อัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของชาวผู้ไท...

ปท 2 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม) 2559

137 อตลกษณทางชาตพนธของชาวผไท กรณศกษา บานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน

นวรตน บญภละ1 / Navarat Boonpila บทคดยอ

บทความวจยเรองนมวตถประสงคเพอศกษาอตลกษณทางชาตพนธชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน โดยใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ ทมการสมภาษณเชงลกชาวผ ไทบานนายง จ านวน 20 คน สวนการเลอกกลมตวอยางใชว ธแบบเจาะจง(Purposive Sampling ) เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนตอการศกษาเรองอตลกษณของชาวผไทบานนายง รวมถงการเปลยนแปลงทเกดขนกบชาวผ ไทบานนายง

ผลวจยพบวา อตลกษณทางชาตพนธของชาวผ ไทบานนายง ต าบล นายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ทคงอยจนถงปจจบน คอ ภาษา และความเชอดานการรกษาพยาบาลดวยการเหยา แตเนองจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม จงท าใหประเพณหลายอยางคอยๆ เลอนหายไป ขณะเดยวกน กมลกษณะทผสมผสานกนระหวางอตลกษณของชาวผ ไทบาน นายงกบชาวไทยอสาน อยางไรกตาม ในปจจบนชาวผ ไทบานนายงยงคง

1 ผชวยศาสตราจารย ประจ ากลมวชาสงคมศาสตร ส านกวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน e-mail: [email protected]

อตลกษณทางชาตพนธของชาวผไท กรณศกษาบานนายง

ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน

Phutai Ethnic Identity: A Case Study of Ban Na Yung

in Na Yung Sub-district of Si That District, Udon Thani Province


138

พยายามรกษาอตลกษณของตนไวอยางตอเนอง โดยผานคตความเชอโบราณ จตส านกทางสงคม ความสามคคในชมชน และความเออเฟอเผอแผระหวางชาวผไทในบานนายง ค าส าคญ: อตลกษณ ชาตพนธผ ไท บานนายง Abstract This study investigated identity and existence of Phutai ethnic identity of Ban Na Yung in Na Yung Sub-district of Si That District, Udon Thani Province. Collecting the data was done through qualitative research methodology by employing in-depth interview with 20 Phutai ethnics selected by purposive sampling technique. Results revealed that two traditional identities which still lasted to the present time were: 1) dialect, and 2) traditional healthcare called “Yao”. Other traditional cultures and customs of Phutai had been faded away because of economics change, social transformation, and other incoming cultures. The findings also indicated most Phutai identities were assimilated with Thai-Isan identity. In fact, Phutai ethnics in Ban Na Yung still continually preserved their identity through ancient beliefs, social consciousness, social harmony, and social hospitality. Keywords: Identity, Phutai Ethnicity, Ban Na Yung



1. บทน า ชาวผ ไททเขามาอาศยอยในเมองไทยไดกระจายอยทวภมภาคของประเทศ ภาคอสานเปนพนทหนงทมชาวผ ไทเขามาอาศยอยเปนจ านวนมาก การทชาวผ ไทไดเขามาอาศยอยในภาคอสานเปนจ านวนมากชาวผ ไททเขามาอยในภาคอสานไดกระจายอยตามพนทตางๆ หลายแหง (สธาทพย สวางผล, 2543) ทองทอ าเภอศรธาต จงหวดอดรธานในปจจบนกเปนอกทหนงทมชาวผไทเขามาตงหลกแหลงท ามาหากนอยเปนเวลาชานาน ชาวผ ไทนอกเหนอจากการท านาแลวยงมนสยรกการคาขายซงมบางสวนไดเดนทางเขามาคาขายอยในอ าเภอ ศรธาต จงหวดอดรธาน กลายเปนชมชนชาวผ ไทอยางเดนชด ชาวผ ไททเขามาอยในอ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน จะเขามาอยในเขตรอบนอกบรเวณตวเมอง คอ บรเวณทเปนบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ในปจจบน ชาวผ ไทมบรรพบรษทมตนก าเนดอยบรเวณสบสองจไท ซงอยทางตอนเหนอของเวยดนาม เมอราว 2,700 ปทแลว เนองจากความไมสงบทางสงคมและการรกรานจากผยดครองตางชาต และตงแตยคราชวงศจน ใน ค.ศ.265 - 420 เปนตนมาชาวผ ไทไดอพยพลงใตและไดแพรกระจายอาศยอยในภาคอสานของประเทศไทย ทงนกเนองมาจากปญหาหลายอยาง เชน ปญหาการเมอง ปญหาภยธรรมชาต ปญหาขาดแคลนทดนท ามาหากน ปญหาความยากจน ฯลฯ ท าใหชาวผไทไดอพยพไปยงหลายพนททวทงภาคอสาน (ภททยา ยมเรวต, 2544) ชาวผ ไทในภาคอสานกบชาวไทยในภาคอสานนน มความแตกตางกนหลายประการเชน ภาษา ความเชอและวถการกน ซงเกดจากหลายสาเหตทท าใหเปนเชนนน เชน สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมทแตกตางกน


140

เศรษฐกจและการเมองมความตางกน นโยบายแตละยคสมยมการเปลยนแปลงเสมอ และการอพยพยายถนกสงผลกระทบเชนกน ฯลฯ ถงแมจะมการผสมผสานกนหรอการเปลยนแปลงกนบางแตประเพณหรอวฒนธรรมบางอยางของชาว ผ ไทกไดสบทอดกนมาไมขาดสาย แมจะไมหวอหวาแตกยงคงความเปนดงเดมอย ซงไดสรางความภาคภมใจใหกบชาวผ ไทรนหลง เนองจากชมชนชาวผ ไทมการเคลอนไหวและการยายถนโดยมเหตจ าเปนหลายอยาง ท าใหชาวผ ไทมขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมหรอพฤตกรรมตางๆ จนกลายเปน อตลกษณของตวเอง อยางไรกตาม ชาวผไทเปนชนเผาทมความเปนอตลกษณของตนในดานความเชอ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตความเปนอยทแตกตางจากชนเผาอนๆ อตลกษณจงแสดงความเปนตวตน เนองจากทกชนเผาสรางอตลกษณทรวมกนและแตกตางกน เชน การถายทอดภมปญญาดานตางๆ ประเพณพนบาน การใชภาษาผ ไท เพอสบทอดอตลกษณของชาวผ ไท การรวมกลม ด ารงรกษาวฒนธรรม วธคด ความเชอและศาสนา ฯลฯ อตลกษณเหลานมกระบวนการสบทอดและกระบวนการสรางขนมาใหมตามการเปลยนแปลงความสมพนธทางสงคม (ฉลาดชาย รมตานนท, 2542: 64) อตลกษณชาวผ ไทไมวาจะเปนภาษา การแตงกาย และความเชอดานการรกษาพยาบาลดวยวธการเหยาเปนสงทมคณคา แตละยคสมยชาวผ ไทไดรวมกนสรางชมชนหรอจดกจกรรมและพธกรรมตางๆ เพอสบทอดประเพณและวฒนธรรมของชาวผ ไท ท าใหอตลกษณของชาวผ ไทไดรบการอนรกษและฟนฟ ซงมสวนส าคญทกอใหเกดการสรางจตส านกและความภาคภมใจในความเปนอตลกษณของชาวผ ไทเอง และเมอมการเปลยนแปลงทางสงคมและ



วฒนธรรมในปจจบน ท าใหอตลกษณของชาวผ ไทถกปรบเปลยนไปตามกาลเวลา การทชาวผ ไทไดรบวฒนธรรมใหมๆ เขามาท าใหสมาชกในชมชนระดบตางๆ ตองปรบตว มการเปลยนแปลงวถชวตความเปนอยและวฒนธรรมประเพณไปอยางมาก แตสงทยงคงแสดงใหเหนถงอตลกษณของชาวผ ไทไดอยางชดเจน คอการใหความส าคญกบการศกษาและการรวมกลม ซงเปนเรองของวถความเชอ พธกรรม วฒนธรรมและภมปญญา ทสบทอดจากบรรพบรษ มานานนบหลายรอยป และแมวาจะมหลายสงหลายอยางทอาจจะเลอนหายไปบาง แตกไดแสดงใหเหนความเปนอตลกษณของชาวผไท ดงนน ผ วจยจงเหนวาการศกษาเกยวกบอตลกษณทางชาตพนธของชาวผ ไทเปนสงทนาศกษา และท าใหเกดงานวจยเรอง “อตลกษณทางชาตพนธของชาวผไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน” 2. วธการศกษา การศกษาครงนเปนเรองการศกษาอตลกษณของชาตพนธชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) แลวน าเสนอผลการวจยดวยวธการพรรณนาวเคราะห (Analytical Descriptive) โดยก าหนดวธการและขนตอนการวจยไว ดงน

2.1 ขอบเขตของการวจย ผ วจยไดก าหนดขอบเขตดานเนอหาตามความมงหมายของการวจย ผศกษาไดก าหนดขอบเขตการศกษาดงน 2.1.1 ขอบเขตเนอหา ประกอบดวย


142

การศกษาอตลกษณทางชาตพนธของชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน รวมถงบรบททเกยวของไมวาจะดานสงคม วฒนธรรมและภมปญญา 2.1.2 ขอบเขตดานพนท พนทด าเนนการศกษาวจย คอ ชาตพนธชาวผไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน 2.1.3 ขอบเขตดานเวลา ระยะเวลาทใชในการศกษา เรมตงแต พฤษภาคม – กนยายน 2558 3. ประชากรและกลมตวอยาง 3.1 ประชากร คอ ชาตพนธชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน 3.2 กลมตวอยาง ผ วจยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง(Purposive Sampling) ในลกษณะคณภาพทสามารถใหขอมลทเปนประโยชนในการศกษาจ านวน 100% ของประชากรเปาหมายทตองการศกษาจากกลมผ เกยวของกบองคความรทางวฒนธรรมความเชอและภมปญญาพนถนดานการรกษาโรค ก าหนดกลมตวอยางในการศกษาจ านวน 20 คน ประกอบดวย ปราชญชาวบาน 10 คน วฒนธรรมต าบล 1 คน พระสงฆ 2 องค ผใหญบาน 1 คน และชาวบาน 6 คน ในชมชนทสามารถใหขอมลและรวมแลกเปลยนเรยนรทางวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาพยาบาล



4. เครองมอทใชในการเกบขอมล 4.1 แบบสอบถาม ใชเกบขอมลเกยวกบบรบททางสงคมความเปนมา วฒนธรรมและภมปญญาทองถนของชาวผ ไท ความสอดคลองกบวถชวต การรบอทธผลจากสงคมภายนอก 4.2 แบบสมภาษณ ใชเกบขอมลเกยวกบแนวความคดและกระบวนการด ารงอยของ อตลกษณทางวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาโรค 4.3 เทคนคการเสวนากลม ใชเกบขอมลเกยวกบขอจ ากด เงอนไขและสงทเปนความส าคญของวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาโรค และใชเกบขอมลเกยวกบรปแบบกระบวนการด ารงอยของอตลกษณของชาวผไท 4.4 เทคนคการระดมความคดเหน ใชเกบขอมลความคดเหนและความรสกจากผ เกยวของกบการไดน าเสนอความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาโรคสามารถน ามาประยกตเพอการสรางแนวทางการอนรกษอตลกษณของชาวผ ไท

5. วธการเกบรวบรวมขอมล ผวจยและคณะด าเนนการเกบรวบรวมขอมลทมรายละเอยดดงน ขอมลเชงคณภาพ ผ วจยลงพนทเพอเกบรวบรวมขอมล ดวยการใชเครองมอในการวจย ประกอบดวย การศกษาเอกสาร แบบสอบถาม แบบสมภาษณ และการสนทนากลม


144

5.1. ขนการระดมความคดเหนเพอตความหมายวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาโรคเพอน าสกระบวนการสรางอตลกษณของชาวผไท 5.2. จดเวทระดมความคดเหนเพอน าอตลกษณทเปนตวแทนของชมชนแตละชมชนออกมา เพอน าไปเปนขอมลส าหรบแสดงกระบวนการด ารงอยของอตลกษณของชาวผไท 5.3 การประชมกลมยอย เพอการตความการด ารงอยของอตลกษณทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถน เพอการน าเขาสกระบวนการเปรยบเทยบกลมตวอยาง ส าหรบสรางแนวทางการปลกฝง การอนรกษวฒนธรรมความเชอและภมปญญาทองถนการรกษาโรคทเปนอตลกษณของชาวผไท

6. การวเคราะหขอมล ขอมลเชงคณภาพ วเคราะหโดยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

7. การน าเสนอขอมลการวจย ขอมลเชงคณภาพเปนการน าเสนอในรปแบบการพรรณนาเชงวเคราะห

(Descriptive Analysis)

8. ผลการศกษา การศกษาเรอง “การด ารงอตลกษณของชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน” โดยแบงประเดนการศกษาออกเปน 2 ประเดน ประเดนแรก คอ ศกษาอตลกษณของชาวผ ไทในแตละชวงเวลา และประเดนทสอง ศกษาการด ารงอตลกษณชาวผ ไท การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ



ผวจยท าการเกบขอมลภาคสนามโดยใชหลากหลายวธ ไดแก การสนทนากลม การสมภาษณ การสงเกต การวเคราะหชมชนแบบมสวนรวมและการบนทกขอมลดวยการเขยน ถายภาพ และบนทกเสยง ผ วจยไดตรวจสอบความสมบรณของขอมลแยกแยะเปนหมวดหม ตความ และน าเสนอดวยการบรรยาย ไดผลการวจยดงน

ชาวผไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ใชความเชอ วฒนธรรมและประเพณ เปนแบบแผนก ากบพฤตกรรมในการด ารงชวตโดยม 2 สวนทประกอบดวย 1) ผ น าและคณะกรรมการของชมชน ท าหนาทตดตอสอสารกบชมชนและหนวยงานอนๆ 2) ผ อาวโส ท าหนาทใหค าชแนะปรกษากบชมชน ตลอดทงดแลความสงบสขในชมชน ผน าทง 2 สวนนถอเปนเสาหลกส าคญของชมชนตงแตสมยบรรพบรษ ทงหมดจงถอไดวาเปนทนดงเดมหรอเปนศกยภาพของชมชนเมอระยะเวลาผานไปตามพฒนาการของยคสมยในจงหวดอดรธาน ชมชนชาวผ ไทไมไดเปนชมชนทอยอยางโดดเดยวมการตดตอปฏสมพนธกบภายนอกมาโดยตลอด ไมวาดวยความพยายามของระบบรฐไทย ดวยมาตรการการสงเสรมการพฒนาและนโยบายควบคมตางๆ หรอการทชมชนตองปะทะกบกระแสโลกาภวตนทมการบรโภควตถทเกนความจ าเปนขนพนฐานในการด ารงชพตามกระแสบรโภควตถซงเปนกระแสหลกของโลกปจจบน จากการศกษาเหนไดวา พฒนาการของการเปลยนแปลงในแตละชวงเวลานน พบวา การเปลยนแปลงในชวงกอนการขยายชมชนเมองยงไมมอทธพลจากภายนอกทเปนอ านาจทนเขาไปยงเกยวการด าเนนวถชวตแบบดงเดมเปนไปตามความเชอวฒนธรรมและประเพณหาอยหากนกบธรรมชาตฐานความคด กลไกและวธการด ารงรกษาอตลกษณในชวงเวลาน จงเปนฐาน


146

คดทผกตดอยกบความเชอ ทถอวาชาวผไททกคนเปนพนองกน ผอาวโสทกคนมคณคา ควรแกการเคารพมวถการด ารงชพเพอความอยรอด

ชาวผ ไทบานนายงใหคณคาและความเคารพตอบรรพบรษ โดยมพธกรรมตามประเพณดงเดม ระบบผ ปกครองและระบบอาวโส ท าหนาทปกครองรวมกน มสทธและอ านาจการตดสนใจในการปกครองดแลตนเองอยางอสระ มวธการด ารงรกษาอตลกษณผานความเชอ การประกอบวฒนธรรม และประเพณของชมชน อตลกษณทแสดงความเปนตวตนแสดงออกในรปแบบของการชวยเหลอแบงปน การเคารพนบถอผ อาวโส ตอมาเมอเขาสชวงทมการเปลยนแปลงเปนชวงการขยายของชมชนเมองสชมชนของชาวผ ไทในจงหวดอดรธาน รฐไดเขามาเพอใชนโยบายตางๆ เชน การสรางโรงเรยนในชมชน ท าใหอตลกษณของชาวผ ไทมการเปลยนแปลงตามสภาพแวดลอม ในยคนชาวผ ไทเกดการเปลยนแปลงทสงผลกระทบกบวถชวตความเปนอยของชาวผ ไทเปนอยางมาก อตลกษณของชาวผไททแสดงออกในชวงเวลาน จงเปนอตลกษณใหมทแตกตาง กลาวคอ เปนอตลกษณ ทแสดงตวตนในลกษณะของการประนประนอม ผสมผสานวฒนธรรมแบบชาวผไทและแบบชาวไทยอสาน มทาทเปนมตรกบทกฝาย เพอรกษาชมชนของตนเองสามารถเปนมตรและรวมมอกบทกฝายจงเปนอตลกษณของชมชนทไปเปนแบบชาวไทยอสานมากขน การแสดงออกถง อตลกษณ ความเปนตวตนของชาวผ ไทดวยกนเอง จงแสดงออกผานทางวฒนธรรม ประเพณและพธกรรมไดอยางเหนยวแนน เพอกอใหเกดความเปนหนงเดยวของชมชนโดยมการรวมกลมกน ซงผน ามความเชอวา วนใดทชมชนชาวผ ไทไมมความเปนปกแผนไมมความเปนหนงเดยว ชมชนกไมสามารถตานทานการกลนกายจากภายนอกได



ฐานความคดในกระบวนการสรางและการด ารงอตลกษณในชวงน คอ การไดรบการยอมรบจากภายนอกทมความเปนคนไทยนอกจากมการรกษาวฒนธรรมและประเพณดงเดมใหคงอยและยงไดมกระบวนการสรางอตลกษณเพอนยามตวเองใหม และเพอไดรบการยอมรบจากสงคม ชมชนไดใชทงวธการเจรจาตอรอง การผกมตร และการใหความรวมมอกบทกฝายเพอสรางภาพลกษณความนาเชอถอใหกบชมชน

เมอเขาสการเปลยนแปลงในชวงทเปนยคกระแสบรโภควตถของระบบทนนยม กลาวคอ เมอชมชนชาวผ ไทไดรบอทธพลจากภายนอกในหลายๆ ดาน พฤตกรรมในการด าเนนวถชวตของชาวผ ไทกเปลยนไปจากเดมมาก เกดการเปลยนเปนพฤตกรรมทมคานยมบรโภควตถสงขนโดยเฉพาะชาวผ ไทรนใหมในหมบานบานนายง เรมไดรบการศกษาแบบสมยใหม เกดความคดและทศนคตใหม ท าใหระบบคณคา และระบบความคดแตกตางจากเดมไปมาก พวกเขาเรมไดแสดงบทบาทดานการคา ดานการวชาการ ดานการเมอง และดานตางๆ ไดประกอบอาชพมากขนกวาเดม ปรากฏการณทเกดขนเหลานไดสงผลกระทบตอการอยรวมกนท าใหชาวผไทมความทนสมยมากขน

จากการศกษากระบวนการด ารงอตลกษณ พบวา สงทเปนเงอนไขทส าคญของกระบวนการด ารงอตลกษณของชาวผ ไท ในหมบานบานนายงนน มหลายประการทท าใหชาวผ ไทสามารถตอส กบการการเปลยนแปลงทงจากภายในและภายนอกได ซงสามารถจ าแนกไดทงทเปนเงอนไขภายในชมชนเองและทเปนเงอนไขภายนอก

สวนทเปนปจจยภายใน


148

ประการแรก คอ การใชทนดงเดมของชมชนทมอย ทเปนฐานคด ความเชอ วฒนธรรมประเพณและความรภมปญญาของชมชน โดยมฐานความคด ความเชอทส าคญคอชาวผ ไททกคนเปนพเปนนองกน รวมถงการมกระบวนการเรยนรเพอการถายทอด สบทอดความเชอ วฒนธรรม ประเพณ ทสงสมมาตงแตบรรพบรษ ผานการประกอบประเพณ พธกรรม ในทกเดอนและทกปอยางตอเนองทงในครอบครวและชมชน กระบวนการสบทอดอตลกษณชาวผ ไทหมบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธานจะยากมาก

ประการทสอง สถานการณทเปนเงอนไขทสงผลกระทบโดยตรง คอเรองระบบเศรษฐกจ ท าให ชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ประสบกบปญหาเรองการด ารงชพ ท าใหชมชนตองมกระบวนการสรางและสบทอดอตลกษณความเปนตวตนของชมชนเพอรวมตวเปนพลงตอส กบสงคมภายนอก

ประการทสาม โลกทศนของคนภายในทเปลยนไป เนองจากการเปลยนแปลงจากกระแสสงคมภายนอกทรนแรง ท าใหโลกทศนของชาวผ ไท บานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธานเปลยนไปจากเดม สงผลกระทบถงวถการอยรวมกนภายใตความเปนหนงเดยวของชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน ซงเปนเงอนไขทท าใหชาวผ ไทตองมกระบวนการสรางและสบทอดอตลกษณเพอรกษาความเปนตนเองเอาไว

และประการทส ความจ าเปนทางดานเศรษฐกจทท าใหคนในชมชน มความคดและทศนคตทหลากหลายยงขน ท าใหมผลกระทบถงวถชวตการอยรวมกนการพงพาชวยเหลอกนและความสมพนธทดทมตอกนเรมลดลง เหลาน



จงเปนเงอนไขทท าใหชมชนผ ไทบานนายงตองมการสรางและรกษาอตลกษณของตนใหยงคงอย

สงทเปนเงอนไขจากภายนอก ประการแรก คอ เงอนไขการจดความสมพนธเชงมตรกบภายนอก เชน

เรองการสรางเครอขายกบหนวยงานอนๆ การผกมตรชมชนอนๆ ในพนทและนอกพนท ชาวผไทตองมสบทอดอตลกษณของชาวผไทไวไดอยางเหนยวแนน

ประการทสอง การเขามาสงเสรมการพฒนาของภาครฐ องคกรหนวยงานภายนอก ทสงผลกระทบตอความเชอ วถชวตของชาวผ ไทเปนอยางมาก ซงชาวผ ไทไมสามารถปฏเสธได ผ น าชมชนและผ อาวโสของชมชน นอกจากมกระบวนการสรางอตลกษณเพอการรองรบสถานการณตางๆ แลว ยงท าหนาทหาวธการทจะรกษาโดยมกระบวนการสบทอดอตลกษณเพอไมท าใหชมชนตองสญเสยอตลกษณ ความเปนตวตนของชมชนชาวผไท

ประการทสาม การรกเขามาของกระแสบรโภควตถภายใตระบบทนนยมทเกดผลกระทบกบวถชวตแบบดงเดมมาก โดยเฉพาะกบเยาวชนรนใหม ท าใหชมชนไดมโอกาสกลบมาทบทวนวฒนธรรมประเพณพธกรรมของตนเอง ท าใหเกดการเรยนรถงรากฐานวถชวตดงเดมของชาวผ ไท ถอไดวาเปนเงอนไขกระบวนการสรางและสบทอดอตลกษณเพอไมใหสญเสยความเปนตวตนของชมชน

และประการทส เงอนไขการรวมตวกนเปนกลม และสรางเครอขายกบชมชนชาวผ ไทในพนทอนๆ เพอใหเกดความเปนหนงเดยวของชาวผ ไทในภาคอสาน ในการชวยกนด ารงรกษาอตลกษณของชาวผ ไทใหคงอยในต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน


150

9. สรปผล การศกษาเรอง “อตลกษณทางชาตพนธของชาวผ ไทบานนายง ต าบล นายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน” เปนการวจยเชงคณภาพทเนนการศกษาอตลกษณและการด ารงอตลกษณภายใตสถานการณและบรบททางสงคม เศรษฐกจ ในแตละชวงเวลา จากการวเคราะหขอมล มประเดนทสามารถน ามาอภปรายไดดงน 1. จากการศกษาความเปนมาทางชาตพนธของชาวผ ไทบานนายงนน พบวา ชาวผ ไทบานนายง ไดอพยพเขามาประเทศไทยจากหลายสาเหต เชนความอดอยาก การหนภยสงครามและภยธรรมชาต ปจจบนชาวผ ไทในภาคอสานตางเผชญกบการมวถชวตสงคมและวฒนธรรมทหลากหลายและแตกตางกน ชาวผ ไทในจงหวดอดรธาน โดยเฉพาะทบานนายงจงมการรกษาวฒนธรรมประเพณแบบดงเดมของตนไว ซงถอเปนอตลกษณทมมาตงแตอดตและไดสบทอดจนมาถงปจจบน แตกมการปรบเปลยนอตลกษณตามแตละชวงเวลา เพราะวาชาวผ ไทยเองมความตองการทจะปรบตวใหสอดคลองการเปลยนแปลงทางดานวฒนธรรม การเมอง และเศรษฐกจในแตละยคสมยของไทย

ขณะเดยวกน เมอมการตดตอกบคนตางชาตพนธ ชาวผ ไทยเองกมการปรบตวเพอใหการแสดงบทบาทของตนเปนไปอยางเหมาะสมกบบรบทสงคม เชน เมอพดกบชาวผ ไทดวยกนกจะใชภาษาผ ไท เมอพดกบชาวอสานทวๆ ไปกใชภาษาอสาน หรอกระทงการเลอกใชภาษาไทยกลางสอสารกบคนไทยในภาคอนๆ นอกจากน ชาวผ ไทยงมการสบทอดความเชอ ประเพณและวฒนธรรมทสบทอดมาจากบรรพบรษ วฒนธรรมการแตงกาย และภมปญญาการรกษา



สขภาพ ฯลฯ สงเหลานลวนเปนการจ าแนกแยกแยะใหกลมชาตพนธผ ไทมความแตกตางจากกลมชาตพนธอนๆ สอดคลองกบงานวจยของประสทธ ลปรชา (2547: 33 - 34) ทศกษาเรองการสรางและสบทอดอตลกษณของกลมชาตพนธมง ทพบวาอตลกษณทางชาตพนธนนประกอบดวย ภาษา ระบบคณคา ศาสนา พธกรรม ความเชอ การประกอบอาชพ หรอการผลตซ าอตลกษณทางชาตพนธ ดวยการน าเอาสญลกษณทางวฒนธรรมแบบเดมมานยามตนเอง เชน รปแบบการปกครองและวถชวตในชมชนทมการสรางแนวความคดทวาชาวผ ไทเปนพเปนนองกนและใหคณคาใหมในการปรบความสมพนธกบกลมอน ซงรปแบบของการแสดงออกถงอตลกษณของชนชาตนนไมไดหยดนงหรอตายตว หากแตมกระบวนการสรางและกระบวนการสบทอดอตลกษณ มการปรบเปลยนและผลตซ าอยตลอดเวลา เชน การปรบระเบยบตามกฎหมายไทยเพอบรหารการพฒนาชมชนอยางมประสทธภาพ และยดถอความเชอดงเดมเปนสอในการเชอมโยงชาวผ ไทเปนอนหนงอนเดยวกน อตลกษณทางชาตพนธของชนชาตนน เปนสงทแยกไมออกจากบรบททางประวตศาสตร สงคม วฒนธรรม และการเมองทแวดลอมอยในชวงเวลาตางๆ และมกเกดขนในกระบวนการปฏสมพนธทางสงคมระหวางกลมชาตพนธ ขอคนพบทส าคญ คอ อตลกษณทางชาตพนธของชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน นอกจากการพจารณาจากสญลกษณทางวฒนธรรม เชน การสรางสญลกษณของชมชนโดยใชภาษาผ ไทในชวตประจ าวน การรกษาพยาบาลดวยการเหยา ซงพบวาเปนอตลกษณทางชาตพนธมความเดนชดมาก


152

การตดตอปฏสมพนธกบคนทวไปในสงคมไทยกมสวนในการสรางและปรบเปลยนอตลกษณทางชาตพนธ ดวยเชนกน ความเปนชาวผ ไท ไมไดมลกษณะของการแบงขวอยางเดดขาด หากแตเปนกระบวนการปรบเปล ยนรวมมอและตอตานในบางครง ปณฉตร หมอยาด (2553: 32) ขณะเดยวกน กลมชาตพนธผ ไทบานนายงไดปรบเปลยนอตลกษณของตนไปตามสถานการณของสงคมไทยและสงคมโลก สอดคลองกบงานวจยของ เสกสรร สรรสรพสทธ (2546: 28) ทศกษาเรองอตลกษณของไทลอและการปรบตวเพอความอยรอดภายใตระบบเศรษฐกจ ทนนยม: กรณศกษาบานแมสาบ ต าบลสะเมงใต อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม และพบวาอตลกษณ เปนลกษณะเฉพาะทแสดงถงความเปนตวตน หรอซงแสดงถงลกษณะทางชาตพนธของกลมชนอนเกดจากการมปฏสมพนธตอกน การมประสบการณในการใชชวตอยรวมกนของคนในสงคม ท าใหสมาชกในสงคมตองพยายามปรบตวและด ารงตนใหสอดคลองเหมาะสมกบความตองการและความคาดหวง ตลอดจนกระบวนการทางสงคม กอใหเกดเปนกฎเกณฑ ระเบยบวธปฏบต ธรรมเนยมประเพณของสงคม ทมการปฏบตสบตอกนมาและมการพฒนาจนเกดเปนวฒนธรรมการด ารงชวตของคนในสงคม

นอกจากน ยงสอดคลองกบงานวจยของ ขวญชวน บวแดง (2546: 150 - 151) ทศกษาเรอง วถชาตพนธในเมองเชยงใหมและพบวา ในสงคมปจจบน การทผคนจ านวนไมนอยไดอพยพโยกยายกลายเปนคนพลดถนในอกประเทศหนงนน การศกษาอตลกษณทางชาตพนธยงตองใหความสนใจตอประเดนการปรบเปลยนทางวฒนธรรม ในขณะเดยวกน กลมชาตพนธ กยงรวมกลมเพอยนยนและธ ารงรกษาความเปนชาตพนธของตน โดยการเลอกปรบใช ผสมผสาน



วฒนธรรมดงเดมบางอยางของความเปนชาตพนธนนๆ บนพนฐานของความหลากหลายทางวฒนธรรมทกลมของตนมปฏสมพนธดวย เพอใหไดมาซงการสรางอตลกษณ อนเปนสญลกษณและการแสดงออกทบงบอกถงความเปนตวตนและเปนการสรางพนททางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมอง เพอความอยรอด ตลอดจนเปนการสรางสถานภาพใหกบกลมชาตพนธของตนเองอกดวย 2. การด ารงอยของอตลกษณของชาวผ ไทบานนายง ต าบลนายง อ าเภอศรธาต จงหวดอดรธาน สะทอนใหเหนถงการด ารงอยของชาวผ ไททพยายามรกษาอตลกษณของตนผานการปฏบตการจรง โดยยดถอเรองความเชอ วฒนธรรม ประเพณและพธกรรม ทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ ซงมผลตอดานจตใจ อปนสยของผปฏบต โดยสอดคลองกบงานวจยของวนด สนตวฒเมธ (2545: 219) ทศกษาเรองกระบวนการสรางอตลกษณทางชาตพนธของชาวไทยใหญชายแดนไทย-พมากรณศกษา หมบานเปยงหลวง อ าเภอเวยงแหง จงหวดชยงใหม และพบวาการสบทอดอตลกษณทางชาตพนธ ไดเกดขนภายใตความสมพนธทสลบซบซอนหลากหลายไมหยดนงมาตงแตอดต แตละกลมชาตพนธตองการรกษาความเปนหนงเดยวหรอความเปนปกแผนในพวกเดยวกน ซงเหมอนกบชาตพนธผ ไทบานนายงทมการสบทอดวถดงเดม และหยบยมบางสวนทางวฒนธรรมคนอนมาปรบปรงใหมท าใหเปนอตลกษณของตน แมผานกาลเวลาหลายยคหลายสมย แตอตลกษณนนยงคงใชไดผลอย เพอรกษาอตลกษณความเปนตวตนไมใหสญหายไปตามบรบททเปลยนแปลง


154

10. ขอเสนอแนะ ขอสงเกตทเปนประเดนนาสนใจเพมเตมจากวตถประสงคและขอบเขตของการศกษามดงตอไปน ประการแรก ผอาวโสแตละคนมวธคดทแสดงออกถงความหวงใยตอการพฒนา ความเปนปกแผน และการด ารงรกษาอตลกษณของชาวผ ไท วาจะยงคงหลงเหลอในหมเดกๆ รนใหมหรอไม ผอาวโสเหลานไดใหความเหนและขอเสนอแนะตางๆ เชน การรกษาความเชอดงเดมเพอรวมใจชาวผ ไทใหเปนหนงเดยว การกระตนชาวผ ไทรนหลงใหความส าคญกบการศกษาเพอใหคนรนหลงสามารถสบทอดอตลกษณชาวผไทอยางตอเนองและยงยน

ประการทสอง ผอาวโสท าตวเปนแบบอยางทดกบชาวผ ไทรนใหม เชน การกระตอรอรนในกระบวนการสรางและสบทอดอตลกษณของชาวผ ไท การไมเขาไปยงเกยวกบอบายมข ไมเอารดเอาเปรยบผ อน มองโลกในแงด มจตส านกทางสงคม มความเปนกลาง การมองชาวผ ไททกคนลกเปนหลาน การเปนพเปนนองกน ขณะเดยวกนกมการสรางความสมพนธทเปนพเปนนองกนกบชมชนรอบๆ ดวย

11. กตตกรรมประกาศ รายงานวจยเรองนเสรจลลวงไดดวยความชวยเหลออยางดยงจาก รองศาสตราจารย ดร.ชวลต อธปตยกล และกรรมการวจยส านกวชาศกษาทวไปทเปนผใหค าแนะน าในการท าวจย ขอขอบคณ ส านกวชาศกษาทวไป ทสนบสนนทนในการท าวจย ขอบคณชาวผ ไทบานนายง รวมถงนกศกษาผ เขารวมท าการวจยในครงน ทใหความรวมมอเปนอยางด



ขอขอบพระคณ ผอ.ประเวช- คณแมปราณ บญภละ คณยทธชย โคสาด นายธระพฒน – นางสาวธญภรณ ปราณสาร ทคอยใหก าลงใจโดยตลอด

เอกสารอางอง ขวญชวน บวแดง ประสทธ ลปรชา และปนดดา บณยสาระนย. (2546). วถชาต พนธในเมอง.เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม. ฉลาดชาย รมตานนท. (2542). แนวคดในการศกษาอตลกษณความเปน “ไท”. เอกสารประกอบการประชมวชาการ เรอง การศกษา ประวตศาสตรและวรรณกรรมของกลมชาตพนธไท วนท 22-23 มนาคม 2544 ณ หองชางกระ โรงแรมเชยงใหมออคด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. ปณฉตร หมอยาด. (2553). การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคมและ วฒนธรรมของชาว ผไท บานสรางคอ จงหวดสกลนคร. รายงานการวจย. นนทบร: สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ประสทธ ลปรชา. (2547). การสรางและสบทอดอตลกษณของกลมชาตพนธมง. ใน ขวญชวน บวแดง (บรรณาธการ.). วาทกรรมอตลกษณ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร. วนด สนตวฒเมธ. (2545). กระบวนการสรางอตลกษณทางชาตพนธของ ชาวไทยใหญชายแดนไทย-พมากรณศกษา หมบานเปยงหลวง อ าเภอเวยงแหง จงหวดชยงใหม. เชยงใหม: คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.


156

เสกสรร สรรสรพสทธ. (2546). อตลกษณของไทลอและการปรบตวเพอ ความอยรอดภายใตระบบเศรษฐกจทนนยม: กรณศกษาบาน แมสาบ ต าบลสะเมงใต อ าเภอสะเมงจงหวดเชยงใหม. การคนควาแบบอสระศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการ มนษยกบสงแวดลอม. เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เชยงใหม.

อัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของชาวผู้ไท...

Documents