รปแบบการวจยและพฒนา (R&D) และรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR)

โครงการฝกอบรม “สรางนกวจยรนใหม (ลกไก)” รนท 6

2 – 6 กรกฏาคม 2561

ผชวยศาสตราจารย ดร.กตตยา วงษขนธ

ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร ม.อบลราชธาน

kittiya.w@ubu.ac.th 1

2

ความหมายของนวตกรรม

ความหมายของ R&D และ D&D

งานวจย R&D (ขนตอน, การออกแบบการวจย

ตวอยางชอเรองงานวจย R&D)

เนอหาสวนท 1

“นวตกรรม (Innovation)” เปนค าทมรากศพทมาจากภาษาลาตนวา Innovare แปลวา to renew

หรอ to modify

• นวตกรรม เปนวธการปฏบตใหมทแปลกไปจากเดม อาจมาจากการคดคน

ปรบปรงเสรมแตงของเกาทไดรบการทดลองและพฒนาจนเปนทเชอถอ และใชได

อยางมประสทธภาพ

• นวตกรรม - การน าสงใหม ๆ เขามาเปลยนแปลงเพมเตมวธการทท าอยเดม

โดยผานการทดลองเพอใหใชไดผลดยงขน (adopt/adapt/create)

3

ประเภทของนวตกรรม(1) นวตกรรมประเภทวตถทเปนชนอน

(2) นวตกรรมประเภททเปนรปแบบ/วธการ/กระบวนการ/ระบบปฏบตการ

Output Know How, Technology, Process, Product

4

ในทางการศกษาอาจเรยกวา “นวตกรรม” ทอาจเปนวตถ (material) หรออาจเปนหลกการ (principle) แนวคด (concept) หรอทฤษฎ (theory) ทสะทอนใหเหนถงเทคนคหรอวธการเพอการปฏบตดวย

จะพฒนานวตกรรมอะไรและท าไม

• เพอน าไปใชเปนแนวทางการแกปญหาหรอพฒนาคณภาพของงาน ทมขอมลเชงใหเหนวาม problem/need เกดขน

• หรอปญหาทเกดจากการปฏบตงานทไมบรรลผลส าเรจตามทคาดหวงมาอยางยดเยอยาวนาน หรออนๆ

5

ใน proposal ตองชใหเหน “ปญหาและความส าคญจ าเปนในการวจย” เพอยนยนวา “ท าไมถงพฒนานวตกรรมนนๆ”

นวตกรรม..บางคณะวชา...บางสาขาวชา... บางภาคธรกจ... เพยงนกภาพ กเหนไดชดเจน แตทางการศกษาหรอทางการบรหารการศกษา ...

ตองคดและตองท าความเขาใจ...

6

7

การวจยและพฒนา (Research & Development)

• เปนกระบวนการศกษาคนควา คดคน อยางเปนระบบ นาเชอถอ มเปาหมายในการพฒนาผลผลต เทคโนโลย สงประดษฐ สอ อปกรณ เทคนควธหรอรปแบบการท างาน ระบบบรหารจดการ หรอ “นวตกรรม” และทดลองใชจนไดผลเปนทนาพอใจ แลวจงน าไปเผยแพรเพอพฒนางานใหมประสทธภาพยงขน

8

การวจยและพฒนา (Research & Development)

การออกแบบและพฒนา (Design & Development)

• เปนการวจยทเรมจากความคดทจะสรางผลตภณฑขนมาหนงชน แลวด าเนนการออกแบบและพฒนาเพอสรางผลตภณฑ

9

การประดษฐระเบดปรมาณของ -ไอสไตน ท าการวจยพนฐานเพอหาความจรงเกยวกบปฏกรยาลกโซ -----น าผลการวจยไปใชในการพฒนาระเบดปรมาณ

เปรยบเทยบ R&D กบ D&D

การประดษฐเครองบน--พนองตระกลไรท ตงเปาหมายทจะสรางอากาศยานทหนกกวาอากาศตงแตวนแรกทเกดความคดประดษฐเครองบน----ออกแบบและพฒนาจนสามารถประดษฐเครองบนทบนไดจรงๆ

การประดษฐหลอดไฟฟา----เอดสนเกดความคดทจะประดษฐแหลงท าความสวางจากไฟฟา (หลอดไฟ) ขนเพอแทนแหลงสวางจากน ามน(ตะเกยง)

การสรางเครองวดความสงของทองฟาหรอความลกของทะเล----?

ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงศ การจ าแนกประเภทการวจยและพฒนานวตกรรมทางการศกษา

10

สรางองคความรคดคนเทคโนโลยใหม

แกปญหาโดยประยกตจากผลของการวจยพนฐาน

ผลผลต/กระบวนการเพอตอบสนองผใช

การวจยพนฐาน

ผลผลตใหม กระบวนการใหม

การวจยประยกต การวจยและพฒนา

11

การวจย R&D จะใหผลลพธทส าคญ 2 ลกษณะ

1) นวตกรรมประเภทวตถทเปนชนอน ซงอาจเปนประเภทวสด/อปกรณ/ชนงาน เชน รถยนต สอการสอน ชดกจกรรมเสรมความร คมอประกอบการท างาน เปนตน

2) นวตกรรมประเภททเปนรปแบบ/วธการ/ กระบวนการ/ระบบปฏบตการ อาท รปแบบการสอน วธการสอน รปแบบการบรหารจดการ ระบบการท างาน

ขนตอนการวจยแบบ R&D

1. ส ารวจสภาพปญหาและความตองการ

2. ศกษาหลกการ แนวคด ทฤษฏ ความเปนไปไดในการแกปญหา

3. การออกแบบ/สราง/เลอกวธการ รปแบบหรอนวตกรรม เพอแกปญหา/พฒนา

4. ทดลองใชและปรบปรง หรอตรวจสอบ (อาจทดลองมากกวา 1 ครง)

(prototype-----pilot test)

5. ประเมนผลการทดลองใช หรอผลการตรวจสอบนวตกรรม

12

ผศ.ดร.พศรเบศวณ เวชวรยะสกล โครงการสรางนกวจยรนใหม (ลกไก)

ทมา: เอกสารการฝกอบรมการพฒนานกวจย รนท 16 โดย รศ.นพ.สมชาต โตรกษา13

กอนการทดลอง (pre-experimental phase) ---วเคราะหการด าเนนงานเดมเพอหา research question

ขณะทดลอง (experimental phase) --- ทบทวน ทดลอง ตดตามผล

หลงการทดลอง (post-experimental phase)--- วเคราะห สงเคราะห และสรปผลการด าเนนงาน

14

15

การออกแบบการวจย R&D

1. ตวแปรตน ตวแปรตาม

ตวแปรตน คอ ตวนวตกรรมหรอปฏบตการ

ตวแปรตาม คอ ดชนวดคณภาพ

2. ประชากร และกลมตวอยาง

ก าหนดประชากรหรอกลมเปาหมายทใชตนแบบหรอนวตกรรมใหชดเจน

3. เครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมล

4. สถต แนวทางการวเคราะหขอมล

หวใจส าคญส าหรบการออกแบบการวจย

ทานอยากรเรองอะไร และทานคดวาทานจะมวธการ รวมทงขนตอน/กระบวนการ ในการคนหาสงททานอยากรนนอยางไร หากทานเขยนอยางละเอยดจนผอานเขาใจ นนแสดงวาแบบการวจยของทานสามารถน าไปสการ คนควา ทดลอง พสจน ฯลฯ ไดอยางแทจรง

หวใจส าคญส าหรบการออกแบบการวจย

รศ.ดร.โยธน แสวงด, การออกแบบงานวจย. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

17

การวจย(Research)

การพฒนา(Development)

การส ารวจ วเคราะห สภาพปญหา และความตองการ

การออกแบบ/สราง/เลอกวธการ รปแบบหรอนวตกรรม

ทดลองใชและปรบปรง

ประเมนผลการทดลองใช หรอผลการตรวจสอบนวตกรรม

สรปผล เขยนรายงาน

ขนตอนการวจยและพฒนา (R&D)

+

prototype

pilot test

-

18

ในการสรางตนแบบนวตกรรม นกวจยจะตองตรวจสอบและปรบปรงตนแบบนวตกรรมอยางตอเนองในลกษณะของ R&D ดงน

1) ตองศกษาแนวคด ทฤษฎทเกยวของกบนวตกรรม (R1 =Research ครงท 1)2) สรางตนฉบบนวตกรรม (D1 = Development ครงท 1)3) ตรวจสอบประสทธภาพในกลมตวอยางขนาดเลก (R2 =Research ครงท 2)4) ปรบปรงตนฉบบ (D2)5) ทดลองใชในกลมตวอยางทมขนาดใหญขน (R3)6) ด าเนนการจนไดตนแบบนวตกรรมทมคณภาพตามเกณฑทก าหนด

19

ชอเรองการวจยและพฒนา

ถาเปนการพฒนาเทคนควธ / รปแบบการท างาน/การบรหารจดการ/แนวทาง

ชอเรองอาจขนตนดวย

รปแบบ...............................

แนวทางการ........................

การพฒนา………...

การวจยและพฒนา………

ตวอยางชอเรองงานวจย R&D

• การพฒนาเครองดมรงนกกงส าเรจรปกลนใบเตย

• การพฒนาและยกระดบสารสกดจากขาวไทยสมาตรฐาน เครองส าอางสากล

• การพฒนาสมต าแหงเยอกแขงพอดค า

• การพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑสาหรบสมต าท าแหงเยอกแขงพรอมน าปรงรส

• การพฒนาการผลตน าซอสหมแดงเพอยกระดบการผลตใหเปนอตสาหกรรม

• การยกระดบผประกอบการผลตภณฑเครองส าอางส าหรบผวหนาจากขาวเหนยวด า

• การพฒนากระบวนการคดเลอกเมลดพนธดและเกบรกษาเมลดพนธอยางมประสทธภาพขาวสงขหยดอนทรยในจงหวดพทลง

• การสกดอนนลนทมความบรสทธสงจากแกนตะวนเพอใชในอตสาหกรรมอาหาร

20

ทมา: ขอเสนอโครงการทไดรบการสนบสนนภายใตโครงการ Innovation Hubs เพอสรางเศรษฐกจฐานนวตกรรมของประเทศตามนโยบาย 4.0 กลมเรองเกษตรและอาหาร AgriFood Hub StartUp1 ป 2560

ตวอยางชอเรองงานวจย R&D

•การวจยและพฒนารปแบบการโคชเพอพฒนาความสามารถในการปฏบตงานดานการบรการสขภาพ

•แอพพลเคชนบนอปกรณพกพาเพอสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดกไทยปท 2

•การพฒนารปแบบการจดการสงแวดลอมโดยผสงอายในพนทชนบทของประเทศไทย

•การวจยเพอพฒนาระบบการดแลระยะยาว (Long-term care) ส าหรบผสงอายทมภาวะพงพงภายใตระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต

21

ทมา: Top10 งานวจยของสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) https://www.hsri.or.th/researcher/research/top-ten

22

ตวอยางชอเรองงานวจย R&D

• การพฒนารปแบบการสอนทกษะชวตนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน

• การวจยและพฒนาระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาในภาคกลาง

• การพฒนารปแบบการจดการสงแวดลอมโดยผสงอายในพนทชนบทของประเทศไทย

ตวอยางการตงโจทยวจย/ปญหาวจยเพอน าไปสการออกแบบการวจย

และพฒนานวตกรรม

23

24

โจทยวจย : การสกดอนนลนทมความบรสทธสงจากแกนตะวน

R1 การเตรยมตวอยางกอนการสกดใหเหมาะสมกบการสกด

D1 ขนาดแปงแกนตวมผลตอปรมาณสารอนนลนทสกดออกมาได

R2 อณหภมของน าทแตกตางกนมผลตอปรมาณอนนลนทสกดได

D2 ไดผลอณหภมของน าทเหมาะสมในการสกดอนนลน

R3 การแยกกากหลงการสกดมผลตอความบรสทธของอนนลน

D3 ไดเทคนคทเหมาะสมทในการแยกสารสกดเพอท าใหอนนลนบรสทธ

25

R1 คนในยคปจจบนมอาการทองผกเรอรงบรโภคอาหารทมเสนใยนอยการทานอาหารพรไบโอตกชวยลดอาการทองผก

D1 - ออกแบบการทดลอง

R2D2, R3D3, …… RiDi

สรปผลการทดลองและเผยแพร

โจทยวจย : อะไรทท าใหมผปวยโรคมะเรงล าไสใหญจ านวนมาก

26

โจทยวจย : สงใดทจะชวยใหเกษตรกรลดปรมาณการใชปยแตยงคงไดผลผลตดเทาเดม

R1 ปรมาณของปยทเกษตรกรใชมากแตผลผลตเทาเดมปยทใหกบพชมการสญเสยจากการชะลาง

D1 - ออกแบบการทดลอง

R2D2, R3D3, …… RiDi

สรปผลการทดลองและเผยแพร

27

โจทยวจย : สงใดทจะชวยใหเกษตรกรก าจดวชพชไดรวดเรว

R1 เกษตรกรใชยาฆาหญา ถางหญา เผา อนตรายจากยาฆาหญาและมสารตกคางในธรรมชาตปญหาสงแวดลอมจากการเผา

D1 - ออกแบบการทดลอง

R2D2, R3D3, …… RiDi

สรปผลการทดลองและเผยแพร

28

R1 คนในยคปจจบนมอาการทองผกเรอรงบรโภคอาหารทมเสนใยนอยการทานอาหารพรไบโอตกชวยลดอาการทองผก

D1 - ออกแบบการทดลอง

R2D2, R3D3, …… RiDi

สรปผลการทดลองและเผยแพร

โจทยวจย : อะไรทท าใหมผปวยโรคมะเรงล าไสใหญจ านวนมาก

29

โจทยวจย : อะไรทท าใหมคนเปนโรคเบาหวานจ านวนมาก แตไมรตววาเปนโรค

R1 การตรวจคดกรองผปวยเบาหวานปจจบนใชวธการเจาะเลอดการเจาะเลอดเพอตรวจเบาหวานท าใหคนกลวเพราะรสกวาเจบตวการตรวจคดกรองเบาหวานทไมท าใหเจบตว

D1 ออกแบบการวดทไมเจบตว

R2D2, R3D3, …… RiDi

สรปผลการทดลองและเผยแพร

ตวอยางนวตกรรม

30

เครองกลเตมอากาศแบบอดอากาศและดดน าเครองกลเตมอากาศทผวน าหมนชาแบบทนลอย (กงหนน าชยพฒนา)

การดดแปรสภาพอากาศเพอใหเกดฝน (ฝนหลวง)

น าลายเทยมชนดเจล(วนชมปาก) 31

32

33

34

35

Dentiiscan

ตลาดนดนวตกรรมการแพทยไทย (MedIThai Fair : Medical Innovation of

Thailand Fair)

Dental Platform M Dent

36

B-Hive 1 ครมยางพารา

37

ตลาดนดนวตกรรมการแพทยไทย (MedIThai Fair : Medical Innovation of

Thailand Fair)

นวตกรรมดานการเรยนการสอน

• Electronic-learning

• Mobile-learning

• Virtual Classroom

• Distance Learning

• Active learning

- Experience

- Reflection and Discussion

- Concept

- Experimentation/Application

38

39

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม(Participatory Action Research)

40

แนวคดพนฐานของ PAR

หลกการของ PAR

กระบวนการวจยแบบ PAR

ประโยชนของ PAR

ตวอยางงานวจยแบบ PAR

เนอหาสวนท 2

41

Participatory Action Research: PAR

• เปนการวจยทผสมผสานการวจยแบบมสวนรวม (Participatory Research) กบการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) รวมทงเทคนค วธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เขาดวยกน• คณะวจย ชมชนและแกน าชาวบานมสวนรวมในการ วจยทกขนตอน ตงแต รวมคด รวมตดสนใจ รวมท า รวมตรวจสอบและรวมรบ

42

Participatory + Action + Researchการมสวนรวม + การปฏบต + การแสวงหาความร

แนวคดพนฐานของ PAR

1. เปนกระบวนการทไมหยดนง

2. เชอวาทกคนมศกยภาพทจะรวมกนเรยนร

3. เรมจากความรสกของคนทมตอปญหา

4. กระบวนการวจยตองท าอยางตอเนอง

43

ลกษณะของ PAR

1. ชมชนเขามาเปนนกวจยรวม (วเคราะหปญหา วางแผน ปฏบต ตดตามและประเมนผล)

3. การสรางองคความร (ผสมผสานทฤษฎและการปฏบต

4. การเปนประชาธปไตย

- ลดการพงพงจากภายนอก

- ชมชนตดสนใจรวมกน

5. ความรทไดจากการลงมอปฏบต

- พฒนาอยางตอเนอง

- ไมยดตดกรอบเดม ทฤษฎเดม ขอสรปเดม

44

ทมา: (ชอบ เขมกลด และ โกวทย พวงงาม, 2547, หนา 6)

45

ทมา (ชอบ เขมกลด และ โกวทย พวงงาม, 2547, หนา 7)

46

ปญหาเรมจากชมชน/องคกร

แกไขโดยชมชน/องคกร

กระบวนการมสวนรวม พฒนาของทกฝาย

กระบวนการวจย

ตดสนใจอะไรเปนปญหา ตองการท าอะไร แกปญหาอยางไร ลงมอท า ประเมน สรป รบผล

ก าหนดปญหา ทบทวนขอมล ออกแบบ รวบรวมขอมล วเคราะห สรป เสนอแนะ รายงาน

ปฏบตการจรง

P Rกระบวนการ

วเคราะหโดยชมชน/องคกร

A

47

ความสมพนธของแตละฝายในการท า PAR

47

สวนกลาง

ทองถน คนในชมชน

แสวงหาความจรง

มงแกปญหา การเรยนร

แสวงหาความจรง

แกปญหา การเรยนร

กอนท าวจย หลงท าวจย

ทองถน คนในชมชน

สวนกลาง

ผศ.ดร.พศรเบศวณ เวชวรยะสกล โครงการสรางนกวจยรนใหม (ลกไก)

48

เทคนคการสรางเครอขายและความสมพนธกบชมชน - การสรางเครอขายเพอการวจย- การพฒนาความสมพนธ - การเรยนรรวมกน

- เทคนค Mind Map ประเดนหลก/รอง- เทคนคการจดเวทประชาคม

คนทมปญหาเหมอนกนมารวมกนคดหาแนวทางรวมกน- เทคนค SWOT บรหารจดการเชงกลยทธ

ตวอยางเครองมอเกบรวบรวมขอมลจากชมชน

49

กระบวนการวจยแบบ PAR

1. ขนเตรยมการ --- ประสานพนท--- ประสานชมชนเพอคดเลอกชมชน---- สรางความสมพนธทดกบชมชน

2. ขนใสใจกระบวนการชมชนเพอรบทราบปญหาและความตองการของชมชน

3. ขนแกปญหาชมชน มงปฏบตตามแผนและการประเมนผลการพฒนา

50

ขนด าเนนการท าวจย นกวจยและชมชนจะรวมกนท าวจยในทกขนตอน ไดแก ศกษา/วเคราะหปญหารวมกน รวมกนก าหนดปญหา รวมกนออกแบบการวจย รวมรวบรวมขอมล รวมวเคราะหขอมล เสนอผลตอชมชน

51

การวเคราะหขอมล

การจดระเบยบขอมลทางกายภาพ

(จากการสงเกต จากปรากฏการณ จากการบนทก)

การวเคราะหเนอหา

52

ประโยชนของ PAR

1. ชาวบานสามารถคดวเคราะหไดถกตอง มความเชอมน ทจะใหความรวมมอ เกดประโยชนตอตนเองและชมชน

2. ปญหาในชมชนไดรบการแกไข

3. ผวจยไดเรยนรจากชมชน เขาใจ และเกดแนวคดในการพฒนา

4. ผลงานวจยน ามาใชประโยชนไดทนท

53

ตวอยางงานวจย PAR

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหา การดมสราในชมชนหมบานหนองเตาค าใหม ต าบลปาไผ อ าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม (สพมล ขอผล, 2557)

การพฒนารปแบบการเยยวยาชมชนสมพนธดวยวธการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของโรงเรยนบานทาน า(ดร.ชวลต เกดทพยม นายอธชา สมมาตร และ นายสมบรณ พนธยโสะ, 2550)

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม การพฒนารปแบบองคการแหงการเรยนรของโรงเรยนสมานน จงหวดสมทรปราการ (เอกพล สมานนทกล, 2555)

54

ตวอยางงานวจย PAR

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหา การดมสราในชมชนหมบานหนองเตาค าใหม ต าบลปาไผ อ าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม (สพมล ขอผล, 2557)

การพฒนารปแบบการเยยวยาชมชนสมพนธดวยวธการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของโรงเรยนบานทาน า(ดร.ชวลต เกดทพย นายอธชา สมมาตร และ นายสมบรณ พนธยโสะ , 2550)

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม การพฒนารปแบบองคการแหงการเรยนรของโรงเรยนสมานน จงหวดสมทรปราการ (เอกพล สมานนทกล, 2555)

55

ราษไศล : ภมปญญา สทธ และวถแหงปาทามแมน ามน งานวจยไทบานทราษไศล

เพอศกษาวถชวตของชาวไทบานรอบปาทามดานสงคมและวฒนธรรม ระบบนเวศในปาทาม พนธปลา เครองมอหาปลา แหลงเกลอโบราณ การท าเกษตร การจดการน า การเลยงววควาย

56

ขอขอบคณ

57