هاي مالی و اقتصادي فصلنامه سیاست 89-108 ، صفحات1394ستان تاب، 10وم، شماره سسال

1مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

یراندر ا يرشد اقتصاد بر

يگلمراد حسن سسه عالی بانکداري ایرانؤاستادیار م

h.golmoradi@ibi.ac.ir

انجم شعاع سجاد )نویسنده مسئول( ياقتصادعلوم ارشد کارشناس

Sajad.anjomshoaa@gmail.com

با استفاده از يمدت و بلندمدت مخارج دولت و تورم بر رشد اقتصاد اثرات کوتاه یمقاله به بررس این) 1358-1389(دوره يبرا یراندر ا يگرنجر یتو عل )ARDL( گسترده يها با وقفه یونروش خودرگرس

یک قتصاديتورم، مخارج دولت و رشد ا یرهايمتغ ینکه ب دهد ینشان م یقتحق هاي یافته .پردازد یم. است یراندر ا یاثرات مثبت خارج يمخارج دولت دارا که يطور رابطه بلندمدت وجود دارد، به

دولت بر رشد یندارد، اما اثر مخارج عمران يبر رشد اقتصاد یمدت و بلندمدت اثر مثبت تورم در کوتاهتورم و ینطرفه ب کی یکه رابطه عل دهد ینشان م يگرنجر یتآزمون عل ینهمچن. مثبت است ياقتصاد

.وجود دارد يمخارج دولت و رشد اقتصاد ینب ینطورو هم يرشد اقتصاد

.JEL :O40 , H50 , E31 , C13بندي طبقه

).ARDL( گسترده يها با وقفه یونخودرگرس ي،تورم، مخارج دولت، رشد اقتصاد :کلیدي هاي واژه

19/2/1394: تاریخ پذیرش 1/2/1394: تاریخ دریافت*

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 90

مقدمه. 1 .اقتصاددانان بوده است یاناز موضوعات مورد بحث در م یکیهمواره يتورم و رشد اقتصاد ینب رابطهدر خصوص رابطه تورم و يواحد یهکه نظر دهد ینشان م یقتحق ینمربوط به ا یاتادب یبررس

.کرد یمرا به چند گروه تقسها یهنظر ینا توان یم یکل يبند یمتقس یکدر ؛وجود ندارد يرشد اقتصاد ،است یمنف يتورم و رشد اقتصاد یناعتقاد دارند که رابطه بلندمدت ب پردازان یهاز نظر یبرخ

؛1998 آتسوگلو،(خواهد گذاشت يبر رشد اقتصاد یمنف یرثأتورم ت یشازاف که يطور بهو تورم را با يصادرشد اقت ینرابطه بلندمدت ب يا در مقابل عده). 2013 و بارو، 2006 ،گوورو

یشدر تورم افزا یممال یشمعتقدند افزا که يطور به دانند یمخارج دولت مثبت م تندر نظر گرف ).2002 ،يو چادر یکمال( دارددر پی را يرشد اقتصاد

برخی دیگر این نظر را دارند که در کشورهاي در حال توسعه رابطه منفی بین مخارج که با افزایش مخارج دولت رشد اقتصادي طوري به دولت و رشد اقتصادي وجود دارد،

).1985الندو، (کاهش خواهد یافت

در کشور ما در طول سالیان پس از انقالب متغیرهاي رشد اقتصادي، مخارج دولت و تورم هاي پس از انقالب همواره تورم در طول سال. اند در طول زمان دستخوش تغییرات زیادي بوده

درصد را 10طور متوسط همیشه مقادیر باالي م کالن اقتصادي بوده و بهیکی از متغیرهاي مههاي پس از دولت نیز در طول سال روند مخارج جاري و عمرانی اسمی . تجربه نموده است

. انقالب افزایشی بوده و رشد اقتصادي نیز در طول زمان همواره با نوسان زیاد همراه بوده استهاي مناسب تواند به سیاستگذاران در طراحی سیاست این متغیرها میبنابراین بررسی رابطه میان

.اقتصادي یاري رساند

هدف اصلی مقاله بررسی رابطه بین تورم و رشد اقتصادي با در نظر گرفتن مخارج دولت تنها رابطه بین مخارج کل دولت در این تحقیق نه. هاي پس از انقالب است براي کشور در سال

به تفکیک مخارج (بلکه رابطه میان تورم و رشد اقتصادي و مخارج دولت و رشد اقتصادي و نیز رابطه علی مستقیم بین تورم، رشد اقتصادي و مخارج دولت در ) جاري و مخارج عمرانی

.گیرد کشور مورد بررسی قرار می

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

91 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

بخش اول به بیان مقدمه، اهمیت و اهداف تحقیق . بخش تشکیل شده است 6این مقاله از در بخش دوم مبانی نظري رابطه بین تورم، رشد اقتصادي و مخارج دولت . صاص یافته استاخت

. بخش سوم به معرفی مدل و روش تحقیق اختصاص یافته است. گیرد مورد بررسی قرار میبخش پنجم و ششم نیز به تحلیل نتایج و . گیرد ها دربخش چهارم صورت می تحلیل داده و تجزیه

.استی اختصاص داردارائه توصیه هاي سی

ادبیات موضوع. 2هاي مختلف در مورد رابطه تورم و رشد اقتصادي و همچنین در این بخش به بررسی نظریه

.رابطه مخارج دولت بر رشد اقتصادي خواهیم پرداخت

رابطه بین تورم و رشد اقتصادي. 2-1دیدگاه پولیون و دیدگاه دیدگاه مهم و بنیادي یعنی 2در مورد رابطه تورم و رشد اقتصادي

هاي میلتون یهنظردیدگاه پولیون که از . هاي اقتصادي مطرح است رشد نئوکالسیک در نظریهکند که عرضه پول حداقل در گیرد، بیان می نشأت می) بر اساس نظریه مقداري پول(فریدمن

عرضه پول در بر اساس دیدگاه پولیون افزایش. در رشد اقتصادي دارد مدت نقش مهمی کوتاهکه این عقیده در میان آنها وجود دارد که طوري رود به شمار می بلندمدت عامل اصلی تورم به

. جا یک پدیده پولی است تورم همیشه و همهمطرح ) 1956(دیدگاه دوم مدل رشد نئوکالسیک است که بر اساس کار سولو و سوآن

عامل مهم نیروي کار، 3ق این دیدگاه طب. تکمیل شد) 1992(گرجوریو شد و بعدها توسط ديچارچوب کلی مدل رشد نئوکالسیک . شوند سرمایه و فناوري باعث رشد اقتصادي می

:صورت زیر است به

t t ty = θf k , l )1(

سرمایه Ktدهنده نقش فناوري، نشان t ،θدهنده تولید در دوره زمانی نشان ytدر رابطه باال دست آوردن براي به. باشند می tدهنده نیروي کار در دوره زمانی نشان lt و tدر دوره زمانی

:گیریم؛ بنابراین خواهیم داشت مشتق میرشد اقتصادي از تابع باال ابتدا لگاریتم طبیعی و سپس

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 92

,t tγ = θf k , l i )2(

دهنده رشد اقتصادي، نشانγ که در آن ,t tθf k , l وري نهایی سرمایه و دهنده بهره نشان

i 1گذاري یعنی دهنده نرخ سرمایه نشان dk( )( )y dt

.است تابعی صعودي از نیروي f,است، kتابعی خطی از fاگر فرض کنیم که ) 2(در رابطه

ي کار باعث کاهش در رشد اقتصادي عبارت دیگر کاهش در عرضه نیرو کارخواهد بود؛ بهاگر افراد مجاب به انتخاب بین مصرف و فراغت باشند و مصرف را فقط بتوانند . خواهد شد

صورت نقدي انجام دهند، آنگاه همواره مقداري پول نقد براي انجام مخارج مصرفی خویش بهشود و ت انجام میاز آنجایی که خرید افراد با توجه به قیمت محصوال. الزم خواهند داشتناچار با بودجه قبلی گذارد، با افزایش تورم افراد به ها تأثیر منفی بر جاي می تورم بر روي قیمت

مصرف کمتري خواهند داشت و در نتیجه فراغت را جایگزین مصرف خواهند نمود که این عرضه بنابراین افزایش تورم باعث کاهش. شود جایگزینی موجب کاهش عرضه نیروي کار می

.نیروي کار و در نتیجه کاهش رشد اقتصادي خواهد شد

رابطه بین مخارج دولت و رشد اقتصادي. 2-2 بخش. است ساالنه هاي بودجه طریق از اقتصادي رشد بر دولت اثرگذاري هاي راه از یکی

اجرا مرحله به بودجه کانال اقتصادي، از مختلف هاي نظام در ها دولت مهمی از وظایف

و نظارت روش و اجرایی نظام بودجه، تدوین و تهیه ایند که فر صورتی در. شود می شتهگذا دولت به شده محول وظایف بهتر امکان اجراي باشد برخوردار الزم کارایی از آن بر کنترل

.گردد می فراهمبه تحقق بخشیدن در مهمی نقش است که اقتصاد در مهم بسیار مباحث از دولت بودجه

حوزه 3 به توان را می دولت اي بودجه نقش کلی طور به .کند می ایفا جامعه هاي هدفیک از آنها هر که کرد تقسیم بودجه تعادل عدم مدیریت و هزینه انجام درآمد، آوري جمع ).1385بازمحمدي و چشمی، (گذارند می اقتصادي رشد بر را خود خاص تأثیر

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

93 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

ی قطعمورد توافق اقتصادي هاي نظریه در نیز اقتصادي رشد و دولت مخارج میان ارتباطو ارائه الزم زیرساخت هاي ایجاد با دولت که رود می انتظار حال این با .اقتصاددانان نیست

تجربه برخی کشورهاي . نماید کمک اقتصادي رشد به پایه خدمات کارامد و مطلوبارج دولت در اقتصاد دهد که افزایش بیش از حد مخ یافته نشان می در حال توسعه و توسعه

.موجب تأثیرگذاري منفی بر رشد اقتصادي خواهد شدهاي دیدگاه کلی در نظریه 3طور کلی در مورد رابطه مخارج دولت و رشد اقتصادي به

در تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته است رابطه مخارج دولت و . اقتصادي وجود داردخنثی باشد که این نظرات و دالیل هر کدام در جدول تواند مثبت، منفی و رشد اقتصادي می

.اند طور خالصه آورده شده زیر به

رابطه بین مخارج دولت و رشد اقتصادي. 1جدول دلیل نوع رابطه مکتب اقتصادي

بین مخارج دولت و رشد اقتصادي رابطه ها نئوکالسیک .منفی وجود دارد

ده اثر دلیل وجود پدی به ازدحام خارجی

رابطه مثبت بین مخارج دولت و رشد مطالعات تجربی دلیل وجود پدیده اثرات خارجی به .اقتصادي وجود دارد

اي بین مخارج دولت و رشد اقتصادي رابطه هاي جدید کالسیک ریکاردو- دلیل اعتقاد به تعادل بارو به .وجود ندارد

.نتایج تحقیق: مأخذ

و دانند ها هستند که رابطه بین مخارج دولت و رشد اقتصادي را منفی می السیکگروه اول نئوکشود؛ می 1کنند که افزایش مخارج دولت موجب بروز پدیده ازدحام خارجی چنین استدالل می

گذاري بخش خصوصی خواهد شد و بنابراین رشد اقتصادي این پدیده موجب کاهش سرمایه .دهد را کاهش می

1. Externalities

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 94

کنند دانند استدالل می ابطه بین مخارج دولت و رشد اقتصادي را مثبت میگروه دوم که رشود و در نتیجه می 1اثرات خارجی وجود آمدن پدیده که افزایش مخارج دولت باعث به

.افزایش رشد اقتصادي را در پی خواهد داشتهاي جدید به وجود رابطه خاصی میان مخارج دولت و رشد گروه سوم یا کالسیک

ریکاردو هرگونه تغییر در مخارج - دلیل اعتقاد به نظریه تعادل بارو تصادي معتقد نیستند، آنها بهاقکسري ریکاردو حکایت از عدم تأثیر - نظریه بارو. دانند اثر می دولت را بر رشد اقتصادي بی

رند دا الهام از نظریه دوره زندگی و درآمد دائمی بیان میبودجه دولت بر مصرف دارد، آنها با

کند و در آینده دولت از طریق استقراض از مردم کسري بودجه خود را تأمین می که از آنجایی .کند مصرف تغییري نمی خواهد کرد،براي پرداخت این بدهی از طریق افزایش مالیات آن را تأمین

پیشینه تحقیق. 3 مطالعات خارجی. 3-1

کشور جهان 100براي ) 1960- 1990(هاي هاي ساله اي براساس داد در مقاله) 2013(بارو هاي ترکیبی این نظریه که افزایش تورم در بلندمدت موجب داده وتحلیل تجزیهو با استفاده از

بلندمدت افزایش تورم و کاهش رابطهو را قبول شود می گذاري کاهش رشد اقتصادي و سرمایه .کند می گذاري را تأیید رشد اقتصادي و سرمایه

کشور پاکستان و ) 1980- 2010(هاي ساالنه بر اساس داده) 2013(ید اتاري و جاوب جاوااي منفی در بلندمدت بین هاي گسترده به رابطه با استفاده از روش خودتوضیح برداري با وقفه

.تورم، مخارج دولت و رشد اقتصادي در کشور پاکستان رسیدندانباشتگی و استفاده از مدل تحلیل هم و تجزیهدر تحقیق خود با استفاده از ) 2011(ساتارو

هاي ساالنه براي کشور فنالند به بررسی رابطه بین تورم و رشد تصحیح خطا و بر اساس دادهاي غیر خطی دست آمده از تحقیق حاکی است در بلندمدت رابطه نتایج به. پردازد اقتصادي می

.بین تورم و رشد اقتصادي در فنالند وجود دارد

1 . Barro-Richardian Equivalence

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

95 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

در مقاله خود با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی براي بسیاري از ) 2006(رو گووکشورهاي جهان به این نتیجه دست یافت که در اکثر کشورهایی که با تورمی باالتر از متوسط

رو وي فرضیه رابطه منفی اند رشد اقتصادي کاهش یافته است؛ از این تورم جهانی روبرو بوده .کند د اقتصادي را تأیید میبین تورم و رش

انباشتگی و مدل وتحلیل هم در پژوهشی با استفاده از تجزیه) 2002(مالیک و چادري هاي فصلی براي کشورهاي استرالیا،آمریکا، کانادا، فنالند، تصحیح خطاي برداري بر اساس داده

روي تورم در بلندمدت سوئد، نیوزلند و اسپانیا به این نتیجه رسیدند که میزان مخارج دولت بر .وجود داردمثبت يا رابطههمچنین در بلندمدت بین تورم و درآمد واقعی . اثر مثبت دارد

هاي سري زمانی ساالنه آمریکا دریافت در تحقیقی با استفاده از داده) 1998(آتسوگلو دولت ج واقعی اي منفی بین تورم و درآمد واقعی وجود دارد، اما با در نظر گرفتن اثر مخار رابطه

اي مثبت بین تورم و درآمد ملی واقعی بر درآمد واقعی به این نتیجه رسید که در بلندمدت رابطه . یابد که با افزایش تورم در آمریکا میزان درآمد ملی واقعی نیز افزایش می طوري وجود دارد؛ به

مطالعات داخلی. 3-2و با استفاده از مدل ) 1353- 1386(هاي دهدر تحقیق خود بر اساس دا) 1390(پیرایی و دادور

به این نتیجه رسیدند که تأثیر تورم بر رشد 1یافته واریانس ناهمسانی شرطی خودرگرسیو تعمیمدرصد این تأثیر کمترین مقدار را دارد 20که براي تورم کمتر از طوري اقتصادي منفی است، به

.یابد و در نرخ هاي باالتر این تأثیر افزایش میو با ) 1367-1387(هاي فصلی در تحقیق خود بر اساس داده) 1389(غالمی وکمیجانی

به این نتیجه رسیدند که افزایش تورم موجب افزایش نااطمینانی تورم 2گارچاستفاده از مدل تی .شود و در نتیجه باعث کاهش رشد اقتصادي کشور می

ستفاده از روش خودرگرسیون در مقاله خود با ا) 1389(زاده نسب و رضاقلی حسینیضمن تأکید بر اینکه تورم در ایران ریشه مالی دارد به این نتیجه رسیدند که افزایش 3برداري

.شده است) 1352-1386(هاي رشد اقتصادي موجب کاهش تورم در بین سال 1. Garch 2. T-Garch 3. VAR

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 96

داگالس با بازدهی -در پژوهش خود با استفاده از تابع تولید کاب) 1386(گسکري و اقبالی . اند پرداخته) 1352-1382(هاي ابت به بررسی اثر مخارج دولت بر رشد اقتصادي براي سالث

دهد که هم مخارج عمرانی و هم مخارج جاري دولت بر رشد اقتصادي تأثیر آنها نشان می نتایجسال رشد اقتصادي را 2که مخارج جاري در همان سال و مخارج عمرانی تا طوري مثبت دارد به

.دهند ر قرار میتأثی تحت

و ) 1338-1383(هاي هاي سال اي بر اساس داده در مقاله) 1385( دادگر و همکاران علی به این نتیجه رسیدند که رابطه CLS(1(با استفاده از روش حداقل مربعات شرطی

ارتباط مثبتی تورم اي از دامنه در و دارد وجود ایران در رشد اقتصادي و تورم اي بین طرفه یکرابطه خنثی است و تورم از نرخی خاص تا دیگر و اي دامنه و در است برقرار رشد و آن ینب

.شود می منفی رابطه آن از پسدر تحقیقی با استفاده از مدل رشد بارو براساس داده هاي سري زمانی ) 1383(دادگر و صالحی

مدت و بلندمدت ه تورم در کوتاهرسند ک در ایران به این نتیجه می) 1340-1380(هاي ساالنه براي سال .که اثرات منفی تورم در بلندمدت بیشتر است طوري گذارد، به بر رشد اقتصادي تأثیر منفی می

هاي انجام شده پیرامون رابطه تورم و مخارج دولت با رشد اقتصادي، با اندکی تأمل بر پژوهشفرد و کاري جدید منحصر به توان دریافت که موضوع انتخاب شده در این تحقیق در ایران می

برتري تحقیق حاضر بر تحقیقات انجام شده داخلی آن است که در این . شود محسوب میمدت به ماهیت متفاوت اجزاي تحقیق در بررسی تورم و رشد اقتصادي در بلندمدت و کوتاه

نجاییدر حقیقت ضرورت انجام این تحقیق از آ. توجه شده است) عمرانی و جاري(مخارج دولت ها و مخارج شود که با وضع سیاست که منجر به تغییرات سطح عمومی قیمت مشخص می

.شود، رشد اقتصادي چگونه تغییر خواهد کرد عمرانی می

شناسی تحقیق روش. 4همانطور که در بخش ابتدایی این مقاله ذکر شد هدف از این مقاله بررسی رابطه بین تورم، رشد

مدل این . هاي پس از انقالب است براي کشور ایران براي سال اقتصادي و مخارج دولت

1.Classical Least Squares

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

97 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

گذاري شده پایه) 2002(چادري مالیک و و ) 1998(پژوهش بر اساس کار تحقیقی آتسوگلو : صورت زیر خواهد بود که در رابطه بین تورم، رشد اقتصادي ومخارج واقعی دولت به طوري است به

t ttln f lnCPI , lnGy )3(

دهنده نشان t ،tlnCPIدر زمان GDP لگاریتم طبیعی از عبارت است lnYtکه در آن آید، ست مید به CPIکه از تفاضل مرتبه اول لگاریتم طبیعی شاخص است tتورم در زماننرخ

lnGt ها از بانک اطالعات سري زمانی داده. دهنده لگاریتم طبیعی مخارج واقعی دولت است نشان .اند بانک مرکزي استخراج شده

در این مقاله براي بررسی رابطه بین تورم، رشد اقتصادي و مخارج دولت ابتدا مدل را بدون خارج دولت به مخارج عمرانی و تفکیک مخارج جاري و عمرانی دولت و سپس با تفکیک م

:مدل زیر خواهیم رسید 2گیریم و در مجموع به مخارج جاري در نظر می

t 2 t tt 0 1ln = + lnCPI +β lnG + T + μy β β Δ )1(مدل

t 2 t 3 t tt 0 1ln = + lnCPI +β lnGc + β lnGD + T + μy β β Δ )2( مدل

t ،lnGDt لگاریتم طبیعی مخارج جاري واقعی دولت براي زمان lnGCtدر معادالت فوق β1،β2 ،β3 عرض از مبدأ، β0است و tلگاریتم طبیعی و مخارج واقعی عمرانی دولت براي زمان

.دهنده روند است نشان Tدر این معادالت . جمله اخالل مدل است µtضرایب مدل و استفاده شده است) ARDL(هاي گسترده ق از روش خودرگرسیون با وقفهدر برآورد معادالت فو

زیرا در مواردي که نمونه بزرگ نباشد، استفاده از روش حداقل مربعات معمولی در برآورد مدت موجود در بین متغیرها، هاي کوتاه دلیل در نظر نگرفتن پویایی رابطه بلندمدت، به

رسد که مدلی را مورد توجه نظر می اهد کرد؛ بنابراین منطقی بهبرآوردهاي بدون تورشی را ارائه نخومدت را نیز در نظر بگیرد و در نتیجه ضرایب الگو با دقت هاي کوتاه که پویایی قرار دهیم

.بیشتري برآورد شوند

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 98

تحلیل آن و برآورد مدل و تجزیه. 5ها که داده وقتی 1(OLS)فرض استفاده از روش اقتصادسنجی حداقل مربعات معمولی پیش

اگر چنین . هاي زمانی مورد نظر پایا باشند صورت سري زمانی هستند این است که سري بههاي آماري فرضی نقض شود آنگاه برآوردهاي اقتصادسنجی و استنتاج بر اساس آزمون

بنابراین در این مطالعه ابتدا به بررسی پایایی متغیرهاي الگو . خواهد بود مورد تردید متعارف) 1(نتایج این آزمون در جدول . پردازیم می 2(ADF)یافته فولر تعمیم- با استفاده از روش دیکی

شود نتایج آزمون پیوست مشاهده می) 1(همانطور که در جدول . پیوست آورده شده استADF یرهاي مورد بررسی در سطح ناپایا هستند، اما تفاضل مرتبه اول این دهد که متغ نشان می

.هستند I(1)بنابراین متغیرهاي الگو همگی . باشند متغیرها پایا می

)ARDL( 3هاي گسترده برآورد الگوي خودرگرسیون با وقفه. 5-1 )شود میکه براي همه متغیرها وقفه یکسانی انتخاب ( بر خالف روش یوهانسون ARDLدر روش

هاي کوئین وقفه-بیزین،آکائیک و حنان- براي هر یک از متغیرها با استفاده از معیارهاي شوارتزجویی مورد است و براي صرفه 50در این پژوهش تعداد مشاهدات کمتر از . شودمی بهینه تعیین

.در درجه آزادي از معیار شوارتزبیزین استفاده شده استب وقفه بهینه شوارتز، الگوي خودرگرسیون برداري با وقفه گسترده با استفاده از معیار انتخا

ARDL (1,1,0)بر این اساس نتایج برآورد الگوي . براي هر یک از الگوها مشخص گردید .پیوست آمده است) 3(و ) 2(براي مدل دوم در جداول ARDL (1,1,0,0)براي مدل اول و الگوي

معناي داراي ضریب تعیین باال هستند که به هاي فوق هاي مذکور، مدل با توجه جدولهاي آماري نشان نتایج برآورد و آزمون. دهندگی زیاد متغیرهاي مستقل است قدرت توضیح

دهد فروض کالسیک مربوط به جمله اخالل برقرار است و مشکل خودهمبستگی، واریانس مید و تصریح مدل نیز قابل ناهمسانی، نرمال بودن و فرم تبعی نادرست در این مدل وجود ندار

مدت در بین متغیرهاي هر یک از در گام بعدي تخمین و آزمون وجود رابطه بلند. قبول است

1 . Ordinary Least Squares 2. Augmented Dicky-Fuller 3. Auto Regressive Distributed Lag Method

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

99 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

پردازیم؛ سپس مدت می رو در ابتدا به تخمین ضرایب بلند ها را انجام خواهیم داد، از این مدلواحد روي براي کسب اطمینان از کاذب نبودن روابط بلندمدت به انجام آزمون ریشه

.گرنجر خواهیم پرداخت-ها با استفاده از روش انگل دست آمده از هر یک از مدل پسماندهاي به .صورت زیر است ها به نتایج رابطه تعادلی بلندمدت مدل

ها نتایج روابط بلندمدت مدل. 2جدول

.هستند tاعداد داخل پرانتز آماره آزمون . در نظر گرفته شده است درصد 95سطح اطمینان .نتایج تحقیق: مأخذ

ضریب تورم به لحاظ آماري جزب) درصد 5در سطح معناداري (ل تمام ضرایب در مدل اودهد که یک افزایش در مخارج دولت نشان می )lng(ضریب مخارج دولت 1.باشند معنادار می

.مدت افزایش یابد واحد درصد در بلند 52/0طور متوسط رشد تولید ناخالص داخلی شود به باعث میطور متوسط در دهد که با افزایش یک واحد درصد در تورم به ن مینشا) dlncpi(ضریب تورم

.یابد واحد درصد کاهش می 44/0بلندمدت رشد تولید ناخالص داخلی غیر از ضریب مخارج جاري به) درصد 5در سطح معنا داري (در مدل دوم تمام ضرایب

دهد که شان مین) lngd(ضریب مخارج عمرانی دولت . باشند معنا دار می) lngc( دولتطور متوسط رشد تولید شود به یک واحد درصد افزایش در مخارج عمرانی دولت باعث می

مدت افزایش یابد که این نتیجه نشان از اثرات واحد درصد در بلند 38/0ناخالص داخلی

.دار استامعن درصد 90البته ضریب تورم در سطح اطمینان .1

گرنجر-آزمون انگل مقداربحرانی آماره آزمون

ضرایب بلندمدت

مدل

)1(مدل

)2(مدل

Lny=7/97+0/44lng-0/87dlncpi+0/03T (8/19) (5/46) (-1/85) (6/77)

Lny=9+0/02lngc+0/38lngd-0/87dlncpi+0/03T (8/15) (0/91) (2/28) (-2/09)

-2/49 -1/95

-2/37 -1/95

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 100

دهد که نشان می) dlncpi(ضریب تورم . خارجی مثبت مخارج عمرانی دولت در بلندمدت داردمدت رشد تولید ناخالص داخلی طور متوسط در بلند ایش یک واحد درصد در تورم بهبا افز

.یابد واحد درصد کاهش می 15/0در ادامه براي اطمینان از کاذب نبودن رابطه بلندمدت، آزمون ریشه واحد با استفاده از

. دادها انجام خواهیم دست آمده از هر یک از مدل گرنجر روي پسماندهاي به- روش انگلبررسی پایایی جمالت پسماند هریک از مدل ها را انجام ADFاین روش با استفاده از روش در

هاي آزمون در هر دو مدل از مقادیر بحرانی در سطح که قدرمطلق آماره و از آنجاییدادیم توان نتیجه گرفت که پسماند هر دو مدل در سطح پایا؛ هستند درصد بیشتر است، می 95اطمینان

شود، هستند و فرضیه صفر مبنی بر ناپایایی جمله پسماند رد می I(0)یعنی پسماند هر دو مدل دست آمده در هاي بلندمدت به بر این اساس نتایج حاصل از آن بیانگر کاذب نبودن رابطه

.باشد جدول باال می

)ECM( برآورد الگوي تصحیح خطا. 5-2 اند و یک رابطه ها همجمع د در هر یک از مدلدر بخش قبل مشخص شد که متغیرهاي موجو

مدت ممکن است عدم مدت بین آنها برقرار است، با وجود این همچنان در کوتاه تعادلی بلندرو در این بخش برآورد الگوي تصحیح خطا را انجام از این. هایی وجود داشته باشد تعادل

K.P.S.S1آزمون ) ها هستند ECMمان که ه(ها دهیم سپس بر روي پسماندهاي هر یک از مدل می :صورت زیر است نتایج حاصل از این برآورد به. جهت حصول اطمینان پایایی انجام خواهد شد

1. Kwiatkowski-Philips-Schmidt-Shin

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

101 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

نتایج برآورد الگوي تصحیح خطا. 3جدول

.هستند tاعداد داخل پرانتز آماره آزمون . در نظر گرفته شده است درصد 95سطح اطمینان .نتایج تحقیق: مأخذ

مطلق آماره آزمون از قدرمطلق مقدار بحرانی شود که قدر با توجه به نتایج فوق مشاهده میشود و درصد کمتر است؛ در نتیجه فرضیه صفر مبنی بر پایایی پسماندها رد نمی 95در سطح اطمینان

توان و می )اندI(0)پسماندها (در سطح پایا هستند ECM بنابراین پسماندهاي بدست آمده از روشها مدل ECMب نیستند و با توجه به ضرایب نتیجه گرفت که رگرسیون هاي انجام شده کاذ

شود؛ توان نتیجه گرفت که تعدیل با سرعت نسبتاً باالیی نسبت به سال قبل انجام می می .درصد است 44درصد و 42ترتیب برابر با هاي اول و دوم سرعت تعدیل به که براي مدل طوري به

آزمون ریشه واحد پسماندها مقدار بحرانی ون آماره آزم

مدت رابطه کوتاه

مدل

1مدل

2مدل

dLny=3/36+0/46lng-0/36ddlnp+0/01T-0/42ecm (-1) (3/05) (5/81) (-2/91) (2/78) (-2/71) R2=0/72 DW =1/91

dLny=3/98+0/22lngc+0/16lngd-0/45ddlnp+0/01T-0/44ecm (-١)

(3/84) (1/61) (2/92) (-3/44) (3/39) (-3/10)

R2=0/75 DW =1/87

١ ١٣/٠۴/٠

١ ١٣/٠۴/٠

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 102

1بررسی رابطه علیت گرنجري. 3- 5

نتایج آزمون علیت متغیرها. 4جدول

رابطه Fآماره آزمون احتمال

از رشد اقتصادي به تورم 25/0 6193/0 رشد اقتصادي از تورم به 19/7 ./.12* از رشد اقتصادي به مخارج دولت 75/10 002/0*

از مخارج دولت به رشد اقتصادي 19/3 08/0 مخارج عمرانی از رشد اقتصادي به 07/7 01/0*

از مخارج عمرانی به رشد اقتصادي 57/2 11/0 از رشد اقتصادي به مخارج جاري 85/13 0009/0*

از مخارج جاري به رشد اقتصادي 65/2 11/0 از تورم به مخارج دولت 75/8 006/0*

از مخارج دولت به تورم 69/0 41/0 از تورم به مخارج عمرانی 67/5 02/0*

از مخارج عمرانی به تورم 05/0 80/0 از تورم به مخارج جاري 93/10 002/0*

از مخارج جاري به تورم 16/1 28/0 از مخارج جاري به مخارج عمرانی 01/2 16/0 از مخارج عمرانی به مخارج جاري 08/0 77/0

.نتایج تحقیق: مأخذ

علی یک طرفه از تورم به یابیم که یک رابطه با توجه به جدول فوق به این نتیجه دست میطرفه از رشد اقتصادي به مخارج همچنین یک رابطه علی یک رشد اقتصادي برقرار است؛

صورت مشابه از تورم به مخارج دولت وجود دارد و به) مخارج جاري و مخارج عمرانی(دولت .باشد طرفه برقرار می نیز یک رابطه علی یک) مخارج جاري و عمرانی(

ها براساس نمودارهاي پسماند تجمعی این بخش به آزمون ثبات ساختاري مدل در بخش پایانی .پیوست آورده شده است) 1(نتایج این آزمون در نمودار. پردازیم و مجذور پسماند تجمعی می

و پیوست مشخص است تمام نمودارها در داخل فاصله اطمینان قرار دارند) 1(همانطور که از نمودار .ها شکست ساختاري نداریم یک از مدل بنابراین در هیچ

1 . Granger Causality Test

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

103 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

نتایج و پیشنهادات. 6

هاي در این پژوهش رابطه بین تورم و مخارج دولت و رشد اقتصادي در ایران براساس دادههاي گسترده هاي خود رگرسیون با وقفه با استفاده از روش) 1358- 1389(هاي سري زمانی سال

دهد که رابطه تورم و رشد نتایج نشان می. تو الگوي تصحیح خطا مورد بررسی قرار گرفمدت منفی است و این نتیجه با نتایج مطالعات جاواید اتاري و جاوب اقتصادي در ایران در بلند

. براي گروهی از کشورهاي منتخب مطابقت دارد) 2006(براي کشور پاکستان و گورو ) 2012(همچنین اثر مخارج عمرانی . منفی دارد اثربنابراین تورم در بلندمدت بر رشد اقتصادي در کشور

دولت بر رشد اقتصادي در بلندمدت مثبت است که این نتیجه مشابه نتیجه مطالعه مالیک و دهد که مخارج جاري دولت در بلندمدت بر نتایج همچنین نشان می. است) 2002(چادري

دولت داراي اثر که مخارج عمرانی رشد اقتصادي اثر معناداري نخواهد داشت؛ در حالیتوان نتیجه گرفت که مخارج عمرانی دولت بلندمدت مثبت بر رشد اقتصادي است، بنابراین می

.کننده رشد اقتصادي بوده و داراي پیامدهاي خارجی مثبت است تقویت که طوري مدت مشابه نتایج بلندمدت است، به مدل تصحیح خطا نشان داد که نتایج کوتاه

دست آمد که مشابه نتیجه مدت رابطه منفی بین تورم و رشد اقتصادي به اهبر اساس آن در کوتاثر مخارج عمرانی دولت بر رشد اقتصادي مثبت است، بنابراین . است) 1383(دادگر و صالحی

.مدت نیز مخارج عمرانی دولت داراي پیامدهاي خارجی مثبت است در کوتاهطرفه بین تورم و رشد بطه علی یکنتایج بررسی علیت گرنجري نشان داد که یک را

طرفه بین رشد اقتصادي و مخارج دولت همچنین یک رابطه علی یک ؛اقتصادي برقرار استصورت مشابه بین تورم و مخارج وجود دارد و به) جاري و مخارج عمرانی مخارج(

.باشد طرفه برقرار می نیز یک رابطه علی یک) مخارج جاري و عمرانی(دولت :توان پیشنهادات سیاستی زیر را ارائه کرد ه نتایج تحقیق میبا توجه ب

،مدت اثر منفی دارد با توجه به اینکه تورم بر رشد اقتصادي در بلندمدت و حتی کوتاه - .کنترل تورم باید در اولویت سیاستگذاران اقتصادي قرار گیرد

،ثر مثبت بر رشد اقتصادي داردمدت و بلندمدت ا با توجه به اینکه مخارج عمرانی دولت در کوتاه - .تواند به رشد اقتصادي کشور کمک نماید هاي ساالنه می افزایش سهم آن در بودجه

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 104

توان نتیجه گرفت که تغییر ترکیب مخارج دولت به نفع مخارج با توجه به نکات باال می - .عمرانی براي افزایش رشد اقتصادي در بلندمدت ضروري است

منابع ،بانک مرکزي جمهوري اسالمی ایران، نشریه "اندازه دولت در ایران"، )1385(حسین و اکبر چشمی بازمحمدي،

.29شماره انتشارات بانک مرکزي: هاي مختلف، تهران ، سالنشریات ادواريبانک مرکزي جمهوري اسالمی ایران،

.جمهوري اسالمی ایران ،"تأثیر تورم بر رشد اقتصادي با تأکید بر نااطمینانی تورم"، ) 1390(پیرایی، خسرو و بهاره دادور

.67-80، صص 1390، بهار 1، شماره 11، سال هاي اقتصادي فصلنامه پژوهش .مؤسسه فرهنگی هنري دیباگران: تهران ،1چاپ ، Microfitاقتصادسنجی کاربردي به کمک ، ) 1384(تشکینی، احمد

،"بررسی ریشه هاي مالی تورم در ایران"، )1389(زاده رضا قلینسب، ابراهیم و مهدیه حسینی

.47-70، صص 1، شماره هاي اقتصادي فصلنامه پژوهش کاربرد مدل بارو جهت ارزیابی رابطه بین تورم و رشد اقتصادي "، )1383(دادگر، یداهللا و مسعود صالحی رزوه

.55-82، صص 33، شماره هاي بازرگانی فصلنامه پژوهش، "در ایران .5، تبیین رابطه بین تورم و رشد اقتصادي در ایران، جستارهاي اقتصادي، شماره ) 1385(دادگر، یداهللا و همکاران

رابطه بین تورم، نااطمینانی تورم، رشد سرمایه گذاري و رشد اقتصادي "، )1389(غالمی، امیر و اکبر کمیجانی .3، شماره 1، سال صاد کاربرديفصلنامه اقت ،"در ایران

، مجله تحقیقات اقتصادي، "مخارج دولت و رشد اقتصادي در ایران"، )1386(گسکري، ریحانه و علیرضا اقبالی .209-226، صص 9شماره

.مؤسسه خدمات فرهنگی رسا: ، تهران1، چاپ ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی، )1378(نوفرستی، محمد Atesoglu, H. S. (1998), "Inflation and Real Income", Journal of Post Keynesian Economics, Vol. 20, P. 487. Attari, M. & A. Javeb (2013), Inflation, Economic Growth and Government Expenditure of Pakistan, Prodica Economics And Finance , Vol. 5, PP. 58-67. Barro, R. J. (1995), "Inflation and Economic Growth", Bank of England Quarterly Bulletin, P. 166. Barro, R. J. (2013), Inflation and Economic Growth, Annalso of Economics and Finance, Vol. 14, P. 85.

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

105 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

Bruno, M & W. Easterly (1998), Inflation Crises and Long Run Growth, Journal of Monetary Economics, Vol. 41, P. 3. De Geregorio, J. (1992), "Economic Growth in Latin America", Journal of Development Economics, Vol. 39, PP. 59-84. Guerrero, F. (2006), "Does inflation Cause Poor Long-Term Growth Performance?", Japan and World Economy, Vol. 18, P. 72. Landau, D. L. (1985), Government Expenditure and Economic Growth n the Developed Countries: 1952-1976, Public Choice, Vol. 47, P. 459. Loizidies, J. & G. Vamvoukas (2005), "Government Expenditure and Economic Growth: Evidence from Trivariate Causality Testing", Journal of Applied Econometrics, Vol. 8, P. 125. Mallik, G. & A. Chowdhury (2002), "Inflation, Government Expenditure and Real Income in the Long Run", Journal of Economic Studies, Vol. 29, P. 240. Sattarov, Kh. (2011), Inflation and Economic Growth, Master Thesis, Umea University. Solow, R.M. (1956), "a Contribution to the Theory of Economic Growth", Quarterly Journal of Economics, February. Swan, T.W. (1956), "Economic Growth and Capital Accumulation, Economic Record", November.

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 106

پیوست

نتایج آزمون ریشه واحد متغیرها. 1جدول مقادیر بحرانی در آماره آزمون وقفه بهینه (C,T) * حالت تابع متغیر

درصد 95سطح نتیجه آزمون

LnY DlnY

(C,T) (C,T)

1 0

76/2 - 87/3 -

58/3 - 56/3 -

ناپایا پایا

LnG DLnG

(C,T) (C,T)

1 0

47/3 - 47/4 -

58/3 - 56/3 -

ناپایا پایا

LnGC DLnGC

(C,T) (C,T)

1 0

97/2 - 92/3 -

58/3 - 56/3 -

ناپایا پایا

LnGD DLnGD

(C,T) (C,T)

1 0

19/2 - 23/5 -

58/3 - 56/3 -

ناپایا پایا

LnCPI DLnCPI

(C,T) (C,T)

1 0

71/1 - 72/3 -

58/3 - 56/3 -

ناپایا پایا

*C و أناي عرض از مبدعم بهT معناي وجود روند زمانی است به. .نتایج تحقیق: مأخذ

)1( براي مدل ARDL الگوي. 2جدول

متغیرها ضرایب احتمال آماره آزمون[] Lny() [] lng

[] Lng() [] dlnCpi [] C [] Terend

R2= D.W = F=[] هاي تشخیصی آزمون

نوع آزمون 2 احتمال آماره آزمون Fاحتمال آماره آزمون[] [] Serial Correlation [] [] Functional Form

NA [] Normality [] [] Heteroscedasticity

.نتایج تحقیق: مأخذ

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

107 مدت مخارج دولت و تورم مدت و بلند کوتاه اثرات

2 براي مدل ARDLالگوي . 3جدول

متغیرها یبضرا احتمال آماره آزمون[] Lny() [] lngc [] Lngc() [] lngd [] dlnCpi [] C [] T

R2= D.W = F=[] هاي تشخیصی آزمون

نوع آزمون 2احتمال آماره آزمون Fاحتمال آماره آزمون[] [] Serial Correlation [] [] Functional Form

NA [] Normality [] [] Heteroscedasticity

.نتایج تحقیق: مأخذ

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019

10هاي مالی و اقتصادي شماره فصلنامه سیاست 108

1 مدل

2مدل

نمودارهاي پسماند تجمعی و مجذور پسماند تجمعی .1نمودار

Dow

nloa

ded

from

qjfe

p.ir

at 7

:56

+03

30 o

n T

hurs

day

Dec

embe

r 26

th 2

019