fmea- hata modu ve etkileri analizi (hmea)kisi.deu.edu.tr/murat.tanik/fmea.pdf · hmea (hata modu...

FMEA- Hata Modu ve Etkileri Analizi (HMEA)

Risk Seviyeleri

Kabul edilemez risk bölgesi

Riskin ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı veya çok maliyetli olduğu tolare edilebilir risk bölgesi

Kabul edilebilir risk bölgesi

Önemsiz risk bölgesi

HMEA (Hata Modu ve Etkileri Analizi)

HMEA- FMEA (Failure Mode and Effects Analysis)

• Olası hata türlerinin belirlenmesi ve etki şiddetlerinin derecelendirilmesi

• Kritik ve önemli özelliklerin belirlenmesi • Ortaya çıkabilecek tasarım ve süreç yetersizliklerinin önem

derecesine göre sıralanması • Ürün ve süreçte ortaya çıkabilecek problemlerin önlenmesine

yardımcı olunması • Kritik noktaların hata risklerinin ortadan kaldırılması ile ürünü

geliştirecek değişikliklerin, prosedürlerin ve testlerin belirlenmesi

için kullanılan bir araçtır.

HMEA’den Beklenen Faydalar

• Ürün ve süreçteki hata türlerinin sistematik olarak gözden geçirmesi

• Hataları ve etkilerini tanımlaması

• Hata oranlarını ve türlerini tanımlaması; gerekli muayene programlarının kurulmasını sağlaması

• Yapılan değişikliklerin olabilecek etkilerini tanımlaması

• Yüksek riskli bileşenlerin nasıl güvenilir hale getirilebileceğini tanımlaması

HMEA Tipleri

• Tasarım HMEA: Ürün deneme safhasından önce

tasarım esnasında veya ürünün fizibilite çalışmaları

esnasında karmaşık ürünlerdeki ana riskli bölgeleri

bulup ortaya çıkarmak için yapılan HMEA çalışması

• Süreç HMEA: Uygulanan imalata ilişkin süreç hata

türlerini tanımlayan, hataların müşteride olabilecek

etkilerini değerlendiren, hataların ortaya çıkma

nedenlerini inceleyen bir HMEA çalışması

FMEA ile ilgili standartlar

• MIL-STD 1629A havacılık ve savunma şirketleri• SAE J 1739 Otomotiv sektörü• IEC 60812 Diğer

HMEA Ekibi

• HMEA bireysel olarak değil ekip halinde geliştirilmelidir.

• Ekip elemanlarının sayısı 3 – 7 kişi olmalıdır.

• Ekibe katılanlar incelenmekte olan tasarım, imalat, montaj ve kontrol işlemlerinde tecrübeli ve uzman kişiler olmalıdırlar.

HMEA ile İlgili Kavramlar

• Hata Modu: Hata modu, bir sistemin fonksiyonlarını yerine getirememe durumudur.

• Hata Etkisi: Bir hatanın neden olduğu sistem fonksiyonundaki değişikliği gösterir.

• Hata Nedeni: Hata türünün ortaya çıkmasında etkili olan

unsurlardır. Bir hata modunun birden çok nedeni olabilir.

• Keşfedilebilirlik (Saptama): Hata türünün müşteriye ulaşmasını önleyen uygulamaların varlığına keşfedilebilirlik denir.

• Olasılık: Hatanın ortaya çıkma sıklığını gösterir.• Şiddet: Müşteriye yansıyan olası hata sonuçlarının düzeyidir.• Risk Öncelik Puanı

RÖP = Olasılık x Şiddetlilik x Keşfedilebilirlik

HMEA’nin Aşamaları

Bileşen ve Proses bilgilerinin Toplanması

Potansiyel Hata ModlarınınBelirlenmesi

Her Hata Modunun Etkisinin Kontrol Edilmesi ve Listelenmesi

Her Hata Modunun Nedeninin Belirlenmesi

Mevcut Kontrol Prosesinin Listelenmesi

Belirlenme Sayılarının Hesaplanması

RPN’nin Hesaplanması

OluşumSayılarının

Hesaplanması

OluşumSayılarının

Hesaplanması

Düzeltici faaliyet Gerekli mi?

Düzeltici / Önleyici faaliyet Önerisi

Modifikasyon FMEA Raporu

EVET

HAYIR

Modifikasyon Verileri

Potansiyel Hata Modu

Potansiyel Hata Etkisi

Şiddet

Sınıfı

MEVCUT DURUM İYİLEŞTİRME AŞAMASI

Keşfedilebilirlik

R.Ö.S. Önerilen İyileştirmeler

Sorumlu ve Tamamlama

Zamanı

Hatanın Potansiyel Nedenleri

Olasılık

Mevcut Süreçte Önleyici Kontrol

Mevcut Süreçte

Keşfedici Kontrol

Olasılık

Keşfedilebilirlik

R.Ö.S.

İYİLEŞTİRME SONRASI

Gerçekleşen Önlemler ve Tamamlanma

Zamanı

Şiddeti

HMEA UYGULAMA FORMU___SİSTEM

___ALT SİSTEM___PARÇA

TARİH: HMEA NO:

EKİP ÜYELERİ:EKİP LİDERİ:SİSTEM/PARÇA ADI:

Requirements Failure Mode(s) Effect(s) of Failure

SEV Cause(s) of Failure

OC

C Process Control(s)

DET

RPN Recommended

Solution(s)

SEV

OC

C

DET

RPN Resp & Target

DateAesthetics Unacceptable

Appearance-Customer Dissatisfaction 6 Debris on Tooling 8 -First Piece Inspection

-Cycle Counter2 96 Air Blowoff 2 2 4 16 -Bill Smith

Fixturing 3 -First Piece Inspection-Calibration Frequency-Machine Setup

2 36 Separate Tooling For Each Part

1 2 3 6 -Joe Public-Sandra Brown

Operator Error 7 -Process Sheets-SPC

2 84 Train operators on SPC 2 1 3 6 -Tony Green-Joe Public

8 3 2 48 Press force monitor 2 1 5 10 -Joe Public-Sandra Brown

Train operators on SPC 2 1 5 10 -Gene OkraWrong gas 2 -Operator Training 6 96 Paint Valves Different

Colors1 3 6 18 -Sandra Brown

-Gene Okra10 Operator Error 7 -Process Sheets

-Operator Training6 420 Train operators on SPC 2 1 3 6 -Bill Smith

-Sandra BrownPress force monitor 2 1 5 10 -Bill Smith

Mis-Assembly 2 -Operator TrainingP Sh t

6 120 Paint floor blue 1 3 6 18 -Tony GreenSeparate Tooling For Each P t

1 2 3 6 -Gene OkraS d BFixturing 3 -Cycle Counter

C lib ti F2 60 Separate Tooling For Each

P t1 2 3 6 -Gene Okra

-Customer Dissatisfaction-Excessive Press Force

-Lose Clamp Load-Safety (Personal Injury)

DamagedDamage Free

Worn Tooling -Cycle Counter-Calibration Frequency-Machine Run-off

-Rust-Customer Dissatisfaction-Poor Performance

Clean & Dry Parts Wet Parts

Olasılık Değerinin VerilmesiOlasılık değeri analiz edilen konuya göre değişir ve analizcilertarafından konuya göre bir ölçek oluşturularak belirlenir.

Tasarım HMEA için örnek olasılık değerleri tablosu:

Olasılık Değerinin Verilmesi (Devam)Süreç HMEA için örnek olasılık değerleri tablosu:

Şiddet Değerinin VerilmesiŞiddet değeri de analiz edilen konuya göre değişebilir ve analizciler tarafından konuya göre bir ölçek oluşturularak belirlenebilir.

HMEA Örnek Şiddet Değeri Tablosu

Keşfedilirlik Değerinin VerilmesiSüreç HMEA Örnek Keşfedilebilirlik Değer Tablosu

Keşfedilirlik Değerinin Verilmesi (Devam)Tasarım HMEA Keşfedilebilirlik Değer Tablosu

OLASILIK KESFEDILEBILIRLIK SIDDET RÖP1 1 1 1

Hata olusmasi uzak olasilik

Hata ve nedenleri kesinlikle belirlenir

Etkinin önemi yok Düzeltici faaliyet gereksiz.

1 1 10 10Hata olusmasi uzak olasilik

Hata ve nedenleri kesinlikle belirlenir

Standartlara ve kanunlara uymama etkisi güvenlik riski olusur

Düzeltici faaliyet gereksiz.

1 10 1 10Hata olusmasi uzak olasilik

Hata ve nedenleri belirlenemez riskli

Etkinin önemi yok Düzeltici faaliyet gereksiz.

10 1 1 10Hata olusmasi çok yüksek olasilik

Hata ve nedenleri kesinlikle belirlenir

Etkinin önemi yok Düzeltici faaliyet gereksiz.

10 1 10 100Hata olusmasi çok yüksek olasilik

Hata ve nedenleri kesinlikle belirlenir

Standartlara ve kanunlara uymama etkisi güvenlik riski olusur

Düzeltici faaliyet gerekir. Olusum siralamasinin ve etkinin öneminin azalmasi için tasarim degisikligi

1 10 10 100Hata olusmasi uzak olasilik

Hata ve nedenleri belirlenemez riskli

Standartlara ve kanunlara uymama etkisi, güvenlik riski olusur

Düzeltici faaliyet gerekir. Etkinin öneminin azalmasi için tasarim degisikligi veya belirlenme siralamasini azaltilmasi için dogrulama faaliyetleri gelistirilmelidir.

Risk Öncelik Puanı

RÖP = Olasılık x Şiddetlilik x Keşfedilebilirlik

RÖS < 40 ise önlem almaya gerek yoktur. 40 <RÖS < 100 ise önlem alınmasında fayda vardır.RÖS > 100 ise mutlaka önlem alınması gerekir.