askeri aviyonik sistemler ve modernizasyon
TRANSCRIPT
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
1/24
Askeri Aviyonik Sistemler ve
ModernizasyonHaberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri
…HOŞGELDİNİZ….M.Oktay ELDEM
21.04.2016,
Başlangıç/Bitiş 13:00-13:50
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
2/24
M. Oktay ELDEMElektronik Y. Müh.
Mehmet Oktay ELDEM, 1960 yılında Mardin’dedoğdu.1983 yılında ! M"hendi#lik $ak"lte#ininElektrik %e Elektronik M"hendi#liği &'l"m"ndenme(un oldu. )"k#ek li#an# *ro+ramını 1988 yılındaOD!’de tamamladı.
ODTÜ’de Yüksek
lisans yaptığı 1985-1988 yıllarıarasında,üniversitenin
bünyesinde bulunan TÜBİTAK AnkaraElektronik
Araştırma veGeliştirmeEnstitüsünde
(Bugünkü adıyla TÜBİTAK Uzay)EndüstriyelElektronikSistemleri alanında
Ar-Ge Mühendisiolarak çalıştı.
1989-1994 yıllarıarasında PETAŞProfesyonelElektronik AŞ’deElektronik TıpCihazları
alanında Ar-Gemühendisi olarakçalıştı.
1994-2011 yıllarıarasında ASELSAN’daçalıştı. Buradailk yıllardaelektroniksistemlerin test ve üretimotomasyonualanında Ür-Gemühendisi olarakçalıştı.
2007’den sonra AviyonikSistemler SistemMühendisliğialanında Teknik Yönetici ve Tasarım Lideriolarak görev aldı.
2011 yılında ASELSAN’danemekli oldu.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
3/24
Giriş
Bu sunumda uçaklarda kullanılanHaberleşme sistemleri ile Tanıma-Tanıtmasistemleri ele alınacaktır.
Bu alanda ülkemizde neler yapıldığıincelenecektir.
Havacılık, Elektronik ve Haberleşmedisiplinleri
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
4/24
Gündem
-$ %eontrol
-$#*ektrumu
/ak"(erindekiantenler
a&erlemeontrol
2i#temleri
a&erleme2i#temleri
$ %e /$
a&ereleme#i
/yduha&erleme
#i
eri Linki
anıma anıtma2i#temleri
4$$
Mode 2tran#*onder
)erli #anayii
5$/$ a%a %e )er
el#i(leri5Milli mode 7i5 Link 16 taktik%eri linki
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
5/24
Gündemonularaayrılan#"re2unum netolarak 19
#ayadanolumutur.
er &ir#ayaya
yaklaık :dakika
ayrıla;ak olu*
2orulara 1:dakika
#"remi(ola;aktır.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
6/24
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
7/24
Genel Bakış
=#keri =%iyonik #i#temler in#anlı, in#an#ı( uakların, "(elerin %e#ilahların %a(+eilme(idir. 70’#ini oluturur %e uağın #a%unma,#aldırı %e +'(etleme +'re%lerini yerine +etirme#ini #ağlar.
?=4O@4A2B kelime#i ?=4ationB %e ?ele;trO@4A2B kelimelerin&irleiminden meydana +elmitir. Clk dea 1930’larda telau(edilmeye &alanmı, :.d"nya #a%aı %e #onra#ındaki #oğuk #a%ayıllarında &ilim#el %e teknoloik olarak &"y"k +elimeler kaydetmitir.
?=4O@4A2B ha%a;ılık elektroniği demektir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
8/24
Genel Bakış
Günümüz modern uçaklarının yapısına bağlı olarak Aviyonik sistemler için yapılacak bir sınıflandırmaaşağıdaki gibidir:
1. Navigation: Seyrüsefer sistemleri
2. Communications: Haberleşme sistemleri
3. Sensörler
4. Mission System : Görev kontrol sistemleri
5. Göstergeler ve kontroller
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
9/24
Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri Askeri uçaklar görevlerini tamamlayabilmek için bellihesaplama yeteneklerine ve uçağın dışında, uzaklardakihesaplama kaynaklarına ihtiyaç duyar. Bu kaynaklar, öncekisunumda anlatılan Navigasyon sistemlerine ek olarak şunlardır:
Haberleşme (Communications): Dost kuvvetlerle, aynıuçaktaki personelle, filodaki diğer uçaklarla, yerdeki komutakontrol merkezi veya karadaki askerle ses veya veri olarakiletişim kurma yeteneği.
Tanıma_Tanıtma (Identification): Verilen bir hedefe nişanalma kuralları. Ateş etmeden önce hedefi sınıflandırma ve
tanımlama yeteneği.
Söz konusu üç sistem, askeri uçaklardaCNI (Communi-cation,Navigation, Identification) olarak tanımlanmaktadır.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
10/24
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
11/24
Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri CNI fonksiyonlarını sağlamak üzere uçak gövdesine birçok anten
monte edilmesi gerekmektedir. Aşağıdaki şekilde, askeri bir uçağadönüştürülmüş sivil bir Boeing 777 uçağının gövdesine monteedilmiş antenler gösterilmiştir
Çalışma karekteristiklerine vegönderme özelliklerine bağlı
olarak her bir antenin kendimontaj kriteri vardır. GPS veSATCOM anteni yukardadır,uyduları görmek üzere, iniş ilealakalı ILS antenleri ön tarafta,gövdenin alt kısmında yer alır
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
12/24
HF Haberleşmesi Kara, deniz ve hava haberleşmesi için yaygın olarak kullanılır.
Haberleşme bandı (HF SSB/AM) 2 MHz ile 30 MHz aralığındadır. Uçakile yer haberleşme istasyonları arasında direkt görüş olmadığı zaman,çok uzun mesafe haberleşmeleri için, örneğin okyanus aşımında, HFhaberleşmesi kullanılır. Haberleşmenin kalitesini artırmak için HF verilinki (HFDL) kullanılır. Bu sayede ses haberleşmesindeki bozulmalarazaltılır.
Yukardaki resimde Rockwell Colins firmasına ait Link 11 kabiliyetliHF-9500, 400W’lık telsiz sistemi görülmektedir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
13/24
VHF ve UHF Haberleşmesi
$ ha&erleme#inde &irok %eri linki $DLF kullanılmaktadır. )eri#ta#yonuna o*era#yonel &il+iler +'nderen =A=-2 =ir;rat
Aommuni;ation and -e*ortin+ 2y#temF tel#i(leri 131.77 M(rekan#ında, %eri ha&erleme#i #ağlayan '(el tel#i(lerdir.
$ &andı #i%il, /$ &andı i#e a#keri ha%a;ılık iin kullanılmaktadır.2i%il ha%a;ılıkta kullanılan $ &andı 118.000G137.9H7 M(
aralığındadır. $/$ ha&erleme#i direkt ha&erlemedir, Line O2i+th, LO2F yani alı;ı %eri;i antenlerin &ir&irini +'rme#i +erekir.
a&erleme me#ae#i antenlerin yerden olan y"k#ekliğine &ağlıdır.
)andaki ekilde -aytheonIrma#ının =@=-A5:31
$/$LO22=AOM ha%a tel#i(i+'r"lmektedir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
14/24
Uydu haberleşmesi Uçaklar INMARSAT (International Maritime Satellite Organisation) uydusu ile L-
bandında haberleşir, Gönderme frekansı 1626.5–1660.5 MHz ve alma frekansı 1530–1559 MHz bandındadır.
)andaki ekilde$/$2=AOM
antenin uak+'%de#ine montaı
+'r"lmektedir.
Uydu ile yer istasyonu ise C-bandında haberleşir.Uçaktan yerdeki bir alıcıya sinyalin akışı şuşekilde gerçekleşir.
Uçak-Uydu-Yerİstasyonu-YerdekiBirAlıcı. Yerden
uçağa haberleşme yolu ise bu yolun tersidir. Telsiz açıldığı zaman otomatik olarak uydufrekanslarını tarar (1530-1559Mhz) sinyali bulunca o uydunun bağlantılı olduğu yeristasyonları ağına kaydolur. Böylece yerdekiherhangi bir istasyon uçağı görür. Kayıtgerçekleştikten sonra uçak ile yerdeki bir
kullanıcı arasında haberleşme gerçekleşebilir. Çalışma şekli GSM sisteminde olduğu gibidir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
15/24
Tanıma Tanıtma SistemleriIFF
Dost-düşman tanıma-tanıtma sistemi (Indentification Friend or Foe) olarak bilinen IFF(Identification Friend or Foe) sistemi günümüzde gerek askeri gerekse sivil alanlarda etkinolarak kullanılmaktadır. Bu sistem sayesinde dost kuvvetlerin birbirlerini tanımaları ve birbirlerine zarar vermelerini önlemek mümkün olmaktadır
IFF sistemi bir sorgulama vecevaplama sistemidir, sorgulayıcı vecevaplayıcı cihazlardan oluşur.Sorgulayıcı, platformdaki birincilsensör ile koordineli olarakçalışmaktadır ve radarın tespit ettiğihedefleri sorgulamakta ve sonuçolarak uçağın dost/bilinmeyen bilgisiile uçağa ait bilgiler elde edilmektedir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
16/24
Tanıma Tanıtma Sistemleri
Mode Sa%a raIk ontrol ran#*onderiJ2i%il uaklar artan#ayı %e hı(larıyla ha%atraIk denetiminde#orunlar
yarata&ilmektedirler.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
17/24
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
18/24
Türkiye’de Haberleşme ve Tanıma Tanıtma Sistemlerinin Modernizasyonu VHF/UHF Hava ve Yer Telsizleri
ASELSAN MXF serisi VHF/UHF hava telsizlerini Amerikan Raytheon lisansıile üretmektedir.
N300 $/$ )er el#i(leri,harekt ihtiyalarına +'re,
MP$5H93 2ırt el#i(i, MP$5H9N=ra el#i(i %e MP$5H97 2a&itMerke( el#i(i &irimlerinden
olumaktadır.
Qanel Monteli MP$5N83F %eu(aktan kontroll" ti* MP$5N8NF olmak "(ere iki arklı
&irimden olumaktadır. MP$5:N3= /(ak omuta ontrol
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
19/24
Milli Mod 5/S IFF Sistemi ASELSAN, Dost düşman tanıma tanıtma sistemi
olarak bilinen Mod 5/S IFF sistemini, benim deiçinde bulunduğum bir Ar-Ge projesi ile tümüy-le yerli tasarım olarak geliştirmeyi başarmıştır.Sistem, NATO’daki gelişmelere parelel olarak,STANAG 4193 uyumlu Mod 1, 2, 3/A, C, 4, 5(Seviye 1 ve Seviye 2) ve Mod S sorgularına yanıtiletme kabiliyetine sahiptir.
Milli IFF sistemi, F-4 uçakları ile Hava SavunmaRadarlarına entegre edilerek test edilmiş olupuzmanlardan tam not almıştır. TSK envanterindekimevcut cihazların Milli Mod 5/S'e yükseltilmesiamacıyla seri üretim ve entegrasyon çalışmalarıdevam etmektedir.
=merikan Irma#ı
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
20/24
Link-16 Taktik Veri Linki 2005’lerde, Türk Hava Kuvvetleri, mevcut F-16 Block 30/40/50 filosunu link-
16 veri transferi sistemleri ile FMS kapsamında modernize ederek başlamıştır.Daha sonraları Savunma Sanayi Müstaşarlığı (SSM) önderliğinde
Lockheed Martin firması ile birlikte çalışabilirlik kavramı (Interoperability)oluşturulmuş,
HAVELSAN ile GENESİS, MİLSOFT ile ÇAVLİST, ASELSAN/METEKSAN ileKEMENT projeleri ile Link 16 çalışmalarına devam edilmiş.
VIASAT (ABD) firmasından Link-16 terminal tedarik çalışmaları yapılmaktadır.
Sonuç olarak; Link 16 çalışmaları yazılım açısından kısmenmilli, donanım açısında ise dışardan temin edilme yolunagidilmiştir.
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
21/24
Kaynaklar
Kitap Military Avionics Systems, Ian Moir, Allan G. Seabridge Makale- EMO Enkara Şubesi Haber Bülteni 2014-2 sayısından itibaren Aviyonik yazılarım mevcut:http://
www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14 Elektronik Kaynaklar- http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/Sayfalar/default.aspx
- ASELSAN dergisi yıl 24, sayı 83, 2/2011,sayfa:27
- Hava Trafik Müdürlügü Seyrüsefer Dairesi Baskanlığı, Eğitim Notları
- http://www.ssm.gov.tr
Oturumlar- Oturum 1: Uçaklarda Navigasyon Sistemleri , 20 Nisan, Çarşamba saat 10
- Oturum 9:Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri, 21 Nisan Perşembe, saat 13
http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
22/24
Kaynaklar
Kitap Military Avionics Systems, Ian Moir, Allan G. Seabridge Makale- EMO Enkara Şubesi Haber Bülteni 2014-2 sayısından itibaren Aviyonik yazılarım mevcut:http://
www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14 Elektronik Kaynaklar- http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/Sayfalar/default.aspx
- ASELSAN dergisi yıl 24, sayı 83, 2/2011,sayfa:27
- Hava Trafik Müdürlügü Seyrüsefer Dairesi Baskanlığı, Eğitim Notları
- http://www.ssm.gov.tr
Oturumlar- Oturum 1: Uçaklarda Navigasyon Sistemleri , 20 Nisan, Çarşamba saat 10
- Oturum 9:Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri, 21 Nisan Perşembe, saat 13
http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
23/24
Yayınlanan Kitaplarım htt*#JTTT.no&elkita*.;omkita*U1::803Uno&el5I(ik5odulleri5%e5+unumu(5teknoloi#i.html htt*Jkita*.emo.or+.tr+enelkita*U+o#ter.*h*VkoduW:77 htt*Jli&rary;atalo+.&ilkent.edu.tr;lientenUS
-
8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon
24/24
Dinlediğiniz için teşekkürler…
Sorularınız ?