§o l­êng g¸nh nÆng bÖnh tËt sö dông chØ sèDALYs

araLrBerCeDDALY Lr

a

)(1))((1)(

))(( )(2

Môc tiªuTr×nh bµy kh¸i niÖm DALY.

TÝnh to¸n DALY cho mét sè vÝ dô ®¬ngi¶n

Lµm thÕ nµo ®Ó kh¸i qu¸t t×nh h×nh søc khoÎ cña 1 céng®ång hoÆc so s¸nh t×nh h×nh søc khoÎ gi÷a c¸c céng®ång???

X©y dùng kÕ ho¹ch, ®­a ra quyÕt ®Þnh ­u tiªn, vv->th­êng dùa trªn t×nh h×nh søc khoÎ

Kh¸i qu¸t vÒ chØ sè y tÕChØ sè y tÕ “ Health indicators” cña céng ®ång lµsù tæng hîp vµ kh¸i qu¸t c¸c th«ng sè søc khoÎcña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c th«ng sè vÒ hÖ thèng y tÕ(WHO)Ph©n tÝch c¸c chØ sè y tÕ nh»m môc ®Ých x¸c®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ søc khoÎ, so s¸nh tinh h×nhsøc khoÎ gi÷a c¸c céng ®ång kh¸c nhau, nghiªncøu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ vµ hç trîcho viÖc thiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch còng nh­ ®¸nhgi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch...

Mét sè chØ sè y tÕKú väng sèng: NhËt b¶n 80(nam)-82,5(n÷), ViÖt nam 69,5 (nam)-71,5(n÷)

Tû suÊt chÕt th«:Sè chÕt/d©n sè gi÷a n¨m (cña n¨m ®ã)

Tû suÊt chÕt trÎ em d­íi 1 tuæi, tû suÊt chÕt trÎ emd­íi 5 tuæiTû lÖ m¾c bÖnh cao huyÕt ¸p, tû lÖ m¾c bÖnh bÐoph×…

chØ cung cÊp th«ng tin ®¬n lÎ!!

VÝ dô: bÖnh tim

8003050.000B

2002025.000>50

6001025.000<50

14002050.000>50

2004050.000<50

160060100.000A

M¾c bÖnh/n¨mTö vong/n¨mD.sèC. ®ång

Kh¸i niÖm DALYsDALY- Disability Adjusted Life Years: Sè n¨m sèng®­îc ®iÒu chØnh theo møc ®é bÖnh tËt

World Development Report (WDR) "Investing inHealth" (World Bank, 1993)

DALY lµ ®¬n vÞ ®o l­êng g¸nh nÆng bÖnh tËt thÓ hiÖn®­îc sù mÊt ®i nh÷ng n¨m sèng do c¶ tµn tËt, bÖnh tËt(mÊt nh÷ng n¨m sèng khoÎ) vµ do chÕt sím.

1 DALY=mÊt ®i mét n¨m sèng khoÎ m¹nh

25

50

%

Communicable diseases,maternal and perinatal

conditions and nutritionaldeficiencies

Injuries

DALYs, by broad cause group1990 - 2020 in developing countries

DALY = Disabilityadjusted life-year

1990

2020

Source: WHO, Evidence, Information and Policy, 2000

Non-communicableconditions

(mainly CVDs)

DALYs mÊt do bÞ bÖnh tËt

HÖ sè bÖnh tËt

Thêi gian

DALY= (82.5-5)*0.3=23.3

1 82.55

0

DALYs mÊt do chÕt nonHÖ sè bÖnh tËt

Thêi gian1 82.5

0

50

DALY=82.5-50=32.5

DALYs mÊt do c¶ bÖnh tËt vµ tövong

HÖ sè bÖnh tËt

Thêi gian

DALY=5*0 + (50-5)*0.3+(82.5-50)*1= 46

1

82.55

0

50

C¸c thµnh phÇn DALYs

DALY lµ tæng sè nh÷ng n¨m sèng bÞ mÊt ®i dochÕt sím (YLL- Year Life Lost) vµ sè n¨m sèngmÊt ®i v× tµn tËt hoÆc th­¬ng tÝch (YLD- YearLived with Disability)

DALY = YLL + YLD

Sè n¨m sèng bÞ mÊt ®i do chÕtsím (YLL)

Sè n¨m sèng mÊt ®i v× chÕt sím tÝnh b»ng hiÖu sègi÷a kú väng sèng vµ tuæi lóc chÕt

YLL = (L -a)I

(L: kú väng sè t¹i tuæi chÕt

a: tuæi chÕt, I: Sè chÕt)

Sè n¨m sèng mÊt ®i v× bÖnh tËt hoÆcth­¬ng tÝch (YLD)

YLD = I x D x L

I:Sè m¾c

D: HÖ sè bÖnh tËt (møc ®é nÆng cña bÖnh) cã gi¸ trÞ

ch¹y tõ 0 (hoµn toµn khoÎ m¹nh ) tíi 1(tö vong).

L: Thêi gian mang bÖnh

araLrBerCeDDALY Lr

a

)(1))((1)(

))(( )(2

))(04.003.0(1())(03.004.0(171.2)03.004.0(

)71.2)(16243.0)(( ))(03.004.0(2

))(04.0(

aaLDDALY La

C«ng thøc ®Çy ®ñ

D: HÖ sè bÖnh tËt, C: h»ng sè=0.16243, e=2.71, : hÖ sètuæi=0.04, a: tuæi bÞ bÖnh, r: hÖ sè khÊu hao=0.03, L: thêigian m¾c bÖnh (kú väng sèng t¹i tuæi chÕt)

So s¸nh 2 C«ng thøc• Kh«ng ®­a hÖ sè tuæi vµ khÊu hao

DALY= (82.5-5)*0.3=23,3

• Cã ®­a hÖ sè tuæi vµ khÊu hao

DALY= 10,5

Nh­îc ®iÓm cña DALYPh­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hÖ sè bÖnh tËt lµ ph­¬ngph¸p phøc t¹p vµ khã hiÓu

C¸c quyÕt ®Þnh vÒ hÖ sè bÖnh tËt chØ ®­îc ®­a ra bëic¸c chuyªn gia vµ Ýt cã tham gia cña nh÷ng ng­êicung cÊp dÞch vô y tÕ vµ nhãm nh÷ng ng­êi h­ënglîi

Ph­¬ng ph¸p DALY kh«ng ph¶n ¶nh nh÷ng kh¶n¨ng riªng biÖt cña tõng c¸ nh©n trong viÖc tù kh¾cphôc c¸c h¹n chÕ do bÖnh tËt g©y ra.

Kh«ng c«ng b»ng ®èi víi: TrÎ em, ng­êi giµ (khi tÝnh DALY cã hÖ sè

tuæi vµ khÊu hao th× ng­êi trÎ vµ giµ cãDALY thÊp ®i-> Ýt ­u tiªn, trªn 80 hoÆc82,5 th× kh«ng cã GNBT)

ThÕ hÖ sau(do khÊu hao, phßng bÖnh Ýt gi¸trÞ h¬n ch÷a bÖnh)

Nh­îc ®iÓm cña DALY

øng dông chÝnh cña DALY

Nghiªn cøu gi¸m s¸t dÞch tÔ häc vÒ g¸nhnÆng bÖnh tËt ( tæng sè DALYs bÞ mÊt)§¸nh gi¸ vÒ chi phÝ hiÖu qu¶ cña c¸cch­¬ng tr×nh can thiÖp (chi phÝ trªnDALYs phßng tr¸nh ®­îc)

§o l­êng chÊt l­îngcuéc sèng

Sö dông chØ sè QALY

Môc tiªuTr×nh bµy kh¸i niÖm vµ ph­¬ng ph¸p tÝnhto¸n QALY.

Gi¶i bµi tËp QALY.

So s¸nh QUALY vµ DALY.

Kh¸i niÖm qalyQALY- Quality adjusted life years: Sè n¨m sèng®­îc ®iÒu chØnh theo chÊt l­îng.B¾t ®Çu sö dông tõ n¨m 1968 trong mét nghiªncøu vÒ suy thËn m·nQALY lµ mét ®¬n vÞ ®o l­êng thÓ hiÖn ®­îc c¶ sèl­îng nh÷ng n¨m sèng vµ c¶ chÊt l­îng cña nh÷ngn¨m sèng ®ã.1 QALY= 1n¨m sèng hoµn toµn khoÎ m¹nh

1 Qaly= 1 n¨m sèng khoÎ m¹nh

ChÊt l­îng cuéc sèng ( hÖ sè QALY)

Thêi gian

QALY= 1 x 1.0=1

080

1

10 11

QALY= 1 x 0.8=0.8

tÝnh to¸n Qaly

TÝnh kho¶ng thêi gian cña mçi tr¹ng th¸isøc khoÎ (sè n¨m sèng víi mçi tr¹ng th¸isøc khoÎ)

TÝnh hÖ sè QALY cho mçi tr¹ng th¸i

TÝnh QALY cho mçi kho¶ng TG

Céng tæng sè QALY ®¹t ®­îc

tÝnh to¸n Qaly

TÝnh QALY cña 1 ng­êi trong 7 n¨m trong ®ã:- 2 n¨m «ng ta ®¹t tr¹ng th¸i søc khoÎ lµ hoµn

toµn khoÎ m¹nh,-1,5 n¨m ®¹t tr¹ng th¸i søc khoÎ cã hÖ sè

QALY lµ 0,7,-1 n¨m ®¹t tr¹ng th¸i søc khoÎ cã hÖ sè QALY

lµ 0,3- 2,5 n¨m cã hÖ sè QALY lµ 0,9.

tÝnh to¸n qaly

Q A L Y s

0 .70 .3

0 .91 .0

0 2 3 .5 4 .5 7t im e

Q A L Y s = 2 x 1 + 1 .5 x 0 .7 + 1 x 0 .3 + 2 .5 x 0 .9 = 5 .6

®Æc tÝnh cña qaly1. Phô thuéc vµo hÖ sè QALY. Tr¹ng th¸i søc khoÎ tèt h¬n

cã hÖ sè QALY cao h¬n.2. HÖ sè QALY n»m trong kho¶ng hoµn toµn khoÎ m¹nh

(møc ­a thÝch=1) vµ tö vong (møc ­a thÝch=0).3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n hÖ sè tho¶ dông:

->Thang ®iÓm (Rating Scale)->§o l­êng may rñi chuÈn mùc (Standard

Gamble)->Bï trõ thêi gian (Time trade-off)->Tra b¶ng cã s½n (Euroqol-5D)

B¶ng tra s½n euroqol-5d1. B¶ng hÖ sè QALY do c¸c nhµ khoa häc ch©u ©u

x©y dùng2. Xem xÐt tíi 5 khÝa c¹nh cña søc khoÎ, mçi khÝa

c¹nh cã 3 møc ®é• §i l¹i• Tù ch¨m sãc b¶n th©n• Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc hµng ngµy• §au ®ín, khã chÞu• Lo l¾ng, trÇm c¶mVÝ dô: hoµn toµn khoÎ m¹nh: 11111-> hÖ sè tho¶

dông=1

B¶ng tra s½n euroqol-5d

TÝnh chØ sè tho¶ dông cña 1 ng­êi• Cã khã kh¨n vÒ ®i l¹i

• Cã khã kh¨n trong sinh ho¹t b¶n th©n

• Cã khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn c¸c c«ngviÖc hµng ngµy

• Kh«ng ®au ®ín, khã chÞu

• Tinh thÇn hoµn toµn b×nh th­êng

QALY vµ DALYChÊt l­îng cuéc sèng ( HÖ sèbÖnh tËt)

Thêi gian

QALY

DALY

0 (1)

805

1(0)

(1 nam sèng hoµn toµn khoÎ m¹nh = 1 QALY)

(1 DALY = mÊt ®i mét nam

sèng khoÎ m¹nh)

75

QALY vµ DALYQALY cã thÓ ®­îc coi lµ tiÒn ®Ò cña DALY.C¶ hai ®Òu cho phÐp tæng hîp c¶ sè liÖu vÒ bÖnh tËt vµtö vong vµo mét chØ tiªu. Tuy nhiªn QALY ®o l­êngsøc khoÎ h¬n lµ ®o l­êng bÖnh tËt. QALY ph¶n ¸nhmøc ­a thÝch cña c¸ nh©n ®èi víi nh÷ng t×nh tr¹ng søckhoÎ kh¸c nhau ®¹t ®­îc tõ c¸c ch­¬ng tr×nh can thiÖptrong khi DALY l¹i nh»m môc ®Ých so s¸nh g¸nh nÆngbÖnh tËt gi÷a c¸c céng ®ång.DALY ®­îc coi lµ ®¬n gi¶n vµ kh¸ch quan h¬n v× nãthÓ hiÖn møc ®é nÆng nhÑ cña t×nh tr¹ng tµn tËt .

QALY vµ DALYQALY= Lîi Ých mµ chóng ta cÇn ph¶i tèi ®aho¸. HÖ sè chÊt l­îng cuéc sèng ch¹y cã gi¸ trÞtõ 0 (tö vong) ®Õn gi¸ trÞ 1(hoµn toµn khoÎm¹nh).

DALY= MÊt m¸t mµ chóng ta cÇn gi¶m thiÓu.HÖ sè bÖnh tËt l¹i cã chiÒu ng­îc l¹i, hÖ sè bÖnhtËt cã gi¸ trÞ b»ng 0 (khi hoµn toµn khoÎ m¹nh)vµ b»ng 1 nÕu lµ tr­êng hîp tö vong.