jak naprawić klin podatkowy - polityka insight

1

2

Czym jest klin podatkowy

• To różnica między całkowitym kosztem zatrudnienia pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, umowę-zlecenie lub umowę o dzieło, a wynagrodzeniem na rękę, jakie ten pracownik otrzymuje.

• Inaczej mówiąc, klin podatkowy jest sumą danin publicznych płaconych przez pracownika i pracodawcę z tytułu zawartej umowy.

3

Klin podatkowy to wróg polskich przedsiębiorców• 56 proc. przedsiębiorców uważa, że główną przeszkodą w

prowadzeniu biznesu są podatki (na pewno nie chodzi o CIT),

• 47 proc. uważa, że problemem są pozapłacowe koszty pracy,

• 44 proc. deklaruje, że problemem jest płacenie składek nawet wtedy kiedy nie mają przychodów,

• 89 proc. uważa, że zmiana klina podniesie wynagrodzenia pracowników.

4

Klin podatkowy nie jest wysoki w Polsce

Źródło: OECD.

Wysokość klina podatkowego w krajach OECD w 2014 r. (proc.)

5

Podatki to mała część klina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie OECD.

Udział podatków w przeciętnym klinie podatkowym (proc.)

6

Klin jest mało progresywny…

Źródło: OECD

7

… a nawet degresywny

Źródło: OECD

8

Co jeszcze lepiej widać tutajRóżnica w klinie podatkowym dla 400 i 267 proc. przeciętnego wynagrodzenia (pkt. proc.)

9

Klin nieprzyjazny rodzinom

Źródło: OECD.

10

Jest też zróżnicowany

Źródło: Stan na 2015 r. Opracowanie własne.

11

Elastyczne formy zatrudnienia coraz popularniejszeLiczba pracujących Polaków (prawa oś) oraz liczba pracujących według różnych form zatrudnienia (lewa oś) w latach 2002-2014 (mln)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów i GUS.

12

Młodzi i starzy częściej pracują na umowach cywilnoprawnych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Diagnozy Społecznej z 2015 r.

Jaki odsetek w danej grupie wieku stanowią osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych (proc.)

13

Prestiż państwa a klin podatkowy

• 53 proc. Polaków potępia zatajanie bądź ukrywanie części osiąganych dochodów,

• ale 37 proc. usprawiedliwia takie praktyki w przekonaniu, że podatki w Polsce są za wysokie, a zarobki zbyt niskie,

• 4 proc. jest w stanie to pochwalić (zatajanie dochodu) jako przejaw zaradności życiowej,

• 19 proc. Polaków ufa państwu, podczas gdy w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej ten odsetek jest dwukrotnie wyższy – 38,5 proc. w Czechach czy 45 proc. w Estonii. Przeciętnie w krajach europejskich zaufanie do instytucji publicznych wynosi 54,6 proc., a w rekordowej Norwegii to nawet 80,6 proc.

14

Polacy nie rozumieją podatków i składek

Źródło: Opracowanie własne na podstawie McGraw Hill Financial, Standard and Poor.

Odsetek respondentów w danym kraju który potrafi zdefiniować poprawnie co to jest dywersyfikacja ryzyka, inflacja, oprocentowanie i procent składany

15

Klin i konkurencyjność gospodarkiZależność między wartością wskaźnika granicy do lidera Doing Business (Distance to Frontier, w punktach) a klinem podatkowym w krajach OECD w 2014 r. (proc.)

Zależność między wartością Globalnego Indeksu Konkurencyjności (pkt.) a klinem podatkowym w krajach OECD w 2014 r. (proc.)

16

Jakie zasady powinien realizować idealny system podatkowy:1. Zasadę korzyści – obywatele powinni płacić podatki

proporcjonalnie do korzyści, które osiągają z konsumpcji dóbr publicznych;

2. Zasadę możliwości zapłaty - wysokość podatku powinna być uzależniona od możliwości jego zapłaty przez podatnika;

3. Sprawiedliwość poziomą - równe traktowanie osób, które znajdują

się w takiej samej sytuacji materialnej; 4. Sprawiedliwość pionową - osoby w lepszej sytuacji materialnej

płacą większe podatki niż osoby w gorszej sytuacji; 5. Niskie koszty poboru - powinny być sprowadzone do minimum; 6. Nieuchronność opodatkowania - by podatnik nie starał się

uniknąć czy ominąć podatku;

7. Neutralność – system podatkowy nie powinien zniekształcać alokacji dokonującej się na rynku, szczególnie nie powinien negatywnie wpływać na decyzje dotyczące podaży pracy i kapitału;

8. Dogodność dla podatników - system powinien być prosty, przejrzysty i zrozumiały dla podatników.

17

Jest śmierć i podatki, ale podatki są gorsze, bo śmierć przynajmniej nie trafia się człowiekowi co roku.

Terry Pratchett (z książki Kosiarz)

18

Cel:

19

Co robić? Trzyelementowa skonsolidowana reforma1. Skonsolidowana reforma klina podatkowego,

2. Wprowadzenie single contract w Polsce,

3. Poprowadzenie kampanii społecznej towarzyszącej zmianom.

20

Skonsolidawana reforma

• Po pierwsze, trzeba powołać zewnętrzny zespół, który opracuje założenia reformy klina podatkowego.

• Po drugie, do przeliczenia neutralności zmian dla sektora finansów publicznych trzeba połączyć bazy danych Ministerstwa Finansów, ZUS i NFZ.

• Po trzecie, uprośćmy składki wchodzące w skład klina (przy zachowaniu odrębności składki emerytalnej).

• Po czwarte, ustalmy jedną podstawę opodatkowania i oskładkowania klina.

• Po piąte, skonsolidujmy instytucje poboru danin publicznych.

• Po szóste i najważniejsze, wprowadźmy progresywny klin podatkowy, korzystając z wachlarza możliwych rozwiązań.• Degresywna kwota wolna dla podatko-składki.• Ograniczenie kosztów uzyskania przychodu.• Rezygnacja z górnego limitu dochodu, od którego opłaca się

składki emerytalne (dodatkowy dochód to podatek).• Ograniczenie korzystania z umów zlecenia i o dzieło.

21

Single contract w Polsce

• Po pierwsze, umowy o pracę na czas określony i nieokreślony zostałyby zastąpione przez jedną umowę prawa pracy.

• Po drugie, przywileje pracowników by stopniowo rosły.• Likwidacja przywilejów na rynku pracy dla wybranych

grup społecznych (brak opłacania składek dla studentów, 80 proc. płacy minimalnej dla absolwentów i ochrona 4 lat przed emeryturą).

• Maksymalna suma lub okres na który zawierane są umowy cywilnoprawne, a w dłuższej perspektywie objęcie ich takim samym poziomem podatko-składki.

22

Reformie musi towarzyszyć kampania społeczna

• Problem klina podatkowego jest nudny i techniczny w swojej naturze, dlatego trzeba zacząć od tworzenia platformy do dyskusji.

• Trzeba znaleźć grupę docelową.• Konieczny jest lider polityczny projektu.• Za komunikację muszą odpowiadać specjaliści.• Wykorzystać ekspertów międzynarodowych i krajowych

jako apostołów zmiany.

23

Polityczny leadershipTrzy strumienie polityki i agenda setting

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kindgdon (1984).

Dziękuję

24

i zapraszam do kontaktu:p.arak@politykainsight.pl@piotrarak

25