การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน...

16
การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน: กรณีเขื่อนไผ่ชะลอคลื่น ในพื้นที่ชายฝั่งทะเลจังหวัดสมุทรสาคร The Participation Towards Community’s Knowledge Management: A Case Study of Bamboo Embroidery in the Coastal Areas of Samut Sakhon Province ศศิภา ปัญญาวัฒนาสกุล / Sasipa Punyawattanasakul 1 ชมภูนุช หุ่นนาค / Chompoonuch Hunnark 2 พลศักดิจิรไกรศิริ / Polsuk Jirakraisiri 3 สมเจตน์ พันธุโฆษิต / Somjet Pantukosit 4 บทคัดย่อ การศึกษาการมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชนในการป้องกันแก้ไขปัญหาการกัดเซาะพื้นทีชายฝั่งโดยวิธีเขื่อนไผ่ชะลอคลื่น มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชน 2) ศึกษาการ จัดการความรู้ชุมชน 3) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการมีส่วนร่วมของชุมชนกับการจัดการความรู้ชุมชน และ 4) แสวงหาตัวแบบการจัดการความรู้ชุมชนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันแก้ไขปัญหา การกัดเซาะพื้นที่ชายฝั่ง ประชากรในการศึกษาวิจัย คือ กลุ่มผู้นาและสมาชิกในพื้นที่ชายฝั่งทะเล 8 ตาบล ของจังหวัดสมุทรสาคร เจ้าหน้าที่ภาครัฐ และองค์กรเอกชน การวิจัยเชิงปริมาณมีกลุ่มตัวอย่างที่ศึกษา จานวน 919 ชุด ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพมีผู้ให้ข้อมูลสาคัญจานวน 20 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็น แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบน มาตรฐาน การวิเคราะห์ค่าคาโนนิคอลและตัวแบบเส้นทางความสัมพันธ์ ผลการวิเคราะห์พบว่า 1) การมีส่วนร่วมของชุมชนมีการดาเนินการด้านการร่วมสร้างความร่วมมือ การร่วมวิพากษ์วิจารณ์ การร่วมตัดสินใจ การร่วมดาเนินการ และการร่วมติดตามประเมินผล อยู่ในระดับ ปานกลาง ( = 2.78, 2.70, 2.69, 2.66, 2.63) 2) การจัดการความรู้ชุมชนมีการดาเนินการด้านการ แลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกัน การมีคลังความรู้ร่วมกัน การมีวิสัยทัศน์ร่วมกัน และการนาการเปลี่ยนแปลง ร่วมกัน อยู่ในระดับปานกลาง ( = 2.78, 2.73, 2.70, 2.72) 3) การมีส่วนร่วมของชุมชนในพื้นที่ชายฝั่ง ทะเลกับการจัดการความรู้ชุมชนมีความสัมพันธ์เชิงบวกในระดับสูงมาก (r=0.95) 4) ตัวแบบการจัดการ 1 นักศึกษาหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ 2 อาจารย์ ดร. ประจาหลักสูตรรัฐประศาสนศาตรดุษฎีบัณฑิต วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ 3 รองศาสตราจารย์ ดร. ประจาหลักสูตรรัฐประศาสนศาตรดุษฎีบัณฑิต วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล รัตนโกสินทร์ 4 อาจารย์ ดร. ประจาหลักสูตรรัฐประศาสนศาตรดุษฎีบัณฑิต วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์

Upload: others

Post on 13-Sep-2019

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

การมสวนรวมในการจดการความรชมชน: กรณเขอนไผชะลอคลน ในพนทชายฝงทะเลจงหวดสมทรสาคร

The Participation Towards Community’s Knowledge Management: A Case Study of Bamboo Embroidery in the Coastal Areas of Samut Sakhon Province

ศศภา ปญญาวฒนาสกล / Sasipa Punyawattanasakul1

ชมภนช หนนาค / Chompoonuch Hunnark2

พลศกด จรไกรศร / Polsuk Jirakraisiri3

สมเจตน พนธโฆษต / Somjet Pantukosit4

บทคดยอ

การศกษาการมสวนรวมในการจดการความรชมชนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะพนทชายฝงโดยวธเขอนไผชะลอคลน มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการมสวนรวมของชมชน 2) ศกษาการจดการความรชมชน 3) ศกษาความสมพนธระหวางการมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชน และ 4) แสวงหาตวแบบการจดการความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะพนทชายฝง ประชากรในการศกษาวจย คอ กลมผน าและสมาชกในพนทชายฝงทะเล 8 ต าบลของจงหวดสมทรสาคร เจาหนาทภาครฐ และองคกรเอกชน การวจยเชงปรมาณมกลมตวอยางทศกษาจ านวน 919 ชด สวนการวจยเชงคณภาพมผใหขอมลส าคญจ านวน 20 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ การวเคราะหขอมลใชสถต คาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหคาคาโนนคอลและตวแบบเสนทางความสมพนธ ผลการวเคราะหพบวา 1) การมสวนรวมของชมชนมการด าเนนการดานการรวมสรางความรวมมอ การรวมวพากษวจารณ การรวมตดสนใจ การรวมด าเนนการ และการรวมตดตามประเมนผล อยในระดบปานกลาง ( = 2.78, 2.70, 2.69, 2.66, 2.63) 2) การจดการความรชมชนมการด าเนนการดานการแลกเปลยนความรรวมกน การมคลงความรรวมกน การมวสยทศนรวมกน และการน าการเปลยนแปลงรวมกน อยในระดบปานกลาง ( = 2.78, 2.73, 2.70, 2.72) 3) การมสวนรวมของชมชนในพนทชายฝงทะเลกบการจดการความรชมชนมความสมพนธเชงบวกในระดบสงมาก (r=0.95) 4) ตวแบบการจดการ

1 นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร 2 อาจารย ดร. ประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาตรดษฎบณฑต วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร 3 รองศาสตราจารย ดร. ประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาตรดษฎบณฑต วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล รตนโกสนทร 4 อาจารย ดร. ประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาตรดษฎบณฑต วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร

Page 2: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

2 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

ความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชน ตองใหความส าคญกบดานการรวมตดสนใจ และดานการรวมสรางความรวมมอ เพอน าไปสการจดการความรชมชน โดยมงเนนดานการน าการเปลยนแปลงรวมกน และดานการมวสยทศนรวมกน โดยการสงเสรมและผลกดนใหเกดการบรหารจดการตนเองสการเปนองคกรชมชนทเขมแขง ค าส าคญ: การมสวนรวม การจดการความร เขอนไผชะลอคลน

ABSTRACT

The purposes of this study were to; 1) study the participation of the community, 2) study the community’s knowledge management, 3) study the relationship between the participation of the community and the community’s knowledge management, and 4) find the model for community’s knowledge management by the community participation for dealing with the coastal erosion problem. Populations of the research were leaders and members of 8 coastal districts, Samut Sakhon Province, government officials and private organizations. The quantitative research approach samples were 919 copies. The qualitative research approach samples were 20 people. Questionnaires and interviewing were used in collecting data. Frequency, percentage, average, standard deviation, canonical regression, and path analysis were used in analyzing data.

The results revealed that; 1) the participation of the community was operated in cooperation building, criticizing, decision making, operating, and monitoring and evaluating. These were in medium level. (x = 2.78, 2.70, 2.69, 2.66, 2.63), 2) the community’s knowledge management was operated in knowledge sharing, having a think-tank, having a vision, and leading in changing. These were in medium level. (x = 2.78, 2.73, 2.70, 2.72), 3) the relationship between the participation of the coastal community and the community’s knowledge management was in positive way and in the high level (r=09.5), 4) the model for community’s knowledge management by the community participation must emphasize on participation in making decision, cooperation building, towards the community’s knowledge management by emphasizing on leading in changing, having a vision by encouraging and pushing the self- management to be a strong community organization.

Keyword: participation, knowledge management, bamboo embroidery

Page 3: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 3

บทน า จงหวดสมทรสาครเปนจงหวดในเขตพนทภาคกลางตอนลางของประเทศไทยมพนทตดชายฝงทะเล จ านวน 8 ต าบล ประกอบดวย พนทายนรสงห โคกขาม บางหญาแพรก บางกระเจา บานบอ บางโทรด กาหลง และนาโคก ในพนทอ าเภอเมองสมทรสาคร ท าใหมความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเหมาะสมตอการใชประโยชนทงภาคการเกษตรและประมง ภาคอตสาหกรรมและบรการ เมอเผชญกบสภาวะการเปลยน แปลงทางเศรษฐกจและสงคมทรนแรงการใชประโยชนจากทรพยากรในดานตาง ๆ จงเปน ไปอยางขาดความตระหนกตอคณคาของทรพยากรในดานนน ๆ อยางเชนดานทรพยากร ชายฝงทะเลไดสงผลกระทบตอพนทปาชายเลน ท าใหปรมาณพนทของปาชายเลนลดลงเปนจ านวนมาก และน าไปสปญหาการกดเซาะพนทชายฝงทะเล โดยมสาเหตการเปลยนแปลงของทรพยากรตามกระบวนการทางธรรมชาตและตามการกระท าของมนษย ซงสถานการณปาชายเลนของจงหวดสมทรสาคร ในอดตมความอดมสมบรณตลอดแนวชายฝ งทะเล 41.8 กโลเมตร และมปาสงวนแหงชาต 2 แหง ซงมพนทรวม 16,208 ไร ไดแก ปาอาวมหาชยฝงตะวนออกอยในต าบลบางหญาแพรก โคกขาม พนทายนรสงห มเนอท 7,343 ไร และปาอาวมหาชยฝงตะวนตก อยในต าบลบางหญาแพรก บางกระเจา บานบอ บางโทรด กาหลง และนาโคก มเนอทประมาณ 8,865 ไร ปจจบนปาสงวนแหงชาตทง 2 แหง พนทสวนใหญมสภาพเปนทะเล เนองจากคลนลมและกระแสน าทพดเขา

หาฝงอยางรนแรงเปนเวลานาน ท าใหปจจบนเหลอพนทปาเพยง 450 ไร ในเขตปาอาวมหาชยฝ งตะวนตกในพนทต าบลบางหญาแพรก (ส านกงานจงหวดสมทรสาคร, 2557, หนา 25) ประกอบกบสภาวะโลกรอน ยงทวความรนแรงของปญหาการกดเซาะสงขน ไดสงผลกระทบตอการสญเสยพนทชายฝง แหลงอนบาลสตวน า และการถอยรนของชมชน ซงการปรบตวของชมชนในระยะแรกเปนการรวมกลมโดยการรวมคด รวมตดสนใจ รวมลงทนลงแรงเพอแสวงหาแนวทางการปองกนตามความรประสบการณ ส าหรบการตดสนใจในการใชวสดและคาใชจายทเหมาะสมท าใหเกดทางเลอกโดยใชไมไผน ามาปกเปนแนวก าแพงทสามารถชะลอคลนไดและสงผลตอการเพมขนของตะกอนดน (สทน คลายมนต, 2553, หนา 1-2) อกทงไดน ามาสการคนพบทางวชาการทไ ด ร บค ว ามสนใจแล ะคว ามร ว ม มอ จากสถาบนวจยทรพยากรน าโดยไดด าเนนการทดลองการปกแนวไมไผ 3 ชน พบวา แนวปกไมไผมประสทธภาพในการลดแรงคลน เปนผลท าใหตะกอนดนเพมหลงแนวไมไผ ซงพนทดงกลาวมการปลกตนไมควบคกนไปและมหนาดนสงขน 1.50 เมตร (สถาบนวจยทรพยากรน า, 2553, หนา 38-39) โดยไดสรางความเชอมนตอวธการปกไมไผชะลอคลน สงผลให จงหวดสมทรสาครไดตอบรบการสนบสนนแนวคดวธการปกไมไผชะลอคลนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง จากการเปรยบเทยบแผนด าเนนงานดานงบประมาณในการปองกนการกดเซาะตามแผนปฏบตราชการประจ าปของกลมจงหวดประจ าปงบประมาณ 2555 ซงกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2 ไดแก จงหวด

Page 4: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

4 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

สมทรสาคร สมทรสงคราม เพชรบร และประจวบครขนธ ตามขอมลพนฐานระดบกจกรรมยอย (โครงการของกลมจงหวด) พบวา การกอสรางแนวปองกนการกดเซาะชายฝงทะเลตามความเหมาะสมในพนทของจงหวดสมทรสาคร โดยวธการปกไมไผชะลอคลน ระยะทาง 4 กโลเมตร และสรางทางเดนคอนกรตเสรมเหลกระยะทาง 400 เมตร ไดแสดงงบประมาณไว 35,000,000 บาท เมอเปรยบเทยบกบวธการเรยงหนใหญใสกลองลวด ระยะทาง 0.44 กโลเมตร ไดแสดงงบประมาณ ไว 26,400,000 บาท ตามเหตผลและความเหมาะสมของพนท (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2, 2555, หนา 12-15) จงหวดสมทรสาครไดเลงเหนโอกาสในการปองกนพ นท ชายฝ งทะเลใหครอบคลมทกพนท รวมท งหนวยงานอ นทเกยวของ เชน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมเจาทา องคกรปกครองสวนทองถนไดเขามาบรหารจดการตามขอบเขตหนาท ส าหรบขอบเขตการมสวนรวมของประชาชนในชวงเวลานนใชระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยการท าประชาพจารณ ซงประชาชนไดเขามสวนรวมในระดบหนง แตประชาชนยงคงขาดองคความรอกทงไดสรางความขดแยงในชมชน เชน จากการใชวสดทไมคงทนถาวรสงผลกระทบตอดานการพฒนาและเศรษฐกจท าให เกดการสญเส ยงบประมาณซ าซอน และสญเสยภมทศนชายฝง จากการศกษาพบวาพนทชายฝงทะเลทมรปแบบการปองกนการกดเซาะมากกวา 1 รปแบบท าใหมอตราการเปลยนแปลงของตะกอนดนสงขน มอตราการเตบโตของปาสง และยดอายงานของแนวปกไมไผได ซงสอดคลองกบการสะทอน

ความรของชมชนบานเปรดในทศกษาตวอยางจากบานโคกขาม จงหวดสมทรสาคร พบวา แนวคดการท าเขอนไมไผชะลอคลนสามารถเพมอตราการเตบโตของการปลกปาโดยการปกไมไผ 2 ชน เขอนไมไผจะมอายการใชงานเพมขนประมาณ 7 ป (ศนยเรยนรชมชนบานเปรดใน, 2559, หนา 2) ส าหรบกรณเขอนไผชะลอคลนในพนททง 8 ต าบลของจงหวดสมทรสาคร เปนบรบททมความเฉพาะเพราะไมใชเพยงกลมยอยขนาด 2-3 คน และปญหาส าคญคอองคความร การเชอมโยงดานนโยบายเพอการตดสนใจและการด าเนนงาน งบประมาณและการสนบสนนการด าเนนงานในดานตางๆ (บญชวย อรรถวรรธน, 2555, หนา 11) การอนรกษฟนฟสงแวดลอมทขาด ประสทธภาพรวมถงการมสวนรวมของเครอ ขายทองถนในการเฝาตดตามอยางเปนระบบ (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2552, หนา 1) ปญหาความขดแยงทางความคดทางการเมอง ท าใหการจดการทรพยากรในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะโดยวธเขอนไผชะลอคลนในพนทชายฝงทะเลจงหวดสมทรสาครยงขาดประสทธภาพและความสามารถในการตอบสนองความตองการของประชาชน ผศกษาวจยมความเหนวา แนวคดการจดการความรชมชนเทานนทจะชวยใหชมชนมองคความร และมฐานขอมลทสามารถน าไปใชในการบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ ซงการจดการความรชมชนจะไมประสบความส าเรจหากขาดปจจยส าคญคอการมสวนรวมของชมชน อกทงยงมความสนใจอกวา มปจจยใดบางทสามารถอธบายการมสวนรวมของชมชนเพอใหเกดความรวมมอทน าไปสผลส าเรจของการจดการความรชมชน

Page 5: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 5

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาการมสวนรวมของชมชนในการ

ปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยวธเขอนไผชะลอคลน จงหวดสมทรสาคร

2. ศกษาการจดการความรชมชนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยวธเขอนไผชะลอคลน จงหวดสมทรสาคร

3. ศกษาความสมพนธระหวางการมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยวธเขอนไผชะลอคลน จงหวดสมทรสาคร

4. เพอแสวงหาตวแบบการจดการความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชนในการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงโดยวธเขอนไผชะลอคลน จงหวดสมทรสาคร

กรอบแนวคดการวจย ผศกษาวจยไดก าหนดค าถามการวจยวา การแสวงหาตวแบบการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเลจงหวดสมทรสาคร ท าไดจรงหรอไม อยางไร จะเหนไดวาตวแปรทเปนสาเหตท าใหเกดผลส าเรจคอการมสวนรวมของชมชน อกทงการมสวนรวมของชมชนในการจดการความรชมชนมความตอเน องหรอไมอยางไร ซ งผศกษาวจยไดก าหนดใหการมสวนรวมของชมชนIV เปนตวแปรตน และก าหนดใหการจดการความรชมชนDV เปนตวแปรตาม การศกษาเกยวกบสภาพปจจบนการมสวนรวมของชมชน ตามแนวคด ทฤษฎเพอใหไดทราบวา ปจจยใดทมผลตอการมสวนรวมของชมชนและน าไปสการจดการความรชมชนในการจดการปองกนแกไขการกดเซาะไดอยางม

ประสทธภาพ และเพอหาตวแบบการจดการความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชนในการปองกนแกไขปญหา โดยสรางกรอบแนวคดในการศกษาตามตวแบบท 1

ตวแบบท 1 กรอบแนวคดการมสวนรวมของชมชนในการจดการความรชมชนใน พนทชายฝงทะเล

สมมตฐานการวจย จากกรอบแนวคดการวจยไดตงสมมตฐานดงน สมมตฐานท 1) การมสวนรวมของชมชนมความสมพนธกบการจดการความรชมชนดานการแลกเปลยนความรรวมกน สมมตฐานท 2) การมส วนร วมของช มชนมความส มพนธ ก บการจดการความรชมชนดานการมคลงความรรวมกน สมมตฐานท 3) การมส วนรวมของชมชนมความสมพนธกบการจดการความรชมชนดาน การมวสยทศนรวมกน และสมมตฐานท 4) การมสวนรวมของชมชนมความสมพนธกบการจดการความรชมชนดานการน าการเปลยนแปลงรวมกน

IV การมสวนรวม ของชมชน

DV การจดการ ความรชมชน

IV1 การรวมสราง ความรวมมอ IV2 การรวม วพากษวจารณ IV3 การรวมตดสนใจ IV4 การรวมด าเนนการ IV5 การรวมตดตาม ประเมนผล

DV1 การแลกเปลยน ความรรวมกน DV2 การมคลงความร รวมกน DV3 การมวสยทศน รวมกน DV4 การน าการเปลยน แปลงรวมกน

Page 6: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

6 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

ทสามารถน ามาตงเปนกรอบแนวคดและน าไปก าหนดสมมตฐานการวจยไดวา การมสวนรวมของชมชนมความสมพนธกบการจดการความรชมชน ขอบเขตการวจย

1. ขอบเขตดานเนอหา ผศกษา มงศกษา 2 ประเดนส าคญ ประกอบดวย 1) ตวแปรตนการมสวนรวมของชมชน แบงเปน 5 ตวแปรยอย ไดแก การรวมสรางความรวมมอ การรวมวพากษวจารณ การรวมตดสนใจ การรวมด าเนนการ การรวมตดตามประเมนผล และ 2) ตวแปรตามการจดการความรชมชน แบงเปน 4 ตวแปรยอย ไดแก การแลกเปลยนความรรวมกน การมคลงความรรวมกน การมวสยทศนรวมกน และการน าการเปลยนแปลงรวมกน

2. ขอบเขตดานระยะเวลา ผศกษาวจยด าเนนงานวจยในระหวางเดอนตลาคม 2555 – ธนวาคม 2558

3. ขอบเขตดานพนท ไดใชพนทชายฝงทะเลจ านวน 8 ต าบล ในจงหวดสมทรสาคร ประกอบดวย ต าบลพนทายนรสงห โคกขาม บางหญาแพรก บางกระเจา บานบอ บางโทรด กาหลง และนาโคก

วธการด าเนนการศกษา การศกษาครงนเปนการศกษาแบบผสานวธ (Mix research) โดยใชแนวทางการวจยเชงปรมาณแลวสนบสนนดวยเชงคณภาพ โดยการออกแบบสอบถามและสมภาษณบคคลทมบทบาทตอเรองทศกษาในเชงลก ซงตองน าผลการทดสอบสมมตฐานเชงปรมาณมาสรางแบบสมภาษณเพอ

ทดสอบสมมตฐานเชงคณภาพอกครง หลงจากนนจงสรางตวแบบทางสงคมศาสตรเพอใหสามารถอธบายถงแนวทางการแกไขปญหาการวจยตามตวแบบทางสงคมศาสตร (พลศกด จรไกรศร, 2558, หนา 94-96) เปาหมายของการศกษาใชวธเลอกแบบเจาะจงพนท คอ ประชากรในพนทชายฝงทะเล ทง 8 ต าบลในจงหวดสมทรสาคร รวมทงหมด 13,938 คน โดยสมตวอยางจากสตรของ ยามาเน (Yamane) และก าหนดความคลาดเคลอนรอยละ 0.03 ซงไดกลมตวอยาง จ านวน 1,029 ชด และไดรบกลบคน จ านวน 919 ชด จากการทดสอบแบบสอบถามทสรางจากตวชวดของกรอบแนวคดการศกษา เปนค าถามปลายปด ใชมาตรวดของตวชวดแบบชวงวด (Interval scale) โดยใหคะแนนมาตรวด คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด และตรวจสอบความเทยงตรงของแบบสอบถามดวยการค านวณหาคา IVC (Item Variable Con- gruence Index) จากผเชยวชาญ 6 ทาน ไดคา IVC = 0.91 และหาความเชอมน (Reliability) จ านวน 34 คน ไดคาอลฟาตวแปรรวม (V) = 0.99

การศกษาเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลกกบกลมผน าและสมาชกชมชน เจาหนาทองคกรเอกชนและภาครฐ จากประเดนค าถามทแสดงถงความสมพนธของตวแปรตามสมมตฐานเพอน าขอมลการสมภาษณมาสนบสนนขอคนพบการวจยเชงปรมาณ

ผลการศกษา ผศกษาวจยสามารถสรปผลการศกษาทสอดคลองตามวตถประสงคของการศกษาดงน 1. การมสวนรวมของชมชน จากการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ พบวา ระดบการมสวนรวมของชมชนอย ในระดบปานกลาง ม

Page 7: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 7

คาเฉลยเทากบ 2.69 โดยดานการรวมสรางความรวมมอ มการด าเนนการมากทสด ดงกราฟท 1

กราฟท 1 การมสวนรวมของชมชน

2. การจดการความรชมชน จากการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ พบวา มการด าเนน การทกดานอย ในระดบปานกลางมคาเฉลยเทากบ 2.73 โดยดานการแลกเปลยนความรร วมกน ม ระดบการ จดการความร ชมชนมากกวาดานอน ๆ ดงกราฟท 2

กราฟท 2 การจดการความรชมชน

3. การวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐานท 1-4 ผลการศกษาปรากฏดงน 3.1 สมมตฐานท 1 การมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเล ดานการแลกเปลยนความรรวมกน ปรากฏวา มคาสมประสทธสหสมพนธคาโนน-คอลในระดบสงเทากบ 0.84 และตวแปรยอยของการมสวนรวมของชมชนดานการรวมตดสนใจ มคาสมประสทธสหสมพนธแบบคะแนนมาตรฐานเทากบ 0.44 และการรวมสรางความรวมมอ มคาเทากบ 0.42 ส าหรบตวแปรยอยของการแลก เปลยนความรรวมกนทมอทธพลคอ การจดพนทแลกเปลยนความร และการสรางความรใหม จากการศกษาพบวาหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของไดด าเนนการบรหารจดการโดยใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการแลก เปลยนความรรวมกนในการจดเวทประชาคม ส าหรบการด าเนนการในขนแรกไดมงเนนการรวมสรางความรวมมอและการรวมตดสนใจเพอเขาถงกลมผมสวนไดสวนเสยและประชาชนในพนทชายฝงทะเล รวมถงการจดตงคณะท างานในรปแบบเครอขาย มการจดพนทแลกเปลยนความรในรปแบบการประชมแบบทางการและการใชระบบเครอขายออนไลนแบบไมทางการเพอการสอสารในการรบสงขอมล การสรางความร ใหม เพอรวมตดสนใจด าเนนการตอทางเลอกในการแกปญหา 3.2 สมมตฐานท 2 การมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเล ดานการมคลงความรรวมกน ปรากฏวา มคาสมประสทธคาโนนคอลเทากบ 0.89 และ ตวแปรยอยของการมสวนรวมของชมชนท ม

2.78 2.69 2.69 2.66 2.63

0.78 0.87 0.89 0.87 0.91

0

1

2

3

4

5

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

2.78 2.73 2.70 2.72

0.76 0.79 0.88 0.81

012345

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

Page 8: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

8 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

อทธพล คอ การรวมตดสนใจ และการรวมสรางความรวมมอ ส าหรบตวแปรยอยของการมคลงความรรวมกนทมอทธพลคอการใชความรและการตรวจสอบความร จากการศกษาพบวา ชมชนในพนทชายฝงทะเลทง 8 ต าบลสวนใหญมวธการเกบขอมลความรทงแบบฝงลกอยในตว (Tacit) และแบบชดแจง (Explicit) ในรปเอกสารและการใชอปกรณเทคโนโลยในการบนทกภาพแบบเฉพาะบคคล โดยความรยงไมถกจดเปนระบบและอยในวงจ ากดทงในการตรวจสอบความรและการใชความร ซงสมาชกชมชนสวนนอยเหนถงประโยชนของความร และการจดระบบความรเพอใหน าความรไปถายทอดใหเยาวชนในการปลกจตส านกอนรกษฟนฟทรพยากรของชมชน ส าหรบหนวยงานภาครฐและองคกรท เกยวของไดด าเนนการบรหารจดการในพนทชายฝงทะเลเพอการมคลงความรรวมกนในการจดระบบความร การตรวจสอบและการใช ความร อย างต อ เน อ ง ในการจ ดท าฐานขอมลไวใชส าหรบองคกรและกระจายความรทเปนประโยชน

3.3 สมมตฐานท 3 การมสวนรวม ของชมชนกบการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเล ดานการมวสยทศนรวมกน ปรากฏวา คาสมประสทธคาโนนคอลมคาเทากบ 0.92 และตวแปรยอยการมสวนรวมของชมชนมคาสมประสทธแบบคะแนนมาตรฐานเทากบ 0.44 คอ การรวมตดสนใจ ส าหรบตวแปรยอยทมอทธพลตอการมวสยทศนรวมกนคอ การปฏบตตามวสยทศน การก าหนดวสยทศน และการถายทอดวสยทศน จากการศกษาพบวา ชมชนในพนทชายฝงทะเลทง 8 ต าบลสวนใหญมวสยทศนเฉพาะบคคลทหลากหลายในการ

ด าเนนการ และมวสยทศนรวมกนในการบรหารจดการพนทชายฝงดานการอนรกษฟนฟ ซงการด าเนนการในแตละพนทอาจไมจ าเปนตองท ากจกรรมเหมอนกนแตมเปาหมายเดยวกน การมวสยทศนรวมกนท าใหการบรหารจดการเปนไปในทศทางเดยวกน โดยการถายทอดวสยทศน และการเชอมโยงนโยบาย สการปฏบตตามวสยทศน รวมถงการก าหนดแผนงานและการรวมผลกดนใหเกดนโยบายเพอน ากลบมาใชเปนแนวทางการด าเนนการ

3.4 สมมตฐานท 4 การมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเล ดานการน าการเปลยนแปลงรวมกน ปรากฏวา คาสมประสทธคาโนนคอลมคาเทากบ 0.93 และตวแปรยอยของการมสวนรวมของชมชนทมอทธพลคอการรวมสรางความรวมมอ มค าสมประสทธแบบคะแนนมาตรฐานเทากบ 0.36 ส าหรบตวแปรยอยท มอทธพลตอการน าการเปลยนแปลงรวมกนคอการจงใจ การมภาวะผน า และการเสรมพลงความสามารถ จากการศกษาพบวา ชมชนในพนทชายฝงทะเลทง 8 ต าบลมการปรบตวสการน าการเปลยนแปลงรวมกน โดยในระดบชมชนกลมเครอขายไดรวมด าเนนการต ามแผนก จ ก ร ร ม ในก า ร ใ ห ข อ ม ล แ ล ะประชาสมพนธถงวตถประสงค วน เวลา และสถานท ขอดขอเสยของกจกรรม เพอกระตนประชาชนในพนทใหเขารวมท ากจกรรมดวยการใหขอมล การท าเปนแบบอยาง การใหรางวลและผลตอบแทน การสะทอนขอมล และการปรกษา หารอ ซงไดแสดงใหเหนถงการมภาวะผน า การจงใจ และการเสรมพลงความสามารถ ส าหรบหนวยงานภาครฐและองคกรท เก ยวของไดด าเนนการบรหารจดการในพนทชายฝงทะเล โดย

Page 9: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 9

การใหค าปรกษาหารอแนวทางการด าเนนงานและสนบสนนงบประมาณด าเนนกจกรรม ส าหรบการทดสอบสมมตฐานรวม การมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชน ปรากฏวา คาสมประสทธคาโนนคอลเทากบ 0.95 ส าหรบตวแปรยอยการมสวนรวมของชมชนทมอทธพลคอการรวมตดสนใจมคาสมประสทธแบบคะแนนมาตรฐานเทากบ 0.36 และการรวมสรางความรวมมอ มคาความสมพนธในระดบต ามากเทากบ 0.30 ส าหรบตวแปรยอยของการจดการความรชมชน คอการน าการเปลยนแปลงรวมกนมคาสมประสทธแบบคะแนนมาตรฐานเทากบ 0.52 และดานการมวสยทศนรวมกน มความสมพนธเทากบ 0.30 จากการ ศกษายงพบวา ชมชนในพนทชายฝงทะเลทง 8 ต าบลสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการมวสยทศนรวมกนและการน าการเปลยนแปลงรวมกน โดยในระดบชมชนกลมเครอขายไดจดท าแผนกจกรรมโดยใหประชาชนในพนทไดเขามาม

สวนรวมในกจกรรมดวยการจดพนทแลกเปลยนความร การใหขอมลโดยการประชาสมพนธถงวตถประสงค วน เวลา และสถานท ขอดขอเสยของกจกรรม การใหรางวลหรอผลตอบแทนเพอเปดโอกาสการมสวนรวมรวมถงการปลกฝงจตส านกใหเยาวชนและประชาชนในพนท ท าใหประสบผลส าเรจตามวตถประสงค ซงกจกรรมมาจากการเหนถงความจ าเปนและประโยชนทจะไดรบไดแกกจกรรมการเสรมแนวปกไมไผชะลอคลน การปลกปา การจดเกบขยะลดมลพษ ส าหรบหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของไดด า เน นการบรหารจดการเพ อการน าการเปลยนแปลงรวมกนและการมวสยทศนรวมกน โดยใชยทธศาสตรและการเชอมโยงนโยบายสการท างานรวมกน รวมถงการสนบสนนทงบคลากรและงบประมาณในการจดกจกรรมของเครอขาย ดงรายละเอยดตามตวแบบท 2

IV การมสวนรวมของชมชน

DV การจดการ ความร ชมชน

0.95

IV5 การรวมตดตามประเมนผล

-.08

DV1 การแลกเปลยนความร

รวมกน.-.058 DV2 การมคลงความรรวมกน

-.17

DV4

การน าการเปลยนแปลง รวมกน -.52

IV2 การรวมวพากษ วจารณ -.24

IV1 การรวมสราง

ความรวมมอ -.30

IV3 การรวมตดสนใจ -.36

IV4 การรวมด าเนนการ -.07

DV3 การมวสยทศนรวมกน

-.30

DV3.2 การถายทอดวสยทศน -.31

DV3.3 การปฏบตตามวสยทศน -.43

DV4.1 การมภาวะผน า -.37

DV3.3 การก าหนดวสยทศน -.33

DV4.2 การจงใจ -.40

DV4.3 การเสรมพลงความสามารถ -.31

IV1.1 ความรวมมอดานจตใจ -.25

IV1.2 ความรวมมอดานยทธศาสตร -.61

IV1.3 ความรวมมอดานประชาสมพนธ -.25 IV3.1 การวเคราะห สถานการณปญหา

-.36 IV3.2 การวางแนวทาง

ด าเนนการ -.39 IV3.3 การประสาน

ประโยชน -.30

ตวแบบท 2 ตวแบบความสมพนธระหวางการมสวนรวมของชมชนในการจดการความรชมชน(ตามการวเคราะห Canonical)

Page 10: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

10 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

4. การวเคราะหเสนทางความสมพนธ ของการจดการความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชนในพนทชายฝงทะเล สรปไดวา การมสวนรวมของชมชนในดานการรวม

สรางความรวมมอและการรวมตดสนใจ มผลตอการจดการความรชมชนในพนทชายฝงทะเลดานการมวสยทศนรวมกนและการน าการเปลยนแปลงรวมกน ดงตวแบบท 3

ตวแบบท 3 การจดการความรชมชนโดยการมสวนรวมของชมชนในพนทชายฝงทะเล จงหวดสมทรสาคร อภปรายผลการศกษา

1. ดานการมสวนรวมของชมชน ในก า ร ป อ ง ก น แ ก ไ ข ก า ร ก ด เ ซ า ะ ช า ย ฝ งประกอบดวยขนตอนการรวมสรางความรวมมอ การรวมวพากษวจารณ การรวมตดสนใจ การรวมด าเนนการ และการรวมตดตามประเมนผล จากผลการศกษาพบวา ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง การรวมสรางความรวมมอเปนการสรางการมสวนรวมทงดานจตใจ ยทธศาสตร และประชาสมพนธ ในการเขารวมวางแผน การจดตงคณะท างานและเครอขายจากการเสนอชอซงสวนใหญเปนผน า

ชมชนและเปนผมจตอาสาภายในชมชนไดเขารวมเปนคณะกรรมการเครอขาย โดยโอคเลยและมารสเดน (Oakley and Marsden, 1986, pp. 20-27) อธบายวาการมสวนรวมมองคประกอบทน าไปใชในการด าเนนการ 4 ดาน คอ การรวมมอ การพฒนาชมชน การจดตงองคกร และการเสรมอ านาจ ประกอบกบแนวคดของ ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2543, หนา 160-161) ทพบวาการกระตนการมสวนรวมตองใชเทคนคดานจตวทยา ดานประชาสมพนธ ดานการบรหาร วธการ ขอมลขาวสารและสอตาง ๆ

Page 11: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 11

2. ดานการจดการความรชมชน ในก า ร ป อ ง ก น แ ก ไ ข ก า ร ก ด เ ซ า ะ ช า ย ฝ ง ประกอบดวยขนตอนการแลกเปลยนความรรวมกน การมคลงความรรวมกน การมวสยทศนรวมกน และการน าการเปลยนแปลงรวมกน ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง การแลกเปลยนความร เปนการสรางความรใหมในการท างานรวมกน โดยใชการจดพนทแลกเปลยนความรทงแบบทางการและไมเปนทางการในการแสดงความคดเหนและเรยนรรวมกน สอดคลองกบแนวคดของวจารณ พานช(2551, หนา 3, 141-144) กลาววา การจดการความรเปนการด าเนนการตอความรทเกยวกบการก าหนดความรหลก การเสาะหาความร การปรบปรง การประยกตใชความร การแลกเปลยนความร และการจดบนทกความร ประกอบกบแนวคดของ พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2552, หนา 380) กลาววา เมอองคกรตงปณธาณแลวตองสอสารใหบคลากรและผมสวนไดเสยทกกลม ซงวสยทศนจะชวยใหบคลากรและองคกรไปส เปาหมาย เปนเครองมอเพอการชน าวางแผนและการคดเชงยทธศาสตร 3. การอภปรายผลการวเคราะห ความสมพนธ สามารถอภปรายผลไดดงน

3.1 การอภปรายผลตามสมมตฐาน ท 1 พบวา การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมสรางความรวมมอ และการรวมตดสนใจ มความสมพนธในระดบสงกบการจดการความรชมชนดานการแลกเปลยนความรรวมกน ซงในขนเรมแรกไดมงเนนการรวมสรางความรวมมอทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนโดยใชยทธศาสตรในการด าเนนงานทส าคญคอการ

วางแผน การจดตงคณะท างานและเครอขาย การประชาสมพนธในการใหขอมลเกยวกบเปาหมายวตถประสงคของการด าเนนการ การก าหนดบทบาทความรบผดชอบ ความเปนอสระ ในการด า เนนการ และการก าหนดกฎระเบยบในการบงคบใช โดยสอดคลองกบแนวคดของอเกรนอฟฟและแมคไกร (Agranoff and McGuire, 2003, pp. 4-5) กลาวถงการบรหารจดการรวมกนเปนการท างานรวมกนในลกษณะกลม ทมงาน เครอขายในการรวมคดรวมท า และไดขอมลความรไปใชส าหรบตดสนใจในการก าหนดนโยบายและวางแนวทาง

การใชกฎระเบยบ โดยมรปแบบการสอสาร

บทบาทความรบผดชอบทชดเจน ซงสอดคลองกบ ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2543, หนา 149) ซ งอธบายถงยทธศาสตรสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนดวยกระบวนการกลมและกระบวนการเรยนร

3.2 การอภปรายผลตามสมมตฐานท 2 พบวา การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมสรางความรวมมอ และการรวมตดสนใจ มความสมพนธในระดบสงกบการมคลงความรรวมกน ในขนตอนการตรวจสอบความร และการใชความร กรณเขอนไผชะลอคลนในพนทชายฝงทะเล ซงการมสวนรวมของชมชนเปนปจจยส าคญตอการจดการความรอยางเปนระบบ การตรวจสอบความร และการใชความร โดยสอดคลองกบแนวคดของ โกศล ดศลธรรม (2546, หนา 94-98) กลาววา ระบบสารสนเทศตองสอดประสานกบกระบวนการหลกขององค ก รแล ะควบค มก ระบวนการอย า ง มประสทธผล และสอดคลองกบแนวคดของ มารควอรท (2557, หนา 257-258, 268) กลาววา

Page 12: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

12 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

ขอมลจะมประโยชนตองผานการวเคราะห วจยและการทดลอง ในการจดเกบความรมการใชเทคโนโลย เพ อการบนทกข อ มลและ เปนฐานขอมล การจดเกบความรควรมลกษณะทเปนโครงสรางทท าใหระบบสามารถคนหา รวบรวม ประยกตใช และเผยแพรความรไดอยางถกตองรวดเรว

3.3 การอภปรายผลตามสมมตฐาน ท 3 พบวา การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมตดสนใจมความสมพนธในระดบสงมากกบการมวสยทศนรวมกน ในขนตอนการก าหนดวสยทศน การถายทอดวสยทศน การปฏบตตามวสยทศน ส าหรบการบรหารจดการพนทชายฝงทะเล หนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของไดจดเวทการประชมในพนทชายฝงทะเลทง 8 ต าบลในการสรางการรบรและการน ายทธศาสตรของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงมาใชเปนแนวทางสรางวสยทศนในการด าเนนงานเพอการตดสนใจรวมกน โดยมเปาหมายและวตถประสงค รวมทงไดก าหนดโครงสรางและการออกกฎระเบยบในการบรหารจดการ ซงสอดคลองกบแนวคดของ อรทย กกผล (2546, หนา 2-2-2-3) องคประกอบส าคญของการมสวนรวมของประชาชนคอ กระบวนการทมความตอเนองในการเรยนรรวมกนทงภาครฐ องคกรเอกชนและประชาชนทวไป เพอท าใหการตดสนใจของรฐดขน ส าหรบการน านโยบายส ก า รปฏบ ต หน วย งานภาคร ฐ ได ใ ช ก า รประชาสมพนธทน าไปสการสรางภาพเปาหมายและแนวทางการด าเนนงาน และสอดคลองกบแนวคดของเซงเก (Senge, 1990, p. 191) ทกลาววาการมวสยทศนรวมกนคอแรงปรารถนารวมกนตอการก าหนดเปาหมายผานกจกรรม

การเรยนรสภาพพงประสงครวมกน ประกอบกบแนวคดของเดชน เทยมรตน และกานตสดา มาฆะศรานนท (2546, หนา 41-42) ทวาวสยทศนองคกรเปนเรองทส าคญตอการบรหารงานยคใหม การวางแผนตองมการก าหนดวสยทศนตอการจดท าแผน กลยทธและตรวจสอบ การถายทอดวส ยทศนและการมสวนรวมเพ อสนบสนนการด าเนนงาน

3.4 การอภปรายผลตามสมมตฐาน ท 4 พบวา การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมสรางความรวมมอ มความสมพนธในระดบสงมากกบการน าการเปลยนแปลงรวมกน ในดานการมภาวะผน า การจงใจ การเสรมพลงความสามารถ ซงคณะท างานเครอขายไดจดกจกรรมการอนรกษฟนฟทรพยากรเพอสรางจตส านกใหกบประชาชนในพนทชายฝงทะเล ซ งหน วยงานภาคร ฐ องค กร เอกชนและประชาชนไดเขารวมกจกรรมและเรยนรรวมกน โดยสงผลตอการพฒนาทกษะความสามารถในการน าการเปลยนแปลง การปลกฝงวฒนธรรมรวมกน ซงสอดคลองกบแนวคดของกรอฟฟ และโจนส (Groff and Jones, 2003, pp. 57-58) ทวาสงส าคญในการสรางความรวมมอใหประสบผลส าเรจคอ การสนทนา ความไววางใจ เปาหมายรวมกน การก ากบดแล และการเปดกวาง ประกอบกบแนวคดของ ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2551, หนา 255-259) กลาววา วฒนธรรมองคกรและการปรบตวของผน ามบทบาทส าคญตอการสรางความเปลยนแปลงดวยการกระตนให มความกลาในการคดท าสงใหม การอภปรายผลตามสมมตฐานรวม พบวา การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมสรางความรวมมอและขนตอนการรวม

Page 13: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 13

ตดสนใจ มความสมพนธในระดบสงมากกบการจดการความรชมชนในขนตอนการมวสยทศนรวมกนและการน าการเปลยนแปลงรวมกน เพอสรางความร คน และกระบวนการในการจดการทรพยากรชายฝงใหเกดความสมดลและความยงยน สามารถน าไปประยกตใชตามขอบเขตหนาทของแตละองคกร โดยสอดคลองกบ เครยตน (2556, หนา 27-39) ทกลาววา การมสวนรวมของประชาชนทมประสทธผลตองมคณลกษณะคอผมอ านาจตดสนใจไดรบพนธกจทตองด าเนนการ การด าเนนการบรณาการสกระบวนการตดสนใจ โดยมสาธารณชนทสนใจเขารวมเกยวของในทกขนตอนของการตดสนใจ ซ งแนวทางการวเคราะหตดสนใจคอ การสรางการเรยนรเพอใหเกดความเขาใจถงการตดสนใจและความจ าเปน แนวทางทชดเจนของขนตอนและระยะเวลา อกทงสอดคลองกบแนวคดของ ถวลวด บรกล (2551, หนา 45-47) ทอธบายวาปจจยทเออตอการบรหารราชการแบบมสวนรวมในการบรรลผลคอการท างานแบบพหภาค เปนการ บรณาการทงวธการคดเปนองครวม ความสนใจ ความร ในการออกแบบกจกรรมและการใชความร ความไววางใจ การชวยเหลอกน และการยกยองชมเชยใหรางวล รวมถงแนวคดของ เนตรพณณา ยาวราช (2556, หนา 55-56) ทวา การผลกดนใหเกดการยอมรบการเปลยน แปลงตองเกดจากการเหนความส าคญและความตองการปรบปรง การสรางแรงจงใจ การสอสารอยางมประสทธภาพ การมงเนนการมภาวะผน า รวมทงวธการใหรางวลท เหมาะสมและการเจรจาตอรองเรองผลประโยชน

4. การแสวงหาตวแบบการจดการความรชมชน โดยการมสวนรวมของชมชนใน

พนทชายฝงทะเลจงหวดสมทรสาคร ดวยการวเคราะหเสนทางสถตถดถอย (Regression) โดยการหาคาคาโนนคอลเปนตวแบบ Bipartite Graphs แสดงความสมพนธเชงสถตตวเลขทมความเขาใจยาก ผศกษาจงพฒนาเปนตวแบบทางสงคมศาสตรเพอใหเกดความเขาใจงาย ซงการมสวนรวมของชมชนกบการจดการความรชมชนไมไดมความสมพนธระหวางกนทกตวเปนเพยงเฉพาะบางตวแปรเทานน การมสวนรวมของชมชนในขนตอนการรวมสรางความรวมมอ ในดานความรวมมอดานยทธศาสตร และในขนตอนการรวมตดสนใจ ในดานการวเคราะหสถานการณปญหาการวางแนวทางการด าเนนการ

และการประสานประโยชน มความสมพนธกบการจดการความรชมชน ในขนตอนการมวสยทศนรวมกน ในดานการก าหนดวสยทศน การถายทอดวสยทศน การปฏบตตามวสยทศน และในขนตอนการน าการเปลยนแปลงรวมกน ในดานการมภาวะผน า การจงใจ และการเสรมพลงความสามารถ

ตามแนวคดของอเกรนอฟฟท และแมคไกร (Agranoff and McGuire, 2003, pp. 4-5) ในการบรหารจดการรวมกนในลกษณะกลม ทมงาน เครอขาย โดยอาศยกระบวนการท างานรวมกนในการสรางความรส าหรบด าเนนงาน จากการศกษาพบวา การมสวนรวมของชมชนตองใหความส าคญดานการรวมสรางความรวมมอโดยมงเนนดานความรวมมอดานยทธศาสตรทงดานบคลากร กระบวนการในการด าเนนงานตามนโยบาย และความร เพอน าไปสการรวมตดสนใจในการวเคราะหสถานการณปญหา การวางแนวทางการด าเนนการ และการประสานประโยชนในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสดรวมกน ซงตามแนวคดของกรอฟฟท และ

Page 14: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

14 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

โจนส (Groff and Jones, 2003, p. 128) กลาววา การจดการความรท มประสทธภาพไดรบประโยชนจากการจดการเชงกลยทธ การวางแผน และโครงสรางสนบสนน ไดแก การประสานงาน การสอสาร การเรยนร ความจ า ด ง น น ก า ร จ ด ก า ร ค ว าม ร ช ม ชนต อ ง ใ หความส าคญในขนตอน มวสยทศนรวมกน เพอใหเหนภาพและแนวทางการด าเนนงานทมความชดเจน สอดคลองกบสถานการณปญหาทสามารถแกไขปญหาหรอลดความรนแรงของปญหาได เพอเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนมความสามารถบรหารจดการโดยมวสยทศนรวมกนและการน าการเปลยนแปลงรวมกน โดยมงเนนการเสรมสรางการมภาวะผน า การจงใจ การเสรมพลงความสามารถ

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

จากการศกษาผศกษาว จยมขอคนพบทจะน ามาเปนขอเสนอแนะในการบรหารจดการพนทชายฝงทะเลตอการเชอมโยงและผลกดนดานนโยบายอยางมประสทธภาพ โดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมถงหนวยงานทเกยวของตองตระหนกดงน

1.1 เสรมสรางการมสวนรวมของ ประชาชนในทกขนตอนอยางตอเนอง เพอเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมสรางความรวมมอ รวมวพากษวจารณ รวมตดสนใจ รวมด าเนนการ รวมตดตามประเมนผล เพอแลกเปลยนเรยนรในการสรางความรความเขาใจทชดเจนและสามารถก าหนดแนวทางการบรหารจดการทเหมาะสม

1.2 เสรมสรางองคความรและสรางจตส านกในการอนรกษฟนฟทรพยากรและสงแวดลอมชายฝง รวมถงการสรางบรรยากาศและทศนคตเชงบวกในการเรยนรรวมกน

1.3 เสรมสรางความเขมแขงให ชมชนในการพฒนาทกษะความสามารถและองคความรชมชนดวยการจดการความรชมชนใหเปนระบบ เพอการมคลงความรรวมกนในการเขาถงความรและการน าความรไปใชในการบรหารจดการพนทชายฝงทะเล

1.4 เสรมสรางหลกธรรมาภบาล และหลกประชาธปไตยในการตดสนใจ ความเสมอภาคและความเปนอสระในการด าเนนงาน

2. ขอเสนอแนะเชงปฏบต ผศกษาวจยมขอคนพบทจะน ามา

เปนขอเสนอแนะในการจดการปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝ ง โดยส านกงานทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดสมทรสาคร รวมถงองคกรปกครองสวนทองถนตองตระหนกในเรองดงน

2.1 สงเสรมสนบสนนใหเครอขาย ชมชนไดมโอกาสเขารวมรบฟงความคดเหนในโครงการทมผลกระทบในการบรหารจดการพนทชายฝง และมสวนรวมในทกขนตอนโดยเฉพาะการรวมตดสนใจในการด าเนนการรวมกน

2.2 เสรมสรางความรวมมอในการ บรหารจดการอยางบรณาการเพอเชอมประสาน งานกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนทงดานนโยบายแผนงานและกจกรรม

2.3 เสรมสรางองคความรชมชนและการจดพนทแลกเปลยนความร พรอมทงสรางบรรยากาศในการเรยนร ปลกฝงจตส านกและทศนคตเชงบวกในการอนรกษฟนฟทรพยากร

Page 15: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 15

2.4 เสรมสรางการจดการฐานขอมลความรใหเปนระบบเพอการเขาถงความรและการน าความรไปใชในการจดการใหไดประโยชนสงสด

เอกสารอางอง

โกศล ดศลธรรม. (2546). เทคนคการจดการ

อตสาหกรรมส าหรบนกบรหาร. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

แอล, เค. เจ. (2556). คมอการมสวนรวมของประชาชน: การตดสนใจทดกวาโดยใหชมชนมสวนรวม. ขอนแกน: ศรภณฑออฟเซท.

ณฎฐพนธ เขจรนนทน. (2551). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

เดชน เทยมรตน, และ กานตสดา มาฆะศรานนท. (2546). วนยส าหรบองคการเรยนร (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: ธรรมกมลการพมพ.

ถวลวด บรกล. (2551). ระบบการบรหารราชการ แบบมสวนรวมระดบจงหวด: ท าอยางไร ใหเปนจรง. กรงเทพฯ:

ส. เจรญการพมพ. เนตรพณณา ยาวราช. (2556). การจดการ

เปลยนแปลงและการพฒนาองคการ. กรงเทพฯ: ทรปเพล กรป.

บญชวย อรรถวรรธน. (2555). การแกไข

ปญหาการกดเซาะชายฝง โดยวธการ

ปกไมไผชะลอคลน. กรงเทพฯ: ส านก

การจดการ ปองกนการกดเซาะชายฝง

ทะเลและพนท ชายฝงทะเล.

ปารชาต วลยเสถยร, และคณะ. (2543). กระบวน การและเทคนคการท างานของนกพฒนา. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

พลศกด จรไกรศร. (2558). ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร: เทคนคแผนทน าทางการวจย (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง.

พชาย รตนดลก ณ ภเกต. (2552). องคการและการบรหารจดการ. นนทบร: ธงค บยอนด บคส.

มารควอรท, ไมเคล เจ. (2557). การพฒนาองคการแหงการเรยนร. แปลจาก Building the Learning Organization แปลโดย กานตสดา มาฆะศรานนท. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท

วจารณ พานช. (2551). การจดการความรฉบบนกปฎบต (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: สขภาพใจ.

ศนยเรยนรชมชนบานเปรดใน. (2559). แนวปกไมไผชะลอคลน : การปองกนการกดเซาะชายฝงภาคประชาชน คนขอมล 20 มกราคม 2559, จาก http:// prednai. org/index.php?r= news/view& id=16.

สถาบนวจยทรพยากรทางน า. (2553). รายงานสรปผลการศกษา โครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานโครงการแกปญหาการกดเซาะและฟนฟพนทชายฝงทะเล โดยการมสวนรวมของประชาชนจงหวด

Page 16: การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้ชุมชน กรณีเขื่อนไผ่ชะลอ ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/2_2559/1.pdf ·

16 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

สมทรสาคร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ส านกงานจงหวดสมทรสาคร. (2556). แผน พฒนาจงหวด 4 ป (2557-2560) (ฉบบทบทวน). คนขอมล 10 มนาคม 2556, จาก http://www.samutsakhon. go.th/2014- 01-05-08-40-35/2014-01-11-04-07-22.

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, กองอนรกษสงแวดลอมและศลปกรรม. (2552). ปญหาและอปสรรคและ แนวทางการแกไขปญหาดานการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต. คนขอมล 20 พฤษภาคม 2556, จาก http://wetland. onep.go.th/onep/ncecd/index.php?name= onep_1&file=readnews&id=19

ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2. (2555). แผนปฏบตราชการประจ าปของกลมจงหวด ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2555. คนขอมล 20 มกราคม 2559, จาก http:// www.osmcentral-s2.moi.go.th/55.pdf.

สทน คลายมนต. (2553). “โคกขาม” ตนแบบชะลอคลน-สรางแผนดน. คนขอมล 30 มถนายน 2556, จาก https://soclaimon. wordpress.com.(http://www.thaipost.net/ node/16145.

อรทย กกผล. (2546). การมสวนรวมของประชาชน, ใน คมอการมสวนรวม ของประชาชน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Agranoff, R., & McGuire, M. (2003). Collaborative public management: New strategies for local governments. Washington, D.C.: Georgetown University Press.

Groff, R.T., & Jones, P. T. (2003). Introduction to knowledge management: KM in business. Amsterdam: Butterworth-Heinemann.

Oakley, P., & Marsden, D. (1986). Approaches to participation in rural development. Geneva: Swizerland.

Senge, P.M. (1990). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. New York: Currency Doubleday.