aplar±mda-coğrafya-cevaplar...evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde kerpiç, bol...
TRANSCRIPT
20 A
dım
da
Coğra
fya
ETKİNLİK CEVAPLAR
353
01. ADIM1. Aşağıdakiresimlerdeyeralanunsurlarındoğalunsurmu
veyabeşeriunsurmuolduğunualtkısmınayazınız.
a) b)
c) d)
Doğal Unsur Beşeri Unsur
Doğal UnsurBeşeri Unsur
2. Aşağıdaki örneklerde verilen olayları doğanın insanaetkisiveya insanındoğayaetkisişeklindeörnektekigibikarşısındakikutucuklaraişaretleyiniz.
Doğanın insanaetkisi
İnsanın doğayaetkisi
aFabrikalardan çıkan gazların atmosferi kirletmesi n n
bKurak iklimlerde evlerin ker-piçten yapılması n n
cDağlık ve bol yağışlı iklim-lerde dağınık yerleşmelerin görülmesi
n n
dKıyıların doldurularak deniz-den toprak kazanılması n n
e
Ekvatoral bölgede nem ve sıcaklık fazla olduğu için insanların yüksek yerleri yer-leşim alanı olarak seçmesi
n n
3. Aşağıdaki örneklerin coğrafyanın ilkelerindenhangisineaitolduğunuörnektekigibikarşısınaişaretleyiniz.
Nedensellik Dağılış
İlgivebağıntı
aDeniz altında meydana gelen volka-nizma ve deprem tsunami oluşumu-na neden olur.
bDünyada fay hatları, sıcak su kay-nakları, deprem ve volkanizma alan-ları benzer alanlarda görülür.
cDünyanın en yağışlı yerleri Ekvatoral Bölge, Muson Asya’sı ve orta kuşak karalarının batı kıyılarıdır.
dTürkiye’de Akdeniz iklimi; Akdeniz kı-yıları, Kıyı Ege ve Güney Marmara’da yaygın görülür.
e
Akdeniz ikliminde kışların ılık geç-mesi ve güneşli gün sayısının fazla olması seracılığın gelişmesini sağ-lamıştır.
4. Aşağıdaki cümleleri doğru - yanlış olarak değerlendiriniz.
a. Doğayı oluşturan muhteşem dörtlü arasında mükemmel bir dayanışma ve denge vardır.
Doğru Yanlış
b. Teknoloji ve uygarlık seviyesi ilerledikçe insanların doğal çevreye bağımlılığı artar.
Doğru Yanlış
c. Dağlar, taşlar, vadiler, deprem, volkanizma gibi olaylar li-tosfer üzerinde oluşur.
Doğru Yanlış
d. İlk yerleşmelerin akarsu kenarlarında kurulması beşeri un-surların doğal unsurlara etkisine örnektir.
Doğru Yanlış
e. Deprem bölgelerinden insanların göç etmesini karşılıklı ilgi ilkesi açıklar.
Doğru Yanlış
f. Litosfer, taşküre üzerinde yapılan tarımsal etkinlikleri ince-ler
Doğru Yanlış
g. İç Anadolu Bölgesi’nde konutların yapı malzemesi olarak ahşap tercih edilir.
Doğru Yanlış
h. Genel olarak insanın doğal çevreye etkisi olumsuzdur.
Doğru Yanlış
20 A
dım
da
Coğra
fya
354
ETKİNLİK CEVAPLAR
5.
I
II
III
V
VI
IV
I’de → Yüksek sıcaklık ve nem
II’de → Kuraklık
III’te → Soğuk iklim şartları
IV’te → Kuraklık
V’te → Yükselti ve engebe
VI’da → Soğuk iklim şartları
6. Atmosfer Hidrosfer Litosfer Biyosfer
Kayaçlar n n n n
Okyanuslar n n n n
Deprem n n n n
Bulut n n n n
Bitkiler n n n n
Gelgit n n n n
Hayvanlar n n n n
7.
J
J
J
H
E
E
O
O O
O O
O OR FM
M NL
L
L
O
J
İ
İ
İ
İ
D
R S E
R
E
Ş
O
O
Ğ
R
A
F
Y
A
N O G R A
R
I
M
T
F Y A
O
G
R
A
F
Y
AB
B
O T
M T O
O
L
L L A R
O J İ
C
C
K L İ
I
I
P
N
N
İ K
20 A
dım
da
Coğra
fya
355
ETKİNLİK CEVAPLAR
8. Aşağıdaverilenkavramlarıörnekteolduğugibieşleştiriniz.
Klimatoloji
Jeoloji
Jeomorfoloji
Pedoloji
Litoloji
Hidroloji
Limnoloji
Oseonografya
Demografi
Sosyoloji
Zooloji
Meteoroloji
Kartografya
Astronomi
Yerşekilleri bilimi
Taş bilimi
Sular bilimi
İnsan ırkları bilimi
Nüfus bilimi
Harita bilimi
Uzay bilimi
İklim bilimi
Yer bilimi
Okyanus bilimi
Toplum bilimi
Toprak bilimi
Hayvan bilimi
Göl bilimi
Etnoloji
Hava durumu Bilimi
02. ADIM1. Yer kürenin kendine özgü olan kutuplardan basık Ekvator-
dan şişkince olmasından kaynaklanmaktadır.
2. • Yerel saat farkları ortaya çıkar
• Gece gündüz meydana gelir.
• Coğrafi yönler belirir.
• Güneş ışınlarının gün içindeki geliş açısı değişir.
3. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür.
4. Çizgisel hız ekvatorlardan kutuplara doğru azalmaktadır. Bu nedenle;
Zonguldak
Az
Fazla
Ankara
Antakya
5. a. Doğuda saat ileridir.
b. Doğuda güneş erken doğar.
c. Sürekli rüzgarlar Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Ya-rım Küre’de sola sapar.
6. a. Yer çekimi kutuplarda fazladır.
b. Ekvator çevresi kutup çevresinden daha uzundur.
c. Kutuplar yerin merkezine daha yakındır.
7. Cevap E
8. Cevap E
9. Cevap D
10. Cevap D
20 A
dım
da
Coğra
fya
356
ETKİNLİK CEVAPLAR
11. Aşağıdakietkinliğiuygunşekildeişaretleyiniz. GeoidşekliKüreselşekil
Günlükhareket
Ekseneğikliği
Yörüngeninelipsolması
n n n n
2. Ekvatordan kutuplara sıcaklığın azalması n n n n
3. Çizgisel hızın değişmesi n n n n
4. Doğu ve batı yönlerinin oluşması n n n n
5. Dünyanın yörüngedeki hızının değişmesi n n n n
6. Yıllık sıcaklık farkının oluşması n n n n
7. Yerçekiminin kutuplarda fazla olması n n n n
8. Haritalardaki bozulmalar n n n n
9. Meltem rüzgarlarının oluşması n n n n
10. Gece gündüz süresinin değişmesi n n n n
11 Paralel boylarının kısalması n n n n
12. Güneş ışınlarının geliş açısının değişmesi n n
13. Kutup yıldızının görünüm açısının değişmesi n n n n
14. Sürekli rüzgarlarda sapmalar n n n n
15. Günlük sıcaklık farkının oluşması n n n n
16. Kutuplarda sıcaklığın az olması n n n n
17. Gece - gündüzün ardalanması n n n n
18. Mevsim sürelerinin farklı olması n n n n
19. Aydınlanma çemberinin yer değiştirmesi n n n n
20. Dinamik basınç kuşaklarının oluşması n n n n
21. Gölge boylarının değişmesi n n
22. Güneşin doğuş - batış sürelerinin değişimi n n n n
23. Fiziksel (Mekanik) çözünmenin gerçekleşmesi n n n n
24. Muson rüzgarlarının oluşumu n n n n
25. Şubat ayının 28 gün olması n n n n
26. Matematik iklim kuşaklarının oluşumu n n n n
27. Eylül ekinoksunun iki gün gecikmesi n n n n
28. Meridyen aralıklarının eşit olmaması n n n n
29. 0 ve 90 enlemlerinde termik basınçların oluşması n n n n
30. Okyanus akıntılarının halkalar oluşturması n n n n
20 A
dım
da
Coğra
fya
357
ETKİNLİK CEVAPLAR
12. Matematik konuma göre dört mevsimin belirgin yaşandığı Orta kuşakta yer almasıdır.
13. Yörüngenin elips şeklinde olmasından dolayı Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş hızı değişmektedir. Bu da yarım kürelerde mevsim sürelerinin farklı olmasına neden olur.
14. Dünya üzerinde Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yerler; güneyde 23° 27’ enleminde bulunan Oğlak dönencesi ile kuzeyde 23° 27’ enleminde bulunan Yengeç dönencesi ara-sıdır. Türkiye’nin matematik konumu nedeniyle Yengeç Dö-nencesi’nin kuzeyinde bulunması Güneş ışınlarını dik açıyla almasını engellemektedir.
15. Cevap D
03. ADIM
1. a K.Y.K de güneş ışınlarının en son dik geldiği yer.
23° 27’ enleminde yer alan Yengeç Dönencesi
b 21Haziranda24saatgündüzünyaşandığıyer. Kuzey Kutup dairesi
c 21 Aralıkta gölge boyunun oluşmadığı yer.
Güney Yarımkürede yer alan Oğlak Dönencesi
d Gece – gündüz süresinin yıl boyunca eşit olduğu yer.
Ekvatorda yıl boyunca gece - gündüz süreleri eşittir.
2. En uzun gündüz = 21 Haziran
En uzun gece = 21 Aralık
3. En uzak olduğu tarih = 4 Temmuz (Günöte)
En yakın olduğu tarih = 3 Ocak (Günberi)
4. 23 Eylül 6 aylık gece başlangıcıdır.
21 Mart 6 aylık gündüz başlangıcıdır.
5. 21 Aralık
6. Kuzey yarım küre = Yengeç Dönencesi 23° 27’ K enleminde yer alır.
Güney yerımküre = Oğlak Dönencesi 23° 27’ G enleminde yer alır.
7. Yaz mevsimi daha uzun sürmektedir.
8. Cevap B
9. Cevap C
20 A
dım
da
Coğra
fya
358
ETKİNLİK CEVAPLAR
10. 54° derecelik açıyla gelir.
11. Kuzey yönü gösterir
12. a. Dönencelerinenlemderecesi23° 27’ dir.
b.Kutupdairelerininenlemderecesi66° 33’dir.
c. YengeçdönencesiKYK‘de,OğlakdönencesiGYK’dedir.
d.OğlakdönencesineveYengeçDönencesineyılda birkez Güneşışınlarıdikgelir.
e.Kuzeykutupdairesiüzerinde21Haziranda24saatgün-düzyaşanırken21Aralıkta24saatgeceyaşanır.
g.DönencelerarasındakalanyerlereGüneşışınlarıyıldaikidefadikgelir.
13. Kuzey yarımkürededir
14. Gölge Boyu
I II III IV
21 A
ralık
21 M
art
21 H
azira
n
23 E
ylül
15. 24
saat
12
I
IIIII
IV21 Haziran
23 Eylül21 Mart
21 Aralık
16. 90°
I
60°
30°
II
III
IV
21 Haziran
23 Eylül21 Mart
21 Aralık
17. Cevap C
18. Cevap B
Değerlendirme Adımı 01
1. Atmosfer (Hava Küre)
Hidrosfer (Su Küre)
Litosfer (Taş Küre)
Biyosfer (Canlı Küre)
2. • Dağılış İlkesi
Türkiye’de yoğun nüfuslu yerler
• Nedensellik ilkesi
İstanbul’un jeopolitik konumu ve iklimin sanayileşmeye ve ticarete uygun olması İstanbul’un göç alarak yoğun nüfuslu olmasını sağlamıştır.
• İlgi ve Bağlılık ilkesi
İstanbul’un fazla nüfuslu olması yakın çevresinde kü-mes hayvancılığının gelişmesini sağlamıştır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
359
ETKİNLİK CEVAPLAR
3. Doğal unsurlar, oluşumunda insanların etkili olmadığı un-surlardır. İklim, sıcaklık, yağış, depremler, volkanik faaliyet-ler bunlara örnek gösterilebilir.
4.
Olaylar
21 M
art
21 H
azira
n
23 E
ylül
21 A
ralık
KuzeyYarımKüredeyazmevsimininbaşlan-gıcıdır.
Dünyanınheryerindegece-gündüzsüresibirbirineeşittir.
GüneşışınlarıOğlakDönencesinedikdüşer.
KuzeyYarımKüredeenuzungece,enkısagündüzyaşanır.
KuzeyYarımKüredebutarihtensonragündüzlergecelerdenuzunolma-yabaşlar.
5. a. Matematik iklim kuşaklarının oluşumunda eksen eğikliği etkili olmuştur.
b. Şubat ayının 28 gün olmasının nedeni Yörüngenin şekli-dir.
c. Kuzey Yarım Kürede kış mevsimi 21 Aralık - 21 Mart tarihleri arasında yaşanır.
d. Güneş ışınlarının dik açıyla düştüğü alanlar dönenceler arasıdır.
e. 21 Aralık günü Türkiye’de güney yöne doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.
6. a. Tropikal, Orta ve Kutup kuşağına matematik iklim ku-şakları denir.
b. Dünyanın yörünge hızının değişmesinin nedeni yörün-genin elips şeklinde olmasıdır.
c. Kuzey Yarımküre’de yaz mevsimi 21 Haziran - 23 Eylül tarihleri arasında yaşanır.
d. Altı ay gece ve gündüzün yaşandığı alanlar kutuplar dır.
e. 21 Haziran günü Türkiye’de Kuzey yöne doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.
7. Ekinoks, Gece - gündüz eşitliği olan 21 mart - 23 eylül tarih-leridir.
Tüm Dünyada gece - gündüz eşit olur. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer.
8. Güneşışınlarıyengeçdönencesinedikgelir. Kuzeyyarımküredeyazmevsimiyaşanır. Aydınlanmaçemberikutupdairelerindenteğetgeçer. Ekvatordankuzeyegidildikçegünleruzar,güneyegidildik-
çegünlerkısalır.
9. Meltemrüzgarlarınınoluşması Dünya’nın günlük hareketi
Rüzgarlarınsapmayauğraması Dünya’nın günlük hareketi
Sonbaharekinoksunun2güngecikmesi Yörünge’nin elips olması
Dünyanınyarısınınaydınlıkyarısınınkaranlıkolması Dünya’nın şekli
Mevsimlerinoluşması Dünya’nın yıllık hareketi
20 A
dım
da
Coğra
fya
360
ETKİNLİK CEVAPLAR
04. ADIM
1. Aşağıdakiboşluklarıuygunşekildedoldurunuz.
a.Bir yerin Ekvator’a olan uzaklığının açı cinsinden ifadesine Enlem denir.
b. Doğuda yerel saat ileri dir.
c.Güneş doğuda erken doğar, batıda geç doğar, geç batar.
d.Bir yerin Ekvator’a ve Başlangıç Meridyenine göre konumuna matematik konum denir.
e.Denizlerin tuzluluk oranının Ekvator’dan kutuplara doğru azalması Enlemin sonucudur.
f. Bir bölgenin Matematik ve özel konum özellikleri Coğrafi konumu verir.
2. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı “D” yanlış olanı “Y”olarakişaretleyiniz.
Doğru Yanlış
a.Paralellerin çevre uzunlukları her yerde aynıdır. n n
b.Meridyenler arası zaman farkı her yerde aynıdır. n n
c.Bir yerin gün içerisinde Güneş’e göre konumuna yerel saat denir. n n
d.Meridyenlerin çevre uzunlukları birbirine eşittir. n n
e.Karadeniz’in tuzluluk oranı Akde-niz’den daha fazladır. n n
f.Paraleller kutuplarda nokta şeklini alır. n n
3. Aşağıdakietkinliğiuygunşekildetamamlayınız.
a)
40° 30° 20° 10°
20°
30°
40°
50°
I
II
III
IV
V
b)
c)
d)
e)
f)
Çizgisel hızları eşit olanlar
Yerçekimi en fazla olan
Yerel saatleri aynı olanlar
Yerel saati en ileri olan
Gece gündüz süre farkı en fazla olan
21 Mart’ta Gölge boyu en uzun olan
III - V
II
I - II
V
II
II
4. X
Y0°
70°0°
YukarıdakişekildegösterilenXveYmerkezleri;
I. Ekvator’a olan uzaklık
II. Yerel saat
III. Başlangıç meridyenine olan uzaklık
IV. Öğlen vaktinin yaşandığı an
gibiözelliklerdenhangileribakımındanortaktır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Cevap D
20 A
dım
da
Coğra
fya
361
ETKİNLİK CEVAPLAR
5. 20°
70°GKN
KKN
1
2
3
4
6
5
60°
0°
30°
Yukarıda koordinatları verilen yer, küre üzerinde 4 nolu yer-dedir.
6. Aşağıdakikoordinatlarıverilenyerleriizdüşümalanları-nagörebüyüktenküçüğedoğrusıralayınız.
20°
30°
ba c40°
60° 50°
20°
10°
0° 10°
70°
60°
b a c
7. Türkiye’ninkoordinatlarınıyazınız.
26° D 45° D
42° K
36° K
8. Verilenmeridyeninantimeridyeniniyazınız.
20° B
0°
160° D
9.
A
B 0°
C
ŞekildeverilenA-B-Cnoktalarındayılboyuortaközel-likleriyazınız;
1. Yerel saatleri aynıdır. 2. Uluslararası saat dilimleri aynıdır.
Sadeceekinokslardaortaközelliğiniyazınız.
1. Güneşin doğuş ve batış saatleri aynıdır.
10. Aşağıdakiboşbırakılanyerleritamamlayınız.
a. Başlangıç paraleli (0°) ve en büyük paralel Ekvator dur.
b. 180 doğu 180 batıda olmak üzere toplam 360 meridyen vardır.
c. 90 kuzey 90 güneyde olmak üzere toplam 180 paralel var-dır.
d. Paralellerin boyu eşit değilken meridyenlerin boyu eşittir.
e. Paraleller arası mesafe eşitken meridyenler arası mesafe kutuplara doğru daralır.
11. Aşağıdakilerdenhangisiaynımeridyenüzerindekinokta-lardakesinlikleaynıdır?
A) İklim tipi
B) Başlangıç meridyenine olan uzaklık
C) Bulunulan yarımküre
D) Ekvator’a olan uzaklık
E) Gölge boyunun gün içinde en kısa olduğu an
Cevap E
20 A
dım
da
Coğra
fya
362
ETKİNLİK CEVAPLAR
12.
0°
K
L
M
Yukarıdaki noktalardan aynı paralel üzerinde 500 kmdoğuyagidilirsehangisindendahaçokmeridyengeçilir,neden?
"K" noktasında daha çok meridyen geçilir. Nedeni Dünya-nın şeklinden dolayı meridyenlerin kutuplara doğru birbirine yakınlaşmasıdır.
13. 0° 20°
A
B
C 20°
40°
40°
60°
60°
Numaralı yerlerden hangisi Başlangıç Meridyenine (Greenwich)dahayakındır,neden?
“A” noktası Başlangıç Meridyeni’ne daha yakındır. Nedeni kutuplara doğru meridyenlerin birbirine yaklaşmasıdır.
05. ADIM
1. a. II nolu yer daha doğudadır.
b. III nolu yerde güneş daha geç doğmuştur.
c. I nolu yerde saat 12:00 dır.
d. II nolu yerde saat 14:00 dir.
e. III nolu yerde saat 09:00 dir.
f. II ile III nolu yer arasında 6 saatlik fark vardır.
2. Y: 17:00
Z: 12:00
L: 11:00
3. 10°Doğumeridyeni ile10°Batımeridyeniarasındakaçdakikalıkzamanfarkıvardır?
Bu durumda meridyen değerleri toplanarak işlem yapılır.
10° D + 10° B = 20 meridyen bulunur.
4 x 20 = 80 dakikalık zaman farkı bulunur.
4. 20°Doğumeridyenindeyerelsaat12:30iken0°BaşlangıçMeridyenindeyerelsaatkaçolur?
0° 20° D
12:30x
20 x 4 = 80 dakikalık zaman farkı vardır.
Başlangıç Meridyeni’nin saati daha geride olacağından 12:30'dan 80 dakikayı çıkartı-rız.
12:30- 01:20 11:10 olur.
20 A
dım
da
Coğra
fya
363
ETKİNLİK CEVAPLAR
5. Aralarında 48 dk zaman farkı bulunan iki yerden daha do-ğuda olan yer 10° Doğu meridyeninde ise diğer yerin boy-lam derecesi nedir?
48/4 = 12° Aralarında 12 boylam farkı bulunmaktadır.
2°
12°
10° D0°B
Buna göre diğeri 2° Batı boylamındadır.
6. 45°Doğumeridyenindeyerelsaat09:20ikenyerelsaatin08:40olduğuyerinmeridyenderecesinedir?
x D
08:40 09:20
45° D
10°
09:2008:4000:40 dakika zaman farkı vardır
40 / 4 = 10 meridyen farkı vardır 45 - 10= 35° Doğu
Verilen iki saat arasındaki zaman farkını bulup 4 ile böldü-ğümüzde iki meridyen arasındaki farkı buluruz. Bu farkı ve-rilen 45° D meridyeninden çıkarttığımızda 35° D meridyenini buluruz.
7. 21 Mart tarihinde gece - gündüz süresi eşit olacağından Güneş her yerde aynı saatte doğup batacaktır. 45° D merid-yeninde saat 07:20'de doğarsa Güneş on iki saat sonra yani saat 19:20'de batacaktır.
8. Cevap D
9. Cevap C
10. Cevap C
11. ABD: BirdenFazlaOrtak Saat
Türkiye: TekOrtakSaat
Brezilya: BirdenFazlaOrtak Saat
Rusya: BirdenFazlaOrtak Saat
İngiltere: TekOrtakSaat
Hindistan: BirdenFazlaOrtak Saat
İtalya: TekOrtakSaat
Japonya: BirdenFazlaOrtak Saat
G. AfrikaCumhuriyeti:
TekOrtakSaat
Avustralya: BirdenFazlaOrtak Saat
12. Ortak saat ülke içinde ve uluslararası piyasada ticaret, me-sai başlangıç ve bitiş leri gibi ülke çapında birlikteliğin sağ-lanmasında kullanılır.
Yerel saat ise daha çok namaz, iftar gibi dini ibadet saatle-rinin belirlenmesinde kullanılır.
İstanbulSinop
Iğdır
Hatay
İzmir
13. Yerel saat farkı denildiğinde boylam farkına bakmamız ge-rekir. Burada 27° D boylamındaki İzmir ile 45° D Boylamında yer alan Iğdır arasında 18° boylam bulunmaktadır.
Bu nedenle yerel saat farkı daha fazladır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
364
ETKİNLİK CEVAPLAR
14. Bu durumun nedeni tarih değiştirme çizgisinin üzerinden geçtiği ülkelerde zaman bütünlüğü sağlamaktır.
15. Saat 01:20’dir
16. 120° Doğu Meridyeni 8 saat diliminde; 130° meridyeni 9. saat diliminde yer alır.
06. ADIM
1. Aşağıdaverilenalanlarlailgilibilgileritamamlayınız.
İşaret tablosu
Küçültme oranı
Bir bölgenin paralel vemeridyen dereceleri
Haritanın hangi amaçla çizildiğini belirtir
Kabataslak çizim
Kroki
Başlık
Lejant
Coğrafi koordinat
Ölçek
2. Aşağıdaverilenalanlarla ilgili bilgileri tamamlayı-nız.
Özellikler Büyükölçekliharitalar
a. Gösterdiği alan Az
b. Küçültme oranı Az
c. Ölçeğin paydası Küçük
d. Ayrıntıyı gösterme gücü Fazla
e. Hata oranı Az
f. Kâğıtta kapladığı alan Fazla
3. Aşağıdaki cümlelerde bırakılan boşluklara uygunsözcükleriyazınız.
a. Harita çizimiyle uğraşan bilim dalına Kartografya denir.
b. Yön okundan yararlanarak haritalarda yön belirle-nir.
c. Coğrafi koordinatların olduğu haritalarda Yön oku-na gerek yoktur.
d. Ölçeğin paydası büyüdükçe ayrıntı azalır .
e. Harita çizilirken yapılması gereken ilk şey Konu belirlemektir.
4. Ölçeklerinegöreharitalarkaçkısmaayrılır,yazınız.
a. Plan
b. Büyük Ölçekli Haritalar
c. Orta Ölçekli Haritalar
d. Küçük Ölçekli Haritalar
5. Aşağıdaverilenölçekörneklerinin,ölçeklerinegöreya-pılanharitasınıflamasınagörehangiölçekteyeraldığınıyazınız.
a. 1/10.000 → Plan
b. 1/50.000 → Büyük Ölçekli Haritalar
c. 1/400.000 → Orta Ölçekli Haritalar
d. 1/2000.000 → Küçük Ölçekli Haritalar
20 A
dım
da
Coğra
fya
365
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Aşağıdaki bilgi ve görsellere bakarak boşlukları doldurunuz. Hava alanından kalkan uçak yerden ilk yükseldiğinde
(A konumu) Büyük ölçek; yerden daha çok yükseldiğinde (B konumu) küçük ölçek örneği verilebilir.
AKonumunda(Büyük ölçek)
Bkonumunda (Küçük ölçek)
Ayrıntı Fazla Az
Gösterilenalan Az Fazla
Ölçekpaydası Küçük Büyük
Kuşbakışıgörü-nümünalındığı
yükseltiAz Fazla
Hataoranı Az Fazla
7. Birçiziminharitaözelliğitaşıyabilmesiiçinbulunmasıgere-kenşartlarnelerdir?
a. Ölçek
b. Düzleme Aktarma
c. Kuşbakışı Görünüm
8. Aşağıdakiboşluklaraharita,planvekrokininözellikleriniayrıayrıişaretleyiniz.
Kuşbakışı görünüm
ÖlçekDüzlemeaktarma
Harita
Plan
Kroki
9. Cevap D
10. Cevap C
11. Kullanımamaçlarınagöreharitaçeşitleriniyazınız.
a. Siyasi Haritalar
b. Fiziki Haritalar
c. Beşeri Haritalar
d. Özel Haritalar
12. Sadecefizikiharitalardaneldeedilebilecekbilgilerneler-dir?
a. Yükselti
b. Yer şekilleri
c. Eğim hesaplama
b. Profil çıkarma
13. Biröğrenci,yaşadığışehrinilköncekomşularını,sonrayer-yüzüşekillerini,ensonolarakdanüfusunuöğrenmekiste-miştir.Bunagöreöğrencininsırasıylabakmasıgerekenhari-talarıyazınız.
a. Siyasi Harita
b. Fiziki Harita
c. Beşeri Harita
14. Bütünharitalardanyararlanılarakbulunabileceközellik-leriyazınız.
Uzunluk ve Alan Hesaplanır.
Yön bulunur.
Konum Belirlenir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
366
ETKİNLİK CEVAPLAR
15.
Cihannüma
Divan-ı Lügat-it Türk
Kitabı Bahriye
Miratül Memalik
Piri Reis
Seydi Ali Reis
Kaşgarlı Mahmut
Katib Çelebi
16. Cevap C
17.
a.
b.
c.
d.
e.
Akarsu
Çizgesel
Göl
Alansal
Yol
Çizgisel
Havalimanı
Noktasal
Hastane
Noktasal
18. Cevap C
07. ADIM
a. b. c.
1. a. Silindir b. Konik Brezilya İtalya Endonezya Türkiye Kenya Çin
c Düzlem Grönland Adası Antarktika
2. 2 0 2 4 6km
20 0 20 40 60km
1 cm
1 cm
a
b
200 0 200 400 600km
1 cmc
Yukarıdakiçizgiölçekleribüyüktenküçüğedoğrusıralayınız.
a > b > c
3. Dünyanın küresel şekilde olması ve haritaların düzleme çizil-mek zorunda olmasından dolayı gerçeğe tam uygun harita ya-pamayız. Ayrıca haritası yapılacak yerin küçültülerek düzleme aktarılması da hataya sebep olur.
4.
a. b. c.
Silindir Konik Düzlem
20 A
dım
da
Coğra
fya
367
ETKİNLİK CEVAPLAR
0 136 272 408 km
5. Bir kağıt yardımıyla Antalya - Mersin arasını işaretleyip çizgi ölçek üzerinde hesaplarsak 408 km olduğunu görürüz.
6. Cevap A
7. Cevap B
8. Cevap D
9. Haritadauzunlukhesaplamalarındaçizgiölçekmidahakullanışlıdır,kesirölçekmidahakullanışlıdır?Nedeniylebirlikteyazınız.
Çizgi ölçek daha kullanışlıdır Çünkü;
• Kullanımı pratik ve basittir.
• Harita boyutlarında değişiklik yapıldığında çizgi ölçekte aynı oranda küçülüp büyür.
10. 1. Harita 2. Harita G. U = 3 x 200.000 cm Ölçek =
66
G. U = 600.000 cm
G. U = 6 km Ölçek = 1 / 100.000 cm olur
11. 1/200.000ölçeklibirharitada10cmölçülenbirakarsuyungerçekuzunluğukaçkm’dir?
G.U=10x200.00cm G.U=20000000 cm G.U=20km
12. 1/500.000ölçeklibirharitada100cm2olarakölçülenbirgölüngerçekalanıkaçkm’dir?
G.A=100cm2x(500.000)2
G.A=100x25 G.A=2500km2’dir
13. 1/2000.000 ölçekli bir haritada 4 cm olarak ölçülen bir yol, başka bir haritada 10 cm olarak ölçülmüştür.
Bunagöreikinciharitanınölçeğinedir?
1. Harita 2. Harita
G. U = 4 x 2000000 10 cm 80 km
G. U = 4 x 20 1 cm x
G. U = 80 km Ölçek = 1 / 800.000
14. 1/800.000ölçeğininçizgiölçekkarşılığınıbulunuz.
Ölçeğin paydasından beş sıfır atarsak 1 cm’ karşılık olan uzunluğu buluruz.
=800. 000
= 8 km
Yani çizgi ölçekte 1 cm 8 km olacak.
0
1 cmkm
8 16
20 A
dım
da
Coğra
fya
368
ETKİNLİK CEVAPLAR
15. ölçek = 20040
ölçek = 1/5km (cm’ye çevirmek için beş sıfır ekleriz.)
ölçek = 1/500.000 olur
Cevap E
16. G. U = 6 x 900. 000 (beş sıfır silelim)
G. U = 54 km dir
Cevap E
17. 1. haritada gerçek uzunluk 36 km dir.
2. haritada
H. U = 6123
H U = 3 cm
Cevap A
18. G A = 4 x 52
G A = 100 km2’dir.
Cevap E
19. G A = 10 x 22
G A = 40 km2’dir
Cevap D
08. ADIM
1. Aşağıdakitablodaizohipslerinözellikleri ile ilgiliverilenkısımlarıdoldurunuz.
İzohipslerinsıklaştığıyerler
Fazla Az
a. Eğim
b. Kuş uçuşu uzaklık
c. Akarsuyun akış hızı
d. Kıyı derinliği
e. Heyelan riski
2. RenklendirmeYöntemindeyükseltibasamaklarınauygunrenkleriyazınız.
–500 m
–200 m
0 m
200 m
500 m
1000 m
1500 m
2000 m
a
b
c
d
e
f
g
hBeyaz
Kahverengi
Turuncu
Sarı
Açık Yeşil
Koyu Yeşil
Açık Mavi
Koyu MaviDeniz
20 A
dım
da
Coğra
fya
369
ETKİNLİK CEVAPLAR
A
B
3. Yukarıdakiizohipsharitası100metrearalıklaçizildiğinegöreAnoktasıileBnoktalarınınyükseltifarkıkaçmetredir?
Akarsuyunyanındailkizehipsi100metrekabuledersek
B=100m,
A=400molur.Fark300metredir.
4. Türkiyearazisinin%57,sini1000metredenyüksekalanlaroluşturmaktadır.BunagöreçizilecekTürkiyefizikiharitasındahakimrenknedir?Açıklayınız.
Sarı,TuruncuveKahverenklerihakimrenktonlarınıoluşturur.
I
II
III
IV
5. İzohipslerin sıklaştığı yerler eğiminde arttığı yerlerdir. Bu durum akarsu hızının artmasına dolayısıyla hidroelektrik potansiyelinin fazla olmasına neden olur.
Cevap I
20 A
dım
da
Coğra
fya
370
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Aşağıdaki haritada gösterilen numaralı alanlarla ilgili verilen cümlelerdeki boşlukları doldurunuz.
I III
II
I nolu yerde renk olarak yeşil kullanılma nedeni yükseltinin 0 - 500m arasında olmasıdır.
II nolu yerde renk olarak kahverengi kullanılma nedeni yükseltinin1000 - 2000 m arasında olmasıdır.
III nolu yerde kısa mesafede farklı renk kullanılma nedeni; engebeninfazla olmasıdır.
7. Aşağıdaki cümlelerdeboşlukları uygun kelimelerledol-durunuz.
a. Renklendirme yönteminde renkler Yükselti basamağını gösterir.
b. Tarama yönteminde kısa, kalın ve sık çizgiler Eğimi faz-la olan yerleri gösterir.
c. Yerşekillerini göstermek için en yaygın kullanılan yön-tem İzohips yöntemidir.
d. Yerşekillerini gerçeğe en yakın ve üç boyutlu gösteren yöntem Kabartma yöntemidir.
e. Işık alan yerlerin açık renkli, gölgede kalan yerlerin koyu renkli gösterildiği yöntem Gölgelendirme yöntemidir.
8. Aşağıdaeşyükseltieğrilerininözellikleriyle ilgiliverilencümleleriDoğru(D)veYanlış(Y)şeklindebelirtiniz.
a.İki eş yükselti eğrisi arasındaki mesafe hari-tanın tamamında aynıdır.
Y
b.Aynı yeri gösteren iki izohips haritasında izohips eğrileri arasında yükselti farkı az olan haritada ayrıntı daha fazladır.
D
c.İzohips eğrilerinin birbirine yaklaştığı ve sık geçtiği yerlerde eğim azdır.
Y
d.Tepe ve dağları gösteren haritalarda en içteki eğ-rinin yükseltisi en azdır.
Y
e. Eş yükselti eğrileri birbirlerini kesmezler. D
9. Renklendirme yöntemiyle çizilmiş haritalarda, aşağıdakirenklerdenhangisidiğerlerinegöreyükseltisidahaazolanyerlerigösterir?
A) Yeşil B) Sarı C) Kahverengi
D) Beyaz E) Turuncu
CevapA
20 A
dım
da
Coğra
fya
371
ETKİNLİK CEVAPLAR
10. Aşağıdakiizohipsharitasındagösterilenakarsuyun,haritadagörülenkısmınınkuşuçuşuuzaklığıyaklaşıkkaçkm’dir?
Deniz
50 0 50 100 km
Çizgi ölçek yardımıyla bir kağıt ile hesapladığımızda akarsuyun kuş uçuşu uzunluğu yaklaşık 150 km’dir.
11. Aşağıdakiçizimleriverilenşekillerinisimleriniyazınız.
DenizDeniz
Deniz
a. Delta b. Tepe c. Zirve d. Boyun
e. Çukur (Çanak)
f. Falez
ı. Sırt i. Vadi
g. Yamaç h. Haliç
50100
5010
0
12. Aşağıdakiboşluklarışekilleridikkatealaraktamamlayınız.
İzohips aralıklarının farklı olma nedeni eğiminfarklı olmasıdır.
I nolu yerde gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki farkın fazla olma nedeni eğim ve engebenin fazla olmasıdır.
I. nolu haritadan küçükölçeklidir.
1. 2. 3.
60
I II III
4020
300200
100
I II III
20 A
dım
da
Coğra
fya
372
ETKİNLİK CEVAPLAR
13. Delta kıyı derinliğinin az oduğu iç denizlerde akarsuların bi-riktirdiği alüvyonlarda oluşurken haliç, okyanus kıyılarında gel - git etkisiyle gelişir.
14. Gerçek alan yükselti hesaba katılarak yapılan alan hesa-bıdır. Farkın fazla olması yükselti basamaklarının da fazla olmasından kaynaklanmaktadır.
15. Cevap C
16. Cevap E
Değerlendirme Adımı 02
1. Meridyen farkını bulalım. 25° - 10° = 15° ve 4 dk ile çarpalım. 15 x 4 dk = 60 dk yani 1 saat olur. Z merkezinde Güneş 1 saat sonra yani 09:10’da doğar.
2. • Daire şeklindedirler.
• Çevre uzunlukları kutuplara doğru küçülür ve kutuplar-da nokta şeklindedir.
• 90 kuzey yarım kürede, 90 güney yarım kürede bulunur. Toplam 180 tanedir.
• Paraleller birbirlerini kesmezler
• Her paralel 1° aralıklarla çizilir.
3. Meridyenlerinözelliklerinden5taneyazınız.(10Puan)
• Boyları birbirine eşittir.
• 180 Doğu 180 Batı yarım kürede bulunurlar. Toplamda 360 meridyenlerdir.
• Ardışık iki meridyen arası 4 dakikadır ve her yerde ay-nıdır.
• Ekvatordan kutuplara doğru birbirlerine yaklaşırlar. En uzak oldukları yer sadece Ekvator üzerinde 111 km’dir.
• Herhangi bir meridyenin tam karşısına gelen ve onu 180°ye tamamlayan meridyene antimeridyen denir.
4. Yerçekimi Artar
Sıcaklık Azalır
Denizlerintuzlulukoranı Azalır
Güneşışınlarınıngelişaçısı Azalır
Kalıcıkarsınırı Azalır
5. VerilenşekildeharflerlegösterilenCoğrafikoordinatsis-temininunsurlarınıyazınız.(20Puan)
M
a
bϕλ
ϕ:
λ:M:
Enlem
Boylam
Merkez
c
f
g
d
e
a: Paralel
b: Meridyen
c: Başlangıç meridyeni
d: Kuzey kutbu
e: Güney kutbu
f: Ekvator
g: Yerin dönme ekseni
20 A
dım
da
Coğra
fya
373
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Ölçek
Düzleme Aktarma
Kuşbakışı Görünüm
7. GU = HU x ÖP
= 6 x 4 = 24 km’dir
(kilometreye çevirmek için ölçek paydasından beş sıfır ata-rız.)
8. A: Delta B: Boyun
C: Vadi D: Çukur
E: Tepe
9. a. En büyük ölçekli olanı I. haritadır.
b. En az ayrıntı gösterimi I. haritadadır.
c. Paydasındaki rakamı en büyük olan I. haritadır.
d. Hata oranı en yüksek olanı I. haritadır.
09. ADIM
1. • Ekvatorda ısınan havanın yükselmesi kutuplarda soğuk havanın alçalması
• Ekvatorda dönüş hızının yüksek olması
• Ekvatorda yer çekiminin az, kutuplarda fazla olması
2. 140 km
80 km
50 km
13 km
Termosfer
Mezosfer
Stratosfer
Troposfer
3. a. Zararlı ışınlar Ozon gazları tarafından tutulur.
b. Ozon gazları Stratosfer katmanında yer alır.
c. Meteorların yanması Mezosfer katmanında gerçekleşir.
d. Su buharı troposfer katmanında bulunur.
e. İklim olayları sadece troposfer katmanında gerçekleşir.
f. Radyo dalgaları termosfer katmanlarında ayrılır.
4. %1
%21
%78
Diğer gazlar
Oksijen
Azot
5. Troposfer, Stratosfer, Mezosfer, Termosfer
20 A
dım
da
Coğra
fya
374
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. İklim uzun rasatlar sonucu bir bölgenin ortalama durumunu ifade eder.
Hava durumu günlük rasatlar ve birkaç günlük hava tahmin-leridir.
7. Cevap E
8. Cevap D
9. a. Günün en sıcak saatinin 13.00 - 15.00 saatleri arasında olmasının nedeni ısı birikimidir.
b. Günün en soğuk saatinin Güneş doğmadan önce olma-sının nedeni ısı kaybıdır.
10. Yaz mevsiminde ısınan hava kütleleri sıcaklığını hemen kaybetmemektedir. Bu nedenle Kuzey Yarım Kürede Eylül ayı mart ayından daha sıcak ortalamaya sahiptir. Yani yaz aylarında yaşanan ısı birikimi kış aylarına geçişte hemen kaybolmamaktadır.
11. Bu durum Bakı’nın sıcaklığa etkisidir.
Güney yarımkürede dönencelerin dışındaki kuzey yamaçlar daha sıcak olurken, kuzey yarım kürede dağların güney ya-maçları daha sıcak olmaktadır.
12. a. a nın b den sıcak olma nedeni nem azlığıdır.
b. d nın c den sıcak olma nedeni okyanus akıntılarıdır.
c. e nin f den sıcak olma nedeni Enlemin etkisidir.
d. k nın l den soğuk olma nedeni kara ve denizlerin farklı ısınma özelliğidir
e. m de sıcaklık farkının çok olma nedeni nemin az olma-sıdır.
f. f nin g den sıcak olma nedeni Denizelliğin etkisidir.
13. a. Ekvator’a eşit uzaklıkta olan noktalarda sıcaklıkların farklı olması enleme ters düşer.
b. Enlem
Eğim ve Bakı
c. Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol uzadıkça tutulma artar.
d. Su buharı Troposfer katmanında bulunduğu için iklim olayları sadece bu katmanda gerçekleşir.
e. Atmosfer Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını önler.
14. Kutuplarda Güneş ışınlarının geliş açısı çok dar olduğundan atmosferde aldığı yol uzamaktadır. Böylece sıcaklık kaybı fazla olduğundan 6 ay gündüz de olsa hava soğuk olmak-tadır.
15. Bunun nedeni ısı birikiminin yaşanmasıdır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
375
ETKİNLİK CEVAPLAR
16. Cevap B
17. Cevap E
10. ADIM
1. a. Sıcaklık azalır (D)
b. Yoğunluk artar (Y)
c. Yerçekimi azalır (D)
d. Basınç azalır (D)
e. Nem artar (Y)
2.
0 m’de 25°C
x m’ de 15°C Buna göre 25° - 15° = 10°
10° x 200 = 2000 metre
bu yerin yükseltisi 2000 metredir.
3. Türkiye’de sıcaklığın güneyden kuzeye azalmasında enlem etkilidir. Ancak batıdan doğuya sıcaklığın azalmasında yük-selti etkili olmaktadır.
4. Yükseltinin etkisi ortadan kaldırılmış olur.
5. Yükselti Gerçeksıcaklık
İndirgenmişsıcaklık
I. 1200 m 12°C 18°C
II. 800 m 20°C 24°C
III. 2200 m 14°C 25°C
IV. 0 m 15°C 15°C
6. II. numaralı yerde nem oranının az olduğu söylenebilir. Çünkü nem, sıcaklığın gün içerisinde dengelenmesini sağlar yani ani soğuma ve ısınmayı önler. Ancak II. numaralı yerde gündüz ve gece sıcaklık farkının fazla olması bize nem miktarının diğerlerine göre az oldu-
ğunu gösterir.
7. a → Isıtıcı etki yapması beklenir.
b → Isıtıcı etki yapması beklenir.
c → Soğutucu etki yapması beklenir.
8. Cevap B
9. Cevap A
10. En sıcak: 30° enlemindeki çöller.
En soğuk: Asyanın iç kısımları, Sibirya
11. Bu farklılığın nedeni Antalya ve Diyarbakır arasındaki nem farklılığından ve karasallık denizellik özelliğinin farklılığın-dan kaynaklanmaktadır. Antalya’da nem mıktarı fazla oldu-ğundan geç ısınıp geç soğur.
20 A
dım
da
Coğra
fya
376
ETKİNLİK CEVAPLAR
12. Kış mevsiminde havanın bulutlu olduğu günler yerin ısı kay-bı azaldığı için daha ılık geçer. Bulutsuz günlerde ısı kaybı daha fazla olduğundan kuru ve ayaz bir hava yaşanır.
13. Batı Avrupa’da Gulf Stream sıcak su akıntısı etkilidir. Doğu Kanada’da ise Labrador soğuk su akıntısı etkili olur.
14.
Enle
m
Nem
Yüks
elti
Isı b
iriki
mi v
e ıs
ı kay
bı
Kar
a ve
den
iz
dağı
lışı
Bak
ı
Oky
anus
akın
tılar
ı
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.17.
18.
19.
20.
11. ADIM
1.
Basınç türü Yüksek Basınç
Yarım küresi Kuzey yarımküre
Basınç türü Alçak Basınç
Yarım küresi Güney Yarımküre
2.
90°
60°
60°
0°
90°
1 Dinamik Alçak Basınç
2 Termik Alçak Basınç
3 Dinamik Alçak Basınç
D.A.B = Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sonucu oluşur.
T.A.B = Ekvatorda ısınan havanın yükselmesiyle oluşur.
3. 1 Dinamk Alçak Basınç
2 Dinamik Yüksek Basınç
3 Dinamik Yüksek Basınç
4 Dinamik Alçak Basınç
Basınçların oluşum nedenleri Dünya’nın kendi eksenietrafında dönmesidir.
60°
30°
60°
30°
0°
4. Dünya’nın günlük hareketidir.
5. Hava hareketlerinin özelliği: Yükselici hava hareketi
Görüldüğü basınç merkezi: Termik Alçak Basınç ve Dinamik Alçak Basınç.
20 A
dım
da
Coğra
fya
377
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Hava hareketlerinin özelliği: Alçalıcı hava hareketi
Görüldüğü basınç merkezi: Termik Yüksek Basınç ve Dina-mik Yüksek Basınç
7. a) Yükselici hava hareketi görülür.
b) Çevreden merkeze doğru hareketi görülür
8. a) Alçalıcı hava hareketi görülür
b) Merkezden çevreye doğru hava hareketi olur.
9. Cevap D
10. Cevap E
11. d > b > a > c
12.
1012
1020
a
b c
d1014
1022 1010
Cevap B
13. adarüzgarınhızıbyegöredahafazladır.
14.
K
K
K
G
K
G
K
G
K
15. a.
b.
c.
Ova
Kuzey tarafı ova veya denizancak güneyi dağlık bir yer
Kuzeybatı - güneydoğuuzanışlı bir vadi
20 A
dım
da
Coğra
fya
378
ETKİNLİK CEVAPLAR
16. Hızı Etkileyen Yönünü Etkileyen Basıç farkı Basınç merkezlerinin konumu
Basınç merkezleri Yer yüzü şekilleri arasındaki mesafe
Yer yüzü şekilleri Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi Bitki örtüsü
17. Cevap A
18. Cevap B
12. ADIM
1. a. Alize Rüzgarları = Tropikal Kuşak
b. Batı Rüzgarları = Orta Kuşak
c. Kutup Rüzgarları = Kutup Kuşağı
2. Güney ve Güneydoğu Asya kıyıları Avustralya kıyıları, Afri-kanın batı ve doğu kıyılarında görülür.
3.
ASYATAB
HintOkyanusu
BüyükOkyanus
AFRİKA
Ekvator
TYB
TYB
a.
b. Okyanus üzerinden geçerek karaya ulaşan bu rüzgarlar yağış getirmektedir.
4. 1. Alize Rüzgarları
2. Kutup Rüzgarları
3. Batı Rüzgarları
5. Cevap E
6. Cevap C
7. Cevap E
8. a. Karayel b. Yıldız c. Poyraz
d. Lodos e. Kıble f. Samyeli
9.
Rüzgar ismi Deniz Meltemi Rüzgar ismi Kara Meltemi
Rüzgar ismi Yaz Musonu Rüzgar ismi Kış Musonu
Gündüz Gece
Yaz Kış
Deniz Deniz
Deniz Deniz
a. b.
c. d.
Kara Kara
Kara Kara
10. Hamsin, Sirokko, Samyeli, Fön rüzgarı Kıble, Lodos
20 A
dım
da
Coğra
fya
379
ETKİNLİK CEVAPLAR
11. a. Yüksek basınç alanlarını yazınız.
I ve VII = Termik Yüksek Basınç
III ve V = Dinamik Yüksek Basınç
b. Alçak basınç alanlarını yazınız.
VI = Termik Alçak Basınç
II ve VI = Dinamik Alçak Basınç
c. 0° – 30° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazınız.
Alize Rüzgarlarıdır.
d. 30° – 60° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazı-nız.
Batı Rüzgarlarıdır.
e. 90° – 60° enlemleri arasında esen rüzgarın ismini yazınız.
Kutup Rüzgarlarıdır.
f. Cephe yağışları kaç numaralı yerlerde görülür?
II ve VI numaralı yerlerde görülür.
g. Rüzgarlardaki sapmanın nedenini yazınız.
Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür.
12. Fön rüzgarıdır.
13. 1000/200 = 5°C’dir.
Yani B noktasının sıcaklığı 15°C olur.
Fön rüzgarları alçalırken 100m’ de 1°C ısınır.
1000/100 = 10 C = 15 + 10 = 25°C olur. Yani C noktasının sıcaklığı 25°’dir.
14. a. Sirokko
b. Hamsin
15. Cevap D
13. ADIM
1. a. II
b. I
c. III
2. a. Hava kütlesinin taşyabileceği en fazla nemeMaksimum nemdenir.
b. Havadaölçülennememutlaknemdenir.
c. Bağılnemmutlakneminmaksimumnemeoranıdır.
d. Bağıl nemin %100 olması yağışın başlamasına nedenolur.
e. Sıcaklığın artması maksimum nemin artmasına nedenolur.
f. TürkiyedebağılneminenfazlaolduğubölümDoğuKara-denizdir.
g. Nemaçığıartanhavadoymanoktasındanuzaklaşır.
h. Yükselici havahareketleri yağışanedenolurkenalçalıcı havahareketleriyağışıengeller.
ı. Ekvatorçevresiyükselicihavahareketlerindendolayıyılboyuyağışlıdır.
i. Dönenceler çevresindeki çöllerde yıl boyu alçalıcı havahareketlerietkilidir.
j. Alçalanhavamaksimumnemiartırırkenbağılnemiazaltır.
k. Çöllerdenemazolduğundansıcaklıkfarkıçokfazladır.
3. Bağılnem= %x205
100 25=
Bunagörebubuluttayağışınoluşmasıiçinhavanınsoğuya-rakmaksimumneminazalmasıgerekir.
Böylece%75bağlınemaçığıkapanarak%100olurveyağışoluşur.
4. MutlakNem
MaximumNem
BağılNem
Hava kütlesi
5 gr 10 gr %50
Hava kütlesi
10gr 20 gr %50
Hava kütlesi
7 gr 10gr %70
5. Yazınhavaısındığındanmaksimumnemmiktarıartmaktadır.Ancakkışınhavasoğuduğundahacmiküçülerekmaksimumnemiazalırveyağışoluşur.
6. Akdenizin,bölgedeyaptığıılımanlaştırıcıetkiAkdenizbölge-sinde kar yağışını azaltmaktadır.AyrıcaAkdeniz Bölgesi İçAnadolu’yagöreEkvator’adahayakındır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
380
ETKİNLİK CEVAPLAR
a. Maksimum nemleri artan hava kütleleri? III ve IV
b. Bağıl nemleri artan hava kütleleri? I, II ve V
c. Nem açıkları artan hava kütleleri? III ve IV
d. Doyma noktasına yaklaşan hava kütleleri? I, II ve V
e. Yağış ihtimali azalan hava kütleleri? III ve IV
Aşağıdaki soruları, şekilleri dikkate alarak cevaplayınız.
Yağış adı
Dünyada en çok görüldüğü yer
Türkiye’de en çok görüldüğü yer
Türkiye’de en çok görüldüğü mevsim
Sıcak Soğuk
I7.
8.
II III IV V
a b c
Konveksiyonel
Ekvatoral bölge
İç Anadolu
Yaz, İlkbahar
Orografik
Muson Asyası
Karadeniz dağlarının kuzeyi
Cephe
Orta kuşakta
Akdeniz, Ege, Marmara
Kış mevsiminde
1.
9.
Batı Avrupa
Muson Asyası
Kongo HavzasıAmazon Havzası
ABD ve Kanada’nınbatı kıyıları Endonezya ve Malezya Adaları
20 A
dım
da
Coğra
fya
381
ETKİNLİK CEVAPLAR
10.
I
II
I, II ve III nolu yerlerin isimlerini yukarıdaki boşluklara yazınız.
a. I ve III’de çöl oluşumunun nedeni Dinamik Yüksek Basınç
b. II’de çöl oluşumunun nedeni Karasallığın etkisidir. Yani denizel etkilere kapalı olması çölleşmede etkili olmuştur.
I. Sahra Çölü
II. Taklamakan Çölü
III. Avustralya Çölü
III
11. Özellik Denizel Karasal
Sıcaklık farkı az
Fiziksel çözülme az
Geç ısınır geç soğur
Aşırı ısınır aşırı soğur
Bitki örtüsü cılız
Yağış miktarı fazla
12.
sıcaksoğuk
Yükselen havanın soğuyarak maksimum neminin azalması ve yağış bırakmasıdır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
382
ETKİNLİK CEVAPLAR
Değerlendirme Adımı 03
1. 1. Güneşten gelen zararlı ışınlardan korur.
2. Dünya’nın ısı dengesini sağlar.
3. Işığın yansıtılmasını sağlayarak gölge yerlerin tam ka-ranlık olmasını engeller.
4. İklim olaylarının görülmesinde etkilidir.
5. Uzaydan gelen meteorların parçalanmasını sağlar.
2. Gazların en yoğun olduğu tabakadır.
Su buharı bu katmanda yer alır.
İklim olayları bu katmanda yer alır
Yerden yükseldikçe sıcaklık azalma gösterir.
3. Enlem Okyanus akıntıları
Bakı Güneş ışınlarının düşme açısı
Yükselti Bitki örtüsü
Yer şekilleri
Kara ve Denizlerin dağılışı
Nemlilik
Rüzgarlar
4. I II
Yarımküresi Kuzey Güney
Basınç merkezinin göreviAlçak
Basınç
Alçak
Basınç
5. Sıcaklık arttıkça basınç azalır, azaldıkça basınç artar. Buna bağlı oluşan basınçlara Termik kökenli basınçlar denir.
6. I. Konveksiyonel yağış oluşumu
II. Orografik (Yamaç) yağış oluşumu
III. Cephe yağış oluşumu
Konveksiyonel yağış oluşumudur. Yani ısınan havanın yük-selmeye bağlı olarak soğuması sonucu yağış oluşur.
7. a. Kovanın en fazla 25 litre olması: maksimum nem
b. Kovanın kapasitesinin geliştirilmesi: havanın ısınması
c. Kovada o an varolan 15 litre su: mutlak nem
d. 25 litrelik kovaya 30 lt su koyduğumuzda 5 litrenin taş-ması: yağış oluşumu
8. a. Atmosferde en fazla bulunan gaz Azot tur.
b. Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanına doğru olan hava akımına Rüzgar denir.
c. Gerçek sıcaklıkla indirgenmiş sıcaklık arasındaki farkın fazla olduğu alanlarda yükselti fazladır.
d. Muson ikliminin görüldüğü alanlarda en yağışlı mevsim yaz dır.
e. Güney doğu Asya’da yıl içinde yön değiştiren rüzgarlara muson rüzgarları denir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
383
ETKİNLİK CEVAPLAR
9. Yeryüzünde ısınan nemli havanın yükselmesi ile buna bağlı olarak havanın soğuması etkili olmaktadır. Bu tür yağış oluşumuna konveksiyonel yağış denir.
10. Alize Rüzgarları: 30° enlemlerinden Ekvator’a eserler. Batı Rüzgarları: 30° enleminden 60° enlemlerine doğru batı yönlü esen rüzgarlardır. Kutup Rüzgarları: Kutuplardan 60° enlemlerine esen soğuk ve kuru rüzgarlardır.
11. Rüzgar SıcaklığaEtkisi EsişYönü
Lodos Artırır Güneybatı
Karayel Azaltır Kuzeybatı
Keşişleme Artırır Güneydoğu
Poyraz Azaltır Kuzeydoğu
Kıble Artırır Güney
Yıldız Azaltır Kuzey
12. Sıcaklık
Yükselti
Yerçekimi
Dünya’nın kendi ekseninde dönmesi
Eksen eğikliği
13. Hava yükselicidir.
Hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.
Gökyüzü kapalı, yağış olasılığı yüksektir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
384
ETKİNLİK CEVAPLAR
14. ADIM
1.
350
300
250
200
150
100
50
0O Ş M N M H T A E E K A
O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
–30°
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
–30°
–40°
350
300
250
200
150
100
50
0
450
a.
b.
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Yağışın cinsi
En fazla yağış
Enlem aralığı
Ekvatoral iklim
iklimin görüldüğü yerler:
I. Amazon Havzası
II. Kongo Havzası
III. Endonezya ve Malezya Adaları
iklimin görüldüğü yerler:
I. Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru
II. Sudan, Çad, Nijerya, Mali
Düzenli
Tropikal Yağmur Ormanları
Konveksiyonel
Mart ve Eylül
0° - 10°
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Yağışın cinsi
En fazla yağış
Enlem aralığı
Savan
Düzensiz
Uzun boylu gür otlar
Konveksiyonel
Yaz dönemi
10° - 20°
Yağış (mm) Sıcaklık °C
Yağış (mm) Sıcaklık °C
I II III
I II
2. Ekvatoral iklim
3. Ekvatoral iklim
4. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl boyunca fazla değişmemesi Nem miktarının fazla olması
5. Cevap D
6. Cevap C
20 A
dım
da
Coğra
fya
385
ETKİNLİK CEVAPLAR
7.
2400
2000
1600
1200
800
400
0O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
iklimin görüldüğü yerler;Güney ve Güneydoğu Asya kıyılarıdır.
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Yağışın cinsi
En fazla yağış
Muson
Yazın yağışlı kışın kurak
Geniş yapraklı muson ormanları
Orografik
Yaz mevsiminde
Yağış (mm) Sıcaklık °C
Ekvator
O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20° iklimin görüldüğü yerler;
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Çöl
Düzensiz
Kurakçıl otlar, kaktüs
Yağış (mm) Sıcaklık °C300
250
200
150
100
50
0
I. Meksika çölü
II. Atakama çölü
III. Kalahari
IV. Sahra ve Arabistan çölleri
V. Victoria ve Gibson çölleri
VI. Orta Asya çölleri
I
II
IV
IIIV
VI
Ekvator
O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
iklimin görüldüğü yerler
Yağış (mm) Sıcaklık °C
300
250
200
150
100
50
I. Kaliforniya
II. Orta Şili
III. Kap Bölgesi
IV. Avustralya’nın güneyi
V. Akdeniz ve çevresi
I
II
V
III
V
Ekvator
IV
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Enlem aralığı
En fazla yağış
Akdeniz
Yazları kurak kışları yağışlı
Kızılçam ormanları ve maki
Kış mevsiminde
30° - 40° enlemlerinde
20 A
dım
da
Coğra
fya
386
ETKİNLİK CEVAPLAR
8. Afrika Kıtası’dır. Akdeniz iklimi görülen yerler, Kuzeyinde Akdeniz kıyıları güneyinde ise Kap Bölgesi’dir.
9. Cevap C
15. ADIM
1.
O Ş M N M H T A E E K A
30°
25°
20°
15°
10°
5°
0°
iklimin görüldüğü yerler;İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Ilıman Okyanus iklimi
Düzenli
Karışık yapraklı ormanlar
En fazla yağış Sonbahar mevsiminde
Yağış (mm) Sıcaklık °C
300
250
200
150
100
50
0
I. ABD’nin Doğusu ve Batı Kanada kıyıları
II. Batı Avrupa kıyıları
I II
Ekvator
O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Karasal iklim
Düzensiz
Bozkır (step)
En fazla yağış İlkbahar mevsiminde
Yağışın cinsi Konveksiyonel
Yağış (mm) Sıcaklık °C
300
250
200
150
100
50
0
Bu iklimin Türkiye’deki benzeri Erzurum - Karsbölümünde görülür.
Ekvator
2. Ilıman okyanusal iklimin benzeri Karadeniz Bölgemizde görülürken
Sert karasal iklimin benzeri Doğu Anadolu bölgemizde Erzurum - Kars çevresinde görülebilmektedir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
387
ETKİNLİK CEVAPLAR
3.
O Ş M N M H T A E E K A
30°
25°
20°
15°
10°
5°
0°
120
100
80
60
40
20
0
Yağış (mm) Sıcaklık °C
İklimin adı
Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Yağışın cinsi
En fazla yağış
Sert Karasal
Düzensiz
Çayır - İğne yapraklı Tayga ormanları
İlkbahar ve yaz mevsimi
Konveksiyonel
Orta kuşakta deniz etkisinden uzak karaların iç kısımlarında görülür.
4.
O Ş M N M H T A E E K A
20°
10°
0°
–20°
–40°
–60°
–80°
İklimin adı Yağış rejimi
Bitki örtüsü
Tundra
Liken, ot ve cılız çalılar
Düzensiz
En fazla yağış Yaz mevsiminde
Yağış cinsi Konveksiyonel
Yağış (mm) Sıcaklık °C
120
100
80
60
40
20
0
5. Yazlar serin ve yağışlı kışlar çok soğuk 5 - 6 ay karla kaplı
Yazları sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı
Yazları serin kışları ılık ve her mevsim yağışlı
Yıl boyu sıcak ve yağışlı
Kutup
Savan
Sert Karasal
Akdeniz
Ilıman karasal
Ekvatoral
Ilıman okyanusal
Yazlar yağışlı kışları kurak ve yıl boyu sıcak
Yıl boyu sıcaklık 0°C nin altında ve yağış çok az
Yazlar sıcak ve kurak kışlar soğuk ve kar yağışlı. En çok yağış ilkbahar
20 A
dım
da
Coğra
fya
388
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Aşağıdakiboşluklarıuygunkelimelerletamamlayınız.
a. Ekvatoral ve ılıman okyanusal iklimlerde yağış rejimi düzenlidir.
b. Termik Alçak basınç etkisiyle oluşan yükselici hava hareketleri Ekvatoral iklimin yıl boyu yağış almasına neden olur.
c. Tropikal kuşakta görülen iklimler: Ekvatoral, savan, Muson, Çöl,
d. Orta kuşakta görülen iklimler: Akdeniz, Step, Ilıman okyanusal, Sert Karasal.
e. Soğuk kuşakta etkili olan iklimler: Kutup, Tundra
f. Güneydoğu Asya’da etkili olan iklimin oluşmasında; muson rüzgarları etkilidir.
g. Yağış rejimleri en çok benzeyen iklimler Savan ve Muson iklimleridir.
7. Enlem, okyanus akıntıları, kara ve denizlerin dağılışı etkilidir.
8. Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında Kuzey yarımkürede sıcaklık artışı olurken Güney yarımkürede sıcaklık azalarak kış mevsimi yaşanmaktadır. Yani II numara Kuzey yarımkürededir. I numara ise Güney yarımkürededir. Ayrıca I numaralı merkezde sıcaklık farkı daha az olduğu için o merkez daha nemlidir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
389
ETKİNLİK CEVAPLAR
16. ADIM
1. a.
Ocak ayında Rize’nin sıcaklığının Hakka-ri’den fazla olmasında etkili faktör
Denizellik
b.
Torosların güney yamayacında tarım ürünlerinin kuzey yamacına göre daha erken olgunlaşmasında etkili olan faktör
Bakı
c.
Ege Bölgesinde kıyı ile iç kesimler ara-sındaki iklim farkının az olmasında etkili olan faktör
Dağların uzanışı
d.Doğu Anadolu’nun sıcaklığının İç Ana-dolu’dan az olmasında etkili olan faktör
Yükselti
e.Antalya’nın Sinop’tan sıcak olmasında etkili olan faktör
Enlem
2. Matematik konumu
Genel hava dolaşımı
Dağların uzanışı
Yükselti
Bakı
Karasallık ve Denizellik
3. Okyanus Akıntıları
Tropikal siklonlar
4. Ekvatordan kutuplara gidildikçe denizlerin tuzluluk oranı azalır.
Bu durum enlemin etkisidir. Akdeniz’in Karadeniz’den daha güneyde olması daha tuzlu olmasına neden olur.
5. Türkiye’de güney yamaçlar bakı etkisindedir.
Bu nedenle güney yamaçlar daha sıcaktır, yerleşmeler daha çok güney yamaçlarda kurulmuştur.
6. Enleme göre değerlendirdiğimizde Karadeniz kyılarının Güneydoğu Anadolu Bölgesinden daha soğuk olması beklenir. Ancak Kara-deniz kıyılarında denizelliğin etkisiyle nem miktarı yüksektir. Bu da karadeniz kıyılarının aşırı soğumasını engellemektedir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
390
ETKİNLİK CEVAPLAR
7. Karadeniz ve Akdeniz bölgesinde dağların denize para-lel uzanması denizelliğin etkisinin iç bölgelere ulaşmasını engellemektedir. Bu durum kıyı ile iç kesim arasında iklim farklılıklarına neden olmaktadır. Ancak Ege bölgesinde dağ-ların kıyıya dik uzanması denizel etkinin iç bölgelere kadar sokulmasını sağlamıştır.
8. Deniz seviyesinden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1°C düşmektedir. Ülkemizde yükselti ortalamalarının batıdan doğuya doğru olan artışı incelendiğinde sıcaklık ortalama-larının da batıdan doğuya doğru azaldığı gözlemlenecektir. Bu durumu Türkiye sıcaklık haritalarında inceleyebilirsiniz.
9. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de görülen nemli iklim karakteri daha kurak bir durumda olurdu. Bununla birlikte bitki örtüsü kuraklığa dayanıklı bitkilerden oluşurdu.
Karadeniz bölgesinde kuzeyden esen soğuk rüzgarlar ya-zın serinletirken kışın denizin ılımanlaştırıcı etkisi olmaya-cağından daha soğuk yaşanacaktı. İğne yapraklı ormanlar daha alçak seviyelerden başlayacaktı. Bu konuda yazılacak çok fazla değişiklik vardır. Ancak özetleyecek olursak Tür-kiye’nin üç tarafını çeviren denizler için nem kaynaklarımız demek yanlış olmaz. Bu yüzden denizlerimiz olmasaydı ik-limde neme bağlı bütün unsurlar değişirdi. (orman örtüsü, beşeri faaliyetler vb).
10. Cevap B
11. Cevap E
12. Cevap C
13. a. Karayel b. Yıldız c. Poyraz
d. Lodos e. Kıble f. Samyeli
14. 1. İzlanda DAB 2. Sibirya TYB
3. Asor DYB4. BasraTAB
15. Sibirya Termik Yüksek Basıncı
16. Asor Dinamik Yüksek Basınç
17. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Nedeni: Enlem, karasallık, samyeli’nin etkisi
18. Kıyı bölgeleridir. Nedeni denizelliğin etkisidir. Akdeniz kıyıları en ılık yerlerdir. Nedeni Enlem ve denizelliğin etkisidir
20 A
dım
da
Coğra
fya
391
ETKİNLİK CEVAPLAR
19. Yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi dikkate alınmaz.
20. Enlemin etkisidir.
21. Türkiye’nin yükseltisi batıdan doğuya doğu artar. Bu nedenle yükselti arttıkça sıcaklık azalmaktadır.
22.
Antalya
İzmir
Şanlıur
fa
Kony
a
Erzu
rum
En sıcak En soğuk
23. Şa
nlıur
fa
Kony
a
Antalya
İzmir
Erzu
rum
En sıcak En soğuk
24. Cevap C
25. Cevap E
17. ADIM
1. Karadeniz kıyılarıdır. Çünkü bu kıyılarımızda nemlilik fazlıdır
2. Dağların uzanışı nedeniyle kıyılarımızda oluşan nemli hava kütlelerinin iç kesimlere sokulamamasıdır.
Yani dağların denize bakan yamaçlarında yükselerek soğu-yan nemli hava buralarda yağış bırakarak nemlilik özelliğini kaybeder ve iç kesimlere yağış götüremez.
Bu tür yağışlara orografik yağışlar denmektedir.
3. Rize, Zonguldak, Giresun, Yıldız dağları, Muğla, Antalya, Hakkari,
4. Iğdır
Tuz Gölü ve çevresi
Konya
5. Ülkemizde iç kesimlerin çevresinin dağlarla çevrili olması denizler üzerinde oluşan nemli hava kütlelerinin iç kesimle-re kadar sokulmasını engellemektedir.
6. Hava kütlesi soğuk olunca hacmi daralıp küçülür ve yağış bırakma ihtimali artar.
İç bölgelerde de yüksek yerler soğuk olduğu için havanın yağış bırakması daha kolay olur. Bundan dolayı iç kesimler-de yüksek yerler, çevresine göre daha çok yağış alır.
7. Ege Bölgesi’nde dağların kıyıya dik uzanması nemli hava kütlelerinin iç kısımlara kadar sokulmasını sağlamıştır. Bir başka ifadeyle Akdeniz ve Karadenizdeki gibi yamaç ya-ğışları oluşturacak bir yerşeklinin olmaması Ege kıyılarında yağış miktarının daha az olmasına neden olmuştur.
20 A
dım
da
Coğra
fya
392
ETKİNLİK CEVAPLAR
8. Yamaç yağışı → Akdeniz ve Karadeniz Bölgesi’nde
Konveksiyonel yağış → İç Anadolu Bölgesi’nde
Cepheyağışı→ Akdeniz, Ege, Marmara, Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde
9. Doğu Anadolu’nun yükseltisi fazla olduğundan ısınma İç Anadolu’ya göre daha geç olmaktadır. Bu nedenle yükselim yağışları yaz aylarına sarkmaktadır.
10. En fazla: Doğu Anadolu
En az: Akdeniz Bölgesi’nde
11. Karadeniz bölgesinde yıl boyu bulutluluk oranının yüksek olması güneşlenme süresini en aza indirmiştir.
12.
Akdeniz Kızılçam, maki
Karadeniz Orman
Sert karasal Çayır
Karasal Bozkır (step)
İklimin adı
I
II
III
IV
Bitki örtüsü
13.
O Ş M N M H T A E E K A
O Ş M N M H T A E E K A O Ş M N M H T A E E K A
O Ş M N M H T A E E K A
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
Yağış (mm)
Sıcaklık °C
Yağış (mm)
Sıcaklık °C
Yağış (mm)
Sıcaklık °C
Yağış (mm)
Sıcaklık °C
30
25
20
15
10
5
0
300
250
200
150
100
50
0
20°
10°
0°
–10°
200
150
100
50
40°
30°
20°
10°
0°
–10°
–20°
–30°
–40°
300
350
400
250
200
150
100
50
0
II
III
IV
I
I
II
III
IV
14. Bu durum daha çok Ege Bölgesi’nde görülmektedir. Nedeni dağların kıyıya dik uzanmasıdır. Bu dağlar arasında kalan vadilerden nemli hava kütleleri iç bölgelere sokulabilmekte-dir.
15. Orta kuşakta bulunması
Dağların uzanışı
Üç tarafının denizlerle çevrili olması
Yer şekillerinin engebeli olması
20 A
dım
da
Coğra
fya
393
ETKİNLİK CEVAPLAR
16. Dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı Orta kuşakta yer almasıdır.
17. Marmara bölgemizde üç iklim tipinin de etkisi görülmektedir.
Bunlar: Akdeniz iklimi, Karasal iklim, Karadeniz iklimi
18. Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgemizde olurdu çünkü bu bölgelerimizin kuzey - güney genişliği fazladır.
19. a.KaradenizBölgesiençokyağışıSonbaharAkdenizKışİçAnadolu ilkbaharErzurum-Karsyazaylarındaalmakta-dır.
b.Karadeniz’de etkin yağış yamaç Akdeniz’de cephe İçAnadolu’dayükselim (kırkikindi), Erzurum-Kars’tayük-selimyağışlarıdır.
c.Karadeniz’debitkiörtüsüormanAkdeniz’demakiİçAna-dolu’dabozkırErzurum-Kars’taçayırlardır.
d.Türkiye’degüneydenkuzeyesıcaklığınazalmasınınnedeni EnlembatıdandoğuyaSıcaklığınazalmasınınnedeniiseyükseltidir.
20. NO İL BÖLGE İKLİM
1. Afyon Ege Karasal iklim
2. Antakya Akdeniz Akdeniz iklimi
3. Kayseri İç Anadolu Karasal iklim
4. Giresun Karadeniz Kardeniz iklimi
5. Elazığ Doğu Anadolu Karasal iklim
6. MardinGüneydoğu
AnadoluKarasal iklim
7. Zonguldak Karadeniz Karadeniz iklimi
8. Muğla Ege Akdeniz iklimi
9. Edirne Marmara Karasal iklim
10. Erzurum Doğu Anadolu Karasal iklim
11. Manisa Ege Akdeniz iklimi
12. Mersin Akdeniz Akdeniz iklimi
13. Balıkesir Marmara Akdeniz iklimi
14. Aksaray İç Anadolu Karasal iklim
15. Bartın Karadeniz Karadeniz iklimi
Değerlendirme Adımı 04
1. Akdeniz iklimi
Ilıman Okyanusal iklim
Sert karasal iklim Karasal iklim
2. İklim tipleri Bitki Örtüsü
Ekvatoralİklim Tropikal Yağmurormanları
SertKarasalİklim Çayırlar
Ilıman Okyanusal İklim KarışıkYapraklıOrmanlar
Akdeniz iklimi Makiler
20 A
dım
da
Coğra
fya
394
ETKİNLİK CEVAPLAR
3. İklim: Akdeniz İklimi
Görüldüğü yerler
Akdeniz Çevresi
Kaliforniya Çevresi
Avustralya’nın güneybatısı ve güneydoğusu
Güney Afrika’nın Kap Bölgesi
Orta Şili
Özellikleri: Yazın sıcak ve kurak, kışın ılık ve yağışlıdır. Ya-ğışlar genelde yağmur şeklinde olur.
Bitki örtüsü: Kızılçam ormanları ve maki
4. a. Ekvatoral İklim: Tropikal yağmur ormanları
b. Çöl İklimi: Kurakçıl Bitkiler
c. Karasal İklim: Step
d. Tundra İklimi: Liken, ot, yosun
e. Kutup İklimi: Bitki örtüsü yok
5. a. Yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim Sert karasal
b. Günlük sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim Çöl iklimi
c. Yıllık yağış miktarının en fazla olduğu Ekvatoral iklim
d. Yıllık sıcaklık ortalamasının en fazla olduğu iklim Ekva-toral iklimi
e. Yaz yağışlarının en fazla olduğu iklim tipleri Muson, sert karasal ve savan iklimleri
6. İklim Bitki örtüsü
I. Akdeniz Kızılçam, Maki
II. Karasal Bozkır
III. Karasal Bozkır
IV. Karadeniz Maki
V. Karasal Çayır
7. Adana → Akdeniz Erzurum → Karasal
Sinop → Karadeniz Batman → Karasal
Konya → Karasal Kayseri →Karasal
İzmir → Akdeniz Rize → Karadeniz
Edirne → Karasal Eskişehir → Karasal
Kars → Karasal Sivas → Karasal
Muğla → Akdeniz Antalya → Akdeniz
Kastamonu → Karadeniz
8. 1. Ekvatoral
2. Çöl
3. Muson
4. Tundra
5. Ilıman Okyanus
6. Akdeniz
7. Çöl
8. Çöl
9. Ekvatoral
10. Kutup
9. Sibirya →Kuvvetli olduğu zaman kış mevsimi soğuk ve kar yağışlı geçer.
İzlanda →Kış mevsiminde hava daha ılık ve yağışlı ge-çer.
Azor →Yaz mevsiminde sıcak ve kuru bir havanının görülmesine neden olur.
Basra →Ülkemizde güneydoğu yönünden sıcak ve kuru rüzgarlar etkili olur.
10. a) Yükselti
b) Denizellik
c) Enlem
d) Dağların uzanışı
e) Bakı
11. İklim:Karadeniziklimi
Görüldüğüyerler:Karadenizkıyılarıhakimiklimidir.
İklimözellikleri:Yazlarserin,kışlarılıkvehermevsimya-ğışlıdır.Enfazlayağışsonbaharda,enazyağışilkbahardagörülür.
Doğalbitkiörtüsü:Ormandır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
395
ETKİNLİK CEVAPLAR
18. ADIM1. Şekilde kırsal kesimdeki Toplu yerleşme gösterilmiştir.
Bir bölgede Toplu yerleşme görülmesinin nedenleri:
a. Sınırlı su kaynaklarının olması
b. Yer şekillerinin sade olması
2. Şekilde kırsal kesimdeki dağınık yerleşme gösterilmiştir.
Bir bölgede dağınık yerleşme görülmesinin nedenleri:
a. Su kaynaklarının fazla olması
b. Yer şekillerinin engebeli olması
3. a.Oba
b. Yayla
c.Kom
d.Ağıl
e.Mahalle
4. Tarımcoğrafyasınınilgialanıdır.
5. a. Yerleşme sınırının en yüksek olduğu yer Ekvator çevre-sidir.
b. Dünyada ilk yerleşmeler orta kuşakta Akarsu kenarla-rında kurulmuştur.
c. Yeryüzünün insanlar tarafından değiştirilmiş özellikleri-ni Beşeri coğrafya inceler.
d. İnsanlar Tarım faaliyetlerine başladıklarında yerleşik hayata geçmişlerdir.
6. Mezopotamya
NilNehriçevresi
İndusveGanjnehirleriçevresi
GüneydoğuAsya
7. Ekvatorçevresindeyerleşmelerinyüksektekurulduğudik-katçekmektedir.
Budurumunsebebidenizseviyesineyakınalçakkesim-lerdesıcaklığınveneminfazlaolmasıdır.
8. SiyasiCoğrafya
9. TurizmCoğrafyası
10. Ekonomik özelliklerdir.Mesela Dünya’nın en kuzeyinde yeralanDiksonşehrindemadencilikfaaliyetiyapılmaktadır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
396
ETKİNLİK CEVAPLAR
11. a. Yukarıdaki haritada Dünyada İlk yerleşmelerin olduğu yerler gösterilmiştir.
b. Haritadaverilenyerlerinisimleriniyazınız.
I. NilDeltası II. Mezopotamya
III. İndusveGanj IV. GüneydoğuAsya
c. Yerleşmelerin kurulduğu yerlerdeki akarsuların isimleri-ni yazınız.
I. NilNehri II. FıratveDicle
III. İndusveGanj IV. SarıırmakGökırmak
d. Taralı alanlarda ilk yerleşmelerin kurulma nedeni verim-li topraklar ve akarsu kenarı olmasıdır.
12. Zonguldak
Antalya
Ankara
Mersin
Konya
İzmit
Eskişehir
Şanlıurfa
İstanbul
Ticaret
Eğitim
Maden
Tarım
İdari Merkez
Liman
Sanayi
Turizm
Dini Turizm
13.
a.
b.
c.
Ahşap
Kerpiç
Taş - Ahşap
14. Kırsal yerleşmeler dokularına göre Toplu, Dağınık ve gev-şek olmak üzere üçe ayrılır.
Nüfusu 10.000 den fazla ya da genellikle Tarım dışı etkinlik-lerin fazla olduğu yerlere şehir denir.
Evlerin yapı malzemesi olarak karasal bölgelerde Kerpiç, bol yağışlı yerlerde Ahşap, dağlık alanlarda Taş kullanılır.
Kır yerleşmelerindeki, devamlı yerleşmelerde hakim ekono-mik etkinlik Tarım iken, geçici yerleşmelerde hayvancılıktır.
15. a. İlk yerleşim yerlerinden biri olan Mezopotamya Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alır.
b. Barajların inşa edilmesi ve dağılışı Beşeri coğrafya tara-fından incelenir.
c. İnsan sayısının artması, azalması ve göç hareketleri nü-fus coğrafyası tarafından incelenir.
d. Devletlerin yönetim merkezlerini oluşturan kentlere İdari kentler denir.
20 A
dım
da
Coğra
fya
397
ETKİNLİK CEVAPLAR
16. İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
17. Hayvancılık ve tarım faaliyetleridir.
19. ADIM
1. No Bölge Beşeri Doğal Ekonomik
1. Sanayi bölgeleri
2. Dağlık bölgeler
3. Avrupa Birliği
4. Turizm bölgeleri
5. Kurak bölgeler
6. Deprem bölgeleri
7. Petrol bölgeleri
8. Yağışlı bölgeler
9. Çöl bölgeleri
10. Sık nüfuslu yerler
11. Ormanlık bölgeler
12. NATO’ya üye ülkeler
13. Aktif volkan bölgeleri
14. Gelişmiş bölgeler
2 Aşağıdakiharitalardahangibölgeleringösterildiğiniyazı-nız.
a.
Bol yağışlı bölge
b.
Çöl Bölgeleri
c.
Tektonik Bölgeler
d.
Dağlık Bölgeler
20 A
dım
da
Coğra
fya
398
ETKİNLİK CEVAPLAR
e.
İlk yerleşme Bölgeleri
f.
Sık nüfuslu bölgeler
g.
Akdeniz İklim Bölgeleri
h.
Ekvatoral İklim Bölgeleri
3. Beşeri bölge sınırları doğal bölge sınırları gibi uzun süreli değildir.
Örneğin ABD, Kanada, Meksika arasında 1994 yılında yürür-lüğe giren NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi) siyasi birliğinin bugün ekonomik ve siyasal gelişmeler so-nucu kaldırılması gündeme getirilmiştir.
4.
5. Muğla = Turizm
İstanbul = Karma bölge
Zonguldak = Madencilik
Rize = Tarım
Erzurum = Tarım, hayvancılık
20 A
dım
da
Coğra
fya
399
ETKİNLİK CEVAPLAR
6. Nato (Kuzey Atlantik Antlaşması)
Birleşmiş Milletler
Avrupa Konseyi
Ekonomik işbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)
G - 20
7. n Çöl bölgeleri n Kutup bölgeleri
n Maki bölgeleri n Dağlık bölgeler
Deprem bölgeleri n Aktif volkan bölgeler
nAvrupa Birliğine
üye ülkeler n NATO’ya üye ülkeler
n Petrol bölgeleri nDört mevsim
yaşanan bölgeler
n Turizm bölgeleri n Muson bölgeleri
nTropikal rüzgâr
bölgeleri nGenç nüfuslu
bölgeler
8. Ticari Geçiş Bölgeleri
9. Tarımsal faaliyetlerin yoğunlukta yapılması
10. a. Deprem Bölgesi
b. Yağışlı Bölge
c. Akdeniz İklim Bölgesi
20 A
dım
da
Coğra
fya
400
ETKİNLİK CEVAPLAR
20. ADIM
1. NO OLAY İnsanındoğayaetkisi Doğanıninsanaetkisi
1. Çöllerde nüfusun seyrek olması n n
2. Barajlarla akarsuların akımının düzenlenmesi n n
3. Heyelan bölgelerinde göçlerin meydana gelmesi n n
4. Sanayileşme sonucu çevre kirliliğinin artması n n
5. Dağlık yerlerde dağınık kır yerleşmelerinin oluşması n n
6. Kurak bölgelerde konut yapımında kerpiç kullanılması n n
7. Mesafeleri kısaltmak için su kanalları açılması n n
8. Volkanik faaliyetler sonucu hava yolu ulaşımının aksaması n n
9. Sulama ile nadas alanlarının azalması n n
10. Sağanak yağışlar sonucu sel felaketlerinin yaşanması n n
11. Antarktika’da yerleşik hayatın görülmemesi n n
12. Yeraltı suyunun çok kullanıldığı yerlerde çökmeler oluşması n n
13. Marmara denizindeki balık çeşidinin azalması n n
14. Dünya nüfusunun %80’ninin orta kuşakta toplanması n n
15. Kırsal kesimde konut yapımında farklı bölgelerde farklı malzemeler kullanılması n n
16. Atmosferde CO2 oranının artması sonucu küresel ısınma yaşanması n n
2.
Sanayileşme çevrekirliliğini arttırır.
Yağmur ormanlarıyerleşmeyi
sınırlandırmıştır.
Düşük sıcaklıklar nüfuslanmayıengellemiştir.
Çöl iklimi hakimdir.
Nüfusun fazla olmasıdoğal kaynakların
tüketimini artırmıştır.
a
c
b
I
II
III
IV
V
e
d
20 A
dım
da
Coğra
fya
401
ETKİNLİK CEVAPLAR
Açı
lan
su k
anal
ıne
deni
yle u
laşı
mge
lişm
iştir
.
Yağ
mur
orm
anla
rıye
rleşm
eyi
sını
rlan
dırılm
ıştır
.
Ula
şım
da g
eyi
klerin
çekt
iği k
ızak
lar
kulla
nılır
.
Kur
aklık
ve ç
ölle
ş-m
ele
r ku
m fırtın
a-la
rına
nede
n olu
r.
Bozk
ır k
ültü
rüve
hay
vanc
ılık
yayg
ındı
r.
I
II
III
IV
a
c
e
d
b
V
20 A
dım
da
Coğra
fya
402
ETKİNLİK CEVAPLAR
4. Uygun kullanım alanı
Tarım
Turizm
Enerji
Hayvancılık
Turizm
a.
b.
c.
d.
e.
5. Sanayi faaliyetlerinin atmosfer, biyosfer hidrosfer litosfer ve listeler üzerindeki bir olumsuz sonucudur.
6. Kuraklaşma
Verimsizleşme
Yer altı sularının fazla kullanılmasıyla oluşan göçükler
7. Etkilediği doğal ortam
Hidrosfer
Hidrosfer
Biyosfer
Litosfer
a.
b.
c.
d.
8. Aral Gölü
9. Manş Tüneli'nin ülkemizdeki Marmaray gibi yer altında ol-ması çevreye zararını en aza indirmiştir.
10. Cevap E
11. Cevap C
20 A
dım
da
Coğra
fya
403
ETKİNLİK CEVAPLAR
Değerlendirme Adımı 051. • Yayla
• Oba
• Ağıl
• Kom
2. • Nil Deltası
• Mezopotamya
• Ganj
• Sarırmak
3. Su kaynaklarının azlığı veya çokluğu, yeryüzü şekillerinin engebeliliği bu durum üzerinde etkilidir.
4. Batman →Maden Kayseri →Ticaret - tarım
İzmit →Ticaret - sanayi Rize →Tarım
Antalya →Turizm
5. • Mahalle
• Çiftlik
• Divan
• Mezra
6. • İklim
• Yeryüzü şekilleri
• Toprak özellikleri
• Su özellikleri
7. 1. Ahşap mesken
2. Kerpiç mesken
3. Taş mesken
4. Kerpiç mesken
8. Doğal özelliklerine göre oluşturulan bölgelerin sınırları daha uzun sürede değişir. Örneğin iklim bölgelerinin de-ğişmesi veya dağlık bölgelerin değişmesi çok uzun yıllar almaktadır.
20 A
dım
da
Coğra
fya
404
ETKİNLİK CEVAPLAR
9. NATO (Kuzey Atlantik Antlaşma Örgütü) BM (Birleşmiş Milletler) İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı)
10. İklim bölgeleri
Toprak Özelliklerine göre bölgeler
Hidrografik bölgeler
Bitki örtüsüne göre bölgeler
Tektonik Bölgeler
11. Kırsal bölgelerde kullanılan konut tiplerinin incelenmesi
YerleşmeCoğrafyası
Dünya’da sık nüfuslu yerler ve sık nüfuslanma neden-lerinin incelenmesi
NüfusCoğrafyası
Kırsal yerleşmede yapılan hayvancılık ve kültür balık-çılığının incelenmesi
TarımCoğrafyası
Şehirlerde internet erişimin ve kullanımının araştırılma-sı
UlaşımCoğrafyası
Bir şehirdeki petrol çıkar-manın ekonomiye etkisinin araştırılması
EnerjiCoğrafyası
12. I. Dağınık Yerleşme
II. Toplu Yerleşme
III. Toplu Yerleşme