gebelİkte sik gÖrÜlen rahatsizliklar

GEBELİKTE SIK GEBELİKTE SIK GÖRÜLEN GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR RAHATSIZLIKLAR

Öğrenme HedefleriÖğrenme Hedefleri

Gebelikte sık karşılaşılan problemleri sayabilecek

Bu sorunlarının meydana geliş sebeplerini kavrayabilecek

Gebelikte karşılaşılan sorunlara yönelik uygulamaları bilecek

Minör sorunlar olarak ele alınır

Minör değil

Çoğu, fizyolojik ve anatomik

değişikliklerin bir sonucu olarak

ortaya çıkar

Birinci Trimestir SorunlarıBirinci Trimestir Sorunları

Bulantı-Kusma

Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması

Yorgunluk

Sık İdrara Çıkma

Üriner Sistem Enfeksiyonu

Göğüslerde Hassasiyet

Pityalizm

Vajinal Akıntıda Artma

Bulantı-KusmaBulantı-Kusma

%90’ınını etkiler

Nedeni tam olarak bilinmemektedir

Bulantı-Kusma Bulantı-Kusma VarsayımlarVarsayımlarHormonal değişiklikler

Fizyolojik değişiklikler

Metabolik değişiklikler

Psikolojik faktörler

yapılacaklaryapılacaklar

Rahatsız edici kokulardan veya etkileyen

diğer faktörlerden kaçınmak

Diyetin ayarlanması;

Sabahları küçük bir dilim ekmek, yağsız

tost veya tuzlu kraker yemek

Katı-sulu yiyecekleri aynı anda almaktan

kaçınmak

Kuru, yağsız, az az ve sık aralarla

beslenmek

Ağır kokulu, baharatlı ve aşırı yağlı

yiyeceklerden kaçınmak

Soda gibi karbonatlı içecekler içmek

Yatmadan önce sütlü içecekler tüketmek

Gün içerisinde zencefil tüketmek

Kusma duyusunu uyarabileceği için

yemekten hemen sonra dişleri

fırçalamamak

Gün içerisinde ani pozisyon

değişikliklerinden kaçınmak

Hipotansif duruma bağlı ortaya

çıkabilecek bulantıyı önlemek için

yataktan yavaş yavaş kalkmak,

Açık havada yürümek

Bulantı-kusma yoğun ise hekime

başvurması önerilir

Kadında günde bir defadan fazla kusma,

ağız kuruluğu, idrar konsantrasyonunda

azalma gibi dehidratasyon belirtileri

görülüyorsa en yakın sağlık kuruluşuna

başvurması önerilir.

Çok zor durumda kalmadıkça

antiemetik kullanılmamalıdır

Gastroözefagal ReflüGastroözefagal Reflü

Alt özefagal sfingterin

relaksasyonu

Midenin pozisyonun değişmesi

neden olabilmektedir

yapılacaklaryapılacaklarÇikolata, narenciye ve suları, domates ve

domates ürünleri, hardal, sirke, naneli

gıdalar, baharatlı, yağlı yiyecekler asit

yapımını artıracağı için tüketilmemelidir.

Kafein içeren içecekler (kahve, çay, kola)

kapakçık basıncını düşürür, bu yüzden

bunlardan uzak durmak gerekir.

Alkol kapakçık basıncını düşürüp reflü

oluşmasını kolaylaştırır.

Burun Tıkanıklığı ve Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması Burun Kanaması (Epistaksis)(Epistaksis)

Burun mukozasının artan

östrojenin etkisiyle hiperemik ve

ödemli olması ile görülür

Bunun sonucunda burun

tıkanıklığı, burun akıntısı ve burun

kanaması gelişebilir.

YapılacaklarYapılacaklarSorunun çözümü için öncelikli olarak

yapılacak şey, yatak başını yükseltmek ve

odayı nemlendirmektir.

Serum fizyolojik ile burun temizliği

Sorunun çözümü için soğuk hava buharı,

maden tuzu, burun damlaları yardımcı olabilir

Dekonjestanlar ve burun spreylerinin

tıkanıklığını artırarak başka diğer

rahatsızlıklara neden olabileceği içim

kullanımından mümkünse kaçınılmalı

Burun kanaması olduğunda baş öne doğru eğilmeli, burun kanatları birbirine yapıştırılacak şekilde parmakla burun kanatlarına bastırılmalıdır.

Burun köküne baskı veya buz torbası uygulaması da faydalı sonuç verebilir.

Yapılan ilk yardıma rağmen durdurulamayan burun kanamalarında zaman kaybetmeden tansiyon kontrol edilmeli ve hekime başvurulmalıdır.

YorgunlukYorgunlukGenellikle ilk trimestirde olmakla

birlikte gebelik süresince devam edebilir.

Gebelikte yorgunluğun nedeni henüz tam olarak açıklanamamıştır.

Östrojen, progesteron ve hCG seviyelerindeki artış, gebeliğe olan psikolojik yanıt ve gebeliğin gerektiği fiziksel ve psikolojik adaptasyon buna neden olabilir

Yorgunluk hem bireysel hem de bütüncül bakımı gerektiren bir kavramdır.

Bu durum kadını iyi hissetme halini, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme durumunu, ailesi ve arkadaşlarıyla olan ilişkilerini ve gebeliğin getirdiği problemlerle baş etme düzeyini etkilemektedir.

Kuru kayısı, badem, fındık, ceviz,

şeftali, bal gibi enerji veren

besinler tüketmesi söylenmelidir.

Geceleri erken yatmalı ve

sorumlulukları aile üyeleri ile

paylaşmalıdır

Sık İdrara Sık İdrara ÇıkmaÇıkma

İntravasküler volümün ve

gromerüler filtrasyon hızının

artması gebelikte idrar üretimini

artırır.

Büyümekte olan uterusun

mesaneye yaptığı bası sonucunda

ise sık idrara çıkma görülür

Genişlemekte olan uterus, ilk

trimestirde hala pelvik bir

organdır

Bu nedenle genişleyen uterus

mesane üzerine baskı yapar ve

idrara çıkma sıklığını artırır

Bu durum ikinci trimestirde uterusun

abdominal kaviteye doğru açılarak,

abdominal bir organ olmaya

başlamasıyla azalır.

Fetus başının prezentasyonu ile son

trimestirde mesaneye olan baskı yeniden

artar, mesane kapasitesi azalır ve gebe

kadın tekrar sık idrara çıkmaya başlar.

Gebelik Öncesi Gebelik Sonrası

Gebelikte idrara çıkma sıklığının

azaltılmasına yönelik bir önlem yok

Gebelikte sık idrara çıkmayı

önlemek için sıvı alımı

kısıtlanmamalıdır; ancak yatmadan

önce sıvı kısıtlaması yapılabilir

İdrar kaçırma ve üriner enfeksiyon riskini

azaltacağından dolayı mesanenin düzenli

olarak boşaltılması (uyanıkken her iki

saatte bir), idrar kaçırma şikayeti varsa,

gün boyunca emici petler kullanılması

önerilmektedir. Başaltımın kontrolüne ve iyi bir perineal

tonüsün sürdürülmesine yardım edeceği için Kegel egzersizleri önerilebilir

Memelerde Dolgunluk ve Memelerde Dolgunluk ve HassasiyetHassasiyetMemelerde hassasiyet gebeliğin erken

dönemlerinde başlar ve gebelik

süresince devam eder

Estrojen ve progesteronunun etkisi ile

meme bezlerinin dokusunda artma,

vaskülarizasyonda artma, pigmentasyon,

meme boyutları ve meme uçlarındaki

duyarlılığının artmasına, memelerde

sızlama ve acı duygusuna neden olur

Memeleri iyi saran, sıkmayan ve

destekleyen sutyen kullanmak,

Çok ağrılı durumlarda soğuk

uygulama yapmak,

Hijyeni sürdürmek için ılık su

memeleri yıkamak,

Meme uçlarına yumuşatıcı pomatlar

sürmek bu rahatsızlıkları azaltabilir

PityalizmPityalizmGenellikle ilk 1 ayda görülürGebelikte nadiren görülen bir

durumdur. Keskin, acı ve aşırı miktarda salya

üretimi vardır. Nedeni tam olarak bilinmemekle

birlikte, artan östrojen seviyesi ya da bulantı sonucu ağza gelen salgıların farkında olarak ya da olmayarak yutulması nedeniyle görülebildiği düşünülmektedir

ağız içinin çalkalanması,

Sakız çiğneme,

Sert bir şekerlemenin emilmesi

problemi en aza indirmeye yardımcı

olur

Nişastalı yiyeceklerin kullanımının

azaltılması gerekir

İKİNCİ ve ÜÇÜNCÜ İKİNCİ ve ÜÇÜNCÜ TRİMESTİRLERTRİMESTİRLER

İkinci ve üçüncü trimestirlerde

oluşan problemleri sınıflamak

zordur

Çünkü problemlerin çoğu, gebeliğin

getirdiği fizyolojik değişimlerin bir

sonucu olarak görülmektedir

PikaPikaPika sendromu yabancı madde

yeme alışkanlığı anlamına gelir. Toprak, kil, kiremit tozu, kağıt,

buz, limon tuzu, nişasta, un, kabartma tozu, kireç, kum, boya gibi maddelerin yenmesi ile ortaya çıkan bir durumdur.

Bunun gelişme nedeni daha çok demir, bakır ve çinko eksikliğine bağlı olmaktadır.

Bu durum genelde yetersiz beslenen genç annelerde sıklıkla görülmektedir.

Pikanın bir nedeni de bulantı hissini azalttığı görüşüdür.

Gebe bu durumda hekime başvurması konusunda eğitilmelidir (1, 8, 12).

Variköz Venler ve Variköz Venler ve Ayaklarda ÖdemAyaklarda ÖdemGebeliğin ikinci ve üçüncü

trimestirlerinde alt ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi, progesteronun gevşetici etkisi, ileri anne yaşı, herediter faktörler, aşırı kilo alımı, fazla ayakta durmayı gerektiren işler, çoğul gebelik, iri fetüs ve konstipasyon gebelikte vulva ya da alt ekstremitelerde variköz venlerin oluşumuna yatkınlığı artırmaktadır

Gebeliğe bağlı oluşan basit varisler, tedavi edilmezse tromboz, emboli, kronik damar yetmezliği, daha sonra da varikoz ülserlere yol açabilmektedir.

Venöz tromboembolizm maternal mortalite ve morbiditeye neden olabilen, yaygın olmayan bir hastalıktır.

Venlerin büyüyen uterus

nedeniyle baskılanması, alt

ekstremitelerde artan hidrostatik

basınca ve sonuçta ayak ve ayak

bileğinde ödeme neden

olmaktadır.

Bu problemin çözümünde amaç venöz dönüşü artırmaya yardımcı olmaktır.

Bunun için gebe kadına; yürüme, koşma, bisiklet, yüzme gibi alt bacak kaslarını çalıştıran düzenli egzersizler yapması (haftada üç gün 30-40 dakika), uzun süre oturmaktan ya da ayakta durmaktan kaçınması, venöz basıncı artıracağı için bacak bacak üstüne artmaktan kaçınması, sıkan çoraplar ve giysiler kullanmaması, destekleyici ve elastik çoraplar giymesi, otururken ya da dinlenirken bacaklarını ve kalçasını yükseltmesi önerilebilir.

Ödemi azaltmak için diyette tuz ayarlaması yapmak, sıkı jartiyer ve çorap kullanımından kaçınmak, rahat ayakkabı giyinmek ve ayak egzersizleri yapmak önerilmelidir.

Ayrıca hastalara mevcut basıyı azaltmak için yan taraflarına dönerek uyumaları söylenmelidir.

GazGaz

Gastrointestinal motilitenin azalması,

büyüyen uterusun kalın barsaklar

üzerine baskısının artması,

barsakların boşalmasının gecikmesi,

hava yutma gebelikte gaz oluşumuna

neden olan faktörlerdir

Sık sık, az az yemek, gaz yapıcı ve

asit artırıcı yiyeceklerden kaçınmak,

yiyecekleri iyice çiğnemek,

her gün düzenli egzersiz yapmak,

düzenli barsak alışkanlığı

geliştirmek önerilir

KonstipasyonKonstipasyonProgesteron düzeyindeki artışın

barsak motilitesini azaltması, büyüyen uterusun barsaklara

baskı yapması, Fe prepatratları kullanılması, yetersiz sıvı alınması, yetersiz egzersiz alışkanlığı beslenme düzensizlikleri

gebelikte konstipasyona neden olmaktadır

Günlük oral sıvı alımı –özellikle su- 2500-3000 cc’ye çıkarılmalı,

Lifli besinler tüketilmeli, Günlük düzenli egzersiz yapılmalıdırSabah aç karına bir bardak kuru erik

suyu ya da ılık içecekler de yardımcı olabilir

Kadına defekasyon hissi geldiğinde mümkün olduğunca geciktirmemesi önerilmemelidir

Konstipasyonu önlemek için

meyve ve sebze gibi lifli besinler tüketmesi, yeterli sıvı alması, dolaşımı düzenlemek için düzenli egzersiz yapması, uzun süre ayakta durmaktan kaçınması, rahatlığı sağlamak için soğuk yaş uygulama ve oturma banyoları yapması önerilebilir

hemoroidlerhemoroidler

Hemoroidler, ağrı ve yanma hissini

hafifletmek için bölgesel anestetik ve

steroidlerle tedavi edilmelidir

Hemoroid ciddi derecede ağrı ve

hassasiyete neden oluyorsa sağlık

personeli ile iletişime geçilmelidir

Cerrahi müdahale gerekiyorsa,

doğumdan sonra yapılması tercih edilir

Sırt AğrısıSırt AğrısıGebelikte büyüyen uterus ve kilo

alımına bağlı vücut ağırlık merkezinin değişmesi,

lordoz görülmesi, sarkık karın ya da karın

duvarındaki zayıflık, vücut mekaniklerinin uygun

kullanılmaması nedeniyle olur.

Gebelikte hafif derecede sırt ağrısı;

özellikle üçüncü trimestirde gebelik

nedeniyle kadının ağırlık merkezinin

değişmesine bağlı olarak yaygın bir

şekilde görülür ve sırtında dik

dururken zorlanma hissedilir

Gebelikle birlikte simfisis pubis Gebelikle birlikte simfisis pubis üzerinde, umblikus seviyesinde olan üzerinde, umblikus seviyesinde olan ağırlık merkezi, öne doğru değişir.ağırlık merkezi, öne doğru değişir.

Hafif egzersizler -özellikle gerilme

hareketi- endorfin salgılanmasına sebep olabilir ve bu da sırtta hissedilen ağrıyı hafifletir.

Hafif masaj ve yastıkla destekleme hafif ağrılarda faydalı olabilir

Uygun vücut mekaniklerini kullanması,

Pelvik taban egzersizleri uygulaması,

Vücut ağırlığının eşit dağılımını

sağlayacak yükseklikte ayakkabı

giymesi,

Yorgunluktan kaçınması önerilir.

Ağır şeyler kaldırmaktan kaçınmak,

yerden birşeyleri kaldırırken sırtı dik

tutmak ve dizleri bükmek,

mümkün olduğunca kaldırılacak

objeye yaklaşmak sırt ağrılarının

azalmasına yardımcı olacaktır.

Hareketsiz kalmaması söylenir.

Bacak KramplarıBacak Krampları

Büyüyen uterusun bacak

sinirlerine yaptığı bası,

kalsiyum yetersizliği,

bacaklarda staz ve hareketsizliğe

bağlı olabilir

Bacaklara masaj yapması,

diyetinde bol kalsiyum içeren

yiyecekler tüketmesi

hareketsiz kalmaması önerilir

Krampları önlemek için kadının hafif, topuğu yüksek olmayan ayakkabılar giymesi,

yatmadan önce bacaklarını kasıklardan ayaklarına doğru titreşim halinde sallaması

ayağın fleksiyona getirilmesi bacak kramplarında oluşan rahatsızlıkları önlemede kullanılmaktadır.

Kadına 1 litreden fazla süt içmemesi söylenmelidir.

Solunum SıkıntısıSolunum SıkıntısıNedeni gebeliğin son aylarında

büyüyen uterusun diafragma üzerine yaptığı basınç ve oksijen tüketiminin artışıdır

Sırt üstü yatma gebelerde sıkıntı hissi yaratabilir

Eğer sıkıntı hissi gebeliğin ilk aylarında rahatsızlık yaratıyorsa, kalp hastalığı yönünden araştırılmalıdır

Sırt üstü yatmaması,

Sık aralarla dinlenmesi,

Sıkıntı hissini azaltmak için gün

boyunca sandalyede otururken

esneme hareketleri yapması

Ayağa kalktığında uygun bir

postür kullanması,

Sıkıntı geceleri artıyorsa,

yatarken başının ve omuzlarının

altına birkaç yastık koyarak

desteklemesi önerilebilir

Uyuma GüçlüğüUyuma Güçlüğü

Büyüyen uterus,

Aktif bir fetus,

Sık idrara çıkma,

Solunum sıkıntısı

Bacak krampları gibi rahatsızlıklar

uyumayı güçleştirirler

Cilt ve Deri Cilt ve Deri DeğişiklikleriDeğişiklikleriDeri pigmentasyonu ilk olarak

areola, meme ucu, vulva ve

perineal alanda olmaktadır

Abdomenin ortasında umblikustan pubik alana kadar uzanan pigmente olmuş bir çizgi oluşabilir

Gebelikte yüzde, özellikle göz çevresinde halk arasında gebelik maskesi olarak bilinen klosma oluşabilir

Ayrıca abdomende, bacaklarda ya da memede stria denilen kırmızımsı, dalgalı çizgiler görülebilir.

Bazı makyaj malzemeleri, kolonya, parfümler, sabun ve nemlendiriciler gibi kozmetik ürünler de özellikle güneş temasını takiben bu tür lekelenmelere neden olabilir.

Bu nedenle bu tür ürünlerin güneşle temasından kaçınılmalıdır.

Gebelik maskesi sadece güneşe maruz kalan bölgelerde oluşur.

Bu nedenle güneş ışınlarının dik olduğu saatlerde güneşe çıkılmaması ve çıkılacağı zaman koruyucu güneş kremi kullanılması önerilmelidir.

Güneş kremleri hem UV-A, hem de UV-B içermelidir.

UV-A camdan da geçebilir, bu nedenle dışarı çıkmasa bile güneş kremi sürmesi söylenmelidir.

Gebelik maskesine bağlı Beden

İmgesinde BozulmaDış görünüşteki değişime bağlı

Durumsal Düşük Benlik SaygısıMetabolik ihtiyaçların artmasına

bağlı Beslenmede dengesizlik: Gereksiniminden fazla

Gebelikteki cilt ve deri değişikliklerine ilişkin Bilgi eksikliği

Gebelikte cinsel ilişkiye ilişkin mitlere

bağlı Cinsel örüntülerinde bozulma

Büyüyen uterus nedeniyle ağırlık

merkezinin değişmesine bağlı

Fiziksel mobilitede bozulma

Progesteronun bağırsaklar üzerindeki

gevşetici etkisine bağlı Konstipasyon

Gebeliğe bağlı Bulantı

Kusmaya bağlı Sıvı volüm

dengesizliği riski

Sık idrara çıkmaya bağlı Uyku

örüntüsünde bozulma

Gebelik nedeniyle hareket

kısıtlamasına bağlı Yorgunluk

Bel ağrısına bağlı Anksiyete

Bilgi düzeyini güçlendirmeye

hazır oluş

Kontraksiyonlara bağlı korkuyla

baş etmeye hazır oluş