ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Моватворчая практыка Яна...

Тэорыя і практыка мовы

Моватворчая практыка Яна Станкевіча

Мовазнаўца, гісторык, палітычны дзеяч

Ян Станкевіч (1891 – 1976)

Навучаўся

- Віленская гімназія- Карлаў універсітэт

у Празе1926 – атрымаў ступень доктара славянскай філалогіі і гісторыі

Працаваў

-Варшаўскі ўніверсітэт (1928-1932)

-Універсітэт Стэфана Баторыя ў Вільні

(1927-1940)

У ваенны час

З 1941 пераехаў у Менск разам з ЦК ПБН

-школьны аддзел Менскай управы

-падафіцэрская школа паліцыі

Эміграцыя

1944 – НямеччынаАднавіў дзейнасць Беларускага

навуковага таварыства

1949 – ЗШАчасопіс «Веда», «Незалежнік»

Здабыткі

- Напісаў 40 кніг і 100 артыкулаў - Транслітараваў кірыліцай Кітаб

Луцкевіча- пераклаў Біблію

- падрыхтаваў «Беларуска-расійскі слоўнік»

У запазычаннях канчаткі -ія, -ыя замяніць канчаткамі -я, -а

бібля, ліня, апераца, хіма, Алімпа

Зацвярдзенне л перад суфіксамі -ц-, -ств-, -к-

колца, бабылства, прыяцелка, зашпілка

Пашыранае ўжыванне формаў на -а

зубра, літра, сябра, Пётра, майстра,

аркестра

Ужыванне старых формаў субстантываваных

прыметнікаўарганісты, цымбалісты,

капіталісты

Устаўны й паміж галоснымі а, о, е і

зубнымі зычнымі крэйда, войстры, мейсца,

кайстрычнік, трэйці

Прыназоўнік із / ізь з прыстаўным і перад

шыпячымі або свісцячымі ізь зямлі, із сабой, із

жывымі

Наяўнасць у прыназоўніка у варыянта ува у ўсіх і ўва ўсіх у сьне і ўва сьне

Устаўны в паміж прыназоўнікам у і словам,

што пачынаецца з ау ваўсе, у вакне, ув Англіі,

ув Антона

Неалагізмы выбег, мярзьлёнка,

пачопнік, лётала, паймо, даймо, наварат

«Беларуска-расійскі (Вялікалітоўска-расійскі) слоўнік»

«Слоўнік прызначаны памагчы, першае, вучыцца мовы беларускае - усім, сваім і

чужым; другое, вучыцца мовы расейскае тым беларусам, што гэтага патрабуюць

у сваей адумысловасьці»

Яканне не адбываецца

Алфавіт (абэцэда) мае 35 літар і наступны парадак размяшчэння:

о, а, э, б, ґ, г, х, д, е, ё, я, дз, дж, з, ж, і, й, к, л, м, н, ф, п, р, с, ш, т, в, у, ў, ь, ц, ч, ы, ю

Антонаў агоньБражджоўніца

ХудамэнтДубавецьце

Дзя́каЗаходзец

гангрэнагрымучая змяя

фундаментлухта, драбяза

падзякачужы чалавек, прышэлец

ЗасьняКакалуша

КісьляКрапчыня́Кругабег

Ляжачая маёмасць

абажурчаромхакіслата

моц, мацунакперыяд

нерухомасць

Лятун, лятуха Судзейнік

ПорцаПаходняПа́рась

Прадаўнік з торгу

лётчык, лётчыцакаэфіцыент

порцыядыванок на падлогу

імжа, дробная раса, якая падае аўкцыяніст

РожавыЖыцьцявая роўня

РошчаСалодкая грызь

СаладоўнікСамагук і сугук

ружовыузровень жыцця

расліннасцьлакрыца

кандытаргалосны і зычны гукі

СпакменьШчупакомВопратняАдцеміць

АляндаркаДойліда

прадмет, аб’ектнавобмацак, вобмацкамгардэроб, распранальня

адзначыцьарандатаркаархітэктар