Bilgisayar İşletmenliği Ders Notları

ÜNİTE: Bilgisayara Giriş

Bilgisayarın Tanımı Bilgisayar, kullanıcı tarafından giriş birimleriyle verilen sözel ve sayısal verileri

işleyerek çıkış birimleri aracılığı ile kullanıcısına sunan elektronik aygıtların genel adıdır. Günlük hayatımıza belki de farkında olmadığımız kadar çok yararlandığımız

bilgisayarların yüzlerce türü vardır. Örneğin Mikro Bilgisayarlar, özel bir amaç için programlanmış genel olarak bir tek çipten ibaret olan bilgisayarlardır ve evlerimizdeki televizyon, müzik seti, buzdolabı, fırın gibi elektronik eşyalar içersinde yer alırlar.

Ancak bizi daha çok ilgilendiren, evlerde, okullarda ve işyerlerinde yaygın bir şekilde kullanılan PC’ler, (Personal Computer) yani kişisel bilgisayarlardır.

Bilgisayarın Tarihçesi:Kuşaklara göre 4 sınıfa ayırabiliriz;

1. Kuşak Bilgisayar: 1945 yılında ENIAC adlı Bilgisayarın yapımı ile başlar,2. Kuşak Bilgisayar: 1952 yılında TRANSİSTÖRÜN bulunmasıyla, 3. Kuşak Bilgisayar: 1958 yılında ENTEGRE DEVRENİN gelişmesiyle, 4. Kuşak Bilgisayar: 1965 yılında KARMAŞIK ENTEGRE DEVRENİN

bulunmasıyla başlayıp günümüze kadar uzanır.İnsanoğlu, M.Ö. 3000 yıllarında paralı alışverişin başlaması ile sayma işlemine ihtiyaç

duydu. M.Ö. 2600 yıllarında ise bu işlemlerde kullanılmak üzere Abaküs adı verilen hesaplayıcılar bulundu.

İngiliz Matematikçisi Charles Babbage 1812 yıllarında fark makinası üzerinde çalışmaya başladı. 1871 yılında öldüğünde, bu Analitik makinası istenilen seviyeye gelememişti. Babbage'ın yaptığı hesaplar ve çizimleri, hesap makinalarının ve bilgisayarların temelini oluşturduğundan, ona bilgisayarın babası denmiştir.

Bugün bilgisayarlar ikili sayı sistemine göre çalışmaktadır. İkili sistemi ise 1854 yılında Matematikçi George Boole tarafından bulunmuştur.

1937 yılında IBM şirketi adına çalışma yapan Hardvard Üniversitesi hocalarından Howard Aiken ve Browne'un geliştirdiği Mark 1, ilk defa olarak insan müdahalesi olmaksızın çalışan sayısal otomatik bilgisayar olma unvanını elde etti. Mark 1 adlı bu makina, delikli kağıt şeritle çalışan, dört işlemi yapabilen, verilen değerleri karşılaştırabilen, depoladığı bilgileri kullanabilen bir makinaydı.

1945 yılında tamamen elektron lambalarından oluşan ENIAC adlı bilgisayarı Pennsylvania Üniversitesi araştırmacıları yaptılar.

1945-59 yılları arasında geliştirilen bilgisayarlar ise transistörlü, elektronik lambalı bilgisayarlardır.

1959-64 yılları arasında geliştirilen bilgisayarlar ise transistörlü bilgisayarlardır. 1964-70 yılları arasında ise entegre devreli bilgisayarlar. 90'lı yıllarda ise bilgisayarlar

hacim olarak küçülmüş, hız, bellek ve teknik özellikleri bakımından oldukça yüksek kapasitelere ulaşmıştır.

BİLGİSAYARIN TEMEL ÖGELERİ

Donanımlar: Bilgisayarı oluşturan, gözle görünür, elle tutulur bütün parçalara denir. Bunlar arasında klavye, fare, monitör, kasa, yazıcı, tarayıcı ve kasa içersinde bulunan parçalar (işlemci, saklama birimleri, güç kaynağı, RAM hafıza çipleri, bağlantı kabloları) bulunur. Yazılımlar: Bilgisayar içersinde yüklenen her türlü programı ifade eder. İşletim sistemi ve uygulama yazılımları (Paint, Wordpad, Word, Excel, Windows Gezgini... vs).

BİLGİSAYARIN DONANIM BİRİMLERİ

A. Giriş BirimleriBilgisayarla iletişim kurulmasını sağlayan ve istenilen bilgilerin bilgisayara girilmesini

sağlayan donanımlardır.Klavye: Bilgisayarla yazı yazmaya yarayan ve daktiloya benzeyen alettir. Yabancı

diller için düzenlenmiş türüne “Q Klavye”, Türk alfabesine göre düzenlenmiş olanına “F Klavye” denir. Klavye girişine takılır.

Fare: Bilgisayarın kolayca yönetilmesi için geliştirilmiş hemen hemen en ucuz parçasıdır. Pek çok şekli ve türü bulunan fare, basit yapısına rağmen bugünkü bilgisayarların en önemli parçasıdır. Fare girişine takılır.

Tarayıcı: Fotoğraf, grafik, çizim, resim... gibi kağıt üzerinde yer alan bilgilerin bilgisayara girilmesinde kullanılır. Bir fotokopi makinesi gibi çalışır.

Web Kamerası: Hareketli video görüntülerinin bilgisayara girilmesinde kullanılır. Normal bir kamera gibi çalışır.

Mikrofon: Bilgisayara dışardan ses kaydedilmesini sağlar. Kablosunun ucundaki jack çıkışı ses kartındaki girişe uyduğu sürece bilgisayara her türlü mikrofon bağlanabilir.

Joystick (Oyun Çubuğu): Bilgisayarda oyunlar oynarken kullanılan ve fare ile aynı mantıkla çalıştığı halde çubuk şeklinde özel bir yapısı olan alettir. Ses kartındaki joystick girişine takılır.

B. Sistem BirimleriBilgisayara girilen bilgileri işleyen birimlerdir. Yani bir nevi bilgisayarı bilgisayar yapan parçalar bunlardır diyebiliriz.

İşlemci: Bilgisayarın her türlü işlemini gerçekleştiren ve yöneten en önemli parçasıdır. 

RAM Bellek: Programların çalıştırılması için saklama birimlerinden çağırılıp yüklendiği bilgisayarın çalışma hafızasıdır. Ne kadar büyük olursa bilgisayar o kadar rahat çalışacaktır.

Güç Kaynağı: Kasa içersinde bilgisayara şebekeden gelen elektriği gerekli birimlere dağıtan birimdir ve satın alınan boş kasa ile birlikte gelir.

Ekran Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri alıp görüntüye dönüştürerek monitöre ileten karttır.

Ses Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri sese dönüştürerek hoparlöre ileten, yada dışardan gelen sesleri bilgisayarın anlayabileceği hale getiren karttır.   Ethernet Kartı: Yerel ağ (birbirine yakın olan bilgisayarlarla kurulan ağ) üzerindeki bilgisayarların birbiri ile haberleşebilmesini sağlar.

Faks / Modem Kartı: Bilgisayarın telefon hattı üzerinden başka bilgisayarlarla yada faks makineleriyle haberleşmesini ve bilgi alışverişinde bulunabilmesini sağlayan özel bir karttır.

C. Çıktı BirimleriBilgisayarın ürettiği bilgileri kullanıcına göstermek için kullandığı birimlerdir.

Ekran (Monitör): Ekran kartından gelen sinyalleri görüntüye dönüştürerek gösteren televizyona benzeyen cihazdır.

Yazıcı: Bilgisayarda bilgileri kağıda dökmek için kullanılan yazıcıların başlıca türleri nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve lazerdir.

Hoparlör: Bilgisayarda ses kartı tarafından üretilen seslerin kullanıcı tarafından duyulmasını sağlar. D. Saklama Birimleri

Sabit Disk: Bilgisayarın merkez saklama birimidir ve en yüksek saklama kapasitesine sahiptir. İç yapısı üst üste dizili manyetik diskler şeklindedir.

Disket: Saklama kapasitesi oldukça düşüktür (1.44 MB) ve çok yavaş çalışır. CD Sürücüler (CD – ROM / CD – RW / DVD): Saklama kapasitesi standart 650 –

700 MB arasında olan oldukça kullanışlı saklama birimleridir.

YAZILIMBilgisayara yüklenen her türlü programa yazılım denir. Virüslerde yazılımdır. Bazı

yazılımlar olmadan bilgisayar donanımları hiçbir işe yaramaz.

A. Sistem YazılımlarıTemelde bilgisayarı çalıştıran ve donanımların birbirleriyle haberleşmesini sağlayan

yazılımlardır. Bunlar tür yazılımlar olmadan bilgisayarı çalıştırabilmek mümkün değildir.BIOS: Anakartta bir çipte yüklü olan küçük bir programdır, ancak bilgisayarın

çalışmasında önemli bir rol üstlenir. Bilgisayarın açılışında çalışma ortamlarını ve bilgisayarı testten geçirir.

İşletim Sistemi: Kullanıcıların amaçlarına göre kullanıcı ile donanım arasındaki iletişimi sağlayan platformdur. Bazı Türleri:

· Windows· Linux· Unix· MacOSSürücüler: Bir anlamda donanımların kendilerini işletim sistemine tanıtmak için

kullandıkları kimlikleridir diyebiliriz.

B. Uygulama YazılımlarıKullanıcının amacına göre bilgisayara yüklenen ve işletim sistemi tarafından

çalıştırılan yazılımlardır. Özel Yazılımlar: Bunlar tek bir amaç için yazılmış programladır. Örneğin Paint

yazılımı bilgisayarda yalnızca çizim yapmak için kullanılır. Paket Yazılımlar: Birden çok iş gören, yada birden fazla programı bünyesinde

barındıran yazılımlardır. Bunlara en güzel örnek Microsoft Office program paketidir. Word (Kelime İşlemci), Excel (Hesap Tablosu), Access (Veri Tabanı), Binder (Ciltçi), Powerpoint (Sunu hazırlama), Outlook (E-mail yönetimi) programlarını bünyesinde bulundurarak bilgisayarı ofisinde kullanan kişilerin her türlü ihtiyacına cevap vermektedir.

KLAVYEKlavye, üzerinde harf, rakam, özel karakterler ve özel fonksiyon tuşlarının bulunduğu

bir bilgisayar giriş birimidir. Bilgisayar temelde klavye aracılığıyla yönlendirilir ve kumanda edilir. Klavyenin tuşlarına basıldığında, basılan tuşun kodu bilgisayarın CPU'su tarafından değerlendirilmek üzere belleğe aktarılır ve yankısı yada neticesi ekrana gelir.

Klavyeler üzerindeki harf tuşlarının diziliş şekline göre F veya Q tipi olurlar. Farklı firmaların ürettiği klavyelerde bazı farklı tuşlar bulunabilir.

Klavyenin üzerinde bulunan bazı tuşlar, ekrana bir karakterin yazılmasına neden olmazlar. Çünkü bu tuşlar bir görüntüden öte bir etki oluştururlar. Ancak bu tuşların işlevleri programdan programa değişiklik gösterebilir. Örneğin bir çok programda F1 tuşuna basıldığı zaman o sırada çalışan program veya yapılan işleme bağlı olarak ekrana yardımcı bilgi getirilmektedir.

Enter tuşu: Bilgisayara bir işi yapmasını söylemek, bir komutu çalıştırmak için kullanılır. Kelime işlemcilerde ise yeni bir paragrafa geçmeyi sağlar.

Esc (Escape) tuşu: O sırada yapılan işi yarıda kesmek, vazgeçmek veya geriye dönmek amacıyla kullanılır. Windows uyumlu programlarda Esc tuşu genellikle iptal düğmesini temsil eder.

Fonksiyon tuşları: Bu tuşlar belirli bir işlemi çabucak yapmak için kullanılır. Örneğin F1 tuşu çoğu programda yardım bilgilerini ekrana getirir.

Tab tuşu: DOS ortamında bu tuşa basıldığı zaman imleç veya ekleme noktası 5 karakter genişliği kadar sağa gitmektedir. Başka bir deyişle DOS ortamında 5 kez boşluk tuşuna basmak yerine bir kez tab tuşuna basmak aynı etkiye sahiptir. Kelime işlem programlarına paragraf girintisi için, windows'ta iletişim kutusu pencerelerinde ise düğmeler arası geçişte kullanılır.

Caps Lock tuşu: Bu tuşa bir kez basınca (klavyenin sağ üst köşesinde ilgili ışık yanar ve) klavyeden hep büyük harf girebilirsiniz. Bir kez daha basarsanız, yine küçük harf moduna geçilir.

Shift tuşu: Bu tuşa bir harf tuşu ile birlikte basıldığında, o harfi büyük yazmakta veya bir rakam tuşu ile birlikte basıldığında ise o rakam tuşunun üst kısmında belirtilen özel karakteri yazmaktadır.

Ctrl ve Alt Tuşları: Başka tuşlarla birlikte aynı anda bastığınızda, belirli işlemleri yapmaya yarar. Örneğin bazı programlarda Ctrl+S dosyayı kaydeder, Ctrl+Alt+Del bilgisayarı resetler.

Alt Gr tuşu: Q dizilişine sahip klavyelerde Türkçe'ye özgü ç,ş,ü ve ö gibi harflere yer bulabilmek için bazı tuşlara 3. bir görev verilmektedir. Bu 3. görevi kullanabilmek Alt Gr tuşu basılı iken söz konusudur.

Windows tuşu: Bu tuş Windows işletim sistemlerinde Başlat menüsünü açar. Ayrıca başka tuşlarla birlikte kısa yol tuşu olarak kullanılır. Klavyenin sol alt köşesinde Ctrl ile Alt tuşları arasındadır.

Sağ fare tuşu: Windows'ta sağ fare tuşu ile aynı görevi görür. Klavyedeki yeri boşluk tuşunun sağındaki Ctrl tuşunun solundadır. Bu arada Ctrl, Shift ve Enter tuşları kullanım kolaylığı düşünülerek klavye üzerinde ikişer adettir.

Back Space (Geriye Silme) tuşu: Klavyede rakamların bulunduğu sırada en sağda olan bu tuş, ışıklı göstergenin(imlecin) solunda bulunan karakteri silmek için kullanılır. İmlecin solundaki karakter silindiği için sağında bulunan bütün karakterler bir karakter genişliği kadar sola kayarlar.

Del (Delete) tuşu: Del tuşu ise imlecin sağındaki karakteri siler.İns (İnsert) tuşu: İnsert tuşu açık/kapalı mantığıyla çalışır. İnsert açıkken yazılan

karakterler sağdaki karakteri ileri doğru iterek araya yerleşir. İnsert kapalı iken ise yazdığımız karakterler daha önceki karakterlerin üstüne yazılır.

Home tuşu: Bu tuş satırın başına gitmemizi sağlar.End tuşu: Bu tuş satırın sonuna gitmemizi sağlar.Page Up tuşu: Bu tuş bir sayfa yukarı çıkmamızı sağlar.Page Down tuşu: Bu tuş bir sayfa (bir ekran görüntüsü kadar) aşağı inmemizi sağlar.Pause tuşu: Bu tuş yapılan işlemin bir tuşa basana kadar durdurulmasını sağlar. Bir

tuşa basınca işlem kaldığı yerden devam eder.Print Screen tuşu: DOS ortamında çalışırken bu tuşa basmanız halinde o sırada

ekranda ne görülüyorsa yazıcıya gönderilir. Windows ortamında bu tuşa bastığınızda yine ekranın resmi çekilir. Ancak ekranın resmi yazıcı yerine, geçici bilgi saklama ortamı olan ve Pano adı verilen ortama aktarılır. Daha sonra panoda saklanan resmi Paint gibi bir boyama programına aktarıp istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.

İmleç tuşları: Bu tuşlarla imleci ekranda istediğiniz yere götürebilirsiniz.Nümerik klavye: Num Lock ışığına bağlı olarak, buradan rakamları girebilir veya

imleci kontrol edebilirsiniz. Num Lock ışığını Num Lock tuşu yakar veya söndürür.Bunlardan başka yeni tip klavyelerde Sleep(Stand-by/Bekleme uyuma modu), Power (açma-kapama) gibi bazı tuşlar da vardır.

İŞLETİM SİSTEMLERİ

İşletim sistemi nedir? İşletim sistemi, bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra

diğer yazılımların çalışması için bir temel görevi gören bir yazılımdır. Diğer yazılımlara genel olarak "uygulama" yazılımları adı verilir. Uygulama yazılımları, işletim sistemi tarafından sağlanan temel uygulama parçacıklarını çeşitli şekillerde kullanarak değişik gereksinimlere cevap vermektedirler. Sade bir ifadeyle, işletim sistemini alfabeye benzetebiliriz. Uygulama yazılımları da işletim sisteminin ortaya koyduğu bu alfabeyle yazılan kitapçıklar, kitaplar ve ansiklopediler olarak düşünülebilir.

İşletim sistemleri arasında ne fark vardır? Farklı işletim sistemleri farklı kullanıcılara ve farklı gereksinimlere hitap ederler. Bir

nükleer reaktörün kontrolünde kullanılan bilgisayarlardan beklenenler ile 13 yaşında bir çocuğun evinde kullanacağı bilgisayardan beklenenler çok farklıdır. Ev kullanıcıları için görsel kullanıcı arayüzü daha gelişmiş işletim sistemleri geliştirilirken, iş ile ilgili gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanan işletim sistemlerinde sistem kaynaklarını görsel estetik ile harcamak yerine metin temelli arayüzler kullanılarak bilgisayarların işlem gücünün yüksek düzeyde korunması hedef alınmıştır.

BİLGİSAYARIN AÇILMASI VE KAPATILMASI

Bilgisayarın Açılması:1- Kasa üzerindeki güç düğmesine basılır.2- Monitör üzerindeki güç düğmesine basılır.

Bilgisayarın Kapatılması: Sırasıyla şu işlemler yapılmalıdır:

1- Çalışmakta olan bütün programlar ve açık olan bütün pencereler kapatılır.2- Başlat düğmesine basılır.3- Çıkan menüden 'Bilgisayarı Kapat' a tıklanır.4- Çıkan pencerede 'Bilgisayarı Kapat' seçili hale getirilir.

5- Tamam'a tıklanır.6- Monitörün güç düğmesine basılarak elektrik bağlantısı kesilir.

Diğer seçenekler:Yeniden başlat: Bilgisayarı kapatır ve yeniden başlatır.(Bazı sorunların

giderilmesinde yararlı olabilir.)Askıya al: Bilgisayarı kullanmadığımız durumlarda daha az enerji tüketmesi amacıyla

bilgisayarın uyku durumuna geçirilmesini sağlar. Oturumu kapat: Bir kullanıcıdan başka bir kullanıcıya geçmeye (Bilgisayarın başka

bir kullanıcı adına açılmasına) yarar.(Bilgisayarı, birden çok kullanıcının kendi isteğine göre özelleştirmesinde kullanılabilir.)

WINDOWS XP İŞLETİM SİSTEMİİşletim sistemi (Operating System) bilgisayarın işlemlerini kontrol eden yazılımdır. Bilgisayarın donanımını ve uygulama yazılımlarını kontrol eden ve düzenleyen bir grup program olarak tanımlanabilir. MS-DOS, Unix, IBM OS/2 ve Microsoft Windows işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir. Windows XP (eXPerience), Windows 2000 ile Windows ME’nin yerine geçmiştir.

Windows XP’nin 3 sürümü bulunmaktadır:Windows XP Professional: Tüm iş türleri için tasarlanmıştır ve bazı durumlarda,

evinizde ağ ortamı varsa ev kullanımı için olabilir. Microsoft Windows NT Workstation ya da Windows 2000 Professional’dan Windows XP Professional’a yükseltilebilir.

Windows XP Home Edition: Bir ağ içinde çalışmayan ev bilgisayarları için tasarlanmıştır. Windows XP Home Edition, Windows 98 ya da Windows Me’den yükseltilebilir.

Windows XP 64-Bit Edition: Yalnızca 64 bit bilgi işlem özelliğini destekleyen belirli bilgisayar türlerinde çalışmaktadır. Bu bilgisayarlar, yüksek grefik ve çoklu ortam tasarımı gibi çok fazla bellek gerektiren belirli işler için tasarlanmıştır.

Masaüstünüzü ÖzelleştirinMasaüstünüze ekleyeceğiniz sembolleri belirlemek için; masaüstüne fare ile sağ klik yaparak açılan pencerede, Özellikler (Properties) menüsünden Desktop (Masaüstü) seçeneğine tıkladığınızda açılan pencerede General (Genel) seçeneğinden

yararlanabilirsiniz. Masaüstü sembollerinden My Documents, My Computer, My Network Places ve Internet Explorer programlarına Masaüstünden ulaşım için önlerindeki onay kutusunu işaretlemeniz gerekmektedir. Masaüstünü temizle (Clean Desktop Now) seçeneği

ile bütün ikonları silmeniz de mümkün. Ayrıca Change Icon (İkonu Değiştir) seçeneğinden yeni simgeler belirlenebilir.UYGULAMAMasaüstünden Bilgisayarımı (My Computer) kaldırın Internet Explorer’ı ekleyin.Masaüstünü temizleyin.

MASAÜSTÜNÜ DÜZENLEMEKMasaüstüne sağ tıklayın > Simgeleri Yerleştir (Arrange Icons By) > Otomatik

Düzenle (Auto Arrange). Bu durumda bütün var olan semboller sola yaslanır ve sürüklemeye çalışsanız bile tekrar yerlerine dönerler. Simgeleri adlarına, türlerine, tarihlerine de göre de düzenleyebilirsiniz.

Masaüstünü Temizlemek: Masaüstüne sağ tıklayın > Simgeleri Yerleştir> Masaüstünü temizleme sihirbazını çalıştır (Run Desktop Cleanup Wizard) > ileri > seç> ileri> son. Böylece istemediğiniz sembolleri kaldırabilirsiniz. Bu işlem sonucunda Kullanılmayan Masaüstü Kısayolları (Unused Desktop Shortcuts) klasörü masaüstünde oluşur. Bu klasöre çift tıklarsanız sildiklerinizi görürsünüz ve tutup masaüstüne çekerseniz yeniden yüklemiş olursunuz. Kullanılmayan Masaüstü Kısayolları’nın içindeki bir sembole tıklayın ve solda yer alan Dosya ve Klasör Görevleri menüsünde Bu Dosyayı Taşı seçeneğini seçin ve istediğiniz yere taşıyın. Ayrıca bu menüden bu kısayolu Yeniden Adlandırabilir, Kopyalayabilir ya da Mail Yollayabilirsiniz.

Programı simge durumuna küçültür yani simgesi görev çubuğuna indirilir.

Pencere boyutunu küçültür.

Programın penceresini tamamen kapatır.

Programın penceresini tam ekran boyutuna getirir.

DOSYA VE KLASÖRLER YARATMAK, DÜZENLEMEK VE SİLMEK1. Yolu: Başlat (Start) > Tüm Programlar > Windows Gezgini (Klasör görünümünde) > Documents and Settings > bil1 > Belgelerim (My Documents)> Sol pencereye sağ klikleyin > Yeni > Klasör yolunu izleyerek yeni bir klasör yaratın. Klasöre bir ad verin.2. Yolu: Menü’den File (Dosya) > New (Yeni) > Folder (Klasör).2. Klasöre çift klikleyerek içini açın. Boşluğa sağ klikleyin Yeni > Metin Belgesi (Text Document). Açılan dosyaya bir ad verin.Metin belgesine çift tıklayarak açın.Metin belgesine birşeyler yazın ve X sembolünden kapatın. Değişikliklikleri kaydetmek istiyor musunuz sorusu için Evet seçeneğini işaretleyin.Oluşan metnin boyutlarına göz atın.Klasörün içinde sağ tıklayın Yeni > Bit Eşlem Resmi (BitMap Image) seçeneğine klikleyin. Dosyaya isim verin. Dosyaya çift tıklayın. PAINT programı açılır. Birşeyler çizin ve programı kapatın. Değişiklikleri kaydedin. Dosyanın boyutuna ve türüne göz atın. Artık klasörünüz içinde 2 dosyanız bulunuyor; biri metin diğeri grafi dosyası.

Metin ve Grafik dosyalarının her ikisini de seçmek için birine sol klikledikten sonra klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutun ve diğer simgeye tıklayın. Böylece her iki dosyayı da seçmiş olursunuz. [Alternatif Yol: Menüdeki Düzenle (Edit) > Hepsini seç (Select All)].Dosyalar seçiliyken sağ klik yapın ve Gönder > Sıkıştırılmış Klasör seçeneğine tıklayın. Sıkıştırılmış dosya, dosyalarınızdan birinin adını alır ve boyutu daha küçüktür.Sıkıştırılmış klasörü açmak için çift tıklayın. Geri tuşuyla yarattığınız klasöre ulaşın ve klasörü seçin. Klasöre sağ tıklayın ve açılan menüde Yeniden Adlandır seçeneğine tıklayarak, klasörünüzün adını değiştirin. [Alternatif Yol: Klasörü seçin ve bir kez daha sol klik yapın, böylece ismi değiştirme hakkına sahip olursunuz.Klasöre sağ klikleyin ve Kopyala seçeneği ile klasörü kopyalayın. (Klavyeden CTRL +C tuşları ile ya da menüden Düzen > Kopyala seçenekleri ile de kopyalayabilirsiiz). Masaüstüne gidin ve sağ tıklayın, açılan menüde Yapıştır seçeneğine tıklayın (ya da klavyeden CTRL+V ye da Düzen > yapıştır). Böylece klasörüzün bir kopyasını başka bir yere taşımı oldunuz. Masaüstündeki klasörü seçin ve klavyeden Delete ile ya da klasöre sağ tıklayarak açılan menüden Sil seçeneğini seçerek klasörü silebilirsiniz.

GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSUAyrıca Masaüstünde bir de Geri Dönüşüm Kutusu (Recycle Bin) bulunmaktadır. Bilgisayardan silinen her dosya burada korunur. Dosyalar buradan geriye alınabilir. Ancak Geri Dönüşüm Kutusu içindeki dosyalar silindiğinde bir daha ulaşılamazlar. Çift kliklendiğinde içeriği görüntülenir. İçinde yer alan bir dosya sağ tıklayarak seçilip, DELETE (SİL) düğmesine basılarak tamamen bilgisayardan silinebilir ya da Restore (Geri Al) seçeneği ile silinmeden önceki konumuna geri döndürülebilir.

WINDOWS XP’Yİ KİŞİSELLEŞTİRMEK

TEMA DEĞİŞTİRMEKBaşlat > Denetim Masası (Control Panel) > Görünüm ve Temalar Görev Seçin başlığı altındaki Bilgisayarın Temasını Değiştirin > Temalar > Windows Klasik’i seçin. Sonra tekrar Windows XP’ye geçin.

ARKA PLAN UYGULAMAKBaşlat > Denetim Masası > Görünüm ve Temalar > Masaüstü Arka Planını Değiştir > Listeden Bir Arka Plan seçin . NONE seçimi arka planı kaldırır. None seçtikten sonra herhangi bir renk uygularsanız arka plan seçtiğiniz renge dönüşür. Gözat (Browse) seçeneği ile bilgisayarınızda kayıtlı olan bir resmi de arka plan yapabilirsiniz.

EKRAN KORUYUCU SEÇMEK Ekran koruyucu bilgisayarınızın monitörünün kalıcı olarak değişmeden çok uzun süre burakıldığında belirli bir desenin “kalıcı iz bırakması”nı önlemek içindir. Modern monitörler bu tip bir etki altında kalmaz, ancak monitörünüzün eylemsiz geçen bir süreden sonra güç koruma kipini otomatik kulanmasını sağlamak için bir ekran koruyucu kullanmak yararlıdır. Ayrıca ekran koruyucuya şifre de koyularak başkalarının masaüstünüze göz atmalarını da engellemiş olursunuz.Başlat > Denetim masası > Görünüm ve Temalar >Ekran Koruyucu Seç seçeneğinden ekran koruyucunun sağındaki oka tıklayın ve seçenekleri görün.

Resimlerim Ekran Koruyucu Seçenekleri (My Pictures Slide Show) seçeneğine tıklayın. Ayarlar > Gözat > Tamam > Ön izleme ile ekran koruyucusunun nasıl çalıştığını izleyin. Slayt gösterisini bitirmek için fareyi oynatın ya da bir tuşa basın.Parola eklemek için parola korumasına tıklayın.Ekran koruyucusunu kaldırmak için None’ı seçin.

GÖRÜNÜM ÖZELLİKLERİNİ DEĞİŞTİRMEKGörünüm özelliklerini değiştirerek masaüstündeki simgelerin adlarının yazım tarzını renk şemalarını değiştirmeniz mümkündür. Başlat > Denetim Masası > Görüntü > Özellikler > Görünüm (Appearance)

MONİTÖR AYARLARINI DEĞİŞTİRMEKBaşlat > Denetim Masası > Görüntü Özellikleri > Ayarlar (Settings)Ekran çözünürlüğü Arttıkça piksel boyutu azalır ve daha geniş bir ekran alanı aynı görüntü olarak gösterir.En fazla çözünürlüğe ayarlayın > Ön izleme ekranı değişikliği gösterir. > Uygula > EvetEn düşük çözünürlüğe ayarlayın.

SİSTEMİN TARİH VE SAATİNİ DEĞİŞTİRMEKGörev Çubuğunun en sağında yer alan saate çift tıklayın. Saatin yazdığı kısımdaki oklarla saati ayarlayın. Sol taraftaki takvim hem önceki yılları hem de önümüzdeki yılları gösterebilmektedir.

BÖLGE VE DİL AYARLARINI DEĞİŞTİRMEKBaşlat > Denetim Masası > Tarih, Dil, Saat ve Bölgesel Ayarlar > Bölge ve Dil Seçeneklerine tıklayın. Standartlar ve Biçimler Alanından başka bir ülke seçin, Konuma bu ülkeyi seçin. Bütün özellikleri seçtiğiniz ülkeye ait özellikleri yansıtır. Para birimi, ölçü birimi vb. Diller > Metin Hizmetler ve Giriş Dilleri > Ayrıntılar > Dil Ekle seçeneğiyle dili ekleyin.

WINDOWS GEZGİNİ (WINDOWS EXPLORER)Bilgisayarınızda ve ağ üzerinden bağlı olduğunuz diğer bilgisayarlardaki tüm dosya,

klasör, sürücü ve dış aygıtlara bakmak için Windows Gezgini kullanılır.Windows Gezgininizi açmak için:

Başlat > Tüm Programlar > Donatılar > Windows Gezgini ya daBaşlat menüsüne sağ tıklayın ve açılan menüde Araştır’ı seçin.

Windows gezgininde sarı olarak gösterilen simgeler klasördür. Mavi vurgulu olan o anda seçili olandır. + işareti bir klasörün içinde alt klasörleri olduğunu simgeler.Windows Gezginini’nin başlık çubuğu altında bir Menü çubuğu ve bu çubuğun altında da penceler içinde komut simgeleri ve adres satırının yer aldığı Araç Çubuğu yer almaktadır.

Klasörler (Folders) penceresine tıklayın (aktif halden çıkarın). Bu durumda pencerenin ağ tarafı aynı kalır, ama sol tarafta artık seçili klasörler yoktur. Bu kısım klasör ya da dosya ie ilgili görev listesini ve konumları gösterir. Bu görünüm, öğelere bakmanın Windows XP yoludur.

Klasör görünümünde Bilgisayarım’a çift tıklayın, bu durumda bilgisayarınızdaki depolama aygıtlarına (A, C, D,..) ulaşırsınız. C’te tıkladığınızda ise C’de yer alan bütün dosya ve klasörlere erişebilirsiniz.

Documents and Settings’e tıklayın. Kendi kullanıcı adınızın üstüne tıklayın. Seçtiğiniz kısım Windows Gezginin solunda ve içeriği ise sağda görüntülenir.

Dosya yolu: Dosya yolu \ sembolü ile belirtilir. Örneğin C’nin altındaki Documents and Settings’de yer alan bil1 kullanıcısına ait belge1.doc dosyası, adres satırında C:\Documents and Settings\bil1\belge1.doc olarak gösterilir. [Araç çubuğunda Adres satırı yoksa çubuğun üstüne sağ klikleyin ve Adres Satırını seçin]

Araç çubuğunun en sonunda yer alan simge View (Görünüm) ile ilgilidir. Dosyaların Windows Gezgini’nde nasıl görülmesini istediğinizi belirlemenizi sağlar.

View Menüsünde şu seçenekler yer almaktadır:1. Ayrıntılar: Ayrıntılar tıklandığında dosyaları ayrıntılarıyla gösterir (dosyanın oluşturulma tarih, boyutu vb.) Ayrıntılar seçeneği seçildikten sonra açılan sütunların herhangi birine sağ kliklendiğinde daha fazla ayrıntı seçeneğine ulaşabilirsiniz.Film Karesi Görünümü: Yalnızca Resimlerim ve Alt klasörler için bu seçenek vardır. Listele Görünümü: Dosya ve klasörleri adı ve türüyle listeleyerek görüntüler.Küçük resimler görünümüDöşeme görünümü:Büyük simge ya da klasör simgesini, dosya ya da klasör adını ve geçerli kalsördeki her dosya için en fazla iki ek bilgiyi görüntüler. Bu bilgi dosya türüne bağlı olarak farklılaşır. Dosya özelliklerini görüntülemek için özelliklerini görmek istediğiniz dosyaya sağ kliklemeniz yeterlidir.

DOSYA VE KLASÖRLERİN DİSKETE KOPYALANMASIKlasöre sağ klikleyin ve Kopyala seçeneği ile klasörü kopyalayın. (Klavyeden CTRL

+C tuşları ile ya da menüden Düzen > Kopyala seçenekleri ile de kopyalayabilirsiiz). Masaüstüne gidin ve sağ tıklayın, açılan menüde Yapıştır seçeneğine tıklayın (ya da klavyeden CTRL+V ye da Düzen > yapıştır). Böylece klasörüzün bir kopyasını başka bir yere taşımı oldunuz.

DONATILARWindows işletim sistemiyle birlikte gelen, kullanıcılara faydalı olabilecek çoğunlukla

basit ve küçük olan uygulamalar. Windows işletim sisteminde birlikte kullanıcılara faydalı olabilecek Donatılar adıyla

gruplanmış bir çok uygulama verilir. Bunlar paket program'lar gibi belli bir konuda bir çok faydalı işlevi barındıran büyük çaplı uygulamalar olmayıp, sadece belli bir işleve sınırlı bir düzeye kadar gerçekleştirebilen küçük programlardır. Paket programların aksine işletim sistemiyle birlikte bedava geldiklerinden ve Windows işletim sistemi yüklü her makinede bulunduklarından bilinmeleri faydalıdır. Ayrıca, en gelişmiş uygulamalarda dahi bulunan temel program özelliklerine sahip oldukları için, bilinmeleri, daha gelişmiş programların daha kolay öğrenilmesini sağlayabilir. Ancak bunlardan geniş kapsamlı bir kullanım beklenemez. Bunun için, hemen her birinin işlevini daha iyi yerine getiren bir paket program satın alınması gerekir. Donatılara başlat menüsünden Başlat-Programlar-Donatılar tıklanarak erişilebilir.

Temel DonatılarDonatılar menüsünün hemen altında, kullanıcıların en çok ihtiyaç duyacakları

programlar bulunur. Bunların öğrenilmesi benzer işleve sahip programların öğrenilmesinde bir ara basamak olabilir. Zira tüm programların sahip olduğu bazı ortak özellikler vardır. Örneğin hepsi kendilerine ait bir pencere içinde çalışırlar. Basit bir programda pencerelerle çalışmayı öğrenen bir kullanıcı, ne kadar karmaşık olursa osun gelişmiş bir programın pencereleriyle de pek fazla zorlanmadan çalışabilir.

Tüm programlar kendi işlevlerine uygun dosya türleri üzerinde çalışır. Bu yüzden hemen her programda Dosya menüsü bulunur ve o menünün altında dosya işlemleri yapmaya

yarayan Yeni, Aç, Kaydet, Farklı Kaydet, Yazdır ve Çıkış gibi menü maddeleri bulunur. Her uygulamanın açtığı dosya türü değişebilir ancak açmak için yapılan işlemler, çoğu kez dosya açmaya yarayan aynı diyalog kutusunu kullanarak gerçekleştirilir. Bir başka ortak menü de Düzen menüsüdür. Burada bir dosya içindeki nesnelerle ilgili çeşitli işlemler yapmaya yarayan Geri Al, Kes, Kopyala, Yapıştır ve Tümünü Seç gibi maddeler bulunur. Bir yazı parçasını kopyalamakla bir resim parçasını veya herhangi bir başka nesne türünü kopyalamak arasında pek fazla fark olmadığından, bir programda bu işlemi gerçekleştirebilen kullanıcı diğerlerinde de bu işlemi öğrenmiş kabul edilebilir. Windows'ta hemen her uygulamada kullanıcılara bir sorunla karşılaştıklarında yardımcı olabilecek Yardım menüsü bulunur. Bu menüdeki maddelere tıklanınca ekrana gelen pencere standarttır. Sadece o pencerenin içeriği programdan programa değişebilir.

Donatılar arasında en çok kullanılanları şöyle sıralanabilir:Görüntü İşlemci: Görüntüler (resimler) üzerinde çalışmaya yarayan bir uygulama. Resimlerin tamamı veya bir parçası üzerinde bir çok işlemin yapılabilmesine olanak tanır. Ayrıca kağıt üzerindeki herhangi bir resmin bilgisayar aktarılmasında tarayacılar'la birlikte çalışabilir. Hesap Makinesi: Adından da anlaşılabileceği gibi bir hesap makinesinde bulunan işlevleri yerine getirir. Basit veya normal bir hesap makinesi görünümünde çalışabileceği gibi bilimsel bazı işlemleri gerçekleştirebilen karmaşık bir makine gibi de çalışabilir Not Defteri: Basit bir metin düzenleyici (yazı yazmaya yarayan program) işlevine sahiptir. Bir metni yazmak, okumak veya üzerinde herhangi bir değişiklik yapmak için kullanılabilir. Ancak bu program sadece içerik yani asıl yazılan metin üzerinde işlem yapar. Yazıları kalın veya yatık yapmak, boylarını ve tiplerini değiştirmek gibi biçim üzerinde işlemler yapmaz. Numara Çeviricisi: Basit bir metin düzenleyici (yazı yazmaya yarayan program) işlevine sahiptir. Bir metni yazmak, okumak veya üzerinde herhangi bir değişiklik yapmak için kullanılabilir. Ancak bu program sadece içerik yani asıl yazılan metin üzerinde işlem yapar. Yazıları kalın veya yatık yapmak, boylarını ve tiplerini değiştirmek gibi biçim üzerinde işlemler yapmaz. Paint: Çizim veya resim yapmaya yarayan program. Beyaz bir sayfayı andıran bir alanda çeşitli şekiller çizmek, renklendirmek, resimlerin herhangi bir bölümü üzerinde taşımak kopyalamak ve silmek gibi bir çok işlemin yapılabilmesini sağlar. WordPad: NotDefteri'nden daha gelişmiş, MS Word programıyla uyumlu çalışabilen bir metin düzenleyici. Bu uygulamada metnin üzerinde içerik üzerinde işlemler dışında biçimlendirme işlemleri de yapılabilir. Bu uygulamada MS Word'ün dosyaları oluşturulabilir ve açılabilir. Word bu dosyaları tanır ve üzerindeki biçimlendirme işlemlerini geçerli kabul eder.

Çoklu Ortam DonatılarıBilgisayarların sadece hesap yapabilen aygıtlar olmaktan çıkıp; görsel ve işitsel

işlevler kazanmasıyla çokluortam ( multimedya ) kavramı gündeme gelmiştir. Yazı, görüntü, renk, müzik, ses ve film gibi daha önce her biri ayrı bir aygıt tarafından işlenebilecek ortamlar artık tek bir bilgisayar tarafından çalıştırılabilmektedir. Windows işletim sistemi çeşitli çoklu ortam araçlarına sahiptir:ActiveMovie Denetimi: Bu araç bilgisayarda film gösterilebilmesini sağlar. Filmi içeren bir dosya herhangi bir dosya gibi bulunduğu sürücü ve klasörden açılır ve bu program filmi bir pencere içerisinde gösterir. Filmler yazı ve resim dosyalarına oranla çok daha fazla veri içerdiklerinden, genellikle disketler oranla daha yüksek bir veri depolama kapasitesine sahip olan CD'lerde dağıtılır. CD Okuyucusu: CD'lerde saklanan ses dosyalarını çalmaya yarar. CD ürütücüsü ( CD Player) bulunan setlerinin çalabildiği müzik CD'lerini çalabilir. Ses CD'lerinde müzik verisi

'iz' denilen çeşitli bölümlerde saklanır ve isteyen kullanıcı dilediği izden itibaren okuyucuyu yürütebilir. Normal şartlar altında CD Okuyucu ilk izden itibaren çalar. Ortam Yürütücüsü: Bu araç çeşitli ses ve film biçimlerini çalıştırmak için konulmuştur. Gerektiğinde CD Okuyucusu, gerektiğinde de ActiveMovie denetimi olarak çalıştırabilir. Bu donatı bilgisayarla müzik üretilmesinde kullanılan MIDI adı verilen türdeki aygıtlarla da bağlantılı olarak çalıştırılabilir. Ses Denetimi: Bilgisayarın içinde bulunan veya dışarıdan ( bilgisayarın arkasındaki giriş ve çıkışlarla) bağlanabilen her türlü ses biriminin oylumunu (volümünü, şiddetini ) ayarlamak veya tamamen devre dışı bırakmak için kullanılır. Bu aygıtlar arasında mikrofon ve hoparlör sayılabilir. Ses Kaydedicisi: Bir mikrofona verilen sesin bilgisayar tarafından istenilen yerlerde kullanılabilecek ses dosyaları haline getirmeye yarar. Kaydedilen ses dosyası .wav uzantılı olur ve bu tür dosyaları tanıyabilen ( Ortam Yürütücüsü dahil) her tür programda çalınabilir.

Faks DonatılarıBilgisayarla fax-modem kartı adlı birimin bulunması durumunda bir faks aygıtı

işlevini de görebilmektedirler. Bunun için Windows'ta faks alıp göndermek için çeşitli araçlar bulunur. Ancak bunlar bazı durumlarda kendiliğinden yüklenmez ve Windows kurulurken faksla ilgili bazı seçeneklerin belirtilmesi gerekebilir. Faksla ilgili donatılar :Faks İste: Bu program herhangi bir faks aygıtı veya faks özelliği olan bir bilgisayardan gönderilen faksın alınması için kullanılır. Kapak Sayfası Düzenleyicisi : Faks belgelerinin kendine özgü bir biçimi olduğu için diğer programlarda üretilen yazı veya resimler faks çekmekte kullanılamayabilir. Bunun için faksın kapak (ilk) sayfası bu programda düzenlenebilmektedir. Yeni Faks Yarat : Yeni bir faks belgesini gönderilmek üzere hazırlar. Faks belgesi herhangi bir faks alıcı aygıta faks numarası yazılarak gönderilebilir.

İnternet Araçlarıİnternet'in yavaş yavaş bilgisayar dünyasının en önemli bileşenlerinden bir olmasıyla

birlikte, kullanıcıların İnternet erişiminde faydalanabilecekleri programlar Windows işletim sistemiyle birlikte (ücretsiz) olarak verilmeye başlanmıştır. Bunlardan en çok kullanılanı Internet Explorer'dır. Bu program İnternet'e bağlanmayı, herhangi bir sitedeki internet sayfalarına erişimi sağlamaktadır. Bu programla birlikte e-posta ( e-mail , bilgisayarlar arasında elektronik mektup), haber grupları ( news, e-posta aracılığıyla yapılan tartışmalar) gibi alanlarda işlem yapabilen çeşitli programlar bulunmaktadır.

İnternet'te her hangi bir makineye bağlanılabilmesi için öncelikle İnternet bağlantısının sağlanması gerekir. Bu da genellikle bir İnternet Servis Sağlayıcı'dan İnternet hesabı alınmasıyla gerçekleştirilir. Bunun dışında bir bilgisayarın İnternet'e bağlı olası için modemi (veya fax-modem'i) olması gerekir. Bu durumda bir çevirmeli bağlantı ( telefon hatlarını kullanarak bağlantı) kurulabilir.

Sistem Araçlarıİşletim sistemi işlevlerine ek olarak kullanıcıların hizmetine sunulmuş araçlar Sistem

Araçları denir. Sistemle ilgili bütün işlemlerde olduğu gibi bu programları kullanırken dikkatli olunması gereklidir. Her birinin işlevi tam olarak bilinmeden kesinlikle kullanılmamalıdır. Diğer donatıların aksine, bunları kullanmak bazı riskler içerdiğinden yeni kullanıcıların bunlarla işlem yapması önerilmez. Sistem Araçları kapsamında bulunan uygulamalar :Disk Birleştiricisi : Sabit disk ve disketlerde depolana veri miktarını, bazı işlemlerle bir ölçüye kadar arttırabilen uygulamadır. Disklerde dağınık durumda bulunan dosya parçalarını

bir araya getirerek yerden tasarruf sağlar. Sabit diskte boş yerin artmasını ve dosyalarla işlemlerin hızlanmasını sağlayabilir. DriveSpace : Sabit diskte bulunan dosyaları sıkıştırarak ayrı bir sürücü harfiyle ( H: ) saklar. Sıkıştırma aynı yere daha fazla veri depolayabilme demektir. Dosyalar yine C:'de bulunuyormuş gibi göründüğünden normal kullanımı etkilemez. Ancak bu durumda C:'de normalde olduğundan daha fazla boş yer bulunur. Sabit diskte boş yer kalmadığında kullanılabilir. ScanDisk : Disklerde oluşabilen bozuklukları anlamaya ve gidermeye yarar. Örneğin, diskte bulunan ancak işletim sisteminde yok görünen veya tam tersi durumdaki dosyaları bulur. Bilgisayar düzgün olarak kapatılmadığında bu program işletim sisteminin açılışında çalışmaya başlar. Bilgisayarın düzgün olarak kapatılmaması, Oturumu Kapat'la Bilgisayarınızı Şimdi Kapatabilirsiniz mesajı görünmeden veya kilitleme sonucu zorunlu olarak güç (power) düğmesinden kapatma sonucunda meydana gelir. Sıkıştırma Aracısı : DriveSpace'le sıkıştırılmış dosyaları son halleriyle yeniden sıkıştırmaya yarar. Sadece sıkıştırmayı güncellemeye yarayan bu uygulama DriveSpace bir kez kullanıldıktan sonra kullanılabilir.