meb müfredatına uyumlu · 2018. 9. 6. · 12 nöron (sinir hücresi): bir nöronda, hücre...
Post on 12-Sep-2020
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Yeni MEB
müfredatına
uyumlu
Kararında
Anlatım
11. SINIF
BİYOLOJİ‘’SORU BANKASI’’
Akıllı Tahta
Uygulaması
Murat Aydoğan
2
Kafadengi 11. Sınıf Biyoloji Soru Bankası
KA00-11.01MHK07
978-605-2387-66-5
Murat AYDOĞAN
Ayhan TOSUN - Etem YÜKSEK
Özen ÇOLAK
Mustafa KELEŞ
Burak KAHVECİ
Buğra KÜÇÜK
Mehmet ESKİN
Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti.Başkent Basım Yayın Sanayi Bölgesi 22. Cadde No: 6Maliköy-Sincan / ANKARA tlf: 0 312 640 16 23
0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com - info@eksenyayinlari.comGülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.
ürün adı
ürün no
isbn
yazarlar
redakte
dizgi-grafik-mizanpaj
grafik tasarım
dijital uygulama
editör
yayın yönetmeni
baskı
iletişim
Copyright ©
3
MERHABAÖğretmen ve öğrencilerimize müjde!
Artık size yakın, sizin dünyanızı anlayan, iç dünyanıza seslenen, kısacası sizin dilinizle
konuşan bir kitap var elinizde. Yüzü soluk, kuramsal, renksiz ve tekdüze kitaplarla
daha fazla uğraşmanıza gerek kalmadı. Evde, okulda veya serbest zamanlarınızda
ders çalışmanın ötesinde, insan vücudunun çalışma prensiplerini ve insanın çevre-
sinde olanları zevkle öğreneceğiniz, elinizden bırakamayacağınız bir kitabı sizler için
hazırladık. Severek ve neşeyle öğrenilen bilgilerin kalıcı olduğunu göstermek istedik.
Soru bankamızda üniteleri iki ana bölümde ele aldık. Öncelikle öğrenmenin daha ko-
lay gerçekleşmesi için üniteleri “alt başlıklara” ayırdık. Böylece her alt başlıktan ve
detaylarından soruların yer almasını sağladık. Ünite sonunda yer alan ve ünitenin
tamamını kapsayan testlerin çözümünü bu yöntemle daha kolay hâle getirdik. Ayrıca
unutmanın önüne geçebilmek için “tekrar testleri”ne yer verdik.
Testlere başlamadan önce hatırlanması gereken bilgiler “kısa, öz ve görsellerle zenginleş-
tirilmiş olarak” anlatıldı. Testler konunun ağırlığına ve önemine göre “birim birim” oluştu-
ruldu ve isimlendirildi. Her ünitenin sonuna sizleri klasik sınavlara hazırlayacak “etkinlik”
bölümü konuldu.
Bu ürünün şimdi akıllı tahta, bilgisayar ortamları ve tabletlerde kullanılmak üzere
dijital versiyonları da hazır. akillitahta.eksenyayinlari.com adresine üye olup ücretsiz
indirebilirsiniz.
Esenlik ve başarı dileklerimizle...
6
İçindekiler
SİNİR SİSTEMİ
BÖLÜM 1: Dokular ..................................................................................................................................................... 10–11
BÖLÜM 2: Nöronların Yapısı ve Çeşitleri............................................................................................................... 12–13
BÖLÜM 3: Nöronlarda İmpuls Oluşumu ve İletimi.............................................................................................. 14–15
BÖLÜM 4: Miyelinsiz Nöronlarda İmpuls Oluşumu ve İletimi .......................................................................... 16–19
BÖLÜM 5: Miyelinli Nöronlarda İmpuls Oluşumu ve İletimi ............................................................................. 20–21
BÖLÜM 6: Sinapslarda İmpuls İletimi .................................................................................................................... 22–23
BÖLÜM 7: Sinir Sisteminin Bölümleri .................................................................................................................... 24–25
BÖLÜM 8: Ön Beyin (Uç Beyin) .............................................................................................................................. 26–27
BÖLÜM 9: Ön Beyin (Ara Beyin) / Orta Beyin ..................................................................................................... 28–29
BÖLÜM 10: Arka Beyin ............................................................................................................................................. 30–31
BÖLÜM 11: Omurilik ve Refleksler ........................................................................................................................ 32–37
BÖLÜM 12: Çevresel Sinir Sistemi ve Sinir Sistemi Hastalıkları ....................................................................... 38–39
Sinir Sistemi Etkinlik Yapalım .................................................................................................................................... 40–41
Sinir Sistemi Genel Değerlendirme ......................................................................................................................... 42–49
ENDOKRİN SİSTEM
BÖLÜM 13: Hormonların Genel Özellikleri .......................................................................................................... 50–51
BÖLÜM 14: Hipofiz Bezi ........................................................................................................................................... 52–53
BÖLÜM 15: Tiroit ve Paratiroit Bezi....................................................................................................................... 54–55
BÖLÜM 16: Böbrek Üstü Bezi ................................................................................................................................. 56–57
BÖLÜM 17: Pankreas ................................................................................................................................................ 58–59
BÖLÜM 18: Eşeysel Bezler, Timüs Bezi ve Hormon Salgısının Düzenlenmesi ............................................. 60–61
Endokrin Sistem Etkinlik Yapalım ............................................................................................................................. 62–63
Endokrin Sistem Genel Değerlendirme .................................................................................................................. 64–71
DUYU ORGANLARI
BÖLÜM 19: Gözün Yapısı ve Görme Olayı ............................................................................................................ 72–75
BÖLÜM 20: Görme Bozuklukları ............................................................................................................................ 76–77
BÖLÜM 21: Kulak ....................................................................................................................................................... 78–81
BÖLÜM 22: Burun ve Dil .......................................................................................................................................... 82–83
BÖLÜM 23: Deri ......................................................................................................................................................... 84–85
Duyu Organları Etkinlik Yapalım .............................................................................................................................. 86–87
Duyu Organları Genel Değerlendirme ................................................................................................................... 88–93
1. ÜNİTE: İNSAN FİZYOLOJİSİ
01
7
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
BÖLÜM 24: Kıkırdak Doku ve Eklem ..................................................................................................................... 94–95
BÖLÜM 25: Kemik Doku .......................................................................................................................................... 96–99
BÖLÜM 26: Kas Çeşitleri ..................................................................................................................................... 100–101
BÖLÜM 27: İskelet Kaslarının Kasılma Mekanizması .................................................................................... 102–103
BÖLÜM 28: Kasılmanın Kimyasal Mekanizması ve Kasın Kısımları ............................................................ 104–105
Destek ve Hareket Sistemi Etkinlik Yapalım ..................................................................................................... 106–107
Destek ve Hareket Sistemi Genel Değerlendirme .......................................................................................... 108–113
SİNDİRİM SİSTEMİ
BÖLÜM 29: Sindirim Çeşitleri ............................................................................................................................. 114–115
BÖLÜM 30: Ağız, Yutak, Yemek Borusu ........................................................................................................... 116–117
BÖLÜM 31: Mide .................................................................................................................................................. 118–119
BÖLÜM 32: İnce Bağırsak ve Kalın Bağırsak ................................................................................................... 120–121
BÖLÜM 33: Sindirime Yardımcı Organlar ......................................................................................................... 122–123
BÖLÜM 34: Besinlerin Kimyasal Sindirimi ....................................................................................................... 124–129
BÖLÜM 35: Emilim ve Sindirim Sistemi Hastalıkları ...................................................................................... 130–131
Sinir Sistemi Etkinlik Yapalım ............................................................................................................................... 132–133
Sindirim Sistemi Genel Değerlendirme ............................................................................................................. 134–143
DOLAŞIM VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
BÖLÜM 36: Kalbin Yapısı ve Çalışması ............................................................................................................. 144–147
BÖLÜM 37: Kan Damarları.................................................................................................................................. 148–151
BÖLÜM 38: Kılcal damarda Madde Alışverişi ................................................................................................. 152–153
BÖLÜM 39: Kan Dolaşımı.................................................................................................................................... 154–157
BÖLÜM 40: Kanın Yapısı ve Görevleri .............................................................................................................. 158–159
BÖLÜM 41: Kan Grupları ..................................................................................................................................... 160–163
BÖLÜM 42: Dolaşım Sistemi Hastalıkları ......................................................................................................... 164–165
BÖLÜM 43: Lenf Sistemi...................................................................................................................................... 166–167
BÖLÜM 44: Bağışıklık Sistemi ............................................................................................................................ 168–173
BÖLÜM 45: Bağışıklık Sistemi Hastalıkları ....................................................................................................... 174–175
Dolaşım ve Bağışıklık Sistemi Etkinlik Yapalım ................................................................................................. 176–177
Dolaşım ve Bağışıklık Sistemi Genel Değerlendirme ...................................................................................... 178–187
SOLUNUM SİSTEMİ
BÖLÜM 46: Solunum Sisteminin Yapıları ......................................................................................................... 188–189
BÖLÜM 47: Soluk Alıp-Verme ............................................................................................................................ 190–191
BÖLÜM 48: Solunum Hızının Düzenlenmesi .................................................................................................. 192–193
BÖLÜM 49: Solunum Gazlarının Kanda Taşınması ......................................................................................... 194–197
BÖLÜM 50: Solunum Sistemi Hastalıkları ........................................................................................................ 198–199
Solunum Sistemi Etkinlik Yapalım ....................................................................................................................... 200–201
Solunum Sistemi Genel Değerlendirme ............................................................................................................ 202–207
8
BÖLÜM 1: Komünitenin Yapısını Etkileyen Faktörler .................................................................................... 278–279
BÖLÜM 2: Rekabet ve Av-Avcı İlişkisi ............................................................................................................... 280–281
BÖLÜM 3: Türler Arasındaki Simbiyotik İlişki ................................................................................................. 282–285
BÖLÜM 4: Süksesyon ........................................................................................................................................... 286–287
BÖLÜM 5: Popülasyon Ekolojisi ......................................................................................................................... 288–293
Ekoloji Etkinlik Yapalım ......................................................................................................................................... 294–295
Ünite Genel Değerlendirme ................................................................................................................................. 296–303
Haber Köşesi ..................................................................................................................................................................... 304
Cevap Anahtarı ....................................................................................................................................................... 305–312
2. ÜNİTE: EKOLOJİ
02
ÜRİNER SİSTEM
BÖLÜM 51: Üriner Sistem ................................................................................................................................... 208–209
BÖLÜM 52: Üriner Sistemin Yapıları ................................................................................................................. 210–211
BÖLÜM 53: İdrarın Oluşum Aşamaları ............................................................................................................. 212–215
BÖLÜM 54: Homeostasinin Sağlanması ........................................................................................................... 216–217
BÖLÜM 55: Üriner Sistem Hastalıkları ............................................................................................................. 218–219
Üriner Sistem Etkinlik Yapalım ............................................................................................................................. 220–221
Üriner Sistem Genel Değerlendirme .................................................................................................................. 222–227
ÜREME SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM
BÖLÜM 56: Erkek Üreme Sisteminin Yapısı .................................................................................................... 228–229
BÖLÜM 57: Spermatogenez ve Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü ........................................ 230–231
BÖLÜM 58: Dişi Üreme Sistemi ve Oogenez .................................................................................................. 232–235
BÖLÜM 59: Menstrual Döngü (Adet Döngüsü) ve Hormonal Kontrolü ................................................... 236–241
BÖLÜM 60: Döllenme .......................................................................................................................................... 242–243
BÖLÜM 61: Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar / Aile Planlaması ................................................................... 244–245
BÖLÜM 62: Gelişme ............................................................................................................................................. 246–249
BÖLÜM 63: Bebeğin Doğum Öncesi Gelişimi ve İzlenmesi ......................................................................... 250–251
BÖLÜM 64: Doğum .............................................................................................................................................. 252–253
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim Etkinlik Yapalım ................................................................................. 254–255
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim Genel Değerlendirme ...................................................................... 256–263
Ünite Genel Değerlendirme ................................................................................................................................. 264–275
Haber Köşesi ..................................................................................................................................................................... 276
İnsan Fizyolojisi Sinir Sistemi
Endokrin Sistem
Duyu Organları
Destek ve Hareket Sistemi
Sindirim Sistemi
Dolaşım ve Bağışıklık Sistemi
Solunum Sistemi
Üriner Sistem
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim
01
12
Nöron (Sinir hücresi): Bir nöronda, hücre gövdesi, akson ve dendritler olmak üzere üç temel kısım bulunur.
Dendritler: Çok sayıda, kısa ve dallanmış uzantılardır. Diğer hücreler-den gelen uyartıları alır, hücre gövdesine iletir.
Hücre gövdesi: Çekirdek ve diğer organelleri bulundurur. Buradan dendrit ve akson denilen uzantılar çıkar.
Akson: Dendritlerden daha uzundur. Aksonların sonlandığı ve dallana-rak genişlediği bölgeye akson ucu denir. Aksonlar;
✓ Salgıladıkları kimyasal maddelerle uyartıları diğer bir sinir hücresi-ne veya tepki organına iletilir.
✓ Uzunluğu yaklaşık 1 cm’den 1 m’ye kadar değişir.
✓ Bazılarının etrafı Schwan hücreleri ile sarılıdır. Bu hücreler miyelin kılıf denilen bir örtü oluşturur. Miyelin kılıf uyartı iletimini hız-landırır. Miyelin kılıf Schwan hücreleri arasında kesintiye uğrar. Kesintinin olduğu boşluklara Ranvier boğumları adı verilir.
Sinir hücreleri, yaptığı göreve göre üç gruba ayrılır:
Duyu nöronu: Duyu organları ve vücudun çeşitli bölümlerinden aldıkları uyarıları merkezî sinir sistemine taşır.
Ara nöron: Merkezi sinir sisteminde bulunur. Duyu ve motor nöron-lar arasındaki bağlantıyı sağlar. Gelen uyartıları değerlendirerek oluş-turduğu cevabı motor nöronlara iletir.
Motor nöron: Merkezi sinir sisteminden aldığı uyarıları efektör organ-lara (kas, bez vb.) taşır. Bu nöronların zarar görmesi tepki oluşumunu engeller.
Sinir sisteminde nöronlardan başka hücreler de bulunur. Bunlara nöroglia (glia) hücreleri denir. Bu hücreler,
✓ Nöronlardan farklı yapıya sahiptir.
✓ Nöronlardan fazla sayıdadır.
✓ Nöronlara destek olurlar.
✓ Nöronların beslenmelerine yardımcı olurlar.
✓ Nöronların etrafındaki iyon derişimini kontrol ederler.
✓Nöronların metabolizmalarını ve faaliyetlerini düzenler.
✓Uyartı iletemezler.
GöreviBulunduğu yer
Schwan hücresi
Astrosit
Ependim hücresi
Mikroglia
Oligodendrosit Merkezi sinir sistemi
Çevresel sinir sistemi
Merkezi sinir sistemi
Merkezi sinir sistemi
Merkezi sinir sistemi
Miyelin kılıfı oluşturarak elektriksel yalıtımı sağlar.
Miyelin kılıfı oluşturarak elektriksel yalıtımı sağlar.
Nöronlara yapısal olarak destek olur. Kan-beyin bariyerini oluş-turur ve kandaki madde alışverişini sağlar.
Merkezî sinir sisteminin boşluklarını örter.
Sinir doku içerisinde hücresel savunma oluşturur.
Özellikler
Glia ç
eşitler
i
BÖLÜM 2: Nöronların Yapısı ve Çeşitleri
Motor nöron Ara nöron
Duyu nöronu
Mikroglia
Oligodendrosit
Astrosit
Nöron
Nöron
Dentrit
AksonÇekirdek
Renvier boğumu
Miyelin kılıf
Hücre gövdesi
Schwan hücresi
SİN
İR S
İSTE
Mİ
13
Nöronların Yapısı ve Çeşitleri
1. Birsinirhücresindeoluşanimpulsun;
I. akson, II. dendrit, III. hücre gövdesi
yapılarındangeçmesırasıaşağıdakilerinhangisin-dedoğruolarakverilmiştir?
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III D) II - III - I E) III - I - II
2. Nöronlar fonksiyonlarına göre üç gruba ayrılır.
a. Duyu nöronu b. Ara nöron c. Motor nöron
Bunöronlardan;
I. merkezi sinir sisteminde oluşan cevabı tepki orga-nına götürme,
II. uyarıları değerlendirme ve cevap oluşturma, III. reseptörlerden gelen uyarıları alıp merkezi sinir
sistemine taşıma
görevleriniyerinegetirenleraşağıdakilerdenhangi-sindedoğruolarakeşleştirilmiştir?
I II III A) a c bB) b a cC) b c aD) c a bE) c b a
3. Olgunlaşmış bir sinir hücresinde aşağıdakilerdenhangisibulunmaz?
A) Mitokondri B) SentrozomC) Çekirdek D) Enzim E) Ribozom
4. Biruyarıyatepkiverilmesisürecinde;
I. ara nöron, II. motor nöron, III. duyu nöronu
yapılarınıngörevalmasırasıaşağıdakilerinhangi-sindedoğruolarakverilmiştir?
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III D) III - I - II E) III - II - I
5. Bir refleks yayında yer alanmotor nöronun işlevyapamamasınabağlıolarak;
I. reseptörde oluşan uyarının merkezi sinir sistemine taşınması,
II. merkezi sinir sisteminde uygun cevabın oluşturul-ması,
III. merkezi sinir sisteminde oluşan cevabın efektöre iletilmesi
durumlarınınhangilerindeaksaklıklargözlenir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
6. İnsan sinir sisteminde nöronlar ve çok fazla nöroglia adı verilen yardımcı hücreler bulunur.
Nörogliahücreleri;
I. impuls iletimi, II. nöronların beslenmesi, III. atıkların uzaklaştırılması
görevlerindenhangileriniyerinegetirir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
14
BÖLÜM 3: Nöronlarda İmpuls Oluşumu ve İletimi
Nöronun Uyarılması
Bir alıcı (reseptör) tarafından alınan herhangi bir etkene (ses, ışık, kan basıncı, ağrı vb.) uyarı denir.
İmpuls: Uyarıların nöronda oluşturduğu elektriksel ve kimyasal değişimlerdir.
Eşik değer: Bir nöronun uyarılması için gereken en az uyarı şiddetidir.
Ya hep ya hiç kuralı: Bir nöronun eşik değerden daha düşük şiddetteki uyarıya cevap vermeyip eşik değerde veya üzerindeki uyarılara ise tam cevap vermesidir.
Tepki şiddeti
Uyarı şiddeti
Zaman (milisaniye)
Bir nöronda
Nöron demetleri: Birden fazla nörondan oluşur. Demet-teki nöronların,
✓ Eşik değerleri birbirinden farklıdır.
✓ Tepki kuvvetleri birbirinden farklıldır.
Bu nedenle sinir demetlerinin ya hep ya hiç kuralına uymadığı görülür. Fakat demet içindeki her bir nöron bu kurala uyar.
Uyarı şiddeti
Zaman (milisaniye)
Tepki şiddeti Bir nöron demetinde
Ya hep ya hiç prensibine göre eşik değerin üzerin-deki uyarılar nöronlarda maksimum tepkiye neden oluyor ve bu impulslar aynı şekilde taşınıyorsa uya-rıların şiddetini nasıl algılarız?
✓ Uyarının şiddeti arttığında nöronda daha sık ve daha fazla sayıda impuls oluşur.
✓ Beyindeki duyu merkezleri, gelen impulsların sıklığı-nı, sayısını yorumlar ve uyarının şiddetini belirler.
✓ Ilık nesneye dokunduğumuzda daha az sıklıkta ve az sayıda impuls oluşur. Sıcak nesneye dokunduğumuz-da daha sık ve fazla sayıda impuls oluşur. Örneğin;
Ilık
Sıcak
Zayıfuyaran
Orta şiddetteuyaran
Kuvvetliuyaran
Sinir
İğne
Deri
İmpulsun sayısı uyarının;✓ şiddetine, ✓ tekrarlanma sıklığına,✓ etkileme süresinebağlı olarak değişir. Bunların artması impuls sayısını artırır. Bir sinir hücresi eşik değerdeki bir uyarıyla uyarılırsa bir veya birkaç impuls meydana gelir. Uyarının şiddeti artırıldıkça impuls sayısı da artar.
15
Nöronlarda İmpuls Oluşumu ve İletimi
1. Aşağıdaki grafikte bir nörona gelen üç farklı uyarının şiddeti gösterilmiştir.
Uyarı şiddeti
(E.D: Eşik değer)
E.D
Uyarılar1 2 3
Buna göre numaralandırılmış uyarı şiddetlerininhangilerindeilgilinörondaimpulsoluşumugözle-nir?
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 D) 1 ve 2 E) 1, 2 ve 3
2. Aşağıdaki şekilde ılık ve sıcak bir cisme dokunuldu-ğunda oluşan impuls sayıları gösterilmiştir.
Ilık
Sıcak
Buna göre, reseptörlere ulaşan uyarının şiddetiarttığında impuls sıklığı ve sayısı aşağıdakilerinhangisindeverildiğigibideğişir?
İmpuls sıklığı İmpuls sayısıA) Azalır ArtarB) Değişmez ArtarC) Artar ArtarD) Azalır AzalırE) Değişmez Azalır
3. Birnöronun;
✓ eşik değerden daha düşük şiddetteki uyarılara ce-vap vermediği,
✓ eşik değerde veya eşik değerin üzerinde olan uya-rılara tam cevap verdiği
bilindiğinegöre,budurumugösterengrafikaşağı-dakilerinhangisindedoğruolarakverilmiştir?
B)A)
Eşik değer
Elektriksel yük değeri
Zaman
Eşik değer
Elektriksel yük değeri
Zaman
E)
Eşik değer
Elektriksel yük değeri
Zaman
D)C)
Eşik değer
Elektriksel yük değeri
Zaman
Eşik değer
Elektriksel yük değeri
Zaman
4. “Ya hep ya hiç”prensibinegöre,eşikdeğerinüzerin-dekiuyarılarnöronlardamaksimumtepkiyenedenoluyorsa,uyarılarınşiddetininalgılanması;
I. impuls hızının artması, II. impuls frekansının artması, III. impuls sayısının artması
durumlarındanhangilerisayesindesağlanır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
top related