บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาวจยเพอการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษาผานสออเลกทรอนกส : ครอบครวกบความพอเพยง ครงน คณะผวจยไดท าการศกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมจากการรวบรวมเอกสารทางวชาการและงานวจยทเกยวของ เพอประมวลเปนองคความรส าหรบใชเปนขอมลในการจดท าสออเลกทรอนกสทเกยวของกบการด าเนนชวตครอบครว ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รวมถงการพฒนารปแบบการน าเสนอองคความรและสารสนเทศ ดานครอบครวศกษา ใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย โดยมขอบเขตเนอหาแบงออกเปน 4 เรอง ดงน

1. ครอบครวศกษากบการเรยนรเรองครอบครว 2. ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการชวตครอบครว 3. บรบททเออตอการด ารงชวตครอบครวแบบพอเพยง 4. การพฒนารปแบบการน าเสนอองคความรและสารสนเทศผานสออเลกทรอนกส 5. ผลงานวจยทเกยวของ

รายละเอยดในแตละเรองจะน าเสนอตามล าดบประเดนขางตน

1. ครอบครวศกษากบการเรยนรเรองครอบครว ครอบครวเปนสถาบนพนฐานของสงคมทมบทบาทส าคญในการสรางเสรมคณคาความเปนมนษย ตลอดจนถายทอดคานยม เจตคต อปนสยใจคอและบคลกภาพของบคคล ปญหาสงคมสวนหนงเกดจากการขาดประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนชวตของบคคลในครอบครว หากครอบครว มพลงในการสรางเสรมคณภาพของคนอยางเตมทแลว อยางแนนอนทชมชนและสงคมโดยรวมกยอมเขมแขงและมความผาสกมนคง ปจจบนการศกษาหาความรและเรยนรเรองครอบครวมความจ าเปนมากขนเรอย ๆ เนองจากการเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา และผลกระทบตอวถชวตครอบครวทตองปรบตวปรบเปลยนไดเทาทนกบการคงรกษาสมดลของการด าเนนชวตครอบครวอยางปกตสข 1.1 แนวคดเกยวกบครอบครวศกษา ในทนจะครอบคลมเนอหาเกยวกบความส าคญของครอบครวศกษา ขอบขายประเดนความรเรองครอบครว แหลงเรยนรเรองครอบครว และชองทาง การเรยนรส าหรบครอบครว

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

8

1.1.1 ความส าคญของครอบครวศกษา ครอบครวศกษา (family education) หรอการศกษาคนควาเรองครอบครว (family studies) เปนศาสตรทมงท าความเขาใจกบดานตาง ๆ ของชวตมนษย ในบรบทของครอบครว ซงมความละเอยดซบซอนในแงมมตาง ๆ ทหลากหลาย ดวยกระบวนการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรทเปนระบบมระเบยบแบบแผน ทงนการศกษาคนควาท าความเขาใจกบครอบครวศกษามความส าคญอยางยงตอการพฒนาองคความรทางวชาการเกยวกบชวตครอบครวและการน าความรดานครอบครวไปใชในการปรบปรงหรอพฒนาคณภาพชวตครอบครวใหดขน

1.1.2 ขอบขายประเดนความรเรองครอบครว องคความรเรองครอบครวสามารถจ าแนก ตามขอบขายการศกษาคนควาเรองครอบครวเปน 2 กลมหลก ไดแก กลมประเดนครอบครวทเชอมโยงกบระบบครอบครว มงน าเสนอเนอหาเรองราวภายในครอบครวทเกยวกบการด าเนนชวตครอบครวของสมาชกทอยในครอบครวเดยวกน และกลมประเดนครอบครวทเชอมโยงความสมพนธของระบบครอบครวกบระบบสงคม มงน าเสนอเนอหาปฏสมพนธระหวางครอบครวกบระบบตาง ๆในสงคม ทครอบครวเกยวของดวย โดยแหลงสบคนประเดนครอบครวทตองการศกษาคนควาหาความรครอบคลมแหลงคนควาขอมลทงทเปนสอสงพมพ สออเลกทรอนกส และสออน ๆ

1.1.3 แหลงเรยนรเรองครอบครว การเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนกบมนษยตลอดชวต การท าความเขาใจเกยวกบเรองราวของชวตครอบครว เปนสงส าคญอยางยงในการด ารงชวตของมนษยตราบจนสนสดวงจรชวตมนษยและครอบครว เนองจากครอบครวเปนบรบทชนในสดทมนษยปฏสมพนธและแลกเปลยนเรยนรอยตลอดเวลา หากครอบครวใดรจกวางแผนการด าเนนชวตครอบครวทด กยอมมเปาหมายในแตละระยะของวงจรชวตครอบครวทชดเจน ท าใหสามารถเรยนรและปรบตวไดอยางเหมาะสมกบสมาชกภายในครอบครวและผอน ครอบครวนนกจะประสบแตความสขและความส าเรจในชวตครอบครวไดเปนอยางด 1.1.4 ชองทางการเรยนรส าหรบครอบครว การจะสรางใหครอบครวใดมความเขมแขงไดนน ตองเกดขนจากการตระหนกรภายในหวใจของสมาชกครอบครว ทเหนถงปญหาและทางออกแหงปญหานนดวยตนเอง คนท างานดานครอบครวมบทบาทเพยงแคเสรมอาวธทางความคดใหครอบครวรเทาทนปญหา ดวยเครองมอตาง ๆ ทพฒนาขน รวมถงความพยายามในการสรางกระบวนการเรยนร ในหลากหลายวธการ เพอใหสอดคลองกบบรบทของแตละครอบครวและชมชน บทเรยนทเกดขน ในกระบวนการเรยนรส าหรบครอบครว จงเปนบทเรยนจากการลงมอปฏบตจรงในทกขนตอน ผานการเรยนรดวยตนเอง เวทเรยนรทครอบครวและชมชนไดจดขน กระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมใหทกคน ไดรวมคด รวมตดสนใจหาทางออกแหงปญหานนรวมกน และอน ๆ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

9

1.2 องคความรเกยวกบครอบครวศกษา ขอบขายองคความรดานครอบครวครอบคลมเนอหาความรทเกยวของกบครอบครวหลากหลายประเดน ไดแก โครงสรางครอบครว (family structure) บทบาทหนาทของครอบครว (family roles) พฒนาการบคคลในครอบครว (family individual development) การอบรมขดเกลาทางสงคมของครอบครว (family socialization) สมพนธภาพในครอบครว (family relationships) แบบฉบบชวตครอบครว (family life pattern) คานยมครอบครว (family value) การวางแผนครอบครว (family planning) สขภาพครอบครวและการแพทยดานครอบครว (family health and medicine) การปรบตวและสขภาพจตของครอบครว (family adjustment and mental health) ความรนแรงในครอบครว (family violence) การจดการทรพยากรครอบครว (family resource management) ปญหาของครอบครว (family problems) กฎหมายครอบครว (family law) สวสดการครอบครว (family welfare) การแนะน าและการใหค าปรกษาครอบครว (family guidance and counseling) ครอบครวบ าบดและการฟนฟ (family therapy and rehabilitation) นโยบายครอบครว (family policy) ประวตครอบครวและววฒนาการครอบครว (family history and evolution) หลกสตร/โครงการ/กจกรรม/การฝกอบรมดานครอบครว (family curriculum/project/activity/training) ส าหรบการวจยครงน คณะผวจยไดก าหนดประเดนเฉพาะในการศกษาวจยเปนเรองของ “ครอบครวกบความพอเพยง” (family and sufficiency) ซงน าเสนอเนอหาเกยวกบแนวทางการด าเนนชวตครอบครว บนพนฐานแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยค านงถงหลกความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดตอผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายในครอบครว ตลอดจนการใชความรกบคณธรรม เปนแนวทางปฏบตควบคไปดวย

2. ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการชวตครอบครว การด าเนนชวตครอบครวใหราบรนผาสก จ าเปนตองพจารณาหลกคดบางประการเปนแนวทางทน าไปสการปฏบตอยางมแบบแผนหรออยางมเหตมผล โดยเฉพาะการมความรความเขาใจทถกตองเปนสงยดเหนยวนอมน าวธคดและการประพฤตปฏบตตนในหนทางทเหมาะสม 2.1 องคความรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง ในทนจะครอบคลมเนอหาเกยวกบความเปนมาของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปาหมายเศรษฐกจพอเพยง การปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และการเขาสความพอเพยงตามขนตอนของทฤษฎใหม ซงมรายละเอยดดงน

2.1.1 ความเปนมาของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 ไดพระราชทานพระราชด ารเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงมาตงแตเรมงานพฒนาเมอ 50 ปทแลว และทรงยดมนหลกการนมาตลอด (มลนธชยพฒนา 2542 : 50) และทรงตระหนกวาประเทศไทยเปนประเทศ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

10

เกษตรกรรมโดยพนฐานและเปนอาชพหลกของประชาชนสวนใหญทอาศยอยในพนทชนบท พระองคจงไดเสดจพระราชด าเนนไปทรงเยยมเยยนและศกษาความเปนอยของพสกนกรในพนทชนบท ทกภมภาคทวประเทศ ไดทอดพระเนตรสภาพภมประเทศททรกนดารและทรงรบทราบปญหาความทกขยากเดอดรอนของประชาชนทวทกทองถน ซงน าไปสพระราชวนจฉยในปญหา สาเหต และแนวทางแกไขปญหาทเหมาะสมและมประสทธผลตอการพฒนาประเทศอยางย งยน โดยพระราชทานแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” ทเนนการพฒนาใหประชาชนและชมชนในชนบทมความเปนอยทดขนและสามารถพงตนเองได อนเปนแนวทางการพฒนาสความย งยนไดอยางแทจรง โดยทรงยดหลกการทรงงานในการพฒนา ตามโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารตลอดเวลาหกทศวรรษ ทผานมา (ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร 2548 อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2549 : 1-6) ดงน ประการแรก : การพฒนาตองเอา “คน” เปนตวต ง และยดหลก “ผลประโยชนของประชาชน” และ “การมสวนรวมตดสนใจของประชาชน” โดยในการด าเนนโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารทกโครงการ ทรงใหยดหลกประชาชนทกคนตองไดรบประโยชนจากโครงการและคนสวนใหญตองเสยสละดแลชวยเหลอคนสวนนอย ยดหลกคมคามากกวาคมทนหรอ “ขาดทนคอก าไร” คอการใหและการเสยสละอนมผลเปนก าไรคอ “ความอยดมสข” ของประชาชน และตองใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยไดมสวนรวมตดสนใจในโครงการตงแตขนตอน “การท าประชาพจารณ” กอนเรมโครงการ เพอเปดโอกาสใหประชาชนตดสนใจเลอกหาทางออกของตนเอง แลวจงใหผน าทองถนและขาราชการทเกยวของด าเนนการรวมกนตอไป ตลอดเวลาหกทศวรรษทพระองคทรงบ าเพญพระราชกรณยกจ และพระราชพระบรมราโชวาทแกพสกนกรไดทรงใหความส าคญตอการสรางจตส านกในศลธรรมแกประชาชนใหรจกประมาณตน ประหยดอดออม ไมโลภ มคณธรรมและจรยธรรม ซอสตยสจรต มความเพยรและอดทน รจกเสยสละและแบงปนอยเสมอ ดงนน การพฒนาคนตามแนวพระราชด ารจงเปนการเสรมสรางศกยภาพของคนทกมต ท งดานรางกายทสมบรณแขงแรง มสตปญญาทรอบร และมจตใจทส านกในคณธรรม มจรยธรรมและความเพยร อนเปนการขยายโอกาสและทางเลอกใหแกประชาชนในการด าเนนชวตไดอยางมนคงย งยน และจะสงผลตอการพฒนาประเทศใหเกดความย งยนตามไปดวย ประการทสอง : ยดหลก “ภมสงคม” ทมความแตกตางกนในแตละภมภาคและทองถน โดยการพฒนาตามแนวพระราชด ารจะตองมกระบวนการศกษาและวางแผนทสอดคลองกบ ภม หรอ ลกษณะภมประเทศทางภมศาสตร คอสภาพธรรมชาตแวดลอมรอบ ๆ ตวคน และตองอยบนพนฐานเดมของ สงคม หรอภมประเทศทางสงคมวทยา ทค านงถงการด าเนนวถชวตของ “คน” ในสงคม หนง ๆ ซงมลกษณะเฉพาะทางวฒนธรรม คานยม ความเชอและศาสนา ประเพณ เศรษฐกจ และสภาพแวดลอม

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

11

ในสงคมนน ๆ ทรงใหความส าคญตอการใชหลกวชาในการ “ศกษาขอมลอยางเปนระบบ” และ “พฒนาคน” โดยสรางความรความเขาใจของคนในพนทตอหลกการและประโยชนของการพฒนา รวมทงขาราชการกยดหลก “เขาใจ เขาถง และพฒนา” คอ ตองมความรความเขาใจในสภาพภมสงคมของคนในพนทนน ๆ วามปญหาเชนไรและมความตองการอะไร ทงน กเพอใหการวางแผนและการด าเนนโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารสามารถแกปญหา และสอดรบกบความตองการของประชาชน ในพนทมากทสด การยดหลก “ภมสงคม” ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ท าใหการด าเนนโครงการ อนเนองมาจากพระราชด ารมลกษณะเปน “การพฒนาแบบองครวม” กลาวคอ เปนการพฒนาท “บรณาการ” ทกดานเขาดวยกนภายใตกระบวนการท างานทเชอมโยงตอเนองกน ในการนไดทรงพระราชทาน “ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร” เพอเปนแนวทางการท างานแบบองครวมตามพระราชด าร โดยทรงจ าลองพนทซงมลกษณะเฉพาะทางสภาพภมศาสตร เศรษฐกจ และสงคมของแตละภมภาคไวส าหรบใหศกษา คนควา ทดลอง พฒนา และเปน “ศนยบรการแบบเบดเสรจส าหรบเกษตรกร” นบเปนมตใหมของการบรหารงานรวมกนโดยไมแบงแยกเฉพาะสวนอยางทเคยท ากนในอดต โดยน าเอาแผนงานกจกรรมของหนวยราชการตาง ๆ มาบรณาการเขาดวยกนใหเกดประโยชนแกเกษตรกรมากทสด ทงยงเปนการอ านวยความสะดวกแกเกษตรกร ประหยดเวลา และคาใชจายในการเดนทางไป ขอค าแนะน าจากเจาหนาท โดยสามารถขอรบบรการไดทงดานการเกษตร การจดหาน า เมลดพนธพช การตลาด การฝกอบรมตาง ๆ และอน ๆ ทเกยวของกบวถชวตและการประกอบอาชพ ซงเปนการแกปญหาและพฒนาพนทอยางบรณาการและครบวงจร ประการทสาม : การพฒนาตองเรมตนจาก “การพงตนเอง” ใหไดกอน โดยรจกประมาณตนและด าเนนการดวยความรอบคอบระมดระวงและ “ท าตามล าดบขน” ตองสรางพนฐานความเปนอยของประชาชนและครอบครวใหพอม พอกน พอใชกอน โดยใชวธการทประหยดและถกตองตามหลกวชาการ เมอพฒนาตนเองใหเขมแขงและเปนอสระแลว จงคอยพฒนาขนมาเปนการแลกเปลยน การรวมกลมชวยเหลอพงพากนและรวมกนพฒนาชมชนใหเขมแขงสามารถพงตนเองไดแลว จงพฒนาเครอขายเชอมสสงคมภายนอกเพอความเจรญกาวหนาในล าดบตอไป ดงททรงใชค าวา “ระเบดจากขางใน” ดวยพระปรชาสามารถและพระวสยทศนกวางไกลของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปนเวลากวา 20 ป กอนเกดวกฤตเศรษฐกจ ขณะทระบบเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรวและสรางความ มงคงใหแกประเทศ ภายใตกระแสโลกาภวตนและการคาเสรทมการเปลยนแปลงรวดเรวและแขงขนสง ทรงทอดพระเนตรเหนความเสยงของเศรษฐกจไทยทพ งพาปจจยภายนอกสง จงไดทรงเตอน ใหประชาชนตระหนกถงความส าคญของเศรษฐกจพอเพยงอยเสมอ ดงจะเหนไดจากพระบรมราโชวาทและพระราชด ารสของพระองคนบตงแตป พ.ศ. 2517 เปนตนมา พบวา พระองคทานไดทรงเนนย า

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

12

แนวทางการพฒนาบนหลกแนวคดพงตนเอง เพอใหเกดความพอมพอกน พอมพอใชของคนสวนใหญ โดยใชหลกความพอประมาณ การค านงถงความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว และทรงเตอนสตประชาชนชาวไทยไมใหประมาท ตระหนกถงการพฒนาอยางเปนล าดบขนตอนทใชความรอยางถกตองตามหลกวชา และการมคณธรรมและความเพยรเปนกรอบในการปฏบตและการด ารงชวต ซงทงหมดนภายหลงวกฤตเศรษฐกจเปนทรจกกนดภายใตชอวา “เศรษฐกจพอเพยง” ทพระองคทานไดทรงยดเปนแนวทางการพฒนาตามพระราชด ารเสมอมา และทรงใหความส าคญตอการปฏบตแมเพยงครงเดยวหรอเศษหนงสวนสของการกระท ากพอ ดงพระราชด ารสในวนท 4 ธนวาคม 2541 ทวา...

“…เศรษฐกจพอเพยงน ใหปฏบตเพยงครงเดยว คอไมตองท งหมด

หรอแมจะเศษหนงสวนสกพอ...

ความหมายของเศรษฐกจพอเพยงและท าไดเศษหนงสวนสกพอนน

ไมไดแปลวาเศษหนงสวนสของพนท

แตเศษหนงสวนสของการกระท า...”

“…ค าวาพอเพยง มความหมายอกอยางหนง มความหมายกวางออกไปอก

ไมไดหมายถงการมพอส าหรบใชเองเทานน

แตมความหมายวาพอมพอกน...

พอมพอกนนกแปลวา เศรษฐกจพอเพยงนนเอง...”

“...พอเพยงนกหมายความวา มกนมอย ไมฟ มเฟอย ไมหรหรากได แตวาพอ

แมบางอยางอาจจะดฟมเฟอย แตถาท าใหมความสข

ถาท าไดกสมควรทจะท า สมควรทจะปฏบต...”

“Self-Sufficiency นนหมายความวา ผลตอะไรมพอทจะใช

ไมตองไปขอซอคนอน อยไดดวยตวเอง...”

“...คนเราถาพอในความตองการ กมความโลภนอย เมอมความโลภนอยกเบยดเบยนคนอนนอย

ถาทกประเทศมความคด-อนนไมใชเศรษฐกจ

มความคดวาท าอะไรตองพอเพยง

หมายความวา พอประมาณ ไมสดโตง ไมโลภอยางมาก

คนเรากอยเปนสข...” พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

พระราชทานเนองในวโรกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

ณ ศาลาดสตาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต

4 ธนวาคม 2541

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

13

2.1.2 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงมคณลกษณะ 3 ประการ (ส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต 2549 :12-13) ไดแก 1) ความพอประมาณ หมายถง ความพอด ไมนอยเกนไป ไมมากเกนไป หรอไมสดโตงไปขางใดขางหนง พออย พอม พอกน พอใช ประหยด และตองไมเบยดเบยนตนเองและผอน โดยมหลกของความพอด 5 ประการ ดงน (ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน คนคน 21 มกราคม 2551 จาก http://elibrary.nfe.go.th/file-lib/picmedia/file/cometoed.pps#17)

(1) พอดดานจตใจ คอมความเขมแขง มจตส านกทด เอออาทร ประนประนอม นกถงประโยชนสวนรวม

(2) พอดดานสงคม คอมการชวยเหลอเกอกล รรกสามคค สรางความเขมแขงใหครอบครว และชมชน

(3) พอดดานทรพยากรธรรมชาต&สงแวดลอม คอรจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ และเกดความย งยนสงสด

(4) พอดดานเทคโนโลย คอรจกใชเทคโนโลยทเหมาะสมและสอดคลองตอความตองการเปนประโยชนตอสภาพแวดลอมและเกดประโยชนตอสวนรวมและพฒนาจากภมปญญาชาวบานกอน

(5) พอดดานเศรษฐกจ คอมการเพมรายได ลดรายจาย ด ารงชวตอยางพอควร พออย พอกน สมควรตามอตตภาพและฐานะของตน

2) ความมเหตผล หมายถง ทกการตดสนใจ การกระท า การลงทน ตองเปนไปอยางมเหตผล ค านงถงเหตปจจยทเกยวของและพจารณาผลทคาดวาจะเกดขนอยางรอบคอบ โดยมหลกของความ มเหตผล 5 ประการ (ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน คนคน 21 มกราคม 2551 จาก http://elibrary. nfe.go.th/file-lib/picmedia/file/cometoed.pps#18) ดงน

(1) ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดความฟมเฟอยในการด ารงชพ (2) ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาด

แคลนในการด ารงชพ (3) ละเลกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขนในทางการคาขายประกอบอาชพ

แบบตอสกนอยางรนแรง (4) ไมหยดนงทจะหาทางในชวตหลดพนจากความทกขยาก (5) ปฏบตตนในแนวทางทด ลด เลก สงย วกเลสใหหมดสนไป ไมกอความชว

ใหเปนเครองท าลายตวเอง ท าลายผอน พยายามเพมพนรกษาความด ทมอยใหงอกงามสมบรณยงขน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

14

3) การมภมคมกนทดในตว หมายถงการเตรยมตวใหพรอมทจะเผชญผลกระทบ และ การเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทอาจเกดขนในอนาคตจากทงภายในและภายนอกโดยมหลกของความ มภมคมกน 2 ประการ (ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน คนคน 21 มกราคม 2551 จาก http://elibrary.nfe.go.th/file-lib/picmedia/file/cometoed.pps#19) ไดแก

(1) ภมปญญา : มความร รอบคอบ และระมดระวง (2) ภมธรรม : ซอสตย สจรต ขยนอดทนและแบงปน ทงนตองมเงอนไขส าคญ 2 ประการ ไดแก มความร คอมความรอบร รอบคอบ และระมดระวงในการน าความร วทยาการ

เทคโนโลยตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการด าเนนชวต มคณธรรม คอมความตระหนก มความซอสตย สจรต มความอดทน มความเพยร

มสตปญญาในการด าเนนชวต มความสามคค และชวยเหลอซงกนและกน ดงภาพท 1

ภาพท 2.1 สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ทมา : เอกสารประกอบการบรรยายพเศษในพธเปดการประชมทางวชาการ “การจดการศกษาภายใตเศรษฐกจพอเพยง” โดย ดร. จราย อศรางกล ณ อยธยา วนศกรท 2 พฤศจกายน 2550 ณ หองแกรนดบอลรม อาคารคอนเวนชน ศนยการประชมอมแพค เมองทองธาน)

พอประมาณ

มภมคมกน ทดในตว

มเหตผล

ทางสายกลางภายใตกระแสการเปลยนแปลง

เงอนไขความร (รอบร รอบคอบ ระมดระวง)

เงอนไขคณธรรม (ซอสตย สจรต ขยน อดทน สตปญญา แบงปน

น าส

ชวต เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม

กาวหนาอยางสมดล มนคง ย งยน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

15

2.1.3 เปาหมายเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงมเปาหมายเพอใหมแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนใหไดสมดล พรอมรบตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางในดานตาง ๆ ทงดานวตถ ทางดานทนนยม ทางดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม และวฒนธรรม แบงออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบปจเจกบคคลหรอระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบรฐหรอประเทศ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2547 :16-17) ดงน 1) ความพอเพยงในระดบปจเจกบคคลหรอครอบครว คอการทสมาชกในครอบครวใชชวตบนพนฐานของการรจกตนเอง สามารถพงตนเองได และด ารงชวตอยางพอกนพอใช โดยไมเบยดเบยนผอน ท าใหเกดความสขและความพอใจในการด าเนนชวตอยางพอเพยง พยายามพฒนาตนเองอยางตอเนอง เพอใหสามารถอยอยางพอเพยงไดในทกสถานการณ โดยมแนวการปฏบต ดงน

(1) ครอบครวควรมส านกในจรยธรรม โดยเฉพาะจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง หรอทสอดคลองกน เชน มความซอสตย ความอดทน ความเพยร ความมสต ปญญา ความเมตตา กรณา เปนตน

(2) ครอบครวควรแสวงหาความร และอบรมสงสอนสมาชกในครอบครวใหมความรและมคณธรรม โดยเนนลกษณะความรและคณธรรมทสอดคลองกบหลกปรชญาของจรยธรรม แบบเศรษฐกจพอเพยง

(3) ครอบครวควรมวนยในการใชจาย เรมจากความจ าเปนพนฐานกอนแลวจงจะขยายไปสความจะเปนดานอน ๆ

(4) ครอบครวควรเคารพตอกตกาและกฎหมายของสงคม โดยไมขดแยงกบจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง

(5) ครอบครวควรมส านกและรบผดชอบตอโลกและสงแวดลอม เพราะความเชอเรองโลกทมความเปลยนแปลง ท าใหตองมการดแลรกษาสงแวดลอมไมใหมการเปลยนแปลงไปสวกฤต แตตองใหมความเปลยนแปลงใหเกดสมดลตองมนษย แนวปฏบตระดบครอบครวดงกลาวมลกษณะเปนองครวม ตองปฏบตประกอบกนไปโดยใหมความพอประมาณ มเหตผลทด และมภมคมกนทด กลาวคอภายใตโลกและสงคมทมความเปลยนแปลงตลอดเวลา การท าใหครอบครวมความรเรองตาง ๆ ทงความรทเปนขอมลตาง ๆ และความรเรองคณธรรมจะท าใหครอบครวมเหตผลและมส านกทางจรยธรรมตามมา ซงจะท าใหมความพอประมาณ การรจกการพอประมาณจะท าใหมวนยในการใชจาย การมวนยในการใชจาย จะท าใหครอบครวมภมคมกนทดทางเศรษฐกจ ประกอบกบการรบผดชอบตอสงแวดลอมจะท าใหครอบครวมภมคมกนทดในระบบชวตทงหมด

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

16

2) ความพอเพยงในระดบชมชน เกดขนเมอสมาชกในชมชนมความพอเพยงในระดบครอบครวเปนพนฐานแลว สมาชกสามารถน าหลกเศรษฐกจพอเพยงมาขยายผลสการปฏบตในระดบชมชนได รวมกลมท าประโยชนเพอสวนรวม โดยอาศยภมปญญาและความสามารถทตนมอยเปนพนฐานประกอบการด าเนนชวต มการชวยเหลอแบงปนกน จงเปนพนฐานใหเกดการรวมกลมในสงคม สรางเปนเครอขายเชอมโยงระหวางกนตอไป ซงจะน าไปสความเปนอยทพอเพยงในชมชนโดยรวมในการด าเนนชวตทสมดลอยางแทจรง โดยมแนวการปฏบต ดงน

(1) สงคมควรรวมมอกน เพอเรยนร แลกเปลยนความรซงกนและกน จะท าใหมความรเรองตาง ๆ กวางและลกขน จะท าใหมเหตผลมากขน มความรอบคอบ ระมดระวง มากขนในการน าความรตาง ๆ มาใช

(2) สงคมควรสงเสรมใหจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยงเปนบรรทดฐานของสงคม มการใหรางวลและการลงโทษทเหมาะสมตอสมาชกของสงคมทปฏบตตามจรยธรรมดงกลาว

(3) สงคมควรจดต งกลมสหกรณออมทรพย เพอสงเสรมใหมการประหยดและ การออม ซงจะสามารถน าไปสการเกดกองทนตาง ๆ ทเปนประโยชนตอสงคมท าใหสงคมมความเขมแขงทางเศรษฐกจ สามารถพงพาตวเองได

(4) สงคมทประกอบอาชพเกษตรกรรม ควรใชแนวทางของเกษตรแบบทฤษฎใหม โดยปรบใชตามความเหมาะสมของสถานท เพราะเกษตรทฤษฎใหมสอดคลองกบหลกปรชญา ของจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง

(5) สงคมทไมไดประกอบอาชพเกษตรกรรม ควรประกอบอาชพโดยยดหลกการทางสายกลาง โดยมการพอประมาณ มเหตมผล โดยการพงพาตนเองเปนหลก หมายถงเรมตนจากตวเอง ทงดานความร ความสามารถ ทรพยสนเงนทน และบรหารดวยความรอบคอบระมดระวง เพอสรางภมคมกนทดใหกบสงคม

(6) สงคมควรมส านกและรบผดชอบตอสงแวดลอม โดยมเหตผลเดยวกนกบแนวปฏบตระดบครอบครว

แนวปฏบตระดบสงคมดงกลาวมพนฐานมาจากแนวปฏบตระดบครอบครว และ มลกษณะเปนองครวมเชนเดยวกบแนวปฏบตระดบครอบครว กลาวคอภายใตโลกและสงคมทมความเปลยนแปลงตลอดเวลา การรวมตวกนเรยนร แลกเปลยนความรซงกนและกนจะท าใหสงคมมเหตผลในการใชความรตาง ๆ นอกจากจะท าใหม ความรอบรมากขนแลว จะท าใหมความระมดระวง รอบคอบมากขนดวย ประกอบกบการสงเสรมจรยธรรมท าใหคนในสงคมเหนคณคาของวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง จงท าใหเกดความพอประมาณ น าไปสการมภมคมกนทดตอสงคม

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

17

3) ความพอเพยงในระดบรฐหรอประเทศ เปนเศรษฐกจพอเพยงแบบกาวหนา เกดขนจากการรวมกลมชมชนหลาย ๆ แหง ทมความพอเพยงมารวมแลกเปลยนความรและประสบการณ ตลอดจนรวมมอกนพฒนาตามแนวทางเศรษฐกจพอพยง เพอสรางเปนเครอขายเชอมโยงระหวางชมชน ดวยหลกแบงปนและชวยเหลอซงกนและกนจนเกดเปนสงคมแหงความพอเพยง ในทสดเมอรแจงเหนจรงดวยเหตดวยผลวาพนฐานของประเทศเปนอยางไร กจะสามารถวางนโยบายและกลยทธ การพฒนาใหสงคมเจรญกาวหนาไดอยางสมบรณและย งยน โดยมแนวการปฏบต ดงน

(1) รฐควรก าหนดหลกสตรจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยงในการศกษาของชาตในระดบตาง ๆ ตามความเหมาะสม

(2) รฐควรสงเสรม สนบสนนการพฒนา ประชาชนทสนบสนนและสนใจวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง

(3) รฐควรสงเสรม สนบสนน สรางองคความร ทสอดคลองกบจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยงใหกบประชาชน เชนจดใหมการศกษาทดลองอยางตอเนอง เพอใหเกดรปธรรม ในวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง หรอการพฒนาขอมลในเรองตาง ๆ และเปดโอกาสใหมการ”เขาถง” ขอมลกบประชาชนอยางเทาเทยมกน เปนตน

(4) รฐควรมกฎหมายทสงเสรมสนบสนนกบจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง (5) รฐควรจดตงกองทนตาง ๆ ทจ าเปนตอจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยง เพอสงเสรม

สนบสนนเงนทน ใหกบประชาชนทขาดเงนทน โดยมสนใจและเลอกท จะใชชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง

(6) รฐความก าหนดทาทในความสมพนธระหวางประเทศทเหมาะสมในดานตาง ๆ โดยยดหลกทางสายกลาง มเหตผล มความพอประมาณ เปนตน

(7) รฐควรสงเสรม สนบสนนใหประชาชนมส านกและรบผดชอบตอสงแวดลอมโดยมเหตผลเดยวกนกบแนวปฏบตระดบครอบครวและสงคม แนวปฏบตระดบรฐดงกลาว กเชนเดยวกบแนวปฏบตระดบครอบครวและสงคม กลาวคอตองปฏบตในลกษณะเปนองครวม ซงตองยดหลกใหมความพอประมาณ มเหตผล และใหมระบบภมคมกนทด กลาวคอภายใตความเปลยนแปลงของโลกและสงคมรฐควรสงเสรม สนบสนนใหประชาชนทกระดบมความรและมคณธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยงจะท าใหประชาชนเขาใจและเหนความส าคญทจะด าเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง และ การสงเสรม สนบสนนการสรางองคความรและขอมลตาง ๆ ทจ าเปนและเพยงพอตอจรยธรรมแบบเศรษฐกจพอเพยงจะท าใหประชาชนมความรอบร และรจกการพอประมาณท าใหมระบบภมคมกนทดตอรฐ แนวปฏบต ทงสามระดบดงกลาวจะตองท าไปพรอม ๆ กน ไมสามารถแยกออกจากกนได มลกษณะเชอมโยงเปนองครวมจงจะประสบผลส าเรจ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

18

2.1.4 การปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ส าหรบหลกการปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง (มลนธชยพฒนา 2542 : 53) มดงน 1) ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดละความฟมเฟอยในการด ารงชพอยาง

จรงจง ดงพระราชด ารสวา

...ความเปนอยทตองไมฟงเฟอ ตองประหยดไปในทางทถกตอง...

2) ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาดแคลนในการด ารงชพ กตาม ดงพระราชด ารสทวา

...ความเจรญของคนทงหลายยอมเกดมาจากการประพฤตชอบและการหาเลยงชพ

ของตนเปนหลกส าคญ...

3) ละเลกการแกงแยงผลประโยชน และแขงขนกนในทางการคาขายประกอบอาชพแบบตอสกนอยางรนแรงดงอดต ซงมพระราชด ารสเรองนวา

...ความสขความเจรญอนแทจรงนน หมายถง ความสขความเจรญทบคคลแสวงหามา

ไดดวยความเปนธรรมทงในเจตนา และการกระท า ไมใชไดมาดวยความบงเอญหรอดวย

การแกงแยงเบยดบงมาจากผอน...

4) ไมหยดนงทจะหาทางในชวตหลดพนจากความทกขยากครงนโดยตองขวนขวายใฝหาความรใหเกดมรายได เพมพนขนจนถงขนพอเพยงเปนเปาหมายส าคญ พระราชด ารสตอนหนง ทใหความชดเจนวา

...การทตองการใหทกคนพยายามทจะหาความร และสรางตนเองใหม นคงนเพอ

ตนเอง เพอทจะใหตวเองมความเปนอยทกาวหนา ทมความสข พอมพอกนเปนขน

หนงและขนตอไป กคอใหมเกยรตวายนไดดวยตวเอง...

5) ปฏบตตนในแนวทางทด ลดละสงย วกเลสใหหมดสนไป ทงนดวยสงคมไทยทลมสลายลงในครงน เพราะยงมบคคลจ านวนมใชนอยทด าเนนการโดยปราศจากละอายตอแผนดน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราโชวาทวา

...พยายามไมกอความชวใหเปนเครองท าลายตว ท าลายผอน พยายามลด พยายามละ

ความชวทตวเองมอย พยายามกอความดใหแกตวอยเสมอ พยายามรกษา และ

เพมพนความดทมอยนน ใหงอกงามสมบรณขน...

ทรงย าเนนวาค าส าคญทสดคอ ค าวา “พอ” ตองสรางความพอทสมเหตสมผลใหกบตวเองใหได และ เรากจะพบกบความสข

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

19

2.2 องคความรดานครอบครว

2.2.1 ความส าคญของครอบครว ครอบครวมความส าคญตอบคคลและตอสงคม (จรญ จนทลกขนา 2549) ดงน

1) ความส าคญทมตอบคคล ครอบครวมความส าคญตอบคคลในฐานะทเปนกลม ทางสงคมกลมแรกทบคคลแตละคนเปนสมาชก เปนททสมาชกแตละคนมความสมพนธระหวางกนอยางใกลชดและย งยน ครอบครวเปนสอกลางทเชอมบคคลเขากบสงคมนบตงแตเกดจนกระทงตาย และท าหนาทถายทอดแบบแผนทางวฒนธรรมใหกบสมาชกรนใหม ครอบครวเปนสถาบนทตอบสนองความตองการของมนษยซงสถาบนอน ๆ ไมอาจท าหนาทเหลานได โดยเฉพาะอยางยงความตองการทางเพศ ความตองการทางดานอารมณ และความตองการการยอมรบและผกพนซงกนและกน (วรตน ศรนพคณ 2526 : 8)

2) ความส าคญทมตอสงคม ครอบครวมความส าคญตอสงคม ในฐานะตวกลางทเชอมสงคมเขากบบคคล ครอบครวจะสนบสนนใหบคคลตอบสนองความตองการของสงคม โดยสงคมจะท าหนาทก าหนดหนาททบคคลจะตองปฏบตตอสงคม ซงกลาวไดวาครอบครวมความส าคญกบสงคม ในสองนยยะ กลาวคอ

ความส าคญตอชมชน ครอบครวแตละครอบครวถอเปนสวนหนงของชมชน ครอบครวทอยรวมกนในชมชนหนง ๆ นน ยอมมความสมพนธซงกนและกน มการตดตอระหวางกน ใหความชวยเหลอเกอกลกน ความสมพนธของครอบครวในลกษณะนนบเปนเครอขายครอบครว ทมความส าคญอยางยงตอการด าเนนชวตของชมชนนน ๆ

ความส าคญตอสงคม ครอบครวมความส าคญตอการอยรอดของสงคม เนองจากสงคมประกอบไปดวยสถาบนตาง ๆ เชน สถาบนการเมองการปกครอง สถาบนศาสนา สถาบนทางเศรษฐกจ สถาบนการศกษา รวมทงสถาบนครอบครว หากสถาบนใดสถาบนหนงไมสามารถท าหนาทได กยอมมผลกระทบตอความอยรอดของสงคมในทสด

2.2.2 โครงสรางครอบครว ครอบครวโดยทวไปประกอบดวย 2 สวนทส าคญ คอ สมาชก ในครอบครวและระบบความสมพนธในครอบครว ซงทงสองสวนนมความเชอมโยงตอการด าเนนชวตของครอบครว (รจา ภไพบลย 2541 : 6-7 และอมาพร ตรงคสมบต 2544 : 7-8) ดงน

1) สมาชกในครอบครว โดยทวไปประกอบดวย พอ แม และลก เรยกวา ครอบครวเดยว บางครอบครวอาจมสมาชกอนอาศยอยดวย เชน ป ยา ตายาย ลงปา นาอา เรยกวา ครอบครวขยาย ซงการทแตละครอบครวประกอบไปดวยสมาชกคนใดบางรวมอาศยอยนน ขนอยกบแบบแผนทางสงคมและวฒนธรรม และความหมายของครอบครวทแตละสงคมยดถอ ในสงคมไทยหากถอเอาตามกฎหมายครอบครวไทยจะถอหลกโครงสรางครอบครววาประกอบดวย สาม ภรรยา และบตรเทานน ทงนจะเหน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

20

ไดวา ปจจบนครอบครวไทยมการเปลยนแปลงโครงสรางของสมาชกในครอบครวทหลากหลายมากขน เชน ครอบครวทมพอหรอแมคนเดยวกบบตร ครอบครวทไมมบตร เปนตน

2) ระบบความสมพนธในครอบครว หมายถง ความสมพนธของสมาชกในครอบครว สมาชกทอาศยอยรวมกนทกคนมบทบาทหนาท มความสมพนธกบสมาชกคนอนในครอบครว เชน บทบาทหนาทของสามตอภรรยา บทบาทหนาทของภรรยาตอสาม บทบาทหนาทของบดามารดาตอบตร และบทบาทหนาทของบตรตอบดามารดา ระบบความสมพนธนกอใหเกดสมพนธภาพทดระหวางสมาชกในครอบครว ทงดานจตใจ อารมณ เศรษฐกจและสงคม การททกคนในครอบครวมบทบาทหนาทตอกนและกนยอมแสดงวาสมาชกแตละคนในครอบครวยอมมแนวทางในการแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ตามทสมาชกคนอน ๆ ในครอบครวรวมทงสงคมคาดหวงท าใหชวตครอบครวมความสข และครอบครวสามารถด ารงอยในสงคมไดตลอดไป

2.2.3 หนาทของครอบครว ครอบครวมบทบาทหนาทพนฐานทส าคญ (สพตรา สภาพ 2537: 68-69) ดงน

1) หนาทสรางสมาชกใหม (reproduction) ครอบครวมหนาทในการสรางสมาชกใหม ทดแทนสมาชกเดมทตายไป เพอใหสงคมด ารงอยได ซงการมสมาชกใหมกตองมใหสมดลกบทรพยากรทมอยในประเทศไมมากเกนไปหรอนอยเกนไป มฉะนนอาจเกดปญหาสงคมตามมา เชน ความยากจน อาชญากรรม เปนตน

2) หนาทบ าบดความตองการทางเพศ (sexual gratification) เพอเปนการลดปญหาทางเพศบางอยาง เชน การขมขน การสมรสเปนวธหนงทสงคมเขามาควบคมความสมพนธใหอยในขอบเขต

3) หนาท เลยงดผเยาวใหเตบโตขนในสงคม (maintenance of immature children or raising the young) ครอบครวเปนสถาบนทมความรกความอบอนใหกบเดก เลยงดบตรตงแตแรกเกดจนกระทงเตบโต ซงการเลยงดจากทอน เชน โรงพยาบาล สถานสงเคราะห แมจะท าไดแตกท าไมไดดเทากบครอบครว เนองจากเดกจะไดรบการเลยงดทงทางดานรางกายและดานจตใจจากพอแมเปนอยางด ท าใหเจรญเตบโตอยางสมบรณไมกอใหเกดปญหาแกสงคม

4) หนาทใหการอบรมสงสอนแกเดกใหรจกระเบยบของสงคม (socialization) ครอบครวเปนแหลงการอบรมเบองตนทมอทธพลตอเดกมากทสด เปนสถาบนทเตรยมตวเดกใหออกไปเผชญกบสงแวดลอมภายนอก ครอบครวชวยอบรมเดกใหรจกกฎเกณฑ คานยม แบบของความประพฤต ฯลฯ สอนใหเดกปรบตวเขากบสงแวดลอมในสงคมทงทางตรงและทางออม

5) หนาทก าหนดสถานภาพ (social placement) บคคลไดชอสกลจากครอบครว ซงสวนมากกเปลยนไดในเวลาตอมา เมอแตงงานแลวผหญงกเปลยนชอสกลตามสาม สถานภาพ ทครอบครวใหนท าใหรวาบคคลเปนใคร รวมทงเปนสงตดตวเดกมาแตเกด เชน ลกคนจน ลกคนรวย

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

21

เชอพระวงศ ลกพอคา โดยสถานภาพดงกลาวสามารถเปลยนแปลงไดขนอยกบสงคมทบคคลนนเปนสมาชกอย

6) หนาทใหความรกและความอบอน (affection) ครอบครวเปนแหลงทสมาชกไดรบความรกและความอบอนอยางบรสทธใจ เปนแหลงใหก าลงใจและปลกปลอบใจเพอใหฟนฝาอปสรรคได

กลาวไดวา ครอบครว เปนสถาบนพนฐานทางสงคมทมบทบาทและมความส าคญตอสมาชก มหนาทขดเกลาสมาชกในครอบครวโดยผานกระบวนการเรยนร วถชวตประจ าวน วฒนธรรมประเพณ ครอบครวจงเปนรากฐานส าคญของการกอรปพฤตกรรมของสมาชกใหเหมาะสมกบบทบาทหนาททางสงคม

2.2.4 การด าเนนชวตครอบครวตามวงจรชวตครอบครว ชวตครอบครวโดยทวไป จะเรมตนดวยการแตงงานของชายและหญงทตดสนใจจะใชชวตครวมกนในการด าเนนชวตครอบครวในแตละชวงชวตจะเปลยนแปลงไป ตามระยะเวลาของแตละครอบครวจะไมเหมอนกน เรยกวาวงจรชวตครอบครว ซงหมายถง ระยะของการเปลยนแปลงชวตครอบครวจากขนหนงไปสอกขนหนง โดยมจดเรมตนจากการแตงงานของหญงชายและสนสดลงทการจากไปของคสมรสทงสองฝาย ซงมล าดบขนของการเปลยนแปลงการด าเนนชวตครอบครวอยางชดเจน แบงออกไดเปน 4 ระยะ คอ (1) ระยะครอบครวเรมตน (2) ระยะครอบครวขยายตว (3) ระยะครอบครวอยตวหรอเรมหดตว และ (4) ระยะครอบครวหดตว (จตตนนท เดชะคปต 2545 : 6-12) แตละระยะจะมการจดการทรพยากรของครอบครว ทแตกตางกนไป (วารณ วงษา 2545 : 58-60) กลาวคอ

1) ระยะครอบครวเรมตน เปนระยะเรมตนของชวตครอบครว โดยเปนระยะของการสราง และตงตนครอบครวใหม เรมตงแตการแตงงานจนกระทงเตรยมตวมบตรคนแรก ซงทงหญงและชายจะตองเรมปรบตวเขาหากน เรยนรอปนสยใจคอทงสองฝายทงคจะเรมสรางครอบครวใหมและมการ วางแผนการใชจาย ระยะนจะใชจายเงนนอยกวาระยะตอมา สวนใหญครอบครวจะใชเงนในเรองทอยอาศย เครองเรอนและเครองใชทจ าเปนจะตองมการเพมรายจายของครอบครวในเรองอาหาร เสอผา ยารกษาโรค แตยงนอยกวาระยะอน ทงสามและภรรยา ยงมเวลาทจะปรบปรงนสยการใชจายโดยการจดระบบการเงนของครอบครวใหด การจดแบงเงน รายไดไวสวนหนงส าหรบเกบออมไวใชในระยะตอไป ถอเปนการเรมตนชวตครอบครวทด เพอสรางความมนคงใหกบครอบครวในอนาคต

2) ระยะครอบครวขยาย เปนระยะทครอบครวมสมาชกใหมเพมขน นบเปนระยะวงจรชวตครอบครวทยาวนานกวาระยะอน โดยการเรมตนตงแตบตรคนแรกจนกระทงบตรคนสดทายแยกตวออกไป ระยะครอบครวขยายเปนระยะทมภาระการใชจายสง เพราะบตรแตละคนมความตองการทไมเหมอนกน ในขณะทรายไดของครอบครวเพมขนไมมากนก รายจายสวนใหญ ไดแก อาหาร เสอผา คารกษาพยาบาลและการศกษาของบตร ถาครอบครวไมมการวางแผนการจดการรายไดทดคอ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

22

ใหรายไดสมดลกบรายจาย จะท าใหครอบครวมปญหาเรองเงนไมพอใชจาย เพอใหเกดภาวะสมดลของรายไดจงตองกอหน ระยะครอบครวขยายชวงเวลาจะขนอยกบจ านวนบตร ในระยะครอบครวขยาย ถาครอบครวมบตรมากระยะทบตรศกษาเลาเรยนและบตรชวยตวเองไดจะยาว มผลท าใหระยะครอบครวเรมหดตวสน แตถาระยะครอบครวขยายมบตรนอยจะท าใหระยะครอบครวเรมหดตวยาว

3) ระยะครอบครวอยตวหรอเรมหดตว เปนระยะทบตรคนสดทายของครอบครวส าเรจการศกษาออกหางานท าและแยกยายกนไปประกอบอาชพโดยทไมตองพงพาการเงนของพอแม (สขใจ น าผด 2534 : 12) ในระยะนครอบครวจะมรายจายลดลงแตรายไดเทาเดมท าใหมเงนเหลอออม บางครอบครวมภาระหนสนกจะคอย ๆ เบาบางลง

4) ระยะครอบครวหดตว เปนระยะทจ านวนสมาชกในครอบครวลดจ านวนลง เนองจากบตรทเขาสวยผใหญตอนตนทยอยกนออกจากบานจนกระทงถงบตรคนเลก ระยะนคสมรสเขาสวยชราครอบครวมรายไดจ ากด เพราะตองอาศยจากเงนบ าเหนจบ านาญ เงนประกนชวตหรอดอกผล ทไดจากทรพยสน การจดการรายไดในระยะนจะตองมการวางแผนการใชจายเพมขนในเรอง คารกษาพยาบาล

จะเหนไดวา การด าเนนชวตครอบครวในแตละชวงชวตจะเปลยนแปลงไปตามระยะของวงจรชวตครอบครว ซงแตละครอบครวจะไมเหมอนกนขนอยกบจ านวนสมาชกในครอบครวและการเปลยนแปลงทเกดขนในครอบครว

2.3 การจดการชวตครอบครวตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชด ารสชถงแนวการ

ด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ต งแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหด าเนนไปในทางสายกลางและความไมประมาท โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ซงจ าเปนตองค านงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนการใชความร ความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบกบ การวางแผน การตดสนใจและการกระท า (เสร พงศพศ : 2550)

2.3.1 แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มหลกพจารณาอย 5 สวน ดงน 1) กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนในทางทควร

จะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤต เพอความมนคงและความย งยนของการพฒนา

2) คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

23

3) ค านยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ พรอมๆ กน ไดแก - ความพอประมาณ หมายถง ความพอด ทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป

โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

- ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนนจะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขน จากการกระท านน ๆ อยางรอบคอบ

- การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและ การเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวา จะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

4) เงอนไข การตดสนใจและการด าเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความรและคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

- เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะน าความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

- เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวยมความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการด าเนนชวต

5) แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ จากการน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอการพฒนาทสมดลและย งยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงน ไดประมวลมาจาก ปรยานช พบลสราวธ ทไดน าเสนอ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และการประยกตใช” (การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง คนคนวนท 31 มนาคม 2551 จาก http://www.sufficiencyeconomy.org)

2.3.2 การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จ าเปนตองค านงถงประเดนตาง ๆ ไดแก

1) มหลกคดโดยพนฐานกคอ การพงตนเอง เปนหลก การท าอะไรอยางเปนขนเปนตอน รอบคอบ ระมดระวง

2) พจารณาถงความพอด พอเหมาะ พอควร ความสมเหตสมผล และการพรอมรบความเปลยนแปลงในดานตาง ๆ

3) เนนการสรางสามคคใหเกดขน บนพนฐานของความสมดลในแตละสดสวน แตละระดบ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

24

4) ครอบคลมทงทางดานเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงจตใจ และวฒนธรรม

5) ประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงในดานตาง ๆ ทงในดานเศรษฐกจ ดานจตใจ ดานสงคม ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และดานเทคโนโลย กลาวคอ

ดานเศรษฐกจ คอ การลดรายจาย/เพมรายได/ใชชวตอยางพอควร/คดและวางแผนอยางรอบคอบ/มภมคมกนไมเสยงเกนไป/การเผอทางเลอกส ารอง

ดานจตใจ คอ การมจตใจเขมแขง พงตนเองได/มจตส านกทด/เอออาทรประนประนอม/นกถงผลประโยชนสวนรวมเปนหลก

ดานสงคม คอ การชวยเหลอเกอกลกน/รรกสามคค/สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน

ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คอ การรจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ/เลอกใชทรพยากรทมอยอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด/ฟนฟทรพยากรเพอใหเกดความย งยนสงสด

ดานเทคโนโลย คอ การรจกใชเทคโนโลยทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการและสภาพแวดลอม (ภมสงคม) /พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบานเองกอน/กอใหเกดประโยชนกบคนหมมาก

นอกจากนน ยงมตวอยางการใชจายอยางพอเพยง และตวอยางกจกรรมเศรษฐกจพอเพยง4 ดาน (รายละเอยดดงตารางท 2.1) ไดแก ดานเศรษฐกจพอเพยง ดานสงคมพอเพยง ดานการใชทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมพอเพยง และดานวฒนธรรม ตอไปน

ตวอยางการใชจายอยางพอเพยง

พอประมาณ : รายจายสมดลกบรายรบ มเหตมผล : ใชจายอยางมเหตผล/มความจ าเปน/ไมใชสงของเกนฐานะ/ใชของ อยางคมคาประหยด มภมคมกน : มเงนออม/แบงปนผอน/ท าบญ ความรคคณธรรม : ประกอบอาชพทสจรต ดวยความขยนหมนเพยร ใชสตปญญา ในการตดสนใจและด าเนนการตาง ๆ เพอใหเทาทนตอการเปลยนแปลง

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

25

ตารางท 2.1 ตวอยางกจกรรมเศรษฐกจพอเพยง 1. ดานเศรษฐกจพอเพยง

คณลกษณะ 3 ประการ

หลกปฏบต กจกรรม

ความพอประมาณ

1. รจกการใชจายของตนเอง

ใชจายอยางมเหตมผลอยางพอประมาณ ประหยด เทาทจ าเปน

รจกแบงเงนเปนสวน ๆ บนทกบญชรายรบและรายจาย วเคราะหบญชรายรบและรายจาย แลกเปลยนประสบการณ ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอลด

รายจายทฟ มเฟอย 2. พงตนเองไดทางเศรษฐกจโดยผลต

หรอสรางรายไดท

สอดคลองกบความตองการ สอดคลองกบภมสงคม สอดคลองกบภมปญญาทองถน สอดคลองกบทรพยากรทองถน

เนนการผลตเพอพงตนเองตามความสามารถของตนทท าไดโดยไมมการจางแรงงานโดยใหพอเพยงกบการบรโภค และการผลตทหลากหลาย เชน

ปลกพชผกผสมผสานเหลอกนน าไปขายเพมรายได

ปลกพชสมนไพรไทย ผลตสนคาจากภมปญญาทองถน จดอบรมพฒนาอาชพในชมชน

ความมเหตผล

1. รจกการวางแผนในการลงทนประกอบอาชพ ลงทนตามก าลงทรพยและศกยภาพของตนเอง

ประเมนสถานการณและผลกระทบ ทเกดขนทกอยางอยางระมดระวง

2. รจกด าเนนชวตอยางมสต ไมเกยวของกบอบายมขทกประเภท เชน การพนน สงเสพตด ฯลฯ ใชหลกธรรม “อรยสจ 4” ในการตดสนใจ

จะกระท าการใด ๆ ใชหลก “ประชาธปไตย” ในการดแล

ครอบครว ใชหลก “อทธบาท 4” ในการท างาน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

26

ตารางท 2.1 (ตอ) คณลกษณะ 3 ประการ

หลกปฏบต กจกรรม

ความมเหตผล (ตอ)

3. รจกประหยด

ใชและกนอยางมเหตผลไมฟ มเฟอย ตามสภาพสงคมและเศรษฐกจ

ใชพลงงานเทาทจ าเปน ใชทรพยากรอยางคมคา ดแลสขภาพของตนและครอบครว

ปลกผกสวนครวรวกนได เลยงปลา เลยงไก ไวกน ไวขาย ใชสนคาทประหยดพลงงาน รไซเคลขยะเพอน ามาใชใหม น าของเหลอใชมาท าใหเกดประโยชน เชน

ผลตปยชวภาพไมกระทบตอสงแวดลอม ภมคมกน 1. รจกออมเงน มกลไก ลดความเสยง

ระบบสวสดการ ระบบออมเงน ระบบสหกรณ ระบบประกนตาง ๆ

ออมวนละหนงบาท สปดาหการออม จดตงกลม/สหกรณออมทรพย ท าประกนชวต

ความร คคณธรรม

1. มความร

ถายทอดประสบการณทมอยใหกบผอน หมนศกษาหาความรอยเสมอและน าความร

ทไดมาลองปฏบตใหเกดผล เชน การขยาย พนธพชหรอการทดลองสงใหม ๆ

หาอาชพเสรมทไมตองพงพาธรรมชาต กรณเกดภยทางธรรมชาต

2. คณธรรม

ความซอสตยสจรต ประพฤตตนอยางเหมาะสม ทงกาย วาจา ใจ ตอตนเอง ครอบครวและสงคม และตรงตอความเปนจรง

ความเสยสละ ละความเหนแกตว เออเฟอแบงปนแกคนทควรใหดวยก าลงกาย ก าลงทรพย ก าลงสตปญญา ไมมงหวง สงตอบแทนหรอมสสนจางใด ๆ รวมทงรจกสลดทงอารมณรายในตนเอง

ความกตญญกตเวท ความส านกในการ อปการคณหรอบญคณทผอนหรอสงอนม ตอเรา และตอบแทนคณตอคนอนและสงอน ทมบญคณ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

27

คณลกษณะ 3 ประการ

หลกปฏบต กจกรรม

2. คณธรรม (ตอ) ความขยนหมนเพยร มความกระตอรอรน ในสมมาอาชพ ไมท าตนเปนภาระของครอบครวและสงคม แสวงหาชองทางหารายไดเพอความมนคงของชวต บคคล ในครอบครวไมนงดดาย มการแบงงานและหนาทของกนและกนตามศกยภาพ

ความยตธรรม ปฏบตตนดวยความเทยงตรง สอดคลองกบความเปนจรงและเหตผล ไมมความล าเอยง มความอตสาหะ ความพยายามอยางเขมแขง เพอใหเกดความส าเรจในการท างาน

ความรบผดชอบ มความมงมนตงใจทจะ ท าการปฏบตหนาทดวยความผกพน ความพากเพยรและความละเอยดรอบคอบ รกในอาชพ พฒนาอาชพพรอมมคณธรรม มวนยในตนเอง

ความอดทน ในสงคมปจจบนทตองเจอ สงเรารอบขางทงภายนอกและภายใน จงจ าตองมความอดทนอยเสมอ

ความมเมตตากรณา ใหความรกความสงสารแกผมปญหาหรอมทกข

ความออนนอมถอมตนใหความเคารพ ตอผใหญและใหเกยรตผนอย การใหการยอมรบผทมความรความสามารถ เปนการใหเกยรตซงกนและกน

การยดหลกประชาธปไตย การยอมรบเสยงขางมาก ยดประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

28

ตารางท 2.1 (ตอ) 2. ดานสงคมพอเพยง

หลกปฏบต กจกรรม

1. สรางครอบครวอบอนและเขมแขง ไมสรางภาระหนสน เชน กเงน สรางประชาธปไตยในครอบครว ใหความส าคญกบผมพระคณ เชน ป ยา ตา ยาย ปฏบตตามค าสอนของศาสนาอยางเครงครด เชน

การท าบญตกบาตร ปรกษาหารอและรวมท ากจกรรมดวยกนใน

ครอบครว เชน รบประทานอาหาร ดโทรทศน 2. รจกการแบงปนชวยเหลอและเกอกลสงคม หรอชมชน

ปลกจตส านกสาธารณะ ปลกฝงความสามคค ปลกฝงความเสยสละ เผยแพรองคความรเศรษฐกจพอเพยง

จดกจกรรมลด ละ เลก อบายมข จดกจกรรมชวยเหลอผดอยโอกาส จดคายพฒนาเยาวชน จดตงศนยเรยนรภายในชมชน

3. ดานการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพอเพยง

หลกปฏบต กจกรรม

1. สรางสมดลของทรพยากรธรรมชาต

ปลกจตส านกรกษสงแวดลอม ฟนฟแหลงเสอมโทรมในทองถน ฟนฟและอนรกษทรพยากรในทองถน ฟนฟดแลสถานททองเทยวในทองถน

พฒนาความรเกยวกบดน น า ปา เพอฟนฟ รกษา โครงการชววถ จดอบรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตดวย

การปลกตนไมเพอลดภาวะโลกรอน จดท าฝายแมว ไมทงขยะมลฝอยลงในแมน าล าคลอง

2. ใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ และประหยด

น าเศษขยะ ผก ผลไมตาง ๆ มาท าเปนปยอนทรยชวภาพ ปยคอก ปยพชสด แทนสารเคม

3. ประหยดไฟฟฟา น าประปา ปดเปดเปนเวลาตามความเหมาะสม ไมเปด น า ไฟ ทงไวโดยไมจ าเปน

4. รจกแยกขยะ เวลาทงควรแยกขยะเปยกขยะแหง เชน กระดาษ ถงพลาสตก ขวด เปนตน

5. ใชสนคาทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ใชถงผาแทนถงพลาสตก หลกเลยงการใชสนคาทท าจากโฟม สารเคมฯลฯ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

29

ตารางท 2.1 (ตอ) 4. ดานวฒนธรรมไทย

หลกปฏบต กจกรรม

1. สบสานวฒนธรรมไทย

อนรกษวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณไทย สรางจตส านกรกษไทย รกบานเกด ฟนฟและอนรกษอาหารประจ าทองถน ฟนฟและอนรกษดนตรไทยและเพลงไทย ฟนฟและอนรกษวตถโบราณและโบราณสถาน

การท าบญในเทศกาลตาง ๆ เชน การรดน าด า

หวผสงอาย การท าบญเขาพรรษา การบวชพระ และการแตงงาน

ปลกฝงมารยาทไทย เชน การไหว ผนอยเคารพผใหญ

สงเสรมอาหารประจ าทองถน สงเสรมการใชภาษาประจ าทองถน ท านบ ารงโบราณวตถและโบราณสถาน

2. สงเสรมพระพทธศาสนา

ปลกจตส านกความรกชาต ตระหนกถงคณคาของพระพทธศาสนา จงรกภกดตอพระมหากษตรย

ใหความส าคญกบการรกษาศลหรอสวดมนต

เปนประจ า สงเสรมการฝกอบรมสมาธภาวนา รวมกนทะนบ ารงศาสนา พฒนาภมปญญาทองถน รณรงคการใชสนคาไทย

เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจทพอเพยงกบตวเอง ท าใหอยได ไมตองเดอดรอน มสงจ าเปน

ทท าไดโดยตวเองไมตองแขงขนกบใคร และมเหลอเพอชวยเหลอผทไมม อนน าไปสการแลกเปลยนในชมชน และขยายไปจนสามารถทจะเปนสนคาสงออก กลาวไดวา เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจระบบเปดทเรมจากตนเองและความรวมมอ วธการเชนนจะดงศกยภาพของ ประชากรออกมาสรางความเขมแขงของครอบครว ซงมความผกพนกบ “จตวญญาณ” คอ “คณคา” มากกวา “มลคา” ในระบบเศรษฐกจพอเพยงจะจดล าดบความส าคญของ “คณคา” มากกวา “มลคา” มลคานนขาดจตวญญาณ เพราะเปนเศรษฐกจภาคการเงน ทเนนทจะตอบสนองตอความตองการทไมจ ากดซงไรขอบเขต ถาไมสามารถควบคมไดการใชทรพยากรอยางท าลายลางจะรวดเรวขนและปญหาจะตามมา เปนการบรโภค ทกอใหเกดความทกขหรอพาไปหาความทกข และจะไมมโอกาสบรรลวตถประสงคในการบรโภค ทจะกอใหความพอใจและความสข (Maximization of Satisfaction) ผบรโภคตองใชหลกขาดทนคอก าไร (Our loss is our gain) จงจะควบคมความตองการทไมจ ากดได และสามารถจะลดความตองการ ทไมจ าเปนได กอใหเกดความพอใจและความสขเทากบไดตระหนกในเรอง “คณคา” จะชวยลดคาใชจาย

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

30

ลงได ไมตองไปหาวธท าลายทรพยากรเพอใหเกดรายไดมาจดสรรสงทเปน “ความอยากทไมมทสนสด” และขจดความส าคญของ “เงน” ในรปรายไดทเปนตวก าหนดการบรโภคลงไดระดบหนง แลวยงเปน ตวแปรทไปลดภาวะของกลไกของตลาดและการพงพงกลไกของตลาด ซงบคคลโดยทวไปไมสามารถจะควบคมได รวมทงไดมสวนในการปองกนการบรโภคเลยนแบบ (Demonstration Effects) จะไมท าใหเกดการสญเสย จะท าใหไมเกดการบรโภคเกน (Over Consumption) ซงกอใหเกดสภาพเศรษฐกจด สงคมไมมปญหา การพฒนาย งยน การบรโภคทฉลาดดงกลาวจะชวยปองกนการขาดแคลน แมจะ ไมร ารวยรวดเรว แตในยามปกตกจะท าใหร ารวยมากขน ในยามทกขภยกไมขาดแคลน และสามารถ จะฟนตวไดเรวกวา โดยไมตองหวงความชวยเหลอจากผอนมากเกนไป เพราะฉะนนความพอมพอกนจะสามารถอมชตวได ท าใหเกดความเขมแขง และความพอเพยงนน ไมไดหมายความวา ทกครอบครวตองผลตอาหารของตวเอง จะตองทอผาใสเอง แตมการแลกเปลยนกนไดระหวางหมบาน เมอง และแมกระทงระหวางประเทศ ทส าคญคอการบรโภคน นจะท าใหเกดความรทจะอยรวมกบระบบ รกธรรมชาต ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง เพราะไมตองทงถนไปหางานท า เพอหารายไดมาเพอการบรโภคทไมเพยงพอ ดวยเหตน การจดสรรทนและทรพยากรในครอบครวและชมชนทด โดยยด “คณคา” มากกวา “ มลคา” ยดความสมพนธของ “บคคล” กบ “ระบบ” และปรบความตองการท ไมจ ากดลงมาใหไดตามหลกขาดทนเพอก าไร และอาศยความรวมมอระหวางทกสวนทเกยวของ ยอมเสรมสรางครอบครวและชมชนทเขมแขงอนเปนรากฐานทส าคญของระบบสงคมโดยรวม

จะเหนไดวา ระบบเศรษฐกจพอเพยงมงเนนใหบคคลสามารถประกอบอาชพไดอยางย งยน และใชจายเงนใหไดมาอยางพอเพยงและประหยด ตามก าลงของเงนของบคคลนน โดยปราศจากการ กหนยมสน และถามเงนเหลอ กแบงเกบออมไวบางสวน ชวยเหลอผอนบางสวน และอาจจะใชจายมาเพอปจจยเสรมอกบางสวน (ปจจยเสรมในทนเชน ทองเทยว ความบนเทง เปนตน) สาเหตทแนวทาง การด ารงชวตอยางพอเพยงไดถกกลาวถงอยางกวางขวางในขณะน เพราะสภาพการด ารงชวตของสงคมในปจจบนไดถกปลกฝงหรอสรางหรอกระตนใหเกดการใชจายอยางเกนตว ในเรองทไมเกยวของหรอเกนกวาปจจยในการด ารงชวต เชน การบรโภคเกนตว ความบนเทงหลากหลายรปแบบ ความสวยความงาม การแตงตวตามแฟชน การพนนหรอเสยงโชค เปนตน จนท าใหไมมเงนเพยงพอ เพอตอบสนองความตองการเหลานน สงผลใหเกดการกหนยมสนเกดเปนวฏจกรทบคคลหนงไมสามารถหลดออกมาได ถาไมเปลยนแนวทางในการด ารงชวต ดงนนจะเหนไดวาการปฏบตตนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะสงผลท าใหเราสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนและความคดใหดขนตลอดไป

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

31

3. บรบททเออตอการด ารงชวตครอบครวแบบพอเพยง ปจจบนเปนทยอมรบทวไปวาแนวคด “เศรษฐกจพอเพยง” นสามารถน าไปประยกตใชไดกบประชาชนทกระดบทงบรบทชมชนเมองและชนบท ไมวาเศรษฐหรอยาจก เศรษฐกสามารถน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการปฏบตตนในบรบทของเศรษฐ คนยากจนกด ารงอย ปฏบตตน และพฒนาตวเองไดโดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในบรบททางเศรษฐกจและสงคมของตนและครอบครว ดงตวอยางตอไปน (จรญ จนทลกขณา 2549 : 35-37) ตวอยาง ศาสตราจารยกบภารโรงในมหาวทยาลยแหงหนง ศาสตราจารยเปนผทมความรสงระดบปรญญาเอก มรายไดมากพอควร มภรรยาท างานธนาคารมบตร 3 คน ก าลงอยในวยเลาเรยน ภารโรง (ชาย) มความรระดบ ป.4 มเงนเดอนนอย ภรรยาขายของช า พอมรายไดบางแตไมมาก มบตร 3 คน อยในวยเรยนเหมอนกน ทงศาสตราจารยและภารโรงยดหลกเศรษฐกจพอเพยงในการด ารงชวต 1. ศาสตราจารย : วางแผนการใชเงนอยางประหยด รายได 1 ใน 10 สะสมไวกบสหกรณ ออมทรพย จายคาประกนชวต ฯลฯ รายไดอกสวนหนงใชจายเพอการศกษาของลก 3 คนจายคาผอนสงบานทอยอาศย รายไดอกสวนหนงจายคาอาหาร เสอผา และสงทเกยวของกบสขภาพ ศาสตราจารย มรถยนตเกงยหอญปน เปนรถมอสองอาย 7 ป อยหนงคนเปนรถประจ าครอบครว ถาไมจ าเปนกไมใช ศาสตราจารยเปนคนประหยด ไมฟงเฟอ และสอนใหครอบครวอยกนอยางประหยด ไมซอของแพง ไมเหอของนอก ไมใชจายเกนตว (เกนรายได) ไมกอหนสนในสงไมจ าเปน ศาสตราจารยไมเหนดวยกบการทคนซอรถยโรปราคาเปนสบลานมาใช บางคนซอนาฬกาสวสราคาเหยยบลานมาผกขอมอ แตไมเคยมาประชมตรงตามเวลานดเลย ฯลฯ 2. ภารโรง : ท างานดวยความขยนขนแขง นงรถเมลมาท างาน กนอยอยางประหยด พกขาวจากบานมากน ภรรยาเขาท ากบขาวอรอย เขากนอาหารกบเพอนรวมงาน แบงกบขาวกนกน แลกเปลยนกน เขาเปนสมาชกสหกรณออมทรพย เวลาเปดเทอมมกตองกเงนสหกรณ (ประเภทฉกเฉน) แลวผอนใชเปนรายเดอน ปจจบนเขาสามารถมบานสวนตว มทดนอก 100 ตารางวา ซงซอดวยการผอนสง (โครงการจดสรรทดนเพอสวสดการของมหาวทยาลย) ลกสามคนเรยนจบ ปกศ. บาง ปรญญาตรบาง เขามครอบครวทมความสข ด ารงชวตอยางประหยด สงทไมจ าเปนเขาไมซอ ไมเลนการพนน ไมกนอาหารขยะ (junk food) ราคาแพงของรานดงทงหลาย ไมกนเครองดมทโฆษณาทางทว เขาท าน าผลไมกนเอง เชน น าฝรง น าออย น าบวบก ฯลฯ ท าใหครอบครวมสขภาพด และอยเยนเปนสข โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยง ตวอยางศาสตราจารยกบภารโรงเปนเพยงตวอยางระดบบคคล ในฐานะสมาชกของสงคม ผซงยดถอหลกเศรษฐกจพอเพยง ในการด ารงชวต การยกตวอยางนกเพอย าเนนวาหลกเศรษฐกจพอเพยงนนใชไดกบประชาชนทกระดบ ความแตกตางในเนอหาของการด ารงชวตเปนเพยงรายละเอยด

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

32

แตหลกเศรษฐกจพอเพยงเนนแนวทางการด ารงชพอยางประหยด มความพอประมาณ ความมเหตผล ตลอดจนพนฐานทางจตใจและวธคดทมคณธรรม มสมมาทฐ มความรอบคอบ ไมประมาท ความประมาทเปนตวท าลายภมคมกนของคนและสงคม ความโลภและความเหนแกตวเปนตวท าลายความพอประมาณ และความมเหตผล ดงนน ในการน าแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการด ารงชวตของคนแตละคนซงมวถชวตทแตกตางกนไปตามแบบแผนของสงคมทสลบซบซอน เปลยนแปลงและพฒนาตลอดเวลา แตทกคนกยงมความตองการทประสบความส าเรจในชวต พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงทรงชแนะและมอบแนวทางในการด ารงชวตในทางสายกลางทสมดล คอ มความพอประมาณ มเหตมผล มภมคมกนภายใตเงอนไขของความรและคณธรรม ทเรยกวา เศรษฐกจพอเพยง ชวตความเปนอยของคนเกยวของทงเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง และอน ๆ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจ ซงเปนความจ าเปนพนฐานทแตละคนมระดบความตองการไมเทากน เพราะแตละคนยอมมโอกาสของการพฒนาการทแตกตางออกไป เชน ความร ความสามารถประสบการณ การสรางรายได การใชประโยชนจากทรพยากร เปนตน ในขณะเดยวกนดานสงคมเรมตนจากการด ารงชวต จะมองถงความสามารถ ในการพงตนเอง ความรวมมอของคนในครอบครวและคนรอบขาง สมาชกในสงคมยอมรบ มความมนคงในการด ารงชวต เปนตน ดงนน การพฒนาชวตใหดขนควรด าเนนการ ดงน 1. คนหาความตองการของตนเอง ใหพบวา มความตองการอะไร มเปาหมายในการด าเนนชวตอยางไร เชน ตองการมชวตทมอนาคตกาวหนา มความเปนอสระ มเวลาเพอครอบครวและสงคม มทรพยสนเพยงพอ มความสข หลดพนจากความยากล าบาก 2. วเคราะหขอมลของตนเองและครอบครว ซงจะท าใหรสถานภาพ รสาเหตของปญหาร ปจจยตาง ๆ ทเกยวของ รผลกระทบตาง ๆ ทเกดขน ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลย และทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม 2.1 ศกยภาพของตนเอง เชน ความร ความสามารถ ความช านาญ (ทกษะ) ชอเสยง ประสบการณ ความมนคง ความกาวหนา สภาพทางการเงน การสรางรายได การใชจาย การออม คณธรรมและศลธรรม 2.2 ศกยภาพของครอบครว เชน วถการด ารงชวต ภาวะเศรษฐกจของครอบครว ความเชอ ทศนคต คานยม วฒนธรรม ประเพณ คณภาพชวตของคนในครอบครว ฐานะทางสงคม ฐานะทางการเงน ทเปนทรพยสนและหนสนของครวเรอน รายได รายจายของครวเรอน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

33

3. วางแผนการด าเนนชวต 3.1 พฒนาตนเอง ใหมการเรยนรตอเนอง (ใฝเรยนร) สรางวนยกบตนเอง โดยเฉพาะวนยทางการเงน 3.2 สรางนสยทมความคดกาวหนามงมนในเปาหมายชวต หมนพจารณาความคด ตดสนใจแกปญหาเปนระบบ โดยใชความร (ทรอบร รอบคอบ ระมดระวง) มความรบผดชอบตอตนเอง สงคม และครอบครว 3.3 หมนบรหารจตใจใหมความซอสตยสจรต รกชาต เสยสละ สามคค เทยงธรรม ศลธรรม 3.4 ควบคมจตใจใหตนเอง ประพฤตในสงทดงาม สรางสรรค ความเจรญรงเรอง 3.5 พฒนาจตใจ ใหลด ละ เลก อบายมข กเลส ตณหา ความโกรธ ความหลง 3.6 เสรมสรางและฟนฟความรและคณธรรมของตนเองและครอบครว เชน เขารบการฝกอบรม ฝกทกษะ ในวชาการตาง ๆ หรอวชาชพ หมนตรวจสอบและแกไขขอบกพรองอยางสม าเสมอ 3.7 ปรบทศนคตในเชงบวก และมความเปนไปได 4. จดบนทกและท าบญชรบ-จาย 5. สรปผลการพฒนาตนเองและครอบครว โดยพจารณาจาก 5.1 รางกายมสขภาพ สมบรณ แขงแรง 5.2 อารมณตองไมเครยด มเหตมผล มความเชอมน มระบบคดเปนระบบเปนขนเปนตอน มแรงจงใจ กลาคดกลาท า ไมทอถอย หรอหมดก าลงใจ เมอประสบปญหาในชวต 5.3 สงเหลานไดลด ละ เลก ไดแก รถปายแดง เงนพลาสตก โทรศพทมอถอ สถานเรงรมย เหลา บหร การพนน จะเหนไดวา การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงระดบบคคล/ครอบครว นนจงควรเรมตนจากการเสรมสรางคนใหมการเ รยนรวชาการ และทกษะตาง ๆ ทจ า เ ปน เพอใหสามารถร เท าทน การเปลยนแปลงในดานตาง ๆ พรอมทงเสรมสรางคณธรรม จนมความเขาใจและตระหนกถงคณคา ของการอยรวมกนของคนในสงคม และอยรวมกบระบบนเวศนวทยาอยางสมดล เพอจะไดละเวน ตอการประพฤตผดมชอบ ไมตระหน เปนผให เกอกล แบงปน มสตย งคดพจารณาอยางรอบคอบ กอนทจะตดสนใจ หรอกระท าการใด ๆ จนกระทงเกดเปนภมคมกนทดในการด ารงชวต โดยสามารถคดและกระท าบนพนฐานของความมเหตมผลพอเหมาะ พอประมาณกบสถานภาพ บทบาทและหนาทของแตละบคคล ในแตละสถานการณ แลวเพยรฝกปฏบตเชนน จนตนสามารถท าตนใหเปนทพงของตนเองได และเปนทพงของผอนไดในทสด

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

34

นอกจากน ยงมพระราชด ารสถงบทเรยนในอดตทผานมา สรปไดดงน 1. การกเงนควรน ามาลงทนในสงทมรายไดคมทนเพราะบางเรองไมมรายได ใชจายอยางฟมเฟอย 2. การลงทนอตสาหกรรมเกษตร ควรพจารณาใหเหมาะกบอตภาพ หรอกบสงแวดลอม อยาใหใหญเกนจ าเปน และตองใหการสนบสนนเกษตรกรในการเพาะปลกวตถดบ 3. การตอสวกฤตเศรษฐกจจะตองใชวตถดบภายในประเทศ ท างานหนก มความเพยรและอดทน การผลตการเกษตร ตองพยายามผลตสงทจ าเปนส าหรบตวเองใหพอเพยงเสยกอน จงจะผลต เพอขาย เชน กรณของเกษตรกรปลกขาวหอมมะลเพอขาย ควรปลกขาวเหนยวทตวเองบรโภค ใหพอเพยงดวย จากสถานการณวกฤตเศรษฐกจทผานมาเปนบทเรยนของการพฒนาทไมสมดลและไมมเสถยรภาพ ซงไดสงผลกระทบตอความเปนอยของประชาชนในวงกวาง สวนหนงเปนผลมาจากการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมทไมค านงถงระดบความเหมาะสมกบอตภาพขององคกร สงคม หรอบรบทของประเทศ หรอความพรอมของคนและระบบทหวงพงพงความร เงนลงทน หรอตลาดจากภายนอกประเทศมากเกนไป โดยไมเตรยมสรางพนฐานภายในประเทศใหมนคงและเขมแขงหรอสรางภมคมกนทด เพอพรอมรบความเสยงจากความผนผวนของปจจยภายนอก ในขณะเดยวกนปญหาซงทบถมมาอยางตอเนองจนกลายเปนปญหาเชงโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมไดกอใหเกดความเหลอมล าในการกระจายทน กระจายความเจรญ และกระจายรายไดระหวางกลมคนและในเชงพนทเกดปญหาทางสงคม ความยอหยอนทางคณธรรม ความเสอมสลายของวฒนธรรมทดของสงคมไทย ตลอดจนความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

บทเรยนจากการพฒนาดงกลาวขางตน ไดท าใหประชาชนชาวไทยทกระดบในทกภาคสวนของสงคม ทงภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน ประชาสงคม นกวชาการ ยอนกลบมาพจารณาและทบทวนวถการด าเนนชวต และแนวทางการพฒนาในชวงทผานมา แลวหนมาใหความส าคญกบการพฒนาและด าเนนชวตตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงของพระองค จนเกดกลมนกคดและนกปฏบตจากหลายหนวยงานและหลายสาขาอาชพ ทงในระดบรากหญาและสวนกลาง ทหนมาใหความสนใจศกษาคนควาพฒนาความรความเขาใจเกยวกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ทงในเชงกรอบแนวคดทางทฤษฎ และใชเปนแนวทางประกอบการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนอยางจรงจงมากยงขน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

35

4. การพฒนารปแบบการน าเสนอองคความรและสารสนเทศผานสออเลกทรอนกส สออเลกทรอนกส (electronic media) หมายถง สอทบนทกสารสนเทศดวยวธการทาง

อเลกทรอนกส ซงอาจอยในรปของสอบนทกขอมลประเภทสารแมเหลก เชน แผนจานแมเหลกชนดออน (floppy disk) และสอประเภทจานแสง(optical disk) บนทกอกขระแบบดจตอลไมสามารถอานไดดวยตาเปลา ตองใชเครองคอมพวเตอรบนทกและอานขอมล

สออเลกทรอนกส เปนสอการเรยนการสอนทเกดจากววฒนาการของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโทรคมนาคม การใชสออเลกทรอนกสในการเรยนการสอนจะออกมาในลกษณะของสอประสม หรอมลตมเดย (Multimedia) แสดงผลออกมาหลายรปแบบตามทโปรแกรมไว เชน มเสยง เปนภาพเคลอนไหว สามารถใหผเรยนมปฏสมพนธ ปจจบนสอประเภทนมหลายลกษณะ ดงน

4.1 ประเภทของสออเลกทรอนกส

4.1.1 CAI (Computer-assisted Instruction) หรอทเรยกวา คอมพวเตอรชวยสอน เปนสอการเรยนการสอนทางคอมพวเตอรรปแบบหนง ซงใชความสามารถของคอมพวเตอรในการน าเสนอ สอประสม ไดแก ขอความ ภาพนง กราฟก แผนภม กราฟ วดทศน ภาพเคลอนไหวและเสยง

4.1.2 WBI (Web-based Instruction) เปนบทเรยนทสรางขนส าหรบการเรยนผานเครอขายอนเทอรเนต โดยน าจดเดนของวธการใหบรการขอมลแบบ www มาประยกตใช Web Base Instructionจงเปนบทเรยนประเภท CAI แบบ On-line ในทนหมายความวา ผเรยนเรยนอยหนาจอคอมพวเตอร ทตดตอผานเครอกบเครองแมขายทบรรจบทเรยน

4.1.3 e-Learning หรอทเรยกวา การเรยนอเลกทรอนกส เปนการศกษาเรยนรผานเครอขายคอมพวเตอร อนเทอรเนต หรออนทราเนตเปนการเรยนรดวยตวเอง ผเรยนจะไดเรยนตามความสามารถและความสนใจของตนโดยเนอหาของบทเรยน ซงประกอบดวย ขอความ รปภาพ เสยง วดโอ มลตมเดย อน ๆ

4.1.4 E-book ยอมาจากค าวา electronic book เปนหนงสอทสรางขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอร มลกษณะเปนเอกสารอเลกทรอนกสโดยปกต มกจะเปนแฟมขอมลทสามารถอานเอกสารทางหนาจอคอมพวเตอรทงในระบบ ออฟไลนและออนไลน

4.1.5 E-Training เปนรปแบบการฝกอบรมผานสออเลกทรอนกส เปนกระบวนการจดการฝกทกษะ เพมพนสาระความร ทเนนใหผเขารบการอบรมนนเรยนรดวยตนเอง ผเขาอบรม มอสระในการเขาศกษา เรยนรตามเวลา โอกาสทผฝกอบรมตองการโดยเนอหาขององคความรจะถกออกแบบมาใหศกษาเรยนรไดโดยงาย ในรปแบบมลตมเดยซงประกอบดวยสอทเปนขอความรป หรออาจมภาพเคลอนไหว

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

36

4.2 สออเลกทรอนกสทใชใน e-Learning มหลายรปแบบ ดงน 4.2.1 บทเรยนคอมพวเตอรบนเวบ เปนสอทพฒนาดวยโปรแกรมประเภท Authoring

เชน Toolbook, Director และ Authorware น ามาใชบนเวบโดยผานกระบวนการบบอดหรอการกระจายใหเปนแฟมขนาดเลกหลายแฟม

4.2.2 สไลดอเลกทรอนกส เปนสอทพฒนาดวยโปรแกรมบนวนโดว และใหเรยกดผานเวบ หรอแปลงเปนแฟมทดไดบนเวบ นยมใชโปรแกรม Microsoft PowerPoint ในการพฒนาสอลกษณะน

4.2.3 หนงสออเลกทรอนกส เปนสอทมรปเลมและองคประกอบของเลมหนงสอครบถวน เปนสอทนยมจดท าใหอยในรปของแฟมในสกล Pdf และใชโปรแกรม Acrobat Reader ของ Adobe ในการอาน

4.2.4 แผนใสอเลกทรอนกส เปนการจดท าสอทอยในรปแผนใส หรอเอกสารประกอบการสอนอนๆ ใหเปนแฟมทอยในสกล pdf โดยการสแกนหรอการเปลยนแปลงรปแบบแฟมเอกสาร

4.2.5 เอกสารค าสอนอเลกทรอนกส (Iecture Note) อาจจดท าใหอยในรปเอกสารในสกล doc หรอ df หรอ html และเรยกดดวยโปรแกรมทใชเรยกดแฟมสกลนนๆ

4.2.6 เทปเสยงค าสอนดจตอล จดท าโดยใชเทคโนโลย RealAudio เพอใหเรยกฟงเสยงในลกษณะรบฟงไดในทนทไมตองเสยเวลาในการรอการถายโอนแฟมนาน

4.2.7 วดโอเทปดจตอล จดท าโดยใชเทคโนโลย RealVideo เพอใหเรยกภาพวดโอ ในลกษณะรบชมไดทนท ไมตองเสยเวลาในการรอการถายโอนแฟมนาน

4.2.8 เอกสารไฮเปอรเทกซและไฮเปอรมเดย เปนสอทจดท าโดยใชภาษา HTML หรอโปรแกรมชวยสรางเวบเพจ ทงทจดท าเองและผอนจดท า แลวเชอมโยงไปยงแหลงนนแหลงรวมโฮมเพจรายวชาในเวบแหลงหนงทรวบรวมโฮมเพจรายวชาจากทตางๆ ทวโลกคอ World Lecture all มเวบไซตชอhttp://www.utexas.edu/world/lecture/

4.2.9 วารสารและนตยสารอเลกทรอนกส เปนสอทมองคกรจดท าและเผยแพร ทางอนเทอรเนต มทงทตองสมครเปนสมาชก และใหบรการเปนสาธารณะ

4.3 ประโยชนของการน าเสนอเนอหาผานระบบ e-Learning มดงน 4.3.1 ยดหยนในการปรบเปลยนเนอหาและสะดวก การน าเสนอผานระบบ e-Learning

นนงายตอการแกไขเนอหา และกระท าไดตลอดเวลา เพราะสามารถกระท าไดตามใจของผน าเสนอ เนองจากระบบการผลตจะใชคอมพวเตอรเปนองคประกอบหลก นอกจากนผชมกสามารถดไดโดยไมจ ากดเวลา และสถานท

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

37

4.3.2 เขาถงไดงาย ผน าเสนอและผใชสามารถเขาถง e-learning ไดงาย โดยมากจะใช web browser ของคายใดกได ผชมสามารถดไดจากเครองคอมพวเตอรทใดกได และในปจจบนน การเขาถงเครอขายอนเตอรเนตกระท าไดงายขนมาก และยงมคาเชอมตออนเตอรเนตทมราคาต าลงมากวาแตกอนอกดวย

4.3.3 ปรบปรงขอมลใหทนสมยกระท าไดงาย เนองจากผน าเสนอหรอผสรางสรรคงาน e-Learning จะสามารถเขาถง server ไดจากทใดกได การแกไขขอมล และการปรบปรงขอมล จงท าไดทนเวลาและรวดเรว

4.3.4 ประหยดเวลา และคาเดนทาง ผชมสามารถใชเครองคอมพวเตอรเครองใดกได โดยไมจ าเปนตองไปทท างาน รวมทงไมจ าเปนตองใชเครองคอมพวเตอรเครองประจ ากได ซงเปนการประหยดเวลามาก การน าเสนอดวยระบบ e-Learning น จะสามารถประหยดเวลาถง 50% ของเวลา ทตองเดนทาง

4.4 การน าเสนองานดวยเวบ หลกการและวธการในการออกแบบและการน าเสนอเวบใหเปนไปอยางนาสนใจและ

ดงดดผคนใหเขามาชม จ าเปนอยางยงทจะตองทราบกระบวนการของการน าเสนอกอน เนองจากเวลดไวดเวบนน นอกจากจะเปนแหลงขอมลทหลากหลายเพอการคนหาแลว หนวยงานและองคกรตางๆ รวมถงบคคลยงสามารถใชเวบเพอเปนสอในการน าเสนออกทางหนงดวยและกระบวนการน าเสนอผานเวบนนกไมไดแตกตางจากการน าเสนอผานสออนๆ เชน การน าเสนอดวยสไลด การน าเสนอดวยรายการวทยโทรทศน การน าเสนอผลงานดวยคอมพวเตอร เชน โปรแกรม PowerPoint หรอการท าบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเทาใดนก แตสงหนงทท าใหการน าเสนอดวยเวบมความนาสนใจและแตกตางจากสออนกคอ สงทปรากฏบนเวบนนสามารถเปลยนแปลงขอมลใหทนสมยอยตลอดเวลา นอกจากน ยงเปนสอทมปฏสมพนธระหวางผท าเวบกบผชมหรอระหวางผชมกบผชมดวยกนเองไดทนทอกดวย โดยอาศยหลกการทเรยกวา Common Gateway Interface (CGI)

ขอมลขาวสาร

ผชม 1

ผสรางเวบ/เจาของ

ผชม 2

ภาพท 2.2 รปแบบการสอสารผานเวลดไวดเวบ

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

38

จะเหนไดวา กระบวนการสอสารนนเปนการสอสารทงสองทางคอ จากผท าเวบไปยงผชมและจากผชมกลบมายงผท าเวบ ทงยงสามารถตดตอกบผชมคนอนๆ ทเขามาชมเวบไซตเดยวกนซงกระบวนการสอสารในรปแบบนเอง ท าใหเวบไซตกลายเปนสอทไดรบความนยมอยางมากในปจจบนอยางไรกตาม หากกระบวนการดงกลาวไมมระบบขนตอนในการน าเสนอแลว กอาจท าใหการสอสารไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตงไว ดงนน ขนตอนในการท าเวบไซตกเปนสวนส าคญประการหนงทท าใหเวบไซตนาตดตาม เนองจากเวบไซตเปนสอทไดรบความนยมอยางมากบนอนเตอรเนต เวบไซตทไดรบการออกแบบอยางสวยงาม มการใชงานทสะดวก ยอมไดรบความสนใจจากผใชมากกวาเวบไซตทดสบสนวนวาย และใชเวลาในการแสดงผลนานเกนไป ดงนนการออกแบบเวบไซตจงตองค านงถงประเดนส าคญ ไดแก

1. ความเรยบงาย ไดแก มรปแบบทเรยบงาย ไมซบซอน และใชงานไดสะดวก ไมมกราฟกหรอตวอกษรทเคลอนไหวอยตลอดเวลา ชนดและสของตวอกษรไมมากจนเกนไปท าใหวนวาย

2. ความสม าเสมอ ไดแก ใชรปแบบเดยวกนตลอดทงเวบไซต เชน รปแบบของหนา สไตลของกราฟก ระบบเนวเกชนและโทนส ควรมความคลายคลงกนตลอดทงเวบไซต

3. ความเปนเอกลกษณ การออกแบบเวบไซตควรค านงถงลกษณะขององคกร เพราะรปแบบของเวบไซตจะสะทอนถงเอกลกษณและลกษณะขององคกรนน ๆ เชน ถาเปนเวบไซตของทาง ราชการ จะตองดนาเชอถอไมเหมอนสวนสนก เปนตน

4. เนอหาทมประโยชน เนอหาเปนสงทส าคญทสดในเวบไซต ดงนนควรจดเตรยมเนอหาและขอมลทผใชตองการใหถกตอง และสมบรณ มการปรบปรงและเพมเตมใหทนเหตการณ อยเสมอ เนอหาไมควรซ ากบเวบไซตอน จงจะดงดดความสนใจ

5. ระบบเนวเกชนทใชงานงาย ตองออกแบบใหผใชเขาใจงายและใชงานสะดวก ใชกราฟกทสอความหมายรวมกบค าอธบายทชดเจน มรปแบบและล าดบของรายการทสม าเสมอ เชน วางไว ต าแหนงเดยวกนของทกหนา

6. ลกษณะทนาสนใจ หนาตาของเวบไซตจะตองมความสมพนธกบคณภาพขององคประกอบตางๆ เชน คณภาพของกราฟกทจะตองสมบรณ การใชส การใชตวอกษรทอานงาย สบายตา การใชโทนสทเขากนลกษณะหนาตาทนาสนใจนนขนอยกบความชอบของแตละบคคล

7. การใชงานอยางไมจ ากด ผใชสวนใหญสามารถเขาถงไดมากทสดเลอกใชบราวเซอรชนดใดกไดในการเขาถงเนอหาสามารถแสดงผลไดทกระบบปฏบตการและความละเอยดหนาจอตาง ๆ กนอยางไมมปญหาเปนลกษณะส าคญส าหรบผใชทมจ านวนมาก

8. คณภาพในการออกแบบ การออกแบบและเรยบเรยงเนอหาอยางรอบคอบ สรางความรสกวาเวบไซตมคณภาพ ถกตอง และเชอถอได

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

39

9. ลงคตาง ๆ จะตองเชอมโยงไปหนาทมอยจรงและถกตอง ระบบการท างานตาง ๆ ในเวบไซตจะตองมความแนนอนและท าหนาทไดอยางถกตอง

4.5 ขนตอนการน าเสนอผานเวบ การน าเสนอดวยเวบเพจมลกษณะคลายคลงกบการน าเสนอดวยสอทวไปคอ มวตถประสงค

เพอการสอสารระหวางผสงและผรบ โดยมเครอขายอนเทอรเนตเปนสอ ขนตอนตาง ๆ ในการน าเสนอผานเวบมดงน

4.5.1 การวางแผนและตงวตถประสงค การวางแผนในทนรวมถงการก าหนดจดมงหมายและกลมเปาหมายของการท างานดวยในการน าเสนอตาง ๆ หรอท าเวบกตาม หากมจดหมายวา จะท าเพออะไร เพอใคร อยางไร เมอมจดมงหมายและกลมเปาหมายทแนชดแลว จะท าใหมองเหนเปาหมายในการท างานไดชดเจนขน ตวอยางเชน หากตองการจะน าเสนอเกยวกบเรองชาง โดยมจดหมาย เพอน าเสนอความรเกยวกบชางต งแตดกด าบรรพจนถงปจจบนโดยมกลมเปาหมายคอคนทสนใจ เรองชางและเรองธรรมชาต และตองการน าเสนอผานเวบเมอทราบเชนนแลว กจะท าใหการท างาน ในขนตอนตอไปงายยงขน

4.5.2 การรวบรวมขอมลจากแหลงขอมล เมอไดเรองราวทจะน าเสนอ โดยมจดมงหมายและกลมเปาหมายแนชดแลว กถงขนตอนในการรวบรวมแหลงขอมล จากตวอยางเรองชางในขอท 1. กคนควาขอมลจากแหลงตาง ๆ ทงทเปนเนอหา รปภาพเสยงตลอดจนภาพเคลอนไหว และสงอน ๆ ทเกยวกบชางทคดวาเปนประโยชนตอการน าเสนอ

4.5.3 การศกษาและเรยงล าดบขอมล หลงจากไดขอมลเบองตนมาแลว ควรทจะศกษาขอมลเหลานนวาสวนไหนทเกยวของกนสามารถแยกเปนหมวดเปนหมไดหรอไม เชน เมอหาขอมลเรองชางมาไดพอสมควร อาจจะแยกแยะเปนหมวด ดงนประวตของชางตงแตดกด าบรรพ ววฒนาการของชาง ประเภทของชาง ชางไทยประโยชนของชาง ฯลฯ เปนตนเมอไดหวขอหลกแลว สวนประกอบยอยตาง ๆ กจะคนหาไดงายขน

4.5.4 การออกแบบสาร เมอไดเนอหาและหวขอในการน าเสนอแลว ล าดบตอมากคอการออกแบบเนอหาใหนาสนใจ ซงตามหลกของเทคโนโลยการศกษา เรยกวา การออกแบบสาร (message design) การออกแบบสารนนอกจากดานเนอหาแลว ยงรวมไปถงองคประกอบตางในการน าเสนอดวย เชน สและขนาดของตวอกษร โดยสวนทเปนเนอหากใชตวอกษรขนาดเลก สวนทเปน หวเรองกใชตวอกษรขนาดใหญขนมา และอาจจะมสทแตกตางจากเนอหา ทงนเพอใหผอานสามารถแยกแยะไดโดยงาย ภาพประกอบ กราฟก ควรมขอจ ากดของจ านวนกราฟกในแตละเวบเพจ อาจจะใช 1 หรอ 2 ภาพ ตอเวบเพจ และเสยงประกอบ เปนตน เหลานจะตองสอความหมายไปในทศทางเดยวกน

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

40

กบเนอหาดวย นอกจากน ควรจะเปนมาตรฐานเดยวกนเชน สของตวอกษร สญรปหรอปมตาง ๆ ทใชในการเชอมโยง

4.5.5 การเขยนแผนผงของงาน การท าแผนผงของงาน (flow chart) จะท าใหล าดบเรองราวไดงายขนและเปนประโยชนในการเชอมโยงเนอหาทเกยวของกน ซงในการออกแบบเวบนนนกออกแบบบางคนจะท าแผนผงของงานโดยใชกระดาษสตกเกอรทสามารถลอกออกไดแปะไว บนบอรด ตามล าดบของเนอหาเพราะงายตอการเปลยนแปลงหรอบางคนอาจจะใชวธการเขยนบนไวทบอรด ดวยปากกาทลบไดโดยงาย

4.5.6 การเขยนบทภาพ การเขยนบทภาพ (storyboard) ของงานลงในกระดาษกอนลงมอท า นอกจากจะท าให เราก าหนดองคประกอบของงานไดอยางคราว ๆ แลวยงชวยใหมองเหนภาพของงานชดเจนยงขน และเมอลงมอท างานจรงๆกจะท าไดงายขน

4.5.7 การจดท าเวบ เมอผานขนตอนทกอยางจนมาถงขนการจดท าแลว การลงมอท าถอเปนสงส าคญทสดของกระบวนการเพอผลส าเรจของงาน โดยท าตามแผนภาพของงานจะท าใหการท างานสะดวกยงขน

4.5.8 การทดสอบและประเมนผล หลงจากท าเสรจทกขนตอนของการจดท าแลว ควรจะมการทดสอบและประเมนผลจากตวผจดท ากอนโดยสมมตวาเปนผชมคนหนง โดยดองคประกอบ ตาง ๆ ทไดท าขนมา เชนการเชอมโยงตรงตามทก าหนดไวหรอไม สทใชในการเชอมโยงเปนมาตรฐานเดยวกนทกหนาและใชการไดหรอไม ภาพหรอกราฟกตรงตามเนอหาหรอวตถประสงคหรอเปลา เปนตน

4.5.9 การประชาสมพนธ หลงจากท าการทดสอบและประเมนผลจนเปนทนาพอใจแลว กสามารถประชาสมพนธใหผ ใชอนไดรบรโดยผานทางคนรจกหรอผานทางเวบทใหบรการประชาสมพนธเวบใหม

4.5.10 ความทนสมยของขอมล การปรบปรงขอมลใหทนตอเหตการณมสวนชวยใหเวบมความนาสนใจและนาตดตามควรมการส ารวจขอมลอยางนอยเดอนละครง และถาหากสามารถเปลยนแปลงขอมลใหทนสมยยงขน กจะท าใหเวบเพจนนมความนาตดตามมากขนเชนกน การใส วน เวลา ในการเปลยนแปลงขอมลกเปนสวนส าคญประการหนงทจะใหผชมทราบวาขอมลในเวบเพจของเรามความทนสมยเพยงไร

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

41

5. ผลงานวจยทเกยวของ คณะผวจ ยไดศกษาคนควางานวจย ท เ กยวของกบประเดนทศกษาในดานครอบครว

ดานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และดานสออเลกทรอนกส ดงน 5.1 งานวจยดานครอบครว สภา อกษรดษฐ (2544) ไดท าการวจย เรอง ครอบครวศกษา : รปแบบการจดการศกษา เพอพฒนาครอบครวทเขมแขง ผลการศกษาพบวา ครอบครวของเดกในชมชนทศกษาสวนหนงเปนครอบครวทเดกอยกบพอแม และอกสวนหนงเดกอยกบญาตผใหญโดยไมมพอแม พอแมและผปกครองมการศกษานอย อาชพไมมนคง มราย าดนอย มปญหาหนสน พอแมมปญหาการหยารางสง บรรยากาศในครอบครวมความไมสงบสข ครอบครวมปญหาเกยวกบการครองเรอน การอบรมเลยงดเดกและผเยาว การถายทอดคานยมและพฤตกรรมไมเหมาะสมในครอบครว องคความรทครอบครวตองการ ประกอบดวยความรเกยวกบการครองเรอน การอบรมเลยงดเดกและวยรน การประกอบอาชพ และการดแลสขอนามย ท งนในการประเมนสถานการณ พบวาโรงเรยนและครอบครวมความพรอมและลกษณะทเออตอการด าเนนการจงมความเปนไปไดทจะจดหลกสตรทองถน เรองครอบครวศกษา เพอพฒนาครอบครวทเขมเขงในชมชน อญชล ตนศร และคณะ (2551) ไดท าวจย เครอขายนวตกรรมการเรยนรทกษะชวต ครอบครวศกษา เรอง การเสรมสรางความสมพนธและความเขมแขงในครอบครว “ภาคตะวนออก :กรณจงหวดฉะเชงเทราและจงหวดชลบร ผลการวจยและพฒนา พบวา สภาวการณเดกกบครอบครว 5 ดาน คอสมพนธภาพ การเลยงด การสงเสรมการเรยนร การใชเวลารวมกน และการสอสาร พบสภาวการณ ทต าทสดในระดบอนบาล คอดานการเลยงด ระดบประถมและมธยมคอดานการสงเสรมการเรยนร และระดบอดมศกษา คอ ดานการสอสาร ท าใหเกดการพฒนาชดกจกรรมสงเสรมสภาวการณการดแลเดกทง 5 ดานขน บญเลศ ธงสะอาดและสมศกด บญชบ (2551) ศกษาเรอง “รปแบบความเปนสถาบนครอบครวทเขมแขงและย งยน : กรณศกษา 3 ชมชนในจงหวดอบลราชธาน” พบวา รปแบบความเปนสถาบนครอบครวทเขมแขงและย งยนในชมชน 3 แหง มลกษณะทเหมอนกน คอ (1) มโครงสราง ทางครอบครวขนาดใหญ มหลายวย มอสระในการเลอกคครอง การเลอกทอยอาศย มการสบทอดมรดกและสบทอดวงศสกล (2) มความมนคงทางอาชพรายไดในการด ารงชวต (3) ครอบครวมความสมพนธทดตอกน (4) มการใชอ านาจในการแกไขปญหาตาง ๆ ในครอบครวรวมกน (5) มการอบรมเลยงดและขดเกลาสมาชกในครอบครวใหเปนคนด (6) มการเอาใจใสดแลสขภาวะของสมาชกในครอบครว (7) การสบทอดสถาบนครอบครวในอนาคต ปจจยทท าใหสถาบนครอบครวทเขมแขงและย งยนของชมชน เกดจากการมทอยอาศยทเปนของตนเองและมนคง มเศรษฐกจทด ครอบครวทกคนมโอกาสทาง

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

42

การศกษาทดและเทาเทยมกน ครอบครวยดหลกศาสนาและเชอมนในการสงเสรมจรยธรรมและคณธรรมในการด าเนนชวต มการสาธารณสขทสมาชกในครอบครวรจกดแลตนเอง ครอบครวมภาษาถนและการประยกตใชเทคโนโลย สอสารทองถนทสามารถน าไปใชในครอบครวสมยใหมอยางร เทาทน ครอบครวมกจกรรมนนทนาการรวมกน มระบบการเมองทองถนและกฎหมายทมความยตธรรมในชมชน และปจจยอน ๆ เชน มผน าชมชนทเสยสละและสมาชกในครอบครวมความซอสตย ปญหาและอปสรรคทท าใหครอบครวขาดความเขมแขง คอ ปญหาทมผลกระทบมาจากการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมและทางเศรษฐกจ เชน รายไดนอย ความยากจน ยาเสพตด การไมไววางใจกนและกนในครอบครว การพนน หนสน ปญหาทางการเกษตร เชน การใชปยเคม มผลกระทบตอดน น า สตวตาง ๆ ปญหาเดกและเยาวชนทกาวราวและสอนยาก โรคภยทนากลวและรกษายากขนลวนเปนตวบนทอนใหสถาบนครอบครวออนแอลง และแนวทางทจะสรางภมคมกนทดแกสถาบนครอบครว คอ ครอบครวมสวนรวมในการเรยนรและมกจกรรมรวมกนและแลกเปลยนเรยนรปญหาซงกนและกนในชมชน จนกระทงเกดเปนโครงการสรางภมคมกนใหแกสถาบนครอบครวในชมชนขน ผลการด าเนนการตามโครงการท าใหครอบครวมกจกรรมรวมกนในชมชนเปนบทเรยน ทจะสรางทกษะใหเกดการเรยนรแกสถาบนครอบครวใหสามารถปองกนและแกไขปญหาทางครอบครวดวยตนเองและน าไปสการสบทอดและการด ารงอยในรปแบบสถาบนครอบครวทเขมแขง และย งยนสบไป

จรรจา สวรรณทต และคณะ (2554) ศกษาเรอง การพฒนาระบบสารสนเทศครอบครวศกษา ซงรเรมขนครงแรกในประเทศไทย โดยสาขาวชาคหกรรมศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ซงท าการส ารวจและรวบรวมขอมลเพอจดระบบขอมลครอบครวศกษาและพฒนาฐานขอมลดานครอบครว เปนการเฉพาะ ในดานการศกษาวจย หลกสตรการเรยนการสอน และกจกรรมบรการวชาการเกยวกบครอบครว ทด าเนนการเสรจสนแลวของหนวยงานทปฏบตงานเกยวของกบครอบครวทงภาครฐและเอกชน โดยไดออกแบบและพฒนาระบบฐานขอมลครอบครวศกษาทสามารถสบคนขอมลดวยโปรแกรม BRS-Search รวมทงท าการวเคราะหและสงเคราะหงานวจยดานครอบครว ระหวางป 2505-2535 ตอเนองถง 2540 จ านวน 212 เรอง ซงสามารถจ าแนกเปนหวขอวจยดานครอบครวทแตกตางกน 20 หวขอ มขอคนพบทนาสนใจวา หวขอวจยทปรากฏมปรมาณคอนขางมาก ไดแก หวขอวจยดานการอบรมขดเกลาทางสงคมของครอบครว (28 เรอง) การวางแผนครอบครว (27 เรอง) คานยมครอบครว (22 เรอง) พฒนาการของบคคลในครอบครว (21 เรอง) สขภาพและการแพทยดานครอบครว (18 เรอง) สวนหวขอวจยทปรากฏในระดบปานกลาง ไดแก หวขอวจยดานการปรบตวและสขภาพจตของครอบครว (13 เรอง) สมพนธภาพในครอบครว (11 เรอง) บทบาทหนาทของครอบครว (10 เรอง) การจดการทรพยากรครอบครว (9 เรอง) สวสดการครอบครว (9 เรอง) ปญหาครอบครว (8 เรอง) โครงสรางครอบครว (6 เรอง)

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

43

ในขณะทหวขอวจยทปรากฏในระดบนอยแตมแนวโนมสงขน ไดแก หวขอวจยดานแบบฉบบชวตครอบครว (5 เรอง) ความรนแรงในครอบครว (5 เรอง) การแนะแนวและการใหค าปรกษาครอบครว (5 เรอง) กฎหมายครอบครว (5 เรอง) นโยบายครอบครว (5 เรอง) ครอบครวบ าบดและการฟนฟ (5 เรอง) หลกสตร โครงการ กจกรรมและการฝกอบรมดานครอบครว (3 เรอง) และประวตและววฒนาการครอบครว (2 เรอง) 5.2 งานวจยดานเศรษฐกจพอเพยง

ทรงชย ตยานนท (2542: 90-92) ไดท าการศกษาเรอง ทศนะของ เกษตรกรในการสรางความมนคงทางรายไดตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง เปนการศกษาความร ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงการปฏบตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงและทศนะเกยวกบการ ประกอบอาชพตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในการสรางความมนคงทางรายไดของเกษตรกรท กยมเงนในวงเงนไมเกน 40,000 บาท จากธนาคารกสกรไทยสาขาหลมสก จงหวดเพชรบรณ ผลการศกษาพบวา ครอบครวของเกษตรกร สวนใหญรจกแนวคดเศรษฐกจพอเพยง แตสวนใหญไม เคยไดรบการอบรม รวมทงไมเคยไปศกษาดงานดานเกษตรทฤษฎใหม เกษตรกรสวนใหญเขาใจวาแนวคดทฤษฏเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของ การกนอยอยางประหยดเหมาะสมกบรายไดใน ดานสงแวดลอม การผลต โดยใชแรงงานคนแทนเครองจกร เปนการลดมลภาวะท าใหสงแวดลอมด ในเรองของสขภาพอนามยซงเกยวของกบการบรโภคโดยปราศจากสารเคม โดยเกษตรกรมความรในเรองการท าเกษตรโดยการงดใชสารเคมเพอเปนการลดตนทนการผลต ซงเกษตรกรสวนใหญไมไดใชวธทางธรรมชาตในการรกษาสมดลอดมสมบรณของดนและระบบนเวศน และไมไดรบการอบรมหรอสมมนาเพอเพมความรในการประกอบอาชพ และสวนใหญไมมการรวมกลมในการประกอบอาชพ เพอตอรองกบระบบตลาด นอกจากน เกษตรกรยงมความเหนวาการท าเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงจะท าใหมผลการผลตตลอดป และท าใหครอบครวมรายไดเพยงพอในการช าระหนสน การท าการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงท าใหไดอยในสภาพแวดลอมทด ปราศจากสารเคม ท าใหไดบรโภคอาหารทปราศจากสารเคม ท าใหเกษตรกรแขงแรง การเพมพนผลผลตทางการเกษตรทเพยงพอตอการบรโภคตลอดป ท าใหเกษตรกรพงพอใจในชวตความเปนอยและความสามคคในชมชน กอใหเกดความสขในครอบครว

มยร เสอค าราม (2546 : 103-104) ไดศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพและระดบการพฒนาทรพยากรมนษยระหวางเกษตรกรรมตามแนวเศรษฐกจพอเพยงและเกษตรกรรมกระแสหลก ผลการวจยพบวา เกษตรกรรมแนวเศรษฐกจพอเพยง หมายถง ระบบการเกษตรทผลตสนคาเกษตร หลายอยางเพอลดความเสยง โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ ประหยด พงพาตนเอง รจกพอประมาณ พออยพอกน สวนเกษตรกรรมกระแสหลก นนหมายถง ระบบการเกษตรทปลกพชชนดเดยวในพนทการเกษตร เนนการเพมประสทธภาพการผลตของผลผลต และพ งพาปจจยการผลตจากภายนอก

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

44

โดยเกษตรกรรมแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมคะแนนเฉลยระดบการพฒนาทรพยากรมนษยรอยละ13.57 สวนเกษตรกรรมกระแสหลกมคะแนนเฉลยระดบการพฒนาทรพยากรมนษยรอยละ11.19 ซงเมอทดสอบความแตกตางดวยสถตแบบ t-test ทระดบความเชอมน 95%พบวา คะแนนเฉลยระดบการพฒนาทรพยากรมนษยทงเกษตรกรรมแนวเศรษฐกจพอเพยง และเกษตรกรรมกระแสหลกมความแตกตางกน เมอพจารณาจากคาคะแนนเฉลยจงพบวา เกษตรกรรมแนวเศรษฐกจพอเพยงมระดบ การพฒนาทรพยากรมนษยสงกวาเกษตรกรรมกระแสหลก

ไพฑรย พชรอาภา (2547) ศกษาเรอง “ความมนคงทางรายไดของแรงงานภาคเกษตรกรรมตามแนวคด เศรษฐกจพอเพยง : ศกษาเฉพาะกรณสมาชกนคมสรางตนเองโนนสง จงหวดหนองบวล าภ” มความมงหมายเพอศกษาความร การปฏบตกจกรรมและทศนะในการประกอบอาชพทางการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางความมนคงทางรายได ผลการศกษา พบวา การด าเนนงานโครงการฯ เปนมาตรการบรรเทาปญหาการวางงานแก ผถก เลกจางผวางงานทอพยพกลบภมล าเนา เนองจากภาวะวกฤตเศรษฐกจในนคมสรางตนเองโนนสง ตงแตป พ.ศ. 2540 โดยสนบสนนการขด สระน าใหแกสมาชก และสงเสรมการประกอบอาชพทาง การเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ในรปแบบเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชด าร เพอให สมาชกมงานท าและมรายไดเลยงตนเองและครอบครวในลกษณะ "พออยพอกน" สมาชกสวนใหญมความรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในระดบมาก สามารถปฏบตกจกรรมตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไดในระดบปานกลาง สมาชกมทศนะทเหนดวยระดบมาก วาการประกอบอาชพตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง สามารถสรางความมนคงทางรายได ใหแกครอบครวของตนเองได โดยมสมาชกรอยละ 93.7 แสดงความประสงคทจะยดแนวคด เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการประกอบอาชพทางการเกษตรตอไป

ชลตดา สขสวสด (2547) ศกษาเรอง “การสอสารกบการสรางระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงและการสรางชมชนเขมแขงในการชมชนบานนาทะเล ต าบลชยจมพล อ าเภอลบแล จงหวดอตรดตถ” พบวาชาวบานใหความหมาย”เศรษฐกจพอเพยง” วาการพงพาตนเอง การใชทรพยากรใหเกดประโยชน การพออย พอกน การไมผลตและบรโภคเกนก าลง การมสวนรวมชวยเหลอซงกนและกน และ การขวนขวายหาความร โดยอาศยภมปญญาและความขยนและใหความหมาย “ชมชนเขมแขง” วาคน ในชมชนสามารถท ากจกรรมรวมกน ความสามคคกลมเกลยวการอยรวมกนอยางมความสข สภาพสงคมด มผน าชมชนทด คนในชมชนใหความรวมมอและมสวนรวม มการฟนฟวฒนธรรมทองถนและอนรกษไว และมสภาพเศรษฐกจทด

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

45

5.3 งานวจยดานสออเลกทรอนกส นภดล ก าทอน (2545) ไดท าการวจย เรอง การพฒนาระบบการเรยนแบบระบบอเลกทรอนกส วชาเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวต สถาบนราชภฏเชยงราย ผลการศกษาและวจย พบวา สามารถเพมประสทธภาพในการเรยนวชาเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวต ท าใหนกศกษาสะดวกในการศกษาทบทวนเนอหาบทเรยนไดตลอดเวลา และผเรยนมความพงพอใจในการใชระบบ

ประไพ จนทรอนทร (2552) ท าการศกษาวจย เรอง การรบรและความตองการขาวสารประชาสมพนธหองสมดของนกศกษาและอาจารยมหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญ พบวา การรบรขาวสารประชาสมพนธหองสมด ผตอบแบบสอบถาม มการรบรขาวสารประชาสมพนธ ภาคการศกษาละ 1-3 ครงหรอนอยกวา โดยรบรขาวสารประชาสมพนธจากสออเลกทรอนกสมากทสด คดเปน เดอนละครง และความตองการขาวสารประชาสมพนธหองสมดในดานเนอหาของขาว พบวาผตอบการรบรและความตองการขาวสารประชาสมพนธหองสมด ผตอบแบบสอบถามสวนใหญตองการการแนะน าขอมลอเลกทรอนกสทใหบรการในระดบมาก สวนรปแบบของสอประชาสมพนธ ทตองการมากทสด คอ สออเลกทรอนกส เนองจากสออเลกทรอนกสเปนสอทผใชบรการสามารถรบรขาวสารไดสะดวกไมมขอจ ากดดานเวลาสถานท และยงเปนสอทเขาถงไดสะดวก อกทงยงสามารถเขาถงไดตลอดเวลาทตองการ จรชยา นครชย (2553) ไดท าการวจย เรองระบบจดการเอกสารอเลกทรอนกส โดยไดน ามาทดลองใชภายในหนวยงาน พบวา เจาหนาทผใชงานมความพงพอใจมาก เนองจาก (1) สามารถจดเกบเอกสารสะดวกมากขน การปรบปรงและแกไขขอมลท าไดงาย รวมถงการตรวจสอบสถานะของเอกสารท าไดรวดเรว (2) เพมประสทธภาพในการตดตาม/ตรวจสอบและลดขอผดพลาดทเกดจากการจดการเอกสาร เนองจากระบบงานมการก าหนดสทธในการเขาใชงานของผใชแตละรายเฉพาะ ทก าหนดใหเทานน (3) การสบคนขอมลเอกสารสามารถท าไดสะดวกและรวดเรวมากยงขน เนองจากมระบบการสบคนขอมลตาง ๆ ทงายและสามารถการสบคนขอมลไดอยางสะดวกและรวดเรว (4) การจดเกบเอกสารมระบบเปนไปตามนโยบายขององคกร

จะเหนไดวา ผลงานวจยทเกยวของบงบอกใหเหนวา การพฒนา สออเลกทรอนกส เปนชองทางทเขาถงขอมลความรไดสะดวก อกทงยงสามารถเขาถงไดตลอดเวลาตามทตองการ การน าเสนอความรและสารสนเทศเกยวกบครอบครวและปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมความเชอมโยงกนและสามารถน ามาใชในการด าเนนชวตของคนในครอบครวและชมชนใหมความผาสกและมนคง ยนยาวได

โครงการการพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษา ครอบครวกบความพอเพยง

46

สรปไดวา การพฒนาองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษาผานสออเลกทรอนกส : ครอบครวกบความพอเพยง ในครงน เปนการวจยเชงพฒนาเพอคนหารปแบบการน าเสนอองคความรและสารสนเทศเพอการเรยนรครอบครวศกษาดวยสอเวบไซด ในประเดนเนนเรองครอบครวกบความพอเพยง ใหเปนชองทางการเรยนรบนเครอขายอนเทอรเนต ส าหรบครอบครวในสงคมขอมลขาวสาร