ถอยหางจากโทษประหารชวตบทเรยนจากเอเชยตะวนออกเฉยงใต

“ไมมทยนใหกบการลงโทษประหารชวต

ในศตวรรษท 21”นายบน ค-มน เลขาธการสหประชาชาต

ถอยหางจากโทษประหารชวต:

บทเรยนจากเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ส�ำนกงำนขำหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต

ประจ�ำภมภำคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (OHCHR)

“ไมมทยนใหกบการลงโทษประหารชวตในศตวรรษท 21” นายบน ค-มน เลขาธการสหประชาชาต

2

กตตกรรมประกาศ

เอกสารฉบบนท�าขนจาก “งานสมมนาผ เชยวชาญเรองการถอยหางจากโทษประหารชวต” ซงจดโดยส�านกงานขาหลวงใหญ

สทธมนษยชนแหงสหประชาชาตประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (OHCHR) และกระทรวงยตธรรม ประเทศไทย ท

กรงเทพฯ ประเทศไทย เมอวนท 22-23 ตลาคม 2556

ส�านกงานขาหลวงใหญฯ ประจ�าภมภาคขอขอบคณความเหนของผ เขารวมสมมนาทกทาน ทงน ความคดเหนของกลมผ

เชยวชาญทหลากหลายซงรวมถงผแทนรฐบาลหลายประเทศ คณะกรรมาธการสทธมนษยชนระหวางรฐของอาเซยน สถาบน

สทธมนษยชนระดบชาต องคกรเอกชน และผ เชยวชาญระหวางประเทศ นกกฎหมายและนกวชาการในภมภาค ถอวาม

ประโยชนอยางยง

ขอขอบคณศจ. วลเลยม ชาบาส ซงกอนจะเขารวมในงานสมมนาน ไดเดนทางมากรงเทพฯ เมอป 2555 เพอใหความชวยเหลอ

ทางวชาการแกส�านกงานภมภาคในการพฒนายทธศาสตรเพอสนบสนนความพยายามของประเทศในภมภาคยอยทจะยกเลก

โทษประหารชวต

ส�านกงานฯ ขอขอบคณความชวยเหลอจากแอมเนสต อนเตอรเนชนแนล (Amnesty International) เครอขายตอตานโทษ

ประหารชวตในเอเชย (Anti-Death Penalty Asia Network) คณะกรรมาธการระหวางประเทศเพอการตอตานโทษประหาร

คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล (International Commission of Jurists) และสมาคมสทธเสรภาพของประชาชน(Union for

Civil Liberty) ระหวางการรางเอกสารซงถอวามประโยชนอยางยง

3

เอกสารของส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต(OHCHR) ฉบบน

ท�าขนในหวงเวลาส�าคญทามกลางความรสกวาทวทงภมภาค “ก�าลงถอยหาง” จากการลงโทษประหารชวต รฐบางแหงได

ยกเลกโทษประหารอยางเตมตว (กมพชา ตมอร-เลสเต และฟลปปนส) ในขณะทบางแหงยกเลกโทษในเชงปฏบต (บรไน ดารส

ซาลาม สาธารณรฐประชาชนลาว เมยนมาร) ในขณะเดยวกน ประเทศอนมการหยดพกการใชโทษประหารอยางไมเปนทางการ

(ไทย) บางแหงก�าลงด�าเนนการส�าคญเพอลดจ�านวนครงของการประหารชวตและการปฏรปอนๆ (สงคโปร มาเลเซย) แตในบาง

ประเทศ ทศทางในเรองนยงดไมชดเจน (อนโดนเซย เวยดนาม) โดยพนฐานแลว ภาพรวมเปนภาพความคบหนาเชงบวกและ

เปนภาพทสอดคลองกบทศทางแนวโนมของโลก ทศทางนควรไดรบการชน�าอยางตอเนองเพอทภมภาคจะปราศจากการลงโทษ

ประหารชวตในทสด

ในป 2555 ขาพเจาไดรบค�าเชญจากส�านกงานภมภาคเพอใหความชวยเหลอทางวชาการในการพฒนายทธศาสตรเพอ

สนบสนนความพยายามของประเทศในภมภาคทจะยกเลกโทษประหาร ในเดอนตลาคม 2556 ขาพเจาเขารวมงาน “สมมนาผ

เชยวชาญเรองการถอยหางจากโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต” ซงจดรวมกบกระทรวงยตธรรม ประเทศไทย ใน

เดอนดงกลาว งานสมมนาถอเปนเวททดในการใหผ มสวนไดเสยในภมภาคนอภปรายเรองนรวมกน ในฐานะอาจารยดาน

กฎหมายระหวางประเทศ ซงมความเชยวชาญเฉพาะทางดานโทษประหารชวต ขาพเจารสกยนดทไดเปนสวนหนงของโครงการ

3 ป ซงสงผลใหเกดการจดท�าเอกสารทเตมไปดวยขอมลและมความเปนรปธรรมมากฉบบน

ในป 2555 ขาพเจาไดรบค�าเชญจากส�านกงานภมภาคเพอใหความชวยเหลอทางวชาการในการพฒนายทธศาสตรเพอ

สนบสนนความพยายามของประเทศในภมภาคทจะยกเลกโทษประหาร ในเดอนตลาคม 2556 ขาพเจาเขารวมงาน “สมมนาผ

เชยวชาญเรองการถอยหางจากโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต” ซงจดรวมกบกระทรวงยตธรรม ประเทศไทย ใน

เดอนดงกลาว งานสมมนาถอเปนเวททดในการใหผ มสวนไดเสยในภมภาคนอภปรายเรองนรวมกน ในฐานะอาจารยดาน

กฎหมายระหวางประเทศ ซงมความเชยวชาญเฉพาะทางดานโทษประหารชวต ขาพเจารสกยนดทไดเปนสวนหนงของโครงการ

3 ป ซงสงผลใหเกดการจดท�าเอกสารทเตมไปดวยขอมลและมความเปนรปธรรมมากฉบบน

ในชวง 10 ปทผานมา มการพฒนากฎหมายเกยวกบโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางมาก มการยกเลกโทษดง

กลาวอยางชดเจนในฟลปปนส ลดขอบเขตการใชบงคบโทษประหารในสงคโปรและเวยดนาม และลดจ�านวนปการถกตดสนใน

มาเลเซย เมยนมาร สงคโปร และไทย ขาพเจามนใจวาจะมประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตจ�านวนมากขนทจะด�าเนนการ

ส�าคญซงจะน�าไปสการยกเลกการใชโทษประหารในอนาคตอนใกล ภายใตบรบทน เอกสารฉบบนจงจะเปนแหลงขอมลทม

ประโยชนเพอใหผ มสวนไดเสยไดใชอภปรายในระดบตางๆ เพอการปฏรปทมงสการยกเลกโทษประหาร

วลเลยม ชาบาส

ศาสตราจารย กฎหมายระหวางประเทศ มหาวทยาลยมดเดลเซกซ (ลอนดอน)

ศาสตราจารย กฎหมายอาญาและสทธมนษยชนระหวางประเทศ มหาวทยาลยไลเดน

ศาสตราจารยพเศษ กฎหมายสทธมนษยชน ศนยสทธมนษยชนไอรช มหาวทยาลยแหงชาตไอรแลนด กลเวย

ศาสตราจารยกตตมศกด สถาบนสงคมศาสตรจน ปกกงและมหาวทยาลยวฮน

ค�าน�า

4

สารบญ

กตตกรรมประกาศ 2

ค�าน�า 3

1. แนวโนมทวโลก 8

1.1 ความกาวหนาในการยกเลกโทษประหารชวตทวโลก 8

1.2 การเรยกรองหามการลงโทษประหารชวตทวโลก 9

1.3 การบงคบใชโทษประหารชวต 10

2. มาตรฐานกฎหมายระหวางประเทศ 12

2.1 อาชญากรรมอกฉกรรจทสด 12

2.2 โทษบงคบประหารชวต (Mandatory death penalty) 14

2.3 หลกประกนทจะไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมาย 15

2.3.1 การใชโทษประหารชวตตามอ�าเภอใจในการพจารณาคดผกระท�าความผดจ�านวนมาก 17

2.3.2 การเขาถงกจการกงสลกรณชาวตางประเทศ 18

2.3.3 การอภยโทษหรอการลดหยอนโทษ 18

2.4 หามการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร 18

2.4.1 โทษประหารชวตโดยตวมนเอง 19

2.4.2 วธประหารชวต 19

2.4.3 การปฏบตระหวางถกจองจ�า 20

2.4.4 “ปรากฏการณแดนประหาร” 21

2.5 ความโปรงใส 21

2.6 มาตรฐานขนต�าในการคมครองกลมเปราะบาง 23

2.6.1 สทธมนษยชนของเดกทพอแมตองโทษประหารชวตหรอถกประหารชวต 24

3.ความเหนของสาธารณชน 25

4.โทษประหารชวต: การปฏรปอยางชาๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต 27

4.1 แนวโนมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต 27

4.1.1 โทษประหารชวตในกฎหมายระดบชาต 29

4.1.2 การใหสตยาบนตอตราสารระหวางประเทศ 30

4.1.3 การลงคะแนนเสยงใน “การหยดพกใชโทษประหารชวต” 30

4.1.4 การบงคบใชโทษประหารชวตเมอเรวๆ น 32

4.2 การปฏบตตามกฎหมายระหวางประเทศและมาตรฐานสทธมนษยชน 33

4.2.1 อาชญากรรมอกฉกรรจทสด 33

4.2.2 หลกประกนการไดรบการไตสวนอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมาย 35

4.2.3 การหามทรมาน หรอปฏบตหรอลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร 37

4.2.4 ความโปรงใสและมาตรการคมกนอน 37

4.2.5 มาตรฐานขนต�าในการคมครองกลมเปราะบาง 38

4.3 การพดคยกบสาธารณชน 38

4.4 ความรวมมอในระดบภมภาค 39

5. บทสรปและค�าแนะน�า 40

เอกสารแนบทาย 42

เอกสารแนบทาย ก ภาพรวมแตละประเทศ 42

เอกสารแนบทาย ข ตวบงชทางกฎหมายในหมรฐภาค 54

5

บทน�า

“ไมมทยนใหกบการลงโทษประหารชวตในศตวรรษท 21 น” บน ค-มน เลขาธการสหประชาชาต ประกาศเมอวนท 2 กรกฎาคม

2557 ในงานทจดขนเปนพเศษเพอเชญชวนใหรฐตางๆ หยด-พกการลงโทษประหารชวต1

ประกาศดงกลาวสะทอนสงทเกดขนทวโลกเมอกวา 160 ประเทศยกเลกโทษประหารชวต ออกประกาศหยดพกการลงโทษ หรอ

ไมกไมใชบทลงโทษประหารชวต2 การปฏรปกฎหมายโทษประหารชวตเมอไมนานมานในเอเชยตะวนออกเฉยงใตสอดคลองกบ

แนวโนมน ขอบเขตของบทลงโทษซงครอบคลมโทษประหารชวตรวมทงการปฏรปอนๆ ในภมภาคนสอใหเหนความกาวหนาและ

ความเปนรปธรรม

ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (OHCHR) ประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดท�างานรวมกบผ

มสวนไดเสยเพอสงเสรมใหเกดการยกเลกโทษประหารชวตในประเทศตางๆ ในภมภาค โดยส�านกงานภมภาครวมกบกระทรวง

ยตธรรม ประเทศไทย จดงานสมมนาผ เชยวชาญเรอง “ถอยหางจากโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต” ทกรงเทพฯ

ระหวางวนท 22-23 ตลาคม 25563 ซงเปนทมาของการทผ รวมสมมนาเหนพองจะจดเวทเพอแลกเปลยนความรในระดบระหวาง

ภมภาคระหวางผ มสวนไดเสยส�าคญๆ ดานกฎหมายและแนวปฏบตระหวางประเทศและภมภาควาดวยโทษประหารชวต4

เอกสารฉบบนประกอบดวยแนวโนมประเดนทเกยวกบโทษประหารชวตทวโลก บทสรปมาตรฐานกฎหมายระหวางประเทศ และ

สถานะปจจบนของการปฏรปกฎหมายวาดวยโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ผลงานของส�านกงานขาหลวงใหญ

สทธมนษยชนแหงสหประชาชาตประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตฉบบนประสงคจะเปนแหลงขอมลเพอใหเกดการ

อภปรายและโตเถยงในระดบภมภาคทจะน�าไปสการยกเลกโทษประหารชวต

1บน ค-มน เลขาธการองคการสหประชาชาต ในถอยแถลงตอทประชม “แนวปฏบตและความทาทายในการหยดพกการใชโทษประหารชวต” นวยอรก

2 กรกฎาคม 2557 อานไดจาก www.un.org/sg/statements/index.asp?nid=7840

2นาว พลเลย อดตขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ค�ากลาวเปดงาน “การอภปรายระดบสงเรองโทษประหาร การประชมครงท 25 คณะมนตรสทธมนษยชน

สหประชาชาตเจนวา 5 มนาคม 2557 อานไดจาก www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=14339&LangID=E.

โปรดดรายงานเลขาธการสหประชาชาต เรองค�าถามเรองโทษประหาร ตอคณะมนตรสทธมนษยชน A/HRC/27/26, วรรค 5

3ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต “งานสมมนาผ เชยวชาญเรอง “ถอยหางจากโทษประหารชวตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต”

แถลงขาว กรงเทพฯ 23 ตลาคม 2556 อานไดจาก http://bangkok.ohchr.org/files/PRESS%20RELEASE_Death%20Penalty%20Seminar.pdf

4งานสมมนามผ เขารวมสมมนาจากหลายรฐบาล คณะกรรมาธการสทธมนษยชนระหวางรฐของอาเซยน สถาบนสทธมนษยชนระดบชาต องคกรเอกชน ผ เชยวชาญระหวางปะเทศ

นกกฎหมายและนกวชาการในภมภาค

6

1. แนวโนมทวโลก

1.1 ความกาวหนาในการยกเลกโทษประหารชวตทวโลก

การยกเลกโทษประหารชวตในกฎหมายของรฐเปนกาวอนมนคงในการจรรโลงสทธพนฐานและทมอยแตก�าเนดในการมชวต

ตามขอ 3 ของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights)ทวา“ทกคนมสทธในการมชวต

เสรภาพและความมนคงแหงบคคล”5 หลกการนถกย�าในขอ 6 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการ

เมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) ดงน “มนษยทกคนมสทธจะมชวตมาแตก�าเนด สทธนตองไดรบ

การคมครองโดยกฎหมาย บคคลจะตองไมถกท�าใหเสยชวตโดยอ�าเภอใจ”6 คณะกรรมการสทธมนษยชน ซงเปนคณะกรรมการ

ตามสนธสญญาภายใตกตการะหวางประเทศดงกลาว ระบไวในความเหนทวไป(General Comment) ฉบบท 6 วาดวยสทธใน

การมชวต ดวยวา “กฎหมายตองควบคมและจ�ากดสถานการณทบคคลอาจถกหนวยงาน[รฐ] คราชวตอยางเขมงวด” เพอ

เปนการปองกนการถกท�าใหเสยชวตโดยอ�าเภอใจ7

ทงน มขอยกเวนตอบทบญญตน กลาวคอวรรค 2 ของขอ 6 ในกตการะหวางประเทศฯ กลาววาการลงโทษประหารชวตใน

ประเทศทยงมไดยกเลกโทษประหารชวตอาจกระท�าได “เฉพาะอาชญากรรมอกฉกรรจทสด”8 อยางไรกตาม ผ รางกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองไดแผวถางทางทจะน�าไปสการยกเลกโทษประหารชวตไวแลว กลาวคอ วรรค

สดทายของขอ 6 ในกตกาฯ บญญตไววา “ไมมความใดในขอนทรฐภาคแหงกตกานจะยกขนมาอางเพอประวงหรอขดขวางการ

ยกเลกโทษประหารชวต” แนวทางน ซงเกดขนเมอป 2532 หลงมการประกาศใชพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง(Second Optional Protocol to the ICCPR) ซงประสงคใหมการยกเลกโทษ

ประหารชวต ระบไววา “ไมมบคคลใดภายใตเขตอ�านาจของรฐภาคในพธสารฉบบนพงถกลงโทษประหารชวต”

ผรายงานพเศษ(Special Rapporteur) ของสหประชาชาตวาดวยเรองการฆาตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการพจารณา

คด หรอการประหารชวตตามอ�าเภอใจ9 ยงสรปดวยวา กตการะหวางประเทศน “มขอยกเวนทจ�ากดความไวแคบมากในการ

อนญาตใหรฐซงยงไมไดยกเลกโทษประหารชวตลงโทษคราชวตบคคล รวมทงยงคาดดวยวาจะเหนขอจ�ากดมากกวาเดม”10 ดง

นน โทษประหารชวตจงเปนขอยกเวนทอนญาตใหท�าไดในรฐทยงไมไดยกเลกบทลงโทษน แตใชไดเมอมการบงคบใชอยาง

จ�ากดและไมใชตามอ�าเภอใจ และควรถอวาจะน�าไปสการยกเลกบทลงโทษนในทสด

กฎหมายของรฐทจ�ากดการใชบทลงโทษประหารชวตเปนสงบงชชดเจนถงการปฏบตตามกฎหมายระหวางประเทศวาดวยสทธ

มนษยชนของรฐ การถอดบทลงโทษประหารชวตออกจากตวบทกฎหมายจงไมเพยงแตจะหยดการประหารชวตเทานนแตยง

เปนการน�าบทลงโทษนออกไปจากระบบกฎหมายอาญาของรฐอกดวย ซงจะท�าใหรฐไมสามารถคราชวตใครไดอยางสมบรณ

และโดยไมอาจยอนกลบมาแกไขดงนน สถานะของกฎหมายในการใชบงคบโทษประหารชวตจงเปนตววดทดวารฐมงมนแคไหน

ในการยกเลกโทษประหาร ขณะน ภาคสหประชาชาต 99 ประเทศไดยกเลกโทษประหารชวตในอาชญากรรมทกประเภทและอก

7 ประเทศยกเลกโทษประหารชวตในอาชญากรรมธรรมดา ในขณะทอก 81 ประเทศใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2

ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ซงหมายความวาประเทศดงกลาวตงใจจะยกเลกโทษ

ประหารน (โปรดดตาราง ข1)

5สมชชาใหญสหประชาชาต มตเลขท 217 A (III).

6สหประชาชาต ชดสนธสญญา เลม 999 หนา 171

7“ความเหนทวไป ฉบบท 6: ขอ 6 (สทธในการมชวต)” ใน “รวมชดความเหนทวไปและค�าแนะน�าทวไปโดยหนวยงานสนธสญญาสทธมนษยชน” ตราสารสทธมนษยชน เลม I. (HRI/

GEN/1/Rev.9 (Vol. I)), หนา 177 วรรค 3

8โปรดดสวนท 3.1 ในการอภปรายหวขอ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด”

9อยใน A/67/275 หนา 23 วรรค 11610 ในขณะทความเหนทวไป ฉบบท 6 สอดคลองกบวรรค 2 ขอ 6 ของกตการะหวางประเทศ โดยกลาววารฐภาคไมจ�าเปนตองยกเลกโทษประหารชวต แตความเหนทวไป ฉบบท 6

ของคณะมนตรมนษยชนยงกลาววาภาษาในวรรค 6 ของขอเดยวกนแนะอยางชดเจนวาการยกเลกเปนสงทควรกระท�า HRI/GEN/1/Rev.9 (Vol. I), loc. cit., วรรค 6

7

มการยกเลกโทษประหารชวตในอาชญากรรมทกประเภทในประเทศตางๆ มากขนเรอยๆ ในประเทศทยงใชโทษประหารชวตอย

โทษนถกน�ามาใชเปนครงคราวเทานน จากรายงานประจ�าปฉบบลาสดวาดวยการตดสนลงโทษประหารชวตและการประหาร

ชวตของแอมเนสต อนเตอรเนชนแนล(Amnesty International) มเพยง 9 ประเทศเทานนทประหารชวตนกโทษทกประหวางป

2552-2556 ไดแก บงคลาเทศ จน (สาธารณรฐอสลาม) อหราน อรก สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล ซาอดอาระเบย

ซดาน สหรฐอเมรกาและเยเมน ในจ�านวนน ม 5 ประเทศทใชโทษประหารชวตบอยครง ไดแก จน (สาธารณรฐอสลาม) อหราน

อรก ซาอดอาระเบย และสหรฐอเมรกา รฐอนสวนใหญทยงคงใชโทษประหารชวตไมไดใชบงคบบทลงโทษนถนก11

รฐสวนใหญทยกเลกโทษประหารชวตในทางปฏบตแตไมไดยกเลกในทางกฎหมายไมหนกลบมาใชบทลงโทษนอก มรฐเพยง

สวนนอยทยกเลกโทษประหารในทางปฏบตเทานนทหนกลบมาประหารชวตนกโทษหรอไมกกลบมาประกาศใชบทลงโทษนอก

ครงในกฎหมายของตนแตยงไมไดประหารชวตใครหลงจากหยดประหารมาหลายป ในกรณหลง บางรฐระงบการใชบทลงโทษ

ประหารชวตนอกครง จากจ�านวนรฐ 35 รฐทยกเลกการประหารชวตในทางปฏบต มเพยง 2 ประเทศเทานนทประหารชวตใน

ชวง 10 ปทผานมา (โปรดดตาราง ข.2)

1.2 การเรยกรองหามการลงโทษประหารชวตทวโลก

ในป 2550 ในมตเลขท 62/149 เรอง “การหยดพกการใชบทลงโทษประหารชวต” (Moratorium on the use of the death

penalty) สมชชาใหญสหประชาชาตแสดงความกงวลอยางมากตอการบงคบใชโทษประหารชวตอยางตอเนอง และเรยกรองให

รฐภาคทกแหงทยงคงใชโทษประหารชวต จ�ากดการใชโทษประหารชวตใหมากขนและลดจ�านวนองคความผดทจะบงคบใชกบ

โทษประหารชวต รวมทงจดใหมบทหยดพกการลงโทษประหารชวตโดยมแผนการจะยกเลกบทลงโทษนในทสด12 มประเทศ 104

แหงใหการสนบสนนมตน ในขณะท 54 ประเทศไมเหนดวยและ 29 ประเทศงดออกเสยง ซงสะทอนภาพในระดบโลกของการใช

บทลงโทษประหารชวตไดคอนขางชดเจน ในเวลาตอมา สมชชาใหญสหประชาชาตรบรองมตเลขท 63/168 ในป 2551 มตเลขท

65/206 ในป 2553 มตเลขท 67/176 ในป2555 โดยรปแบบการลงคะแนนเสยงเผยใหเหนการสนบสนนการหามการลงโทษ

ประหารชวตเพมขน (โปรดดภาพ1)13 ทงน จ�านวนรฐภาคทลงคะแนนเสยงสนบสนนขอหามมจ�านวนมากขน ขณะทการตอตาน

ไมเหนดวยกลบลดลง บางประเทศทเคยตอตานหนมางดออกเสยงแทน14

ในมตเลขท 67/176 เมอป 2555 วาดวย “การหยดพกการใชโทษประหารชวต” สมชชาใหญสหประชาชาตเนน “เรยกรองใหรฐ

ภาคก�าหนดบทหยดพกการประหารชวตโดยมแผนจะยกเลกโทษประหารชวต” สมชชาใหญยงเรยกรองใหรฐภาคทยกเลกโทษ

ประหารชวตไมหนกลบมาใชโทษนอกครง รวมทงสนบสนนใหรฐดงกลาวบอกเลาประสบการณของตนในเรองนกบผ อน”

11แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและการประหารชวต 2556 (ลอนดอน 2557) หนา 34 อานไดจากhttp://issuu.com/amnestypublishing/docs/death_sentences_and_

executions_201312โปรดด บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญแหงสหประชาชาต ครงท 62 การประชมเตมคณะครงท 76 (A/62/PV.76) หนา 1713โปรดด บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญแหงสหประชาชาต ครงท 63 การประชมเตมคณะครงท 70 (A/63/PV.70), หนา 17, บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญแหง

สหประชาชาต ครงท 65 การประชมเตมคณะครงท 71 (A/65/PV.71) หนา 19 และ บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญแหงสหประชาชาต ครงท 67 การประชมเตมคณะครงท 60

(A/67/PV.60) หนา 17 ตามล�าดบ14แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล“มตสมชชาใหญแหงสหประชาชาตเรยกรองใหหยดพกการใชโทษประหาร” อานไดจาก www.amnesty.org/en/death-penalty/united-nations-

general-assembly-resolutions-calling-for-a-moratorium-on-the-use-of-the-death-penalty

8

ภาพ 1 การลงคะแนนเสยงรวมในระดบโลกตอมตเรอง “การหยดพกการใชโทษประหารชวต”

1.3 การบงคบใชโทษประหารชวต

ในขณะทประเทศกวา 160 แหงยกเลกโทษประหารชวต ปฏบตตามการหยดพก หรอไมกหยดไมประหารชวตผใด15 แตประเทศ

สวนนอยยงคงลดรอนชวตผคนตอไปโดยเฉพาะผ ตองหาความผดยาเสพตด ในประเทศเหลานบางประเทศ โทษประหารชวต

เปนโทษบงคบ(mandatory) ของความผดขอหายาเสพตด โทษประหารชวตทบงคบนถอเปนปญหาเพราะขดกบการหามมให

คราชวตผคนตามอ�าเภอใจ รวมทงละเมดสทธการไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรม ในบรรดารฐภาคของสหประชาชาต รฐ

32 แหงยงคงใชบงคบโทษประหารกบความผดเกยวกบยาเสพตด แมจะมจ�านวนประเทศนอยกวานทลงโทษประหารชวต

จรงๆ16แตบางประเทศ รวมทง (สาธารณรฐอสลาม) อหราน ซาอดอาระเบย และจน ใชโทษประหารชวตถมาก โดยสดสวนการ

ประหารชวตสวนใหญจะเปนการใชกบความผดเกยวกบยาเสพตด โดยเฉพาะในกรณของ (สาธารณรฐอสลาม) อหราน ขอ

กงวลกคอความพยายามตอสกบอาชญากรรมยาเสพตดอาจขดแยงกบการตความอยางแคบทก�าหนดไวส�าหรบการบงคบใช

โทษประหารชวต ขณะน ไมมหลกฐานชดเจนวาโทษประหารชวตจะปองปรามไมใหมการกออาชญากรรมเกยวกบยาเสพตดได

ดกวาการถกจ�าคกเปนเวลานานแตอยางใด บทลงโทษทโหดรายไมใชตวปองกนไมใหผคนท�าความผด แตเปนความแนนอนของ

บทลงโทษตางหาก ดงนน ในการขจดอาชญากรรม เราจงควรเนนการปฏรประบบยตธรรมโดยท�าใหระบบมประสทธภาพมาก

ขนพรอมกบดแลใหระบบมความมมนษยธรรมมากขน ถงตอนนน ความคบหนาในการรบมอกบอาชญากรรมยาเสพตดจงจะ

เกดขนโดยไมจ�าเปนตองละเมดสทธมนษยชน

15พลเลย อางแลว16ศนยขาวสหประชาชาต “เลขาธการเรยกรองใหรฐยกเลกโทษประหาร” 3 กรกฎาคม 2555 อานไดจาก http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=42382#.

VBZdAi6SzaY

9

“การบงคบใชโทษประหารชวตเกอบทกกรณมความเกยวโยงกบการปฏบตการทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศรของ

มนษยซงละเมดกฎหมายระหวางประเทศ” อดตขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต นาว พลเลย 17

โทษประหารชวตถกปฏเสธอยางชดเจนหรอโดยปรยายในตราสารระหวางประเทศวาดวยสทธมนษยชน เชน กตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองตลอดจนพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศทประสงคให

ยกเลกโทษประหาร นอกจากน มตและขอตกลงจ�านวนมากของสมชชาใหญสหประชาชาตและคณะมนตรสทธมนษยชนแหง

สหประชาชาต(Human Rights Council) ยงสนบสนนการยกเลกโทษประหารน เชนเดยวกบแถลงการณและค�าชน�าของหนวย

งานระหวางประเทศและระดบภมภาคอกหลายแหง แตแมวาแนวโนมและมาตรฐานระหวางประเทศจะไมเหนดวยกบการใช

โทษประหารชวตกตาม รฐสวนนอยยงคงยนกรานปฏบตสงทอยในความสนใจของผคนในขณะน

สวนท 2 นจะพดถงมาตรฐานสทธมนษยชนส�าคญในการใชโทษประหารชวต

2.1 อาชญากรรมอกฉกรรจทสด

“สทธแตก�าเนดในการมชวต” ไดรบการรบประกนในวรรคแรกของขอ 6 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง โดยมเพยงขอยกเวนเดยวตามทระบในวรรค 2 ของขอเดยวกน ดงน “ในประเทศทยงมไดยกเลกโทษประหารชวต

การลงโทษประหารชวตอาจกระท�าไดเฉพาะอาชญากรรมอกฉกรรจทสดตามกฎหมายทใชบงคบในขณะกระท�าความผดและไม

ขดตอบทบญญตแหงกตกานและตออนสญญาวาดวยการปองกนและการลงโทษอาชญากรรมลางเผาพนธ การลงโทษเชนวาน

จะกระท�าไดกโดยค�าพพากษาถงทสดของศาลทมอ�านาจ”

บทบญญตนระบสถานการณทจ�ากดในกรณมการลดรอนสทธในการมชวตเฉพาะในประเทศทยงคงไมไดยกเลกโทษประหาร

และโดยมขอจ�ากดอยางเขมงวด ภายใตแนวคดวาจะมการยกเลกโทษประหารในทสด

ขอจ�ากดแรกทระบไวในขอจ�ากดชดน ซงไดแก แนวคดของ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” จงถอเปนพนฐานในการเขาใจวาโทษ

ประหารจะถกตองตามกฎหมายภายใตกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศเมอใดและอยางไร สาระส�าคญคอโทษประหาร

ชวตจะถกตองตามกฎหมายกตอเมอมการจ�ากดการใชบทลงโทษเฉพาะกบ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” เทานนในประเทศท

ยงไมไดยกเลกโทษประหาร คณะกรรมการสทธมนษยชนระบอยางชดเจนในความเหนทวไป (General Comment) ฉบบท 6 วา

ดวยสทธในการมชวต วา

“คณะกรรมการมความเหนวาค�าวา “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” ตองอานและตความอยางจ�ากดทสดใหหมายความวาโทษ

ประหารชวตเปนมาตรการทคอนขางพเศษ และควรเดนตามขอก�าหนดทชดเจนในขอ 6 ทวาโทษประหารชวตจะน�ามาใชไดตาม

กฎหมายทใชบงคบขณะกออาชญากรรมและเมอไมขดแยงกบกตการะหวางประเทศเทานน”18

เนองจากกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองไดมการใหสตยาบนอยางกวางขวาง ดงนน ความ

สบสนในทนจงไมใชอยทการตกลงเรองมาตรฐานทมคณลกษณะจ�ากด แตกลบอยทการตความขดจ�ากดทอยในบทบญญตน

ของกตการะหวางประเทศตางหาก กตการะหวางประเทศไมไดจ�ากดความค�าวา “อาชญากรรมทอกฉกรรจทสด” และค�าๆ นถก

17นาว พลเลย อดตขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต “ถอยหางจากโทษประหาร: บทเรยนจากประสบการณระดบชาต” ค�าน�า หาอานไดจาก http://www.ohchr.org/

Lists/MeetingsNY/Attachments/27/moving_away_from_death_penalty_web.pdf18HRI/GEN/1/Rev.9 (เลม I), อางแลว วรรค 7

2. มาตรฐานกฎหมายระหวางประเทศ

10

19A/HRC/24/18, หนา 7 วรรค 2420A/67/275, อางแลว หนา14 วรรค 67; อางจากโรเจอร ฮดและแคโรไลน ฮอยล โทษประหาร พมพครงท 4 (ออกซฟอรด ส�านกพมพมหาวทยาลยออกซฟอรด 2551) หนา 132.21ยกตวอยางเชน คณะมนตรสทธมนษยชน เลขาธการสหประชาชาต ผรายงานพเศษสหประชาชาตวาดวยการฆาตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการพจารณาคด หรอการประหารชวตตามอ�าเภอใจ22ค�าน�ามตเลขท 62/149 เรองการพกการใชโทษประหารโดยสมชชาใหญสหประชาชาต (A/RES/62/149), ค�าน�ามตเลขท 65/206 เรองการพกการใชโทษประหารโดยสมชชาใหญสหประชาชาต (A/RES/65/206), ค�าน�ามตเลขท 67/176 เรองการพกการใชโทษประหารโดยสมชชาใหญสหประชาชาต (A/RES/67/176), และดร. แจกก คารน ต�ารวจและการลดอาชญากรรม: หลกฐานและนยในการปฏบต (ลอนดอน มลนธต�ารวจ 2556) หนา 3 อานไดจาก http://www.police-foundation.org.uk/uploads/catalogerfiles/policing-and-crime-reduction/police-foundation-police-effectiveness-report.pdf23แดเนยล เอ นากน และจอหน ว เพพเพอร “การปองปรามและโทษประหาร” สภาวจยแหงชาต (วอชงตนดซ สถาบนวทยาศาสตรแหงชาต 2555) หนา 224แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล ไมไดท�าใหเราปลอดภยกวาเดม: อาชญากรรม ความปลอดภยของสาธารณชนและโทษประหาร (ลอนดอน ส�านกพมพแอมเนสต อนเตอรเนชนแนล2556) หนา 4 อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT51/002/2013/en/a862c002-448f-4640-8192-7873cb5b8c42/act510022013en.pdf

ขยายความใหชดเจนมากขนในเวลาตอมาในความเหนทวไป ฉบบท 6 (General Comment No.6) กอนจะถกน�าไปตความใน

รปแบบตางๆ โดยบางรปแบบจะเปดกวางมากกวาและมความเฉพาะตามแตละรฐ ดงนน ขดจ�ากดของการบงคบใชโทษ

ประหารจงถกยดขยายครอบคลมการกระท�าความผดรปแบบตางๆ ในบางรฐ ในขณะทสทธพนฐานในการมชวตทยอมรบกน

ทวไปเปนสงทไมมผใดแยง แตการตความวาจะจรรโลงสทธดงกลาวนไดอยางไรในการบงคบใชโทษประหารกลบมการ

ววฒนาการเปลยนแปลง ในเวลาตอมา ขดจ�ากดการใชโทษประหารชวตในฐานะขอยกเวนหรอลดรอนสทธในการมชวตจงม

การจ�ากดมากขนเรอยๆ

ตามหลกการกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ บน ค-มน เลขาธการสหประชาชาต กลาวไวในรายงานฉบบป 2556 เรอง

“ค�าถามเกยวกบโทษประหารชวต”19 วา โทษประหารชวต “ควรบงคบใชกบอาชญากรรมทเปนการฆาตกรรมหรอการฆาโดย

เจตนา” และประณามการใชโทษประหารชวตกบความผดเกยวกบยาเสพตด อาชญากรรมเศรษฐกจ อาชญากรรมการเมอง

การคบช หรอความผดเกยวกบความสมพนธแบบสมยอมระหวางเพศเดยวกน การตความอยางแคบลาสดของค�าวา

“อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” ของผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการฆาตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการ

พจารณาคด หรอการประหารชวตตามอ�าเภอใจ สอดคลองกบทาทน ในรายงานทสงใหกบสมชชาใหญสหประชาชาตเมอป

2555 ผรายงานพเศษสรปวา “ในประเทศทยงไมไดยกเลกโทษประหารชวต การตดสนประหารชวตจะใชไดกตอเมอมการฆา

โดยเจตนาเทานน แตไมไดแปลวาตองบงคบใชกบคดดงกลาวเสมอไป (mandatory)”20

มาตรฐานระหวางประเทศในการตความค�าวา “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” หมายความวาควรขจดโทษประหารชวตออกไป

จากอาชญากรรมทไมสอดคลองกบขอจ�ากดทก�าหนดไวในบทบญญตน โดยเฉพาะอาชญากรรมทเกยวกบยาเสพตด

อาชญากรรมเศรษฐกจ อาชญากรรมการเมอง การคบช และความผดเกยวกบความสมพนธแบบสมยอมระหวางเพศเดยวกน

โดยฉนทามตในหมผ เชยวชาญและสถาบนทเกยวกบสทธมนษยชน21 เหนวาการลงโทษประหารชวตในกรณอาชญากรรมท

กลาวมาน จะถอวาละเมดขอ 6 วรรค 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองอยางชดเจน การ

ตความค�าวา “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” เปนการตความจากหลกกฎหมาย ความเหนของผ เชยวชาญ และมาตรการ

คมครองอยางเปนกลางในขณะนจ�านวนมากขนเรอยๆ ทยนยนหลกการเดยวกน ขอจ�ากดทจะปองกนมใหมการคราชวตโดย

อ�าเภอใจจงเปนการปดกนขอจ�ากดความผดตางๆ ทจะน�ามาใชบงคบโทษประหารชวต ตลอดจนขอจ�ากดอนในกฎหมายสาร

บญญตและขอจ�ากดในกฎหมายวธสบญญต

แมจะมการโตเถยงกนมานานแลววาโทษประหารชวตจะชวยปองกนมใหมการกออาชญากรรมรายแรงเพอธ�ารงความปลอดภย

และมนคงของรฐ และแมวาสาธารณชนจะสนบสนนการใชโทษประหารชวตกบผกระท�าความผดบางประเภททกออาชญากรรม

รายแรง แตขณะนยงไมมหลกฐานชดเจนวาโทษประหารจะเปนตวปองปรามไมใหเกดการกออาชญากรรมแตอยางใด22 ยก

ตวอยางเชน การวจยเมอเรวๆ น วาดวยผลของโทษประหารชวตตอการฆาตกรรม ไมไดสรปวา “โทษประหารชวตลด เพม หรอ

ไมมผลตออตราการฆาตกรรม”23

การลงทนในมาตรการแกปญหาดานความปลอดภยของสาธารณชนและอาชญากรรม เชน การมก�าลงต�ารวจทมประสทธภาพ

กวาเดม และระบบอาญาทยตธรรมและใชการได นาจะเปนกลยทธทดกวาในการจดการกบอาชญากรรมอกฉกรรจ24 การ

ยกเลกโทษประหารชวตจ�าเปนตองมความมงมนทจะจดการกบอาชญากรรมดวยมาตรการอน เชน บคลากรผบงคบใชกฎหมาย

11

25คณะกรรมาธการระหวางประเทศ ตอตานโทษประหาร รฐยกเลกโทษประหารอยางไร (ออสโล 2556) หนา 6 อานไดจาก http://issuu.com/icdp/docs/report_english26นอกจากน ยงมองคประกอบอนทอาจเปนสวนหนงในการยกเลกโทษประหาร การตดสนของศาลและแรงกดดนทางการเมองจากสถาบนระดบภมภาค (เชนสภายโรป) ส�าคญพอๆ กบเจตนารมณทางการเมองและภาวะผน�าในการเรมปฏรปกฎหมาย27โรแลนโด และ ฟลปปนส เอกสารสอสารเลขท 1110/2002 (CCPR/C/82/D/1110/2002) วรรค 5.2 28A/67/275, อางแลว29รายงานของผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการฆาตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการพจารณาคด หรอการประหารชวตตามอ�าเภอใจ (E/CN.4/1999/39), หนา 22 วรรค 6330มาตรฐานนมความส�าคญไมเพยงแตเพอปองกนการลงโทษผบรสทธเทานน แตยงส�าคญในแงรบประกนวาจะมการจรรโลงสทธมนษยชนทตดตวมาแตก�าเนดใหกบทกคน เพราะความบรสทธของบคคลไมเปลยนแปลงสทธมนษยชนขนพนฐานททกคนมสทธไดรบ31โครงการโทษประหาร ความผดทเลยงไมได (ลอนดอน 2557)หนา5 อานไดจาก http://www.deathpenaltyproject.org/wp-content/uploads/2014/07/The-inevitability-of-error-English.pdf32A/67/275, อางแลว หนา7 วรรค 25.

ทมประสทธภาพ และภาวะผน�าทสรางสรรคและมพลงในการเอาชนะใจสาธารณชนในการเปลยนแปลงระบบกฎหมายอาญา25

นอกจากน ยงมความตองการเรองเวลาในการชน�าทางการเมองเพอกอใหเกดความไววางใจและสนบสนนใหเกดการ

เปลยนแปลงนน ตลอดจนการมโครงสรางพนฐานดานสถาบนทเออตอการเปลยนแปลงดงกลาว26

2.2 โทษบงคบประหารชวต(Mandatory death penalty)

โทษแบบบงคบใหประหารชวต เปนการไมใชดลยพนจดานความยตธรรมขณะตดสนลงโทษประหารชวต ซงเปนการกดกนไมให

มความเปนไปไดใดทจะพจารณาสถานการณสวนตวของจ�าเลยหรอสภาพการณความผด รวมทงเปนการโยนปจจยการแก

ปญหาทอาจเกยวของใดกตามทงไปกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศหามมใหมการลงโทษประหารชวตแบบบงคบ

คณะกรรมการสทธมนษยชนระบวา “การก�าหนดโทษประหารแบบอตโนมตและบงคบถอเปนการลดรอนการมชวตโดยอ�าเภอ

ใจ ซงละเมดขอ 6 วรรค 1 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง” และยงถอวาโดยพนฐานแลว

ไมสอดคลองกบสทธและหลกประกนทจะไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมายตามทระบในขอ 1427

ผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการฆาตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการพจารณาคด หรอการประหารชวตตาม

อ�าเภอใจ28ระบวาโทษประหารชวตไมควรเปนโทษบงคบในทกกรณ29 โทษประหารชวตแบบบงคบไมเหนความส�าคญของการ

บงคบใชกฎหมายสทธมนษยชนเพราะการตดสนตองสะทอนการประเมนปจจยตางๆ ในแตละคดเพอใหมนใจวามการเคารพ

สทธมนษยชนของจ�าเลยตลอดจนขอจ�ากดแบบแคบในการใชบงคบบทลงโทษประหารชวต

2.3 หลกประกนทจะไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมาย

“ไมมระบบยตธรรมใดในโลกทแขงแกรงมากพอจนรบประกนไดวาจะไมมการปลดชวตผบรสทธ และขณะน มหลกฐานเพมขน

จนนาตกใจวาแมแตในระบบกฎหมายทท�างานไดด กไดตดสนประหารชวตชายหญงทตอมาถกพสจนวาเปนผบรสทธ” - ไซอด

ราด อล ฮสเซน ขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต

สทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมายถกเขยนไวชดเจนในกฎหมายระหวางประเทศ การพจารณา

คดทไมยตธรรม การไมสามารถใหหลกประกนขนต�าใหตอสคด หรอการปฏเสธสทธในการทบทวนบทลงโทษ อาจสงผลใหมการ

ลงโทษผบรสทธ ความผดพลาดระดบหนงอาจเปนเรองยอมรบได แตในกรณเกยวกบโทษประหารชวต ความผดพลาดดงกลาว

อาจหมายถงความตายและการลดรอนชวตอกคนตามอ�าเภอใจ30 ความผดพลาดทรายแรงทสดของระบบกฎหมายอาญาคอ

การลงโทษผบรสทธใหตองโทษประหารชวต31ดงนน จงควรมการปฏบตตามมาตรฐานสงสดของความยตธรรมเพราะการปลดช

วตคนๆ หนงเปนการกระท�าทสมบรณและไมสามารถยอนกลบมาแกไขได ผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการฆา

ตดตอน การประหารชวตโดยไมผานการพจารณาคด หรอการประหารชวตตามอ�าเภอใจ กลาววา การก�าหนดโทษประหารชวต

เมอกระบวนพจารณาคดไมสอดคลองกบมาตรฐานสงสดของการไดรบการไตสวนอยางยตธรรมถอเปนการกระท�าตามอ�าเภอ

ใจ32

12

33กตการะหวางประเทศ อางแลว34HRI/GEN/1/Rev.9 (Vol. I), อางแลว หนา. 178วรรค 735กตการะหวางประเทศอางแลวเพมหมายเลขเพอความชดเจน ในตนฉบบของกตการะหวางประเทศไมมหมายเลข36ขอความสวนนเนนเรองวธสบญญตทเกยวกบโทษประหาร แตสงส�าคญทพงสงเกตคอวรรค 2 ขอ 6 ของกตการะหวางประเทศใชกบกระบวนการสารบญญตเชนกน กลาวคอตว

กฎหมายตองไมขดแยงกบบทบญญตในกตกา37“ความเหนทวไป ฉบบท 32: สทธในการไดรบความเทาเทยมกนตอหนาศาลและคณะตลาการและสทธไดรบการไตสวนอยางยตธรรม” ใน “รวมความเหนทวไปและค�าแนะน�า

ทวไปของหนวยงานสนธสญญาวาดวยสทธมนษยชน” ตราสารสทธมนษยชน เลม vol. I. HRI/GEN/1/Rev.9 (Vol. I), หนา 260 วรรค 5938ECOSOC มต 1984/50

สทธในการไดรบการพจารณาอยางยตธรรม ไดรบการระบไวในขอ 14 วรรค 1 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง

และสทธทางการเมอง

“บคคลทงปวงยอมเสมอกนในการพจารณาของศาลและคณะตลาการ ในการพจารณาคดอาญาซงตนตองหาวากระท�าความ

ผด หรอการพจารณาคดเกยวกบสทธและหนาทของตน บคคลทกคนยอมมสทธไดรบการพจารณาอยางเปดเผยและเปนธรรม

โดยคณะตลาการซงจดตงขนตามกฎหมาย มอ�านาจ มความเปนอสระและเปนกลาง”33

การรบประกนสทธทจะไดรบการพจารณาอยางยตธรรมมรายละเอยดในวรรคตอมาของขอ 14 ของกตการะหวางประเทศวา

ดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ความเหนทวไป (General Comment) ฉบบท 6 เรองสทธในการมชวตของคณะ

กรรมการสทธมนษยชน ชวาตองปฏบตตามหลกประกนการพจารณาคดเมอมการลงโทษประหารชวต ซงในทนรวมถงสทธใน

การไดรบพจารณาอยางยตธรรมจากคณะตลาการทเปนอสระ การไดรบการสนนษฐานวาเปนผบรสทธ หลกประกนขนต�าใน

การตอสคด และสทธทจะใหคณะตลาการในระดบเหนอขนไปพจารณาทบทวนบทลงโทษ “นอกไปจากสทธทจะขออภยโทษ

หรอลดหยอนโทษ”34

การอานและตความวรรค 2 ขอ 6 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ตลอดจนขอจ�ากดท

บทบญญตก�าหนดในการใชบงคบโทษประหารชวตตามกฎหมาย แสดงใหเหนวา “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” ไมไดเปนเพยง

ขอจ�ากดเดยวทก�าหนด แตเปนแคหนงในองคประกอบของขอจ�ากดตางๆ เมอใชบงคบโทษประหารชวต

“(1) ในประเทศทยงไมไดยกเลกโทษประหาร การตดสนประหารชวตกระท�าไดในกรณอาชญากรรมอกฉกรรจทสดเทานนตาม

กฎหมายทใชบงคบขณะมการกออาชญากรรม และ (2) โดยไมขดแยงกบกตกาฉบบปจจบนและอนสญญาวาดวยการปองกน

และการลงโทษอาชญากรรมลางเผาพนธ(Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide)(3)

การลงโทษเชนวานจะกระท�าไดกแตโดยค�าพพากษาถงทสดของศาลทมอ�านาจ”35

ภาษาทใชในบทบญญตนมนยวาตองเปนไปตามเงอนไขจ�ากดทงหมดนกอนเพอบงคบใชโทษประหารชวตในสภาพการณท

จ�ากดเทานน เนองจากขอ 6 วรรค 2 เขยนขนมาเปนขอยกเวนของสทธในการมชวตอยซงรบประกนโดยขอ 6 วรรค 1 ดงนน เมอ

อานขอจ�ากดขอ 2 และขอ 3 ดวยกน เราจะเหนวามการยนยนสทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวย

กฎหมาย และสทธนเกยวของโดยตรงกบการก�าหนดโทษประหารชวต36

นอกจากน ในความเหนทวไป ฉบบท 6 คณะกรรมการสทธมนษยชนย�าวาการลงโทษประหารชวตเมอการไตสวนสนสดลงโดย

ไมไดปฏบตตามหลกประกนการไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมายตามขอ 14 ของกตกา ถอเปนการ

ละเมดขอ 6 ของกตกา วาดวยสทธในการมชวต37

มาตรฐานเชนนถกเนนย�าอกครงใน “มาตรการคมครองซงรบประกนการคมครองสทธผถกลงโทษประหารชวต” ซงมตของคณะ

มนตรเศรษฐกจและสงคม (Economic and Social Council) เลขท 1984/50 ใหความเหนชอบ มาตรการคมครองฉบบท 5 ระบ

วา “จะมการลงโทษประหารชวตตามค�าตดสนสดทายของศาลผ มอ�านาจหลงมการด�าเนนกระบวนการทางกฎหมายทใหความ

คมครองทงหมดเทาทท�าไดเพอใหเกดการพจารณาคดอยางยตธรรม ซงอยางนอยตองเทากบทระบในขอ 14 ของ [กตกา

ระหวางประเทศ]”38

13

39สรปขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชนเกยวกบตรนแดดและโตเบโก(CCPR/CO/70/TTO) หนา 2 วรรค 7(c)40A/HRC/27/26 วรรค 54

การเขาถงทปรกษากฎหมายเปนเรองส�าคญเพอจรรโลงสทธในการพจารณาคดอยางยตธรรมและเพอปฏบตตามมาตรการ

คมครองสทธของผ ตองโทษประหารชวต คณะกรรมการสทธมนษยชนแนะน�าวา “ควรมการใหความชวยเหลอทางกฎหมายผาน

ทางทปรกษากฎหมายตามทจ�าเปน ทนทเมอถกจบกมตว และตลอดชวงพจารณาคดแกผถกกลาวหาวากออาชญากรรมราย

แรง โดยเฉพาะในกรณเปนความผดตองโทษประหารชวต”39

2.3.1 การใชโทษประหารชวตตามอ�าเภอใจในการพจารณาคดผกระท�าความผดจ�านวนมาก

ปรากฏการณการตดสนลงโทษบคคลกลมใหญในการพจารณาคดคนจ�านวนมาก (mass trial) กลายเปนประเดนดานสทธ

มนษยชนทส�าคญ การพจารณาคดคนหมมากในลกษณะเชนนละเมดมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศวาดวยหลก

ประกนการไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมและความคมครองอน การพจารณาคดเชนนสวนใหญจะซอนเรนความผดปกต

ของกระบวนการพจารณาคด ซงรวมถงการไมใหจ�าเลยเขาถงทนายความอยางเพยงพอและในเวลาเหมาะสม รวมทงกรณการ

พจารณาคดโดยไมมตวจ�าเลย ในหลายกรณ มรายงานวาผ ตองสงสยทถกควบคมตวเสยชวตหลงถกทรมาน นอกจากน ขอ

กลาวหาจ�าเลยแตละคนไมชดเจน เนองจากในหลายคดไมมการอานใหฟงในศาลเปนรายบคคล ยงไปกวานน ศาลยงไมปฏบต

ตามหลกการสนนษฐานวาบคคลเปนผบรสทธกอน ตามความเหนทวไป ฉบบท 32 (2550) เรองสทธความเทาเทยมกนตอหนา

ศาลและคณะตลาการ และสทธไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรมของคณะกรรมการสทธมนษยชน การสนนษฐานวาเปนผ

บรสทธ ซงเปนพนฐานของการคมครองสทธมนษยชน ก�าหนดใหอยการมภาระตองพสจนขอกลาวหา รบประกนวาบคคลไมถก

ถอวามความผดจนกวาขอกลาวหาจะถกพสจนจนสนความสงสยอยางเหมาะสม ยกประโยชนแหงความสงสยใหกบผถกกลาว

หา และก�าหนดใหบคคลผถกกลาวหาวากอความผดทางอาญาไดรบการปฏบตตามหลกการนน

2.3.2 การเขาถงกจการกงสลกรณชาวตางประเทศ

การเขาถงกจการกงสลเปนสวนส�าคญในการคมครองชาวตางประเทศผ ตองโทษประหารชวต ทกรฐควรด�าเนนการทกอยางเทา

ทท�าไดเพอใหมการปฏบตตามมาตรการคมครองนระหวางกนและกน ซงสอดคลองกบบทบญญตวาดวยสทธในการขอรบ

บรการกงสลตามอนสญญาเวยนนาวาดวยความสมพนธกงสล(Vienna Convention on Consular Relations) ภายใตกฎหมาย

ระหวางประเทศ การปฏเสธสทธทจะแจงใหกงสลทราบน�าไปสการละเมดสทธการไดรบพจารณาคดโดยชอบดวยกฎหมาย และ

การประหารชวตชาวตางชาตผถกลดรอนสทธในการไดรบบรการกงสลถอเปนการคราชวตตามอ�าเภอใจ ซงขดแยงกบขอ 6 และ

14 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง40

2.3.3 การอภยโทษหรอการลดหยอนโทษ

การอภยโทษหรอการลดหยอนโทษประหารชวตถอเปนขนตอนเชงบวกทจะน�าไปสการยกเลกโทษประหารชวต ขอ 6 (4) ของ

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองระบวาผใดทตองโทษประหารชวตมสทธขออภยโทษหรอลด

หยอนบทลงโทษทงน การนรโทษกรรม อภยโทษหรอลดหยอนการตดสนประหารชวตสามารถท�าไดในทกกรณ

2.4 หามการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร

14

41“ความเหนทวไปฉบบท 2: การใชขอ 2 ของรฐภาค” คณะกรรมการตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร (CAT/C/GC/2)

หนา 1 วรรค 1 และขอ 38(1)(b) กฎหมายของศาลยตธรรมระหวางประเทศซงจ�ากดความกฎหมายระหวางประเทศทใชปฏบตเปนประเพณ42สหประชาชาต ชดสนธสญญาเลมท 1465 เลขท 2484143ฮวน อ เมนเดซ ผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร“ผรายงานพเศษของสหประชาชาต

พบวาโทษประหารถกน�ามาใชทรมานมากขน” นวยอรก 23 ตลาคม 2555 อานไดจาก http://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.

aspx?NewsID=12685&LangID=E44คณะกรรมการสหประชาชาตวาดวยสทธมนษยชน (UN Commission on Human Rights) มต 2003/67 หนา 3 วรรค 4(i)45“สรปขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชน: เยเมน” ใน “การพจารณารายงานของรฐภาคตามขอ 40 ของกตกา (CCPR/CO/84/YEM) หนา 4 วรรค 15 ซงเกยวของเปนพเศษ

กบบรบทของบรไน ซงในค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหฉบบป 2556 มบทบญญตวาดวยการขวางดวยกอนหนจนตาย จะมการอภปรายเพมเตมในสวนตอไปเรองการใช

โทษประหารในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและการพฒนาในภมภาคเมอเรวๆ น 46“เอกสารสอสารฉบบท 469/1991” ในค�าตดสนทไดรบการคดสรรของคณะกรรมการสทธมนษยชนภายใตพธสารทางเลอก เลม 5 การประชมครงท 47-55 (United Nations Sales

publication, Sales No. 04.XIV.9)หนา 105 วรรค 16.1

ความโหดรายของโทษประหารชวตมผลเกนเลยไปจากการประหารชวต กลาวคอ อาจมการทรมานทางรางกายและ/หรอทาง

จตใจ รวมถงมการปฏบตหรอลงโทษรปแบบอนทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร ตอผ ตองโทษระหวางรอการประหาร

ชวตขณะถกควบคมตวในชวงตางๆ ของชวต นบตงแตมการใชอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษท

โหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร (Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman and Degrading

Treatment or Punishment (CAT) คณลกษณะทสมบรณและไมสามารถผอนปรนไดของขอหามขอนเปนทยอมรบวาเปน

กฎหมายระหวางประเทศทถอปฏบตเปนประเพณ และรฐภาคไมควรเขามาแทรกแซงไมวาสถานะของการใหสตยาบนของรฐ

นนจะเปนเชนใด41

ในบางคราว โทษประหารชวตอาจถอวาเปนการละเมดขอหามการทรมานและและการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไร

มนษยธรรมและย�ายศกดศร

2.4.1 โทษประหารชวตโดยตวมนเอง

เปนเรองส�าคญทตองพจารณาเปนล�าดบแรกวาการใชโทษประหารชวต โดยตวของมนเอง ถอเปนการละเมดขอหามการทรมาน

และการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร หรอไม ความหมายของค�าวาทรมานตามขอ 1.1

ของอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร ไมรวม “ความเจบ

ปวดหรอความทรมานทเกดจาก เปนสวนหนง หรอเกยวของกบการลงโทษทถกตองตามกฎหมาย”42ผรายงานพเศษของ

สหประชาชาตวาดวยการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แยงวา “การลงโทษ

อยางถกตองตามกฎหมาย” ตามอนสญญาดงกลาวหมายถงการลงโทษทถกตองตามกฎหมายในประเทศและระหวางประเทศ

ซงหมายความวาการปฏบตทถกตองตามกฎหมายในประเทศอาจยงถอวาละเมดขอ 1 ของอนสญญาอยดหากถอเปนการ

ละเมดกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ ผรายงานพเศษขอใหรฐพจารณาวาการใชโทษประหารชวตโดยตวมนเอง เปน

เครองชวารฐไมเคารพศกดศรทมแตก�าเนดของบคคล สรางความเจบปวดหรอความทรมานทางจตใจและรางกายอยางมาก

และถอวาเปนการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร หรอไม43

2.4.2 วธประหารชวต

วธประหารชวตรปแบบใดรปแบบหนงอาจถอวาเปนการละเมดเรองน ยกตวอยางเชน การประหารชวตดวยการถกขวางกอนหน

ไดรบการประณามจากคณะกรรมาธการวาดวยสทธมนษยชน44 คณะกรรมการสทธมนษยชนยงเรยกรองใหยกเลกกฎหมาย

ลงโทษประหารชวตดวยการถกขวางดวยกอนหน45 คณะกรรมการมความเหนเชนกนวาการประหารดวยการดมแกสถอเปนการ

ปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร46 ระยะเวลาทใชในการประหารชวตและการสามารถใชวธทโหดราย

นอยกวาควรอยในการพจารณาของรฐในการตดสนใจวาจะประหารชวตดวยวธใด

15

47สมชชาใหญสหประชาชาต มต 43/173 (A/RES/43/173)48“ไมพงมขอจ�ากดหรอการกระท�าทผอนปรนสทธมนษยชนของบคคลทถกจองจ�าหรอคมขงในรฐหรอทรฐรบรตามกฎหมาย อนสญญา ระเบยบ หรอประเพณโดยอางวาหลกการน

ไมยอมรบสทธดงกลาวหรออางวาหลกการนยอมรบสทธดงกลาวไมเตมรปแบบ” อางแลว กฎมาตรฐานขนต�าในการปฏบตตอนกโทษ เหนชอบโดยมต ECOSOC Resolutions 663

C (XXIV) และ 2076 (LXII) เปนการอางองทเกยวของอกขอในการปฏบตตอนกโทษ 49ฮวน เมนเดซ, “โทษประหารและการหามการทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศรทกรปแบบ”, บทสรปสทธมนษยชน, เลมท 20, เลขท 1 (ฉบบ

ฤดใบไมรวงป 2555) หนา 3

2.4.3 การปฏบตระหวางถกจองจ�า

การปฏบตตอผถกคมขงในแดนประหารบอยครงเปนการปฏบตทโหดรายและไรมนษยธรรม ดงนน มาตรการคมครองจงเปน

เรองส�าคญโดยเฉพาะกบผ ตองขงแดนประหารทปกตจะมชวตในการจองจ�าไปอกหลายปขณะรอค�าตดสน

สภาพในการคมขงมกต�ากวามาตรฐานระหวางประเทศเนองจากไมมทรพยากรมากพอในการจดสรรการดแลผ ตองขงให

สอดคลองตามมาตรฐานขนต�า ไมวาบทลงโทษจะเรวหรอชากตาม การจดหาปจจย ส อนามยทเหมาะสม และการดแลทางการ

แพทยเปนสทธพนฐานทควรมอบใหกบผถกคมขงเพอใหมคณภาพชวตขนต�า อยางไรกตาม สงเหลานมกจดหาใหไดไมมากพอ

หรอไมกไมมการจดหาใหเลย คกทแออดเปนปญหาพบเหนทวไปในหลายท

ผ ตองขงในแดนประหารมกตองเผชญหนากบตราบาปเพมเตมและมโอกาสไดรบการปฏบตทโหดรายและไรมนษยธรรมขณะถก

จองจ�าซงรวมถงการขงเดยว หองมด และการถกลามโซ ผถกคมขงกอนการพจารณาคดอาจถกทรมานเพอเคนค�าสารภาพหรอ

ถอเปนการลงโทษรปแบบหนง

ตามหลกการขอ 6 ของหลกการวาดวยการปองกนบคคลทกคนทถกจองจ�าหรอคมขงทกรปแบบ (Body of Principles for the

Protection of All Persons under Any Form of Detention or Imprisonment)47 “ไมมบคคลใดไมวาจะถกจองจ�าหรอคมขงในรปแบบ

ใดทพงถกทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร ไมมสถานการณใดทพงถอวาเปนเหตผล

เหมาะสมทจะท�าการทรมาน หรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร”

ดงนน จงตองมการคมครองการท�ารายรางกายและจตใจใหกวางทสดเทาทท�าได ดวยเหตน การจ�ากดหรอผอนปรนสทธมนษย

ชนของบคคลภายใตรปแบบใดกตามหรอภายใตการจองจ�าหรอกมขงจงเปนเรองตองหาม ซงสอดคลองกบหลกการขอ 3 ของ

หลกการวาดวยการปองกนบคคลทกคนทถกจองจ�าหรอคมขงทกรปแบบ โดยบรรทดฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ เชน

สทธในการมสขภาพทด ไดรบน�า ทพก และทพนฐานไปกวานนอก คอศกดศรความเปนมนษย ตองไดรบการค�าจน48

2.4.4 “ปรากฏการณแดนประหาร”

“ปรากฏการณแดนประหาร” หมายถงการผสมปนเประหวางสภาพการณตางๆ ทกอใหเกดความเจบปวยทางใจและการทรมาน

ทางรางกายอยางรนแรงกบนกโทษประหารซงรวมถงเวลาอนยาวนานในการรอคอยผลทไมรวาจะเกดอะไรขน การถกขงเดยว

สภาพคกทแย และการขาดการไดรบการศกษาและสนทนาการ49

ตามทผรายงานพเศษวาดวยการทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร บนทกเปนหลกฐาน ผ

ตองขงทตองโทษประหารอาจตกอยในสภาวะความไมแนนอน อยางตอเนอง นากลวไมรจบระหวางความตายทก�าลงจะมาถง

และความหวงวาการอทธรณขอความเมตตาของตนจะไดรบการตอบสนอง ความเจบปวดทางจตใจของผ ตองขงแดนประหาร

จะเพมขนเมอถกปลอยใหรอคอยการประหารเปนเวลานาน ซงอาจกนเวลาหลายสบป และบางครง โทษดงกลาวมาถงตวไมก

นาทกอนถกประหาร ระหวางการรอคอยทเจบปวดน การลงโทษเพมเตมเชนการถกขงเดยวหรอการขาดปฏสมพนธกบสงคมจะ

เพมความโหดรายของการลงโทษเดมใหมากยงขน

16

50รายงานของเลขาธการวาดวยการหยดพกการใชโทษประหาร (A/65/280) หนา 19 วรรค 7251A/67/275, อางแลว หนา 20 วรรค10452กตการะหวางประเทศอางแลว53กตการะหวางประเทศอางแลว และรายงานของผรายงานพเศษของสหประชาชาตวาดวยการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร:

ความโปรงใสและการใชโทษประหาร (E/CN.4/2006/53/Add.3)หนา 2

การปฏบตดงกลาวอาจถอวาเปนการทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศรโดยเปนการรบสทธ

พนฐานในการมชวตและสทธอนๆ ของบคคล ดงนน มาตรการคมครองจงมความส�าคญเพอปองกนมใหมการลงโทษผ ตองโทษ

ประหารเพมและเพอใหมการปฏบตตามมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ ประเดนในทนไมใชการเสนอแนะใหประหาร

ชวตใหเรวขน แตเปนการดแลใหสภาพของนกโทษแดนประหารดพอ และนกโทษไดรบขอมลขนตอนอยางเตมทผานการเขาถงท

ปรกษากฎหมายและตระหนกถงชองทางยนอทธรณ

2.5 ความโปรงใส

“รฐมภาระผกพนจะไมลงโทษประหารชวตอยางลบๆ ” บน ค-มน เลขาธการสหประชาชาต50

ความโปรงใสเปนสงส�าคญในการท�าใหการบงคบใชโทษประหารชวตสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศและบทบญญต

ของกตการะหวางประเทศ มตและความเหนผ เชยวชาญทเกยวของ เนองจากรฐมภาระผกพนตอสทธในการมชวต สทธในการ

ไดรบการพจารณาคดอยางยตธรรม และสทธในการแสดงออกและเขาถงขอมลอยางอสระ ดงนน รฐจงตองท�าการอยางโปรงใส

เมอบงคบใชบทลงโทษประหารชวต51

เนองจากแนวคดของโทษประหารชวตคอขอยกเวนแคบๆ ของสทธในการมชวต ดงนน ประการแรก ความโปรงใสจงท�าหนาท

ดแลใหอ�านาจมหาศาลของรฐในการลดรอนชวตผคนไดรบการตรวจสอบจากสาธารณชน และประการทสอง ความโปรงใสชวย

อ�านวยความสะดวกในการตรวจสอบกรณมการละเมดสทธในการมชวต

สาธารณชนมสทธไดรบขอมลอยางเสร ซงสอดคลองกบขอ 19 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการ

เมอง52 ความโปรงใสในบรบทของโทษประหารชวตมความส�าคญเชนกนในการใหรฐไดปฏบตตามภาระผกพนของตนดวยการ

ใหขอมลแกผถกลงโทษ ครอบครวและทนายความของเขา ตลอดจนสาธารณชนในการตรวจสอบภาระผกพนตามกฎหมายวา

ดวยความโปรงใสในการบงคบใชโทษประหาร ผรายงานพเศษวาดวยการทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรม

และย�ายศกดศร ยนยนวาควรจดหาขอมลทนาเชอถอและในเวลาทเหมาะสมเกยวกบขนตอนและเวลายนอทธรณ การขอลด

หยอนโทษและการประหารชวตใหกบผถกลงโทษ ครอบครว และทนายความ เพอมใหมการละเมดสทธในการไดรบการ

พจารณาโดยชอบดวยกฎหมายและการหามมใหมการปฏบตทไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร53 มตเลขท 2005/59 ของคณะ

กรรมาธการวาดวยสทธมนษยชนเรองค�าถามเกยวกบโทษประหารชวต เรยกรองใหทกรฐทยงคงใชโทษประหาร จดท�าขอมล

เกยวกบการลงโทษประหารชวตและการประหารชวตทคาดวาจะมขนใหสาธารณชนทราบ

ความโปรงใสในบรบทโทษประหารชวตยงใชกบการมอยของขอมลการบงคบใชโทษประหารชวตดวย กลาวคอการขาดขอมล

จ�านวนครงทลงโทษประหารชวตหรอจ�านวนผ ตองโทษประหารเปนอปสรรคส�าคญตอการถกเถยงและการตรวจสอบในระดบ

ประเทศและระหวางประเทศวาดวยการยกเลกโทษประหารชวต “การด�าเนนมาตรการคมครองเพอรบประกนการคมครองสทธ

ของผ ตองโทษประหารชวต” ในมตเลขท 1989/64 ของคณะมนตรเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต เรยกรองใหรฐภาค

17

54โปรดด 1989/64 ใน บนทกฉบบทางการของคณะมนตรเศรษฐกจและสงคม ป 2532, ทประชมองคกรป 2532, การประชมปกตครงแรกป 2532, เอกสารเพมเตมฉบบท 1

(E/1989/89) หนา 51 วรรค 555A/RES/67/176 อางแลว หนา2 วรรค4(b)56A/67/275, อางแลววรรค104

“...เผยแพรขอมลในการบงคบใชโทษประหารชวตในความผดแตละประเภททอนญาตใหประหารชวตได และหากเปนไปได ให

จดท�าขอมลรายป ซงรวมถงจ�านวนผ ตองโทษประหารจ�านวนการประหารชวตทด�าเนนการจรง จ�านวนผอยระหวางตองโทษ

ประหารชวต จ�านวนโทษประหารชวตทภายหลงมการกลบค�าตดสนหรอลดหยอนโทษในขนอทธรณ และจ�านวนกรณอภยโทษ

รวมถงขอมลทมาตรการคมครองขางตนกลายเปนสวนหนงของกฎหมายในประเทศ”54

ลาสด มตสมชชาใหญสหประชาชาต ท 67/176 เรยกรองใหรฐ

“...จดท�าขอมลทเชอถอไดเกยวกบการบงคบใชโทษประหารชวตของตน ไดแก จ�านวนผถกตดสนประหาร จ�านวนผ ตองขงแดน

ประหาร และจ�านวนครงของการประหารชวตทด�าเนนไปแลว ซงจะชวยใหมการถกเถยงในระดบชาตและระหวางประเทศภาย

ใตขอมลและอยางโปรงใส รวมถงเกยวกบภาระผกพนของรฐในการบงคบใชโทษประหารชวต ใหสาธารณชนทราบ”55

หากเราน�าบรบทของขอ 19 ซงกวางกวามาพจารณารวมกน เราจะเหนวาสทธในการไดรบขอมลอยางเสรถกน�ามาพดถงวาเปน

องคประกอบหนงของสทธในการแสดงออกอยางเสร การมขอมลการใชโทษประหารชวตมความเกยวของอยางใกลชดกบ

อสรภาพของสอในการตพมพขอมลในแตละคด หรอกบขอมลการบงคบใชโทษประหารชวต การสงเสรมความโปรงใสจงชวย

สรางสภาพแวดลอมทเปดกวางแกสอสาธารณะ

ผรายงานพเศษวาดวยการทรมานหรอปฏบตหรอลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร สรปความตองการใหเกด

ความโปรงใสในบรบทของโทษประหารชวตไวไดด ดงน (ก) ตองจดหาขอมลทเกยวของและมากพอใหกบผ ตองโทษประหาร

ชวต ครอบครวและทนายความ (ข) ความโปรงใสเปนกญแจในการถกเถยงสาธารณะและความรบผดชอบในรปแบบ

ประชาธปไตย และ (ค) ชมชนระหวางประเทศสามารถชวยตรวจสอบเพมเตม56

2.6 มาตรฐานขนต�าในการคมครองกลมเปราะบาง

กรอบระหวางประเทศใหการคมครองพเศษแกกลมเปราะบางไดแก เยาวชน หญงมครรภและแมมอใหม รวมถงผ พการทางจต

หรอสตปญญา ตามวรรค 3 ของมตเลขท 1984/50 ของคณะมนตรเศรษฐกจและสงคม บคคลประเภทนไมสามารถถกตดสน

ประหารชวตภายใตกฎหมายระหวางประเทศ แมวากฎหมายระดบชาตของรฐจะอนญาตใหลงโทษประหารชวตกตาม มตเลขท

2003/67 และ 2005/59 ของคณะกรรมาธการวาดวยสทธมนษยชนย�าขอจ�ากดน มตสมชชาใหญสหประชาชาตเลขท 67/176

คมครองเดกและสตรมครรภ ในขณะทมตเลขท 1989/64 ของคณะมนตรเศรษฐกจและสงคมแนะใหยกเลกโทษประหารชวตกบ

ผ พการทางจต

2.6.1 สทธมนษยชนของเดกทพอแมตองโทษประหารชวตหรอถกประหารชวต

“การตดสนใหพอแมตองโทษประหารชวตหรอการประหารชวตพอแมท�าใหเดกไมไดรบสทธตางๆ ในวงกวาง” มารตา ซานโตส

เพย ผแทนพเศษของเลขาธการดานความรนแรงตอเดก

ในมตทท�าเมอเดอนมนาคม 2556 คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตยอมรบผลเสยของการตดสนประหารชวตพอแม

และการประหารชวตพอแมตอเดกและเรยกรองใหรฐคมครองและชวยเหลอเดกตามความจ�าเปน นอกจากน คณะมนตรฯ ยง

เรยกรองใหรฐจดหาการเขาถงพอแมและขอมลสถานการณของพอแมทเกยวของทงหมดใหกบเดก หรอหากเหมาะสมโดยตอง

พจารณาหรอประโยชนสงสดของเดก อาจจดหาสมาชกอกคนของครอบครวใหกบเดกดวย (A/HRC/RES/22/11)

18

57A/HRC/25/33, วรรค 6

งานวจยทมในขณะนชใหเหนวามผลกระทบดานลบระยะสนและยาวตอเดกทพอแมของตนถกตดสนประหารชวตหรอถก

ประหารชวต ซงรวมถงการละเมดการไดรบสทธและภาระผกพนตางๆ ในอนสญญาวาดวยสทธเดก รวมถงภาระผกพนทจะรบ

ประกนใหมการคมครองและการดแลแกเดกเทาทจ�าเปนเพอความอยดของเดก (ขอ 3) สทธทจะไดรบความคมครองจากความ

รนแรงโดยเฉพาะความรนแรงทางจตใจ (ขอ 19) สทธทจะไดรบการคมครองและความชวยเหลอพเศษจากรฐหากเดกถกพราก

จากสภาพครอบครว (ขอ 20) และสทธในการไดรบมาตรฐานทเพยงพอในการด�ารงชวตตอการพฒนาดานรางกาย จตใจ จต

วญญาณ ศลธรรมและสงคมของเดก (ขอ 27 วรรค 1)57

การประหารชวตพอแมสงผลตอสขภาพเดกในหลายแงมม รวมถงความเจบปวดดานจตใจซงน�าไปสความบอบช�าของสขภาพ

จตในระยะยาว เดกทพอแมถกตดสนประหารชวตอาจถกเลอกปฏบต โดยเฉพาะหากความผดของพอแมเปนททราบกนทวไป

รวมถงผานการรายงานของสอ หลกฐานยงแสดงดวยวาคนจนและคนกลมนอยดานเชอชาต ชาตพนธ และศาสนาตองโทษ

ประหารในสดสวนสงผดปกต ดงนน เดกอาจรสกวาตนถกเลอกปฏบตจากสาเหตของเชอชาต ศาสนา หรอสภาพทางเศรษฐกจ

และจากตราบาปทเกดจากการทพอแมถกตดสนประหารชวต

19

3. ความเหนของสาธารณชน

“ควำมกำวหนำของมนษยไมหยดนงกบท กำรสนบสนนของสำธำรณชนตอโทษประหำรในวนนไมไดหมำยควำมวำพรงน

ประชำชนจะยงคงสนบสนนเสมอไป มเหตในประวตศำสตรทเกดขนกอนหนำนทไมอำจเถยงไดเลยวำมกฎหมำย นโยบำยหรอ

แนวปฏบตทขดแยงกบมำตรฐำนสทธมนษยชนแตยงคงไดรบกำรสนบสนนจำกคนหมมำก ซงในทสดแลว ทงหมดกไดรบกำร

พสจนวำไมถกตองในเวลำตอมำและถกยกเลกหรอหำมในทสด ผน�ำตองแสดงใหเหนวำโทษประหำรชวตไมสอดคลองกบ

ศกดศรควำมเปนมนษยมำกแคไหน”นำว พลเลย อดตขำหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต58

ความเหนของสาธารณชนเปนผลรวมของความคดเหนของสงคมหนงทซบซอนและเปลยนแปลงอยางตอเนอง การท

สาธารณชนสนบสนนการบงคบใชโทษประหารในการลงโทษผกระท�าความผดบางกรณ มกถกน�ามาอางวาเปนเหตผลในการยง

คงใชบงคบโทษประหารนในกฎหมายทองถน แตระดบขนความรสกของสาธารณชนโดยเฉพาะกบประเดนทมความซบซอนเชน

โทษประหารชวตน จะออนไหวไปตามภาวะผน�าทางการเมอง การยกเลกโทษประหารโดยทวไปเปนผลของขนตอนยาวนานท

วางแผนมาอยางด ซงจ�าเปนตองอาศยความทมเทและความตงใจจรงทางการเมอง กรณทจะกลาวในสวนนชใหเหนถงความ

เชอมโยงอยางละเอยดออนระหวางความเหนของสาธารณชนกบภาวะผน�าทางการเมอง

ประการแรก ผลการส�ารวจความคดเหนสามารถถกชน�าไดโดยงายขนอยกบการวางกรอบค�าถาม วธตงค�าถาม และเวลาตง

ค�าถาม การทสอรายงานการลงโทษและประหารชวตอยางผดกฎหมายสงผลใหสาธารณชนตอตานโทษประหารชวตไดงายพอๆ

กบทการรายงานเรองราวของฆาตกรตอเนองจะท�าใหสาธารณชนมความเหนสนบสนนโทษประหารชวต

ประการทสอง บทบญญตมากมายตามมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศทเกยวของกบโทษประหารชวตโดยสวนใหญ

แลวไมไดรบการตอบรบอยางชนชมจากสาธารณชน เนองจากความถกตองตามกฎหมาย (legality) ของโทษประหารชวตตงอย

บนขอจ�ากดแคบๆ และการตความขอจ�ากดนเปนไปอยางจ�ากด ดงนน ความเหนของสาธารณชนจงไมอาจหลบเลยงหรอกาว

ขามบทบญญตทางกฎหมายทชดเจนนได รฐจงมหนาทตองอธบายสงนใหประชาชนของตนฟง กรณตวอยางกรณหนงคอการท

สาธารณชนไมสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางโทษประหารชวตและโทษประหารชวตแบบบงคบ

ประการทสาม การโตเถยงของสาธารณชนผไดรบขอมลขนอยกบเสรภาพในการแสดงออก หากยงจ�าไดถงค�าพดของฟลลป

อลสตน ผรายงานพเศษเกยวกบภาระผกพนทางกฎหมายในเรองความโปรงใส การทสาธารณชนจะอภปรายเรองนอยางม

ความหมายตองอาศยใหรฐเปดเผยขอมลการบงคบใชโทษประหารอยางละเอยด สอทอสระและไดรบขอมลจะสามารถเลน

บทบาทเชงรกและส�าคญในการปลกเราใหเกดการโตเถยงและก�าหนดความเหนของสาธารณชน ความทาทายทสอตองเผชญ

ในการด�าเนนการเชนน รงแตจะเพมอปสรรคในการเขาใจความรสกทแทจรงของประชาชนทมตอโทษประหาร

ความรของสาธารณชนเปนสงส�าคญในการสงเสรมการโตเถยงในวงกวางบนพนฐานของขอมลเกยวกบประเดนตางๆ ทโยงกบ

โทษประหารชวต รฐตองรบผดชอบใหการศกษาเรองสทธมนษยชน รวมถงสงเสรมใหมการเคารพสทธในการมชวต ความเปน

ผน�าในการสงเสรมการโตเถยงเรองนในดานตางๆ เชน สดสวนความเหมาะสมของการลงโทษ การปฏบตตามบรรทดฐานสทธ

มนษยชนระหวางประเทศ และมาตรการทางเลอก จะท�าใหเกดนยส�าคญตอความเหนของสาธารณชน

ตวอยางจากฟลปปนสและมองโกเลยแสดงใหเหนถงความส�าคญของภาวะผน�าในความคบหนาทจะยกเลกโทษประหารชวต

ภาวะผน�าทชดเจนในการหยดยงการประหารชวตผคนของรฐและในการรเรมการปฏรปกฎหมายเปนสงส�าคญยงตอความ

ส�าเรจในการยกเลกโทษประหารชวตในเอเชย

58พลเลย, “การอภปรายระดบสงเรองโทษประหารชวต ทประชมคณะมนตรสทธมนษยชนครงท 25” อางแลว

20

59ฟลปปนส กฎหมำยสำธำรณรฐฉบบท 7659 (2536)60ฟลปปนส กฎหมำยสำธำรณรฐฉบบท 9346 (2549)

ในฟลปปนส รฐธรรมนญฉบบใหมป 2530 สงผลใหมการยกเลกโทษประหารชวตในทางปฏบต ท�าใหฟลปปนสเปนประเทศแรก

ในภมภาคทยกเลกโทษประหาร อยางไรกตาม อาชญากรรมทเพมขนท�าใหฟลปปนสน�าโทษประหารชวตกลบมาใชอกครงในป

253659 เพอยบยงอาชญากรรม ถงกระนน รฐบาลประธานาธบดกลอเรย มาคาปากล-อาโรโย หามมใหลงโทษประหารชวตอก

ครงในป 254960 และโทษประหารชวตทกคดถกลดเหลอจ�าคกตลอดชวต กรณของฟลปปนสแสดงใหเหนวาภาวะผน�าทางการ

เมองมสวนส�าคญอยางไรในการคงไวหรอยกเลกโทษประหารชวต

ในมองโกเลย หลงมการใชรฐธรรมนญฉบบใหมในป 2535 โทษประหารชวตถกน�ามาใชกบอาชญากรรมรายแรงเทานน ความ

คบหนาส�าคญทน�าไปสการยกเลกโทษประหารเกดขนในป 2553 เมอประธานาธบดซกเคย เอลเบกดอรจ (Tsakhia

Elbergdorj) ประกาศหามลงโทษประหารชวต กอนจะสงรางกฎหมายใหรฐสภาพจารณาเพอลงสตยาบนในพธสารเลอกรบ

ฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ ความมงมนอยางจรงจงของเอลเบกดอรจสงผลใหมองโกเลยยกเลกโทษประหารชวตใน

กฎหมาย กอนจะใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ในเวลาตอมา กรณของมองโกเลยแสดงใหเหนวาภาวะผน�าในทางการ

เมองสามารถก�าหนดทศทางความเหนของสาธารณชนและผลกดนใหรฐสภาแกไขกฎหมายไดในทสด

21

4. โทษประหารชวต: การปฏรปอยางชาๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

61แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลกำรตดสนและกำรประหำรชวต 2556 อำงแลว

ความเคลอนไหวระดบโลกทจะยกเลกโทษประหารชวตเกดขนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเชนกน ณ เดอนพฤษภาคม

2557 กมพชา ตมอร-เลสเต และฟลปปนสไดยกเลกโทษประหารชวตไปแลว บรไน สาธารณรฐประชาชนลาวและเมยนมาร

ยกเลกโทษประหารในเชงปฏบต ไมมประเทศใดในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยในรายชอประเทศทแอมเนสต อนเตอรเนชนแนล

ระบวามการประหารชวตผคนเปนประจ�าในชวงป 2552-255661 นอกจากน การตอตานการยกเลกโทษประหารชวตลดลงอยาง

เหนชดนบจากภายในภมภาคเองไปจนถงการลงมตในสมชชาใหญสหประชาชาตวาดวยการหยดพกการใชโทษประหารชวต

การปฏรปกฎหมายใหจ�ากดการบงคบใชโทษประหารชวตในบางประเทศยงแสดงใหเหนความคบหนาทนายนดตอการเคลอน

เขาสการยกเลกโทษดงกลาว ขอเทจจรงทวารฐในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอยๆ ถอยหางจากโทษประหารชวตดวย

ความเรวทตางกน ท�าใหเรามบทเรยนทเปนประโยชนจากบางประเทศมาเรยนรรวมกน

4.1 แนวโนมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

เราสามารถท�าความเขาใจความคบหนาของเอเชยตะวนออกเฉยงใตในการปฏรปกฎหมายวาดวยโทษประหารชวตไดดทสด

ภายใตบรบทของกฎหมายและแนวโนมทเกดขนในสวนอนของโลก

ตารางท 1 แสดงใหเหนสถานะโดยยอของโทษประหารชวตใน 8 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (บรไนดารสซาลาม

อนโดนเซย สาธารณรฐประชาชนลาว มาเลเซย เมยนมาร สงคโปร ไทย และเวยดนาม) ทยงไมไดยกเลกโทษประหารชวต โดย

รวมถงทงรฐทยงเกบโทษนไวใชและรฐทยกเลกการใชโทษประหารในทางปฏบต รายละเอยดของทง 8 ประเทศอยในเอกสาร

แนบทาย ก “ภาพรวมแตละประเทศ”

กมพชา ตมอร-เลสเตและฟลปปนสไมรวมอยในตารางท 1 หรอเอกสารแนบทาย ก เพราะยกเลกโทษประหารไปแลว

เอกสารแนบทาย ข ประกอบดวย 2 ตารางซงแสดงตวบงชทางกฎหมายของสถานะโทษประหารชวตในรฐภาคของ

สหประชาชาต

22

62แมวาบทลงโทษทก�าหนดไวส�าหรบความผดบางประการจะไมรวมทางเลอกอน แตประมวลกฎหมายอาญาของไทยบญญตวาใหมการพจารณาสภาพการณทเลาอน

ตาราง 1 สถานะทางกฎหมายของโทษประหารชวตใน 8 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทยงคงใชโทษ

ประหาร

บรไน อนโดนเซย ลาว มาเลเซย เมยนมาร สงคโปร ไทย เวยดนาม

สถานะ ยกเลกในทางปฏบต ยงใชยกเลกใน

ทางปฏบตยงใช

ยกเลกใน

ทางปฏบตยงใช ยงใช ยงใช

ใหสตยาบนกตกา

ระหวางประเทศฯแลว

(ICCPR)

√ √ √ √

ใหสตยาบนพธสารเลอก

รบฉบบท 2 ของกตกา

ระหวางประเทศ

(OP2-ICCPR)

ใหสตยาบนอนสญญา

ตอตานการทรมานฯ

(CAT)

√ √ √ ลงนาม

การลงคะแนนเสยงหยด

พกการใชโทษประหาร

เมอป 2555

คดคาน งดออกเสยง งดออกเสยง คดคาน คดคาน คดคาน งดออกเสยง งดออกเสยง

บทบญญตใน

รฐธรรมนญเรองสทธใน

การมชวต

√ √ √ √ √ √

ประหารชวตครงสดทาย

เทาททราบ2500 2556 2532 2556 2531 2557 2552 2557

วธประหารแขวนคอ ขวางดวยกอน

หนยงเปา ยงเปา แขวนคอ แขวนคอ แขวนคอ ฉดยา ฉดยา

ความผดตองโทษ

ประหารเมอมการใชโทษประหาร ความผดตองโทษประหารจะไมจ�ากดเฉพาะการฆาโดยเจตนาเทานน

โทษประหารแบบบงคบ √ √ √ √ √ √62

คมครองกลมเปราะบาง √ √ √ √ √ √ √ √

ปฏรปเมอเรวๆ น √ √ √ √ √

23

4.1.1 โทษประหารชวตในกฎหมายระดบชาต

ทกประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตยกเวนกมพชา ฟลปปนสและตมอร-เลสเต ยงคงโทษประหารชวตไวในกฎหมายภายใน

ของตน บรไน ดารสซาลาม สาธารณรฐประชาชนลาว และเมยนมาร ในทางปฏบต ไดยกเลกโทษประหารไปแลว กลาวคอ ทง

สามยงไมไดยกเลกโทษประหารชวตอยางเปนทางการ แตเทาททราบ ไมมการประหารชวตผคนเปนเวลานานแลว เมยนมารลด

หยอนโทษประหารชวตทงหมดลงเมอเดอนมกราคม 255763

ภมภาคนแสดงใหเหนความคบหนาของการถอยหางจากโทษประหารชวตในอตราทตางกน กลาวคอฟลปปนสมจดยนในเรองน

ทเขมแขงทสด โดยไดยกเลกโทษประหารชวตและใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธ

พลเมองและสทธทางการเมองไปแลว ฟลปปนสยนยนความมงมนแนวแนของตนในการขจดโทษประหารชวตออกจากกฎหมาย

กมพชาและตมอร-เลสเตยกเลกโทษประหารชวตในการกออาชญากรรมทกรปแบบไปแลวเชนกน สวนเมยนมารมทาทวาจะท�า

เชนนนเหมอนกน แตทงสามรายยงไมไดใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 264 แตแมจะมการก�าหนดโทษประหารชวตตาม

กฎหมาย เมยนมารรายงานในเอกสาร Universal Periodical Review (UPR) ฉบบลาสดเมอป 2554 วาไมมการประหารชวต

มาตงแตป 2531 และไดลดโทษประหารชวตทงหมดลงเหลอจ�าคกตลอดชวต65 แตแมผรายงานพเศษสถานการณสทธมนษยชน

ในเมยนมารจะชมเชยรฐบาลทหามการบงคบใชโทษประหารชวตไดอยางมประสทธภาพ ผรายงานพเศษแสดงความเสยใจทยง

คงเหนวาศาลชนตนยงคงพพากษาลงโทษประหารชวตอยางตอเนอง66 ในรายงาน UPR ของเมยนมารทออกเมอเดอนมกราคม

2554 หนงในค�าแนะน�าคอขอใหยกเลกโทษประหารชวตในกฎหมายเสย เพอยบยงไมใหศาลชนตนในเมยนมารตดสนลงโทษ

ประหารชวตและเพอหยดการใชโทษประหารชวตอยางมประสทธภาพ67

ความคบหนาทส�าคญอกประการคอการปฏรปดานกฎหมายของรฐสภาสงคโปรเมอเดอนพฤศจกายน 2555 ซงไดก�าหนดขอ

จ�ากดในการบงคบใชโทษประหารแบบบงคบ (โปรดดเอกสารแนบทาย ก.6) มาเลเซยประกาศจะปฏรปในท�านองเดยวกน ใน

ขณะทเวยดนามลดจ�านวนองคความผดทอาจถกลงโทษประหารชวตลง

แตการกาวถอยหลงในประเทศอนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทเกยวกบกฎหมายโทษประหารชวตรวมถงการบงคบใชค�า

สงประมวลกฎหมายอาญาชารอะห (Syariah Penal Code Order) เมอป 2556 ของบรไน ดารสซาลาม ซงขยายความผดท

สามารถใชบงคบโทษประหารชวต รวมทงน�าวธประหารชวตดวยการถกขวางดวยกอนหนมาใช ซงถอวาเปนการทรมาน

โหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร

4.1.2 การใหสตยาบนตอตราสารระหวางประเทศ

ในบรรดาประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต 10 ประเทศ 6 ประเทศซงรวมถงกมพชา อนโดนเซย สาธารณรฐประชาชน

ลาว ฟลปปนส ไทย และเวยดนาม ตางใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง อยางไร

กตาม มเพยงฟลปปนสเทานนทใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศดงกลาวซงมวตถประสงคจะ

ยกเลกโทษประหารชวต

กมพชา อนโดนเซย สาธารณรฐประชาชนลาว ฟลปปนสและไทยไดใหสตยาบนตออนสญญาตอตานการทรมาน ในขณะท

เวยดนามลงนามไปแลวแตยงไมไดใหสตยาบน ทกประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตใหสตยาบนตออนสญญาวาดวย

สทธของเดก ซงหามการบงคบใชโทษประหารชวตกบเยาวชน

63ศนยขาวสหประชาชาต “ส�านกงานสทธสหประชาชาตชมเชยเมยนมารทลดหยอนโทษประหารชวตทงหมด” 10 มกราคม 2557 หาอานไดท http://www.un.org/apps/news/

story.asp?NewsID=46904#.VBeVji6SzaY . อางแลว64อางแลว65รายงานระดบชาตโดยเมยนมาร สงใหกบคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/10/MMR/1) หนา 6 วรรค 37 และอางแลว66รวบรวมโดยส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชน เรอง เมยนมาร สงใหกบคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/10/MMR/2) หนา 6 วรรค 2567รายงานคณะท�างานการทบทวน Universal Periodic Review ของเมยนมาร (A/HRC/17/9)หนา18 วรรค 106.9

24

ภาพ 2 การลงคะแนนเสยงรวมใน “การหยดพกการใชโทษประหาร” ของ 11 ประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต

68A/62/PV.76, A/63/PV.70, A/65/PV.71 และ A/67/PV.60, อางแลว

สถานะการใหสตยาบนของประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตสอดคลองกบสถานะของแตละประเทศในการบงคบใชโทษ

ประหารชวต ฟลปปนสถอไดวามความกาวหนาสงสดในแงของการใหสตยาบนตอขอตกลงระหวางประเทศทผกโยงกบการ

บงคบใชโทษประหารชวตโดยตรง

4.1.3 การลงคะแนนเสยงใน “การหยดพกใชโทษประหารชวต”

ในบรรดา 10 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต กมพชา ตมอร-เลสเตและฟลปปนสลงคะแนนเสยงสนบสนนมต

สมชชาใหญสหประชาชาตวาดวย “การหยดพกใชโทษประหารชวต” (Moratorium on the use of the death penalty) อยาง

ตอเนอง ในขณะทอก 2 ประเทศงดออกเสยงอยางตอเนอง (สาธารณรฐประชาชนลาวและเวยดนาม) สวนอก 4 ประเทศ (บรไน

ดารสซาลาม มาเลเซย เมยนมารและสงคโปร) ตางลงคะแนนเสยงคดคานมตดงกลาวอยางตอเนองเชนกน68

แมวาการสนบสนนการหยดพกใชโทษประหารชวตจะยงไมเปลยนแปลงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตการคดคานกลบ

ลดลงหลงอนโดนเซยและไทยเปลยนสถานะของตนจากทเคยไมเหนดวยกบการหยดพก มาเปนการงดออกเสยง ดงนน จงมรฐ

สวนนอย 4 แหงเทานนในภมภาคทคดคานการหยดพกใชโทษน

11 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทเปนสวนหนงของตวบงชรวมในภาพ2 ไดแกบรไน ดารสซาลาม กมพชา

อนโดนเซย สาธารณรฐประชาชนลาว มาเลเซย เมยนมาร ฟลปปนส สงคโปร ไทย ตมอร-เลสเต และเวยดนาม

25

ตาราง 2 การลงคะแนนเสยง “การหยดพกใชโทษประหารชวต” ของ11 ประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ทมา: รปแบบการลงคะแนนเสยงของแตละประเทศไดมาจากเอกสารตอไปนและน�ามารวมไวในตารางน

บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญสหประชาชาต การประชมครงท 62 การประชมเตมคณะครงท 76(A/62/PV.76) หนา17, บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญ

สหประชาชาต การประชมครงท 63 การประชมเตมคณะครงท 70 (A/63/PV.70) หนา 17, บนทกฉบบทางการของสมชชาใหญสหประชาชาต การประชมครงท 65

การประชมเตมคณะครงท 71 (A/65/PV.71)หนา 19, และบนทกฉบบทางการของสมชชาใหญสหประชาชาต การประชมครงท 67 การประชมเตมคณะครงท 60

(A/67/PV.60) หนา 17

4.1.4 การบงคบใชโทษประหารชวตเมอเรวๆ น

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนโดนเซย มาเลเซย สงคโปรและเวยดนามเปนประเทศทมการประหารชวตไปเมอเรวๆ น

อนโดนเซยกลบมาใชการประหารชวตอกครงในเดอนมนาคม 2556 หลงหยดพกใชโทษดงกลาวในทางปฏบตเปนเวลา 4 ป ผ

ตองหา 2 รายถกประหารชวตในขอหาลกลอบขนยาเสพตด ในขณะทอก 3 รายในขอหาฆาโดยไตรตรองไวกอน แตไมมกรณใด

เลยทมการประกาศวาจะมการประหารชวตกอนด�าเนนการ69 คณะกรรมการสทธมนษยชนแสดงความเสยใจทอนโดนเซย

ยกเลกการหยดพกการใชโทษประหารชวตในทางปฏบตของตนและหนมาใชการประหารชวตอกครง และยงไปกวานน คอ

เปนการใชบทลงโทษกบอาชญากรรมทไมสอดคลองกบเกณฑของค�าวา “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” ในวรรค 2 ของขอ 6 ของ

กตการะหวางประเทศแตอยางใด คณะกรรมการแนะน�าใหอนโดนเซยหยดพกการใชโทษประหารชวต70

มาเลเซยประหารชวตผ ตองหาอยางลบๆ อยางนอย 2 รายในป 2556 รายแรกในขอหาฆาตกรรม และรายท 2 ในความผดเกยว

กบยาเสพตด ในเดอนมนาคม 2557 มาเลเซยมค�าสงศาลระงบการประหารชวตผ ตองขงทตองโทษประหารชวต ซงเปนคน

สญชาตไนจเรย ผถกตดสนในขอหาฆาตกรรมแตอางวาตนมปญหาทางจต ซงเปนประเภทบคคลทกฎหมายระหวางประเทศ

ก�าหนดใหไดรบความคมครองพเศษและหามไมใหถกลงโทษประหารชวต71

69แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล “อนโดนเซย: การประหารชวตรายท 5 ยนยนแนวโนมใหมในการประหารชวตแบบลบทนาสะพรงกลว” 18 พฤศจกายน 2556 อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/news/indonesia-fifth-execution-confirms-shocking-new-trend-secrecy-2013-11-18 . แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “อนโดนเซย: การประหารรายแรกในรอบ 4 ป “นากลวและกาวถอยหลง” 15 มนาคม 2556. อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/for-media/press-releases/indonesia-first-execution-four-years-shocking-and-regressive-2013-03-1570สรปขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชน เรองอนโดนเซย (CCPR/C/IDN/CO/1) หนา 3 วรรค 1071เนตบณฑตสภามาเลเซย “แถลงขาว | เนตบณฑตสภามาเลเซยชมเชยการด�าเนนการอยางรวดเรวของรฐในการยบยงการประหารชวตนายOsariakhi Ernest Obayangbon”, 14 มนาคม 2557 อานไดจาก http://www.malaysianbar.org.my/press_statements/press_release_%7C_the_malaysian_bar_commends_swift_action_by_the_government_in_stay_of_execution_of_death_sentence_on_osariakhi_ernest_obayangbon.html

ประเทศ ป 2550 ป 2551 ป 2553 ป 2555 การเปลยนแปลง

บรไนดารสซาลาม คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

กมพชา สนบสนน สนบสนน สนบสนน สนบสนน -

อนโดนเซย คดคาน คดคาน คดคาน งดออกเสยง คดคาน>งดออกเสยง

สาธารณรฐปชช.ลาว คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

มาเลเซย คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

เมยนมาร คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

ฟลปปนส สนบสนน สนบสนน สนบสนน สนบสนน -

สงคโปร คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

ไทย คดคาน คดคาน งดออกเสยง งดออกเสยง คดคาน>งดออกเสยง

ตมอร-เลสเต สนบสนน สนบสนน สนบสนน สนบสนน -

เวยดนาม คดคาน คดคาน คดคาน คดคาน -

26

72ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต “ส�านกงานสทธมนษยชนสหประชาชาตกงวลการกลบมาประหารชวตนกโทษครง

ใหมในสงคโปร” แถลงขาว กรงเทพฯ 22 กรกฎาคม 2557 อานไดจาก http://bangkok.ohchr.org/files/ROB%20Press%20Release%20220714.pdf . คณะกรรมการสากลเพอ

การตอตานโทษประหาร (International Commission against the Death Penalty) “แถลงการณจากคณะกรรมการสากลตอตานโทษประหาร: สงคโปรประหารนกโทษ 2 รายและ

กลบมาประหารชวตอกครงหลงหยดไปนานกวา 3 ป” เจนวา 22 กรกฎาคม2557 อานไดจาก http://www.icomdp.org/cms/wp-content/uploads/2014/07/24-ICDP-Press-

Statement_Singapore-resumes-executions-July2014.pdf73ศนยขาวสหประชาชาต “สหประชาชาตกลาว - การกลบมาใชโทษประหาร “เปนการถอยหลงครงส�าคญ” ส�าหรบสทธมนษยชนในเวยดนาม”, 9 สงหาคม 2556 อานไดจาก

http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45595#.U9CnpOOSxZg74เดอะบรไนไทม “ระยะท 1 ของค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหจะใชบงคบพรงน 1 พฤษภาคม” บนดาร เสร เบกาวน 30 เมษายน 2557 อานไดจาก http://www.bt.com.

bn/bookmarks-breaking/2014/04/30/just-phase-one-syariah-penal-code-order-be-enforced-tomorrow-may-175ศนยขาวสหประชาชาต “สหประชาชาตกงวลกบการใชโทษประหารในวงกวางภายใตกฎหมายอาญาทแกไขของบรไน” 11 เมษายน 2557 อานไดจาก http://www.un.org/apps/

news/story.asp?NewsID=47552#.U-r8fOOSxZg . คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล “บรไน: ประมวลกฎหมายอาญาฉบบใหมเปนพมพเขยวในการละเมดสทธมนษยชน” 27

มกราคม 2557 อานไดจาก http://www.icj.org/brunei-new-penal-code-a-blueprint-for-human-rights-violations/76รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review บรไนดารสซาลาม (A/HRC/27/11) หนา 8 วรรค 49, หนา10 วรรค 69, หนา11 วรรค 85, หนา 12 วรรค 99, 103

กรณลาสดเกดขนทสงคโปรซงประหารชวตผ ตองหา 2 คนทกระท�าความผดเกยวกบยาเสพตด เมอวนท 18 กรกฎาคม

2557โดยเปนการยกเลกการหยดพกการใชโทษประหารชวต 3 ปหลงเรมทบทวนกฎหมายในป 2554 ซงไดผลสรปเมอเดอน

มกราคม 255672

เมอเรวๆ น เวยดนามหนกลบมาใชวธประหารชวตอกครงหลงหยดใชไปนาน 18 เดอน โดยมการประหารชวตผ ตองขง7 รายใน

ป 2556 และ 3 รายในป 255773

4.2 การปฏบตตามกฎหมายระหวางประเทศและมาตรฐานสทธมนษยชน

4.2.1 อาชญากรรมอกฉกรรจทสด

หลายประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตก�าหนดโทษประหารชวตกบความผดบางประการทไมถอวาเปน “อาชญากรรม

อกฉกรรจทสด” ตามกฎหมายระหวางประเทศ

ประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทยงคงใชการลงโทษประหารชวต (ไดแกบรไน ดารสซาลาม อนโดนเซย สาธารณรฐ

ประชาชนลาว มาเลเซย สงคโปร ไทย และเวยดนาม) ใชโทษดงกลาวกบความผดตาง ๆ รวมถงทเกยวกบยาเสพตด เศรษฐกจ

อาวธ การทรยศ ขมขน และความสมพนธแบบสมยอมระหวางเพศเดยวกน

บรไน ดารสซาลามประกาศใชค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหฉบบป 2556 ใหม ซงครอบคลมประเภทอาชญากรรมท

สามารถถกลงโทษดวยการประหารชวตทกวางขวางกวาเดมแมวาบรไนจะพกและหยดใชการประหารชวตในทางปฏบตมา

ตงแตป 2500 กตาม ทงน การโจรกรรม การขมขน การคบช เพศสมพนธทางทวารหนก ความสมพนธทางเพศนอกสมรสส�าหรบ

ชาวมสลม การดถกถอยค�าในคมภรกระอานและฮาดท การดหมนพระผ เปนเจา การประกาศตนวาเปนศาสดาของผ ทไมใชชาว

มสลม และฆาตกรรม ถอเปนความผดทอาจถกลงโทษประหารชวตภายใตกฎหมายทแกไขใหม ประมวลกฎหมายใหมใชบงคบ

ในระยะแรกเมอวนท 1 พฤษภาคม 255774 การกลบมาใชโทษประหารชวตอกครงในประมวลกฎหมายอาญาชารอะหท�าให

ชมชนระหวางประเทศมความกงวลอยางมาก75 และไดมการกลาวถงเรองนในรายงาน UPR76 ฉบบลาสด ในระหวางการ

ทบทวนบรไนไดรบค�าแนะน�าใหตรวจสอบวาค�าสงตามประมวลกฎหมายอาญาชารอะหสอดคลองกบมาตรฐานสทธมนษยชน

ระหวางประเทศหรอไม รวมทงใหละเวนการบงคบใชบงคบโทษประหารชวตในวงกวาง โดยใหใชโทษประหารอยางจ�ากดกบ

“อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” เทานน

ในอนโดนเซย มการยนประเดนโทษประหารชวตใหศาลรฐธรรมนญทบทวนเมอป 2550 ศาลตดสนวาการใชโทษประหารชวตไม

ขดกบรฐธรรมนญแมวารฐธรรมนญจะบญญตวา “ทกคนมสทธทจะมชวตและสทธในการปกปองชวตและการด�ารงอย” ศาล

ยนยนวาโทษประหารชวตเปนโทษทใชเปนวธสดทาย และจะใชกบอาชญากรรมรายแรงเทานน แตอนโดนเซยยงคงบงคบใช

โทษประหารกบความผดเกยวกบยาเสพตดซงไมสอดคลองกบเกณฑ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” ตามมาตรฐานระหวาง

27

77CCPR/C/IDN/CO/1, อางแลว78อางแลว.79รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review สาธารณรฐปชช. ลาว (A/HRC/15/5), หนา 4 วรรค 11. รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Reviewสาธารณรฐปชช. ลาวภาคผนวก (A/HRC/15/5/Add.1) หนา 6 วรรค 1880รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review มาเลเซย (A/HRC/25/10) หนา 19, 2081รายงานระดบชาตทมาเลเซยสงใหกบคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/17/MYS/1) หนา 8 วรรค 4782รายงานระดบชาตทสงคโปรสงใหกบคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/11/SGP/1) หนา 16 วรรค 12083เดอะเนชน, “ยตการลงโทษของไทยอยางแทจรง” 2 กรกฎาคม 2555 อานไดจาก http://www.nationmultimedia.com/opinion/Ending-Thailands-impunity-for-real-30185269.htmlรายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review ไทย (A/HRC/19/8) หนา 20 วรรค para 89.2984ไทย กระทรวงยตธรรม สถตโทษประหาร (กรงเทพฯ กรมราชทณฑ 2556). อานไดจาก http://www.correct.go.th/correct2009/stat/Deathpenaltyprisoner/DeathpenaltyprisonerApr2014.pdf85A/HRC/19/8, อางแลว86รายงานระดบชาตทมาเลเซยสงใหกบคณะท�างานของคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/18/VNM/1), หนา 3 วรรค 10.87รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review เวยดนาม (A/HRC/26/6)หนา 19 วรรค 143.89, 143.90, 143.91, 143.92, 143.93, 143.94

ประเทศแตอยางใด77 คณะกรรมการสทธมนษยชนแนะน�าใหอนโดนเซยทบทวนกฎหมายเพอใหอาชญากรรมทเกยวของกบยา

เสพตดไมตองโทษประหารชวต78

สาธารณรฐประชาชนลาวรายงานในรายงาน UPR เมอเดอนพฤษภาคม 2557 วาอยระหวางพจารณาทบทวนกฎหมายอาญา

โดยมวตถประสงคทจะจ�ากดขอบเขตของอาชญากรรมทจะใชบงคบบทลงโทษประหารชวต ระหวางการทบทวนโดยรวม รฐบาล

ลาวไดรบค�าแนะน�าใหหยดพกการใชโทษประหารชวตในทางปฏบตใหกวางขวางยงขนรวมทงยกเลกโทษประหารในทกคดรวม

ถงคดอกฉกรรจ และลดโทษประหารใหเหลอโทษจ�าคก รฐบาลรบวาจะพจารณาค�าแนะน�าน 79

แมรฐบาลยนยนจะทบทวนการบงคบใชโทษประหารชวตแบบบงคบ รวมทงเตมใจทจะพจารณาหยดพกการใชโทษประหาร แต

การใชวธประหารชวตอยางตอเนองในมาเลเซยท�าใหมการพดถงเรองนในรายงาน UPR เมอป 2556 มค�าแนะน�าใหมาเลเซย

ปรบแกกฎหมายใหสอดคลองกบมาตรฐานขนต�าระหวางประเทศ โดยเฉพาะการยกเลกโทษประหารชวตแบบบงคบและโทษ

ประหารชวตส�าหรบความผดเกยวกบยาเสพตด80 มาเลเซยยนยนความตงใจจะทบทวนกฎหมายวาดวยโทษประหารชวตของ

ตน และกลาววา “ไดเรมศกษาการปฏรปการบรหารงานยตธรรมอาญาทงหมดในมาเลเซย รวมทงโทษประหารชวต” รวมทง

ตกลงจะทบทวนขอแนะน�าดงกลาว81

สงคโปรถอวาการประหารชวตเปนประเดนความยตธรรมดานอาญามากกวาจะเปนประเดนดานสทธมนษยชน และยนยน

วาการประหารชวตถกตองตามกฎหมายระหวางประเทศ รฐบาลสงคโปรแยงวาตนใชการลงโทษประหารชวตกบอาชญากรรม

อกฉกรรจทสดเทานน82 อยางไรกตาม การใชโทษประหารของสงคโปรกบอาชญากรรมทไมจ�ากดเพยงการฆาโดยเจตนา เชนกบ

อาชญากรรมยาเสพตด กลบแสดงใหเหนเปนอยางอน ตามทสงคโปรไดประหารชวตผ ตองหา 2 รายทถกตงขอหาในคดยาเสพ

ตดเมอเรวๆ น

ในการทบทวนครงลาสดของคณะกรรมการตอตานการทรมาน รฐบาลไทยกลาววาตนจะพจารณาหยดพกการใชโทษประหาร

ชวต การยกเลกโทษประหารชวตอยในรางแผนสทธมนษยชนแหงชาต ฉบบท 3 (2557-2561)83 แมวาจะมการเรมตนทด แต

ขณะนยงไมมความคบหนารปธรรมในการยกเลกโทษประหารชวตแตประการใด และมการตดสนลงโทษประหารชวตเปน

จ�านวนสงในป 2556 โดยเกอบครงหนงเปนความผดในขอหายาเสพตด84 ในการทบทวน UPR มค�าแนะน�าใหไทยหยดพกการใช

โทษประหารชวตโดยมแผนจะยกเลกโทษดงกลาวตามทรางไวในแผนสทธมนษยชนแหงชาตของตน85

หลงแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญาของเวยดนามเมอป 2552 ซงยกเลกโทษประหารชวตกบอาชญากรรม 8 ประเภทและ

ยตการบงคบใชโทษประหารชวตกบผกระท�าความผดเยาวชน เวยดนามยงประกาศในปนวาตนมแผนจะจ�ากดการบงคบใชโทษ

ประหารชวตเพมเตม86 แตแมจะมประกาศดงกลาว มการกลาวถงการเพมขนของจ�านวนครงการตดสนลงโทษรวมทงการใชบท

ลงโทษประหารชวตกบอาชญากรรมทไมใชการฆาโดยเจตนาในรายงาน UPR ฉบบลาสดเมอเดอนกมภาพนธ 2557 เวยดนาม

ไดรบค�าแนะน�าใหลดประเภทอาชญากรรมทจะถกลงโทษดวยการประหารชวตลง โดยเฉพาะอาชญากรรมเศรษฐกจและความ

ผดในขอหายาเสพตด87

28

88ตามรายงานของเครอขายเอเชยตานโทษประหาร “เมอไมมความยตธรรม” การไตสวนทไรความยตธรรมเปนปญหาส�าคญในการบงคบใชโทษประหารในเอเชย โดยมการท�ากรณ

ศกษาในอนโดนเซย มาเลเซย และสงคโปร89A/HRC/WG.6/17/MYS/1, อางแลว หนา 8 วรรค 4590A/HRC/25/10, อางแลวหนา 19 วรรค 146.108, 146.110, หนา 20 วรรค 146.112, 146.114, 146.117, 146.124.91นาย เค ชานมกาม รฐมนตรกจการตางประเทศและกฎหมาย “แถลงการณรฐมนตร โดยรฐมนตรกจการตางประเทศและกฎหมาย นาย เค ชานมกาม: การเปลยนแปลงการใชโทษ

ประหารกบความผดฆาตกรรม” สงคโปร, 9 กรกฎาคม 2555 อานไดจาก https://www.mlaw.gov.sg/content/dam/minlaw/corp/assets/documents/linkclick4dc3.pdf .

นายเตา ช ฮาน รองนายกรฐมนตร รฐมนตรประสานงานกจการความมนคงและรฐมนตรกจการในประเทศ “การขยายกรอบการควบคมยาเสพตดของเราและการทบทวนโทษ

ประหาร แถลงการณรฐมนตร โดยนายเตา ช ฮาน รองนายกรฐมนตร และรฐมนตรประสานงานกจการความมนคงและรฐมนตรกจการในประเทศ”, สงคโปร, 9 กรกฎาคม 2555

อานไดจาก http://www.mha.gov.sg/news_details.aspx?nid=MjUzMg%3D%3D-N4I1YQwYBNE%3D92กระทรวงกจการภายในสงคโปร, “แถลงการณจากกระทรวงกจการภายในตอค�าถามสอเรองโทษประหารชวต สงคโปร, 18 กรกฎาคม 2555 อานไดจาก http://www.mha.gov.sg/

news_details.aspx?nid=MzIxMg==-JKr4CnFh6eQ=93ศนยขาวสหประชาชาต “สหประชาชาตกงวลกบการใชโทษประหารในวงกวางภายใตกฎหมายอาญาทแกไขของบรไน” อางแลวคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล “บรไน:

ประมวลกฎหมายอาญาฉบบใหมเปนพมพเขยวในการละเมดสทธมนษยชน” อางแลว

4.2.2 หลกประกนการไดรบการไตสวนอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมาย

ปญหาใหญในการใชบงคบโทษประหารในเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอการใชบทลงโทษนแบบบงคบ (mandatory) กบความผด

หลายประเภทซงโดยหลกๆ แลวจะเปนความผดเกยวกบยาเสพตด โดยเฉพาะในมาเลเซย สงคโปรและไทย88 การไมใหใช

ดลยพนจในกระบวนการยตธรรมเปนการละเมดหลกประกนสทธการไดรบการไตสวนอยางยตธรรมและชอบดวยกฎหมาย

ซงเปนการบอนท�าลายเกยรตภมของระบบยตธรรมรวมทงความนาเชอถอของกระบวนการยตธรรมดวย

มาเลเซยเนนในรายงานระดบชาตของตนในการทบทวน UPR เมอป 2556 วาโทษประหารชวตใชกบอาชญากรรมอกฉกรรจ

ทสดเทานนตามทบญญตในกฎหมายและหลงจากมการใชสทธในการอทธรณทงหมดแลวเทานน โดยโตวามการใชมาตรการ

คมครองอยางเขมงวดซงสอดคลองกบขอ 6 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง89 แตแมจะม

มาตรการคมกนดงกลาว หลายรฐไดท�าค�าชแนะเกยวกบการใชโทษประหารชวตแบบบงคบอยางตอเนองของมาเลเซย90

รฐสภาสงคโปรผานการปฏรปกฎหมายในเดอนพฤศจกายน 2555 หลงทบทวนโทษประหารแบบบงคบ การเปลยนแปลง

กฎหมายตอไปนมผลบงคบใชในเดอนมกราคม 2556: (ก) โทษประหารชวตแบบบงคบจะใชกบฆาตกรรมเมอมเจตนาจะฆา

เทานน และ (ข) ผ คายาเสพตดทท�าหนาทเปนผขนยาและไดใหความรวมมออยางดกบส�านกงานปราบปรามยาเสพตดกลาง

หรอมความพการทางจตอาจไดรบประโยชนตามดลยพนจของศาลในการถกตดสนประหารชวตหรอถกจ�าคกตลอดชวตพรอม

ถกเฆยน91 มการลดการตดสนลงโทษในหลายคด ระหวางการทบทวนกฎหมายตงแตเดอนกรกฎาคม 2554 จนถงการเรมใช

กฎหมายทเปลยนแปลงในเดอนมกราคม 2556 มการหยดพกการใชโทษประหารชวต ผอยระหวางรอการลงโทษประหารชวต

ตามประมวลกฎหมายอาญาหรอกฎหมายการใชยาเสพตดในทางทผด ไดรบอนญาตใหยนค�ารองขอใหตดสนใหมเมอกฎหมาย

ใหมมผลบงคบใช การปฏรปนสงผลใหมการลดโทษประหารชวตใน 9 คด92 แตแมจะมการปฏรปกฎหมาย ดานอนๆ ของ

ประมวลกฎหมายอาญาฉบบแกไขใหม เชน การบงคบใชโทษประหารชวตกบความผดขอหายาเสพตดและการลงโทษประหาร

ชวตแบบบงคบกบความผดบางประการยงเปนประเดนทนากงวล

4.2.3 การหามทรมาน หรอปฏบตหรอลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร

การถกขวางดวยกอนหนจนเสยชวตถอเปนการทรมานหรอการปฏบตหรอลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร

ตามกฎหมายระหวางประเทศ ค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหป 2556 ทน�ามาใชเมอเรวๆ นในบรไน ดารสซาลาม

ก�าหนดใหการถกขวางดวยกอนหนเปนวธลงโทษอาชญากรรมทางเพศ ไมเพยงแตสาระของกฎหมายใหมจะไมสอดคลองกบ

เกณฑ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” เทานน แตการถกขวางดวยกอนหนจนเสยชวตยงไมสอดคลองกบขอหามการทรมานหรอ

การปฏบตหรอลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร ดวย93

ในขณะน บรไน ดารสซาลาม มาเลเซยและสงคโปรประหารชวตดวยการแขวนคอ อนโดนเซย สาธารณรฐประชาชนลาว ใชวธ

ยงเปา สวนไทยและเวยดนามใชวธฉดยา

29

94เดอะจาการตาโกลบ, “รฐบาลอาเจะหเอาโทษการถกขวางดวยกอนหนออกจากรางกฎหมาย” บนดา อาเจะห 12 มนาคม 2556 อานไดจาก http://www.thejakartaglobe.com/

news/aceh-government-removes-stoning-sentence-from-draft-bylaw/95สรปขอสงเกตจากรายงานเบองตนเกยวกบไทย ของคณะกรรมการตอตานการทรมาน (CAT/C/THA/CO/1) หนา 11 วรรค 2396แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหาร 2556: ความลบปกคลมการประหารชวตในเอเชยแปซฟก” 27 มนาคม 2557 อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/for-media/

press-releases/death-penalty-2013-shroud-secrecy-around-executions-asia-pacific-2014-03-2797รายงานของผรายงานพเศษวาดวยการทรมานหรอการปฏบตหรอลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย�ายศกดศร: การเดนทางไปอนโดนเซย (A/HRC/7/3/Add.7) หนา 27

วรรค 8998รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review สงคโปร (A/HRC/18/11)99แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลพมพรายงานเรองความลบในการใชโทษประหารชวตในสงคโปร ชอ “สงคโปร – โทษประหารชวต ยอดการประหารชวตทปดลบ” ซงรายงานการขาด

ความโปรงใสในการประหารชวตและสถตเกยวกบการตดสนประหารชวตหรอการประหารชวต 100A/HRC/26/6, อางแลว หนา 20 วรรค 143.113101ไทยถอนขอสงวนสทธในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองของตนในป 2555.

มความกาวหนาบางประการทอาเจะห อนโดนเซย โดยเฉพาะการเลกใชวธขวางดวยกอนหนในการประหารชวตผถกตดสนวา

คบช ในป 2552 สภานตบญญตออกกฎหมายลกทน�ามาบทบญญตชารอะหมาใชแทนประมวลกฎหมายอาญาบางสวน ซง

ก�าหนดใหลงโทษผ เปนช ดวยวธเหยมโหดเชน ใชกอนหนขวางใหตาย แตกฎหมายลกถกสงกลบมาใหสภานตบญญตทบ

ทบทวนเนองจากมการวพากษวจารณอยางมาก กอนทรฐบาลประจ�าจงหวดจะปฏเสธ นบแตนน บทบญญตการใชกอนหน

ขวางจนเสยชวตจงถกยกออกจากรางกฎหมายทไดรบการแกไข94

ในสงเกตการณทเปนขอสรปเกยวกบประเทศไทย คณะกรรมการตอตานการทรมานรบทราบวาไทยไดทบทวนและลดการใชโซ

ตรวนลามในเรอนจ�า แตไดใหค�าแนะน�าเฉพาะแกไทยวาควรยตการใชโซตรวนลามนกโทษในแดนประหารตลอด 24 ชวโมง95

4.2.4 ความโปรงใสและมาตรการคมกนอน

ขอมลการใชโทษประหารชวตยงไมชดเจนในหลายประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะในสาธารณรฐประชาชนลาว

มาเลเซย สงคโปร และเวยดนาม ซงไมมการเผยแพรตวเลขการบงคบใชการลงโทษประหารชวต ยงคงมการประหารชวตอยาง

ลบๆ ในบางประเทศโดยไมมการแจงลวงหนาโดยเฉพาะในอนโดนเซย มาเลเซยและเวยดนาม96

ในการเดนทางไปเยอนอนโดนเซยเมอป 2550 ผรายงานพเศษเรองการทรมานขอใหอนโดนเซยยตการด�าเนนการประหารชวต

อยางลบๆ ของตน97

มการพดถงการไรความโปรงใสในการลงโทษดวยการประหารชวตในรายงาน UPR ฉบบลาสดของสงคโปรเมอป 2554

ทามกลางค�าแนะน�าตางๆ หนงในค�าแนะน�าคอรฐบาล “ควรจดหาสถตและขอมลขอเทจจรงอนทเกยวกบการบงคบใชโทษ

ประหารชวตใหสาธารณชนทราบ”98 นบตงแตนน กรมราชทณฑสงคโปรไดเผยแพรสถตการประหารชวตในรายงานสถตประจ�า

ปของตน (ตงแตป 2555 เปนตนมา) แตความกงวลเรองการด�าเนนการอยางลบๆ และการขาดความโปรงใสยงคงมอยตอ

เนอง99

ในการทบทวน UPR ของเวยดนาม รฐบาลเวยดนามไดรบค�าชแนะใหตพมพขอมลชดเจนเกยวกบอตลกษณและจ�านวนผ

ตองหาทตองโทษประหารชวตในขณะน 100

4.2.5 มาตรฐานขนต�าในการคมครองกลมเปราะบาง

ทกประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมกฎหมายยกเวนไมใหลงโทษประหารชวตเดก หญงมครรภ และผ พการทางจตหรอสต

ปญญา101 แตกฎหมายของเมยนมารไมไดบญญตการคมครองผกระท�าความผดทเปนเยาวชนอยางชดเจน แมวาเมยนมารจะ

เปนภาคในอนสญญาวาดวยสทธเดกกตามและไดเพกถอนขอสงวนสทธของตนแลว และแมวาเวยดนามจะมกฎหมายทยกเวน

เดกและสตรมครรภเปนกรณเฉพาะจากโทษประหาร แตไมมขอยกเวนใหกบผ พการทางจตหรอสตปญญา ถงกระนน ประมวล

กฎหมายอาญาถอวาความพการดงกลาวลดทอนสภาพการณทอาจใชบงคบกบคดทตองโทษประหารชวต

30

102A/HRC/WG.6/17/MYS/1, อางแลว วรรค 46103รายงานระดบชาตทไทยสงใหกบคณะท�างานของคณะมนตรสทธมนษยชน (A/HRC/WG.6/12/THA/1) หนา 6 วรรค 33104ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต “บนทกภายในจากงานสมมนาผ เชยวชาญเรองการถอยหางจากโทษประหารในเอเชยตะวนออกเฉยงใต”

กรงเทพฯ 2556

4.3 การพดคยกบสาธารณชน

มาเลเซยยนยนจะเปดเผยและ “สรางสมพนธรวมทงปรกษาหารอกบสาธารณชนในเรอง [โทษประหารชวตในมาเลเซย] รวมทง

ทางเลอกทเปนไปไดอนแทนการใชโทษประหาร” อยางตอเนอง ในรายงานระดบชาตทสงกอนการท�า UPR เมอเดอนตลาคม

2556102

ในไทย กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม ประกาศเมอเดอนสงหาคม 2556 วาจะด�าเนนการศกษาและปรกษา

หารอกบสาธารณชนเรองความเปนไปไดในการยกเลกโทษประหารชวตในไทย รฐบาลไทยกลาววาตนใหความส�าคญกบการ

หารอระดบชาตในเรองน 103

4.4 ความรวมมอในระดบภมภาค

ความชวยเหลอและรวมมอในระดบภมภาคอาจเปนองคประกอบส�าคญในการสงเสรมและปกปองสทธมนษยชน กรอบของ

คณะกรรมาธการวาดวยสทธมนษยชนระหวางรฐอาเซยน (ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights)

อาจเปนประโยชนในเรองน ขอ 11 ของปฏญญาสทธมนษยชนอาเซยน ย�าวา “ทกคนมสทธตดตวแตก�าเนดในการมชวตซง

กฎหมายพงคมครอง” และ “ไมมใครพงถกลดรอนชวตยกเวนตามกฎหมายเทานน”

มการอภปรายความส�าคญของความรวมมอในระดบภมภาคในงานสมมนาผ เชยวชาญเรองโทษประหารชวตทกรงเทพฯ เมอป

2556 ประธานงานสมมนา วทต มนตาภรณ ย�าวารฐจ�าเปนตองไดรบการสนบสนนในการด�าเนนการอยางเปนรปธรรมเพอ

พฒนามาตรการและตราสารคมครองเพอเลกใชโทษประหารแบบบงคบขณะอยระหวางประกาศใชปฏญญาสทธมนษยชน

อาเซยนซงใหความคมครองสทธในการมชวต ตวแทนรฐบาลอนโดนเซยในคณะกรรมาธการวาดวยสทธมนษยชนระหวางรฐ

อาเซยน ราเฟนด ดามน กลาววาคณะกรรมาธการฯ จ�าเปนตองอภปรายเรองโทษประหารชวต104

การแบงปนประสบการณระดบชาตอาจเปนวธหนงในการระดมแรงสนบสนนเพอยกเลกโทษประหารชวต กรณทชดเจนกรณ

หนงคอกรณประสบการณของฟลปปนสขณะอยระหวางวาจะยกเลกหรอคงโทษประหารชวตไวในกฎหมายของตน นอกจากน

การมสวนรวมในระดบทวภาคในการลดหยอนโทษอาจเปนอกทางเลอกหนงในการใชแรงกดดนในระดบภมภาคเพอลดการใช

โทษประหารชวตโดยมแผนจะยกเลกในทสด ยกตวอยางเชนอนโดนเซยก�าลงท�างานรวมกบมาเลเซยกรณคนสญชาต

อนโดนเซยถกตดสนประหารชวตในมาเลเซย เปนตน

31

5. บทสรปและค�าแนะน�า

กฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศมขอจ�ากดอยางเขมงวดตอเงอนไขทอนญาตใหใชขอยกเวนตอสทธในการมชวต

ประเทศสวนใหญก�าลงถอยหางจากการใชโทษประหารชวตแมวาความคบหนาในภมภาคนจะยงคงชากวากาวยางในระดบโลก

ทมงสการยกเลกโทษประหารทงในแงของกฎหมายและการปฏบตกตาม ถงกระนน ประเทศในภมภาคนคอยๆ ถอยหางจาก

การใชโทษประหารแมจะดวยความเรวทตางกน

ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (OHCHR) ประจ�าภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมค�าแนะน�าตอไปน

ใหกบทกรฐ

1. เรงรดความพยายามในการก�าหนดการหยดพกการใชการประหารชวตทงหมดอยางเปนทางการและลดบทลงโทษ

ทงหมดโดยมเปาหมายจะยกเลกโทษประหารชวตในทสด ในหนทางทสอดคลองกบสหประชาชาต องคกรสทธมนษย

ชนระหวางประเทศและระดบภมภาค

2. ใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองซงมงเปา

ไปทการยกเลกโทษประหารชวตหากประเทศดงกลาวยงไมไดยกเลก

3. ใหโอกาสแกองคกรระหวางรฐ องคกรระหวางประเทศและระดบภมภาค รวมทงองคกรเอกชนในการเขารวมอภปราย

เกยวกบโทษประหาร

4. เขารวมในความรวมมอระดบภมภาคในเวทตางๆ เชน คณะกรรมาธการวาดวยสทธมนษยชนระหวางรฐอาเซยน

(ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights) โดยมแผนยกเลกโทษประหารอยางเปนทางการใน

ขนตอนสดทายในประเทศทเกยวของ

5. ใหมการใชโทษประหารชวตอยางจ�ากดกบอาชญากรรมทเกยวกบการฆาโดยเจตนาและใหยกเลกโทษประหารชวต

แบบบงคบจากกฎหมายทองถน

6. ใหมการปฏบตตามมาตรฐานสงสดของหลกประกนการไดรบการไตสวนอยางยตธรรมและโดยชอบดวยกฎหมาย

และเคารพบรรทดฐานของกฎหมายระหวางประเทศและสทธมนษยชนในคดทมโทษประหารชวตทกคด

7. ใหมมาตรการคมครองและปกปองกลมเปราะบางเปนพเศษ เพอไมใหมการลงโทษประหารชวตเดก สตรมครรภ และ

ผ พการทางจตหรอสตปญญา

8. ดแลใหเกดความโปรงใสในการประหารชวตแตละกรณ โดยเฉพาะใหผ ตองโทษ สมาชกในครอบครวและสาธารณชน

เขาถงขอมล และใหเผยแพรขอมลการบงคบใชโทษประหารชวตแกสาธารณชน รวมถงจ�านวนการตดสนลงโทษ

ประหารชวต การประหารชวต และผ ตองขงรอประหารชวต

9. แกไขกฎหมายทองถนเรองการสงตวผ รายขามแดนและขบบคคลออกจากเขตแดน เพอหามมใหยายคนไปยงรฐท

เสยงจะถกตดสนลงโทษใหประหารชวตอยางสง ซงถอเปนการละเมดมาตรฐานทยอมรบในระหวางประเทศ เวนแตม

การคมครองมากพอเพอปองกนมใหมการใชโทษประหารชวต และ

10. ในรฐทยกเลกโทษประหารชวตในทางปฏบต เรงรดความพยายามหยดพกการประหารชวตทงหมดอยางเปนทางการ

โดยมแผนจะยกเลกโทษประหารอยางเปนทางการในเวลาอนสมควร อยางสอดคลองกบสหประชาชาต หนวยงาน

สทธมนษยชนระหวางประเทศและระดบภมภาค

32

เอกสารแนบทาย ก ภาพรวมแตละประเทศ

ก.1 บรไน ดารสซาลาม

ในทางปฏบต บรไนเปนประเทศทยกเลกการใชโทษประหารชวต แตยงไมไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธ

พลเมองและสทธทางการเมอง พธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศซงมเปาประสงคจะยกเลกโทษประหาร หรอ

อนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตประการใด ในป

2555 บรไนลงคะแนนเสยงคดคานมตสมชชาใหญสหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวต

ขณะน ไมทราบจ�านวนผ ตองขงทตองโทษประหารชวตและมการรายงานการตดสนลงโทษประหารชวตไมกกรณเทานนในชวง

10 ปทผานมา ไมมการลงโทษประหารชวตในป 2550, 2554, 2555 และ 2556105 ไมมการด�าเนนการประหารชวตในชวง 10 ป

ทผานมา เทาททราบ การประหารชวตครงสดทายเกดขนเมอป 2500106 วธประหารชวตคอแขวนคอหรอใชกอนหนขวางใหตาย

รายละเอยดความผดทอาจถกลงโทษใหประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาของบรไน กฎหมายความมนคงภายในบรไน

กฎหมายการใชยาในทางทผด บรไน และค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหฉบบป 2556 ทเพงน�ามาใชเมอไมนาน ความ

ผดดงกลาวรวมถงการกระท�าตอตานพระราชวงศ ฆาตกรรม การลกพาตวเพอเรยกคาไถ ความผดเกยวกบอาวธปน ความผด

เกยวกบยาเสพตด ความผดทางเพศทไมใชกบคสมรสและการมเพศสมพนธทางทวารหนกซงสวนใหญมโทษประหารชวตแบบ

บงคบ

บคคลอายต�ากวา 18 ปขณะกออาชญากรรม สตรมครรภ และผ พการทางจตหรอมขอบกพรองไดรบยกเวนจากโทษประหาร

ชวต สามารถรองขอความเมตตาไดจากสลตานตามบทบญญตมาตรา 9 ของรฐธรรมนญ ซงเขยนไววา “สมเดจพระราชาธบด

และยาง ด-เปตวน สามารถใชอ�านาจอยางสมบรณในดลยพนจของตน” ในการอภยโทษ พกโทษ หรอลงโทษดวยรปแบบท

รนแรงนอยกวาแทน มาตรา 244 ของประมวลวธพจารณาความอาญามรายละเอยดขนตอนการขออภยโทษ107

การน�าค�าสงประมวลกฎหมายอาญาชารอะหฉบบป 2556 (โดยจะมการด�าเนนการเปนระยะตงแตพฤษภาคม 2557 จนถง

พฤษภาคม 2559) เปนการถอยหลงเขาคลองในแงสถานะของบรไนในสวนของโทษประหารชวต ค�าสงประมวลกฎหมายอาญา

ชะรอะหฉบบป 2556 ขยายองคความผดทสามารถถกลงโทษดวยการประหารชวตออกไป เกบโทษประหารชวตไวใชกบการกระ

ท�าทไมเขาเกณฑ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” วธลงโทษดวยการใชกอนหนขวางยงถอวาสวนทางกบกฎหมายระหวาง

ประเทศดวย108

105ยกมาจากแอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2550 (ลอนดอน, 2551), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2551 (ลอนดอน,

2552), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2552 (ลอนดอน, 2553), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2553 (ลอนดอน,

2554), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2554 (ลอนดอน, 2555), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2555 (ลอนดอน,

2556), แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, การตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว106แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกใชโทษประหารในทางปฏบต” อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/death-penalty/countries-

abolitionist-in-practice107บรไน, ประเดนในรฐธรรมนญของบรไน ดารสซาลาม, ประเดนในรฐธรรมนญI (รฐธรรมนญของบรไน ดารสซาลาม) (1984) และประเดนในรฐธรรมนญII (การสบสนตตวงศและ

ขนครองราชย) (1959).., ประมวลวธพจารณาอาญาของบรไน ดารสซาลาม (1951)108ศนยขาวสหประชาชาต “สหประชาชาตกงวลกบการใชโทษประหารในวงกวางภายใตกฎหมายอาญาทแกไขของบรไน”,อางแลวคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล “บรไน:

ประมวลกฎหมายอาญาฉบบใหมเปนพมพเขยวส�าหรบการละเมดสทธมนษยชน”, อางแลว

33

ก.2 อนโดนเซย

อนโดนเซยยงคงใชโทษประหารชวต โดยไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

และอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตยงไมไดให

สตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ ในป 2555 อนโดนเซยงดออกเสยงในการลงคะแนนรบรองมต

ของสมชชาใหญสหประชาชาตวาดวยการหยดพกการใชโทษประหารชวต มาตรา 28 ของรฐธรรมนญสาธารณรฐอนโดนเซย

บญญตเรองสทธการมชวต สทธการไดรบการยอมรบและการคมครองตามกฎหมาย สทธมนษยชนขนพนฐานทไมพงถกลดรอน

และความผกพนของรฐในการปฏบตตามสทธมนษยชนขนพนฐานไวชดเจน109

ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 มผ ตองขง 149 รายทตองโทษประหารชวต มการตดสนประหารชวตในคดใหมทกปอยางนอยในชวง

7 ปทผานมา110 อนโดนเซยไมมการประหารชวตในชวงป 2552-2555 แตกลบมาประหารชวตผ ตองขง 5 รายทกระท�าผดฐาน

ฆาตกรรมและคายาเสพตดอกครงในป 2556111 ไมมการประหารชวตรายใดในป 2556 ทมการประกาศกอนลงมอด�าเนนการ112

คณะกรรมการสทธมนษยชนรสกเสยใจทอนโดนเซยกลบมาประหารชวตผ ตองขงอกครงและยงคงลงโทษประหารชวตใน

อาชญากรรมเกยวกบยาเสพตดซงไมเขาเกณฑ “อาชญากรรมอกฉกรรจทสด” แตอยางใด113

อนโดนเซยประหารชวตดวยวธยงเปา รายละเอยดความผดทถกลงโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาอนโดนเซย

กฎหมายยาเสพตดอนโดนเซย และกฎหมายอนโดเชยวาดวยศาลสทธมนษยชน ความผดดงกลาวไดแกอาชญากรรมทท�าลาย

ความมนคงของรฐ การเอาชวตผ อน โจรสลด(piracy) ความผดเกยวกบยาเสพตด การกอการราย และอาชญากรรมตอ

มนษยชาต ไมมการลงโทษประหารชวตแบบบงคบในอนโดนเซย

บคคลทมจตบกพรองและจตไมปกต ผ มอายต�ากวา 16 ปขณะกออาชญากรรมและสตรมครรภไดรบยกเวนจากโทษประหาร

ชวต รายละเอยดการขออภยโทษจากประธานาธบดอยในมาตรา 14.1 แหงรฐธรรมนญสาธารณรฐอนโดนเซย ซงระบวา

“ประธานาธบดสามารถผอนปรนโทษและฟนฟหลงพจารณาความเหนของศาลฎกา”

มการยนเรองโทษประหารชวตใหศาลรฐธรรมนญพจารณาเพอทบทวนทางกฎหมายเมอเดอนกรกฎาคม 2555 ศาลตดสนวา

โทษประหารชวตไมขดตอรฐธรรมนญ ศาลยนยนวาโทษประหารชวตถอเปนวธสดทายและจะใชกบอาชญากรรมรายแรงเทานน

อนโดนเซยปฏเสธค�าแนะน�าขณะมการทบทวน UPR เมอเดอนพฤษภาคม 2555 ทขอใหหยดพกการใชโทษประหารอยางเปน

ทางการ114

ในอาเจะห สภานตบญญตเหนชอบกฎหมายลกจ�านวนหนงซงจะน�าบทบญญตของชารอะหมาใชแทนองคประกอบในประมวล

กฎหมายอาญาโดยจะมการตดสนลงโทษทรนแรง เชน ใชกอนหนขวางผคบชจนตาย115 แตหลงจากทรฐบาลจงหวดปฏเสธ

ลงชอหรอใชกฎหมายลกดงกลาว รฐบาลอาเจะหจงตองถอดบทบญญตการใชกอนหนขวางผกระท�าความผดฐานคบชจนตาย

ออกจากกฎหมายในทสด

109อนโดนเซย, รฐธรรมนญสาธารณรบอนโดนเซย (2488)110ยกมาจากแอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2550,การตดสนและประหารชวตในป 2551, การตดสนและประหารชวตในป 2552, การตดสนและ

ประหารชวตในป 2553, การตดสนและประหารชวตในป 2554, การตดสนและประหารชวตในป 2555, การตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว111แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลวหนา 23.“อนโดนเซย: การประหารชวตรายท 5 ยนยนเทรนดการประหารแบบลบทนาสะพรงกลว”

อางแลว, “อนโดนเซย: การประหารรายแรกในรอบ 4 ป “นากลวและกาวถอยหลง” อางแลว112อางแลว113CCPR/C/IDN/CO/1, อางแลว114รายงานคณะท�างานทบทวน Universal Periodic Review: ความเหนทเปนขอสรปและ/หรอค�าแนะน�าความผกพนแบบสมครใจและค�าตอบของรฐทน�ามาพจารณาทบทวน (A/

HRC/21/7/Add.1), หนา 3, วรรค 6.6115ฮวแมนไรทวอช,“อนโดนเซย: กฎหมายอาเจะหฉบบใหมก�าหนดการทรมาน”, นวยอรก 11 ตลาคม 2552. อานไดจาก http://www.hrw.org/news/2009/10/11/indonesia-new-

aceh-law-imposes-torture

34

116ยกมาจากแอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2550,การตดสนและประหารชวตในป 2551, การตดสนและประหารชวตในป 2552, การตดสนและ

ประหารชวตในป 2553, การตดสนและประหารชวตในป 2554, การตดสนและประหารชวตในป 2555, การตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว117แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกใชโทษประหารในทางปฏบต” อางแลว118สาธารณรฐประชาชนลาว, กฎหมายวธพจารณาความอาญา (2547)

ก.3 สาธารณรฐประชาชนลาว

สาธารณรฐประชาชนลาวยกเลกการใชโทษประหารชวตในทางปฏบต และยงไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวย

สทธพลเมองและสทธทางการเมอง ตลอดจนอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรม

และย�ายศกดศร แตยงไมไดใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ อกทงงดออกเสยงรบรองมต

สมชชาใหญสหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวตดวย ขณะน ลาวยงไมมบทบญญตในรฐธรรมนญวาดวย

เสรภาพขนพนฐานหรอสทธในการมชวต

มผคนอยางนอย 92 รายทตองโทษประหารชวต ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 มการตดสนลงโทษประหารชวตใหมในป 2551,

2553, 2555 และ 2556116 อยางไรกตาม ไมมการประหารชวตใครนบแตป 2532117 วธประหารชวตคอยงเปา ความผดทอาจ

ตองโทษประหารชวตมรายละเอยดอยในกฎหมายอาญาของสาธารณรฐประชาชนลาวและกฎหมายการพฒนาและคมครองผ

หญง ความผดดงกลาวรวมถงการทรยศ ขบถ อนตรายตอผลประโยชนของชาต ฆาตกรรม และความผดเกยวกบยาเสพตด

ขณะน ลาวใชโทษประหารชวตแบบบงคบกบการผลต คา และบรโภคหรอครอบครองยาเสพตดในจ�านวนทก�าหนด

ผกระท�าความผดทอายต�ากวา 18 ปขณะกระท�าความผด ผกระท�าความผดทมจตบกพรองและสตรมครรภไดรบยกเวนจากโทษ

ประหารชวต ตามมาตรา 107 ของประมวลวธพจารณาความอาญาของสาธารณรฐประชาชนลาว วาดวยการใชโทษประหาร

ชวต “ผ ตองโทษประหารมสทธขอใหประธานาธบดแหงรฐยกโทษภายใน 30 วนนบจากวนทในค�าสงหรอนบจากวนทไดรบแจง

ค�าสงดงกลาว”118

ยงไมมการปฏรปโทษประหารชวตในสาธารณรฐประชาชนลาวในชวงไมกปมานแตอยางใด

35

ก.4 มาเลเซย

มาเลเซยเปนรฐทยงคงเกบโทษประหารชวตไวใช โดยไมไดสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง พธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศหรออนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการ

ลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตประการใด นอกจากน มาเลเซยยงออกเสยงคดคานการรบรองมตสมชชา

ใหญสหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวต บทบญญตในรฐธรรมนญของรฐบาลกลางมาเลเซยเรองเสรภาพ

ของบคคล มาตรา 5 ระบวา “ไมมใครพงถกลดรอนชวตหรอเสรภาพสวนบคคลยกเวนกรณทเปนไปตามกฎหมาย”119

ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 มนกโทษประหารชวต 992 คน มการตดสนลงโทษประหารชวตใหมกวา 60 รายทกปในชวง 6 ปท

ผานมา (อยางนอย 69 รายในป 2552 อกอยางนอย 114 รายในป 2553 อยางนอย 108 รายในป 2554 อยางนอย 60 รายในป

2555 อยางนอย 76 รายในป 2556) มการประหารชวตอยางนอย 2 รายในป 2556 แตความลบในการประหารชวตท�าใหยากจะ

ประมาณการจ�านวนผถกประหาร120 ในป 2556 ม 4 รายททราบวาไดรบการลดหยอนโทษและอก 2 รายถกปลอยตว121

มาเลเซยประหารชวตดวยการแขวนคอ รายละเอยดความผดทถกลงโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญามาเลเซย

กฎหมายความมนคงภายในมาเลเซย กฎหมายจบตวเรยกคาไถมาเลเซย กฎหมายอาวธปนมาเลเซย (เพมบทลงโทษ) และ

กฎหมายยาอนตรายมาเลเซย โดยมการลงโทษประหารชวตแบบบงคบกบความผดจากการฆาตกรรม การใชอาวธปน การ

ลกลอบคายาอนตราย และความผดทกระท�าตอประมขแหงรฐ

หญงมครรภ เดก และผ มจตไมปกตไดรบยกเวนไมตองโทษประหารชวต มการก�าหนดอ�านาจในการยกโทษจากยาง ด-เปตวน

อากอง ในมาตรา 42 ของรฐธรรมนญแหงรฐบาลกลางมาเลเซย ซงระบวาด-เปตวน อากอง ม “อ�านาจจะยกโทษ ยกเลกโทษ

และพกโทษในทกความผดทกอในรฐของตน” มขอความคลายๆ กนเขยนไวในมาตรา 300 และ 301 ของประมวลวธพจารณา

ความอาญาของมาเลเซยดวย สวนรายละเอยดโทษประหารชวตอยในมาตรา 281 ของประมวลวธพจารณาความอาญา

มาเลเซย ซงก�าหนดขนตอนการอทธรณและการด�าเนนการประหารชวต122

ในรายงานระดบชาตทสงในกรณทบทวน UPR ครงลาสด รฐบาลมาเลเซยกลาววาตนไดตรวจสอบการจดการงานยตธรรม

อาญาในมาเลเซยอยางเบดเสรจ ซงรวมถงโทษประหารชวต และตกลงจะพจารณาค�าแนะน�าของ UPR ซงรวมถงการหยดพก

การใชโทษประหารโดยมแผนการจะยกเลกในทสด123

119มาเลเซย, รฐธรรมนญประเทศมาเลเซย, แกไขเพมเตมป 2550 (2500)120แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว, หนา 24121อางแลว 122มาเลเซย, ประมวลวธพจารณาความอาญา, แกไขเพมเตมป 2549 (2542)123/HRC/25/10, อางแลว

124เมยนมาร, รฐธรรมนญสาธารณรฐสหภาพเมยนมาร (2551)125ศนยขาวสหประชาชาต “ส�านกงานสทธสหประชาชาตชมเชยเมยนมารทลดหยอนโทษประหารชวตทงหมด” อางแลว126A/HRC/17/9, อางแลว127A/HRC/WG.6/10/MMR/1, อางแลว

ก.5 เมยนมาร

เมยนมารยกเลกการใชโทษประหารชวตในทางปฏบต แตยงไมไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและ

สทธทางการเมอง พธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศหรออนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอ

การลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตประการใด นอกจากน เมยนมารยงคดคานการรบรองมตสมชชาใหญ

สหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวต มบทบญญตในรฐธรรมนญของสาธารณรฐเมยนมารวาดวยสทธในการ

มชวต โดยมาตรา 353 กลาววา “ไมมสงใดทจะท�าใหชวตและเสรภาพสวนบคคลของใครกตามตองตกอยในอนตราย ยกเวน

กรณทเปนไปตามกฎหมาย”124

การประหารนกโทษรายสดทายในเมยนมารเทาททราบคอเมอป 2531 ทางการพมาประกาศเมอวนท 2 มกราคม 2557 วาการ

ตดสนประหารชวตทงหมดทเหลออยในประเทศ ไดรบการลดหยอนโทษ125 เมยนมารประหารนกโทษดวยวธแขวนคอ แมจะหยด

พกการใชโทษประหารในเชงปฏบต แตแทบไมมความคบหนาในการยกเลกกฎหมายอยางเปนทางการ ศาลชนตนยงคงตดสน

ประหารชวตตอเนอง126 รายละเอยดความผดทตองโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาเมยนมาร กฎหมายยาเสพ

ตดเมยนมาร และกฎหมายสารออกฤทธตอจตประสาท กฎหมายหามการคามนษยเมยนมาร โดยมบทลงโทษประหารชวตแบบ

บงคบกบความผดฆาตกรรมและความผดขอหายาเสพตด

หญงมครรภและผ ปวยทางจตไดรบยกเวนจากโทษประหารชวต แตยงไมมบทบญญตเฉพาะทคมครองเดกแมวาเมยนมารจะ

เปนภาคอนสญญาสทธเดกและไดถอนขอสงวนสทธของตนแลวกตาม มาตรา 54 แหงประมวลกฎหมายอาญาระบวาในทกคด

ทตดสนประหารชวต ประธานาธบดสามารถลดหยอนโทษใหเปนการลงโทษรปแบบอนตามทบญญตไวในประมวลโดยไมตอง

ไดรบค�ายนยอมจากผกระท�าความผด

ในรายงานระดบชาตทเมยนมารน�าสงในการตรวจสอบ UPR ครงสดทาย รฐบาลกลาววาตนไมไดประหารชวตใครนบตงแตป

2531 แมจะมการลงโทษตามกฎหมาย กอนจะชใหเหนการลดหยอนโทษแกผ ตองโทษประหารชวต127

37

128สงคโปร, รฐธรรมนญสาธารณรฐสงคโปร (2508)129กระทรวงกจการภายในสงคโปร, “แถลงการณจากกระทรวงกจการภายในตอค�าถามสอเรองโทษประหารชวต สงคโปร, อางแลว, สงคโปร กระทรวงกจการภายใน สถตกจการ

เรอนจ�าสงคโปรประจ�าป 2555 (สงคโปร กจการเรอนจ�าสงคโปร 1 กมภาพนธ 2555).อานไดจาก http://www.prisons.gov.sg/content/dam/sps/publication_latest/2012%20

Prisons%20Annual%20Statistics%20Release%201%20กพ%202012.pdf .สงคโปร กระทรวงกจการภายใน สถตกจการเรอนจ�าสงคโปรประจ�าป 2556 (สงคโปร กจการเรอน

จ�าสงคโปร 30 มกราคม 2556) อานไดจาก http://www.prisons.gov.sg/content/dam/sps/publication_latest/2013%20Singapore%20Prison%20Service%20Annual%20

Statistics%20Release.pdf. สงคโปร กระทรวงกจการภายใน สถตกจการเรอนจ�าสงคโปรประจ�าป 2557 (สงคโปร กจการเรอนจ�าสงคโปร 11 กมภาพนธ 2557).อานไดจาก

http://www.prisons.gov.sg/content/dam/sps/publication_latest/PRIS%20Annual%20Statistics%20Press%20Release%202014_FINAL%20Approved%2010%20Feb.pdf130กระทรวงกจการภายในสงคโปร, “แถลงการณจากกระทรวงกจการภายในตอค�าถามสอเรองโทษประหารชวต” อางแลว131สงคโปร, ประมวลวธพจารณาความอาญา, แกไขเพมเตมป 2555 (2553)132นาย เค ชานมกาม รฐมนตรกจการตางประเทศและกฎหมาย “แถลงการณรฐมนตร โดยรฐมนตรกจการตางประเทศและกฎหมาย นาย เค ชานมกาม: การเปลยนแปลงการใช

โทษประหารกบความผดฆาตกรรม” อางแลว . นายเตา ช ฮาน รองนายกรฐมนตร รฐมนตรประสานงานกจการความมนคงและรฐมนตรกจการในประเทศ “การขยายกรอบการ

ควบคมยาเสพตดของเราและการทบทวนโทษประหาร แถลงการณรฐมนตร โดยนายเตา ช ฮาน รองนายกรฐมนตร และรฐมนตรประสานงานกจการความมนคงและรฐมนตรกจการ

ในประเทศ”, อางแลว

ก.6 สงคโปร

สงคโปรเปนรฐทยงคงเกบโทษประหารชวตไวใช และไมไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง พธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ หรออนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการ

ลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตประการใด นอกจากน สงคโปรยงคดคานการรบรองมตสมชชาใหญ

สหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวต รฐธรรมนญสงคโปรรบรองเสรภาพของบคคล มาตรา 9 ระบวา “ไมม

ใครพงถกลดรอนชวตหรอเสรภาพสวนบคคลยกเวนทเปนไปตามกฎหมาย”128

ณ วนท 18 กรกฎาคม 2557 มนกโทษตองโทษประหารชวต 22 คน มการตดสนลงโทษประหารชวตใหมหลายรายในแตละปใน

ชวง 5 ปทผานมาเปนอยางนอย129 ในการทบทวนกฎหมายโทษประหารชวตเมอป 2555 มการหยดประหารชวต ซงกลบมา

ด�าเนนการใหมอกครงในเดอนกรกฎาคม 2557 เมอมการประหารชวตผ ตองหาคดยาเสพตด 2 ราย นอกจากน มการลดหยอย

โทษตางๆ ในป 2555130

สงคโปรประหารชวตดวยการแขวนคอ รายละเอยดความผดตองโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาสงคโปร

กฎหมายการใชยา ทผดของสงคโปร กฎหมายความมนคงภายในสงคโปร กฎหมายความผดเกยวกบอาวธปนของสงคโปร

กฎหมายกองก�าลงตดอาวธสงคโปร กฎหมายกอการรายสงคโปร (ปราบปรามการระเบด) และกฎหมายจบตวเรยกคาไถ

สงคโปร โดยมการลงโทษประหารชวตแบบบงคบกบความผดเกยวกบโจรสลด ฆาตกรรม การขน/ผลต/น�าเขาหรอสงออกยาเสพ

ตดในจ�านวนทก�าหนด อาวธปน และการวางระเบดของผ กอการราย

เดกอายต�ากวา 18 ป หญงมครรภ และผ มจตไมสมประกอบไดรบยกเวนไมตองโทษประหารชวต มาตรา 22P ของรฐธรรมนญ

ใหอ�านาจประธานาธบดในการยกโทษและใหอยการสงสดออกความเหนในกรณดงกลาว ในท�านองเดยวกน มาตรา 333 ของ

ประมวลวธพจารณาความอาญาสงคโปรใหอ�านาจประธานาธบดในการยกโทษ ระงบ หรอยกเลกค�าตดสน131

รฐสภาสงคโปรปฏรปกฎหมายเมอเดอนพฤศจกายน 2555 โดยเปลยนแปลงกฎหมายดงน (1) โทษประหารแบบบงคบขณะนใช

กบกรณฆาตกรรมทมเจตนาจะฆาเทานน และ (2) ผ คายาเสพตดทท�าหนาทเปนเพยงผขนและไดใหความรวมมออยางดกบ

ส�านกงานปราบปรามยาเสพตดกลางหรอมความพการทางจตอาจไดรบประโยชนตามดลยพนจของศาลทจะถกตดสนประหาร

ชวตหรอจ�าคกตลอดชวตพรอมถกเฆยน132

38

133ไทย,รฐธรรมนญไทยฉบบชวคราว (2557)134ไทย กระทรวงยตธรรม สถตโทษประหาร อางแลว ไทย กระทรวงยตธรรม สถตงานยตธรรมประจ�าป ประเทศไทย ป 2556(กรงเทพฯ กรมราชทณฑ 2556). หนา 13 อานได

จากhttp://e-doc1300.m-society.go.th/article_attach/11971/16230.pdf135ไทย, ประมวลวธพจารณาความแพงประเทศไทย (2477)

ก.7 ไทย

ไทยเปนรฐทยงคงโทษประหารชวตไว และไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

และอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร แตยงไมไดให

สตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ ในป 2555 ไทยเปลยนทาทจากทเคยคดคานมางดออกเสยงใน

การรบรองมตสมชชาใหญสหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวตแทน รฐธรรมนญมบทบญญตวาดวยสทธและ

เสรภาพสวนบคคล มาตรา 32 ระบวา “บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกายการทรมาน ทารณกรรม หรอการ

ลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมจะกระท�ามไดแตการลงโทษตามค�าพพากษาของศาลหรอตามทกฎหมายบญญต

ไมถอวาเปนการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมตามความในวรรคน”

ขณะเขยนรายงานฉบบน มการระงบใชรฐธรรมนญฉบบป 2550 (พ.ศ.2550) หลงเกดรฐประหารเมอวนท 22 พฤษภาคม 2557

รฐธรรมนญชวคราวทประกาศใชเมอเดอนกรกฎาคม 2557 ระบวา “ภายใตบงคบบทบญญตแหงรฐธรรมนญน ศกดศรความ

เปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาค บรรดาทชนชาวไทยเคยไดรบการคมครองตามประเพณการปกครองประเทศไทย

ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและตามพนธกรณระหวางประเทศทประเทศไทยมอยแลว ยอมได

รบการคมครองตามรฐธรรมนญน”133

มผถกตดสนประหารชวตอยางนอย 612 ราย ณ วนท 30 มถนายน 2557 โดยมการตดสนประหารชวตคนถง 294 รายในป

2556 เพยงปเดยว134 แตยงไมมการประหารชวตใครนบตงแตป 2552 ซงเปนปทมการประหารชวตนกโทษ 2 ราย ไทยประหาร

ชวตดวยการฉดยา รายละเอยดความผดทตองโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาไทย ซงรวมความผดตอพระ

ราชวงศ ความมนคงและเสรภาพภายนอกและภายใน ความผดทางเพศทท�าใหเสยชวต โทษประหารชวตแบบบงคบจะใชกบ

ฆาตกรรม ความผดตอพระราชวงศ ความผดเกยวกบเรองเพศทท�าใหเสยชวตและหนวงเหนยวเสรภาพ

เดกอายต�ากวา 18 ป ผ มจตใจผดปกต โรคจต หรอความเจบปวยทางจต และหญงมครรภ ไดรบยกเวนจากโทษประหารชวต

มาตรา 259-262 ของประมวลวธพจารณาความอาญาก�าหนดขนตอนการยกโทษ ลดหยอนโทษ และลดค�าตดสน135

การยกเลกโทษประหารอยในรางแผนสทธมนษยชนแหงชาตฉบบท 3 ส�าหรบป 2557-2561 กรมคมครองสทธและเสรภาพ

กระทรวงยตธรรม จะศกษาและหารอสาธารณะเรองความเปนไปไดในการยกเลกโทษประหารในไทย

39

136เวยดนาม, รฐธรรมนญสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม, แกไขเพมเตมป (2535)137แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว, หนา 28138เวยดนาม, ประมวลวธพจารณาความอาญาของสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม, (2546)139แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลการตดสนและประหารชวตในป 2556, อางแลว

ก.8 เวยดนาม

เวยดนามเปนรฐทยงคงโทษประหารชวตไว และไดใหสตยาบนตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการ

เมองรวมทงลงนามในอนสญญาตอตานการทรมานและการประตบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรมและย�ายศกดศร

แตยงไมไดใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ เวยดนามงดออกเสยงในการรบรองมตสมชชา

ใหญสหประชาชาตเรองการหยดพกการใชโทษประหารชวต บทท 5 ของ รฐธรรมนญสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนามพดถงสทธ

ขนพนฐานของพลเมอง ซงรวมถงสทธในการมชวต136

ณ วนท 8 พฤศจกายน 2556 มผ ตองโทษประหารชวต 678 ราย บางคราว มการตดสนลงโทษประหารชวตในการไตสวนคนหม

มาก ในป 2556 มผคนอยางนอย 148 รายทถกตดสนประหารชวต137 เวยดนามใชวธฉดยาในการประหารชวต รายละเอยด

ความผดทตองโทษประหารชวตอยในประมวลกฎหมายอาญาเวยดนาม ซงรวมถงการทรยศ จารกรรม ขบถ กอการราย

ฆาตกรรม ขมขน ลกลอบน�าเขา ฉอโกง และความผดเกยวกบยาเสพตด แตไมมโทษประหารชวตแบบบงคบ

ผ ตองหาเยาวชน สตรมครรภและหญงใหนมเดกต�ากวา 36 เดอนไดรบยกเวนจากโทษประหารชวต รายละเอยดขนตอนการ

พจารณาตดสนใหประหารชวตกอนท�าการประหาร อยในมาตรา 258 ของประมวลวธพจารณาความอาญาเวยดนาม138

การเปลยนแปลงระเบยบของสหภาพยโรปวาดวยการคาอปกรณและสารทสามารถใชกบการลงโทษประหารชวต สงผลใหยาท

ใชฉดใหนกโทษเสยชวตขาดตลาด ดงนน จงมการหยดประหารชวตชวคราวในป 2555 กอนจะกลบมาเรมด�าเนนการใหมในป

ตอมา139 ขณะน มค�าแนะน�าใหใชทมแมนปนในการประหารชวตผคนอกครง เวยดนามไมเผยแพรตวเลขเกยวกบการบงคบใช

โทษประหารชวตของตน

40

เอกสารแนบทาย ข ตวบงชทางกฎหมายในหมรฐภาค

ตาราง ข.1 รฐภาคทใหสตยาบนตอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง (OP2 - ICCPR) และไดยกเลกโทษประหารชวตกบอาชญากรรมทกประเภท

รฐภาค

พธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศ140

ยกเลกโทษประหาร

ชวตกบอาชญากรรม

ทกประเภท141

ยกเลกโทษประหารชวต

กบอาชญากรรมปกต142ลงนามการใหสตยาบน, การภาคยานวต

การสบสทธ

อฟกานสถาน

แอลบาเนย 17 ต.ค. 2550 2550

แอลจเรย

อนดอรรา 5 ส.ค. 2545 22 ก.ย. 2549 2533

แองโกลา 24 ก.ย. 2556 2535

แอนตกาและบารบดา

อารเจนตนา 20 ธ.ค. 2549 2 ก.ย. 2551 2551

อารเมเนย 2546

ออสเตรเลย 2 ต.ค. 2533 2528

ออสเตรย 8 เม.ย. 2534 2 ม.ค. 2536 2511

อาเซอรไบจาน 22 ม.ค. 2542 2541

บาฮามาส

บาหเรน

บงกลาเทศ

บารเบโดส

เบลารส

เบลเยยม 12 ก.ค. 2533 8 ธ.ค. 2541 2539

เบลซ

เบนน 5 ก.ค. 2555

ภฏาน 2547

โบลเวย 12 ก.ค. 2556 2552

บอสเนยและเฮอรเซโกวนา 7 ก.ย. 2543 16 ม.ค. 2544 2544

บอตสวานา

บราซล 25 ก.ย. 2552 2522

บรไน ดารสซาลาม

140สหประชาชาต, “สถานะการใหสตยาบน, การสงวนสทธและปฏญญาขอพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ซงมวตถประสงคจะยกเลกโทษประหาร” อานไดจาก https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-12&chapter=4&lang=en141แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหารกบอาชญากรรมทกประเภท” อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/death-penalty/countries-abolitionist-for-all-crimes142แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล,, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหารกบอาชญากรรมปกตเทานน”. อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/death-penalty/countries-abolitionist-for-ordinary-crimes-only

41

บลแกเรย 11 ม.ค. 2542 10 ส.ค. 2542 2541

บรกนาฟาโซ

บรนด 2552

กมพชา 2532

แคเมอรน

แคนาดา 25 พ.ย. 2548 2541

เคปเวรด 19 พ.ค. 2543 2524

สาธารณรฐแอฟรกากลาง

ชาด

ชล 15 พ.ย. 2544 26 ก.ย. 2551 2544

จน

โคลอมเบย 5 ส.ค. 2540 2453

คอโมโรส

คองโก (สาธารณรฐ)

คอสตารกา 14 ก.พ. 2533 5 ม.ย. 2541 2420

โกตดววร 2543

โครเอเชย 12 ต.ค. 2538 2533

ควบา

ไซปรส 10 ก.ย. 2542 2545

สาธารณรฐเชก 15 ม.ย. 2547 2533

สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนเกาหล (เหนอ)

สาธารณรฐประชาธปไตย

คองโก

เดนมารก 13 ก.พ. 2533 24 ก.พ. 2537 2521

จบต 5 พ.ย. 2545 2538

เครอรฐโดมนกา

สาธารณรฐโดมนกน 2509

เอกวาดอร 23 ก.พ. 2536 2449

อยปต

เอลซลวาดอร 8 เม.ย. 2557 2526

อเควทอเรยลกน

เอรเทรย

เอสโตเนย 30 ม.ค. 2547 2541

เอธโอเปย

ฟจ 2522

ฟนแลนด 13 ก.พ. 2533 4 เม.ย. 2534 2515

ฝรงเศส 2 ต.ค. 2550 2524

กาบอง 2 เม.ย. 2557 2553

42

แกมเบย

จอรเจย 22 ม.ค. 2542 2540

เยอรมน 13 ก.พ. 2533 18 ส.ค. 2535 2530

กานา

กรซ 5 พ.ค. 2540 2547

เกรนาดา

กวเตมาลา

กน

กน-บสเซา 12 ก.ย. 2543 24 ก.ย. 2556 2536

กายอานา

เฮต 2530

ฮอนดรส 10 พ.ค. 2533 1 เม.ย. 2551 2499

ฮงการ 24 ก.พ. 2537 2533

ไอซแลนด 30 ม.ค. 2534 2 เม.ย. 2534 2471

อนเดย

อนโดนเซย

อหราน

อรก

ไอรแลนด 18 ม.ย. 2536 2533

อสราเอล 2497

อตาล 13 ก.พ. 2533 14 ก.พ. 2538 2537

จาเมกา

ญป น

จอรแดน

คาซคสถาน 2550

เคนยา

ครบาส

คเวต

ครกซ 6 ธ.ค. 2553 2550

สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว

ลตเวย 19 เม.ย. 2556 2555

เลบานอน

เลโซโท

ไลบเรย 16 ก.ย. 2548

ลเบย

ลกเคนสไตน 10 ธ.ค. 2541 2530

ลทวเนย 8 ก.ย. 2543 27 ม.ค. 2545 2541

ลกเซมเบรก 13 ก.พ. 2533 12 ก.พ. 2535 2522

43

มาดากสการ 24 ก.ย. 2555

มาลาว

มาเลเซย

มลดฟส

มาล

มอลตา 29 ธ.ค. 2537 2543

หมเกาะมารแชลส

มอรเตเนย

มอรเชยส 2538

เมกซโก 26 ก.ย. 2550 2548

สหพนธรฐไมโครนเชย

โมนาโก 28 ม.ค. 2543 2505

มองโกเลย 13 ม.ค. 2555

มอนเตเนโกร 23 ต.ค. 2549 2545

โมรอกโก

โมซมบก 21 ก.ค. 2536 2533

เมยนมาร

นาบเบย 28 พ.ย. 2537 2533

นาอร

เนปาล 4 ม.ค. 2541 2540

เนเธอรแลนด 9 ส.ค. 2533 26 ม.ค. 2534 2525

นวซแลนด 22 ก.พ. 2533 22 ก.พ. 2533 2532

นการากว 21 ก.พ. 2533 25 ก.พ. 2552 2522

ไนเจอร

ไนจเรย

นอรเวย 13 ก.พ. 2533 5 ก.ย. 2534 2522

โอมาน

ปากสถาน

ปาเลา

ปานามา 21 ม.ค. 2536 2465

ปาปวนวกน

ปารากวย 18 ส.ค. 2546 2535

เปร 2522

ฟลปปนส 20 ก.ย. 2549 20 พ.ย. 2550 2549

โปแลนด 21 ม.ค. 2543 25 เม.ย. 2557 2540

โปรตเกส 13 ก.พ. 2533 17 ต.ค. 2533 2519

กาตาร

สาธารณรฐเกาหล (ใต)

มอลโดวา 20 ก.ย. 2549 2538

44

โรมาเนย 15 ม.ค. 2533 27 ก.พ. 2534 2532

สหพนธรฐรสเซย

รวนดา 15 ธ.ค. 2551 2550

เซนตคตสและเนวส

เซนตลเชย

เซนตวนเซนตและเกรนาดนส

ซามว 2547

ซานมารโน 26 ก.ย. 2546 17 ส.ค. 2547 2408

เซาตเมและปรนซป 6 ก.ย. 2543 2533

ซาอดอาระเบย

เซเนกล 2547

เซอรเบย 6 ก.ย. 2544 2545

เซเชลส 15 ธ.ค. 2537 2536

เซยรราลโอน

สงคโปร

สโลวะเกย 22 ก.ย. 2541 22 ม.ย. 2542 2533

สโลวเนย 14 ก.ย. 2536 10 ม.ค. 2537 2532

หมเกาะโซโลมอน

โซมาเลย

แอฟรกาใต 28 ส.ค. 2545 2540

ซดาน

สเปน 23 ก.พ. 2533 11 เม.ย. 2534 2538

ศรลงกา

ซดาน

ซรนาเม

สวาซแลนด

สวตเซอรแลนด 16 ม.ย. 2537 2535

สวเดน 13 ก.พ. 2533 11 พ.ค. 2533 2515

ซเรย

ทาจกสถาน

ไทย

มาซโดเนย 26 ม.ค. 2538 2534

ตมอร-เลสเต 18 ก.ย. 2546 2542

โตโก 2552

ตองกา

ตรนแดดและโตเบโก

ตนเซย

ตรก 6 เม.ย. 2547 2 ม.ค. 2549 2547

เตรกเมนสถาน 11 ม.ค. 2543 2542

45

ทมา: สหประชาชาต, “สถานะการใหสตยาบน, การสงวนสทธและปฏญญาของพธสารเลอกรบฉบบท 2 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง ซงมวตถประสงคจะยกเลกโทษประหาร” อานไดจาก https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-

12&chapter=4&lang=en. แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหารกบอาชญากรรมทกประเภท”อานไดจาก http://www.

amnesty.org/en/death-penalty/countries-abolitionist-for-all-crimes . แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหารกบ

อาชญากรรมปกตเทานน”. อานไดจาก http://www.amnesty.org/en/death-penalty/countries-abolitionist-for-ordinary-crimes-only

ตวาล

ยกนดา

ยเครน 25 ก.ค. 2550 2542

สหรฐอาหรบเอมเรตส

บรเตนใหญและ

ไอรแลนดเหนอ

31 ม.ค. 2542 10 ธ.ค. 2542 2541

แทนซาเนย

สหรฐอเมรกา

อรกวย 13 ก.พ. 2533 21 ม.ค. 2536 2450

อซเบกสถาน 23 ธ.ค. 2551 2551

วานอาต

เวเนซเอลา 7 ม.ย. 2533 22 ก.พ. 2536 2406

เวยดนาม

เยเมน

แซมเบย

ซมบบเว

ตวเลขรวม

193 37 81 88 7

46

ตารางข.2 รฐภาคซงยกเลกโทษประหารในทางปฏบตแตยงไมไดยกเลกในรปกฎหมาย พรอมขอมลปสดทายท

ทราบวามการประหารชวต143

รฐภาค ปสดทายททราบวามการประหารชวต144

แอลจเรย 2536

เบนน 2530

บรไน ดารสซาลาม 2500

บรกนาฟาโซ 2531

แคเมอรน 2540

สาธารณรฐแอฟรกากลาง 2524

สาธารณรฐคองโก 2525

เอรเทรย 2532

กานา 2536

เกรนาดา 2521

เคนยา 2530

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว 2532

ไลบเรย 2543

มาดากสการ 2501

มาลาว 2535

มลดฟส 2495

มาล 2523

มอรเตเนย 2530

โมรอกโก 2536

เมยนมาร 2531

นาอร ไมมการประหารนบตงแตไดรบอสระ

ไนเจอร 2519

ปาปวนกน 2493

สาธารณรฐเกาหล (ใต) 2540

สหพนธรฐรสเซย 2542

เซยรราลโอน 2541

ศรลงกา 2519

143เบนน ไลบเรย และมองโกเลยไดใหการภาคยานวตฉบบท 2 สวนมาดากสการลงนามพธสารแลว144แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหารชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหารในทางปฏบต”. อางแลว

47

ทมำ:แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, “โทษประหำรชวต: ประเทศทยกเลกโทษประหำรในทำงปฏบต” อำงแลว

ซรนาเม 2525

สวาซแลนด 2526

ทาจกสถาน 2547

ตองกา 2525

ตนเซย 2534

แทนซาเนย 2538

แซมเบย 2540

Regional Office for South-East AsiaThe United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR)6th Floor, Block A, United Nations Secretariat Building,Rajdamnern Nok Avenue, Bangkok 10200, Thailand.Tel: +66(0)2-288-1235; Fax: +66(0)2-288-1039; Email: ohchr.bangkok@un.orgWebsite: www.ohchr.org; http://bangkok.ohchr.org