base.ukgfa.kzbase.ukgfa.kz/wp-content/uploads/2014/11/Дүние... · web...

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ

Техникалық және кәсіби білім беру факультеті

Қазақстан тарихы және қоғамдық пәндер кафедрасы

«Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша әдістемелік нұсқау

Мамандығы: - 0302000 « Мейірбике ісі»

Біліктілігі: - 0302033« Жалпы тәжірибелі мейірбике»

Курсы: 1

Семестр: 1-2

Құрастырған: оқытушы Тасболат А. Ж.

Шымкент-2014

Кафедра мәжілісінде бекітілді.

Хаттама № ________ 2014 жыл

Кафедра меңгерушісі, бекітемін _______ Қ.Б Кемелбеков

№ 1 сабақ

І.Тақырыбы: Кіріспе. ХІХ ғ. аяғы-ХХ ғ. басындағы Еуропа, Азия және Америка елдері.

ІІ.Оқу сағаты-2 90 мин (100%)

ІІІ.Сабақтың түрі: аралас

ІV.Сабақтың мақсаты:

-Оқушыларға ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы дамыған капиталистік елдердің пайда болып, импералистік бағытқа жол ашылғаны туралы түсіндіру.

-ХХ ғ. басында Еуропа мен АҚШ елдерінде ауыр индустрия артта қалып, ғылыми техникаға көше бастағандары туралы айтып өту.

-Оқушыларға « милитаризм» , «имперализм» анықтамасын түсіндіріп, екі одақтың құрылғанын айту.

V. Пәнаралық байланыс: Этнография ғылымы, жағрафия, археология ғылымы, қазақстан тарихы.

VІ. Сабақтың әдістемелік қамтамассыз етілуі:

а) әдебиеттер:

Қазақстан тарихы 11-кл.Алматы «Мектеп» 2007 ж

Дүниежүзі тарихы 10-сынып

ХХғасырдағы дүниежүзі тарихы. 11-сынып 2005 ж.

б) тесттер, кестелер, қима қағаздар

Оқыту орны: аудитория

VІ. Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі 5мин.( 5,5%)

Мақсаты:Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, сабаққа дайындығын тексеру, сабаққа дайындығын қалыптастыру.

1.Үй жұмысын тексеру: 10 мин.(11% )

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою. 30 мин.(33%)

1. ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы Еуропа елдеріндегі демографиялық өзгерістердің болу себебі?

2. Мемлекеттің экономикадағы рөлінің артуына не себеп болды?

3. Басты мемлекеттер арсында дүниені қайта бөлісу күресі неліктен күшейді?

4. Имперализм дегеніміз не?

5. Ағылшын-бур соғысы қай жылдарды қамтыды?

6. Германияда ұлтшылдық пен шовинизм өсуінің себептері?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин. (22%)

Мақсаты: жаңа сабақ бойынша түсінік беру.

1.1Тақырып жоспары:

1.ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы капиталистік елдердегі саяси жағдай.

2.Капитализмнің дамуындағы жаңа құбылыстар.

3. «Көмір мен болат индустриясы» дәуірінің аяқталуы.

4.ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы алдыңғы қатарлы елдердің әлеуметтік экономикалық дамуы.

5.ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы Азия елдері.

Ақпараттық дидактикалық бөлім.

ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басында Еуропа, Америка елдерінде Конститутциялық құрылыс нығайып, сайлау құқықтары кеңейтіліп, парламенттік жүйенің нығаюына мүмкіндік туды. Әйелдерді манципатциялау (еркектермен құқығын теңестіру) үшін, әлеуметтік заңдар үшін демократиялық қозғалыстар күшейді, шіркеудің рөлі төмендеді. Капиталистік елдерде демографиялық өзгерістер күшейді. Еуропада халқы 1870-1914 жж. аралығында 300-450 млн. өсті. 1880 ж. Еуропа халқының саны 1,5 млн. асатын сегіз қала болса 1914 ж. олардың саны 29 жетті. ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғ. басында орын алған капитализмнің белгілері- жеке меншік, нарық қатынастары, пайда , бәсеке, экономикалық шешім қабылдаудың еркіндігі.

ХІХғ. аяғы ХХғ. басында Африкадағы, Азиядағы, Тынық мұқиттағы жерлерді басып алу жөніндегі бәсеке өрши түсті. ХІХ ғ. 80-ші жылдары Африканың он пайызы ғана еуропалықтардың иелігінде болды. 1900 ж. Африканы жеті еуропалық елдер өзара бөлісіп алды. Ірі Африка елдері-Нигерия, Кения, Уганда, Танганьика, Родезия, Египет, Судан Англияның отарына айналды.

Франция Мадагаскарды, Батыс және Орталық Африканың бір бөлігін иемденді.Германияға Шығыс пен Оңтүстік-Батыс Африкадағы территориялар мен Того, Камерун тиді. Италия Ливия мен Сомалидің бір

бөлігін, Бельгия Конгонды басып алды. ХХ ғ. басында оларды қайта бөлісу күшейді.

ХХ ғ. басында ауыр өнеркәсіпті дамыту негізінен аяқталды. Темір жол құрылысы кеңейді. Аса ірі кемелер салыну ісі де өрістеді. ХХғ. басында Ұлыбритания, АҚШ, Германия, Франция, Бельгия елдері технологиялық дамудан алдыңғы қатарға шықты. Жедел индустриялану жолына Швеция, Италия, Ресей, Автро-Венгрия, Канада, Жапония елдері түсті.

Экономикадағы жаңа процестермен байланысты капиталистік елдерде дамудың басты бағыты жаңа техника мен жаңа технологияны дамыту болды. ХІХ ғ. соңында мынадай жаңалықтар ашылды. 1876 ж. телефон, 1897 ж. телеграф, 1877 ж. кинематограф, 1876-1895 жж. генераторлар мен электроматорлар, 1886 ж.алғашқы автомобиль, 1903ж. тұңғыш самолет ойлап шығарылды. Әскери техника жедел қарқынмен өсті. Аталған жаңалықтарды капиталистік елдерде алдыңғы топтағы адамдар ғана қолдана алды. ХХғ. басында экономикалық күш қуатты іске асырудың екі бағыты анықталды.

Бірінші мүмкіндігі-күш-қуатын қауіпсіздігін нығайтуға, территорияларды басып алуға жұмсау. Екінші мүмкіндігі әлеуметтік реформалар жүргізу болды.

1913ж. Еуропа елдерінде өңдірісте жарақат алғандарға жәрдем көрсетудің әр түрлі жүйелері енгізілді. 1911ж. Англияда жұмыссыздықтан сақтандыру енгізілді. 1913 ж.Швецияда бірінші рет зейнетақы берілетін болды. Барлық индустриалды елдер ғылымға, денсаулық сақтауға көбірек көңіл бөле бастады. ХХғ. басында дамыған капиталистік елдерде Индустриялдық өркениет қалыптасты.

ХХ ғ. басында Еуропа мен Азия елдерінің арасында алшақтық күшие тусті. Дәстүрлі шығыс қоғамында мемлекеттік билік пен жоғарғы билеушінің рөлі күшті болды. ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басында шығыс елдерінде де темір жолдар мен порттар, фабрикалар салынды. Бірақ батыстан айырмашылығы сөз жүзінде дербес іс жүзінде шетел капиталына тәуелді елдерге айналды. ХХ ғ. басында ұлттық өнеркәсіп мануфактуралық деңгейде қалды. Шығыс елдерінде отаршылдыққа қарсы көтерілістер Қытайда, Кореяда, Үндістанда, Персияда, Вьетнамда, араб елдерінде орын алды. Азия елдерінде бір мезгілде нәтижесіз революциялар болып өтті.

1911-1912 ж. Синхай революциясы, 1908 ж. Жастүріктер революциясы, 1905-1911 ж. Иран буржуазиялық революциясы, 1910-1917 ж. Мексикада революциялар болды.

ХХ ғ. басында Еуропада екі әскери одақ құрылды. Үштік одақ 1882 ж. құрылды. Оған кіретін мемлекеттер: Германия, Италия, Австро-Венгрия. 1904ж. француздар мен ағылшындар Антанта шартына қол қойды. 1907 ж.

Антантаға Ресей қосылды. Аталған екі одақтың арасында ХХ ғ. басында соғыс оты тұтануға дайын еді.

4.Жаңа тақырыпты бекіту: 20 мин.(22%)

1.Жаңа тақырыптар бойынша негізгі түйінге тоқталу.

2.Негізгі терминдер мен тезистерді практика дәптеріне түсіру.

5.Сабақты қорытындылау: 3 мин. (3,3%)

1.Оқушыларды бағалау.

2.Сабақтың тақырыбы: ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы Еуропа, азия Америка елдері.

6.Үй тапсырмасы: 2мин (2,2%)

1.Жоғарыда көрсетілген әдебиеттерден үй жұмысына дайындалу.

2.Қосымша жұмыс:

Реферат тақырыбы:1.ХХ ғ басындағы Еуропа елдері.

2. ХХ ғ. басындағы Азия елдері.

№ 2 сабақ

І.Тақырыбы:Бірінші дүниежүзілік соғыс. 1914-1918 жж.

ІІ.Оқу сағаты-2 90 мин .(100%)

Сабақтың түрі: аралас


-Оқушыларға ХХ ғ. басындағы дамыған капиталистік елдердің арасында пайда болған екі одақтың арасындағы Бірінші дүниежүзілік соғыстың болу себебін түсіндіру.

-Бірінші дүниежүзілік соғыстың адамзатқа тигізген зияны туралы айтып өту.

-Оқушыларды соғыста бірінші рет қолданылған жаңа қарулардың түрлерімен таныстыру.

V.Пәнаралық байланыс: Этнография ғылымы, жағрафия, археология ғылымы, қазақстан тарихы.









1.Ұйымдастыру кезеңі : 5 мин.(5,5%


1.Үй жұмысын тексеру: 10мин.(11%)



2. Жапониядағы реформалар неліктен табысты өтті?



5.Сунь Ятсен дегеніміз кім?

6. Батыс елдерінің отаршылдығы шығыс елдерінің мәдениетіне өз әсерін тигізді ме?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин.(22%)



1.ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы капиталистік елдердегі саяси жағдай.

2.Капитализмнің дамуындағы жаңа құбылыстар.

3. «Көмір мен болат индустриясы» дәуірінің аяқталуы.

4. ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы алдыңғы қатарлы елдердің әлеуметтік экономикалық дамуы.

5. ХІХ ғ. аяғы ХХ ғ. басындағы Азия елдері.


Соғыстың басталуына 1914 ж. 28 маусымында Сараевода Босния мен Герцеговинадағы австрия тағының мұрагері эрцгерцог Франц-Фердинандтың өлтірілуі сылтау болды. Террористік актіні іске асырушы Гаврило принцтің ұлты серб болып шықты. Австро-Венгрия өкіметі Германияның мақұлдауымен Сербияға ультиматум қойды. Ультиматумның талаптары Сербияның тәуелсіздігіне нұқсан келтіретіндей еді. Серб үкіметі Ресейдің келісімі бойынша барлық талаптарға келісті. Бірақ бұл есепке алынбады.

28 шілдеде Австро-Венгрия әскері Сербияға, 1 тамызда Германия Ресейге, 3 тамызда Францияға соғыс жариялады. Келесі күні соғысқа Ұлыбритания қатысты. Жапония Германияға соғыс жариялады. Оның мақсаты Германияның Тынық мұхиттағы отар жерлерін басып алу еді. Германия өз жағына Туркияны, Болгарияны тартты. Осылайша Бірінші дүниежүзілік соғыс басталды. Немістер француздардың территориясына Бельгия арқылы басып кіріп, күзге дейін жаулап алмақшы болды. Соғыстың бұл жоспарын біраз уақыт бұрын генерал Шлиффен жасады. Бірақ бұл жоспар толығымен іске аспай қалды. Осы кезде Франция Ресейге Шығыс майданда соғыс ашуын өтінді. Сол арқылы Париж жаудың басып алу қаупінен аман қалды.

1915 ж. Германия мен Австро-Венгрия Шығыс майдандағы соғысты күшейтіп, Ресейді соғыстан шығарып тастамақ болды. Германия Ұлыбританияға қарсы сүңгуір қайықтар қолданды. Германия Ипр түбінде химиялық қару –газды қолданды. Ол кейін «иприт» деп аталды.

1916 ж. Верден маңында үлкен шайқас болды. Бір жылда 1 млн. аса солдат қаза болды. Верденде соғысып жатқан Германияны әлсірету мақсатында ағылшындар Сомма өзенінің бойындағы қорғаныс шебін бұзуға әрекет жасады. Ағылшындар осы кезде алғаш рет танкілерді қолданды. Осы жылы Шығыс майданында соғысты генерал Брусилов жүргізді.

1916 ж. бастап соғыс қимылдарындағы стратегиялық бастама Антантаға көшті. Германия Африка мен Тынық мұқиттағы отарларынан айырылды.1917 ж. АҚШ Германияға соғыс жариялады.

Соғысқа қатысып жатқан елдердің барлық күші майданға жұмылдырылды. Барлық жерлерде карточка жүйесі енгізілді. Соғысып жатқан елдердің наразылығы өсті.

Ресейде 1917 ж. революция болып патшаны тақтан кетірді. Орнына Уақытша үкімет келіп, жүргізген реформалары халықты қанағаттандырмай, билік кеңестердің қолына көшті. 1918ж. 3 наурызда Брест келісім шарты бойынша Ресей соғыстан шығып, біраз жерлерінен айырылып, Германияға контрибуция төледі. Бірінші дүниежүзілік соғыста көптеген бұрын қолданылмаған жаңа қарудың түрлері: газдар, самолеттер, пулеметтер, бомбалар, танктер қолданылды.

1918 ж. соғыста Германия 800 мыңнан астам солдаттарынан айырылды. АҚШ соғысқа кіріскеннен кейін Антанта одағының күші басым болды. Германияның жақтастары жеңілетінін біліп, Болгария мен Осман империясы қыркүйек айында соғыстан шығып кетті.

1918 ж. 9 қарашада Германияда революция басталып, республика болып жарияланды. Революция Австро-Венгрияны да қамтып, нәтижесінде бірнеше мемлекет Чехословакия және Югаславия пайда болды.

1918 ж. 11 қарашада Компьен орманында Германия жеңілгенін мойындап келісімге қол қойды. Брест бітімі жарамай қалды.

Қорыта келгенімізде еуропа өркениетінде дағдарыс орын алды. Ресей, Австро-Венгрия, Германия, Осман империялары ыдырап, жаңа мемлекеттер пайда болдды. Соғысқа 38 мемлекет қатысты. 10 млн. адам опат болды. Соғыс шығындары үш жүз млрд. долларға тең болды.

4.Жаңа тақырыпты бекіту: 20мин.(22%)



5.Сабақты қорытындылау. 3мин.(33%)


2.Сабақтың тақырыбы: Бірінші дүниежүзілік соғыс.1914-1918 жж.

6.Үй тапсырмасы. 2мин.(2,2%)



Реферат тақырыбы:1.Бірінші дүниежүзілік соғыс.

2. Соғысып жатқан елдердің әлеуметтік экономикалық жағдайы.

№3сабақ

І.Тақырыбы: Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Еуропа мен Америка.

ІІ.Оқу сағаты-2 90 мин.(100%)



-Оқушыларға Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі халықаралық жағдайды түсіндіру.

-Бірінші дүниежүзілік соғыстың адамзатқа тигізген зардабы туралы айтып өту.

-Оқушыларды елімізді дамыған елдердің қатарына қосу үшін білімді маман иесі болуға тәрбиелеу.










1.Ұйымдастыру кезеңі : 5 мин.(5,5%)


1.Үй жұмысын тексеру: 10 мин.(11%)

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою:30мин.(33%)

1. Бірінші дүниежүзілік соғыстың себебі.

2. Германияның соғысты тез аяқтау туралы жоспары неліктен іске аспай қалды?

3.Бірінші дүниежүзілік соғыс Ресейге қалай әсер етті.


5.Верден маңында болған соғыс не себепті верден қырғыны деп аталды?

6. Соғыста бірінші рет қандай қарулар қолданылды?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20мин(22%)



1.Соғыстан кейін бітім шарттардың жасалынуы.

2.Соғыстан кейін Еуропа елдерінде болып өткен революциялар.

3. Соғыстан кейінгі АҚШ.

4.Дауэс жоспарының енгізілуі.

5.Еуропа елдерінде фашистік топтардың пайда болуы.


Бірінші дүниежүзілік соғыстың жеңімпаз елдерінің конференциясы 1919 ж. 18 қаңтарда Версаль сарайында болды. Конференцияға 27 ел қатысып, Кеңестік Ресей шақырылмады. Конференцияға қатысқан елдер әрқайсысы өз пайдасына шешпек болды.

В. Вильсонның талап етуімен Париж конфернециясында халықаралық бейбітшілікті қамтамассыз ету мақсатында Ұлттар Лигасын құру туралы шешім қабылданды. Лиганың ең жоғарғы органы – Ассамблея. Кеңестің тұрақты мүшелері болып бес мемлекет-АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Италия, Жапония сайланды.

Версаль бітім шарты бойынша Германия барлық отарларынан айырылып, Антанта елдеріне репарация төлеуге міндетті болды. Германия Эльзас пен Лотарингияны Францияға қайтарды. Саар облысын басқару он бес жылға Ұлттар лигасына берілді. Отар елдерін Англия, Франция, Жапония өзара бөлісті.

Шарттың әскери баптары мынадай болды: Герман басштабы таратылды, әскерінің саны жүз мың адаммен шектелді, су асты флотын, ірі су үсті кемелерін, танк құрамаларын, әскери авиация иеленуге тыйым салынды. Антанта елдеріне 132 млрд. алтын марка репарация төлейтін болды. Бұл неміс халқы үшін үлкен ауыртпалық еді. Версаль бітімі туралы келісімге 1919 ж. 28 маусымында қол қойылды.

1921-1922жж. Вашингтон конференциясы болды. Конференцияға Ұлыбритания, Франция, Жапония, Италия, Бельгия, Португалия, Голландия, Қытай қатысты. Вашингтон конференциясында қаралған мәселелер Версаль шартын толықтырып, Версаль-Вашингтон жүйесін құрады.

Еуропа халқы да соғыстың аяқталуына қатты қуанды. Қаншама адам үйінен айырылып қаңғып қалды. Халық жұмыссыз қалып, аштық та болды. Соғыстан кейін Еуропа елдерінде жаңа партиялар мен қозғалыстар қалыптасты.

1918-1919 жылдары Батыстың кейбір капиталистік елдерінде оңшыл радикалдық экстремистік қозғалыс пайда болды, олар жалпы фашизм деп аталды.

1919 ж. ақпанда Веймар қаласында Құрылтай жиналысы болып, конститутция қабылдады. Германия тарихында Веймар деп аталатын жаңа кезең басталды.

1919 ж. 21 наурызда Венгрия кеңес республикасы жарияланды. Осы жылдың тамыз айында бұл республика қайта құлады. 1918ж. Чехословакия мемлекеті пайда болды. Осы жылы Югославия мемлекеті де пайда болды. 1921 ж. Польша республикасы пайда болды. 1919-1920жж. Латвия, Литва, Эстония буржуазиялық-демократиялық республикалар орнады. Қорыта айтқанымызда Еуропа елдерінде соғыстан кейін бірнеше тәуелсіз мемлекеттер пайда болды.

1924 ж. америкалық банкир Дауэс халықаралық несие-қаржы және сауда қатынастарын қалпына келтірудің стратегиялық жоспарын жасады. 20-шы жылдардың екінші жартысында барлық капиталистік елдер экономикасын соғыстан бұрынғы дәрежесінен асырып түсірді. Әсіресе АҚШ экономикасы жедел дамыды. Салыстырмалы түрде Англия артта қалды. Бірақ экономикада тұрақтылық болмай, сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігінің сақталмауының нәтижесінде 1924 ж. 24 қазанда Нью-Йоркте экономикалық дағдарыс басталды. Соғысқа ең соңында қатысқан АҚШ ең бай, қуатты мемлекетке айналып шыға келді.

1923 ж. 8 қарашада Мюнхенде фашистердің бір тобы фашистік диктатураны орнату ұрандарымен көшеге шықты. Адольф Гитлердің басшылығымен болған фашистердің бұл бүлігі «сыра бүлігі» деген атақ алды, себебі олар жиналыстарын үнемі сыраханада өткізді. Германия Дауэс жоспарын пайдалану арқылы соғыстан бұрынғы дәрежесінен асып түсті.

20-шы жылдары Англия экономикасын қалпына келтіру баяу болды. Химия өнеркәсібі жылдам дамығанымен кеме жасау, көмір өңдіру артта қалды.

Франция соғыстан жеңімпаз мемлекет болып шықты. Соғыстан кейін экономикасы жылдам дамыды. Себебі репарацияның көп бөлігі француздарға бөлінген еді.

Италия соғыстан әлсіреп шықты. Мұнда фашистік ұйымдар 1919 жылдан бастап құрылды. Оның неізін қалаушы Бенито Муссолини болды.

4. Жаңа тақырыпты бекіту: 20 мин.(22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3 мин.(33% )


2.Сабақтың тақырыбы: Бірінші дүниежүзілік соғыс.1914-1918 жж.

6.Үй тапсырмасы: 2мин.(22%)



Реферат тақырыбы:

1. Соғыстан кейінгі АҚШ.

2. Соғысытан кейінгі Еуропа елдері.

№ 4 сабақ

І.Тақырыбы:Ресейдегі Азамат соғысы мен КСРО-ның құрылуы.

1917-1939жж.




-Оқушыларға Бірінші дүниежүзілік соғыстан Брест бітім шарты бойынша шығып кеткен Ресейдің жағдайын түсіндіру.

-Ресейдегі революциялардың болу себептерін айту.

-Оқушыларға Ауылшаруашылығын күштеп ұжымдастыру салдарынан халқымыздың жартысы босқа қырылып кеткенін түсіндіру.










1.Ұйымдастыру кезеңі : 5мин.(5,5%)


1.Үй жұмысын тексеру:

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 10 мин(11%)

1. Версаль бітім шартында қандай мәселе қарастырылды?

2. Париж конференциясына неше мемлекет қатысты?

3.Бірінші дүниежүзілік соғыс Ресейге қалай әсер етті.

4. Соғыстан кейін Еуропа елдерінде қандай тәуелсіз мемлекеттер пайда болды?

5.Фашизм дегенімізді қалай түсінесің?

6. «Сыра бүлігін» кім ұйымдастырды?




1.Ресейдегі ақпан, қазан революцияларының болуы.

2.Кеңестердің билікке келуі.

3. Жаңа экономикалық саясатқа көшу.

4.Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру.

5.Индустрияландыруды жүзеге асыру.


Қазан революциясынан кейін Ресейде пролетарлық мемлекет құрылысы басталды. 1918 жылы қаңтарында Ресей Кеңестер Республикасы деп жарияланды. Мемлекеттің экономикалық саясаты жеке меншікті жою болды. Әлеуметтік салада большевиктердің әрекеттері ақысыз білім беру, дәрігерлік көмек көрсету, сегіз сағаттық жұмыс күнін енгізу, балалардың еңбегін қанауға тыйым салу болды. Сыртқы саясаты негізінен соғысты аяқтауға бағытталған.

Большевиктер билікке келгеннен кейін меншік иелері, дворяндар қарсы шықты. 1918 жылы басталған Азамат соғысы шетелдік интервенциямен қосылды. Контрреволюциялық күштердің арасында Англияның, Францияның, Италияның, Жапонияның, Польшаның әскерлері соғысты.

Қызыл Армия әскерлері ақтардың әскерін ғана талқандамай, шетел басқыншыларында елден қуып шықты. 1920-шы жылы Азамат соғысы аяқталды.

Бірінші дүниежүзілік соғыс, революциялар, азамат соғысы елге көп шығын әкелді. Өнеркәсіп өнімдерін шығару жеті есе, ауылшаруашылық өнімдері екі есе азайды. 1921ж. кейбір аймақтарда егіннің шықпай қалуына байланысты аштық жайлады.

1921 ж. наурызында РКП –ның Х сьезі соғыс коммунизм саясатын жаңа экономикалық саясатпен ауыстыруға шешім қабылдады.

Ресей көп ұлтты мемлекет. Оның басты проблемасының бірі ұлт саясаты болды. 1917 ж. Кеңес үкіметі Финляндияның, 1918 ж. Польшаның тәуелсіздігін жариялады. Бұрынғы Ресей империясының орнына Украйна, Белоруссия, Әзірбайжан, Грузия, Арминия, Закавказье, сияқты бірнеше мемлекеттер өмір сүрді.

1922 ж. 30 желтоқсанында Кеңестердің бірінші сьезі КСРО-құрылуы туралы Шарт пен декларацияны бекітті. 1924 ж. КСРО - тұңғыш конститутциясы қабылданды.

1925 ж. БКП-ның ХІҮ сьезі елді индусрияландыру бағытын жариялады. 1928-1932 жж. бірінші бесжылдық жоспар қабылданды. Бұл жоспар толығымен жүзеге аспады. Дегенмен осы жылдары 1500 аса өнеркәсіп салынды. Екінші бесжылдық 1933-1937 жж. қамтыды. Бұл кезде 4,5 мыңнан аса жаңа зауыттар мен фабрикалар салынды. Болат өңдіру үш есе, электр қуатын өңдіру екі жарым есе, көмір өңдіру 3,6 есе, мұнай екі жарым есе артты.

Ауылшаруашылығын ұжымдастыруға бағыт алу 1927 ж. бастап жүзеге асырылды.1936 ж. жаңа конститутция қабылданып, ол сталиндік конститутция деген ат алды. 30-шы жылдары жаппай жазалау кең етек алды. 1937-1938жылдары жүз мыңдаған жазықсыз жандар құрбан болды. КСРО сыртқы саясатта АҚШ, Франциямен дипломатиялық қатынас орнатты.

1939 жылы 23 тамызда шабуыл жасаспау туралы келісімге қол қойды.

4.Жаңа тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар: 20 мин.(22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3 мин.(3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: Ресейдегі Азамат соғысы мен КСРО-ның құрылуы.1917-1939 жж.

6.Үй тапсырмасы: 2 мин(2,2%)




1. Жаңа экономикалық саясат.

2.Ресейдегі Азамат соғысы.

№5сабақ

І.Тақырыбы: ХХ ғ. 30-шы ж. Еуропа және АҚШ елдер.

ІІ.Оқу сағаты-2 90 мин .



-Оқушыларға дүниежүзілік дағдарыстың болу себептерін түсіндіру.

-Дағдарыстан шығудың әр түрлі жолдарын ұстаған елдердің бағыттары мен таныстыру.

-Оқушыларға дағдарыстың салдарынан фашистік топтардың билікке келуінің нәтижесінде Екінші дүниежүзілік соғыс болып, біздің де елімізге көп зияны тигенің айтып өту.










1.Ұйымдастыру кезеңі : 5мин.(5,5%)



2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30 мин.(33%)

1.Ресейдегі азамат соғысының болу себептері?

2 .Жаңа экономикалық саясат дегеніміз не?

3. Бірінші бес жылдық жоспар қай жылдарды қамтиды?

4.Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру қалай жүзеге асырылды?

5. Отызыншы жылдары КСРО-ның сыртқы саясаты қандай болды?

6. Тоталитарлық тәртіп дегенді қалай түсінесің?




1.1929-1933 жж. дүниежүзілік дағдарыс.

2 .Екі дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Еуропа елдері.

3.Еуропаның кей елдерінде авторитарлық-тоталитарлық режимдерінің орнауы.

4.Ф. Д. Рузвельттің билікке келуі, «Жаңа бағыт саясатын» жүзеге асыруы.

5.Германияда фашистік топтардың билікке келуі.


1929-1933 ж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыс 1929 ж. Нью-Йоркта басталды. Экономикалық дағдарыстың басты себебі өңдіріс пен тұтынудың арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуы еді. Кейбір елдер дағдарыстан бес жыл дегенде шықты. Дағдарыстың салдарынан жаппай жұмыссыздық, аштық, көтерілістер болып, әлеуметтік мәселелер шиленісті.

Дағдарыстан шығу үшін әр түрлі көзқарастар қалыптасты. Ізденістің нәтижесінде ағылшын экономисі Дж. Кейнс өзінің «Жұмыспен қамту, пайыз және ақша теориясы» кітабында баяндап, жеңіске жетті. Кейнс жағдайды дұрыс бағалап, дағдарыстан шығу үшін халықтың әл-ауқатын көтеру керек, жұмыспен қамтамассыз етіп, жалақыны көтерсе, шығарылып жатқан өнімдерді халық тұтынып сатып ала алады. Ол үшін банктер несиенің пайызын төмендету керек, жаңадан жұмыс орындарын ашу арқылы халықты жұмыспен қамту керек деп түсіндірді. Ал инфляция болған жағдайда салықты көбейтіп, банк үстемелерін арттыру ұсынылды. Мемлекеттік реттеудің бұл шарасы «тоқта-жүре бер» ұстанымы деген атақ алды. Екі дүниежүзілік соғыс аралығында Еуропада саяси режимдердің екі түрі өмір

сүрді. «Тоталитарлық» қоғам 20-30 жж. КСРО-да қалыптасқан әкімшіл-әміршіл жүйе. Тоталитарлық жүйеге азаматтық қоғамды мемлекеттің басып-жаншып, аяқ асты ету құбылыстары тән. Б. Муссолини өзінің «Фашизм туралы ілім» деген еңбегінде жеке адамның құқығын мемлекет шешеді. Ең жоғарғы нәрсе мемлекет, оның алдында топтар мен жеке адам түкте емес деп көрсетті.

Идеология саласында фашизм мен нацизм демократияға, либерализмге, марксизмге қарсы бағыт болды.

Экономика саласында фашизм мен нацизм мемлекеттік реттеу жүйесін құрып, алдағы соғысқа дайындалуға бағыттады. Фашизм тұсында партиялар мен ұйымдар қуылып, кәсіподақтар таратылды.

Екі соғыс аралығында Орталық және Оңтүстік-Шығыс елдерінде Венгрия, Болгария, Югославия, Румыния, Польша елдерінде авторитарлық саяси режимдер қалыптасты. ХХ ғ. 40-шы жылдары Еуропа мен КСРО елдерінде тоталитаризм мен фашизм орнады. 1934 ж. еуропа елдерінде «Халық майданы» термині пайда болып, фашизмге қарсы күрестің бағдарламасын жасады. Германия мен Италияда режимдердің арасында азаматтық соғыс үш жылға созылды.

1929-1933 жж. АҚШ-өнеркәсіп өнімінің көлемі 50% қысқарып, 13 млн. адам жұмыссыз қалды. Бұл кезде АҚШ президенті Г.Губер еді. 1932 ж. президент сайлауында Франклин Делано Рузвельт жеңіп шықты. Ол 1944 жылға дейін төрт рет сайлауға түсіп жеңді. Рузвельт «Жаңа бағыт» немесе «жүз күн» деп аталатын бағдарлама ұсынды. Президент үш ай бойы конгресте көптеген заңдар қабылдады. Рузвельт ең бірінші мұқтаж адамдарға көмек көрсету қажет деп, көмек көрсететін Төтенше федералдық ұйым құрды. Жұмыссыз жастарға орманды аудандарда лагерлер құрып, жыл сайын 500 мың жұмыссыз жастарға тал еккізіп, оларды тамақ пен киіммен қамтамассыз етіп, күніне бір доллардан беріп отырды. Ұлттық өнеркәсіпті қалпына келтіретін заң шығарды. Ауыл шаруашылығындағы мәселені ауыл шаруашылығын реттеу туралы заң шығарып жүзеге асырды. Ол фермерлерге өнімдерін азайтқаны үшін сыйақы тағайындады. АҚШ-та зейнетақы мен қамтамассыз ету заңы, кәмелетке толмаған балалардың еңбегін пайдалануға тыйым саланған заңдар қабылданды. 1935 АҚШ бейтараптық заңын қабылдады.

1929-1933 жж. Германияда дағдарыс терең әрі қатты болды. Жұмыссыздардың саны 9 млн. жетті. Реапарация төлеуі, отарларының болмауы,сыртқы қаржы көздерінің тәуелділігі, банктердің банкротқа ұшырауы дағдарысты жеңуге мүмкіндік бермеді. Елдегі дағдарыс нацистердің күшеюіне алып келді. Нацистер жұмыссыз халықты жұмыспен қамту, жері аз шаруаларға жер беру сияқты уәделермен халықты өздеріне тарта білді. 1933 ж. 30 қаңтарда Германияда үкімет басына нацизм келді. Гитлердің билікке келуімен Германияда демократиялық тәртіптің орнына

тоталитарлық диктатура орнады. 1933 ж. Гитлер елдегі партиялық жүйелерді жойып, барлық билікті өз қолына алды. 1934 ж. Гинденбургтың қайтыс болуына байланысты Гитлер ұлт фюрері, кацлер әрі президент болды. Билікті толығымен қолына алғаннан кейін елдің сыртқы саясатында екі бағытты ұстанды. Біріншісі 1933-1935 жж. Версаль шарты бойынша белгіленген шектеулерді алып тастап, жаппай әскери міндет енгізу. Екінші кезең 1936-1939 жж. Еуропада тікелей басқыншылық актілеріне көшу.

Францияда 1929-1932 жж. 8 үкімет ауысты. 1936 ж. бастап Францияда халықаралық жағдай шиленісе бастады. 1939 ж. Франция мен Англия арасында ағылшын-француз одағы құрылды.




5.Сабақты қорытындылау: 3 мин.(3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: ХХ ғасырдың 30-шы ж. Еуропа және АҚШ елдері.

6.Үй тапсырмасы: 2мин(2,2%).




1.Дүниежүзілік дағдарыс жылдарындағы АҚШ.

№ 6 сабақ

І.Тақырыбы: Екі дүниежүзілік соғыс аралығындағы Шығыс елдері.

ІІ.Оқу сағаты-2 90 мин. (100%)

ІІІ. Сабақтың түрі: аралас


-Оқушыларға Шығыс елдері мен Батыс елдерін салыстыра отырып түсіндіру.

- Соғыстан кейін Шығыс елдеріндегі революциялардың отаршылдыққа қарсы болып, нәтижесіз қалғанын айтып өту.

-Оқушыларға Жапонияның басқыншылық әрекетті күшейтіп, Азиядағы алдыңғы қатарлы елге айналғанын қазіргі күнмен байланыстырып көрсету.














1.1929-1933жж. дағдарыстың себептері.

2 .Кейнсшілдік дегеніміз не?

3. Еуропаның кей елдерінде авторитарлық-тоталитарлық режимдерінің орнатылуының себептері.

4.Германияда фашистік топтар билікке қалай жетті?

5. «Жаңа бағыт саясаты» арқылы қай ел дағдарыстан шықты?

6. Адольф Гитлер дегеніміз кім?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин(22%).


1.1 Тақырып жоспары:

1.Соғыстан кейінгі Азия және Африка елдерінің саяси жағдайы.

2.Екі дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Азия, Африка елдерінің экономикалық жағдайы.

3. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Қытай.

4.Соғыстан кейінгі Үндістан.

5.Соғыстан кейінгі Жапония.


Бірінші дүниежүзілік соғыс Таяу Шығыс, Африка аймақтарын да қамтыды. Париж бітім конференциясында бұл елдердің тәуелсіздігін беру туралы сөз қозғалмады. Ресейдегі революциялар Шығыс елдеріне де өз әсерін тигізді. Отарларда ұлт-азаттық күштер күннен-күнге өсті.

1918-1923 жж. Кемал революциясы Туркияны зайырлы мемлекетке айналдырды. 1921 ж. Туркия мен Ресей арасында достық келісімге қол қойып, он млн. сом көмек берді. Иран мен Ресей арасында да осындай келісімге қол қойылды. Соның нәтижесінде Ираннан ағылшындар әскерлерін алып кетті. 1919 ж. Ауғанстанда ұлт-азаттық қозғалыс болып, тәуелсіздігін жариялап, Англияның ықпалын жойды. Осы кезде Кеңестік Ресей Иран мен Ауғанстанға қаржылай көмек берді.

Соғыстан кейін Қытайда импералистік күрес бұрынғыдан да күшейді. Қытай бытыраңқы ел болып қала берді. 1919 ж. Сунь Ятсен революциялық партиясын Қытайдың ұлттық партиясы деп жариялады. 1921 ж. Қытай Республикасының президенттігіне Сунь Ятсен тағайындалды. 1923 ж. Қытайда импералистерге қарсы революция басталды. Гоминьдан мен компартия арасындағы күрес жиырма жылға созылған азамат соғысына айналып, 1949 ж. дейін созылды. 1927 ж. Жапон үкіметінің басшысы генерал Танаканың меморандумында Азиядағы басқыншылық жоспары көрсетілді. Ол жоспар бойынша алдымен Қытай, содан соң Индоқытай, Бирма, Оңтүстік –Шығыс Азия, Үндістанды басып алу көзделді. Бұл агрессия 1931 ж. Маньчжурияны басып алудан басталды. 1932 ж. Қытай қорғанына өтетін жолдар басып алынды. 1933 ж. Жапония Ұлттар Лигасынан шығарылды. 1937-1945 жж. жапон-қытай соғысы басталды.

Соғыстан кейін де ағылшындар Үндістанға отаршылдығын жалғастыра берді. Халқының көп бөлігін шаруалар құрады. Ұлттық-қозғалысты ұйымдастырушылар да шаруалар болды. Өйткені бұл елде өнеркәсіп орындары өте аз еді. Тәуелсіздік үшін күресті М. Ганди басқарды. 1939 ж. Екінші дүниежүзілік соғыстың басталуы 3 қыркүйекте Ұлыбританияның Германияға соғыс ашуы Үндістан вице-королі Үндістанды соғысқа қатысушы ел деп таныды.

Соғыстан кейн де Жапония басқыншылық саясатын жалғастырды. Жапония Азия елдерінің ішінде алдыңғы қатарға шықты. 1931 ж. Жапония Маньчжурияны басып алды. 1937 ж. Орталық Қытайға басып кірді. Екінші дүниежүзілік соғыстың алдында үш басқыншы мемлекет өзара одақтастық қатынастар орнатып, «Берлин-Рим-Токио» белдеуін құрды. Осылайша Жапония мемлекеті қайтадан Германияға жақындаса бастады.




5.Сабақты қорытындылау. 3 мин.(3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: Екі дүниежүзілік соғыс аралығындағы Шығыс елдері.

6.Үй тапсырмасы: 2мин.(2.2%)




1.Соғыстан кейінгі Қытай мемлекеті..

2.Соғыстан кейінгі Жапония мемлекеті.

№ 7 сабақ

І.Тақырыбы: Латын Америка елдері




-Оқушыларға ХХ ғ. басында латын елдерінің тауарларына деген сұраныстың күшейіп, Аргентина, Бразилия, Чили сияқты мемлекеттердің күшейіп, демократиялы қоғам қалыптаса бастағанын түсндіру.

- Соғыстан кейін латын елдерінің экономикасы алға жылжығаны мен экономикасының шын мәнінде басқа елдерге тәуелді болғаны туралы айту.

-Оқушыларға Латын Америка елдері мен АҚШ Екінші дүниежүзілік соғыстан бұрын ынтымақтастық келісіміне қол қойғаны туралы түсіндіру.









VІ. Сабақтың барысы

1.Ұйымдастыру кезеңі 5мин(5,5%)


1.Үй жұмысын тексеру: 10мин (11%)

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30мин.(33%)

1.Түркияда болған революцияны қашан кім ұйымдастырды?

2.Кеңестік Ресей не себепті Иран, Түркия, Ауғанстан елдеріне қаржылай көмек берді?

3. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін де неліктен Шығыс елдері отаршылдықта қала берді?

4.ХХ ғ. басында Азия елдерінің ішінде дамыған елді ата.


6. Үндістанда тәуелсіздік алу үшін күрес жүргізген тарихта аты қалған тұлғаны ата?




1.Соғыстан кейінгі Латын Америка елдерінің саяси жағдайы.

2 .Дағдарыс жылдарындағы Латын Америка елдері.

3. Соғыстан кейінгі АҚШ және Латын Америка елдерінің қарым-қатынасы.


Бірінші дүниежүзілік соғыс Латын Америкасы елдерінің капиталстік дамуын тездетті. Еуропа тауарлары мен капиталының келуі азайды. Бұл елдердің тауарлары мен шикізат өнімдеріне дүниежүзілік рынокта сұраныс күшейді. Мысалы: Куба қантының бағасы он бір есе өсті. Соғыс жылдарында Бразилияда алты мың жаңа өнеркәсіп орындары пайда болды.

20-шы жылдары Латынамерика елдерінің тек аттары ғана республика болды. Сауатсыз және шаласауатты қалың бұқара сайлауға қатыспады. Артта қалған аймақтарда авторитарлық диктатуралық режимдер орнап, олардың басында диктаторлар отырды. Басқа елдерде конститутциялық өкілетті мемлекет болғанымен, саяси өмірді бақылау шын мәнінде олигархиялық топтың қолында болды. Мысалы Бразилия «кофе» олигархтарының қолында болды.

Аргентина,Чили, Уругвайда-соғыстан кейін билік басына конститутциялық либералдық-демократиялық үкіметтер келді. Бұл елдердің халқының көпшілігі бостандық алды. Аргентинада, Чилиде, Бразилияда әлеуметтік саясатқа көбірек көңіл бөлді.

Аргентинада Иполито Иригойен үкіметінің қызметі либералдық-реформашылдық саясаттың үлгісі болды. Ол президенттік сайлауда екі мәрте жеңіске жетті. Оның кезінде ұлттық экономика дамыды. Жерді жалға алушылардың жағдайын жақсартты, сегіз сағаттық жұмыс күні енгізілді, еңбекақы көбейтілді. Білім беру саласына ерекше көңіл бөлді.

1929-1933 жж. дағдарыс Латын Америка елдерінің экономикасы сыртқы елдерге тәуелді екенін көрсетті. Дағдарыс жылдарында бұл елдердің дәстүрлі тауарларына сұраныс төмендеді. Мыңдаған плантациялар, фабрикалар тұрып қалды. Сұраныс болмаған соң кофе, астық, плантациялық өнімдер тұрып қалды. Жұмыссыздардың саны өсті. Аргентинада осыны пайдаланып, консервативтік топтар Иригойен үкіметін құлатылып, билік басына келді. Бразилияда керісінше «кофе» олигархтарының рөлін төмендетті.

Екі соғыс арасындағы кезеңде Латын Америкасы елдері үшін АҚШ-пен қарым-қатынасы маңызды мәселеге айналды. Еуропа елдерінің бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Латын Америка елдерін қызығушылығының уақытша бәсеңдегенін пайдаланып, АҚШ Орталық және Оңтүстік Америкаға енуін күшейтті. 1933 ж. Ф. Рузвельт АҚШ –тың Латынамерикандық елдерге басқыншылық жасаудан бас тартатынын мәлімдеп «қайырымды көрші» саясатына көшетіндігін жариялады.

4.Жаңа тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар: 20мин(22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3мин(3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: Латын Америка елдері.

6.Үй тапсырмасы: 2мин(2,2%)




1.Соғыстан кейінгі Латын Америка елдерінің экономикалық даму жағдайы.

2.Соғыстан кейінгі Аргентина.

№8сабақ

І.Тақырыбы: Екі дүниежүзілік соғыс кезеңіндегі халықаралық қатынастар.




-Оқушыларға Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін халықаралық жағдай біршама тынышталып, АҚШ, Еуропа елдерінің даму бағытына көшкендігін түсіндіру.

- Соғыстан кейін АҚШ-тың гүлдену дәуірі өтіп жатқан кезде дағдарыс осы елде басталып, дүниежүзін қамтып өткенін түсіндіру.

-Оқушыларға дүниежүзілік дағдарыстың салдарыннан 30-шы ж. халықаралық жағдайдың шиленісіп, ақыры Екінші дүниежүзілік соғысқа алып келгенін ұғындыру.

V. Пәнаралық байланыс: Этнография ғылымы, жағрафия ,археология ғылымы, қазақстан тарихы.









1.Ұйымдастыру кезеңі 5 мин.(5,5%)


1 .Үй жұмысын тексеру: 10мин(11%)

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 20мин (22%)

1.Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Латын Америка елдерінің экономикалық және саяси жағдайы қандай болды.?

2 .1929-1933 жж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыс Латын Америкасына қалай әсер етті?

3. АҚШ неліктен Латын елдеріне қызыушылық танытты?

4.Латын Американың қай елдерінде конститутциялық либералдық-демократиялық үкімет орнады?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру:



1.Соғыстан кейінгі бейбітшілікті реттеу.

2 .Версаль-Вашингтон жүйесінің енгізілуі.

3. ХХ ғ.30-шы жылдары халықаралық қатынастың шиленісуі.


Дүниежүзілік екі соғыс аралығындағы халықаралық қатынастар 20 жж. және 30 жж. қамтитын екі кезеңге бөлінеді. 20-шы жылдары Версаль-Вашингтон келісімдерінің нәтижесінде халықаралық қатынастарда біраз уақыт тұрақтылық болды.

30-шы жж. Версаль-Вашингтон жүйесі қирады. Батыс пен Шығыста жаңа ошақ соғыстары пайда болды. ХХ ғ. басында АҚШ Еуропа елдеріне тәуелді болса, ХХ ғ. 30-шы жылдары АҚШ-тың бір өзі Англия, Франция, Германия, Италия, Жапония бесеуін қосқандағыдан көп өнеркәсіп өнімдерін шығаратын болды. АҚШ соғыс жылдарында Еуропа елдеріне несие беріп соғыстан кейін олар АҚШ-қа тәуелді болып қалды.Соғыстан кейін АҚШ, Жапония, Англияның көздегендері Қытай блды.

Франция құрлықта ең көп жаяу әскер ұстады. Ол өзінің әскер күшіне сеніп, құрлықта жетекшілік етемін деп есептеді. Репарация мен Еуропадағы қарыз мәселесі АҚШ-тың енгізген Дауэс жоспары арқылы шешілді. 1931ж. Жеңімпаз елдердің ұсынысы бойынша Германия репарация төлеуді тоқтатты.

Францияны Германияның өңдірістік қуатының қалпына келтірілуі алаңдатты. 1928 ж. Франция АҚШ-қа соғыстан бас тарту туралы пакт қабылдауды өтінді. 1928 ж. Оннан астам мемлекеттер арасында Бриан-Келлог пактісіне қол қойылды. КСРО бұл пактіге 1929 ж. қосылды.

Кеңестік Ресейдегі азаматтық соғыс, капиталистік мемлекеттердің басқыншылығы 1922ж. аяқталды.

1921 ж. Ресей Польша, Латвия, Литва,Эстония,Финляидия, Персия, Туркия, Ауғанстан, Монғолия елдерімен достық келісіміне қол қойды. Осы жылдан бастап Англиямен, Германиямен,Италиямен, Норвегиямен сауда қатынастары басталды.

1922 ж. Генуяда Еуропадағы экономиканы қалпына келтіру мақсатында конференция болды.

1924ж. Кеңес Ресейді Батыс Еуропалық елдер таныды. Кеңестік Ресей мен Батыс арасындағы қатынастарында бір-біріне деген сенімсіздік пайда болды. 1934 ж. Кеңестік Ресей Ұлттар Лигасына енді.

Германияда 1933 ж. фашистік партия билікке келді. 1935 ж. Германияда жалпыға бірдей әскери міндеткерлік енгізілді.

1935 ж. фашистік Италия Эфиопияға басып кіріп, 1936 ж. басып алды. Испаниядағы фашистерге Германия мен Италия фашистері қару, самолет, танктер, әскер жіберіп көмектесті. 1939 ж. Испанияда фашистік режим орнады.

1937ж. Берлин-Рим-Токио үшбұрышы деп аталатын одақ құрылды. 1938 ж. герман әскерлері Австрияға басып кірді.

1935ж. Франция мен КСРО арсында өзара келісімге қол қойды. Осындай келісім Чехословакия мен КСРО арасында да жасалды. 1938 ж. Мюнхен келісімі болып, Чехословакия Судет олысын Германияға берді. 1939ж. 15 наурызда Германия келісімді бұзып, Чехословакияға соғыс ашты. Бір апта уақыт өткен соң Польшадан Данциг қаласын беруді талап етті. КСРО мен Германия бір -біріне сенімсіздікпен жақындаса түсті. 1939 ж. 23 тамызда құпия түрде шабуыл жасаспау туралы келісімге қол қойды. Екінші дүниежүзілік соғыс 1939 ж. 1қыркүйекте Германияның Польшаға соғыс ашуынан басталды.

4.Жаңа тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар: 20 (22%)





2.Сабақтың тақырыбы: Екі дүниежүзілік соғыс кезеңіндегі халықаралық қатынастар.

6.Үй тапсырмасы 2 мин(2,2%)




1.Версаль бітім шартының енгізілуі.

2.ХХ ғ. 20-30 жылдарындағы халықаралық қатынастардың шиленісуі.

№ 9 сабақ

І.Тақырыбы: ХХ ғ. бірінші жартысындағы мәдениеттің дамуы.




-Оқушыларға ХХ ғ. басында дүниежүзі елдерінің мәдениеті қандай болғанын түсіндіру.

- Соғыстан алдын және кейін ашылған ғылыми жаңалықтармен оқушыларды хабардар ету.

- ХХ ғ. бірінші жартысындағы Батыс Еуропа мәдениетіне қазақтардың да қосқан үлесін мақтанышпен жеткізу.


ҮІ. Сабақтың әдістемелік қамтамассыз етілу:










1. Үй жұмысын тексеру: 10мин(11%)

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30 мин(33%)

1.Соғыстан кейінгі Еуропа үшін Дауэс жоспарының маңызы қандай?

2 .1929-1933 жж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыс халықаралық жағдайға қалай әсер етті?

3. Тоталитарлық мемлекеттің әсері.

4.20-шы жылдары Батыс Ресей мен Кеңестік арасындағы қатынастар қалай құрылды?




1.Соғыстан кейінгі әдебиет пен өнер.

2 .Соғыстан кейінгі бейнелеу өнері.

3. ХХ ғ.30-шы жылдары халықаралық қатынастың мәдениетке тигізген әсері.


ХІХ-ХХ ғ. аралығында ғылым мен өнерде үлкен өзгерістер орын алды. ХХ ғ. басында ғалымдар атом құрлысы ісін ашып, 30-шы ж. соңында атом энергиясын іс жүзінде пайдалануға кірісті Осы ғылыми жаңалықтардың ішінде Менделеевтің элементтердің периодтық жүйесі түсіндіріліп, ХХ ғ. екінші жартысында ғылыми-техникалық революциясының іргетасы қаланды. Физика, математика ғылымдары зерттеліп, электрондық-есептеу техникасының негізі қаланды. Микробиология жаңа типтік дәрілердің түрлерін жасап шығарды. Ғасырлар тоғысында адам және қоғам туралы ғылымдар ғылыми жаңалықтармен байыды. АҚШ пен Еуропа елдерінде қоғам өмірін зерттейтін социология ғылымы дамыды. М.Вебердің еңбектері көпшілікке танымал болды. Ол капиталистік қоғамның дамуын зерттеді. Вебердің «Протестанттық этика және капитализм рухы» атты кітабы ХХ ғ. көптеген елдерге басылып шықты.

ХХ ғ. бірінші жартысында бейнелеу өнерінде, әдебиетте, көркемөнерде, музыкада жаңа бағыттар мен мектептер пайда болды.

Театр өнерінде безендіру, кастюмдердің ерекшелігіне, хореграфияға көп көңіл бөлінді. Мәскеу, Париж, Мюнхен, Венеция ХХ ғ. басында өнер

орталықтарына айналды. Мысалы: Қазақстандық әнші Әміре Қашаубаев Парижде ән салып бүкіл Еуропа халқын таңқалдырды. Ғасыр басында кино жұлдыздары-Андре Дид, Макс Линдер, Мэри Пикфорд, Чарли Чаплиндердің атағы бүкіл әлемге жайылды.

Батыс мәдениетінің түбі Шығыстың мәдениетінен көп жерлерін алған. Ағылшын суретшісі О. Бердсли жапон графикасынан көп нәрсені үйренді. Қытайдың, Үндістанның, Египеттің халықтарының өнері Еуропа мен Американың көптеген атақты суретшілері, жазушылары мен ақындарының шығармаларында көрініс тапты.

Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін көркем өнер және әдеби процестердің дамуында үш ірі кезең болды. Фашизм, тоталитаризм, жақындап келе жатқан Екінші дүниежүзілік соғыс әдебиетшілер мен суретшілерге, бүкіл өнер қайраткерлерінің шығармаларына қайғылы әсерін тигізді. Көптеген өнер қайраткрлері АҚШ – қа барып паналады. Нью- Йорк мәдениет орталығына айналды. Соғыстан кейінгі алғашқы жылдарда абстрактылы өнердің дамуы байқалды. Ал Шығыс және Оңтүстік Еуропа елдерінде абстракционизм мен иррационилизмнің әсері онша болмады.

20-30 ж. Азияның, Африканың және Латын Американың кейбір елдерінің өнерлері Еуропалық өнермен жақындаса түсті. Латын Америкасы елдерінде ХХ ғ. басында бейнелеу өнерінде «испандық» деп аталатын ағым пайда болды. Ал кейбір елдерде француз өнер ағымдары мен мектептерінің ықпалы басым болды.

4.Жаңа тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар: 20мин( 22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3 мин (3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: ХХ ғ. бірінші жартысындағы мәдениеттің дамуы.

6.Үй тапсырмасы: 2 мин (2,2%)




1.ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы ғылым мен әдебиет.

2.ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы бейнелеу өнері.

№10 сабақ

І.Тақырыбы: Екінші дүниежүзілік соғыс ( 1939-1945 жж.)

ҰОС (1941-1945жж.)




-Оқушыларға 1939-1945жж. аралығында адамзат тарихында болып өткен Екінші дүниеждіүзілік соғыс туралы түсіндіру.

-Екінші дүниежүзілік соғыста фашистердің басқыншылық, нацистік саясатының нәтижесінде милиондаған жазықсыз адамдардың жапа шеккенін айту.

- Екінші дүниежүзілік соғыста бұрын қолданылмаған қаруларды жасап шығарып, ірі елдер өзін күшті мемлекет етіп көрсетіп соғысты өз пайдасына пайдаланғанын түсіндіру.










1.Ұйымдастыру кезеңі : 5мин(5,5%)

Мақсаты:Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, сабаққа дайындығын тексеру, сабаққа дайындығын қалыптастыру

1.Үй жұмысын тексеру: 10мин(11%)

1.20-30 ж. мәдениеттің дамуындағы ерекшеліктер.

2 .1929-1933 жж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыстың Халықаралық мәдениетке тигізген әсері.

3. 20-30жж. батыс өнерінде қандай жаңа ағымдар пайда болды?

4.20-шы Азия және Латын Америка елдерінің өнерінде қандай өзгерістер болды?


Мақсаты: жаңа сабақ бойынша түсінік беру. 30мин(33%)


1.Екінші дүниежүзілік соғытың басталуы.

2 .Кеңеc-фин соғысы.

3. Германияның Батыс Еуропа елдеріне қарсы соғысы.

4.Екінші майданның ашылуы.

5.Ұлы Отан соғысының аяқталуы.

6. Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуы.


1939 ж. 1қыркүйекте Германия әскерлері Польшаға басып кірді. Польшаның одақтастары Англия мен Франция 3 қыркүйекте Германияға соғыс жариялады. Осылайша Екінші дүниежүзілік соғыс басталды. Соғыс басталған соң екі аптадан соң Польша талқандалды. Осы кезде құпия келісім бойынша 1939 ж. 17 қыркүйекте кеңес әскерлері Польшаға басып кірді. Екі жүз мыңнан аса поляк әскері кеңес тұтқынына айналды. 1939 ж. 28 қыркүйекте Мәскеуде шекара туралы кеңес-герман келісіміне қол қойылды.

Польша мемлекеті жойылып, Батыс Украйна мен Батыс Беларуссия КСРО құрамына енді, ал Германиямен шектесіп жатқан поляк жерлері неміс губернаторлығы деп жарияланды. КСРО Латвия, Литва, Эстония елдерін өзінің құрамына енуін талап етіп қосып алды.

1939 ж. 30 қарашада кеңес әскерлері Финляндияға соғыс ашты. Ұлттар Лигасы КСРО – ның бұл бағытын айыптап, ұйымнан шығарды. Финляндия ақыры жеңіліп, 1940 ж. 12 наурызда кеңес-финляндия бітім шартына қол қойылды. Келісім бойынша Карел мойнағының жері Выборг қаласымен қоса КСРО құрамына кірді.

1940 ж. көктемінде неміс әскерлері Батыс майданда шабуылға шықты. Осы жылы Норвегияны, Бельгияны, Голландияны басып алды. 1940ж. 10 маусымда Англия мен Францияға қарсы соғысқа Италия қосылды. 1940 ж. 25 маусымда француз-герман , француз-итальян уақытша бітім шартына қол қойылды. Шарт бойынша Франция барлық соғыс қимылдарын тоқтатты. Германия оның территориясының үштен екі бөлігін Парижді қоса басып алды. Прибалтика елдеріне Кеңес үкіметі әскерін орналастырды. Франциядан кейін Англияға қарсы Германия мен Италия бірігіп соғысты. Ағылшындарға

бітім жасау туралы ұсыныс жасады. Біріақ ағылшындар бұған келіспеді. Ағылшындарды жаулап алу үшін немістердің әскери басшылығы «Теңіз арыстаны» жоспарын жасады.

1940 ж. АҚШ президенті Рузвельттің бастамасымен ленд-лиз заңын қабылдады. Бұл заң бойынша маңызы бар елдерге АҚШ қару мен құрал-жабдықтарды қарызға не жалға берді. Англияның өзімен Германия соғысса, Африкадағы территориясындағы отарларына Италия соғыс ашты.Ұлыбританияның ұзақ уақыт берілмей соғысуының нәтижесінде «Теңіз арыстаны» жоспары күйреді. Өйткені Германия КСРО-ға қарсы соғысқа дайындалуды бастады.

1941 ж. жазында Германия соғысқа дайындығын жасап болды. «Барбаросса» жоспары бойынша Германия қысқа уақыт ішінде КСРО –ны жаулап алып, ары қарай Англиямен соғысты жалғастырамын деп ойлады.

1941 ж. 22 маусымда фашист әскерлері соғыс жарияламастан КСРО-ға қарсы Ұлы Отан соғысы басталды. Германияның жақтастары ретінде КСРО-ға қарсы соғысқа Румыния, Финляндия, Италия, Венгрия т.б мемлекеттер қатысты. Кеңес-герман майданы екінші дүниежүзілік соғыстың басты майданына айналды. Кеңес әскерлерінің қарулары, танктері мен самолеттерінің көпшілігі ескі еді. Қызыл Армияның соғыс қабілеттілігі соғыс алдында 40 мыңнан аса командирлер мен саяси қызметкерлердің жаппай жазалануына байланысты әлсіреген болатын. Кеңес әскерлері көп шығынға ұшырады. 1941ж. қысына қарай неміс әскерлері Балтық жағалауын, Молдавияны, Украйнаны, Беларуссияны, Ленинградты қоршауға алып, Москваға таяп қалды. 1941 ж. Москва түбінде кеңес әскерлері қарсы шабуылға шықты. Ұлы Отан соғысы барысында бірінші рет шабуылға шықты, дұшпанды 100-200 км. ары қуып тастады.

1942 ж. неміс әскерлері Шығыс майданда шабуылға шықты. Олар Қызыл Армияға Қырымда және Харьковта жеңіліс таптырды. 1942 ж. Антифашистік одақ құрылып оған КСРО қосылды. Ленд-лиз заңының күші Кенес Одағына таралды.

1942ж. 11 маусымында Вашингтонда өзара көмек туралы кеңес-герман келісіміне қол қойылды. Үш ұлы мемлекеттің –КСРО-ның, Ұлыбританияның және АҚШ - тың әскери-саяси одағы құрылды. 1942ж. фашизмге қарсы одақтың күші арта түсті. Жаудан азат етілген аудандарда шахталар, темір жолдар салынып, қалпына келтірілді. Жұмыс уақыты 11-16 сағатқа дейін созылды. Жалпы есеппен КСРО ленд-лиз заңы бойынша 40 мыңнан астам автомашина, 18,7 мың самолет, 10 мыңнан аса танк, көптеген өнеркәсіп құралдары, шикізат, азық-түлік алды.

1942 ж. Сталинград түбінде соғысты Г. К. Жуковтың, Н.Ф. Ватутиннің, А.И.Еременконың т.б. қолбасшыларының басшылығымен жауды кері шегіндірді. Қызыл Армия өзінң территориясын тазартқан сайын Англия мен

АҚШ басшылары екінші майданды тезірек ашу керек деп шешті.Тегеран конференциясындағы келісім бойынша 1944 ж. жазына Францияда екінші майдан ашатын болып келісті. Екінші майдан 1944 ж. 15 тамызда ашылды.

1944 ж. жазы мен күзінде Қызыл Армия Польшаның, Румынияның, Югаславияның Венгрияның территориясына енгізілді. Осы жылы Болгарияны басып алды. 1944ж. бастап Кеңес Одағы польшаны азат етіп, басқару құзырын өзінің қолына алды..

1945ж. ақпанда Қырым конференциясы болып, КСРО соғыс аяқталғаннан кейін де Жапонияға қарсы соғысты жалғастыратын болып қол қойды.

1945 ж. 17 шілдеде Потсдам конферециясы болып,оған КСРО-да қатысты. 1945 ж. 25 сәуірде Кеңес әскерлері қоршауға алды. 1945 ж. 8 мамырда Г. К. Жуковтың төрағалық етуімен салтанатты жағдайда Германияның тізе бүгуі арқылы актіге қол қойылып, Еуропадағы соғыс аяқталды. Ұлы Отан соғысы КСРО-ның жеңіске жетуімен аяқталды.

1941 ж. Германия мен Италия 12 елді жаулап алды. Жаулап алған елдерде олар фашистік диктатураны орнатып, оны «жаңа тәртіп» деп атады. Польша мен Германиядағы лагерлер өлім фабрикаларына айналды. Милиондаған адамдарды жою жоспары қабылданды, оның ішінде еврейлер ісін «түпкілікті шешу» (Холокост) қарастырылды. «Жаңа тәртіпке» қарсы және фашистерге қарсы қозғалыстар пайда болды.

1943ж. 10 шілдеде ағылшын-американ әскерлері Италияның оңтүстігіне басып кірді. Осы кезден бастап Б. Муссолиниге қарсы фашистік партияның басшылары сенімсіздік танытты. Б. Муссолини қамауға алынды. 1943 ж. 8 қыркүйекте кіріп Италия уақытша бітімге қол қойды. Дәл сол кезден бастап Шығыс және Оңтүстік Еуропа елдерінде қарсы қозғалыстар кең тарады.

1943 ж. Сталин, Рузвельт және Черчилль Иранның астанасы Тегеранда бас қосты. Конференцияға қатысушылар 1944 ж. жазында Францияда екінші майдан ашатын болды. 1945 ж. Ялтада үш елдің басшылары қатысқан конференция болды. Үш ұлы мемлекет басшылары герман қарулы күшін жоюға, соғыс қылмыскерлерін жазалауға, нацистік заңдарды, ұйымдарды жер бетінен жоюға Германияға репарация төлетуге мәжбүрлеу болды. Ол үшін одақтас елдер Германияны басып алу керек болды. Қырым конференциясында Еуропадағы соғыс аяқталған соң Жапонияға қарсы соғысты жалғастыру керек деп шешті. Бұл конференцияда қауіпсіздік пен бейбітшілікті қамтамассыз ететін ұйым құру мәселесін талқылады. Бұл ұйым кейін БҰҰ. деп аталды.

1945 ж. 25 сәуірде Сан-Францискода БҰҰ. құрылып, Құрылтай конференциясы ашылды. Оған Германияға қарсы 42 мемлекеттің өкілдері

қатысты. 1945 ж. 25 сәуірде Кеңес әскерлері Берлинді қоршауға алды. 30 сәуірде Гитлер өзін-өзі атып өлтірді. 8 мамырда Германия жеңілгені туралы мойындап, келісімге қол қойды.

1945ж. 17 шілдеде Берлин маңында Потсдам қаласында үш мемлекет басшылары қатысқан жаңа конференция ашылды. Оған қатысушылар Германияны қарусыздандыру, нацистік партияны жою, зардап шеккен елдерге Германия репарация төлеу, басты соғыс қылмыскерлерін Халықаралық соғыс трибуналының сотына беруге шешім қабылдады.

Тынық мұқит пен Азиядағы Жапонияға қарсы соғысты Англия мен АҚШ жүргізді. Американ самолеттері жапон қалаларын аяусыз жазалады. 1945ж. 6 тамызда Америка Хиросима қаласына атом бомбасын тастады. 300 мың тұрғынның 90 мыңы қаза болды. 8 тамызда Кеңес Одағы Жапонияға қарсы соғыс жариялады. 9 тамызда екінші қаласы Нагасакиге атом бомбасын тастады. Атомдық бомбалау, КСРО-ның соғысқа енуі Жапонияның жеңілуіне алып келді. 1945ж. екінші қыркүйекте Жапонияның тізе бүгуі туралы келісімге қол қойылып, Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталды.

4.Жаңа тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар: 20мин(22%)





2.Сабақтың тақырыбы: Екінші дүниежүзілік соғыс. (1939-1945 жж.)ҰОС (1941-1945 жж.)

6.Үй тапсырмасы.: 2мин(2,2%)




1.Екінші дүниежүзілік соғыстың басталуы.

2. ҰОС жылдарындағы Қазақстан.

№11сабақ

І.Тақырыбы:Соғыстан кейінгі бейбітшілік реттеу және «қырғи –қабақ» соғыстың басталуы.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуын, соғыстың қарапайым адамдарға көп шығын әкелгенін, көптеген отбасылар үйсіз қалып, жақын туыстарынан айырылғандарын түсіндіру.

-Соғыстан кейінгі бибітшілікті сақтау мақсатында БҰҰ. құрылғанын түсіндіру.

-Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде екі үлкен державалар пайда болып, Ақш пен КСРО елдер арасында «қырғи-қабақ» соғыстың басталғанын айтып өту.










1.Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин.(5,5%)


1. Үй жұмысын тексеру: 10 мин(11%)

2.Сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30мин(33%)

1.Антифашистік коалицияны құрған мемлекеттер?

2. «Потсдам» конференциясы қашан, қайда болған конференция?

3. «Барборосса жоспары» қандай мемлекетке арнап жасалынған соғыс жоспары?

4. «Ленд-лиз» заңын қабылдаған мемлекет?

5. Панфиловшылар атқыштар дивизиясы қай қаланы қорғауда өздерінің ерліктерін көрсетті?

6.«Оғаш» соғыс дегеніміз не?




1.Екінші дүниежүзілік соғыстың салдары.

2.Соғыстан кейінгі бейбіт реттеу.

3.БҰҰ. құрылуы.

4.Нюрнберг соты.

5. «Қырғи-қабақ» соғыстың басталуы.


Екінші дүниежүзілік соғыс өзінің көлемі жағынан адамзат тарихындағы теңдесі жоқ оқиға болды. Соғысқа 1,7 млрд. халқы бар 64 мемлекет қатысты. Тек КСРО-ның өзінде қайтыс болған адамдар саны 27 млн. адамға жетті. Германияның тұтқындар лагерінде 11 млн. адам қырылды. 12 млн. еуропалықтар туған жерінен айырылды.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде материалдық шығындар да көп болды. Ауыл шаруашылығы да күйзеліске ұшырады. Сондықтан кейбір елдерде аштық орын алды.

Соғыстан кейінгі Еуропадағы басты мәселе фашизмді тамырымен жойып, қантөгіс соғыстың айыпкерлерін жазалау болды.

Соғыстан кейінгі мәселелер туралы келісімге АҚШ, Ұлыбритания, Франция басшылары Қырым, Потсдам конференцияларында қол қойған болатын.

Германияны жеңген мемлекеттер окупациялап, ұзақ уақыт бақылауда ұстап, көрші Франция бақылап, Берлин төрт аймаққа бөлінді.

1949 жылы Германияның территориясында екі мемлекет батыс аймақта ГФР, шығысында ГДР мемлекеттері пайда болды. 1961 жылы екі мемлекеттің ортасында Берлин қабырғасы тұрғызылды.

Тек 1990 жылы Германияның бірігуіне байланысты төрт жақты келісім өз күшін жойды.

БҰҰ. 1945 ж. Сан-Францискода құрылған болатын. БҰҰ. жарғысы 1945 жылы 24 қазанда күшіне енді. БҰҰ.жарғысында оның мақсаттары жазылды. Халықаралық бейбітшілікті, қауіпсіздікті қолдап, халықарлық дауларды

бейбіт жолмен шешу, адам құқықтарын нәсіліне ұлтына, жынысына қарамай қорғап қолдау т.б көрсетілген.

Соғыстан кейінгі реттеу мәселесінің ішіндегі ең маңыздыларының бірі басты соғыс қылмыскерлерінің үстінен жүргізілген сот процестері болды. Нюрнберг процесінде басты мәселе бейбітшілікті бұзып, басқыншылық соғыс жүргізген нацистерге айып тағылды. Трибунал он екі айыпталушыны өлім жазасына, қалғандарын қамауға алды. Бұл Еуропаны фашизмнен тазартудың бастамасы болды. Соғыстан кейінгі алғашқы жылдарда Германияда қылмыскерлерге екі млн.-нан астам сот істері жүрді. Кішкентай Бельгияда 600 мыңнан астам іс қаралып, 80 мыңға жуық сот істері жүргізілді. Францияда коллаорационистерге (соғыс кезінде басқыншылармен ынтымақтастық жасаған адамдар) 120 мыңнан астам үкім шығарылды. Кейбір қылмыскерлер Латын Америкасын паналады.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін екі ірі мемлекет КСРО мен АҚШ ең қуатты елдерге айналды. Екі ұлы мемлекет қарама-қарсы тұру идеясын ұстады. Американ журналисі бұл қақтығыстарды «қырғи-қабақ» соғыс деп атады.

Қырғи-қабақ соғыс Ұлыбританияның бұрынғы президенті У.Черчилльдің 1946 жылы 6 наурызда АҚШ президенті Г. Труменнің қатысуымен сөйлеген сөзінен басталады деп есептелінеді.

1945 жылы Хиросимаға АҚШ-тың тастаған атом бомбасы тек соғыстың актісі ғана емес, «қырғи-қабақ» соғыстың актісі болды.

КСРО атом бомбасын жасап, 1949 жылы Қазақстанда алғашқы сынағын жасады. АҚШ сутегі бомбасын 1952 жылы сынақтан өткізсе, КСРО бір жылдан кейін іске асырды. АҚШ стратегиялық бомбалаушы ұшақтар жасаса, КСРО құрлық арлық ракеталар жасап шығарды.

1949 жылы Солтүстік Атлантика шарты ұйымы (НАТО) құрылды. Ол өз мақсатын - Батыс елдерін Германияның қайта өрлеуінен қорғау деп жариялады. ГФР НАТО-ға 1955 жылы қосылды. КСРО-ның басшылығымен екінші саяси соғыс одағы Варшава Шарты Ұйымы құрылды. Бұл екі соғыс одақтарының арасында соғыс болып кету қаупі 1990 жылға дейін жалғасты.

4.Жаңа тақырыпты бекіту: 20мин(22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3мин( 3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: Соғыстан кейігі бейбітшілікті реттеу және «қырғи-қабақ» соғыстың басталуы.

6.Үй тапсырмасы: 2 мин(2,2%)



Реферат тақырыбы:1.Екінші дүниежүзілік соғыстың Қазақстанға тигізген әсері.

2. «Қырғи-қабақ соғыстың» басталуы.

№12сабақ

І.Тақырыбы: 1945- 1990 жылдардағы КСРО




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуын, соғыстың КСРО халқына көп шығын әкелгенін, көптеген отбасылар үйсіз қалып, жақын туыстарынан айырылғандарын түсіндіру.

-Соғыстан кейінде Сталиннің тоталитарлық тәртіпті күшейтіп, қаншама адамды кінәсіз жазалағаны туралы айтып өту.

-Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде екі үлкен державалар пайда болып, Ақш пен КСРО елдер арасында «қырғи-қабақ» соғыстың басталғанын айтып өту.




Қазақстан тарихы 11-кл.Алматы «Мектеп» 2007 ж.








1.Үй жұмысын тексеру: 10 мин(11%)

2. сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою.

1.Гитлерге қарсы одақтың ыдырау себептері.

2. Соғыстан кейінгі бейбіт реттеу қалай ұйымдастырылды?

3. Ұлттар Лигасы ұйымы мен БҰҰ – ның айырмашылығы қандай?

4. «Қырғи қабақ» соғыстың себептері мен мәні.

5. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қандай одақтар құрылды?

6. Нюрнберг сот ісі кімдердің ісін қарады?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин(22%)



1.Соғыстан кейінгі экономиканы қалпына келтіру және тоталитаризмнің нығаюы.

2.КСРО - ның сыртқы саясаты.

3.Жеке басқа табынуды әшкерелеу.

4.Тоқырау кезеңі.

5. М.С.Горбачев және оның «қайта құру» мен «жариялылық» саясаты.

6. ТМД-ның құрылуы.

КСРО үшін соғыстан кейінгі мәселе халық шаруашылығын қалпына келтіру болды. КСРО соғыс жылдарында ұлттық байлығының 30% жоғалтып, 27 млн. адамынан айырылды. 1946-1950 жылдары төртінші бесжылдық жоспар іске асырылды. Экономиканы қалпына келтіру ең алдымен еңбекшілердің еңбегі арқылы жүзеге асырылды. Германиядан алынған репарация да өнеркәсіпті өркендетуге жұмсалды.

Ауыл шаруашылығы 1940 жылмен салыстырғанда 40 % кеміді. 1946 жылы кейбір аудандарда құрғақшылық болып, аштық басталды. Елдің барлық қорлары өнеркәсіпті қалпына келтіруге жұмсалды – ауыл мен село қосымша қаражат көзіне айналды.

Соғыстан кейін Кеңес халқының шаруашылықта жеткен табыстарын тек пратияның және Сталлиннің жеке «дана басшылығының» жеңісі деп санады. Сталин мен оның жақтастары қуғын-сүргін саясатын қайта жандандырды. Көптеген кешегі отан қорғаушылар, мемлекет қайраткерлері, ғалымдар сталиндік зорлық-зомбылықтың құрбанына айналды. Әсіресе соғыстың алғашқы жылдарында фашистік тұтқынға түскендердің жағдайы өте ауыр болды. Оларға «Отанға опасыздық жасағандар» деген айып тағып, ұзақ жылдарға түрмеге жапты.

Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін бұрынғы жеңімпаз екі мемлекет баррикаданың екі жағына шықты. Олардың арасындағы саяси қарама – қайшылықтың салдарынан екі әскери одақ НАТО мен Варшава шарты ұйымы құрылды. Қырғи – қабақ соғыс елуінші жылдары қыза түсті.

1953 жылы 5 наурызда Сталин қайтыс болғаннан кейін жоғарғы партия басшылығында билікке талас басталды. Н.С. Хрущев жеңіп шығып, КОКП ОК Бірінші секретары мен Министрлер Кеңесінің төрағасы қызметін иеленді. Н.С. Хрущевтің аты ең алдымен партияның ХХ сьезінде И. В. Сталинге арналған «жеке басқа табынушылықты айыптау» баяндамасы мен аты шықты.

Тұңғыш рет Сталин партиялық деңгейде «халықтардың атасы» емес милиондаған адамдардың қанын төккен қылмыскер деп мәлімделді. Н.С.Хрущев өзінің саясатында тұрақты болмады. Оның іс-әрекетіне әскерилер мен зиялы қауым арасында наразылық күшейді.

1964 жылы 13 қазанда Н.С.Хрущев волюнтаризм мен субьективизм үшін қызыметінен алынып, КОКП ОК бірінші секретары Л. И. Брежнев ал Министрлер Кеңесінің төрағасы болып А.Н. Косыгин сайланды.

Тың және тыңайған жерлерді игеру нәтижесінде астық өңдіру 1953 жылы 82,5 млн. тоннадан 1956 жылы 125 млн. тоннаға жетті. 1954 жылы КСРО елінде атом электр станциясы салынды. 1957 жердің тұңғыш жасанды серігі ұшырылды. 1961 жылы аспан кеңістігі бортында адамы бар тұңғыш ғарыш кемесі ұшырылды. Бірақ елдің экономикасы қатал шеңберде жүзеге асырылды. Мұндай қатал қоғамда еңбекке деген қызығушылық төмендей бастады. Нәтижесінде күннен-күнге дағдарыс пайда бола бастады.

КСРО - да 80-90-шы жылдары белең алған экономикалық дағдарыс партия мен ел басшыларының жүргізген тиімсіз экономикалық саясатының нәтижесінде пайда болғаны көріне бастады.

1985 жылы наурызында КОКП ОК Бас секретарлығына М.С. Горбачев сайланды. Кеңес елінің тарихында «қайта құру» деп аталатын кезең басталды. КОКП жаңа басшылығының міндеті «мемлекеттік социализм» жүйесінің ыдырауын тоқтату, оның кейбір ауытқушыларын түзеу, шектен

шыққан қатал шаралардан бас тарту. Бұрынғы қатал жүйені демократияландыру қажеттігі туды.

«Қайта құру» бағдарламасында әлеуметтік салаға бет бұру, экономика құрылымын қайта құру, нарықтық экономикаға көшу қарастырылды. Бірақ орталық үкімет экономикалық жағдайды түзей алмады –экономикалық дағдарыс тереңдеп, бүкіл елді ереуілдер қамтыды.

1988 жылы Конститутциялық реформа іске асырылды. Ең жоғарғы билік органы болып Халық депутаттарының Сьезі жарияланды. 1990 жылы Жоғарғы Кеңес КСРО президенті етіп М.С.Горбачевті тағайындады, ал РСФСР Жоғарғы Кеңесінің төрағасы болып Б.Н. Ельцин тағайындалды.

Сексенінші жылдардың соңында КСРО құрамындағы елдердің басшылары арасында күрес басталды. Елдердің басшылары өз тәуелсіздіктерін талап етті. 1991 жылы 8 желтоқсанда Ресей, Украйна, Белоруссия президенттері КСРО-ның өмір сүруін тоқтату туралы келісімге қол қойып ТМД – ны құрды. 25 желтоқсанда Горбачев қызметтен кететінің мәлімдеді.

4.Жаңа тақырыпты бекіту: 20мин(22% )



5.Сабақты қорытындылау: 3мин ((3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: 1945-1990 жылдардағы КСРО.

6..Үй тапсырмасы: 2 мин(2,2%)




1.Соғыстан кейінгі КСРО-да қираған ауылшаруашылығын қалпына келтіру.

2. «Қайта құру» саясаты.

№ 13 сабақ

І.Тақырыбы: Еуропа және Солтүстік Америка елдерінің экономикалық және саяси дамуындағы ерекшеліктер.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Батыс Еуропа елдерінің әлеуметтік экономикалық жағдайы туралы түсіндіру.

-Реконверсия, репарация терминдеріне түсінік беру.

-Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде екі үлкен державалар пайда болып, Ақш пен КСРО елдері арасында «қырғи-қабақ» соғыстың басталғанын айтып өту.














1.Ұлы Отан соғысынан кейін КСРО халық шаруашылығын қалай, қанша уақытта қалпына келтірді.?

2. Сталиннің жеке басына табыну мен оның зардаптары қалай әшкереленді.?

3. Ұлттар Лигасы ұйымы мен БҰҰ – ның айырмашылығы қандай?

4. «Қырғи қабақ» соғыстың себептері мен мәні.

5. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қандай одақтар құрылды?

6.Брежнев тұсында КСРО- да іске асырылған реформалардың жүзеге аспау себебі?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин(22%)



1.Соғыстан кейінгі экономиканы қалпына келтіру және тоталитаризмнің нығаюы.

2.КСРО – сыртқы саясаты.

3.Жеке басқа табынуды әшкерелеу.

4.Тоқырау кезеңі.

5. М.С.Горбачев және оның «қайта құру» мен «жариялылық» саясаты.

6. ТМД-ның құрылуы.


50- жылдардың басында Еуропа елдері өңдірістің соғыстан бұрынғы деңгейін қалпына келтірді. 50 – 60 жылдары батыс елдерінің көпшілігінің экономикасы өте жылдам қарқынмен дамыды. Сол кездің өзінде «италян ғажабы», «батыс герман ғажабы», «жапон ғажабы» деген терминдер пайда болды.1948 -1963 жылдары Франция 4,6 % ГФР 7,6 % ,Италия 6 % , Голландия 4,7 %, Ұлыбритания 2,5 % біршама артты.

Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ, Еуропа елдерінде қаржы былығы болып, соны қайталамас үшін екінші дүниежүзілік соғыс болып жатқан кездің өзінде валюталық тұрақтандыру шараларын қабылдаған болатын.

1944 жылы Бретон-Вудсте БҰҰ конференциясында 44 елдің өкілдері қатысқан бретонвудс валюталық жүйесін құрды. Конференцияға қатысушылар басқа валюталардың курсы бағытталатын доллардың тіркелген алтын мағынасын тіркеуге келісті. АҚШ «Маршалл жоспары» бойынша батыс еуропа елдеріне 1948-1952 жылдары 13 млрд.доллар көмек берді.

АҚШ екінші дүниежүзілік соғыстан кейін оқшаулану саясатынан бас тартып, ашық рыноктық саясатқа көшті.

1947 жылы 23 индустриялды ел Сауда мен тарифтер туралы Бас келісімге қол қойды. 1995 жылы СТБК орнына Бүкілдүниежүдзілік сауда ұйымы құрылды.

1950-1970 жылдары Еуропада сауда көлемі 18 млрд. 129 млрд. өсті. Жаңа техника мен технология дамыды. Мұнай экономикалық өрлеудің басты күшіне айналды. Осы жылдары мұнайды өңдіру алты есе артты. Таяу Шығыста, Африкада, Азияда арзан мұнай көздері ашылды.

Экономикасы жоғары елдерде халықтың әлеуметтік жағдайына көп көңіл бөлді. Білім саласына, денсаулық сақтауды дамытуды, көп балалыққа берілетін, зейнетақы, степендия т.б Егер Еуропада 1945 жылы 5 млн автомобиль болса, 1970- ші жылы 100 млн. жетті. Ауылшаруашылығында да жұмыс қолы азайды. Ауылшаруашылығы толығымен техникамен жабдықталды, ал ауылшаруашылығынан босаған адамдар денсаулық сақтау, білім т.б қызметтерге ауысты. 1970-ші жылы батыс елдерінде кемелденген индустриялды қоғам аяқталды.

1974-1975 жылдары 1980-1982 жылдары Еуропаны, АҚШ-ты, Жапонияны экономикалық дағдарыс қамтыды. Алпысыншы жылдардың аяғында доллармен жапон валютасы иена, ГФР-маркасы, швейцар франкі бәсекеге түсті. АҚШ-тан кейін француздардың,ағылшындардың да алтынға теңелген валюталардың құны төмендеп кетті.

80-ші жылдардың екінші жартысында ғылыми техниканың дамуының екінші кезеңі басталды. Еңбек құарал жабдықтары компьютерленді. Бұл деген сөз түрлі құралдар адамсыз өнім шығара беретін болды. 80-90-жылдары батыс елдерінде жұмыссыздық 5 – 11% жетті. 70- 90 жылдары әлеуметтік саясатқа жұмсалатын шығындардың ары қарай өсуі әлеуметтік елдер үшін ауыр тиді. Дәл осы кезде жұмыссыздардың саны одан да өсіп, әлеуметтік қамсыздандыру бұрынғыдан да күшейтілді. Америкаға келсек, АҚШ дүниедегі еңқуатты мемлекетке айналды. Америка әскерлері Германияға, Жапонияға, Италияға орналастырылды. 1945 жылы АҚШ президенті болып, Гарри Трумэн тағайындалды. Реконверсия немесе кері қайта құру бойынша соғыстан кейін 12 млн. солдаттың 1млн. ғана қалды. АҚШ 1950 жылы басталған Корея соғысына араласты. 60 жылдары орын алған Вьетнамдағы соғыста бес жүз мыңдай американ әскері соғысып жатты. 70-ші жылдары орын алған экономикалық дағдарыс АҚШ-та да орын алды.

1980-1988 жылдары үкімет басына Р. Рейган келді. Рейганның кезінде жұмыссыздардың саны 10 млн. 7 млн. дейін азайды.

1986-шы жылы АҚШ пен КСРО арасында қысқа қашықтықта ракеталарды жою туралы келісімге Вашингтонда қол қойылды. Ауғанстаннан кеңес әскерлері шығарылғаннан кейін 1991-ші жылы КСРО мемлекеті ыдыраған соң «қырғи –қабақ» соғыс аяқталды.

Жаңа тақырыпты бекіту: 20 мин(22%)



5.Сабақты қорытындылау: 3 мин (3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы: Еуропа және Солтүстік Америка елдерінің экономикалық және саяси дамуындағы ерекшеліктер.

6..Үй тапсырмасы: 2мин(2,2%)




1.Соғыстан кейінгі Германия мемлекеті.

2. АҚШ-тың ұлы державаға айналуы.

№ 14 сабақ

І.Тақырыбы: Қазіргі замандағы Азия елдері.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Азия елдерінің әлеуметтік экономикалық жағдайы туралы түсіндіру.

-Доминион терминіне түсінік беру.

-Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде пайда болған тәуелсіз Азия елдеріндегі реформалардың ұқсастығымен айырмашылығын талқылау.






ХХ ғасырдағы дүниежүзі тарихы. 11-сынып 2005 ж.




1.Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин.(5,5)


1. Үй жұмысын тексеру: !0мин(11%)


1.Батыс елдерінің экономикасы жедел қарқынмен қалпына келу себебі?

2. 50-60-шы жылдары Батыс елдерінде тұрмыс пен еңбек ету және өмір сүру деңгейі қалай өзгерді?

3. Соғыстан кейін Италияның тез дамуының себептері?

4. 1974-1975 және 1980-1982 жылдардағы экономикалық дағдарыстың себептері?

5. Рейган мен Тетчер үкіметтерінің қызметтерінде қандай ұқсастық бар?

6.Соғыстан бұрынғы кезеңмен салыстырғанда АҚШ -тың саяси стратегиясы қалай өзгерді?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20 мин( 22%)



1.Соғыстан кейін Тәуелсіздік алған Азия елдері.

2.Үндістан мемлекетінің доминион болып жариялануы.

3.Қытай Халық Республикасының құрылуы.

4.Соғыстан кейінгі Түркияның дамуы.

5.Ирак, Иран елдері

Ақпараттық дидактикалық бөлім

Соғыста Германия мен Италия елдері талқандалғаннан кейін Азия және Африка елдерінің көпшілігі өз тәуелсіздіктерін алды. Жапонияның жеңілуі Индокитай, Бирма, Индонезия халықтарының көтерілісіне алып келді. Тіпті ағылшындар да отар елдерін ұстап тұра алмады. 1947 жылы Үндістан мен Пакистан өз тәуелсіздіктерін алды.

Палестина жеріне арбтар мен еврейлер арасында талас болып, 1948жылы еврейлер Израиль мемлекетін құрды. Осыдан бастап елде азамат соғысы басталды. Бұл соғыс әлі күнге дейін жалғасуда.

Қытай. 1946-1949 жылдарындағы азамат соғысында коммунистік партия дүниеге келді. 1949 Қытай Халық Республикасы құрылды. Аграрлық

реформа жүргізіліп, шаруалар ұжымдастырылды. 1958 жылы үлкен секіріс саясаты басталып, сәтсіздікпен аяқталды. 1976 жылға дейін елді Мао Цзедун басқарып қайтыс болады. Орнына Дэн Сяопин келеді. Ол арлас реформа құрып халықтың наразылығын басады. 1988-1989 жылдары әлеуметтік шиленіс қайта күшейді. Қазіргі таңда Қытай дүниежүзіндегі рынокты қамтамассыз етіп жатқанымен халық санының көп болуына байланысты ішкі шешілмей жатқан проблемалары жеткілікті.

Жапония. Екінші дүниежүзілік соғыстан қирап шыққан Жапония экономиканы қалпына келтіру үшін реформалар жүргізді. Реформаларда шаруаларға жер бөліп беру басты меселе болып саналды. Жапонияның экономикасы жылдам қарқынмен дамыды. Қазіргі кезде жапондық тауарларға деген сұраныс өте жоғары.

Үндістан, Пакистан. 1947 Үндістан мен Пакистан доминион болып жарияланды. 1950 жылы Үндістан Республикасы болып жарияланды. Тұңғыш үкіметті Джавахарлал Неру басқарды. Кейіннен Индира Ганди, оның ұлы Раджив Ганди басқарды. Үндістан капиталистік жолмен дамып келеді. Халқының арасында алауыздық, дінге бөлінушілік, кастаға бөліну сияқты ішкі проблемалары жеткілікті.

Пакистан. Үндістанның бір бөлігі. 1955 Пакистан Ислам Республикасы деп жарияланды. Пакистанда капиталистік жолмен дамып келе жатқан мемлекет. Аграрлық реформалар жүргізді.

Туркия . Республика болып құрылғаннан кейін дін мемлекеттен бөлінді, медреселер таратылды, еуропалық киім кию міндетті болды. Көп әйел алушылыққа рұқсат берілмеді. Латын алфабитіне көшірілді. Соғыстан кейін жеке кәсіпкерлікті дамытуға жағдай жасалды.

Иран. 60 аграрлық реформа жүргізілді, оның мақсаты жердің жетіспеушілігін жою болды. Мұнайдан түскен қаржы ғимараттар салуға, көшелерді түзеуге т.б Шахқа қарсы қозғалысты Аятолла Хомейни басқарды. 1997ж. Иранда президент сайлауы болып өтті. М. Хатами жеңіске жетті.

4.Жаңа тақырыпты бекіту: 20мин (22%)





2.Сабақтың тақырыбы: Қазіргі замандағы Азия елдері.





1.Соғыстан кейін тәуелсіздік алған Азия елдері.

2. Тәуелсіз Үндістан Республикасының құрылуы.

№15 сабақ

І.Тақырыбы: Қазіргі замандағы Африка елдері.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Азия елдерінің әлеуметтік экономикалық жағдайы туралы түсіндіру.

-Доминион терминіне түсінік беру.

-Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде пайда болған тәуелсіз Азия елдеріндегі реформалардың ұқсастығымен айырмашылығын талқылау.










1.Ұйымдастыру кезеңі 5 мин.(5,5%)



2. сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30 мин(22%)

1.Израиль мемлекетін құрушылар кімдер ?

2. 50-60-шы жылдары Африка елдерінде тұрмыс пен еңбек ету және өмір сүру деңгейі қалай өзгерді?

3. Соғыстан кейін Жапонияның тез дамуының себептері?

4. Бірінші араб – Израиль соғысы қашан басталды.?

5. Қытайда «үлкен секіріс» саясаты қай кезеңдерді қамтыды ?

6.Соғыстан кейін Азия елдерінің тәуелсіздігін алуға қандай жағдай әсер етті?




1.Соғыстан кейін Тәуелсіздік алған Африка елдері.

2.Алжир Халық демократиялық Республикасының құрылуы.

3.Революцияға дейінгі Эфиопия.

4. Африка елдерінің экономикалық даму бағыты.


Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін отар территорияларда жер бетіндегі халықтың үштен бірі өмір сүрді. Соғыста Италия, Германия жеңілгеннен кейін олардың отар елдеріне тәуелсіздіктерін алуға жағдай туды. Ол мемлекеттерге көрші жатқан Францияның, Ұлыбританияның отар елдері де тәуелсіздіктерін талап етіп күрес жүргізді. Отар елдерді бұрынғыдай күшпен ұстап тұру мүмкін болмай қалды. Басқа мемлекеттерге қарағанда Африка елдері отаршылдықтан кейінірек босатылды.

1968 жылы Англия Суэцтен Шығысқа қарай орналасқан соғыс базаларынан кететіндігін жариялады. Франция 1946-1954 жылдардағы Вьетнамда болған соғыста жеңіліп тізе бүкті. 1956 Марокко мен Тунис тәуелсіздік алды. 1962 жылы Алжир сегіз жыл соғысып ақыры өз тәуелсіздігін жеңіп алды. Алжир халқы 130 жылдан астам француздардың отарында болды. 1954 француздарға қарсы күресті бастады. Жұмысшылар мен еңбекшілер Ұлттық азаттық майдан құрды. Француздар АҚШ көмегіне сүйенді. 1,5 млн. алжирлік қазаға ұшырады, 2 млн.түрмелерге жабылды. 1962-ші жылы Франция атысты тоқтату туралы Эвиан келісіміне қол қойды. Осы жылы қыркүйекте Алжир Халықтық Демократиялық Республикасы құрылғанын жариялады. Алжир үкіметі жеке меншікті шектеп, мемлекеттік

меншікті ұлғайту шараларын жүргізді. Бұрынғы феодалдардың жерлері ұлттандырылды. Бюджеттің отыз пайызы оқу- ағарту ісіне жұмсалды.

70- ші жылдарда азаттық қозғалыс Африканың солтүстік- шығысында да қанат жайды. Эфиопия жартылай капиталистік, жартылай феодалдық ел болды. Халықтың 93 % сауатсыз болды. Балалардың 15 % жуығы мектепке бармады. Жұқпалы аурулар көбейді. Хлықтың медициналық көмекке қолы жетпеді.

1974-ші жылы халық революция ұйымдастырып, император құлатылды. Революциядан кейін аграрлық реформа қабылданды. 1984 ж. Эфиопия жұмысшы партиясы құрылды. 1987 Эфиопия Халық демократиялық Республикасы болып жарияланды.

Бұрынғы Италияның отарлары алғашқыда БҰҰ. қамқорлығына алынып, 1951 Ливия, 1960 Сомали тәуелсіздіктерін алды. Осман империясы ыдырағаннан кейін бірнеше араб мемлекеттері пайда болды. 1932 Ирак, 1936 Египет мелекеттері пайда болды. 1945-1946 жылдары Франция Сирия мен Ливанға иелік етуден бас тартты. Африканы отарсыздандыру процесіндегі шешуші оқиғалар 1960 жылдары орын алды, сондықтанда бұл жыл тарихта «Африка жылы» деген атпен қалды.

Африка территориясы негізінен Англия мен Францияның иелігінде болды. 1960 жылы қырық бестей ел тәуелсіздік алды. Португалиядағы авторитарлық режим құлағаннан кейін Ангола мен Мозамбик күрес нәтижесінде тәуелсіз ел болды. Ең соңында 1990 жылы Намибия бостандық алды.

Африканың отарсыздануы тайпалар арасында қақтығыстар нәтижесінде жүзеге асты. Жаңа мемлекеттердің көпшілігінде билік басына әскери диктатуралар, монархиялық режимдер, азғана билеуші партиялар басқарады. 80- жж. Африка халқы дүниежүзі халқының шамамен 10 % құрады. Дүниежүзілік өнеркәсіп өнімінің 1% құрады. Африканың сыртқы қарызы жыл сайын өсіп отырды. 1950-1982 жж. 6 млрд –тан 32 млрд. долларға өсті. Африка халқының арасында босып жүрген босқындар өте көп. Тәуелсіздік алу қай елдің болса да еркін өмір сүруіне жағдай туғызады. Орталық және Оңтүстік Африка елдері бытыраңқы толық қалыптаспаған ел болып қала берді.




5.Сабақты қорытындылау: 3.мин(3,3%)


2.Сабақтың тақырыбы:Қазіргі замандағы Африка елдері.

6. Үй жұмысын тексеру: 2 мин(2,2%)




1.Соғыстан кейін тәуелсіздік алған Африка елдері.

2. Африка елдерінің экономикалық жағдайы.

№16 сабақ

І.Тақырыбы: Қазіргі замандағы Латын елдері.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Латын Америка елдерінің әлеуметтік экономикалық жағдайы туралы түсіндіру.

-АҚШ, Еуропа елдерінің экономикасын Латын Америкасымен салыстыра отырып түсіндіру.

-«Прогресс жолындағы одақтың» мақсаты, маңызы туралы айтып өту.










1.Ұйымдастыру кезеңі: 5мин.(5,5%)


2. сабақтың тақырыбы бойынша жан-жақты сұраулар қою: 30мин(33%)

1.Африка елдерінің соғыстан кейін тәуелсіздік алуына не себепті жағдай туды ?

2. 50-60-шы жылдары Африка елдерінде тұрмыс пен өмір сүру деңгейі қалай өзгерді.?

3. Алжир мемлекеті француздармен неше жыл соғыс жүргізді ?

4. Бірінші араб – Израиль соғысы қашан басталды.?

5. Эфиопиядағы 1984 жылы орын алған аштықтың салдары ?

6. 1960 неліктен Африка жылы деп аталды ?




1.Соғыстан кейінгі кезеңдегі Латын Америка елдеріндегі саяси жағдай.

2.1970 – 2000 жж. Латын Америка елдерінің әскери режимдердің жаңару саясаты.

3.Аргентинадағы перонизм қозғалысы.

4. Мексикада Институтциялық – революцияшыл партияның билікке келуі.


Латын Америка елдеріне Аргентина, Чили, Мексика, Бразилия, Куба, т.б құрайды. Латын Америка елдерінің соғыс жылдарында және соғыстан кейінгі жылдарда экспорттық тауарларының құны өсті. Олар ұлттық экономиканы жедел дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасауға ұмтылды. Осы негізде ұлтшыл реформистік партиялар мен қозғалыстар өріс алды. Олар елдің егемендігін нығайту үшін, әділдікке жету үшін күреске шақырды. Осы сипатта Аргентинада перонизм қозғалысы болды. Қозғалысты Хуан Доминго Перонның жақтастары ұйымдастырды. Ол тәуелділіктен құтылу үшін, гүлденген қоғам орнату үшін аргентин халқын бірлікке шақырды. Ол халықты өзіне сендіре білді. Перон елде кәсіпкерлердің қолдауына ие болды. 1946-1955 Перон президенттік қызмет атқарды. Перон еңбекшілердің құқығын қорғайтын конститутция енгізді, жалақысын арттырды, ақылы демалыс енізді, жалпылама зейнетақы енгізді. Экономикалық дамудың бес жылдық жоспары жасалды. Өңдіріс кәсіпорындары, транспорт магистралдары салынды, ұлттық капиталға қолдау көрсетілді. Бірақ елуінші

жылдардың ортасында аргентина экспортына баға төмендеп, одан түсетін табыс қысқаруына байланысты әлеуметтік және экономикалық саясатты одан әрі жалғастыру мүмкін болмай, шектеу жасалынды. Осы жағдай Мексикада ұлтшыл- реформистик 40 жылдары орын алған. Мексикада институциялық-революцияшыл партия билік жүргізді. Партияның басшысы республика президенті болды. Мексика үкіметі соғыстан кейін жергілікті өнеркәсіп капитал қолдау көрсетіп аграрлық реформаны жалғастырды.

50-70 жж аса маңызды оқиғалар Кубадағы және Чилидегі революциялар болды. 1953 ж Кубадағы жас революционерлердің бір тобы Фидель Кастроның басшылығымен генерал Фульхенсио Батистаның диктаторлық режиміне қарсы көтерілді. Ф.Кастро аралдың шығысында 1956 жылы партизан соғысын бастады. 1959 жылы 1-ші каңтарда диктатураны құлатып орнына революциялық үкімет құрылып билікке Ф.Кастро келді. Кубаның дамуы көптеген қиыншылықтарымен карама-қайшылыққа тап болды. АҚШ-пен экономикалық байланыстын үзілуі бастаған халық бірлігінің үкіметін құрды. ішкі шиіленісті бұрынғыданда күшейтті. Халыққа кунделікті тұрмыспен қамтамасыз етуі карточка жүйесі арқылы іске асырылды. Куба басшылығы 60 жылдары «коммунистік қоғам орнатуға» бағыт алды. Деревняларда жеке шаруашылықтар жойылды. Жеке кәсіпкерлік жойылып барлығы мемлекеттің қарамағына өтті. Халық жұмыс аяқталғаннан кейін тегін еңбек ету жүйесі еңгізілді. 1965 жылы елдегі барлық партиялар бірігіп коммунистік деп аталды.

1973 жж. Чилиде солшыл күштер халық бірлігі одағын құрып революцияны бейбіт жолымен ұйымдастырып конституциялы мемлекетке көшті. 1970ж 4-кыркүйекте Сальвадор Алленде бастаған «Халық бірлігі» үкіметін құрды. 1973 ж. Альенде үкіметі құлатылып, генерал Аугусто Пиночеттің диктатурасы орнады. Латын Америка елдеріне АҚШ президенті Джон Кеннеди «Прогресс жолындағы одақ» бағдарламасын ұсынып, 1961 жылы 19 латын американ республикасын қабылдады. Бағдарлама он жылға есептелген болатын. Осы жылдары жедел индустрияландыруды, тұрғын үй құрылысын дамыту, денсаулық сақтау, білім беру жүйелерін жақсарту шаралары қарастырылды. Аталған бағдарламаны іске асыру үшін АҚШ жиырма млрд. доллар несие берді. 60 ж. шетел капиталдарының жәрдемімен өнеркәсіп өңдірісі дами бастады. Жетпісінші жылдардың ортасында аймақтың көпшілік бөлігі диктаторлық билікке көшті. 1980 ж. Латын Америка елдерінің ішкі өнімдерінің көлемі 1960 жылмен салыстырғанда 8 есе көп болды. Шетелдерден қарыздары 1970 ж. 20 млрд. 400 млрд. өсті. Тоқсаныншы жылдардың соңында Латын Америкасы елдерінің экономикасы бұрынғыдан да төмендеп кетті.






2.Сабақтың тақырыбы:Қазіргі замандағы Латын елдері.

6..Үй тапсырмасы: 2 мин(2,2% )




1.Соғыстан кейін тәуелсіздік алған Латын Америка елдері.

2. Латын Америка елдерінің экономикалық саяси жағдайы.

№17сабақ

І.Тақырыбы: ХХ ғ.екінші жартысындағы – ХХІ ғасырдың басындағы мәдениет.


ІІІ.Сабақтың түрі:





VІ. Сабақтың барысы

1.Ұйымдастыру кезеңі 5мин.(5,5%)

Мақсаты:Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу,сабаққа дайындығын тексеру,сабаққа дайындығын қалыптастыру.


2. сабақтың тақырыбы бойынша жан- жақты сұраулар қою:. 30мин(33%)

1.Аргентинадағы «перонизмнің» ерекшеліктерін қалай түсіңдіресіңдер ?

2.Кубадағы әлеуметтік экономикалық дағдарыстың себептері.

3. «Прогресс жолындағы одақтың» мақсаты не?

4. Чилидегі «халық бірлестігі» үкіметінің қателіктері неде болды?

5. Кубадағы революция неліктен жеңіске жетті?

6. 1980- 1990 жж. Диктатуралардан конститутциялық режимдерге көшудің себептері?

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру: 20мин(2,2%)



1.Соғыстан кейінгі кезеңдегі Латын Америка елдеріндегі саяси жағдай.

2.1970 – 2000 жж. Латын Америка елдерінің әскери режимдердің жаңару саясаты.

3.Аргентинадағы перонизм қозғалысы.

4. Мексикада Институтциялық – революцияшыл партияның билікке келуі.


Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Еуропа, АҚШ, Канада, Жапония экономика мен мәдениетінің дамуы соғыс жылдарындағы ғылыми жетістіктердің негізінде жасалды. Көптеген ғылыми күштер, қаржы-қаражат атом энергиясын меңгеруге, транспорт құралдарын, мұнай –химия өнеркәсібін дамытуға жұмсалды.

Радиоэлектронника саласында батыл қадам жасалып, радиоапаратуралар мен телевизорлардың жаңа типтері ойлап табылды. Генетика мен биотехнологияда ірі жаңалықтар ашылды. Дәрілердің жаңа түрлері ойлап табылды. Тұрмысқа қажетті түрлі техникалық заттар шығарыла бастады. 70-80 жылдары ғылыми-техникалық революцияның жаңа кезеңі басталды.

1971жылы «Интел» фирмасы мини-процессор жасап шығарды. Соның арқасында компьютер ойлап шығарылды. Табиғатта кездеспейтін жаңа синтетикалық материалдар, жылдам жүретін поездар ойлап шығарылды.

ҒТР-дің дамуы білікті мамандарды қажет етті. Осы талаптың нәтижесінде жоғарғы және орта білімді адамдар көбейе түсті.

70-90 жылдарда жоғары дамыған елдерінде тұрмысты жаңаша электрондық құрал-жабдықтармен қамтамассыз ету жаппай етек ала бастады. 1987 ж. батыс еуропалық елдерде түсті телевизорлармен қамтамассыз ету деңгейі 85 %, ал АҚШ-та 94% жетті. Ғылыми техникалық даму «бұқаралық мәдениеттің» кең таралуына өз ықпалын тигізді.

60-80 жылдары қоғамдық философиялық ой да ғылыми-техникалық революцияның әсеріне ұшырады. Экологияның нашарлауы, әсіресе ядролық

өзін-өзі жойып жіберу қаупіне байланысты бұл «технологиялық оптимизм» біршама басылып қалды. Қоғамдық-философиялық ойдың басты бағыттарының бірі адамды жан-жақты кешенді зерртеуге деген мақсатпен анықталды.

Соғыстан кейінгі алғашқы жылдары әдебиет пен өнерде реалистік дәстүр күшейді. Француздың реалистік жазушылары А. Жид пен Ф. Мориак әдебиет саласында Нобель сыйлығының лауреаты атанды. Италияда әдебиет пен кинематографияға соғыстан кейінгі жаңа реализм үлкен әсер етті. АҚШ кинематографиядан алға шықты. 80-ші жылдары видео-кассеталарды шығару әлемдік бизнеске айналды.

Батыс Германияда соғыстан кейінгі он жылдықта басты тақырып фашистік өткеннен арылу болды. Бұл тақырып Г. Белльдің әңгімелері мен фашизмге қарсы бағытталған «Адам сен қайда болдың?» романында суреттелген.

Соғыстан кейін бейнелеу өнерінде постмодернизм деп аталатын жаңа кезең басталды. Ол адам өркениетінің жойылып кету қаупі төңген кезде пайда болды. Постмодернизм «үлкен қорқыныштың бел баласы» деген атаққа ие болды.

Музыка саласында да күрделі процестер болды. АҚШ пен Еуропа елдерінде концерт ұйымдастыру кең құлаш жайды. АҚШ-та 70-80 жылдары Рок музыкалық фестивальдар өткізу дәстүрге айналды. Әсіресе АҚШ музыкалық комерция жасап әлем рыногын клиптермен дамытты. Қорыта келгенімізде ғылым мен техника, әдебиет пен өнер АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінде ХХ ғасырдың екінші жартысында ХХІ ғасырдың басында өзінің шарықтау шегіне жетті.





1.Оқушыларды бағалау:

2.Сабақтың тақырыбы:ХХ ғ. екінші жартысындағы –ХХІ ғасырдың басындағы мәдениет.





1.Соғыстан кейінгі ғылым мен техниканың дамуы.

2. ХХ ғ.екінші жартысы ХХІ ғасырдың басындағы мәдениет пен өнер.

№18 сабақ

І.Тақырыбы: ХХ ғ. екінші жартысындағы-ХХ ғ. басындағы халықаралық қатынастар.




-Оқушыларға екінші дүниежүзілік соғыстан кейін екі ұлы державалардың арасындағы қақтығыстардың болу себебін түсіндіру.

-Араб-израиль соғысына, Кариб дағдарысына да АҚШ пен КСРО-араласып, қателік жасағандарын айтып өту.

- Оқушыларды тәуелсіз отанымыздың білімді азаматы болып, дүниежүзіндегі елдердің алдында еліміздің ішкі және сыртқы ынтымақтастығын сақтап, мәртебесін көтеруге тәрбиелеу.











Мақсаты:Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу сабаққа дайындығын тексеру, сабаққа дайындығын қалыптастыру.


2. сабақтың тақырыбы бойынша жан- жақты сұраулар қою: 30мин(33%)

1. «ХХғ. ғылыми- техникалық революция» денімізді қалай түсінесіңдер?

2. Постмодернизм дегенімізді қалай түсінесіңдер?

3. Соғыстан кейін қоғамдық- философиялық ой қалай өзгерді?

4. ХХ ғасырда атом электр станциясы қай елдерде салына бастады?

5. Компьютер қай елде пайда болды?

6. ХХ ғасырдың екінші жартысында дамыған елдердің халқының өмір сүру деңгейі қандай болды?




1. 50-60 жылдардағы халықаралық қатынастар.

2. Египетке қарсы үш елдің басқыншылығы.

3. Кариб дағдарысы.

4. 70-90ж. халықаралық қатынастар.

Ақпараттық дидактикалық.

Соғыстан кейін жеңімпаз мемлекеттер бейбітшілікті реттеу мәселесін соғыс кезінде жасасқан келісімге сай жүргізу керек еді. Бірақ бұл мемлекеттердің көзқарасы өзгеріп, қарама-қарсы идеологиялық принцптер мен позицияларды ұстанды. АҚШ-тың сыртқы стратегиясы әлемдік капиталистік жүйені сақтау, дүниедегі жанжалдарды күш қолдану арқылы шешу.

«Қырғи-қабақ соғыстың» басты белгілері: бәсекелестік, әскери-соғыс одақтарының құрылуы, жанталаса қарулану. Соғыстан кейін екі ел арасында дұшпандық қатынас басым болды.

БҰҰ-ның шешімі бойынша 1947 жылы қарашада Палестинаның орнына екі-еврей және араб мемлекеттері құрылып, Иерусалимге барлығына ашық еркін қала мәртебесі берілуге тиіс болатын. 1948 жылы еврей мемлекеті құрылды да араб мемлекеті құрылмай қалды. Арабтар еврей мемлектін танудан бас тартты. 1948-1949 жылдары бірінші араб-израиль соғысында КСРО арабтарға, еврейлерге АҚШ мемлекеті болысты. Арабтар жеңілді. Бұл соғыс әлі күнге дейін өзінің шешімін таппай келеді.

1952ж. Египетте революция болып, шетел компанияларының қызметіне шектеулер қойылды. Египетке қарсы ағылшын- француз-израиль басқыншылығы басталды. КСРО АҚШ және БҰҰ басқыншылықты

айыптады. Егер Египетке басқыншылық тоқтатылмаса КСРО көмек беретінің жариялады. Англия мен Францияның бұл аймақта ықпалы төмендеп КСРО беделі өсті.

КОКП ХХ сьезінен кейін КСРО сыртқы саясатта біраз бастамалар жасады. Армияны екі млн. қысқартты. 1960 жылы мамырдың ортасына жобаланған Н. С. Хрущев пен Д. Эйзенхауэрдің кездесуі болмай қалды.

1960 ж. сайлауда Дж. Кеннеди жеңіске жетті. 1961 ж. сәуірде Куба контрреволюционерлері десантының АҚШ флоты мен авиациясының көмегімен аралға түсірілуімен Кариб дағдарысы басталды. АҚШ Кастро режимін құлатудан бас тартбады. КСРО өзінің ракеталарын орналастырды. АҚШ пен КСРО арасындағы қақтығыс шындыққа айнала бастады. Тек екі елдің басшылары сөйлескеннен кейін соғыс сейілі азайғандай болды. АҚШ Кубаның тәуелсіздігіне қол сұғудан бас тартып, өзінің әскерлерін Түркиядан, ал КСРО Кубадан алып кетті.

1963ж. ядролық қаруды шектеу туралы алғашқы келісімге Мәскеу шартына қол қойылды. Атом бомбасына атмосферада, су астында, космос кеңістігінде сынақ жүргізуге тыйым салынды. 1970 ж. Еуропада ядролық қаруды таратпау туралы келісімге 100-ден аса мемлекет қол қойып, күшіне енді. Ұлы мемлекеттер арасындағы қарама-қарсылыққа Азия, Африка, Латын Америка елдері араласпады.

1970 ж. Еуропа елдерінің көпшілігінде келіссөздер жүргізу идеясы қолдау таба бастады. Бірақ олар кеңес басшылығының бағытын өзгерте алмады. 1968 ешқандай негізсіз бес елдің әскерін КСРО Чехословакияға кіргізді. 1975 ж. 1тамызда Хельсинкиде мемлект басшылары деңгейінде Еуропадағы бейбітшілік пен қауіпсіздік жөніндегі Кеңес ашылып қорытынды актісіне қол қойылды.

80 ж. АҚШ пен КСРО арасында қайшылық бұрынғыдан да күшейді. АҚШ-тың билеуші топтары Ангола мен Мозамбиктегі революцияны, Ирандағы шахқа қарсы революцияны КСРО- ның қастандығы деп түсінді. Ал КСРО-ның Ауғанстанға әскерін енгізуі т.б істері әлем жұртшылығының наразылығын туғызды. Жанталаса қарулану қайта басталды. Нәтижесінде 1986 ж. КСРО-да 10 мыңядролық заряд болса, АҚШ-та 14,8 мың заряд болды. 1987 ж. Вашингтонда М. С.Горбачев пен Р. Рейганның кездесуінде қысқа қашықтықта ұшырылатын ракеталарды жою хаттамаларына қол қойылды. 1991 ж. Мәскеуде кездесу болып, екі елде қарудың үштен бірін жою туралы келісімге қол қойды. 1991ж. КСРО ыдырап оның құрамындағы мемлекеттер тәуелсіз мемлекеттерге айналды.

1999ж. ЕО кіретін мемлекеттер біріңғай ақша бірлігі евроға көшті. ЕО жаңаша технология мен ғылыми жаңалықтар ашуда Жапония мен АҚШ-тан артта қалып қойды.






2.Сабақтың тақырыбы:ХХ ғ. екінші жартысындағы –ХХІ ғасырдың басындағы халықаралық қатынастар.





1.Соғыстан кейінгі халықаралық жағдайдың шиленісуі.

2. Кариб дағдарысы.

№19 сабақ

І.Тақырыб: Бақылау жұмысы, қорытындылау, қайталау.




-Оқушылардан жыл бойы өтілген тақырыптар бойынша бақылау жұмысын алу.

-Адамзат тарихындағы болып өткен қиын кезеңдерді айтып түсіңдіру.

- Оқушыларды тәуелсіз отанымыздың білімді азаматы болып, дүниежүзіндегі елдердің алдында еліміздің ішкі және сыртқы ынтымақтастығын сақтап, мәртебесін көтеруге тәрбиелеу.











Мақсаты:Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу сабаққа дайындығын тексеру, сабаққа дайындығын қалыптастыру.


2. сабақтың тақырыбы бойынша жан- жақты сұраулар қою: 30мин(33%)

1. «ХХғ. ғылыми- техникалық революция» денімізді қалай түсінесіңдер?

2. Постмодернизм дегенімізді қалай түсінесіңдер?

3. Соғыстан кейін қоғамдық- философиялық ой қалай өзгерді?

4. ХХ ғасырда атом электр станциясы қай елдерде салына бастады?

5. Компьютер қай елде пайда болды?

6. ХХ ғасырдың екінші жартысында дамыған елдердің халқының өмір сүру деңгейі қандай болды?


Мақсаты: өтілген тақырыптар бойынша бақылау жұмысын алу.







7. өзгерістердің болу себебі?
















2.Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы.


1.Жоғарыда көрсетілген әдебиеттерден бағалы сынаққа дайындалу.

base.ukgfa.kzbase.ukgfa.kz/wp-content/uploads/2014/11/Дүние... · web...

Documents