CHT LNG KHNG KH TIU CHUN CHT LNG KHNG KH TRONG NHAIR QUANLITY - STANDARDS OF INDOOR AIR QUALITY

1. QUY NH CHUNG

1.1. Phm vi p dng

-

Tiu chun ny quy nh nng ti a cho php ca mt s cht c hi, gm cacbon oxit (CO), nit oxit (NO2), lu hunh ioxit (SO2), PM2,5, PM10 trong khng kh trong nh.

- Tiu chun ny p dng nh gi cht lng khng kh trong nh v gim st tnh trng nhim khng kh trong nh.-

Tiu chun ny khng p dng nh gi cht lng khng kh trong khu vc sn xut hoc khng kh xung quanh.

1.2 .

Gii thch t ng Trong tiu chun ny, cc thut ng c hiu nh sau: - Khng kh trong nh: l khong khng gian trong nh m con ngi sinh hot, ngh ngi.

1

- Khng kh trong vn phng: l khong khng gian trong cc phng lm vic hnh chnh. - Khng kh trong trng hc: l khong khng gian trong cc lp hc trong c cc hot ng ca gio vin ging bi v hc vin, sinh vin hc tp. - Trung bnh mt gi(1h): l trung bnh s hc cc gi tr o c trong khong thi gian mt gi. - Trung bnh 8 gi(8h): l trung bnh s hc cc gi tr trung bnh gi o c trong khong thi gian 8 gi lin tc. - Trung bnh 24 gi(24h): l trung bnh s hc cc gi tr trung bnh gi o c trong khong thi gian 24 gi (mt ngy m). - PM2,5: l bi l lng c kch thc kh ng hc nh hn hoc bng 2,5 m. - PM10: l bi l lng c kch thc kh ng hc nh hn hoc bng 10m.2. QUY NH K THUT

Nng ti a cho php ca mt s cht c hi trong khng kh trong nh c quy nh ti bng 1, bng 2, bng 3. Bng 1. Nng ti a cho php ca mt s cht c hi trong mi trng khng kh trong nh dn.n v: mg/m32

TT

Thng s

Nng ti a cho php Trung bnh 1 gi Trung bnh 24 gi 31 0,20 0,214 70 100 5 0,10 0,125 35 50

1 2 3 4 5

CO NO2 SO2 PM 2,5 (g/m3) PM10 (g/m3)

Ch thch: Du gch ngang (-): Khng quy nh

Bng 2. Nng ti a cho php ca mt s cht c hi trong mi trng khng kh trong khu vn phng.n v: mg/m3

TT

Thng s

Nng ti a cho php Trung bnh 1 gi Trung bnh 8 gi 31 0,20 0,214 70 100 10 0,16 35 50

1 2 3 4 5

CO NO2 SO2 PM 2,5 (g/m3) PM10 (g/m3)

Ch thch: Du gch ngang (-): Khng quy nh

Bng 3. Nng ti a cho php ca mt s cht c hi trong mi trng khng kh trong trng hc.n v: mg/m3

TT

Thng s

Nng ti a cho php Trung bnh 1 gi Trung bnh 8 gi 31 0,20 0,214 703

1 2 3 4

CO NO2 SO2 PM 2,5 (g/m3)

10 0,16 35

5

PM10 (g/m3)

100

50

Ch thch: Du gch ngang (-): Khng quy nh

3. PHNG PHP XC NH

Phng php xc nh cc thng s cht lng khng kh trong nh thc hin theo hng dn ca cc tiu chun quc gia hoc cc tiu chun tng ng ca cc t chc quc t: - TCVN 7725:2007, ISO 4224:2000: Xc nh cacbon monoxit Phng php o ph hng ngoi khng phn tn.-

TCVN 7725:2007, ISO 4224:2000: Xc nh nng khi lng ca

cacbon monoxit(CO) Phng php sc k. - Thng quy k thut-Vin Y hc lao ng v V sinh mi trng: xc nh nng cacbon monoxit trong khng kh bng phng php trc quang. - TCVN 5978:1995, ISO 4221:1980:Cht lng khng kh - xc nh nng khi lng lu hunh dioxit trong khng kh xung quanh- phng php trc quang dng thorin. - Thng quy k thut-Vin Y hc lao ng v V sinh mi trng: xc nh nng lu hunh dioxit trong khng kh bng phng php trc quang.4

- TCVN 6137:2009, ISO 6768:1998: xc nh nng khi lng ca nit dioxit phng php Griess saltman ci bin. - TCVN 6138:1996, ISO 7996:1985, Xc nh nng khi lng ca cc nit oxit phng php pht quang ha hc. - Thng quy k thut-Vin Y hc lao ng v V sinh mi trng: xc nh nng nit dioxit trong khng kh bng phng php trc quang. - TCVN 5704-1993. Khng kh vng lm vic. Phng php xc nh hm lng bi.

THUYT MINH D THO TIU CHUN CHT LNG KHNG KH TRONG NH 1. MC TIU XY DNG TIU CHUN 1.1. S cn thit xy dng tiu chun Trong khong 30 nm tr li y, mi ngi quan tm ngy cng nhiu n vn nhim khng kh trong nh. Gn y, cc nh khoa hc dnh s quan tm c bit n vic lm gim thiu nhim khng kh mi trng khp5

kn. Nu bit thi gian m mt ngi s dng trong mt mi trng kn l rt ln (90%), chng ta s hiu vn nhim trong nh c tm quan trng hng u. nhim khng kh trong nh nhn c t s quan tm trong qu kh so vi nhim khng kh ngoi tri v ni lm vic. K t khi WHO v EPA Hoa K cnh bo mi quan h gia nhim khng kh trong nh v nguy c sc khe con ngi, li ch quc gia v kim sot v qun l cht lng khng kh trong nh c tng cng, c bit l cc nc pht trin. Hin nay n tr thnh ch ln, to ra s quan tm ln trong x hi, nhc nh con ngi ta ch ti vn ang b tch bit gia mi trng trong nh vi mi trng t nhin ngoi tri, c bit trong cc ta nh thng mi ngt ngt, c th vn ny c iu tra v c gi tn l Hi chng au yu trong nh hay Hi chng nh kn. Cc nghin cu ca M v chu u cho rng cc nc cng nghip, mi ngi dnh hn 90% thi gian trong nh. Nng ca nhiu cht nhim trong nh cao hn nng ca nhiu cht bn ngoi. C quan Bo v Mi trng M nghin cu s phi nhim ca con ngi i vi cc cht nhim trong khng kh ch ra rng nng trong nh ca cc cht nhim c th cao hn 2-5 ln v i khi cao hn 100 ln so vi nng ngoi tri. Cc a im c quan tm nhiu nht l nhng khu vc m s phi nhim ko di, lin tc l nh , trng hc v ni lm vic. Phi l v tr b thng tn ph bin nht bi cc cht nhim trong khng kh. Tuy nhin, nh hng cp tnh cng c th bao gm nhng du hiu v triu chng phi-h hp, ph thuc vo c tnh ca cc cht nhim v cc yu t lin quan n ngi b nhim cc cht ny. Theo nghin cu ca T chc Y t Th gii (WHO), nhim khng kh trong nh ch yu gy ra bi vic t nhin liu rn, c tnh lm cht hn 50.000 tr em hng nm (di 4 tui) ti chu u.

6

Bo co ca C quan Bo v mi trng Hoa K nm 2003 cho bit tnh trng nhim khng kh trong nh lm thit hi hng t USD v chi ph chm sc sc khe, ngh bnh, gim nng sut lm vic. Mt kho st mi y ti Anh cho thy hiu sut lm vic ca nhn vin vn phng gim n 20% hay nhiu hn v cht lng khng kh ni lm vic t hi. Rt nhiu nc trn th gii xy dng tiu chun cht lng khng kh trong nh nh M, Anh, c, Canada, Nht Bn, Hn Quc, nhm phc v cho vic nghin cu nh gi, kim sot cht lng khng kh trong nh v nh hng ti sc khe con ngi. Nhiu cuc iu tra cht lng khng kh trong nh ti cc ta nh cho nhn xt rng, nhim khng kh trong nh l mt trong nhng vn mi trng cn c kim sot khn trng. n nay cha c bt k mt nghin cu no v nh gi cht lng khng kh trong nh ti Vit Nam. C t hoc cha c kho st v nhim khng kh trong nh ti Vit Nam. C mt s kin v tc ng sc khe ca nhim khng kh trong nh ca cc bc s y khoa. Theo Tin s Trng Nhun Xng, Khoa iu tr v Cc Qun l bnh hen suyn ph qun, Bnh vin Phm Ngc Thch, Thnh ph H Ch Minh, vn hin ti ca ta nh, vn phng pht sinh t vic s dng cc trung tm iu ha khng kh, nhim khng kh c th c kt t y v c chuyn n khp mi ni. ng cng lu rng rt nhiu nm v vi khun sng trong my lnh c th lm cho con ngi d b nhim cc bnh nh vim phi, vim no nghim trng, thm ch dn n cht Tin s Trn Minh Trng, Trng khoa Tai mi hng, Bnh vin Ch Ry cng cng nhn rng tnh trng lo lng ca cc ta nh v vn phng ti Thnh ph H Ch Minh l do mt cn bng khng kh hin nay. Nhng ni ny thng xuyn ng ca, lm cho khng kh oxy gim nhng tng CO2. Hu qu l h h7

hp b ph n, tng hot dch dn n cc bnh vim mi v vim xoang rt d pht trin Hin nay, nhim khng kh bao gm c trong nh v ngoi tri l mt trong nhng vn bc xc ti Vit Nam. Vit Nam ang trong giai on hin i ha v th ha. Nhu cu v cao c vn phng v cn h ang tng ln. Hn mi nm gn y, nhiu ta nh vn phng mi v cn h chung c c xy dng khp mi ni, c bit l cc thnh ph ln. Hng triu cn b, nhn vin ang lm vic trong cc ta nh cao tng. Nhiu nh chung c c xy dng t nhng nm 60 v 70 ca th k trc b xung cp nghim trng. Hng triu ngi Vit Nam ang sng trong khu chung c c v c mi. Cng vi tng trng kinh t, h gia nh s dng truyn hnh nhiu hn v nhiu hn na l t lnh, bp l, l vi sng ... Mt khc, nhiu h vn cn s dng bp than nu n. Nhng h gia nh thng gi bp than bn trong cn h ca h hoc nh qua m ngy hm sau. Theo thng tin t cc phng tin truyn thng cng cng, mt s trng hp cht v ngt th kh CO xy ra ni thnh H Ni trong mi nm. Cho n nay, cha c tiu chun v cht lng khng kh trong nh c xy dng ti Vit Nam. nh gi v nghin cu mc nhim ca bu khng kh trong nh, cn c cc tiu chun v cht lng khng kh trong nh. Do , s pht trin cc tiu chun cht lng khng kh ng mt vai tr quan trng, l mt nn tng cho cc nghin cu trong tng lai. C nhiu loi cht nhim trong nh. Tuy nhin, trong nghin cu ny, mt s cht ph bin nht gy nhim khng kh trong nh (nh , vn phng) s c tp trung xy dng tiu chun, l: CO, SO2, NO2, PM10 v PM2.5. 1.2. Mc tiu xy dng tiu chun8

Vic xy dng cc tiu chun ny nhm to cho cc nh qun l c thm quyn a ra nhng quy nh kim sot v qun l cht lng khng kh trong nh, m bo sc khe cho con ngi. 2. NI DUNG D THO TIU CHUN 2.1. Tn tiu chun Qua nghin cu mt s tiu chun v mi trng trong nc, th gii v tm hiu cc thut ng v mi trng, d tho tiu chun ngh ly tn l: Tiu chun cht lng khng kh trong nh 2.2. B cc tiu chun B cc tiu chun c xy dng theo Quy chun Vit Nam (QCVN) B Ti Nguyn v Mi trng. B cc ca tiu chun ny tng t nh b cc ca cc QCVN cng loi.

2.3. Phm vi p dng Tiu chun ny p dng cho khng kh bn trong nh, bao gm nh dn, vn phng lm vic, trng hc c vng nng thn v thnh th. Tiu chun ny quy nh nng ti a cho php i vi CO, NO2, SO2, PM10, PM 2,5 khng kh bn trong nh. 2.4. Gii thch t ng Mt s thut ng trong tiu chun ny c p dng theo QCVN s 05:2009/BTNMT v TCVN.9

2.5. Quy nh k thut 2.5.1. Tnh hnh xy dng tiu chun trong nc v nc ngoi. Carbon monoxide (CO) l kh khng mu, khng mi, c hnh thnh do s t chy khng hon ton cc cht hu c nh xng, du kh, than ci... Khi ht phi, CO s lan to nhanh chng qua ph nang, mao mch v rau thai. 90% lng CO hp th s kt hp vi Hemoglobin to thnh Cacboxy-hemoglobin, lm kim ch kh nng hp th xy ca hng cu. Cc t bo mu ny s b v hiu ho, khng mang c xy ti cc m ca c th. Nhim CO s nh hng n nhiu h thng, c quan nh thn kinh, tiu ho, h hp, c bit l cc c quan t chc tiu th xy cao nh no, tim v nh hng n s pht trin ca thai nhi... Gy nhc u, suy nhc c th, chng mt, n khng ngon, kh th, ri lon cm gic [1], [11], [19], [23]. Sulphur dioxide (SO2) l cht kh c hnh thnh do s xy ho cht sulphur (lu hunh) khi t chy nhin liu. Tc hi ca SO2 l do s hnh thnh H2SO3 v H2SO4 khi tip xc vi nim mc m t. SO2 vo c th qua ng h hp hoc ho tan vo nc bt ri vo ng tiu ho di dng H 2SO3. c tnh chung ca SO2 th hin ri lon chuyn ho prtin v ng, thiu vitamin D v C, c ch enzym oxidaza. S hp thu mt lng SO2 ln c kh nng gy bnh cho h thng to huyt v to ra methemoglobin (methemoglobin l Hb oxy ho, Fe ho tr II thnh Fe ho tr III) [1]. SO2 l cht kh gy kch thch mnh ng h hp, khi ht th phi kh SO2 thm ch c nng thp c th gy co tht cc loi si c thng ca ph qun. Nng SO2 ln c th gy tng tit nhy nim mc ng h hp trn v cc nhnh kh ph qun. SO2 nh hng ti chc nng ca phi, gy vim phi, vim ph qun mn tnh, gy bnh tim mch, tng mn cm nhng ngi mc bnh hen... [6], [11], [14], [16], [19], [33].10

Trung Quc, nghin cu ca Xu v cng s v nh hng ca nhim khng kh n t l t vong ti mt khu vc dn c Bc Kinh [33] cho thy mi lin quan gia nng SO2 v t l t vong trong nm. Nguy c t vong c tnh gia tng 11% khi nng SO2 tng gp i. Khi tip xc lu di vi bi ton phn v SO2 nng cao s gim chc nng phi ngi ln. Nghin cu ca Dong v cng s [16] cng cho thy c mi lin quan gia mc nhim mi trng v t l t vong trong nm 1990 v 1991. nh hng ca bi ton phn vi nhm ngi b bnh tim mch v SO2 vi nhm b cc bnh v ng h hp cao hn cc nhm khc. nhim khng kh c bit nh hng ti nhm ngi trn 65 tui. Bo co ca Chang v cng s [14] cho thy t l t vong nhng ngi b cc bnh phi tc nghn mn tnh tng ln 20% khi nng SO 2 tng 0,1mg/m3 v t l t vong do cc bnh h hp tng 3% khi nng bi ton phn tng 0,1mg/m3. Nitrogen dioxide (NO2) l cht kh mu nu, c to ra bi s xy ho nit nhit chy cao. NO2 l cht nhim nguy him, tc hi mnh n c quan h hp c bit cc nhm mn cm nh tr em, ngi gi, ngi b bnh hen. Tip xc vi NO2 s lm tn thng nim mc phi, tng nguy c nhim trng v mc cc bnh ng h hp, tn thng chc nng phi, mt, mi, hng [11], [12], [19], [28]. Ti Hoa K c hn mt na h gia nh s dng kh nhin liu nu n v cc thit b si m, y chnh l ngun sn sinh ra kh NO2. C bng chng cho rng tr d b d ng hoc hen suyn, ph n d b bnh v ng h hp khi trong mi trng khng kh c NO2 cao. Khi tip xc trong thi gian 3 gi vi nng NO2 l 1,34 mg/m3 c cc triu chng nh hng n ng h hp nht l nhng bnh nhn hen suyn [23].11

Mt nghin cu thc hin nh sau: o nng PM10, CO, NO 2 ti 181 nh dn ca 09 huyn trong 02 tnh ca Lo trong 05 thng, thng tin y t v h h hp ca tng c nhn c thng qua bng cu hi v lu lng nh th ra (o c PEFR). Kt qu cho thy: nng NO2, CO cao t l thun vi PEFR thp ph n v tr em. Nghin cu ny khng nh nhim khng kh trong nh nh hng n cc bnh v ng h hp [22]. C bng chng r rng rng vic tip xc vi cc cht nhim mn tnh khng kh trong nh lm tng nguy c ca mt lot cc bnh ng h hp, bao gm nhim trng ng h hp cp tnh (ALRI) tr em v bnh tc nghn phi mn tnh (COPD) ngi ln. Ngoi ra, tip xc vi khi than tng nguy c ung th phi. Theo Bo co t chc Y t Th gii (WHO) 2002 khong 36% ca ALRI, 22% ca COPD v 1,5% ung th phi, kh qun v ph qun l do tip xc vi nhim khng kh trong nh (IAP). Ngoi ra, nhim khng kh trong nh lin quan n trng lng s sinh thp v t l t vong [21]. Mt nghin cu c thc hin 15 lng khng c cung cp in ti min Ty Nam, Nigeria. Nng ca SO2, NO2, CO ti cc nh dn ch yu dng g, ci nu n tng ng l 0,409(mg/m3), 0,055(mg/m3), 128,91(mg/m3). Nhng ngi dn y c cc biu hin v bnh tt bao gm ht hi (44%), bun nn (34%), au u (34%), chng mt (31,1%), kch ng mt (23,3%) [26]. nh hng ca bi ti sc khe con ngi ph thuc vo s lng ng v kh nng ca h h hp loi b chng, iu lin quan trc tip n kch thc ht bi v thnh phn ha hc. V d, bi c to ra trong nh c kch thc l 2,5-10 m c xu hng tch ly mi, hng, thanh qun v khu vc ca h h hp, trong khi bi c kch thc t 0,1-2,5 m v bi siu mn (kch thc