тавцангийн гадаргуу єєгїй, тэгшхэн, ан цав, завсаргїй, холцорч, эмтрээгїй, ирмэгийн эмжээр булан, даруулгууд босож, сєртийгєєгїй байвал зохино.

Ачаа єргєх явцууд нь MNS 5079:2001 стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.

8.2.22. Аюултай ачаа ачиж, буулгасны дараа ажил гїйцэтгэсэн талбай, єргєн тээвэрлэх тоног тєхєєрємж, оосорлох хэрэгсэл, нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслийг ачааны шинж чанараас хамааруулан холбогдох ариутгал, хоргїйжїїлэх боловсруулалт хийнэ.

БНбД 12-03-04

31

8.3. Їйлдвэрийн талбайд ачаа шилжїїлэх їед тавигдах аюулгїй ажиллагааны шаардлага

8.3.1. Цех дотор болон цех хооронд ачаа тээвэрлэх зориулалттай тээврийн хэрэгслээр хїн тээвэрлэхийг хориглоно.

8.3.2. Ширхэгийн ачааг тэргэнцэрийн ачааны талбайн оврын хэмжээнд тохируулан хураасан байвал зохино. Бага хэмжээтэй ширхэгийн ачааг савлаж тээвэрлэнэ. Тээвэрлэх ачааны жин тухайн тээврийн хэрэгслийн даацаас хэтрэхгїй байвал зохино.

8.3.3. Ачааг кранаар ачих, буулгах їед жолоочийг бїхээгтээ байхыг хориглоно. 8.3.4. Сэрээт авто ба цахилгаан ачигчид ачааг авах, єргєх, тээвэрлэх, буулгах їед

нурах боломжгїйгээр байрлуулбал зохино. 8.3.5. Авто ба цахилгаан ачигч ажиллаж байх їед дараах їйлдлийг хориглоно.

• Сэрээгээр ачааг хурдтайгаар мєргєн авч ачих; • Ул тавиуртай ачааг сэрээн дээр машинч руу чиглэсэн налалттайгаар єргєх; • Хєдєлгєєний явцад ачааны налалтын єнцгийг єєрчлєх, єргєх, буулгах; • Сэрээг машинчид налалттайгаар байхад ул тавиуртай ачааг сэрээнд єлгєх; • Ачааг 1 м-ээс илїї єндєрт єргєж зєєвєрлєх; • Жин нь мэдэгдэхгїй ачаа, авто ба цахилгаан ачигчаар єргєх зориулалтын

бус ачаа (металл хуудас, салхилуурын хайрцаг г.м) болон барьцалдаж, хєлдсєн ачааг єргєхийг оролдох;

Авто ачигчийн хурд саад бартаатай замд болон ухрах хєдєлгєєний їед 3 км/цаг –аас илїїгїй байна.

8.3.6. Тээврийн хєдєлгєєний їед ачаа унах, шилжихээс хамгаалахын тулд тухайн ачааны ачих, бэхлэх техникийн нєхцлийн дагуу тээврийн хэрэгсэлд ачааг зєв, тогтвортой байдлаар байрлуулан бэхэлсэн байвал зохино.

8.3.7. Ачааг тээврийн хэрэгсэлд ачихдаа замд тохиолдох хонгил, гїїр, тээвэрлэгдэж буй бусад ачаа, тээврийн нєхцлийг їндэслэн тээвэрлэх ачаа, тээврийн хэрэгслийн оврыг зєвєєр сонгосон байвал зохино.

8.3.8. Хайрцагтай ачааг вагон, тємєр замын болон бусад агуулахуудад нуруулдаж, тогтвортой байдлаар хураана. Ачааны нурууны єндєр нь гараар ачилт хийхэд 3 м, механикжсан аргаар ачилт хийх нєхцєлд 6 м-ээс тус тус хэтрэхгїй байвал зохино. Хайрцаг багцтай ачааг битїї агуулахад нуруу хоорондын явах хэсгийн хоорондын зай 3 м-ээс багагїй байхаар хураана.

8.3.9. Шилэн савтай ачааг зєєвєрлєхєд цохилт, доргилтоос урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино.

8.3.10. Баллоныг тусгай зориулалтын дамнуурга буюу тэргэнцэрээр, харин шилэн савтай хїчил, шїлт болон бусад аюултай шингэнийг сїлжмэл сагсанд тус тус зєєвєрлєх буюу тээвэрлэнэ. Эдгээр ачааг єндєрт єргєхдєє тусгай зориулалтын чингэлэг хэрэглэвэл зохино. Гар аргаар єргєхийг хориглоно.

8.3.11. Шахсан хийтэй баллон, торхтой карбид кальц, тэрчлэн шилэн савтай материалыг шилжїїлэх, зєєх їед цохилт, тїлхэлтээс хамгаалах арга хэмжээ авсан байх шаардлагатай.

Хїчилтєрєгчийн баллоныг шатах, хурдан шатах шингэн, тостой хамт зєєвєрлєх, тээвэрлэхийг хориглоно.

8.3.12. Ширхэгийн хїнд материал, ачаатай хайрцгийг шилжїїлэн тавихдаа тусгай царил болон бусад хэрэгсэл ашиглана.

8.3.13. Єнхрєгч ачаа (дамартай кабель, утас, татлага г.м) –г ачиж, буулгах їйлдлийг механикжсан аргаар гїйцэтгэнэ. Онцгой тохиолдолд налуу талбай ашиглах буюу гуалин, шургааг хэрэглэн эсрэг талаас нь татлагаар барин

БНбД 12-03-04

32

сааруулах замаар єнхрїїлэн буулгаж болно. Энэ їед ажилчид єргєж байгаа буюу буулгаж байгаа ачаанаас хол хєндий байвал зохино.

8.3.14. Торхтой болон хуйлаастай єнхрєгч ачааг тємєр замын хєдлєх бїрэлдэхїїн буюу автомашины тэвшний шал нь агуулахын шалтай нэг тївшинд байх нєхцєлд гараар єнхрїїлэн ачихыг зєвшєєрнє.

8.4. Тасралтгїй ажиллагаатай машин хэрэглэх їед тавигдах аюулгїй ажиллагааны шаардлага

8.4.1. Дараалан суурилагдаж, нэг зэрэг ажиллах тасралтгїй ажиллагаатай тээв- рийн хэрэгсэл (туузан зєєгїїр, конвейер г.м) -їїдээс бїрдсэн, технологийн шугамууд дараах хамгаалалт, дохиоллоор хангагдсан байвал зохино. а). Удирдлагын бїх цэг, салбаруудад хоёр талын дохиололтой; б) Зогсоосон буюу зогсоохоор бэлтгэгдэж байгаа (агрегат) эд ангийн ачааллыг гїйцэтгэж буй технологийн шугамын аль нэгийг автоматаар салгах їйлдлийг хангах тоног тєхєєрємжєєр хангах.

8.4.2. Тасралтгїй ажиллагаа бїхий машин хэрэглэн ачиж, буулгах ажил гїйцэтгэхэд дараах шардлагуудыг хангасан байна: 

­  Машины ажлын тоног, хэрэгслийг жигд тогтвортой байдлаар ачаалахаар ачааг хуваарилан єгєх; 

­  Машины ажлын тоног хэрэгслээс авах ба єгєх їйл ажиллагааг тусгай тєхєєрємжийн тусламжтайгаар гїйцэтгэж байх.

8.4.3. Туузан зєєгїїрийг ажиллаж байх явцад дараах їйлдлїїдийг хориглоно: ­  Хєтлєгч хїрд дээр хий эргэх саатлыг арилгах зорилгоор тууз, хєтлєгч булны

хооронд элс, шавар, давирхай, битум, бусад материал цацах; ­  Тулгуур роликууд, хєтлєгч хїрд, чангалах, тєгсгєлийн станц, туузан дороос

асгарч тогтсон овоолго зэргийг цэвэрлэх; ­  Тулгуур роликийг шилжїїлэн тавих, зєєгїїрийн туузыг гараар тэгшлэх,

чангалахыг тус тус хориглоно. Заагдсан ажлуудыг MNS4643:1998 стандартын шаардлагын дагуу зєєгїїрийг сїлжээнээс салгаж, бїрэн зогсоон, гал хамгаалагчдыг авсан, залгах тоноглолыг хааж, “Залгаж болохгїй. Хїмїїс ажиллаж байна” гэсэн аюулгїйн хориглох тэмдгийг зїїсэн нєхцєлд гїйцэтгэнэ.

8.4.4. Туузан зєєгїїрийг асгаасаар дарагдаж, шилжих, явах боломжгїй болсон, тїїнчлэн дараах гэмтэл, саатлын їед залгахыг хориглоно: 

­  Хєтлєгч, чангалагч ба тєгсгєлийн хїрдний хашлагагїй; ­  Утсан салгуургїй; ­  Цахилгаан тєхєєрємжийн газардуулга, кабелийн бїрээс, туузан зєєгїїрийн

арал гэмтэлтэй їед залгахыг хориглоно. 8.4.5. Ачааг гараар зєєвєрлєхєд туузан зєєгїїрийн хєдєлгєєний хурд 0.5 м/с-ээс

илїїгїй, ачааны хїндийн жин 5 кг ба тїїнээс илїї байх нєхцєлд 0.3 м/с байвал зохино.

8.4.6. Тээвэрлэж байгаа тїїхий эдийн асгарах, гоожих, їйлдвэрлэлийн байранд тоосжилт їїсэхээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд шурган зєєгїїрийн таг ба цоргууд нягт тавигдсан байвал зохино.

8.4.7. Шурган зєєгїїрийг ажиллаж байх явц дунд хориглох зїйлс: ­  бїрэн зогсоох, залгагдахаас сэргийлэх арга хэмжээ авахаас ємнє шурган

зєєгїїрийн нээлхийг сєхєх, дээгїїр нь явах; ­  тээвэрлэж байгаа материалд тохиолдлоор орсон элдэв зїйлсийг чихэх,

тїлхэх, лабораторийн туршилтын дээж авах; ­  шураг гадна бїрээсэнд хавирах, бїрэн бус нээлхий, хангалттай бус

битїїмжлэлтэй шурган зєєгїїрийг ашиглахыг хориглоно.

БНбД 12-03-04

33

8.4.8. Дїїжин тэргэнцэр, тїлхэгч конвейероор тээвэрлэх явцад материал эдлэхїїн унахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино. Конвейер нь хэт ачаалсан їед хєтлєгчийг шуурхай салгах тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байвал зохино.

8.4.9. Шинээр угсарсан буюу их засвар хийгдсэн конвейеруудыг ашиглалтад оруулахын ємнє татах, дїїжин байгууламжуудыг ажлын ачааллаас 2 дахин илїї ачаагаар 15 минутын турш сорьж, туршсан байна.

8.4.10. Дїїжин конвейерын зїїх тєхєєрємж нь тээвэрлэж байгаа ачааг байрлуулах ба авахад тохиромжтой нєхцлийг хангасан байвал зохино.

8.4.11.Єлгийт конвейерын хєтлєгч ба эргэлтийн цагираган дугуй, араа, хєтлєгчийн холбогч муфтїїдэд цул тємєр болон торон хаалт хийсэн байвал зохино.

8.4.12.Конвейер доогуур тээврийн хэрэгсэл болон явган хїн зорчих хэсэгт конвейерээс унаж байгаа ачааг хуримтлуулах тємєр тор байрлуулвал зохино.

Тор суулгах єндєр нь газрын тївшнєєс дээш, хэрэглэж байгаа дугуйт ачигчийн оворт дїйцэж байх ба хїмїїс чєлєєтэй явж єнгєрєх шаардлагыг хангасан байвал зохино.

8.5. Авто тээврийн ажлын аюулгїй ажиллагааны шаардлага

8.5.1. Барилгын їйлдвэрлэлд тээврийн хэрэгслээр ачаа тээвэрлэх ажил гїйцэтгэх їед энэхїї норм дїрмийн шаардлагаас гадна замын хєдєлгєєний дїрэм, аюулгїй ажиллагааны болон ачаа єргєх краныг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах хууль дїрмийн шаардлагыг мєрдєнє.

8.5.2. Їйлдвэрлэлийн талбайд хєдєлгєєнийг зохион байгуулахдаа тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєн, їндсэн чиглэлийн схем боловсруулж, їзэгдэхїйц байранд байрлуулсан байвал зохино.

8.5.3. Автотээврийн хэрэгслээр ажил гїйцэтгэхэд дараах шаардлагуудыг хангасан байвал зохино. 

­  Єндєр температур, галын эх їїсвэртэй болгоомжтой харьцах хэм хэмжээг мєрдєх; 

­  Хий, агаарын орчныг зохих тївшний хяналтад байлгаж, аюултай хэмжээнд хїрэх боломжийг хаах; 

­  Тїлшинд уур ялгаралт, асгарах, гоожих їйл явцыг гаргахгїй байх. 8.5.4. Автотээврийн хэрэгслийн битїї зогсоолд дотоод шаталтын хєдєлгїїртэй

машиныг асаалттай нь тавих, орхихыг хориглоно. 8.5.5. Хєдєлгїїр, тэжээлийн системийг халаах, мєстєлтийг арилгахдаа зєвхєн

халуун агаар, халуун ус, уур хэрэглэхийг зєвшєєрнє. Машин, тээврийн хэрэгслийн эд ангийг халаахад ил гал ашиглах,

тїлш, тосны системд гоожилт, асгаралт їїссэн нєхцєлд машиныг ашиглахыг тус тус хориглоно.

8.5.6. Удирдлага нь жолооч нарыг шугаманд гарахын ємнє тухайн ажлын нєхцєл, тээх ачааны онцлогын талаар мэдээлэл єгсєн байх їїрэгтэй.

8.5.7. Гол, мєрєн, нуурын мєсєн дээгїїр тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєнийг тусгайлан тэмдэглэгдсэн мєсєн гарцын зєвшєєрєгдєх даацыг тэмдэглэсэн заалт бїхий чиглэлийн дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

Мєсєн дээгїїр явахдаа жолоочийн хаалгыг нээлттэй байлгана. Мєсєн дээгїїр явах їед жолоочоос єєр зорчигч тээвэрлэхийг хориглоно. Мєсєн гармыг нээх ба хєдєлгєєн хорих хугацааг тухайн гармыг ємчлєгч, эзэмшигч байгууллагын удирдлага тогтооно.

Мєсєн гарам дээр дараах їйлдлїїдийг хориглоно: ­  тїлш, шатахуун, тос цэнэглэх; ­  мєсєн дээр хєргєлтийн системийн халуун усаа юїлэх, асгах; ­  дур мэдэн хєдєлгєєний чиглэлийг єєрчлєх.

БНбД 12-03-04

34

8.5.8. Тээврийн хэрэгсэлд зорчигч суулгах (буулгах) хэсэгт хїмїїсийн аюулгїй байдлыг хангасан, тусгайлсан гишгїїр, талбайгаар тоноглох буюу єєр бусад тєхєєрємж, тоноглол хийсэн байвал зохино. Тээврийн хэрэгслийн жолооч нь хєдєлгєєнд оролцохын ємнє хїмїїс орж, байрлалаа зєв эзэлсэн эсэхийг нягтлан тогтоосны дараа хєдєлгєєн эхлэх тухай урьдчилан мэдэгдэж байх їїрэгтэй.

8.5.9. Ажил гїйцэтгэх бїсэд автомашиныг ухрааж тавихдаа тухайн ажил гїйцэтгэгч аль нэг ажилчны дохио, удирдлагаар гїйцэтгэвэл зохино.

8.5.10. Нийтийн зориулалтын замаар овор ихтэй, хїнд жинтэй ачааг автотээврийн хэрэгслээр тээвэрлэхдээ, зохих ёсоор замын хєдєлгєєнийг зохицуулах байгууллагатай зєвшєєрєлцєж, автотээврийн хэрэгслээр овор ихтэй, урт, хїнд жинтэй ачаа тээвэрлэх (MNS5345:2003) стандартын шаардлагыг мєрдвєл зохино.

8.5.11. Автомашины тэвшний єргєнєєс илїї гарах хэмжээтэй ачааг тээвэрлэхдээ тэвшний єргєнд хоёр тийш адил хэмжээтэй илїї гарган ачсан байна.

8.5.12. Ширхэгийн болон нунтаг материалыг автомашинд ачихад дараах шаардлагуудыг мєрдєнє: 

­  Ширхэгийн болон нунтаг материалыг машины тэвшний талбайд жигд тараасан байна; 

­  Тэвшний єндрєєс илїї гарган єрсєн ширхэгийн материалыг бэхэлсэн байна; ­  Хайрцаг, савтай буюу бусад адилтгах ширхэгийн материалыг тэвшний

шалан дээгїїр хєдєлгєєн дунд шилжих боломжгїйгээр, єєр хооронд нь нягт тулган єрж, бэхэлсэн байна.

8.5.13. Нэг ба хоёр голт болон урт ачааны зориулалт бїхий чиргїїлийг дор дурдсанаар тоноглосон байвал зохино:

а). Бїхээг, ачааны хооронд суурилагдсан, эвхэгддэг буюу авагддаг тулгуур болон хашлагаар тоноглосон байх;

б). Эргэх хїрдэт цагираган тэвшээр тоноглосон байх. Эргэх хїрдтэй тэвш нь ачаагїй хєдєлгєєний явцад тїгжээтэй, ухрахад

хязгаарлагч цоож тоноглолтой байна. Чиргїїл нь зїтгїїртэй холбоход чиглїїлэгч шаардахааргїй тоноглолтой

байвал зохино. 8.5.14. Аюултай ачааг автомашинаар тээвэрлэхэд Монгол улсын замын

хєдєлгєєний дїрэм, MNS4978:2000 стандартын шаардлагыг мєрдєнє. 8.5.15. Аюултай ачааг тээвэрлэхдээ жолооч буюу барааг дагалдагч нь тухайн

тээврийн хэрэгсэлд тодорхой зэрэг, нэр тєрлийн ачаа тээвэрлэх зєвшєєрлийг ЗЦГ-аас авсан байвал зохино.

8.5.16. Баллонтой шахсан хий тээвэрлэх автомашин нь тэдгээрийг дэрлїїлэн байрлуулахад зориулагдсан, баллоны голчид таарсан эсгий жийрэг бїхий ухдастай тусгай тавиураар тоноглогдсон байна. Тээвэрлэлтийн їед баллон нь хамгаалалтын тагтай байвал зохино.

Халууны улиралд баллоныг элдэв тосон толбогїй брезентээр бїрж бїтээсэн байх шаардлагатай.

Баллон тээвэрлэж байгаа машины тэвшин дээр хїн суулгахыг хориглоно. 8.5.17. Тэсрэх, дэлбэрэх, цацраг идэвхт, идэмхий, хурдан шатаж авалцах болон

бусад аюултай ачаа, эдгээр ачааны хоргїйжїїлсэн сав, баглаа боодлыг холбогдох стандарт, зааврын дагуу хэрэглэнэ.

8.5.18. Хїчил, шїлт, шатдаггїй химийн шингэн бїхий савыг тээвэрлэхдээ автомашины тэвшин дээр босоогоор байрлуулан бат бєх даруулж, бэхэлсэн байх шаардлагатай.

Автотээврийн хэрэгслээр зориулалтын бус саванд савлагдсан шатах, тослох материал, шатамхай шингэн, химийн бодисуудыг тээвэрлэхийг хориглоно.

БНбД 12-03-04

35

8.5.19. Бензин шатахууныг зєвхєн тусгай зориулалтын торх, нягт эргэх бєглєє бїхий тємєр саванд тээвэрлэхийг зєвшєєрнє. Шатахуун тээврийн автомашин газардуулгын гинж, харин шатахуун хадгалах сав нь газардуулгатай байвал зохино.

8.5.20. Этилжїїлсэн бензинийг бусад ачаа болон хїмїїсийн хамт автомашины тэвшин дээр тээвэрлэхийг хориглоно.

9. Цахилгаан ба хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагааны шаардлага

9.1. Ерєнхий шаардлага 9.1.1. Цахилгаан, хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх їед энэ бїлгийн болон Монгол

улсын галын аюулгїй байдлын тухай хууль, МNS5150:2002, ГОСТ 12.3.003- 86, ГОСТ 12.3.036-84, “Гал тїймрийн улсын хяналтын дїрэм”-ийн шаардлагыг биелїїлбэл зохино.

9.1.2. Єндєрт гагнуурын ажлыг гїйцэтгэхдээ энэхїї норм ба дїрмийн 4.10, 4.14-д заасан шаардлагуудыг хангасан байвал зохино. Тэгэхдээ гагнуурчид нь цахилгааны аюулгїй ажиллагааны II –аас багагїй зэрэгтэй байвал зохионо.

9.1.3. Цахилгаан, хийн гагнуурын ажил гїйцэтгэх тухайн тєвшинд болон тїїнээс доогуур байрлалтай эгнээнїїд (шатдаггїй хамгаалалтын болон шатдаггїй бамбай байхгїй їед) дэх ажлын байрууд нь шатамхай материалаас 5 м-ээс багагїй, харин тэсрэх аюултай материал, тєхєєрємжєєс (хїчилтєрєгчтэй баллон, хийн генератор ба бусад) 10 м-ээс багагїй радиуст байвал зохино..

9.1.4. Бїтээцийн эд ангиудыг зїсэх, огтлох їед зїсэгдсэн хэсэг нь гэнэт тасарч унахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино.

9.1.5. Шатамхай, хортой бодис, даралттай тєрєл бїрийн шингэн, хий агуулж буй аппарат хэрэгсэл, сав, дамжуулах хоолой буюу цахилгаан техникийн тоноглолд хамаарах хэрэгслийн аюулгїй ажиллагааг хангах арга хэмжээг ашиглагч байгууллагатай зєвшилцєж тохиролцоогїй, ажил эхлэх зєвшєєрєлгїйгээр дєлєєр халаах, огтлох, зїсэх, ширээс хийхийг хориглоно.

9.1.6. Шатамхай, хялбар шатдаг шингэн агуулж байсан саванд, тэдгээр шингэний ул мєрийг арилгах зохих боловсруулалт хийгдээгїй, сав доторх агаарын орчны хяналтгїйгээр ширээс, гагнуур хийхийг хориглоно.

Ийм саванд ширээс, гагнуур хийх їед тэдгээрийг саармаг хийгээр дїїргэж, нєхєн дїїргэлт хийж байх ба зєвхєн бєглєє, таглаа нээлттэй байх нєхцєлд гїйцэтгэвэл зохино.

9.2. Цахилгаан, хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх байр, технологийн їйл явцын аюулгїй ажиллагааны шаардлага

9.2.1. Хий дамжуулах хоолойг гагнуурын хошуу, зїсэгч хошуу, хуваарилагч хаалтны давхар шурганд, тїїнчлэн хоолойн залгаасны хэсэгт бэхлэхдээ чангалагч даруулгаар бэхэлсэн байх шаардлагатай.

Хоолойг, давхар шурганы уртад хоёроос цєєнгїй хэсэгт, шатааж зєєлрїїлсэн ган (сїлжмэл) утсаар ороохыг зєвшєєрнє.

9.2.2. Нуман гагнуурт гагнуурын мєчлєгийн їргэлжлэх хугацааг бодолцон цахилгааны хамгийн их ачааллын їед найдвартай ажиллахаар тооцогдсон тусгаарлалт бїхий уян кабель хэрэглэвэл зохино.

9.2.3. Гагнуурын кабелийн залгаасыг шахалт, гагнуур, эсхїл ширээсээр гїйцэтгэж, дараа нь залгаасын хэсэгт тусгаарлалт хийвэл зохино.

9.2.4. Кабелийг гагнуурын тоног тєхєєрємжид давтаж хавтгайлсан буюу гагнаастай кабелийн тєгсгєвчїїдээр залгасан байвал зохино.

9.2.5. Гагнуурын утсыг сунгах, зєєх, шилжїїлэх їед тусгаарлалтыг гэмтээхгїй байх, тїїнийг ус, тос, ган татлага, дулаан дамжуулах шугамын халуун

БНбД 12-03-04

36

хоолойд хїрэх, шїргэхээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч байх шаардлагатай. Гагнуурын утсыг халуун яндан хоолой, цэнэгтэй хїчилтєрєгчийн баллоноос 0,5 м, харин шатдаг хийн баллоноос 1 м-ээс багагїй зайд байлгавал зохино.

9.2.6. Тасалгаанд ил нуман гагнуур хийх гагнуурчны ажлын байр нь зэргэлдээх ажлын байр, хїмїїс зорчих хэсгээс 1,8 м-ээс багагїй єндєртэй їл шатах дэлгэц, хаалт самбаруудаар тусгаарлагдсан байх шаардлагатай.

Ил задгай агаарт гагнуурыг нэгэн зэрэг хэд хэдэн гагнуурчин бие биедээ ойрхон байрлалтайгаар хийх ба хїмїїсийн хєл, хєдєлгєєн ихтэй хэсэгт хийх тохиолдолд хаалт, хашлага хэрэглэвэл зохино.

9.2.7. Хур тунадастай нєхцєлд ил задгай газар гагнуурын ажил хийхийг хориглоно. 9.2.8. Гагнуурын байнгын цэг, байраас гадна гагнуурын ажил хийх ажлыг галын

аюулгїй байдлыг хариуцсан ажилтны бичгээр олгосон зєвшєєрлєєр тогтооно. Гагнуурын ажил хийх байрыг гал унтраах багаж хэрэгслээр хангасан байвал зохино.

9.2.9. Саван дотор болон бїтээцийн хєндийд цахилгаан, хийн гагнуурын ажил гїйцэтгэх їед ажлын байрыг агааржуулагчаар тоноглосон байвал зохино. Шингэрїїлсэн хий (пропан, бутан, аргон), нїїрсхїчлийн хий хэрэглэн гагнуурын ажлыг агааржуулалтын соролт дор гїйцэтгэнэ.

9.2.10. Саван дотор нэгэн зэрэг цахилгаан, хийн гагнуурын ажил гїйцэтгэхийг хориглоно.

Бага эзэлхїїнтэй, салхижуулалт муутай єрєє, тасалгаа, битїї сав болон худаг зэрэг газарт гагнуур хийх їед нїд, амьсгалын эрхтэнийг хамгаалах нэг бїрийн хэрэгсэл заавал хэрэглэх шаардлагатай.

9.2.11. Резервуар, худаг, бусад битїї саванд хийн гагнуур хийх їед бензин-зїсэгч хэрэглэхийг хориглоно.

9.2.12. Ган торх, саван дотор гагнуурын ажил гїйцэтгэх їед гадна суурилагдсан гэрэлтїїлэгч буюу 12 В-оос илїїгїй хїчдлийн зєєврийн гэрэлтїїлэгч ашиглавал зохино.

9.2.13. Гагнуурын трансформатор, ацетилен генератор, шингэрїїлсэн хийтэй баллоныг гагнуур хийж буй битїї савны гадна байрлуулбал зохино.

9.3. Цахилгаан(гар) гагнуурын аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага

9.3.1. Хїчдэл бїхий цахилгаан гагнуурын аппарат, тэжээгїїрийн эх їїсвэрийн эд ангиудыг хаалт, хашлагаар битїїлж хаасан байвал зохино.

9.3.2. Гар цахилгаан гагнуурт хэрэглэх цахилгаан бариул нь тухайн эдлэхїїний стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.

9.3.3. Цахилгаан гагнуурын тоноглол (гагнуурын трансформатор, хувьсгуур г.м)–ыг тэжээлийн эх їїсвэрт залгуур, гал хамгаалагч буюу автомат салгуураар дамжуулан холбоно. Харин сул явалтын хїчдэл 70 В-оос илїї байх їед гагнуурын аппаратыг автоматаар салгах автомат салгуур хэрэглэвэл зохино.

9.3.4. Цахилгаан гагнуурын тоног тєхєєрємжийн хїчдэлгїй тємєр эд ангиуд, тэрчлэн гагнаж байгаа бїтээц, эдлэхїїн нь гагнуур хийж байх бїх хугацаанд газардуулагдсан байх ба харин гагнуурын трансформаторын эх биений газардуулгын боолтыг хоёрдогч ороомгийн гїйдлийн буцах дамжуулагч утас холбогдох хавчаартай холбогдсон байвал зохино.

9.3.5. Гагнуурын гїйдэл дамжуулах утас, элементийн оронд, хєндлєн огтлол нь гагнуурын гїйдлийн аюулгїй байдлыг хангаж байвал, бїтээц болон ган шино ашиглаж болно.

Буцах утсыг орлуулан хэрэглэж байгаа элементийг хооронд нь боолт, хавчигч буюу гагнаасын тусламжтай найдвартай холбож єгвєл зохино.

БНбД 12-03-04

37

9.3.6. Технологийн тоног тєхєєрємж, барилгын металл бїтээц, сантехникийн шугам сїлжээний яндан хоолой (ус дамжуулах, хий дамжуулах ба бусад), газардуулгын сїлжээний утсуудыг цахилгаан гагнуурын буцах утасны оронд хэрэглэхийг хориглоно.

9.4. Хийн баллоныг хэрэглэх, хадгалах аюулгїй ажиллагааны шаардлага

9.4.1. Хийн баллоныг хэрэглэх, хадгалахдаа даралтат савыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрмийн шаардлагыг хангасан байвал зохино.

9.4.2. Баллоныг задгай талбай дээр хадгалахдаа, тэдгээрийг тур тунадас, нарны шууд тусгалаас хамгаалах халхавчийг шатдаггїй материалаар хийсэн байвал зохино.

9.4.3. Шатдаг хийтэй, суурь тавиуртай баллоныг унагахгїйгээр барьж байх тусгайлсан їїр, чингэлэг болон бусад тєхєєрємжид босоо байдалд хадгалбал зохино.

Суурь тавиургїй баллоныг арал буюу тавиур дээр хэвтээгээр нь хадгална. Энэ тохиолдолд хураалттай баллоны єндєр нь 1.5 м-ээс илїїгїй, харин хавлага нь хаалт таглаатай, бїгд нэг тийшээ харсан байвал зохино.

9.4.4. Хоосон баллоныг хийтэй баллоноос тусгайд нь хадгална. 9.4.5. Хийтэй баллоныг зєєх тээвэрлэх, хадгалах, тавьж олгох, хїлээн авах ажлыг

зєвхєн хийн баллонтой ажиллах тухай аюулгїй ажиллагааны сургалтад суралцаж, гэрчилгээ авсан хїн гїйцэтгэх ёстой.

9.4.6. Хийтэй баллоныг тогтвортой байршлыг хангасан, тусгай зориулалтын тэргэнцэр, чингэлэг бусад тєхєєрємж ашиглан зєєнє.

9.4.7. Ацетилений генераторыг орцонд, хїмїїсийн хєдєлгєєн ихтэй газарт, мєн агаарын шахуурга /компрессор/-ын болон агаар сэлгэлтийн ойролцоо байрлуулахыг хориглоно.

9.4.8. Хїчилтєрєгчтэй баллоныг ашиглах, хадгалах, зєєх їед шатахуун тосолгооны материалын сав, шугам хоолойд хїргэх, шїргїїлэх, мєргїїлэхгїй байх арга хэмжээ авах ба тостой ажлын хувцас, арчих материалд хїргэхийг хориглоно.

9.4.9. Хийтэй баллоныг цохигдох, нарны шууд тусгалаас хамгаалсан байхаас гадна халаалтын хэрэгслэлээс 1 м-ээс багагїй зайд байруулна.

9.4.10. Ажлын ээлж солигдох, засварлагын їеэр гагнуурын аппаратыг салгасан байна.

Гагнуурын резинэн хоолойг салгаж, гагнуурын щитэн дэх даралтыг бїрэн сулласан байвал зохино.

9.4.11. Ажил дууссаны дараа хийтэй баллоныг хадгалах зориулалтын байранд зєєн байрлуулж, гадны хїн оруулахгїй байвал зохино.

БНбД 12-03-04

38

Хавсралт А

Энэхїї норм ба дїрэмд ишлэл авсан норматив баримт бичгїїдийн жагсаалт

1. Монгол улсын стандартчиллын тогтолцооны суурь стандартын эмхэтгэл. MNS 1-1 :2000. 1-р хэсэг: Техникийн ажлын журам, MNS 1-2 :2000. 2-р хэсэг: Стандарт боловсруулах арга зїй, MNS 1-3 :2000. 3-р хэсэг: Стандартын бїтэц, бичлэг.

2. MNS4643-1998. Хєдєлмєр хамгаалал. Аюулгїй ажиллагааны тэмдэг ба дохионы єнгє.

3. MNS 4967:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Нэр томъёо, тодорхойлолт.

4. MNS 4969:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Сургалтын зохион байгуулалт. Їндсэн дїрэм.

5. MNS4978:2000. Аюултай ачаа. Ангилал. Техникийн ерєнхий шаардлага. 6. MNS 0012-1-008:1985. Хєдєлмєр хамгаалал стандартын систем. Шуугиан.

Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. 7. MNS 4990:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Ажлын

байрны орчин, эрїїл ахуйн шаардлага. 8. MNS 4994:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Доргионы

норм, аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. 9. MNS 4996:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Ажлын

байрны гэрэлтїїлэгийн норм, хэмжих аргад тавигдах ерєнхий шаардлага. 10. MNS 5002:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа. Эрїїл ахуй. Шуугианы

норм, аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. 11. MNS ISO 13688:2000. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй. Ажлын

тусгай хувцас. Ерєнхий шаардлага. 12. MNS ISO 8194:2001. Цацрагаас хамгаалах –радио идэвхт бохирдлоос

хамгаалах хувцас – Загвар сонголт, сорилт ба хэрэглээ. 13. MNS 5027:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй. Дэлгэц бїхий

тоног тєхєєрємжтэй ажиллах эрїїл ахуй. Эргономикийн ерєнхий шаардлага. 14. MNS 5028:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй. Ажлын

байрны агаар дахь хорт бодисыг индикаторын гуурсаар тодорхойлоход тавигдах ерєнхий шаардлага.

15. MNS 5029:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй. Химийн хорт бодисын шошго, тэмдэглэгээ.

16. MNS 5079:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Ачих, буулгах ажлын аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага.

17. MNS 5080:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Хєдєлмєрийн нєхцєл, тїїний ангилал, хїчин зїйл, хєдєлмєрийн нєхцлийн їнэлгээ.

18. MNS 5105:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Эрїїл ахуйн хамгаалалтын бїсний хэмжээ, ерєнхий шаардлага.

19. MNS 5106:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Мэдрэл сэтгэхїйн ачааллыг їнэлэх їзїїлэлтийн норм, тодорхойлох арга

20. MNS 5107:2001. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Биеийн хїчний ажлын ачааллыг їнэлэх їзїїлэлтийн норм, тодорхойлох арга

21. MNS5145:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Хїрэх хїчдэл ба гїйдлийн зєвшєєрєх дээд тївшин.

22. MNS5146:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Хамгаалах газардуулга, тэглэлт.

БНбД 12-03-04

39

23. MNS5147:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Цахилгаан статик орон. Ажлын байрны хїчлэгийн зєвшєєрєх тївшин, хяналт тавих шаардлага.

24. MNS5148:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Радиогийн сїлжээний цахилгаан соронзон орон. Ажлын байрны хїчлэгийн зєвшєєрєх тївшин, хяналт тавих шаардлага.

25. MNS5149:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Їйлдвэрлэлийн давтамжтай цахилгаан орон. Ажлын байрны хїчлэгийн зєвшєєрєх тївшин, хяналт тавих шаардлага.

26. MNS5150:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Ерєнхий шаардлага.

27. MNS5151:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй. Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Нэр томъёо, тодорхойлолт.

28. MNS 4598:2003. Автотехникийн хэрэгслийн техникийн байдалд тавих шаардлага.

29. MNS 4598:2003. Автотехникийн хэрэгслийн техникийн байдлын хяналтын їзлэг хийх заавар. Ерєнхий шаардлага.

30. MNS5345:2003. Овор ихтэй, урт, хїнд ачааны тээвэрлэлт. Ангилал. Ерєнхий шаардлага.

31. MNS 5346:2003. Тээврийн хэрэгслээр ачаа тээвэрлэх ба тээвэрлэхэд зуучлах їйлчилгээ.

32. MNS ILO-OSH:2003. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн удирдлагын тогтолцооны талаарх удирдамж.

33. БНбД 10-01-99 Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо. Їндсэн журам. (ДБХС-ын 1999.05.12-ны єдрийн 125 тоот тушаал)

34. БНбД 2.09.12-87 Їйлдвэрийн барилга, байгууламжийн тєлєвлєлтийн эрїїл ахуйн норм (УБХ-ны 1987 оны 64 тоот тогтоол)

35. БНбД 13-04-03 Барилга, байгууламж, инженерийн шугам сїлжээний засвар, ашиглалтын хугацааны жишиг норм. (ДБСайдын 2003.06.04-ний єдрийн 130 дугаар тушаал)

36. БНбД 12-01-03. Барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт. (ДБСайдын 2003.12.18-ны єдрийн 252 дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 1-д)

37. БНбД 31-04-03 Захиргаа ба аж ахуйн барилга (ДБСайдын 2003 оны 252 дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 4-д)

38. БД 43-101-03 “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм”  (ДБСайдын 2003 оны 252 дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 7-д)

39. Барилгачдын ажлын хувцас хамгаалах хэрэгслийн жагсаалт /126 мэргэжлээр/ (ХЦХУХ, МЇЭ-ийн тєв зєвлєлийн 1980 оны 6-р сарын 12-ны 150/97 дугаар тогтоол)

40. Ажилтныг эрїїл мэндийн урьдчилсан ба хугацаат їзлэгт оруулах тухай. (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/243 тоот тушаал)

41. Эрчим хїчний тоног тєхєєрємж, байгууламжийн техник ашиглалтын дїрэм (ДБСайдын 2003.06.06-ны 125 дугаар тушаал)

42. Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын їед мєрдєх аюулгїй ажиллагааны дїрэм. (ДБСайдын 2003.12.24-ны єдрийн 257 дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралт)

43. Монгол улсын Замын хєдєлгєєний дїрэм. (Засгийн газрын 1996 оны 239-р тогтоолын хавсралт, Засгийн газрын 1998 оны 219-р тогтоолоор нэмэлт єєрчлєлт оруулсан)

44. Монгол улсын Замын хєдєлгєєний аюулгїй байдлын тухай хууль. (1996 он. 1998.11.12-ны єдрийн хуулиар нэмэлт єєрчлєлт оруулсан)

45. Автотээврийн хэрэгслийн техникийн улсын їзлэг, тооллого явуулах журам. (ДБХС, ХЗС, Сангийн сайд, Байгаль орчны сайдын хавтарсан 1999.04.22-ны єдрийн 100, 78, 54, 53 дугаар тушаалын II хавсралт)

БНбД 12-03-04

40

46. “Хїнд жинтэй”, “Овор ихтэй” ачааг тээвэрлэх, буулгах журам. (Улсын материал, техникийн хангамжийн хорооны дарга, Тээврийн яамны сайдын хамтарсан тушаал)

47. Ачаа єргєх краныг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм (ДБХСайдын 1998.03.30-ны єдрийн 88-р тушаал)

48. Ачаа єргєх краны оосорлогч дохиочны аюулгїй ажиллагааны заавар (ДБХСайдын 1998.03.30-ны єдрийн 88-р тушаал)

49. Гїїрэн тєрлийн краны машинчийн аюулгїй ажиллагааны заавар (Улсын хянан байцаах газрын гишїїдийн хурлын 1992.04.20-ны єдрийн 04 тоот тогтоол)

50. Кранаар ачаа шилжїїлж ажил гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаа хариуцагчийн ажлын заавар (Барилга-архитехтур, техник хяналтын улсын хорооны 1985.03.15-ны єдрийн 13-р тогтоол)

51. Оосорлогч, дохиочны аюулгїй ажиллагааны заавар (Улсын хянан байцаах газрын гишїїдийн хурлын 1992.04.20-ны єдрийн 04 тоот тогтоол)

52. Монгол улсын галын аюулгїй байдлын тухай хууль. (1999 он) 53. Гал тїймрийн улсын хяналтын дїрэм. (Засгийн газрын 1999 оны 209 дїгээр

тогтоолын II хавсралт) 54. Мэргэжлийн боловсролын сургалтын тухай хууль (2003 он) 55. Эмэгтэй хїн ажиллуулахыг хориглосон ажлын жагсаалт (Монгол улсын

Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999.08.13-ны А/204 тушаал) 56. Насанд хїрээгїй хїн ажиллуулахыг хориглосон ажлын жагсаалт (Монгол

улсын Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999.08.13-ны А/204 тушаал)

57. Тэтгэврийг хєнгєлєлттэй тогтоох, газрын дор болон хєдєлмєрийн хортой, халуун, хїнд нєхцєлд хамаарах ажил мэргэжлийн жагсаалт. (Хїн амын бодлого, хєдєлмєрийн сайдын 1995 оны 78-р тушаал)

58. Тэтгэврийг хєнгєлєлттэй тогтоох, газрын дор болон хєдєлмєрийн хортой, халуун, хїнд нєхцєлд хамаарах ажил мэргэжлийн жагсаалтад нэмэлт, єєрчлєлт оруулах тухай (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999.10.20-ны А/264-р тушаал)

59. Ажлын цагийг нэгтгэн бодох журам (Засгийн газрын 1999 оны 122-р тогтоолын 1-р хавсралт)

60. Хєдєлмєрийн маргаан таслах комиссын дїрэм (Засгийн газрын 1999 оны 122-р тогтоолын 2-р хавсралт)

61. Хєдєлмєрийн улсын хяналтын дїрэм (Засгийн газрын 1999 оны 122-р тогтоолын 3-р хавсралт)

62. Уур, халуун усны шугам хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм (ДБХСайдын 1999.06.22-ны єдрийн 164 дїгээр тушаал)

63. “Даралтат савыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм” (ЭХГУУурхайн сайдын 1995.12.05-ны єдрийн 330 дугаар тушаал)

64. “Уурын ба усан халаалтын зуухыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм” ЭХГУУурхайн сайдын 1994.04.12-ны єдрийн 72 дугаар тушаал)

65. Їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан євчин, хурц хордлогыг судлан бїртгэх дїрэм (Засгийн газрын 2000 оны 107 дугаар тогтоол)

66. Ажлын байрыг аттестатчилах журам (Нийгмийн хамгаалал, хєдєлмєрийн сайдын 2002.03.05-ны 26 дугаар тушаал)

67. Химийн хорт бодистой харьцан ажилладаг ажилтанд олгох хор саармагжуулах хїнсний бїтээгдэхїїний жагсаалт (ЭМНХСайдын 2000.06.19- ний 171 дїгээр тушаал)

68. СНиП 2.05.07-91* Промышленный транспорт (УБХ-ны 1987 оны 107 тоот тушаал)

69. СНиП 2.09.02­85*. (1991) Производственные здания. (ДБХ-ийн сайдын 1998 оны 23 тоот тушаал)

БНбД 12-03-04

41

70. СНиП 23­05­95. Естественное и искусственное освещение. (ДБХ-ийн сайдын 1998 оны 23 тоот тушаал)

71. СНиП  II­89­80*.  (1995)  Генеральные  планы  промышленных  предприятий.  (ДБХ- ийн сайдын 1998 оны 23 тоот тушаал)

72. ГОСТ 12.0.002—80.ССБТ. Термины и определения. С изм. № 1 от февраля 1999 г. 73. ГОСТ 12.1.046-85. ХХСС. Барилгын талбайн гэрэлтїїлэгийн норм. 74. ГОСТ 12.1.051-90. (СТ. СЭВ 6862-89). ХХСС. Цахилгааны аюулгїй

ажиллагаа. 1000В –оос дээш хїчдэлтэй цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бїс дэхь аюулгїй ажиллагааны зай.

75. ГОСТ 12.1.007.0-75. ХХСС. Цахилгаан техникийн эдлэхїїн. Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1978.08, 1981.08, 1984.01, 1988.09 сар. 4 удаа єєрчилсєн)

76. ГОСТ 12.2.010-75. ХХСС. Хийн гар машин. Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1982.05, 1987.02, 1992.05 сар. 3 удаа єєрчилсєн.)

77. ГОСТ 12.2.013.0-91. ХХСС. Цахилгаан гар машин. Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага ба турших арга.

78. ГОСТ 12.2.022-80. ХХСС. Конвейер (Дамжуурга). Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1986.09, 1990.06 сар. 2 удаа єєрчилсєн)

79. ГОСТ 12.2.003-86. ХХСС. Цахилгаан гагнуурын ажил. Аюулгїй ажиллагааны шаардлага. (1989.01 сар. 1 удаа єєрчилсєн)

80. ГОСТ 12.3.020-80. ХХСС. Їйлдвэр дээр ачаа шилжїїлэн зєєх їйл явц. Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1988.06 сар. 1 удаа єєрчилсєн)

81. ГОСТ 12.3.033-84. ХХСС. Барилгын машин. Ашиглалтын їеийн аюулгїй ажиллагааны шаардлага.

82. ГОСТ 12.3.036-84. ХХСС. Металлыг хийн дєлєєр боловсруулах. Аюулгїй ажиллагааны шаардлага. (1990.08. 1 удаа єєрчилсєн)

83. ГОСТ 12.4.059-89. ХХСС. Барилгын їйлдвэрлэл. Эд хогшлыг хамгаалах хашлага. Ерєнхий техникийн нєхцєл.

84. ГОСТ 14254-96. Бїрхїїлээр хучигдсан хамгаалалтын зэрэг. Улс хоорондын стандарт (Код JP).

85. ГОСТ 27372-87. Барилга угсралтын ажлын дїїжин шат. Техникийн нєхцєл. 86. ГОСТ Р 50849-96* Барилгын хамгаалалтын бїс. Ерєнхий техникийн нєхцєл.

Турших арга. 87. ГОСТ Р 51248-99. Краны газар дээрх тємєр зам. Ерєнхий техникийн

шаардлага. 88. СНИП 12-03-2001 “Безопасность труда в строительстве . Часть 1. Общие

требования” 89. СП 12-132-99 Безопасность труда строительстве. Макеты стандартов

предприятий по безопасности труда для организаций стройтельства, промышленности стройтельных материалов и жилищно-коммунального хозяйства. Принят и введен в действие постановлением Госстроя России от 15 апреля 1999г. ¹25.

90. СП 12-133-2000 Безопасность труда строительстве. Положение о порядке аттестаций рабочих мест по условиям труда в стройстельстве и жилищно- коммунальном хозяйстве.

91. СанПиН 2.4.6.664-97. Гигиенические критерий длпустимых условий и видов работ для професионального обучения и труда подростков. Утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федераций ¹5 от 04.04.1997г.

92. СанПиН 2.2.4.548-96. Гигиенические требования к микроклимату производственных помещений. Утверждены постановлением Госкомсанэпиднадзора России от 1 октября 1996г. ¹21.

93. МУ 2.4.6.665-97 Медико-биологические критерии оценки условий труда с целью определения противопоказаний и показаний к применению труда

БНбД 12-03-04

42

подростков. Утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федерации ¹7 от 14 апреля 1997г.

94. Правила техники безопасности при эксплуатации электоустановок потребителей (4-е изд. С изм) Утверждены Главгосэнергонадзором России 21 декабря 1984г.

95. Правила эксплуатации электроустановок потребителей (ПЭЭП) Утверждены Утверждены Главгосэнергонадзором России 31 марта 1992г. С изменениями и дополненеиями от 30 сентября 1993г. ¹42-6/8-ЭТ и от 14 ноября 1994г. ¹42-6/34/ЭТ

96. Правила охраны электрических сетей напряжением до 1000В. Утверждены постановлением Совета Министров СССР 11 сентября 1972 г. ¹667.

97. Правила охраны электрических сетей напряжением свыше 1000В. Утверждены постановлением Совета Министров СССР 26 марта 1984г. ¹255.

98. ПОТ РО-200-01-95 Правила по охране труда на автомобильном транспорте. Утверждены приказом Министерства транспорта России 13 декабря 1995г. ¹106.

99. ТОИ Р 66-01-95* - ТОИ Р 66-60-95 Типовые инструкции по охране труда для работников строительства, промышленности строительных материалов и жилищно-коммунального хозяйства. Утверждены постановлением Минстроя России от 13 марта 1995 г. ¹18-22.

100. Типовые отраслевые нормы бесплатной выдачи специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты работникам промышленности стройтельных материалов, стекольной и фарфоро-фаянсовой промышленности (приложение ¹1) и Типовые отраслевые нормы бесплатной выдачи специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты работникам занятым на стройтельных, стройтельно-монтажных и ремонтно-стройтельных работаах (приложение ¹3). Утверждены постановлением Минтруда России от 25 декабря 1997г. ¹66.

101. Типовые нормы бесплатной выдачи специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты работникам сквозных профессии и должностей всех отраслей экономики. Утверждены постановлением Минтруда России от 30 декабря 1997г. ¹69.

102. Правила обеспечения работников специальной одеждой, специальной обувью и другими средствами индивидуальной защиты. Утверждены постановлением Минтруда России от 18 декабря 1998г. ¹51.

103. Положение о проведении планово-предупредительного ремонта производственных зданий и сооружений. Утверждено постановлением Госстроя СССР от 29 декабря 1973г. ¹279.

104. Положение о проведении планово-предупредительного ремонта технической эксплуатаций пройзводственных зданий и сооружений предприятий промышленности стройтельных материалов. Утверждено Минпормстройматерталов СССР от 5 ноября 1979г.

105. СанПиН 2.2.3.757-99. Работа с асбестом и асбестосодержашими материалами. Утверждены главным государственным санитарным врачом Россииской Федерации 28 июня 1999г.

БНбД 12-03-04

43

ХАВСРАЛТ Б

НЭР ТОМЪЁО БА ТЇЇНИЙ ТОДОРХОЙЛОЛТ

Нэр томъёо Тодорхойлолт

Тодорхойлолтыг єгєхдєє

їндэслэсэн баримт бичгийн нэр

1 2 3 1. Барилга байгуулалт Їр дїн нь барилгын бїтээгдэхїїн

буюу барилгын материал болон эдлэхїїн болох їйлдвэрлэлийн їйл ажиллагааны тєрєл

БНбД10-01-99-ийг харгалзан энэхїї баримт бичгээр тодорхойлогдоно.

2. Барилгын їйлдвэрлэл Уур амьсгалын ямарч нєхцєлд бїх тєрлийн барилга ба байгууламжийг барих, их засвар хийх, техникээр шинэчлэн тоноглох, сэргээн засварлах їед хийгдэх бэлтгэл ба їндсэн барилга угсралтын болон тусгай барилгын ажлын цогцолборын гїйцэтгэл

Барилгын тухай хууль болон БНбД 10-01-99-ийг харгалзан энэхїї баримт бичгээр тодорхойлогдоно.

3. Барилгын їйлдвэр Барилга, байгууламжийн барил- гын бїтээц, хийцээр хэрэглэхэд зориулан эдлэхїїнийг їйлдвэ- рийн нєхцєлд бэлтгэх

Адил

4. Барилгын материалын їйлдвэр

Барилгын эдлэхїїнийг бэлтгэх болон барилга, байгууламжийн барилгын бїтээцийг бїрдїїлэхэд зориулан материал (їїний дотор ширхэгийн)-ыг їйлдвэрийн аргаар хийх

Адил

5. Їйлдвэрлэлийн їйл ажиллагаа

Байгалийн баялгийг бэлэн бїтээгдэхїїн болгоход шаард- лагатай хєдєлмєрийн зэвсгийг хэрэглэн єєртєє бїх тєрлийн тїїхий эдийн боловсруулалт, їйлдвэрлэл, тєрєл бїрийн їйлчилгээ їзїїлэх ба барилга, байгуулалтыг агуулсан хїмїїсийн їйлдлийн цогц 

Согласно Федеральному закону  РФ  «Об основах  охраны труда  в  Россий­ской Федерации»  от  17 июля 1999г. № 181­ФЗ 

6.Їйлдвэрлэлийн дэвс- гэр нутаг

Баригдсан ба баригдах барилга, байгууламжууд байрлах, барил- гын буюу їйлдвэрлэлийн їйл ажиллагаа явуулахад зориулан олгогдсон газар нутаг

Энэ нормоор.

7.Барилгын талбай Барилгын байгууламж, тїїнчлэн машин, материал, бїтээц, їйлдвэрлэлийн болон ахуйн їйлчилгээний байр, сууцийг байрлуу-лахад зориулан, зохих журмын дагуу тусгайлан олгосон їйлдвэрлэлийн талбай

Адил

БНбД 12-03-04

44

1 2 3 8.Хєдєлмєрийн аюулгїй нєхцєл

Ажиллагчдад їйлчлэх їйлдвэрлэ- лийн хортой буюу аюултай хїчин зїйлс байхгїй, эсхїл тогтоосон норматив хэмжээнээс хэтрээгїй байх хєдєлмєрийн нєхцєл 

Согласно  Федеральному закону  РФ  «Об  основах охраны  труда  в  Россий­ ской  Федерации»  от  17 июля 1999г. № 181­ФЗ 

9. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлага

Хєдєлмєрлєх явцад ажиллагч- дын биеэ авч явах, учирч болох аюулаас урьдчилан сэргийлэх нєхцєл бололцоог хангах їїднээс хууль тогтоомжийн акт, норматив техникийн баримт бичиг, дїрэм, заавраар тогтоосон хэм хэмжээ

MNS 4967:2000- аар.

10. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй (хєдєлмєр хамгаалал)

Хєдєлмєрийн процесст хїний ажлын чадвар, эрїїл мэндийг хэвээр хадгалж аюулгїй ажилла- гааг хангаж чадах нєхцлийг бий болгоход чиглэсэн хууль тогтоомж, нийгэм, эдийн засаг, зохион байгуулалт, техник, ариун цэвэр-эрїїл ахуйн арга хэмжээний систем

MNS 3108-81, MNS 12.0.002-87 стандартуудаар

11. Хєдєлмєрийн нєхцєл Хєдєлмєрлєх явцад ажилтны хєдєлмєрийн чадвар, эрїїл мэн- дэд дагнасан буюу хамссан байд- лаар нєлєєлєх їйлдвэрлэлийн орчны хїчин зїйлийн нийлбэр

MNS 4967:2000- аар.

12.Їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйл

Тодорхой нєхцєлд ажиллагчдын эрїїл мэндэд нєлєєлж гэмтээх буюу тїїний эрїїл мэндэд нєлєє- лєх їйлдвэрлэлийн хїчин зїйл

MNS 4967:2000- аар.

13. Їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл

Ажиллагчдын эрїїл мэндэд нєлєєлж євчлїїлэх буюу ажиллах чадварыг бууруулах, зарим тохиолдолд тэдний їр удамд нєлєєлєх уршиг бїхий їйлдвэрлэлийн хїчин зїйл

MNS 4967: 2000- аар.

14. Аюултай бїс Їйлдвэрлэлийн аюултай ба хортой хїчин зїйлс хїнд нєлєєлж болзошгїй орон зай

По ГОСТ 12.0.002

15. Єндєрт угсрах ажил Газрын гадаргуу, хучилтаас, эсхїл дээр нь угсрах буюу засварлах бїтээц, тоног тєхєєрємжтэй шууд харьцах ажлыг гїйцэтгэж байгаа газрын гадаргуугаас 5 м-ээс илїї єн-дєрт хийгдэх ажил. Энэ ажлыг гїйцэтгэхэд ажиллагчдыг унахаас урьдчилан хамгаалах їндсэн хэрэгсэл нь хамгаалалтын бїс юм.

Энэ баримт бичгээр.

БНбД 12-03-04

45

1 2 3 16. Ажлын байр Ажиллагчид хєдєлмєрийн

гэрээний дагуу гїйцэтгэх ажил їїрэгтэйгээ холбоотой байнга ба тїр хугацаагаар оршин байх буюу шилжин явах, ажил олгогчийн шууд ба шууд бус хяналтад байх газар

MNS 4967:2000- аар

17. Байгууллага (хуулийн этгээд)

Ємчлєх ба захиран зарцуулах хэлбэрээс хамаарахгїй їйлдвэр, албан байгууллага буюу бусад хуулийн этгээд. (Ємчлєлдєє буюу эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхдээ тусгайлсан хєрєнгєтэй, єєрийн нэрээр эрх олж, їїрэг хїлээдэг, їйл ажиллагаанаасаа бий болох їр дагаварыг эд хєрєнгєєрєє хариуцдаг, нэхэмж- лэгч, хариуцагч байж чадах, тодорхой зорилго бїхий, тогтвор- той їйл ажиллагаа эрхэлдэг зохион байгуулалтын нэгдэл) 

В  соответствии  с Гражданским кодексом  РФ.  1­я часть. 

Монгол улсын Иргэний хууль. I хэсэг. 25-р зїйл.

18. Ажил олгогч Хєдєлмєрийн гэрээний їндсэн дээр ажилтан авч ажиллуулж байгаа этгээд

Монгол улсын Хєдєл-мєрийн тухай хууль.

19. Ажилтан Ажил олгогчтой хєдєлмєрийн гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа иргэн.

Монгол улсын Хєдєл-мєрийн тухай хууль.

20.Хєдєлгєєнт машин Нэг ажлын байрнаас нєгєє аж- лын байр луу єєрийн явалтаар зєєвєрлєх боломжтой буюу тээврийн хэрэгсэл дээр тоноглогдсон машин

Энэ баримт бичгээр.

21. Суурин машин Угсралтын ажил хийгдэж байгаа ажлын байран дээр суурилуулах шаардлагатай буюу єєрийн явал- таар зєєвєрлєх боломжгїй машин.

Энэ баримт бичгээр.

22.Тохирлын гэрчилгээ Зохих журмын дагуу баталгаажуу- лалтад тэнцсэн гадаадын болон дотоодын аж ахуйн нэгж, байгуул- лагын бїтээгдэхїїнд баталгаажуу- лалтын байгууллагаас олгох баримт бичиг.

Монгол улсын Стандартчилал, тохирлын їнэлгээний тухай хууль.

23.Агаарын бохирдол Эрїїл мэндэд хортой буюу зарим талаар аюултай, биет байдлаасаа хамаарахгїй бодисоор бохирсон агаарын дурын бохирдол

148-р конвенц. “Ажлын байран дахь агаарын бохир-дол, дуу шуугиан ба дор- гионоос болж їїсэх мэргэжлийн эрсд- лээс хєдєлмєрч- дийг хамгаалах тухай”

БНбД 12-03-04

46

1 2 3 24. Шуугиан Эрїїл мэндэд хортой буюу

зарим талаар аюултай, эсхїл сонсголгїй болгож мэдэх бїх тєрлийн дуу чимээ

148-р конвенц. “Ажлын байран дахь агаарын бохирдол, дуу шуугиан ба доргионоос болж їїсэх мэргэжлийн эрсдлээс хєдєлмєрч-дийг хамгаалах тухай”

25. Доргион Эрїїл мэндэд хортой буюу зарим талаар аюултай, хїний биед хатуу биетээр дамжин їйлчлэх бїх тєрлийн доргио.

148-р конвенц. “Ажлын байран дахь агаарын бохирдол, дуу шуугиан ба доргионоос болж їїсэх мэргэжлийн эрсдлээс хєдєлмєрч-дийг хамгаалах тухай”

БНбД 12-03-04

47

ХАВСРАЛТ В

АЖИЛЛАЖ БАЙГАА ЇЙЛДВЭРИЙН БОЛОН ХОРООЛЛЫН ДЭВСГЭР НУТАГ, ТАЛБАЙД БАРИЛГА-УГСРАЛТЫН АЖИЛ

ГЇЙЦЭТГЭХ ЗЄВШЄЄРЛИЙН ЇЛГЭРЧИЛСЭН АКТ

……….…………… хот ….. оны …. сар …. єдєр 

(їйлдвэр (байгууллага), хорооллын нэр) 

Бид захиалагчийн тєлєєлєгч ________________________________________________ (овог нэр, албан тушаал)

барилга угсралтын ажлыг хариуцаж буй ерєнхий гїйцэтгэгчийн тєлєєлєгч ____________________________________________________________________________ 

(овог нэр, албан тушаал)

нарын бїрэлдэхїїнтэй дор гарын їсэг зурсан комисс барилга угсралтын ажил

гїйцэтгэх тухай энэхїї актыг їйлдэж дараах асуудлыг шийдвэрлэв. Їїнд:

Захиалагч (байгууллага, албан газар) нь доорх солбицолоор хязгаарлагдсан дэвсгэр нутаг, талбайд  _______________________________________________________ 

(тэнхлэгийн нэр, зургийн дугаар, тэмдэглэгээ)

шинээр барилгын ажил явуулахад зориулж, ерєнхий гїйцэтгэгчийн хариуцлагатай ажилтны удирдлагын дор ________ оны______ сарын  ______  -ээс эхлэн _______ оны ______ сарын _______ -ыг хїртэл ______________________________________________________________________

(ажлын нэр) хийж гїйцэтгэхээр тохиролцов.

Барилга угсралтын ажил эхлэхийн ємнє уг ажлыг аюулгїй гїйцэтгэхийн тулд

дараах арга хэмжээ авна.

¹ Авах арга хэмжээний нэр Биелїїлэх хугацаа Хариуцах хїн

1. 2. 3.

Захиалагчийн тєлєєлєгч _____________________________ (гарын їсэг)

БНбД 12-03-03

БНбД 12-03-04

48

ХАВСРАЛТ Г

АЮУЛТАЙ ХЇЧИН ЗЇЙЛИЙН ЇЙЛЧЛЭЛИЙН БЇСИЙН ХИЛ ХЯЗГААР

Г.1. Єргєх краны ачаа шилжїїлэх бїсэд орсон талбай, тэрчлэн баригдаж буй барилгын ойролцоох талбайд орсон аюултай бїсийн хилийг кранаар шилжїїлж буй ачааны гадна талын хамгийн их оврын (хэвтээ дїрслэлийн) байгуулалтын захын цэг буюу барилгын хананаас авсан хэмжээс дээр шилжїїлж байгаа ачааны хамгийн их оврын хэмжээ ба ачааны унах їеийн нисэлтийн хамгийн бага зайг (хїснэгт Г-1-ын дагуу) нэмсэн хэмжээгээр авна.

Хїснэгт Г.1.

Ачаа (аливаа зїйл) унаж болох єндєр, м

Зєєвєрлєж (унаж) буй зїйлийн нисэлтийн хамгийн бага зай, м

Кранаар шилжїїлж буй ачаа унах тохиодолд

Барилга дээрээс аливаа зїйл унах тохиолдолд

10 хїртэл 4 3.5 20 хїртэл 7 5 70 хїртэл 10 7 120 хїртэл 15 10 200 хїртэл 20 15 300 хїртэл 25 20 450 хїртэл 30 25 Тайлбар: Ачаа (аливаа зїйл) унаж болох єндрийн завсрын утганд тїїний нисэлтийн хамгийн бага зайг интерполяцийн аргаар тодорхойлж болно.

Г.2.Цахилгаан гїйдлийн їйлчлэлээр аюул їїсч болох газарт хязгаар тогтоох аюултай бїсийн зайг хїснэгт Г.2-т їзїїлэв.

Хїснэгт Г.2.

Хїчдэл, кВ

Цахилгаан тєхєєрємжийн хаалт, хамгаалалт, тусгаарлаг- даагїй ил байгаа хэсгээс (цахилгаан тєхєєрємж, кабель

ба гїйдэл дамжуулагч утас) болон тухайн хїчдэлд ажиллаж байгаа агаарын цахилгаан дамжуулах шугамны доод захын хамгийн ойрхон утаснаас тэдгээрийн аюултай

бїсийн хил хїртлэх зай, м 1 хїртэл 1.5 1-ээс 20 хїртэл 2 35-аас 110 хїртэл 4 150-аас 220 5 330 6 500-гаас 750 хїртэл 9 800 (тогтмол гїйдэл) 9

Г.3 Хорт бодисын їйлчлэлээр аюул їїсч болох газарт хязгаар тогтоох аюултай бїсийн хилийг MNS 4990:2000 стандартаар тодорхойлогдох хорт бодисын зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс хэтэрч байгаа эсэхэд хийсэн хэмжилтээр тодорхойлно.

Г.4. Машин, тоног тєхєєрємжийн хєдєлгєєнт хэсгийн ойролцоох аюултай бїсийн хязгаарыг, хэрэв бэлтгэн нийлїїлэгч заводын заавар буюу паспортад єєр бусад нэмэлт шаардлага тавигдаагїй бол, 5 м дотор тогтоож болно.

БНбД 12-03-04

49

ХАВСРАЛТ Д

Аюултай буюу хортой хїчин зїйл їйлчилж байгаа газарт ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл

200 ___ оны ____ сарын ____ - ны єдєр олгов.

200 ___ оны ____ сарын ____ - ны єдєр хїртэл хїчинтэй.

1. Ажлыг удирдагч  _______________________________________________________ (Овог нэр, албан тушаал) 

2.  Гїйцэтгэх ажил ________________________________________________________ (ажлын нэр, байршил, тїїнийг гїйцэтгэх нєхцєл) 

3. Ажил гїйцэтгэж байгаа газарт їйлчилж байгаа буюу тухайн газарт гїйцэтгэж байгаа ажлаас їл хамааран їїсч болох їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлс:

4. Барилга угсралтын ажил эхлэхээс ємнє авсан байх арга хэмжээнїїд:

№ Авах арга хэмжээний нэр Биелїїлэх хугацаа Хариуцах хїн 

1  2  3  4 

Ажил эхэлсэн _____ он _____сар ____єдєр ____цаг _____мин. Ажил дууссан _____ он _____сар ____єдєр ____цаг _____мин.

5. Барилга угсралтын ажлыг гїйцэтгэх явцад авсан байх арга хэмжээнїїд:

№ Авах арга хэмжээний нэр Биелїїлэх хугацаа Хариуцах хїн 

1  2  3  4 

6. Ажил гїйцэтгэх бїрэлдэхїїн:

Овог нэр Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны бїлэг,

мэргэжил

Хєдєлмєрийн нєхцєлтэй танилцаж,

зааварчлага єгсєн

Хєдєлмєрийн нєхцєлтэй танилцсан 

1 2 

г.м. 

7. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл олгосон: ________________________________ (байгууллагын удирдлагын тушаалаар томилогдсон

_____________________________________________________________________ бїрэн эрхт тєлєєлєгчийн овог нэр, албан тушаал, гарын їсэг)

БНбД 12-03-04

50

Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл хїлээн авсан:_______________________________ (албан тушаал, овог нэр, гарын їсэг) 

8.  Барилга угсралтын ажилд бичгээр єгсєн ажиллаж байгаа їйлдвэрийн (байгууллагын) зєвшєєрєл. Барилгын їйлдвэрлэлийн хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн талаар

авсан арга хэмжээг зєвшєєрсєн: ______________________________________________ (ажиллаж байгаа їйлдвэр буюу байгууллагын бїрэн

эрхт тєлєєлєгчийн албан тушаал, овог нэр, гарын їсэг)

9. Хєдєлмєрийн нєхцєл ба ажлын байрыг шалгав. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєлд заасан їйлдвэрлэлийн аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээг биелїїлсэн байна гэж їзээд ажил эхлэн гїйцэтгэхийг зєвшєєрєв. 

(Овог нэр, албан тушаал, гарын їсэг, он, сар, єдєр) 10. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг ____________________________ хїртэл сунгав. 

________________________________________________________________________ (Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг олгосон этгээдийн гарын їсэг, он, сар, єдєр) 

11. Ажлыг бїрэн гїйцэт дуусгав. Материал, тоног, багаж хэрэгслийг татаж авав. Хїмїїсийг чєлєєлєв. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг хаав.

Ажлын удирдагч:  ___________________________________ (он, сар, єдєр, гарын їсэг) 

Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг олгосон этгээд:__________________________________ (он, сар, єдєр, гарын їсэг) 

Тайлбар  —  Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг хоёр хувь їйлдэнэ.  (нэг дэх хувь нь ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг олгосон этгээдэд, 2 дахь хувь нь ажлыг хариуцан гїйцэтгэгчид байна).  Ажиллаж байгаа їйлдвэрийн газар нутаг дээр хийгдэж байгаа ажилд ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг 3 хувь їйлдэнэ.  (3  дахь хувийг ажиллаж байгаа їйлдвэрийн хариуцлагатай этгээдэд олгоно).

БНбД 12-03-04

51

ХАВСРАЛТ Е

АЖИЛ ГЇЙЦЭТГЭХ ЗЄВШЄЄРЛИЙГ ЗАЙЛШГЇЙ АВСАН БАЙВАЛ ЗОХИХ БАРИЛГА УГСРАЛТЫН АЖЛЫН ТЄРЄЛ БОЛОН ЇЙЛДВЭРЛЭЛИЙН БАЙР

(НЄХЦЄЛ) -НЫ ЇЛГЭРЧИЛСЭН ЖАГСААЛТ

Е.1. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, хий, нефтийн бїтээгдэхїїн дамжуулах хоолой, хурдан гал авалцах буюу шатамхай шингэн, шатамхай буюу шингэрїїлсэн хий агуулах бїхий хамгааллалтын бїсэд ачаа єргєгч кран болон бусад барилгын машинаар гїйцэтгэх ажил

Е.2. Худаг, цооног, битїї ба хїрэхэд бэрх орон зайд гїйцэтгэх бїх тєрлийн ажлууд.

Е.3. Патогенийн бохирдолтой хєрстэй (хогийн цэг, малын сэг булсан газар г.м) газарт болон газар доорх цахилгааны шугам, хийн хоолой ба бусад газар доорх аюултд єртєж болзошгїй шугам сїлжээ байрлах хамгаалалтын бїсэд хийгдэх газар шорооны ажлууд.

Е.4. Аюултай хїчин зїйлїїд їйлчлэх нєхцєлтэй ажиллаж байгаа газарт урсгал засвар хийх, тоног тєхєєрємжийг задалж буулгах, тїїнчлэн засвар буюу ямар нэгэн барилга угсралтын ажил гїйцэтгэх

Е.5. Аюултай буюу аюул гарах боломжтой газарт єєр тєрлийн ажлыг зэрэгцїїлж гїйцэтгэх тохиолдол.

Е.6. Ашиглаж байгаа тємєр зам ба автозамын зорчих хэсэг буюу далантай нийлсэн газарт ажил гїйцэтгэх (холбогдох яам, тамгын газраас гаргасан хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа норматив баримт бичгїїдээр тодорхойлогдоно).

Е.7. Хийн аюултай ажил гїйцэтгэх.

БНбД 12-03-04

52

ХАВСРАЛТ Ж

ХЄДЄЛМЄРИЙН АЮУЛГЇЙ АЖИЛЛАГААНЫ НЭМЭГДЭЛ ШААРДЛАГА ТАВИГДАХ АЖИЛ МЭРГЭЖЛИЙН ЇЛГЭРЧИЛСЭН ЖАГСААЛТ БА БАРИЛГЫН

АЖЛЫН НЭР ТЄРЄЛ

• Автоклавчин • Агаарын шугаман замын жолооч (Вагонетчик) • Асбестын тугнуурчин • Аспираторчин • Асфальтбетончин (асфальт дэвсэгч, чанагч) • Барилгын машин, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн машинч, жолооч нар • Бункерчин • Вулканжуулагч (Хатууруулагч, бэхжїїлэгч) • Галд тэсвэртэй доторлогоо хийгч • Лантуучин (копорчин) • Нунтаглагч битийг цэнэглэгч • Туузан дамжуургын зєєгїїрчин • Тэсэлгээчин • Їйлдвэрийн тоосгон яндангийн хоолой угсрагч • Усан бууны ажилчин • Уурхайн зуухны їнс буулгагч • Хагас вагоны нээлхийгээр материалыг зєєвєрлєх, буулгахад туслах ажилчин • Ханын матераилыг хэвлэгч • Хар тугалгаар гагнуур хийгч • Хатаагуурын галч • Хийн гагнуурчин • Хортой найрлага бїхий будгаар будах будагчид • Хїчил шїлттэй холбогдолтой ажил гїйцэтгэгчид • Шавар, зуурмаг бэлтгэгч • Шарах камер болон автоклавын цэнэглэгч-буулгагч • Шохой тунгаагч • Эрдэс хєвєн, шилэн ширхэгийн болон асбест, полиуретан дулаан

тусгаарлагч материалтай ажиллагч дулаан тусгаарлагч • Модон материалыг ялзралтаас болон галын аюулаас хамгаалах химийн

бодисоор гїйцэтгэх ажил • Єндрийн ажил • Радио идэвхт бодис хэрэглэх ажил • Тээврийн болон ачаа єргєгч хэрэгслийг ашиглан ачиж, буулгах ажил • Хоёр метрээс илїї гїнтэй ухсан газарт газар шорооны болон хєрсний

бэхэлгээ хийх, буулгах ажил. • Цахилгаан тєхєєрємжийн засвар, ашиглалтын ажил • Цахилгаан гагнуурын ажил • Цахилгааны монтёр • Этилтэй бензин хэрэглэх ажил

БНбД 12-03-04

53

ХАВСРАЛТ И

Барилга угсралтын ажлыг эхлэхэд _____________________ объектын бэлэн байдал болон хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагаар талбайн

гадна ба дотор гїйцэтгэх бэлтгэл ажилтай холбогдуулан їйлдэх їлгэрчилсэн акт

200___ оны ______ сарын _______-ны єдєр

Комиссын бїрэлдэхїїн:

Барьж байгаа їйлдвэрийн (захиалагч байгууллагын техникийн хяналтын) удирдагч (захирал) ____________________________________________________ : 

(овог нэр, албан тушаал) барилгын гэрээт, ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллагын тєлєєлєгчид:

(Байгууллагын нэр, тєлєєлєгчийн овог нэр, албан тушаал) бэлтгэл ажлын їед ажил гїйцэтгэх, мэргэжлийн туслан гїйцэтгэгч байгууллагын

тєлєєлєгчид: __________________________________________________________

(Байгууллагын нэр, тєлєєлєгчийн овог нэр, албан тушаал) барилгын гэрээт ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллагын ажилтны тєлєєлєгч __________ _____________________________________________________________________

(овог нэр) нарын бїрэлдэхїїнтэй комисс талбайн гадна ба доторх бэлтгэл ажил, їїний дотор хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагад нийцїїлэн ажиллагчдыг, 200___ оны ____ сарын _____ -ны єдрийн байдлаар гїйцэтгэсэн эрїїл ахуйн їйлчилгээгээр хангасан байдлыг їзэж магадлаад, доорх асуудлын тухай акт їйлдэв.

1. Їзлэгт __________________________________________________________ (талбайн гадна ба доторх бэлтгэл ажил, їїний дотор

______________________________________________________________________________ ажиллагчдыг эрїїл ахуйн їйлчилгээгээр хангасан байдал)

ажил хамрагдав.

2. Техник зохион байгуулалтын баримт бичиг (барилгын зохион байгуулалтын тєсєл болон ажил гїйцэтгэх тєсєл) –т заасан ажлыг гїйцэтгэсэн байна.

(байгууллага ба ЗБТ, АГТ-ийг боловсруулагчийн нэр. Зургийн дугаар ба тїїнийг зохиосон он, сар, єдєр)

3. Їзлэгт хамрагдсан ажлууд нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны стандарт болон норм ба дїрмийн шаардлагыг зєрчсєн (буюу оруулсан) байна.

(ямар нормативын баримт бичгийн шаардлагыг зєрчсєнийг зааж єгнє)

БНбД 12-03-04

54

Комиссын шийдвэр

Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны норм ба дїрмийн шаардлагатай нийцїїлэн, тєсєлд тусгасан ажлын хэмжээнд ажлыг гїйцэтгэсэн байна.

Энэ байдлыг їндэслэн объект дээр барилга угсралтын їндсэн болон тусгай ажлыг эхлэн гїйцэтгэхийг зєвшєєрч байна.

Барьж байгаа їйлдвэрийн (захиалагч байгууллагын техникийн хяналтын) удирдагч (захирал) __________________________

(гарын їсэг)

Барилгын гэрээт ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллагын тєлєєлєгч ________________ (гарын їсэг)

Мэргэжлийн туслан гїйцэтгэгч байгууллагын тєлєєлєгч _____________________ (гарын їсэг)

Барилгын гэрээт ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллагын ажилтны тєлєєлєгч ______________________

(гарын їсэг)

Тайлбар: Ерєнхий гїйцэтгэгч байгууллагын удирдлага нь хєдєлмєрийн хяналтын тєлєєлєгчид комисс ажиллах байр болон он, сар, єдрийн тухай урьдчилан мэдэгдэнэ. Шаардлагатай тохиолдолд комиссын ажлын хэсэгт улсын хяналтын буюу мэргэжлийн байгууллагыг оролцуулна.

БНбД 12-03-04

55

ХАВСРАЛТ К

БАРИЛГЫН АЖЛЫН ТЕХНОЛОГИ- ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН БАРИМТ БИЧИГТ ХЄДЄЛМЄРИЙН АЮУЛГЇЙ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЛААР ШИЙДЭЖ ТУСГАХ

ЇНДСЭН ЗУРАГ ТЄСЛИЙН БЇТЭЦ, БЇРЭЛДЭХЇЇН

К.1. Технологи-зохион байгуулалтын баримт бичиг (Барилгын ЗБТ, АГТ г.м) нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны норматив шаардлагуудыг хангасан ажлын арга, техник хэрэгслийг тодорхойлох хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны талаар тодорхой зураг тєслийн шийдлийг агуулсан байна.

Тухайн шийдлийг боловсруулахын тулд зєвхєн їндэслэл болгон оруулахыг зєвшєєрсєн зураг тєслийн шийдлийг хєдєлмєр аюулгїйн норм ба дїрмээс иш татаж єєрчлєхийг хориглоно.

К.2. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны талаар зураг тєслийн шийдэл боловс- руулахын тулд доорх зїйлїїдийг єгєгдєл болгон авна:

Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны стандарт болон нормативын баримт бичгийн шаардлагууд;

Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг биелїїлэх талаар авсан їлгэрчилсэн шийдвэр, ажиллагчдыг хамгаалах хэрэгслийн каталоги ба лавлах гарын авлага;

Барилгын материал, бїтээц, эдлэхїїнийг хэрэглэх явцад хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах бэлтгэн нийлїїлэгч їйлдвэрийн зааварчилгаа;

Ажлын явцад хэрэглэх машин, тоног тєхєєрємжийн бэлтгэн нийлїїлэгч їйлдвэрийн зааварчилгаа.

К.З. Барилгын ба їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсгийн зохион байгуулалтаар зураг тєслийн шийдэл гаргахдаа заавал ажил гїйцэтгэх нєхцєл, технологитой холбоотой їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлийг тодруулах, технологи- зохион байгуулалтын баримт бичигт тэдгээрийн їйлчлэх бїсийг зааж, тодорхойлж єгвєл зохино. Тэгэхдээ ачаа єргєгч машинтай холбоотой аюултай бїсийг зураг тєсвийн баримт бичиг (зохион байгуулалтын тєсєл) –д, бусдыг нь їйлдвэрлэлийн баримт бичиг (ажил гїйцэтгэх тєсєл) –д тодруулж єгнє.

К.4. Ажиллагчдын амралтын талбай, эрїїл ахуйн болон їйлдвэрлэлийн байр сууц, тїїнчлэн явган хїний ба авто замыг аюултай бїсийн гадна байрлуулвал зохино.

К.5. Хэрэв барилга ба байгууламжийг барих (шинэчлэх) явцад, аюултай бїсэд, кранаар ачаа шилжїїлэх газар болон барьж байгаа барилгын дэргэд дэхь ашиглаж буй иргэний буюу їйлдвэрийн барилга ба байгууламж, авто буюу явган хїний зам болон бусад хїмїїс байж болзошгїй газрууд орох тохиолдолд, тэнд аюултай бїс бий болох нєхцлийг сэрэмжлїїлсэн шийдлийг, тэр дундаа доорх зїйлїїдийг урьдчилан анхааруулах шаардлагатай. а). Кранаар ачаа шилжїїлэх газрын дэргэд:

хїмїїс оршиж байгаа газарт аюултай бїс бий болохыг хориглохын тулд краны ажлын бїсийг албаар хязгаарласан байвал зохино. Иймээс цамхагт краныг, тїїний ажлын бїсийг хязгаарлах нэмэгдэл хэрэгслээр тоноглохыг зєвлєх;

ажлын бїсийн хил рїї очих краны сумны эргэлтийн хурд нь хамгийн бага хїртэл шилжїїлэх ачаанаас бїсийн хил хїртэл 7 м-ээс бага зайд хязгаарлагдсан байна;

аюултай бїсийн хязгаараас 7 м-ээс бага зайд байрлах хэсэгт ачааг шилжїїлэхдээ ачааг унагахгїй байлгах, хамгаалалтын буюу даатгалын хэрэгслїїдийг ашиглавал зохино;

б). Барьж байгаа (шинэчилж байгаа) барилгын ойр хэсгїїдэд: барилгын эргэн тойронд ачаа єргєгч кранаар шилжїїлж байгаа ачааны єндєртэй адил буюу илїї єндєр хамгаалах дэлгэцийг байрлуулах шаардлагатай;

БНбД 12-03-04

56

краны ажлын бїс нь хамгаалах дэлгэц байрлах газар дахь барилгын хїрээний гадна талд шилжїїлж байгаа ачаа гарахгїй байхаар хязгаарлагдсан байвал зохино.

К.6. Барилгыг буулгах (нураах) їе дэхь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах зураг тєслийн шийдлээр дараах зїйлїїдийг тодотгож єгвєл зохино:

буулгах (эвдэх) аргыг хэрэглэх їе дэхь аюултай бїсийн хэмжээ; бїтээцийн єєрийн эвдрэлийг хассан, ажил гїйцэтгэх дэс дараалал; бїтээцийг эвдлэх болон ачаалах явц дахь тоос їїсгэгчийг дарах арга

хэмжээ. К.7. Зураг тєслийн шийдэлд ажиллагчдыг єндрєєс унахаас урьдчилан сэргийлж

дараахь зїйлїїдийг тусгана: єндєрт гїйцэтгэх ажлын хэмжээг, конвейрийн буюу томсгосон

хэмжээтэй хийц, эсхїл угсралтын крангїй аргыг хэрэглэх замаар, аль болох хорогдуулах;

эхний ээлжинд байнгын хашлага хаалтын їїрэг давхар гїйцэтгэх хийц (хана, хавтан, балконы хашлага болон хаалганы хонгил) -їїдийг хийх арга хэмжээ авах;

баригдаж байгаа барилгын бїтээц ба эзэлхїїн тєлєвлєлтийн шийдэлд нийцсэн, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг хангасан хашлага бїтээцийг хэрэглэх;

хамгаалалтын бїсийг бэхлэх арга ба газрыг зааж єгєх; Їїнээс гадна доорх зїйлїїдийг тодруулж єгвєл зохино. Їїнд:

тухайн тєрлийн ажил буюу тусгай ажилбарыг гїйцэтгэхэд зориулагдсан хэрэгслїїд; ажиллагчдыг ажлын байр руу гаргах хэрэгсэл,

явах зам чиглэлийг тогтоох; шаардлагатай тохиолдолд – барилгын урт бїтээцїїдийг алсаас тэнжээгээр багцалж задлах, ачаа єргєх зориулалтын хэрэгсэл.

К.8. Кранаар шилжїїлж байгаа барилгын бїтээц, эдлэхїїн, материалыг єндрєєс унах, тїїнчлэн угсрах буюу єрж хураах явцад тэдгээрийн тогтвортой байдал алдагдахаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор зураг тєсєлд дараах зїйлсийг зааж єгвєл зохино. Їїнд:

шилжїїлж байгаа ачааны даац, шинж чанар болон тїїнийг ажлын байранд хїргэх дєхємтэй байдлыг харгалзан їзэж, ширхэгийн буюу їйрмэг материал, тїїнчлэн бетон буюу зуурмагийг зєєж шилжїїлэх чингэлэг буюу сав, баглаа боодлын багцлах хэрэгсэл;

угсрах ба оосорлох нєхцєл, шилжїїлж байгаа ачааны хэмжээ, жинд нийцсэн ачаа єргєх зориулалтын хэрэгсэл (ачаа єргєх тэнжээ, траверс, угсралтын хавчуур);

бїтээцийн элементїїдийг угсрах ба єрж хураахдаа зураг тєсєлд заасан газарт буюу тїїний ойролцоо байрлалд хїргэх нєхцлийг хангасан оосорлолтын арга;

барилгын бїтээцийн элементїїдийг тогтвортой хадгалах тоног хэрэгсэл (пирамид, кассет)

барилгын бїтээц, эдлэхїїн, материал ба тоног тєхєєрємжийг хураах арга, дараалал;

бїтээцийг бїрэн гїйцэт болон тїр бэхлэх арга; барилгын хог, хаягдлыг зайлуулах арга; жижиг ширхэгийн материал буюу эд юмс унах боломжтой бїсэд

хїмїїс байх шаардлагатай їед хамгаалалтын саравч буюу хучилтын бїтээц, тєхєєрємжийн байрлал;

К.9. Барилгын машин, механизм буюу тоног тєхєєрємж хэрэглэн ажил гїйцэтгэх тохиолдолд дараах шаардлагуудыг анхаарвал зохино:

БНбД 12-03-04

57

барилгын ажлын технологи, нєхцєлєєс хамааруулан хэрэглэх машин механизмын нэр тєрєл, тэдгээрийг байрлуулах газар, ажлын дэглэмийг сонгох;

хїмїїс оршин сууж байгаа газарт аюултай бїс їїсэхээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд машины їйлчлэх бїсийг хязгаарлах арга хэмжээ авах, тїїнчлэн машины ажлын бїсийн хашлага хэрэглэх;

ухсан нїх шуудууны эрэг, овоолсон шороо зэрэг дээр машин механизм байрлах онцгой нєхцєл.

К.10. Суваг, шуудуу ухах шаардлагатай болон тэдгээрт хїн ажиллаж байгаа їед барилга угсралтын ажлыг гїйцэтгэхийн тулд дараах зїйлїїдийг тодорхойлсон байна:

зураг тєсвийн баримт бичигт (барилга зохион байгуулалтын тєсєлд) барилгын машин, материалаас ирэх ачааг тооцсон хїнхээлийн бэхэлгээгїй налуугийн аюулгїй эгц эрэг буюу бэхэлгээ хэрэглэх шийдвэр;

їйлдвэрлэлийн баримт бичигт (ажил гїйцэтгэх тєсєлд) дээрхээс гадна улирлын єєрчлєлтэй холбоотойгоор хїнхээлийн тогтвортой байдлыг хангах болон хянах нэмэлт арга хэмжээ;

бэхэлгээний тєрєл ба тэдгээрийг байрлуулах технологи, тїїнчлэн хїмїїс єгсєх, буух шат байрлах газар.

К.11. Ажиллагчдыг цахилгааны аюулаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор дараах арга хэмжээг авна. Їїнд:

тїр цахилгаан тєхєєрємжийн ашиглалт, хїчний ба гэрэлтїїлгийн цахилгааны сїлжээний тїр хїчдлийн тодорхойлолт ба трассыг сонгох,

гїйдэл гаргагч хэсгийн хаалт хамгаалалтын тєхєєрємж болон хуваарилах буюу дамжуулах систем ба багаж хэрэгслийн суурилалтын заавар;

цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тємєрлєг хэсгийн газардуулгыг хийх арга;

онц аюул осолтой байранд ажил гїйцэтгэх їед, тїїнчлэн їїнтэй ижил нєхцєлтэй байрны гадна ажил гїйцэтгэхэд авах хамгаалалтын нэмэлт арга хэмжээ;

цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бїсэд ажил гїйцэтгэх аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээ.

К.12. Ажилтанд їзїїлэх їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл (цаг агаарын бичил уур амьсгалын тааламжгїй нєхцєл, дуу шуугиан, доргио, тоос болон ажлын бїсийн агаар дахь хорт бодис) –ээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд дараах арга хэмжээг авах шаардлагатай:

гїйцэтгэх ажлын нєхцєл болон технологитой уялдаатайгаар їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл їїсч болох ажлын хэсгийг тодорхойлох;

ажиллагчдын хамгаалах хэрэгслийг тодорхойлох; шаардлагатай їед, аюултай болон хортой бодис хадгалах талаар

тусгайлсан арга хэмжээг авах; К.13. Радио идэвхт изотоп агуулсан болон ионжуулагч цацрагийн їїсгїїрийн

багаж хэрэгслїїд буюу лазерийг хэрэглэж байгаа тохиолдолд хамгаалалтын арга хэмжээг зайлшгїй авбал зохино.

БНбД 12-03-04

58

ХАВСРАЛТ Л

Ишлэл авсан бусад баримт бичгїїдийн жагсаалт 

[1] Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын 1977 оны 148-р конвенц. “Ажлын байран дахь агаарын бохирдол, дуу шуугиан ба доргионоос болж їїсэх мэргэжлийн эрсдлээс хєдєлмєрчдийг хамгаалах тухай” 

[2]  Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын 1981 оны 155-р конвенц “Хєдєлмєрийн эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагаа ба їйлдвэрлэлийн орчны тухай”. 

[3] Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын “Асбест хэрэглэх їе дэхь хєдєлмєр хамгааллын тухай” 162-р конвенц. 

[4] Хєдєлмєрийн гэрээний нєхцлийг тодорхойлох тухай зєвлємж (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 2000 оны 128 тоот тушаалын хавсралт) 

[5] Байгууллагын ажилтан, албан хаагчдын орон тооны норматив боловсруулах зєвлємж (Хєдєлмєр, нийгмийн зєвшлийн гурван талт Їндэсний хорооны 2001.09.18-ны єдрийн хурлаар батлагдсан) 

[6] Аж ахуйн нэгж, байгууллагад хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн ажлыг зохион байгуулах журам. (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 2000 оны 33 тоот тушаалын хавсралт). 

[7] Хамтын гэрээ байгуулах, тїїний хэрэгжилтэд хяналт тавих, биелэлтийг дїгнэх тухай зєвлємж (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 2000.04.11-ний єдрийн 92 тоот тушаалын хавсралт)

БНбД 12-03-04

59

ГАРЧИГ

1. Хэрэглэх хїрээ 3 2. Норматив ишлэл 3 3. Тодорхойлолт 3 4. Ерєнхий зїйл 3 5. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ажлын зохион байгуулалт 7 6. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны

зохион байгуулалт 10 6.1. Ерєнхий шаардлага 10 6.2. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны аюулгїй

ажиллагааны шаардлага 10 6.3. Материал, бїтээц, хийц хэсгийн хадгалалт, агуулах аюулгїй

ажиллагаанд тавигдах шаардлага 12 6.4. Цахилгааны аюулгїй байдлын хангалт 14 6.5. Галын аюулгїй байдлын хангалт 15 6.6. Їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл, нєлєєллєєс ажилтанг

хамгаалах їйл ажиллагаа 15 7. Барилгын машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж,

механикжуулалтын хэрэгсэл, багаж хэрэглэл, тоноглол, гар удирдлагатай машин багаж хэрэгслийн ашиглалт 18

7.1. Ерєнхий шаардлага 18 7.2. Бага оврын машин ба тээврийн хэрэгслийн аюулгїй ажиллагаанд

тавигдах шаардлага 19 7.3. Суурь машины ашиглалтын їеийн аюулгїй ажиллагаанд

тавигдах шаардлага 21 7.4. Механикжуулалтын хэрэгсэл, дамжуур шат, тоноглол, цахилгаанжсан

багажны ашиглалтын їеийн аюулгїйн шаардлага 23 8. Тээвэрлэлтийн болон ачиж, буулгах ажил 28 8.1. Ерєнхий шаардлага 28 8.2. Ачиж, буулгах ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаанд

тавигдах аюулгїй ажиллагааны шаардлага 29 8.3. Їйлдвэрийн талбайд ачаа шилжїїлэх їед тавигдах аюулгїй

ажиллагааны шаардлага 31 8.4. Тасралтгїй ажиллагаатай машин хэрэглэх їед тавигдах

аюулгїй ажиллагааны шаардлага 32 8.5. Авто тээврийн ажлын аюулгїй ажиллагааны шаардлага 33 9. Цахилгаан ба хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй

ажиллагааны шаардлага 35 9.1. Ерєнхий шаардлага 35 9.2. Цахилгаан ба хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх байр,

технологийн їйл явцын аюулгїй ажиллагааны шаардлага 35 9.3. Цахилгаан(гар) гагнуурын аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага 36 9.4. Хийн баллоныг хэрэглэх, хадгалах аюулгїй ажиллагааны шаардлага 37

Хавсралт А. Энэхїї норм ба дїрэмд ишлэл авсан норматив баримт бичгїїдийн жагсаалт 38

Хавсралт Б. Нэр томъёо ба тїїний тодорхойлолт 43 Хавсралт В. Ажиллаж байгаа їйлдвэрийн болон хорооллын дэвсгэр нутаг,

талбайд барилга-угсралтын ажил гїйцэтгэх їлгэрчилсэн акт 47 Хавсралт Г. Аюултай хїчин зїйлийн їйлчлэлийн бїсийн хил хязгаар 48 Хавсралт Д. Аюултай буюу хортой хїчин зїйл їйлчилж байгаа

газарт ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл 49 Хавсралт Е. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг зайлшгїй авсан байвал зохих барилга

угсралтын ажлын тєрєл болон їйлдвэрлэлийн байр (нєхцєл)-ны їлгэрчилсэн жагсаалт 51

Хавсралт Ж. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдах ажил мэргэжлийн їлгэрчилсэн жагсаалт ба барилгын ажлын нэр тєрєл 52

БНбД 12-03-04

60

Хавсралт И. Барилга угсралтын ажлыг эхлэхэд ____________ объектын бэлэн байдал болон хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагаар талбайн гадна ба дотор гїйцэтгэх бэлтгэл ажилтай холбогдуулан їйлдэх їлгэрчилсэн акт 53

Хавсралт К. Барилгын ажлын технологи-зохион байгуулалтын баримт бичигт хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны талаар шийдэж тусгах їндсэн зураг тєслийн бїтэц, бїрэлдэхїїн 55

Хавсралт Л. Ишлэл авсан бусад баримт бичгїїдийн жагсаалт 58

БНбД 12-03-04

61 

[6]  Рекомендации  по  формированию  и  организации  деятельности  совместных  комитетов (комиссий)  по  охране  труда,  создаваемых  на  предприятиях,  в  учреждениях  и  организациях  с численностью  работников  более  10  чел.  Утверждены  постановлением  Министерства  труда Российской Федерации от 12 октября 1994 г. № 64. 

[8]  Положение  о  порядке  разработки  и  утверждения  правил  и  инструкций  по  охране  труда  и методических  указаний  по  разработке  правил  и  инструкций  по  охране  труда.  Утверждено постановлением Минтруда России от 01.07.93 № 129 (в редакции постановления Минтруда РФ от 28 марта 1994 г. № 27). 

[9]  О  внедрении  новых  нормативных  документов  по  охране  и  безопасности  труда.  Письмо Госстроя России от 28.04.99 № НЗ­1433/7. 

[10] О разработке и внедрении новых нормативных документов по охране и безопасности труда. Письмо  Госстроя  России  от  30.04.99 № НЗ­1507/7  и  Рострудинспекции  от  30.04.99 №  25/13­11­ 1395.