พระบรมราโชวาท ministry of culture น้อมนำา...

พระบรมราโชวาท

นอมนำาราษฎรรมเยนเปนสขศานต

ส�ำนกนำยกรฐมนตร

Office of The Prime Minister

กระทรวงวฒนธรรม

Ministry of Culture

พระบรมราโชวาทนอมนำาราษฎรรมเยนเปนสขศานต


1


“ภมพล”จอมราชเจา สสวรรคแลวแล

ปลายฤดวสนต โศกเศรา

เปรยบพฤกษขาดตะวน สาดสอง

ร�าลกพระค�าเชา ฉ�าน�าตานอง

ไทผองลนแหลงหลา อาลย

ทวมทกขทนอกไทย ยงแลว

แมนพระจกครรไล เกนกลบ

จตจดจารกษตรยแกว แนบไวในส�านกนรนดร

ปวงขาพระพทธเจา ขอนอมเกลานอมกระหมอมร�าลกในพระมหากรณาธคณหาทสดมได

ขาพระพทธเจา พลเอก ประยทธ จนทร โอชา นายกรฐมนตร คณะรฐมนตร ขาราชการ และพสกนกรชาวไทย

3


ค�าน�า

พระปฐมบรมราชโองการแหงพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช ในพระราชพธบรมราชาภเษก วนท ๕

พฤษภาคมพทธศกราช๒๔๙๓วา“เราจะครองแผนดนโดย

ธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” ตราบด�ารงสร

ราชสมบตถงวนท๑๓ตลาคมพทธศกราช๒๕๕๙รวมเวลา

๗๐ ป ๔ เดอน ๗ วน เปนทประจกษวา พระราชกรณยกจ

นานปการททรงปฏบตบ�าเพญดวยพระอจฉรยภาพและพระ

ปรชาญาณล�าเลศ เปนคณปการใหญหลวงแกชาตและปวงชน

ชาวไทยสดพรรณนาทรงเปนศนยรวมแหงจตใจอนเปนพลงรก

และพลงศรทธายงใหญ

พระบรมราโชวาทและพระราชด�ารสจ�านวนมากท

พระราชทานไวในวาระตางๆ ตลอดเวลาททรงด�ารงสรราชสมบต

ลวนเสมอนเขมทศอนเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตตน

และการด�าเนนชวต ยอมแกปญหาไดลลวงทงสน บรรดา

พระบรมราโชวาท พระราชด�ารส อนเนองดวยชาต ศาสนา

14


พระมหากษตรยความเสยสละซอสตยอดทนความกตญญ

ความสามคคการรกษาวฒนธรรมและเศรษฐกจพอเพยงเหลาน

มคณคาอเนกอนนต หากนอมน�าอญเชญมาเผยแพรเปน

หลกในการด�าเนนชวต ยอมกอใหเกดประโยชนอยางไพศาล

อนจะเปนเครองหลอเลยงจตใจปวงชนชาวไทยในภาวะแหงการ

สญเสยองคพระประมขอยในความวปโยคอาลยสดพรรณนา

รฐบาลโดยกระทรวงวฒนธรรมส�านกในพระมหากรณาธคณ

เปนลนพน จงไดอญเชญพระบรมราโชวาท พระราชด�ารส

ของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มาจด

พมพเผยแพรพระเกยรตคณเพอใหประชาชนทกหมเหลา ได

นอมน�ามาประพฤตปฏบต เพอความสขสถาพรอยางยงยนให

แกตนเองครอบครวสงคมและประเทศชาตอยางมนคงสบไป


15


สารบญ

พระปฐมบรมราชโองการ ๑๙

รกชาตศาสนาพระมหากษตรย ๒๑

ซอสตยเสยสละอดทนมอดมการณ ๓๓

ในสงทดงามเพอสวนรวม

กตญญตอพอแมผปกครองครบาอาจารย ๔๕

ใฝหาความรหมนศกษาเลาเรยนทงทางตรง ๕๓

และทางออม

รกษาวฒนธรรมประเพณอนดงาม ๖๓

มศลธรรมรกษาความสตยหวงดตอผอน ๗๓

เผอแผและแบงปน

16


เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตย ๘๓

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง

มระเบยบวนยเคารพกฎหมายผนอยรจก ๙๓

เคารพผใหญ

มสตรตวรคดรท�ารปฏบตตามพระราชด�ารส ๑๐๓

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ด�ารงตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ ๑๑๓

พอเพยง

มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ๑๒๓

ค�านงถงผลประโยชนของสวนรวมและของชาต ๑๓๓

17

เราจะครองแผนดนโดยธรรมเพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม

พระปฐมบรมราชโองการในพระราชพธบรมราชาภเษก

วนท๕พฤษภาคม๒๔๙๓

19

รกชาต ศาสนา พระมหากษตรย

21

22


“...ชาตบานเมองประกอบดวยนานาสถาบน อน

เปรยบไดกบอวยวะทงปวงทประกอบกนขนเปนชวต

รางกายชวตรางกายด�ารงอยไดเพราะอวยวะใหญนอย

ท�างานเปนปรกตพรอมกนอยางไรชาตบานเมองกด�ารง

อยได เพราะสถาบนตางๆตงมนและปฏบตหนาทของ

ตนๆโดยพรอมมลอยางนน...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกทหารบก ทหารเรอ ทหารอากาศ ต�ารวจ และอาสาสมครพลเรอน ในพธตรวจพลสวนสนาม เนองในโอกาสงานพระราชพธรชดาภเษก วนองคาร ท ๘ มถนายน ๒๕๑๔

22

23


“...ความจงรกภกดต อชาตนน คอความส�านก

ตระหนกในคณของแผนดนอนเปนทเกดทอาศยซงท�าให

บคคลเกดความภมใจในชาตก�าเนดและมงมนทจะธ�ารง

รกษาประเทศชาตไวใหเปนอสระมนคงตลอดไป...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกทหารรกษาพระองคในพธ ถวายสตยปฏญาณตนและสวนสนามของทหารรกษาพระองค ณ พระลานพระราชวงดสต วนพธ ท ๓ ธนวาคม ๒๕๒๙

23

24


“...คนไทยรกษาชาตรกษาแผนดนเปนปกแผนมนคง

มาได ดวยสตปญญาความสามารถและดวยคณความด

อสรภาพ เสรภาพความรมเยนเปนสขตลอดจนความ

เจรญทกอยางทมอยบดน บรรพชนของเรา ผมความ

ส�านกตระหนกในความเปนไทย และมความอตสาหะ

พากเพยรพรอมทงความกลาหาญเสยสละเปนผสรางสม

ไวใหทงนน เราทงหลายในปจจบนจงตองถอเปนหนาท

รบผดชอบอยางส�าคญ ในอนทจะรกษาคณความด

พรอมทงจตใจทเปนไทยนนไวใหหนกแนนมนคง และ

สบทอดกนตอไปไมใหขาดสาย ชาตประเทศจงจะธ�ารง

อยเปนไทตลอดไป...”

พระราชด�ารส ในการเสดจออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช ๒๕๒๑ วนองคาร ท ๕ ธนวาคม ๒๕๒๑

24

25


“...การทประเทศของเราไดรกษาอธปไตยและด�ารง

ฐานะมาดวยดไดตลอดมานน กดวยอาศยความรวมมอ

ของทกๆฝายตางชวยกนปฏบตงานเพอประโยชนของ

ประเทศชาต ดวยความสามคค และความพรอมทจะ

เสยสละ เพอประโยชนของสวนรวมมาแลวแตหนหลง

ทกๆคนในชาตยอมมหนาททจะตองปฏบตถาแตละคน

ตางปฏบตหนาทของตนใหเปนผลดทสดทจะกระท�าได

ดวยความรกชาตและมความสามคคกลมเกลยวกนแลว

ชาตของเราจะเจรญรงเรองยงขนสบไป...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกทหารรกษาพระองค ในพธตรวจพลสวนสนาม เนองในโอกาสเฉลมพระชนมพรรษา วนอาทตย ท ๓ ธนวาคม ๒๕๐๔

25

26


“...ชาตบานเมองประกอบขนดวยบคคล ซงมความร

ความสามารถ มอาชพการงานตางๆ กน บคคลทงหลายน

แตละคนแตละกลมแตละอาชพมหนาทความรบผดชอบทจะ

ประพฤตปฏบตตนใหสมควรแกฐานะหนาทและปฏบตกจการ

งานตามก�าลงปญญาความสามารถใหประสานสอดคลองกน

เพอผลการปฏบตโดยพรอมเพรยงนน จกไดประกอบพรอม

เขาดวยกนและเกอกลสงเสรมกนใหเกดความเจรญและความ

มนคงของชาต ความตงใจพยายามท�างานท�าประโยชนให

ประสานสอดคลองกนทกฝายนจดเปนความสามคคอกอยาง

หนงซงเปนความสามคคในชาตทานทงหลายควรอยางยงท

จะไดศกษาใหเหนชดพรอมกบอบรมสรางเสรมขนในตนเอง

ดวยความส�านกวาผทมาอยในตางประเทศกมสทธและหนาท

ในการท�าความเจรญมนคงใหแกชาตอยางส�าคญ...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกสามคคสมาคม ในพระบรมราชปถมภ เพอเชญไปอานในการชมนมนกเรยนและคนไทยในสหราชอาณาจกร ณ โรงแรมปอรตแมน อนเตอรคอนตเนนตล ลอนดอน วนอาทตย ท ๑๓ เมษายน ๒๕๒๙

26

27


“...การสรางชอเสยงเกยรตคณน มหลกการใหญๆทควรถอปฏบตอยสขอขอแรกในการกระท�าทงปวงตองค�านงถงความมนคงและประโยชนของชาตบานเมองยงกวาสงอนเพราะชาตบานเมองเปนทอย ทเกด และเปนทททกคนไดอาศยสรางความสขความเจรญทกอยางใหแกตนเองขอสอง เมอไดรบมอบหมายการงานใดมาท�าตองตงใจกระท�าใหจรง ดวยความรบผดชอบเตมท โดยมงถงผลส�าเรจและประโยชนทแทจรงของงานนนๆเปนส�าคญขอสามตองใชหลกวชา ใชเหตผลและความถกตองเหมาะสม พรอมทงความคดไตรตรองทรอบคอบประกอบดวยสตและปญญาเปนเครองวนจฉยตดสนปญหา ชแนวทางปฏบตอยเสมอจะละเลยมได ขอส ตองเขาใจใหชดวางานทกดาน ทกสงมความสมพนธและเกอกลกนอยทวทงหมดจงจ�าเปนตองรจกรวมมอประสานประโยชนกบทกฝาย ทกคน อยางเฉลยวฉลาดดวยความเปนมตรและความเมตตาปรองดองกน...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานกระบและปรญญาบตร แกผ ส�าเรจการศกษา จากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา โรงเรยนนายเรอ โรงเรยนนายเรออากาศ และวทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฎเกลา ณ อาคารใหม สวนอมพร วนพฤหสบด ท ๑๒ มนาคม ๒๕๓๐

27

28


เจาหนาททกๆ ฝายซงเสยชวตลงน เปนผพทกษ

ปกปองไทยใหเปนไท ฉะนนคนไทยทกคนจะตอง

ตอบแทนดวยการรกษาความสจรตยตธรรมในแผนดน

ไวใหมนคง ตองตงหนาปฏบตหนาทการงานของตนๆ

ดวยความเขมแขงสามคคและดวยความส�านกตระหนก

ในประเทศทกขณะจต

พระบรมราโชวาท พระราชทานเพอเชญลงพมพในหนงสอทระลก ในการพระราชทานเพลงศพเจาหนาทผเสยชวต ในการปฏบตหนาทปองกนและปราบปรามผกอการราย พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนอาทตย ท ๘ มนาคม ๒๕๒๔

28

29


“...ชาตบานเมองคอชวต เลอดเนอ และสมบตของ

เราทกคนและการด�ารงรกษาชาตประเทศนนมใชหนาท

ของบคคลผใดหมใดโดยเฉพาะ หากแตเปนหนาทของ

ทกๆฝายทกๆคนทจกตองรวมมอกระท�าพรอมกนไป

โดยสอดคลองกนเกอกลกนและมจดมงหมายมอดมคต

อนรวมกน...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกทหารบก ทหารเรอ ทหารอากาศ ต�ารวจ และอาสาสมครพลเรอน ในพธตรวจพลสวนสนาม เนองในโอกาสงานพระราชพธรชดาภเษก วนองคาร ท ๘ มถนายน ๒๕๑๔

29

30


“...ศาสนานนเปนสงททราบกนอยแลววาตองมและ

ถงวาศาสนามความหมายไดหลายอยาง กไมจ�าเปน

ทจะตองเปนศาสนาทมชอหรอทต องเครงครดตาม

แนวทางการสงสอนอยางหนงอยางใด เปนแตตองเปน

แนวคดทแนวแน ทด และไมเบยดเบยน อยางน กถอ

เปนศาสนาไดทงนน...เมองไทยนทอยไดกเพราะไมม

การกดกนวาคนโนนศาสนาโนนคนนศาสนาน แตวา

เปนททราบกนดวาทกคนปฏบตศาสนกจของตนๆ ดวย

ความม งดหวงด ตงใจทจะใหเกดประโยชนตนและ

ประโยชนสวนรวม ศาสนาทกศาสนาจงใชไดทงนน ขอ

แตเพยงอยาใหเบยดเบยนซงกนและกน...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกผ แทนองคการศาสนาและผแทน

สถาบนการศกษาตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล เนองในการ

เฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาผกาภรมย พระราชวงดสต วนพฤหสบด ท

๔ ธนวาคม ๒๕๑๒

30

31


“...ศาสนาชทางด�าเนนชวตทปราศจากโทษ ท�าให

มความเจรญรมเยน คนจงเชอถอประพฤตปฏบตตาม

ทงอดหนนค�าชศาสนาเพอประโยชนเพอความสขความ

สวสดของตนพระพทธศาสนานนมลกษณะพเศษประเสรฐ

ในประการทอาศยเหตผลอนเทยงแทตามเปนจรงเปน

พนฐาน แสดงค�าสงสอนทบคคลสามารถใชปญญา

ไตรตรองตามและหยบยกขนปฏบตเพอความสขความ

เจรญและความบรสทธไดตามวสยของตนจงเปนศาสนา

ทเขากบหลกวทยาศาสตรงายทจะสงเสรม...”

พระราชด�ารส ในการเปดประชมใหญของสมาคมพทธศาสนา ทวราชอาณาจกร ครงท ๒๐ ณ พทธสถาน จงหวดเชยงใหม วนศกร ท ๒๗ ตลาคม ๒๕๑๕

31

เสดจพระราชด�าเนนไปทรงเยยมชาวไทยภเขา

32

ซอสตย เสยสละ อดทน มอดมการณ

ในสงทดงามเพอสวนรวม

33

34


“...ถาหากเราชาวไทยยงคงมความสามคคพรอม

เพรยงกนโดยทวไปอยางทไดประจกษแกขาพเจาในคราว

ไปเยอนจงหวดตางๆ นแลว กจะชวยเสรมสรางความ

เปนปกแผนแกประเทศชาตใหอยในฐานะสามารถเผชญ

เหตการณทจะมมาในภายหนาไดดฉะนนขอใหทกฝาย

จงตงจตรวมใจกนสรางความมนคงใหแกประเทศชาต

ยดมนในอดมคตทจะปฏบตหนาท ดวยความซอสตย

สจรตมงตอประโยชนสวนรวมเพอประเทศของเราจะได

เจรญวฒนาสถาพรสบไป...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๔๙๙ วนเสาร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๔๙๘

34

35


“...การทจะประกอบกจใดๆ ใหเจรญเปนผลดนน

ยอมตองอาศยความอตสาหะพากเพยรและความซอสตย

สจรตเปนรากฐานส�าคญประกอบกบจะตองเปนผมจตใจ

เมตตากรณาไมเบยดเบยนผอน และพรอมทจะบ�าเพญ

ประโยชนใหเกดแกสวนรวมตามโอกาสอกดวย...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย วนพฤหสบด ท ๑๒ กรกฎาคม ๒๔๙๙

35

36


“...การสรางสรรคตนเอง การสรางบานเมองกตาม มใชวา

สรางในวนเดยวตองใชเวลาตองใชความเพยรตองใชความอดทน

เสยสละ แตส�าคญทสดคอความอดทนคอไมยอทอ ไมยอทอใน

สงทดงาม สงทดงามนนท�ามนนาเบอ บางทเหมอนวาไมไดผล

ไมดง คอดมนครท�าดน แตขอรบรองวาการท�าใหดไมครตองม

ความอดทน เวลาขางหนาจะเหนผลแนนอนในความอดทนของตน

ในความเพยรของตน ตองถอวาวนนเรายงท�าไมไดผล อยาไปทอ

บอกวาวนนเราท�าแลวกไมไดผลพรงนเราจะตองท�าอกวนนเราท�า

พรงนเรากท�า อาทตยหนาเรากท�า เดอนหนาเรากท�า ผลอาจได

ปหนา หรออกสองปหรอสามปขางหนา...ความเพยรนหมายความ

วาไมใชความเพยรในการท�างานเทานนเอง หมายถงความเพยรท

จะขมใจตวเองดวยความกลาหาญทจะขมใจตวเองใหอดทนไมใช

อดทนแลวกเหมอนวาใครท�ากท�าไป เราทนเอาไว เทากบคนอน

เขาเอาเปรยบเรา ไมใชอดทนทจะยงไมเหนผล อดทนทจะทราบ

วาสงใดทเราท�าตองใชเวลา ถาเราอดทน หรอถาพดตามธรรมดา

วา“เหนยว”ไวอดทนในความดท�าใหดเหนยวไวในความดแลว

ภายภาคหนาไดผลแน...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกนกเรยน นกศกษา คร และอาจารย ในโอกาสเขาเฝาฯ ณ อาคารใหม สวนอมพร วนเสาร ท ๒๗ ตลาคม ๒๕๑๖

36

37


“...แตละคนมหนาทและไดรบค�าบอกอยเสมอวา

นกเรยนกมหนาททจะเรยนอนนอาจนาร�าคาญบางแต

วาเหตผลคอแตละคนมพลงของตวสรางขนมาและรวม

พลงกเปนพลงแรงพลงนมหลายชนดพลงกายและพลง

ใจทงพลงความรถาไดรวบรวมพลงกายไดแลวกเปนสง

อยางหนงทนาชนชมเพอใหพลงกายนไดเปนประโยชน

แกสวนรวมไดมากยงขนตองพยายามทจะสรางพลงวชา

ความรและพลงใจใหมขนพลงจตใจนถาพดโดยสวนรวม

แลวเปนสงทส�าคญ เพราะรวมทงเกยวของกบเรองทจะ

ทราบวาสงใดควรสงใดไมควรทงท�าใหสามารถทจะคดด

ชอบเพอใหตนไดสามารถปฏบตหนาทของตนเพอตนเอง

และเพอสวนรวมไดด...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกนกเรยน นกศกษา คร และอาจารย ในโอกาสเขาเฝาฯ ณ อาคารใหม สวนอมพร วนเสาร ท ๒๗ ตลาคม ๒๕๑๖

37

38


“...การทจะท�างานใหสมฤทธผลทพงปรารถนาคอทเปน

ประโยชนและเปนธรรมดวยนน จะอาศยความรแตเพยงอยาง

เดยวมได จ�าเปนตองอาศยความสจรต ความบรสทธใจ และ

ความถกตองเปนธรรมประกอบดวยเพราะเหตวาความรนนเปน

เหมอนเครองยนต ทท�าใหยวดยานเคลอนไปไดประการเดยว

สวนคณธรรม เปนเหมอนหนงพวงมาลยหรอหางเสอ ซงเปน

ปจจยทน�าพาใหยวดยานด�าเนนไปถกทางดวยความสวสดคอ

ปลอดภยจนบรรลถงจดหมายทพงประสงคดงนนในการทจะ

ประกอบการงานเพอตนเพอสวนรวมตอไป ขอใหทกคนส�านก

ไวเปนนตยโดยตระหนกวาการงานสงคมและบานเมองนน

ถาขาดผมความรเปนผบรหารด�าเนนการยอมเจรญกาวหนา

ไปไดโดยยากแตถางานใดสงคมใดและบานเมองใดกขาดบคคล

ผมคณธรรมความสจรตแลวจะด�ารงอยมไดเลย...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยรามค�าแหง ณ อาคารใหม สวนอมพร วนศกร ท ๘ กรกฎาคม ๒๕๒๐

38

39


“...ขอใหทกคนเขาใจและจ�าไววาวชาการตางๆทเรยนท

สอบไลกนไดนนโดยล�าพงไมใชสงทจะชวยใหนกเรยนเอาตว

รอดได และไมใชสงทจะชวยสรางสรรคสงใดใหเปนประโยชน

แกตวแกผอนแกบานเมองไดผมวชาการแลวจ�าเปนจะตองม

คณสมบตในตวเองนอกจากวชาความรดวยจงจะน�าตนน�าชาต

ใหรอดและเจรญไดคณสมบตทจ�าเปนส�าหรบทกคนนนไดแก

ความละอายชวกลวบาปความซอสตยสจรตทงในความคดและ

การกระท�า ความกตญญรคณชาตบานเมอง และผทอปการะ

ตวมา ความไมเหนแกตว ไมเอารดเอาเปรยบผอน หากแตม

ความจรงใจ มความปรารถนาดตอกน เออเฟอกนตามฐานะ

และหนาท และทส�าคญอยางมากกคอ ความขยนหมนเพยร

พยายามฝกหดประกอบการงานทงเลก ใหญ งาย ยาก ดวย

ตนเองดวยความตงใจไมทอดธระเพอหาความสะดวกสบาย

จากการเกยจครานไมมกงายหยาบคายสะเพรา...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกคณะอาจารย คร และนกเรยนโรงเรยนไกลกงวล ณ ศาลาเรง วงไกลกงวล วนศกร ท ๘ มถนายน ๒๕๒๒

39

40


“...ความรทสะสมเอาไวในตวเปนสงทส�าคญ เปน

เสมอนประทปส�าหรบน�าทางเราไปในการปฏบตตน

ในชวต จะเปนการศกษาตอกตาม หรอจะเปนการไป

ประกอบอาชพการงานกตาม ความรนนจะเปนเครอง

น�าทางไปสความเจรญ ความรทางวชาการกจะสามารถ

ใหประกอบอาชพการงานทมประสทธภาพเทากบเปนสง

ทจะเลยงตวเลยงกายเราความรในทางการประพฤตทด

จตใจทเขมแขงทซอสตยสจรตนนจะน�าเราไปไดทกแหง

เพราะเหตวาผทมความซอสตยสจรตผมความขยนหมน

เพยรผมความตงใจทแนวแนนนไมมทางทจะลมจม...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะคร และนกเรยน โรงเรยนจตรลดา ณ หองประชมโรงเรยนจตรลดา วนพฤหสบด ท ๒๗ มนาคม ๒๕๒๓

40

41


“...ผทมความรสง แตไมรจกใชความรนนเทากบ

เปนผทมอาวธรายแรงอยในมอและไมมความรในจตใจ

อาจจะท�าอนตรายตอผอนไดอาวธทรายแรงมอานภาพ

มากกยงจะเปนอนตรายไดมากเพราะวาอาจจะไปฟนฝา

อยางสมสสมหาและไมเปนประโยชนถาไดสามารถสอน

ใหเขาใจวาความรซงเปนอาวธนจะตองใชในทางทดทถก

ยงมความรสงและมสตจตใจทบรสทธทสจรตตางๆอก

ดวยกยงจะท�าใหเปนประโยชนตอสวนรวมไดมาก...”

พระราชด�ารส ในโอกาสทคณะผอ�านวยการและอาจารยใหญ จากโรงเรยนตางๆ ในเขตอ�าเภอดสต “กลมจตรลดา” เขาเฝาฯ ทลเกลาฯ ถวายเงนโดยเสดจพระราชกศลตามพระราชอธยาศย ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนองคาร ท ๑๘ มนาคม ๒๕๒๓

41

42


“...ประโยชน หมายถงผลของการกระท�าท ดงาม

ทเกอกลอดหนนบคคลและสวนรวมใหมความสขความเจรญ

ความสมครสมานสามคคความเปนปกแผนมนคงประโยชน

หรอผลดนนจะเกดขนเองไมไดหากแตจะตองคอยสรางคอย

ท�าใหเพมพนขนจงมกใชค�าพดวาบ�าเพญประโยชนแปลวา

ท�าใหประโยชนเพมพนขนจนเตมบรบรณ การบ�าเพญ

ประโยชนจะตองท�าทตวเองกอนดวยการประพฤตดเปนตนวา

รกษาระเบยบวนย รกษาความสตยสจรต ขยนหมนเพยร

ปฏบตกจการงานดวยความเขมแขงหนกแนน ใหจนตดเปน

นสย ผลของการท�าด ทเปนตวประโยชน กจะงอกงามขน

ในตวผปฏบตอยางเตมเปยม แลวจะสะทอนออกถงผอน

พลอยใหผอนและสวนรวมไดรบผลดดวย...”

พระบรมราโชวาท ในพธปฏญาณตนและสวนสนาม เนองในงานวนคลายวนสถาปนาคณะลกเสอแหงชาต ณ สนามศภชลาศย สนามกฬาแหงชาต วนอาทตย ท ๑ กรกฎาคม ๒๕๒๗

42

43


ความซอสตยสจรตเปนพนฐานของความดทกอยาง

เดกๆ จงตองฝกฝนอบรมใหเกดมขนในตนเอง เพอจก

ไดเตบโตขนเปนคนดมประโยชน และมชวตทสะอาด

ทเจรญมนคง

พระบรมราโชวาท พระราชทานเพอเชญลงพมพ ในหนงสอ วนเดก พทธศกราช ๒๕๓๑ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนพธ ท ๑๘ พฤศจกายน ๒๕๓๐

43

กตญญตอพอแม

ผปกครอง ครบาอาจารย

45

46


“...เราทงหลายทกวนนจงตองระลกถงบญคณของ

บรรพบรษอยเสมอและตองถอเอาเปนทงภาระและความ

รบผดชอบทจะรกษาจตใจและคณธรรมประจ�าชาตไทย

นไวเปนนตยทงจะตองสบทอดความคดจตใจนกนตอไป

มใหขาดสายดวย จงจะสามารถรกษาชาตและประเทศ

มใหแตกท�าลายสญสลายไปได...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกทหารรกษาพระองค ในพธถวายสตยปฏญาณตน และสวนสนามของทหารรกษาพระองค วนอาทตย ท ๓ ธนวาคม ๒๕๒๑

46

47


“...ความส�าเรจครงน แตละคนควรถอวาส�าคญอยางยง เพราะ

เปนตนทางทจะชวยใหสามารถด�าเนนไปสการงานทกวางขวางยงใหญ

ตอไปในกาลขางหนา และควรจะส�านกดวยวาการทมความส�าเรจน

นอกจากอาศยสตปญญาความสามารถของตนเองแลวยงไดอาศยความ

อปการะเกอกลจากผอนอกดวยผทชวยเหลอโดยตรงกมบดามารดา

ผปกครองถดมากมครบาอาจารยซงทกคนจะไดมองเหนแลวแตยงม

ผชวยเหลออนอกเปนอนมาก ทไดอปการะทานโดยทางออม ซงทาน

อาจนกไปไมถงบคคลทงนนคอประชาชนคนไทยทงมวล

ทานมหนาทอนส�าคญผกพนอย ทจะตองตอบแทนคณของทก

ฝายทไดอปการะชวยเหลอ การทดแทนคณนนมใชสงทยากนก ถา

ทานประพฤตตนด มสมมาอาชวะเปนหลกฐานเปนทเชดชวงศตระกล

กเปนการไดทดแทนคณบดามารดาถาทานหมนศกษาคนควาวชาการ

ใหมความรความสามารถเหมาะแกกาลสมย กเปนการไดทดแทนคณ

ครบาอาจารยและในประการสดทายถาทานตงใจท�างานทกอยางโดย

ถอประโยชนสวนรวมยงกวาประโยชนสวนตวแลวกเปนการไดทดแทน

คณประชาชนคนไทยทกคน...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยธรรมศาสตร ณ หอประชมมหาวทยาลยธรรมศาสตร วนพฤหสบด ท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๑๑

47

48


“...ประเทศหรอสงคมจะอยไดกเพราะมผทใหคอใน

หมมนษยตองมพวกทใหกบพวกทรบ พวกทใหทส�าคญ

ทสดไดแกบดามารดาตอมากมครบาอาจารยผทใหนน

เพราะไดรบกอนจงใหไดทกคนเกดขนมาไดกเพราะไดรบ

ก�าเนดจากบดามารดาไดมาเปนครบาอาจารยกเพราะได

รบวชาความรตกทอดลงมา...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานศกษาธการจงหวดและผตรวจ การศกษาทวราชอาณาจกร ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนศกร ท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๑๑

48

49


“...คนไทยทกคนควรจะไดยอนคดถงบรรพชนของ

เราโดยล�าดบมาวาทานไดตงบานตงเมองคอประเทศไทย

ในทกวนน ขนมาไดอยางไร ไดสรางสมความเจรญ

ความดงาม และรกษาไวใหถาวรมาถงทกวนนไดดวย

ความล�าบากยากเขญเพยงไหน โดยทตองเผชญกบภย

อนตรายใหญหลวงมาหลายยคหลายสมยการทคนไทย

สามารถรกษาอสรภาพและความมนคงมาไดยนยาว

ถงเพยงน กเพราะมจตส�านกมนอย วาตนมเผาพนธ

มชาตประเทศเปนอนหนงอนเดยวกนเปนผมอสรภาพ

สมบรณเตมเปยมมาโดยตลอดจงท�าใหเกดความพรอม

เพรยงกลาแขงทจะตอสเพออสรภาพและความเปนไทย

ทงมความเมตตา รกใคร สามคคปรองดองกนบ�าเพญ

กรณยทงปวงเพอประโยชนเพอความเจรญมนคงแหง

สวนรวม...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๒๕ วนพฤหสบด ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๒๔

49

50


ความกตญญกตเวทคอสภาพจตทรบรความดและยนดท

จะกระท�าความดโดยศรทธามนใจ คนมกตญญจงไมลบลาง

ท�าลายความดและไมลบหลผทไดท�าความดมากอนหาก

เพยรพยายามรกษาความดทงปวงไวใหเปนพนฐานในความ

ประพฤตปฏบตทกอยางของตนเอง เมอเตมใจและจงใจ

กระท�าทกสงทกอยางดวยความดดงนกยอมมแตความเจรญ

มนคงและรงเรองกาวหนายงๆ ขน จงอาจกลาวไดวาความ

กตญญกตเวทเปนคณสมบตอนส�าคญยงส�าหรบนกพฒนา

และผปรารถนาความเจรญกาวหนาทกคน

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกคณะกรรมการวนกตญญกตเวท สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย เพอเชญลงพมพในหนงสอทระลกวนกตญญกตเวท พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนศกร ท ๘ เมษายน ๒๕๒๖

50

51


“...การทคนสมยใหมบอกวาคนสมยเกามความร

นอยกอาจเปนจรงแลวกคนสมยใหมจงเรยกวาดถกหรอ

เหยยดหยามคนสมยเกาไดมสทธแตวาถาพดตามความ

จรงแลว สทธทจะเหยยดหยามคนรนเกากไมควรจะม

ดวยเหตวาคนรนเกานเองทท�าใหคนรนใหมเกดขนมาได

ทงท�าใหคนรนใหมนมโอกาสไดหาความรสรางตวขนมา

อนนคนเกากนาจะมความภมใจได และคนใหมกนาจะ

ส�านกวาคนเกานมพระคณ...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลา ดสดาลย พระราชวงดสต วนอาทตย ท ๔ ธนวาคม ๒๕๓๑

51

ทรงสอนนกเรยนวงไกลกงวล

52

ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยน

ทงทางตรงและทางออม

53

54


“...การศกษาเล าเรยนเปนเรองทไม สนสด ผ

ปรารถนาความเจรญในการประกอบกจการงาน จะตอง

หมนเอาใจใสแสวงหาความรใหเพมพนอยเสมอมฉะนน

จะกลายเปนผทลาสมยหยอนสมรรถภาพไปอกประการ

หนงความเจรญของบานเมองนน ใชวาจะราบรนไป

ตลอดโดยมผทรงคณวฒทสามารถปราดเปรองแตเทานน

กหาไม ตองอาศยความสามคคกลมเกลยวเปนน�าหนง

ใจเดยวรวมกนคดอานแกไขปญหาและอปสรรคตางๆให

ลลวงไปดวยดอกทางหนง...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยธรรมศาสตร วนพฤหสบด ท ๒๓ กมภาพนธ ๒๕๐๔

54

55


“...ความรในวชาการเปนสงหนงทจะท�าใหสามารถ

ฟนฝาอปสรรคไดและท�าใหเปนคนทมเกยรต เปนคนท

สามารถเปนคนทจะมความพอใจไดในตววาท�าประโยชน

แกตนเองและสวนรวม นอกจากวชาความรกจะตอง

ฝกฝนในสงทตวจะตองปฏบตใหสอดคลองกบสงคม

สอดคลองกบสมย และสอดคลองกบศลธรรมทดงาม

ถาไดทงวชาการ ทงความรรอบตวและความรในชวต

กจะท�าใหเปนคนทครบคนทจะภมใจได...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานเนองในโอกาสวนปดภาคเรยนของโรงเรยนจตรลดา ปการศกษา ๒๕๑๔ ณ ศาลาผกาภรมย พระราชวงดสต วนเสาร ท ๒๕ มนาคม ๒๕๑๕

55

56


“...วทยาการทกอยางมใชมขนในคราวหนงคราว

เดยวได หากแตคอยๆ สะสมกนขนมาทละเลกละนอย

จนมากมายกวางขวางการเรยนวทยาการกเชนกนบคคล

จ�าจะตองคอยๆเรยนรใหเพมพนขนตามล�าดบใหความร

ทเพมพนขนนนเกดเปนรากฐานรองรบความรทสงขน

ลกซงกวางขวางขนตอๆไป...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกผส�าเรจการศกษาจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประจ�าปการศกษา ๒๕๑๗ – ๒๕๑๘ ณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางแสน วนพธ ท ๓๐ มถนายน ๒๕๑๙

56

57


“...การศกษาเปนปจจยส�าคญในการสรางและพฒนา

ความรความคดความประพฤตและคณธรรมของบคคล

สงคมและบานเมองใดใหการศกษาทดแกเยาวชนได

อยางครบถวนลวนพอเหมาะกนทก ๆ ดาน สงคมและ

บานเมองนนกจะมพลเมองทมคณภาพซงสามารถธ�ารง

รกษาความเจรญมนคงของประเทศชาตไว และพฒนา

ใหกาวหนาตอไปไดโดยตลอด... การทอตสาหเลาเรยน

ดวยความหมนขยนมาโดยตลอดนนแทจรงคอการสราง

รากฐานและแนวทางแหงความส�าเรจในชวตใหแกตนเอง

นนเองเมอเรมตนไดดแลวขอใหด�าเนนใหดตอไปจนถง

ทสด อยายอมยอหยอน ชวตจกไดเจรญกาวหนาอยาง

มนคง และสามารถด�ารงตนใหเปนหลกเปนทอาศยของ

สวนรวมไดในวนขางหนา...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกครและนกเรยนทไดรบ พระราชทานรางวลฯ ณ ศาลาดสดาลย พระราชวงดสต วนจนทร ท ๒๗ กรกฎาคม ๒๕๒๔

57

58


“...ความรทใชปฏบตงานนน นอกจากความรทาง

วชาการทกลาวแลว ยงมความร ส�าคญอกอยางหนง

ทเปนของคกน ไดแกความรทเกดจากประสบการณซง

อธบายไดวา ในชวตของคนเรา แตละคนตองผานพบ

เรองราวและเหตการณหลายหลากมากมายมาตงแตเกด

หลายเรองหลายสงเปนปญหาทตองน�ามาขบคดหาเหต

ผลความกระจางจรง เพอยตแกไขประสบการณในการ

พจารณาแกปญหาเหลาน ยอมสงสมเพมพนขนเปน

ความรความฉลาดอนกวางขวางลกซง ซงถารจกน�ามา

ปรบใชควบคกบความรทางวชาการใหถกถวนพอเหมาะ

พอดดวยความเพงพนจโดยละเอยดรอบคอบแลวจะยง

ประโยชนแกการปฏบตงานอยางวเศษสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย ณ หอประชมจฬาลงกรณมหาวทยาลย วนพฤหสบด ท ๑๓ กรกฎาคม ๒๕๓๒

58

59


“...การศกษาคนควาทส�าคญและจ�าเปนอยางแรก

คอการศกษาทางแนวลกอนไดแกการฝกฝนคนควาวชา

เฉพาะของแตละคนใหเชยวช�านาญแตกฉานลกซงและ

พฒนากาวหนาพรอมกนนนในฐานะนกปฏบตซงจะตอง

ท�างานและแกปญหาตาง ๆ รวมกบผอนฝายอนอยเปน

ปรกตทกคนจ�าเปนตองศกษาทางแนวกวางควบคกนไป

ดวยการศกษาตามแนวกวางนหมายถงการศกษาใหร

ใหทราบถงวทยาการสาขาอนๆ ตลอดจนความรรอบตว

เกยวกบสภาวะและววฒนาการของบานเมองและสงคม

ในทกแงมมเพอชวยใหมองเหนใหเขาใจปญหาตางๆ

อยางชดเจนถกถวนและสามารถน�าวชาการดานของตน

ประสานเขากบวชาดานอน ๆ ไดโดยสอดคลองถกตอง

และเหมาะสม...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกผส�าเรจการศกษาจากสถาบนเทคโนโลยราชมงคล ณ อาคารใหม สวนอมพร วนพฤหสบด ท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๓๓

59

60


“...ผมงหวงความดและเจรญมนคงในชวต จะตอง

ไมละเลยการศกษา ความรทจะศกษามอยสามสวน คอ

ความรวชาการ ความรปฏบตการ และความรคดอาน

ตามเหตผลความเปนจรง ซงแตละคนควรเรยนรใหครบ

เพอสามารถน�าไปใชประกอบกจการงาน และแกปญหา

ทงปวงไดอยางมประสทธภาพ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยมหดล ณ อาคารใหม สวนอมพร วนพฤหสบด ท ๒ กรกฎาคม ๒๕๓๕

60

61


“...การศกษาในมหาวทยาลย ทมงเนนใหบคคลมความร

ความสามารถดานวชาการเปนพนฐานส�าหรบการประกอบการ

งานในชวตนน ถอวาเปนการศกษาในระบบ ผศกษาจะไดรบ

ความรถายทอดจากครบาอาจารย และจากการศกษาคนควา

ทางต�ารบต�าราเปนหลกตอเมอไดออกไปท�าการงานไดประสบ

เหตการณและปญหาตางๆ ใหตองขบคดมากมายแลว จงเกด

ความรความเขาใจทถองแทในสงทงปวงทเรยกวาประสบการณ

ชวตเพมขน ประสบการณในชวตนเปนบอเกดแหงความ

รอบรและความฉลาดจดเจนทมคา ซงถาไดรจกน�ามาใชดวย

ความรเทาถงเหตผล และดวยความรอบคอบระมดระวงแลว

จะยงประโยชนใหแกตนเองและสงคมอยางวเศษสด

ดงน การศกษานอกระบบ หรอการศกษาภายหลงส�าเรจ

จากมหาวทยาลย จงมความส�าคญยงยวด ในการสรางเสรม

ผผานการศกษาในระบบมาแลวใหมปญญาและความสามารถ

ทจะปรบตนใหเขากบสภาวะแทจรงของชวตพรอมทงด�ารงตน

ใหอยในสงคมอยางเปนสขและเจรญมนคงได...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตมหาวทยาลยขอนแกน ณ มหาวทยาลยขอนแกน วนพฤหสบด ท ๑๖ ธนวาคม ๒๕๓๖

61

ทรงเวยนเทยน เนองในวนวสาขบชา ณ วดพระศรรตนศาสดาราม

62

รกษาวฒนธรรมประเพณอนดงาม

63

64


“...การสรางอาคารสมยน คงจะเปนเกยรตส�าหรบ

ผสรางคนเดยว แตเรองโบราณสถานนนเปนเกยรตของ

ชาต อฐเกาๆ แผนเดยวกมคาควรทจะชวยกนรกษาไว

ถาเราขาดสโขทยอยธยาและกรงเทพฯแลวประเทศไทย

กไมมความหมาย ไมควรจะเอาของใหมไปปนกบของ

เกาควรจะรกษาของเกาไวเพราะเปนเรองเกยวกบจตใจ

ของพลเมอง และสงเหลานเปนมรดกตกทอดมาจาก

บรรพบรษจงควรรกษาไว...”

พระราชด�ารส ในโอกาสท เสดจพระราชด�าเนนเป ดพพธภณฑสถานแหงชาต เจาสามพระยา จงหวดพระนครศรอยธยา ในขณะประทบ ณ พระทนงเยน วนองคาร ท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๐๔

64

65


“...พดถงเรองภาษาวา เปนสมบตของชาตทควร

รกษาและสงเสรม ภาษานนเปนอปกรณส�าคญส�าหรบ

หาความร ซงหมายถงความกาวหนาของคน อปกรณ

ส�าคญอกอยางหนงกคอประเพณ ประเพณนนหมายถง

แบบแผนหรอขนบธรรมเนยมทปฏบตสบตอกนมาการ

สงใดทรเรมขนแลว ไดรบความนยมถอปฏบตตามกน

ตอไป จดวาเปนประเพณ คนเราจะด�าเนนชวตกตองม

แบบแผนเปนหลก เราจงตองมประเพณเปนแนวปฏบต

ชาตไทยเราไดมประเพณท ดงามมาแตโบราณกาล

บรรพบรษของเราไดปฏบตสบเนองมาหลายชวคน

เมอตกทอดมาถงเราเชนน เราควรจะรบไวดวยความ

เคารพ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา ๒๕๐๒ วนพฤหสบด ท ๒๑ เมษายน ๒๕๐๓

65

66


“...ประเพณทงหลายยอมมประโยชนในการด�าเนน

ชวตของแตละคน เรามประเพณของชาตไทยเปนสมบต

เราควรจะยนดอยางยง และชวยกนสงเสรมและรกษาไว

เพอความเจรญกาวหนาของประเทศ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสต จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา ๒๕๐๒ วนพฤหสบด ท ๒๑ เมษายน ๒๕๐๓

66

67


“...โบราณวตถศลปวตถและโบราณสถานทงหลาย

นน ลวนเปนของมคณคาและจ�าเปนแกการศกษา

คนควาในทางประวตศาสตรศลปและโบราณคดเปน

เครองแสดงถงความเจรญรงเรองของชาตไทยทมมาแต

อดตกาลสมควรจะสงวนรกษาใหคงทนถาวรเปนสมบต

สวนรวมของชาตไวตลอดกาล...”

พระราชด�ารส ในการเสดจพระราชด�าเนนเปดพพธภณฑสถานแหงชาต เจาสามพระยา จงหวดพระนครศรอยธยา วนองคาร ท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๐๔

67

68


“...การรกษาขนบธรรมเนยมประเพณเกานนเปน

ของด แตถาประเพณบางอยางไมสะดวกแกการปฏบต

ไมเหมาะแกกาละ กควรจะจดดดแปลงบาง การทจะ

เปลยนแปลงประเพณใด ๆ หรอจะรบเอาประเพณของ

ชาตอนใดมาใชนนตองพจารณาใหรอบคอบถองแทเสย

กอนวาเหมาะสมหรอไมประการใดเปลยนแปลงแลวจะ

สะดวกกวาเกาหรอไมจะเปนประโยชนอยางไร...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย วนพฤหสบด ท ๕ กรกฎาคม ๒๕๐๕

68

69


“...ภาษาไทยนน เปนเครองมออยางหนงของชาต

ภาษาทงหลายเปนเครองมอของมนษยชนดหนงคอเปน

ทางส�าหรบแสดงความคดเหนอยางหนงเปนสงสวยงาม

อยางหนงเชนในทางวรรณคดเปนตนฉะนนจงจ�าเปน

ตองรกษาเอาไวใหด ประเทศไทยนนมภาษาของเราเอง

ซงตองหวงแหนประเทศใกลเคยงของเราหลายประเทศ

มภาษาของตนเอง แตวาเขากไมคอยแขงแรง เขาตอง

พยายามหาทางทจะสรางภาษาของตนเองไวใหมนคง

เรามโชคดทมภาษาของตนเองแตโบราณกาลจงสมควร

อยางยงทจะรกษาไว...”

พระราชด�ารส ในการประชมทางวชาการของชมนมภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนอาทตย ท ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๐๕

69

70


“...ความสามคคและความถอตววาเปนไทย ทเปน

เหตชกน�าทานทงหลายใหมาประชมกนไดโดยพรอม

เพรยงกนน เปนสมบตมคาสงสด เพราะเปนมรดกทเรา

ไดรบสบตอมาจากบรรพบรษและเปนปจจยส�าคญทท�าให

เรารวมกนอยไดใหเราด�ารงชาตประเทศและเอกราชสบ

มาไดทกคนจะตองรกษาความเปนไทยและความสามคค

นไวใหมนคงในททกแหง...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานสามคคสมาคม ในพระบรมราชปถมภ ในการประชมใหญประจ�าป ระหวางวนอาทตย ท ๙ – วนองคาร ท ๑๑ เมษายน ๒๕๒๔

70

71


“...ถงอยางไรความเปนไทยนนกเปนสมบตอยาง

หนงทมคาประดบโลกอย ไมควรทใครจะละเลยท�าลาย

เสยเพราะจะท�าใหสญเสยสมบตมคานนไปคนทจะรกษา

ความเปนไทยไดมนคงทสด ดและเหมาะทสด ไมมใคร

อนนอกจากคนไทยเพราะฉะนนไมวาจะอยณแหงใด

คนไทยมหนาทตองรกษาความเปนไทยเสมอทงทางวตถ

ทางจรยธรรมและภมปญญา...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานสมาคมนกเรยนไทยในประเทศญปน ในพระบรมราชปถมภ ในการประชมสามญประจ�าป ณ หองประชมสมาพนธเยาวชนญปน กรงโตเกยว ประเทศญปน วนอาทตย ท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๓๗

71

มศลธรรม รกษาความสตย

หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน

73

74


“...การด�าเนนชวตโดยใชวชาการอยางเดยวยงไม

เพยงพอ จะตองอาศยความรรอบตว และหลกศลธรรม

ประกอบดวยผทมความรดแตขาดความยงคดน�าความร

ไปใชในทางมชอบกเทากบเปนบคคลทเปนภยแกสงคม

ของมนษยฉะนนขอใหทกคนจงด�ารงชวตและประกอบ

อาชพ โดยอาศยวชาความร ทไดรบมาประกอบดวย

ความยงคดชงใจและศลธรรมอนดงามเพอความเจรญ

กาวหนาของตนเองและของประเทศชาต...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยธรรมศาสตร วนจนทร ท ๑๘ กนยายน ๒๕๐๔

74

75


“...การทประชาชนประสบเคราะหรายเมอใดเคราะห

รายนนไมใชเฉพาะผทประสบภย เคราะหรายนนตกกบ

ประชาชนทงประเทศเพราะวาถาผทเคราะหรายโดยตรง

ไมไดรบการชวยเหลอกท�าใหความเดอดรอนนนแผมาส

สวนอนของประเทศดวยคนทกคนในชาตกเดอดรอนดวย

การทจะบรรเทาความเดอดรอนกท�าไดอยางททานท�าคอ

ผทยงพอมกนอยกควรจะเผอแผแกผทเดอดรอนอยางน

ดวยความสามคคดวยความเมตตาเราจะบรรเทาความ

เดอดรอนสวนรวมไดจะน�าความปกแผนแกบานเมองได

และเปนกศลดวยเพราะวาไปแผเมตตา...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะกรรมการสมาคมกล มอาชพการเกษตรชลบร อ�าเภอบานบง จงหวดชลบร ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนพฤหสบด ท ๒๖ พฤศจกายน ๒๕๑๓

75

76


“...ความเจรญของคนทงหลายยอมเกดมาจากการ

ประพฤตชอบ และการหาเลยงชพชอบเปนหลกส�าคญ

ผทจะสามารถประพฤตชอบและหาเลยงชพชอบไดดวย

นนยอมจะตองมทงวชาความรทงหลกธรรมทางศาสนา

เพราะสงแรกเปนปจจยส�าหรบใชกระท�าการงานสงหลง

เปนปจจยส�าหรบสงเสรมความประพฤต และการปฏบต

งานใหชอบคอใหถกตองและเปนธรรม...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะครโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลาม ๔ จงหวดภาคใต ณ มสยดกลาง จงหวดปตตาน วนองคาร ท ๒๔ สงหาคม ๒๕๑๙

76

77


“...สงคมใดกตาม ถามความเออเฟ อเกอกลกน

ดวยความมงดมงเจรญตอกน สงคมนนยอมเตมไปดวย

ไมตรจตมตรภาพมความรมเยนเปนสขนาอย...”

พระราชด�ารส พระราชทานเพอเชญลงพมพในนตยสารทระลกครบ ๓๖ ป ของสโมสรไลออนสแหงกรงเทพฯ ในพระบรมราชปถมภ วนศกร ท ๓๑ มนาคม ๒๕๓๘

77

78


“...คณธรรมขอหนงทยงมอยอยางบรบรณในจตใจ

ของคนไทยกคอการใหการใหนไมวาจะใหสงใดแกผใด

โดยสถานใดกตาม ลวนเปนสงทพงประสงคอยางยง

เพราะเปนเครองประสานไมตรอยางส�าคญระหวางบคคล

กบบคคลและท�าใหสงคมมความมนคงเปนปกแผนดวย

สามคคธรรมนอกจากนนการใหยงเปนบอเกดแหงความ

สขอกดวยกลาวคอผใหกมความสขมความอมเอบใจ

ผรบกมความสข มก�าลงใจ สงคมสวนรวมตลอดถง

ประเทศชาตกมความผาสกมความรมเยน...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๔๖ วนองคาร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๕

78

79


“...อยางไรกตามเหตตางๆทงนนไดท�าใหเหนแจง

ถงน�าใจของพวกเราอยางเดนชดวาทกคนในผนแผนดน

ไทยทงทหารต�ารวจและพลเรอนมความสามคคกน

ตางหวงใยกนดวยใจจรง ไดแสดงเจตนารมณทจะอย

รวมกนโดยสนตสข และเมอเกดภยพบต คนไทยไมทง

กน ตางพรอมเพรยงกนเขาปฏบตชวยเหลอทนท ดวย

ความเสยสละและเมตตาจรงใจ ไมเลอกวาเปนชาวไทย

หรอชาวตางประเทศ...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาสขนปใหม พทธศกราช ๒๕๔๘ วนศกร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๗

79

80


“...ความเมตตาปรารถนาดตอกนน เปนปจจย

อยางส�าคญ ทจะยงความพรอมเพรยงใหเกดมขน

ทงในหมคณะและในชาตบานเมอง และถาคนไทยเรา

ยงมคณธรรมขอนประจ�าอยในจตใจ กมความหวงไดวา

บานเมองไทยไมวาจะอยในสถานการณใดๆ กจะอยรอด

ปลอดภย และด�ารงมนคงตอไปไดตลอดรอดฝงอยาง

แนนอน...”

พระราชด�ารส ในการเสดจออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา ณ พระทนงอนนตสมาคม วนพธ ท ๕ ธนวาคม ๒๕๕๕

80

81


“...ขาพเจาจงปรารถนาอยางยงทจะเหนคนไทยเรา

ไดตงจตตงใจ ใหมนอยในความเมตตาและหวงดตอกน

ดแลเอาใจใสกน ชวยเหลอเกอกลกน ใหก�าลงใจแกกน

และกนผกพนกนไวฉนญาตและฉนมตรทกคนทกฝายจะ

ไดรวมมอรวมความคดอานกนสรางสรรคความสขความ

เจรญมนคงใหแกตนแกชาตไดดงทตงใจปรารถนา...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๕๖ วนองคาร ท ๑ มกราคม ๒๕๕๖

81

เขาใจ เรยนรการเปน

ประชาธปไตย อนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขทถกตอง

83

84


“...การมเสรภาพนนเปนของดอยางยงแตเมอจะใช

จ�าเปนตองใชดวยความระมดระวงและความรบผดชอบ

มใหลวงละเมดเสรภาพของผอน ทเขากมอยเทาเทยม

กน ทงมใหกระทบกระเทอนถงสวสดภาพและความเปน

ปรกตสขของสวนรวมดวย มฉะนน จะท�าใหมแตความ

ยงยาก จะท�าใหสงคมและชาตประเทศตองแตกสลาย

จนสนเชง...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกผบงคบบญชาลกเสอ ในโอกาสเขาเฝาทลละอองธลพระบาท และรบพระราชทานเหรยญลกเสอสดด ณ ศาลาดสดาลย พระราชวงดสต วนศกร ท ๙ กรกฎาคม ๒๕๑๔

84

85


“...ในบานเมองนน มทงคนดและคนไมด ไมมใคร

จะท�าใหทกคนเปนคนดไดทงหมดการท�าใหบานเมองม

ความปรกตสขเรยบรอย จงมใชการท�าใหทกคนเปนคน

ดหากแตอยทการสงเสรมคนดใหคนดไดปกครองบาน

เมอง และควบคมไมใหคนไมดมอ�านาจ ไมใหกอความ

เดอดรอนวนวายได...”

พระบรมราโชวาท ในพธเปดงานชมนมลกเสอแหงชาต ครงท ๖ ณ คายวชราวธ อ�าเภอศรราชา จงหวดชลบร วนพฤหสบด ท ๑๑ ธนวาคม ๒๕๑๒

85

86


“...ทานเปนผ ทไดรวมทกขรวมสขกบราษฎรใน

ทองทของทานมาอยางใกลชดยอมเขาถงจตใจและความ

ตองการของเขาเหลานนไดดกวาผทอยหางไกล ราษฎร

ยอมจะตองหวงพงทานเมอมความเดอดรอน ฉะนน

ขาพเจาจงหวงวาทานทงหลายจะเอาใจใสดแลความเปน

อยของเขาใหมากและท�าตวเองใหเปนทพงแกเขาสมกบ

ทเขาไดไววางใจเลอกทานขนมาเปนหวหนา...”

พระราชด�ารส พระราชทานในการอบรมก�านนผ ใหญบาน ในเขตชายแดนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วนอาทตย ท ๑๒ สงหาคม ๒๕๐๕

86

87


“...การรกษาบานเมองนนมแบงไดเปนภารกจหลาย

อยางภารกจอยางหนงกคอการตอสเชงรบซงเปนวชาท

ส�าคญและวชาทครบถวนในตวเปนหนาทเตมเวลาอยแลว

แตวาคนไทยเราจะตองท�าหนาทครบถวนยงกวานอก

คอจะตองเปนผ ทเปนคนไทย คนไทยนนคอคนทจะ

ปองกนอธปไตยของตวและจะตองสงเสรมใหทกคน

รวมกนในการปองกนอธปไตยจะตองเปนผทสงเสรมให

คนในชาตมความอยดกนดและจะตองพยายามถายทอด

วชาการวธความคดใหแกทกคนทมหนาททจะสรางความ

อยดกนดน...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกคณะครฝ กต�ารวจ ตระเวนชายแดน ณ ศาลาเรง วงไกลกงวล วนพธ ท ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๑๘

87

88


“...การปกครองนในประเทศหนง ประเทศหนงก

ตองมการมอบฉนทะใหมผทปกครอง หมายถงผทจะ

เขามาจดการด�าเนนงานตางๆ ของประเทศแตละคนๆ

กอยากจะมาบอกวาตวตองการท�าอยางนๆ ๕๕ลานคน

พดพรอมกนหมดทง๕๕ลานคนกฟงไมรเรองเวลาพด

พรอมกน๑๐คนกฟงไมรเรองอยแลวพดกน๕๕ลานคน

กยงไมรเรองใหญแลวกทไมรเรองเพราะวา๕๕ลานคน

เขาอาจยงไมทราบวาปญหาคออะไรเมอเขาพดกนกตอง

พดบาง เพราะตองพดกพด เสยงจงหงองคะนงไปหมด

ไมรเรอง ฉะนนถงตองมผแทนของปวงชนซงตามหลก

ของการปกครองกตองมผแทนราษฎร...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลา ดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนพธ ท ๔ ธนวาคม ๒๕๓๔

88

89


“...ผแทนของปวงชนนน ถาเปนผแทนของปวงชน

จรงๆหมายความวาประชาชน๕๕ลานคนหรออยาง

นอยผทมสทธเลอกตงสามารถชไดวา“ถาคนนพดเขา

พดแทนเราผแทนของเราพดแทนเรา”ถาเปนอยางนได

กไมตองมปญหาอะไรเลยแตวาโดยมากจะไมเปนอยาง

นนเพราะวธการไมถก

ประเทศตางๆ ในโลกมวธตางๆ กนในการจดระเบยบ

ใหปวงชนไดออกเสยงเลอกผแทนของตน...”


89

90


“...ทกๆ สงมชวต และประเทศไทยกเปนประเทศท

มชวตระเบยบการอะไรกเปลยนแปลงไดแลวถาเปลยน

โดยวธพดกนร เรอง คอเจรจากนอยางถกหลกวชา

ทแท ทสงกวาหลกวชาในต�ารา กจะหมดปญหา แต

ไมใชวาเปลยนไปแลวกเปลยนอยางตายตวไปเลยเมอ

สถานการณไมอ�านวย กเปลยนตอไปได โดยตองไม

ทะเลาะกนอยางหนกจนกระทงท�าใหเสยหายจนท�าให

ประเทศไทยกลบเปนประเทศทลาหลง...”


90

91


“...ประเทศตางๆในโลกมวธตางๆกนในการจดระเบยบ

ใหปวงชนไดออกเสยงเลอกผแทนของตน...มกฎเกณฑอะไร

กตามกเปลยนไดทงนนไมใชตายตวอยตลอดกาลกเปลยนได

แตอยามาทะเลาะกน...เหมอนประเทศสวสเขาผลดเปลยน

กนเปนประธานาธบดทกป...ของอเมรกาเขากเปลยน

ประธานาธบดทกสป...”


91

มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย

ผนอยรจกเคารพผ ใหญ

93

94


“...ความรอบร ความเชยวชาญ ทอตสาหะศกษา

ฝกหดใหเพมทวขนทกขณะนน เมอประกอบกนเขากบ

ระเบยบวนยทดและความสจรตบรสทธใจจะรวมกนเปน

เสมอนดงเกราะส�าหรบปองกนภยนตรายตางๆใหแกทาน

และจะเปนพละก�าลงสงเสรมใหทานสามารถปฏบตการ

เพอความเจรญและความมนคงของชาตของบานเมอง

ไดอยางดทสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานกระบ และปรญญาบตร แกผ ส�าเรจการศกษา จากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา โรงเรยนนายเรอ และโรงเรยนนายเรออากาศ วนพฤหสบด ท ๖ มนาคม ๒๕๒๓

94

95


“...คนทอยรวมกนเปนหมมากแมไดชอวาเปนอสรชนก

ใชอสรภาพคอความเปนใหญของตนเตมทไมไดหากจ�าเปน

ตองจ�ากดไวดวยกฎขอบงคบและวนยอนเหมาะสม เพอให

แตละคนมอสรภาพสม�าเสมอกน ทงมใหลวงละเมดกนและ

กนกฎทบงคบใชแกทกคนไดกมอยอยางเดยวคอกฎหมาย

ซงทานทงหลายไดศกษามาแลวโดยตรงพรอมเสรจทงตวบท

และวธใชและกฎหมายนนโดยหลกการจะตองบญญตขนใช

เปนอยางเดยวกนและเสมอกนหมดส�าหรบคนทงประเทศจง

เปนธรรมดาทจะบงคบใชใหไดผลบรบรณครบถวนทกกรณ

ไมไดคงตองมสวนบกพรองเกดขนมากบางนอยบาง ตาม

เหตการณและตวบคคลผน�ากฎหมายมาใช จ�าเปนอยางยง

ทผใชกฎหมายจะตองส�านกตระหนกในความรบผดชอบของ

ตนเองอยตลอดเวลา ในอนทจะใชกฎหมายเพอธ�ารงรกษา

และผดงความยตธรรมถกตองเพยงอยางเดยว มใชเพอ

ผลประโยชนอยางอนๆ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานประกาศนยบตร แกผสอบไลไดตามหลกสตรของส�านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ณ อาคารใหม สวนอมพร วนจนทร ท ๒๗ ตลาคม ๒๕๒๓

95

96


“...คนทมระเบยบวนยนนเปนผทเขมแขง เปนผทหวงด

ตอตวเองเปนผทจะมความส�าเรจในอนาคตอนนเปนระเบยบ

อยางหนงเปนวนยอยางหนงคอวาถาคนใดมระเบยบมวนย

ในรางกาย คอหมายถงการปฏบตของตวในกรยามารยาท

ท�าใหไมมอปสรรคตอการขวนขวายหา จะหาความรกได

หาอะไรกมความส�าเรจคอหาสงทตวก�าลงมงทจะปฏบตการ

ปฏบตดวยความมระเบยบวนยการปฏบตนนส�าเรจอนนเปน

ระเบยบวนยชนดหนงระเบยบวนยอกชนดทกลาวเมอตะกก

คอระเบยบในใจในใจนนกคอการกระท�าอะไรเราตองคดเมอ

มระเบยบในความคดคอมเหตผลสงใดทคดกคดออกสมมต

วาเราคดเรองหนงแลวกไปคดถงอกเรองหนงทไมเกยวของ

แลวไปคดถงเรองทสามเรองทสเรองทงสามสเรองนกไมม

ความส�าเรจแนนอนเพราะวามนฟงซานฉะนนตองมระเบยบ

ในความคดทเรยกวาระเบยบในใจหรอวนยในความคด...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกนกศกษามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตภาคใต จงหวดสงขลา ณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จงหวดสงขลา วนพฤหสบด ท ๑๐ กนยายน ๒๕๒๔

96

97


“...วนยแทจรงมอยสองอยางอยางหนงคอวนยตาม

ททราบกนและถอกนอนไดแกขอปฏบตทบญญตไวเปน

กฎหมายหรอระเบยบขอบงคบตางๆใหถอปฏบตอกอยาง

หนงคอวนยในตนเองทแตละคนจะตองบญญตขนส�าหรบ

ควบคมบงคบใหมความจรงใจและใหประพฤตปฏบตตาม

ความจรงใจนนอยางมนคง มลกษณะเปนสจจาธษฐาน

หรอการตงสตยสญญาใหแกตว วนยอยางนจดเปนตว

วนยแท เพราะใหผลจรงและแนนอนยงกวาวนยทเปน

บทบญญตทงเปนปจจยส�าคญทจะเกอกลใหการถอการใช

วนยทเปนบทบญญตนนไดผลเทยงตรงถกตองสมบรณ

เตมเปยมตามเจตนารมณ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานกระบ และปรญญาบตร แกผ ส�าเรจการศกษา จากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา โรงเรยนนายเรอ และโรงเรยนนายเรออากาศ วนพธ ท ๒๕ มนาคม ๒๕๒๔

97

98


“...ปจจยส�าคญทจะเปนพนฐานและสงเสรมใหเกดความ

สามารถดงนน กคอ ความสจรตเปนระเบยบซงประกอบ

ดวยความสจรตเปนระเบยบในความประพฤต หรอในทาง

กายอยางหนงความสจรตเปนระเบยบในความคดนกหรอ

ในทางใจอกอยางหนง ทงสองประการตางอาศยและเกอกล

กนอยตลอดเวลา จงจ�าเปนตองอบรมบ�ารง ใหเจรญมนคง

ขนดวยกน เมอจดระเบยบในการกระท�าและในความคดนก

ไดเทยงตรงแนนอนแลวปญญาหรอความรความเขาใจกน

ถกตองถองแทและตรงจด กจะเกดขน คอ จะพจารณา

เรองราวหรอปญหาใดๆกสามารถเขาถงสาระของเรองนน

ปญหานนไดทนท โดยกระจางแจมชดปราศจากความลงเล

สบสนและยอมท�าใหสามารถใชความคดวทยาการปฏบตงาน

ทกอยางไดโดยถกตองพอเหมาะพอด ทงบรรลผลสมบรณ

บรบรณตามวตถประสงค...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกผส�าเรจการศกษา จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตภาคใต จงหวดสงขลา ณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตภาคใต วนพฤหสบด ท ๑๐ กนยายน ๒๕๒๔

98

99


“...การมวนย มความสามคค และรจกหนาท ถอกนวาเปน

คณสมบตส�าคญประจ�าตวของคนทกคน แตในการสรางเสรม

คณสมบตสามขอนจะตองไมลมวาวนยสามคคและหนาทนนเปน

ไดทงทางบวกและทางลบซงยอมใหคณหรอใหโทษไดมากเทาๆกน

ทงสองทางเพราะฉะนนเมอจะอบรมจ�าเปนตองพจารณาใหถองแท

แนชดกอนวาเปนวนยสามคคและหนาททดคอปราศจากโทษเปน

ประโยชนเปนธรรมไมเคลอบแฝงไวดวยสงชวรายเชนวนยกตอง

ไมใชวนยเพอตนเพอหมคณะของตนเทานนตองเปนวนยเพอคนทก

คนเพอคนสวนใหญเปนวนยทถกตองทเปนการสรางสรรคท�านอง

เดยวกนการสามคคกนท�าการหรอท�าหนาทอยางใดอยางหนงกจะ

ตองเปนไปเพอประโยชนเกอกลมใชเพอการเพมพนประโยชนเฉพาะ

พวกตนแลวเบยดเบยนผอนใหเดอดรอนเสยหายจงเหนไดวาการ

สรางวนยสามคคและความรจกหนาทใหแกเยาวชนตองกระท�าดวย

ความเพงพนจอยางละเอยดถถวนเปนพเศษมฉะนนจะไมบงเกดผล

ทพงประสงคหรอซ�ารายอาจกลบกลายเปนการท�าลายอนาคตและ

ความเจรญมนคงของชาตไปกได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกผบงคบบญชาลกเสอ ในโอกาสเขาเฝาทลละอองธลพระบาท และรบพระราชทานเหรยญลกเสอสดด ณ ศาลาดสดาลย พระราชวงดสต วนองคาร ท ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๒๖

99

100


“...วนยนเปนคณสมบตอยางหนงททกคนยอมตอง

ใช ทงเปนสวนบคคลทงเปนสวนรวม ถาสวนบคคลม

วนยกหมายความวาจะใชความรความสามารถไดอยาง

ถกตองและเปนประโยชน ถาส�าหรบหนวยหรอสวนรวม

วนยนนจะท�าใหมความแขงแกรงในการปฏบตรวมกน

ในหนวยงานของตนหรอในสวนรวมของกองทพทงหมด

ตลอดจนส�าหรบชาตบานเมองเปนสวนรวม ฉะนน

วนยนเปนเครองมอหรอเปนอปกรณทส�าคญ ซงแตละ

คนจะตองฝกปรอใหด ใหมวนยทเขมแขงไมยอหยอน

ถาใชวนยดนทกคนกจะมความสามารถแขงแกรงยงขน

เพราะวาหมายความวาหลกวชาการจะน�ามาใชกนอยาง

ถกตองและไมบกพรอง ฉะนนการทมวนยนนเปนสงท

ส�าคญยงส�าหรบแตละคนและส�าหรบสวนรวม...”

พระราชด�ารส ในพธประดบยศและพระราชทานสญญาบตรยศ แกนายทหารชนนายพล ณ ศาลาดสดาลย พระราชวงดสต วนองคาร ท ๒ พฤศจกายน ๒๕๓๖

100

101


“...ต�ารวจเปนผพทกษรกษาความสงบสข ความมนคงปลอดภย และความถกตองเปนธรรมในบานเมอง งานในหนาทจงเตมไปดวยความยากล�าบากทจะตองตรากตร�าปฏบตและมากไปดวยปญหายงยากนานาชนดทจะตองขบคดวนจฉยรวมทงอาชญากรรมทกรปแบบทจะตองเสยงอนตรายเขาระงบปราบปรามดวยเหตนทางราชการบานเมองจงไดมอบหมายสทธและอ�านาจทางกฎหมายใหเพอเปนเครองมอปฏบตงานและปองกนรกษาชวตผเปนต�ารวจควรตองทราบตระหนกถงความรบผดชอบในหนาทและสทธพเศษของตนดงกลาว แลวตงใจพยายามฝกฝนตนเองใหมความรความสามารถจรงมระเบยบวนยมความเขมแขงอดทนและมสตยงคดสงทจะใชอ�านาจทมอยดวยความเทยงตรงดวยความฉลาดรอบคอบและดวยความสงวรระวงมใหเกนขอบเขตและความจ�าเปน ถาท�าไดดงน งานทกอยางกจะด�าเนนไปโดยราบรน และบรรลผลส�าเรจทถกตองสมบรณ ชวยใหบงเกดผลดทงแกตนและสวนรวม...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานกระบแกวาทรอยต�ารวจตร ทส�าเรจการศกษาชนสงสด จากโรงเรยนนายรอยต�ารวจ ประจ�าปการศกษา ๒๕๓๙ ณ อาคารใหม สวนอมพร วนองคาร ท ๓ มถนายน ๒๕๔๐

101

เสดจฯ ลง ณ ทองพระโรงศาลาเรง วงไกลกงวล จงหวดประจวบศรขนธ พระราชทานพระบรมราชวโรกาสใหนกกฬาโอลมปก เขาเฝาฯ เมอวนท ๙

กนยายน พทธศกราช ๒๕๔๗

102

มสตรตว รคด รทำา รปฏบต

ตามพระราชดำารส

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

103

104


“...ผทจะสรางความส�าเรจในการงานและชวตไดแนนอน

นน ควรมคณสมบตประกอบพรอมกน อยางนอย ๕ ประการ

ประการแรกควรจะตองมความสจรตความมใจจรงความตงใจ

จรงความอตสาหะอดทนและความเมตตาเสยสละเปนพนฐาน

ดานจตใจประการทสองควรจะตองมวชาความรทถกตองแมนย�า

ช�านาญ พรอมทงมฝมอหรอความสามารถในเชงปฏบต เปน

เครองมอส�าหรบประกอบการ ประการทสาม ควรจะตองมสต

ความยงคด และวจารณญาณอนถถวนรอบคอบ เปนเครอง

ควบคมก�ากบใหด�าเนนงานไปไดโดยถกตองเทยงตรงตามทศทาง

ประการทสจะตองมความรอบรมความสามารถประสานงานและ

ประสานประโยชนกบผอนอยางกวางขวาง เปนเครองสงเสรมให

ท�างานไดคลองตวและกาวหนา และประการทหาซงส�าคญทสด

จะตองมความฉลาดรในเหตในผล ในความผดถกชวด ในความ

พอเหมาะพอสม เปนเครองตดสนและสงการปฏบตงานทงมวล

ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ อาคารจกรพนธเพญศร วนพธ ท ๖ กรกฎาคม ๒๕๓๑

104

105


“...เราทงหลายรกษาชาตรกษาแผนดนสบตอจากบรรพชนมาได ดวยสตปญญาความสามารถและความสามคค ทกฝายตางพยายามท�าหนาทใหประสานสอดคลองและเกอกลกนโดยสมานฉนทและตางมจดหมายทเทยงตรงเสมอเหมอนกนในการท�านบ�ารงแผนดน ระยะหลงน สถานการณหลายดาน ไมวาทางเศรษฐกจการเมองหรอสงคมเปลยนแปลงแปรผนอยางรวดเรวและซบซอนอาจเปนเหตใหบางคนบางฝายเกดความสบสนในความคดและความไมเขาใจกนในการปฏบตงานซงเปนขอทนาวตกขาพเจาเหนวาทกฝายสามารถจะคลคลายปญหานไดไมยากนกถาเราหวนคดพจารณาเรองตาง ๆ ทเปนมาแลวในอดต โดยละเอยดใหเหนวาแตละเรองแตละเหตการณเกดขนจากมลเหตอนใด และมผลเกยวเนองสบตอมาอยางไรกจะชวยใหทราบชดไดถงสถานการณในปจจบนตลอดจนแนวโนมทจะเปนไปในอนาคตและความรความเขาใจอนชดเจนนยอมท�าใหแตละคนเลงเหนหนาททแทกบทงแนวทางปฏบตทถกตองในการจรรโลงอสรภาพความเจรญมนคงและความดงามทงปวงในแผนดนทานทงหลายจงควรระลกอยเสมอๆวาการใชสตปญญาพจารณาเหตการณใหกวางไกลโดยรอบคอบและรอบดาน เปนสงส�าคญและจ�าเปนอยางทสด...”

พระราชด�ารส ในการเสดจออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช ๒๕๓๒ วนองคาร ท ๕ ธนวาคม ๒๕๓๒

105

106


“...ความสงบรมเยนนนอาจแยกไดเปนสองสวน คอ

ความสงบภายนอก กบความสงบภายใน ภายนอก ไดแก

ความเปนอยและสภาวะแวดลอมทเปนปรกต ปลอดโปรง

จากสงรบกวนทท�าใหเกดภยอนตราย หรอเกดความยงยาก

เดอดรอนตางๆ เชนน�าทวมไฟไหมหรอการขดแยงพพาท

มงรายท�าลายกนภายในไดแกจตใจทสะอาดแจมใสไมม

กงวลไมมความขนเคองขดของ

จตใจทสะอาดปลอดโปรงจากสงรบกวนนส�าคญมาก

เพราะเปนจตใจสงบระงบและเยอกเยนท�าใหบคคลมสตรตว

มความคดเทยงตรงเปนกลางมวจารณญาณละเอยดกวาง

ขวาง และถกตองตรงจด ความคดวจารณญาณทเกดจาก

จตใจทสงบนมศกยภาพสง อาจน�าไปใชคดอานสรางสรรค

สงทจะอ�านวยประโยชนสข ความเจรญกาวหนา ตลอดจน

ชอเสยงเกยรตคณ อนเปนสงปรารภปรารถนาของแตละคน

ใหสมฤทธผลได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๓๖ วนพฤหสบด ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๓๕

106

107


“...หลกของคณธรรมคอการคดดวยจตใจทเปนกลาง

กอนจะพดจะท�าสงไร จ�าเปนตองหยดคดเสยกอน เพอ

รวบรวมสตใหตงมนและใหจตสวางแจมใสซงเมอฝกหด

จนคนเคยช�านาญแลว จะกระท�าไดคลองแคลว ชวยให

สามารถแสดงความรความคดในเรองตางๆ ใหผฟงเขาใจ

ไดงายไดชดไมผดทงหลกวชาทงหลกคณธรรม...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนศกร ท ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๓๕

107

108


การปฏบตราชการนน นอกจากมงกระท�าเพอใหงาน

ส�าเรจไปโดยเรว และมประสทธภาพแลว ยงจะตองกระท�า

ดวยสตรตวและปญญารคดวาสงใดเปนความเจรญสงใดเปน

ความเสอมอะไรเปนสงทตองท�าอะไรเปนสงทตองละเวนหรอ

ก�าจดผลทเกดขนจงจะเปนประโยชนทแทและยงยนทงแก

ตนเองและสวนรวม

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกขาราชการพลเรอน เนองใน วนขาราชการพลเรอน วนอาทตย ท ๑ เมษายน ๒๕๔๔

108

109


“...เปนเวลาหลายปตดตอกนมา ทเราตองประสบ

กบเหตไมปรกตตางๆหลายเรองจนท�าใหหลายๆคน

เกดความวตกหวงใยในอนาคตของตนเองและของบาน

เมองเปนอยางมากแตดวยเหตทสวนใหญมสตรเทาทน

มความรความสามารถ จงตางขวนขวายชวยตนเอง

และรวมมอรวมความคดกนปฏบตแกไขอยางจรงจงจน

บดนอาจกลาวไดวาสถานการณตางๆไดผอนคลายลง

และมความหวงวาจะดขน อยางไรกตาม เรายงจะตอง

พยายามปฏบตตนปฏบตงานดวยความระมดระวงตอไป

อกมาก...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๔๗ วนพธ ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๖

109

110


“...ความเจรญผาสกและความตงมนของบานเมองเปน

สงส�าคญสงสดทบคคลพงร�าลกและพงประสงค ความเจรญ

มนคงนนจะเกดมขนได กดวยผปฏบตบรหารงานของชาต

ทกฝายมงทจะปฏบตภาระหนาทของตนใหเตมก�าลงดวยสต

ความรตวดวยปญญาความรคดและดวยความสจรตจรงใจ

โดยเหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาสวนอน..”

พระราชด�ารส ในการเสดจออกมหาสมาคมในงานพระราชพธ เฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช ๒๕๔๑ วนเสาร ท ๕ ธนวาคม ๒๕๔๑

110

111


“...ความสขความเจรญน แมเปนสงทพงปรารถนา

อยางยง แตในวถชวตของคนเรานน ยอมตองมทงสข

และทกขทงความสมหวงและผดหวงเปนปรกตธรรมดา

ทกคนจงตองเตรยมตวเตรยมใจและเตรยมการใหพรอม

อยาประมาท...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๕๙ วนพฤหสบด ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๘

111

เสดจพระราชด�าเนนไปทอดพระเนตรความกาวหนาโครงการบงมกกะสน เมอวนท ๘ มถนายน พทธศกราช ๒๕๓๐

112

ดำารงตนตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

113

114


“...ความส�าคญของการประหยดซงรฐบาลไดชกชวน

ใหแตละคนปฏบตคงจะไดตระหนกอยแลวทวกนวาการ

ใชจายโดยประหยดนนจะเปนหลกประกนความสมบรณ

พนสขของผประหยดเองและครอบครวชวยปองกนความ

ขาดแคลนในวนขางหนา การประหยดดงกลาวนจะม

ผลดไมเฉพาะแกผประหยดเทานน ยงจะเปนประโยชน

แกประเทศชาตดวย ทงนโดยทประชาชนแตละคนเปน

สวนประกอบของประเทศชาต ฐานะทางเศรษฐกจของ

ประเทศชาตกขนอยทฐานะความเปนอยของประชาชน

พลเมอง ถาแตละคนท�าการประหยดและชวยผดงฐานะ

ของตนเองแลว กเทากบไดมสวนชวยสงเสรมภาวะทาง

เศรษฐกจของประเทศเปนสวนรวม...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๐๓ วนพฤหสบด ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๐๒

114

115


“...การพฒนาประเทศจ�าเปนตองท�าตามล�าดบขน

ตองสรางพนฐาน คอความพอมพอกน พอใชของ

ประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยใชวธการและ

ใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา เมอได

พนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลว จงคอย

สรางคอยเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนทสง

ขนโดยล�าดบตอไป หากมงแตจะทมเทสรางความเจรญ

ยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดยไมให

แผนปฏบตการสมพนธกบสภาวะของประเทศและของ

ประชาชนโดยสอดคลองดวย กจะเกดความไมสมดลย

ในเรองตางๆ ขนซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลว

ไดในทสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ หอประชมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วนพฤหสบด ท ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๗

115

116


“...เปนเวลาตอเนองกนหลายปแลว ทบานเมองของ

เรามความเปลยนแปลงมาตลอดทงในวถทางด�าเนนของ

บานเมองและของประชาชนทวไปเปนเหตใหเราตองประคบ

ประคองตวมากเขาเพอใหอยรอดและกาวตอไปไดโดยสวสด

ตามแนวทางทเปนมาแลวนาจะเชอไดวาเราจะตองประคบ

ประคองตวกนตอไปอกนานดงนนทกคนจงควรจะรบรความ

จรงทงนแลวเอาใจใสปฏบตงานปฏบตตวใหเปนระเบยบและ

ขะมกเขมนยงขนพรอมกบระมดระวงการด�าเนนชวตใหเปน

ไปโดยประหยดจกไดไมเกดความตดขดเดอดรอนขนเพราะ

ความประมาทและความรไมเทาทนสถานการณส�าคญทสด

ขอใหคดพจารณาใหเขาใจวา สภาวะทบบรดความเปนอย

ของเราทเกดขนนเปนผลกระเทอนมาจากความวปรตของวถ

ความเปลยนแปรทางเศรษฐกจการเมองและทางอนๆของ

โลก เราจงไมสามารถทจะหลกพนได หากแตจะตองเผชญ

ปญหาอยางผมสต มปญญา มความเขมแขงและกลาหาญ

เพอเราจกไดรวมกนอยอยางมนคงไพบลย...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๒๒ วนอาทตย ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๒๑

116

117


“...คนเราทฟงเฟอไมมทางทจะหาทรพยมาปอนความ

ฟงเฟอได ความฟงเฟอนเปนปากหรอเปนสตวทหวไมหยด

ความฟงเฟอนอาปากตลอดเวลาจะปอนไปเทาไรๆกไมพอ

เมอปอนเทาไรๆไมพอแลวกหาเทาไรๆกไมพอความไม

พอนไมสามารถทจะหาอะไรมาปอนความฟงเฟอนไดฉะนน

ถาจะตอตานความเดอดรอนไมใชวาจะตองประหยดมธยสถ

จะตองปองกนความฟงเฟอและปองกนวธการทมกจะใชเพอ

ทจะมาปอนความฟงเฟอน คอความทจรต ฉะนนการทจะ

ณรงคทจะตอสเพอใหคนมธยสถและประหยดนนกอยทตวเอง

ไมใชอยทคนอน เมออยทตนเองไมอยทคนอนการณรงค

โดยมากมกออกไปขางนอกจะไปชกชวนคนโนนชกชวนคน

นใหท�าโนนท�านทจรงตวเองตองท�าเองถาจะใชค�าวาณรงค

กตองณรงคกบตวเองตองฝกตวใหรจกความพอดพอเหมาะ

ถาไมพอดไมพอเหมาะมนจะเกดทจรตในใจได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะลกเสอชาวบานทมา เขาเฝาทลละอองธลพระบาท ในโอกาสเสดจฯ กลบจากแปรพระราชฐานจากจงหวดสกลนคร ณ สนามบนดอนเมอง วนอาทตย ท ๒ ธนวาคม ๒๕๒๗

117

118


“...เราไมเปนประเทศร�ารวย เรามพอสมควรพออยได

แตไมเปนประเทศทกาวหนาอยางมาก เราไมอยากจะเปน

ประเทศกาวหนาอยางมากเพราะถาเราเปนประเทศกาวหนา

อยางมากกจะมแตถอยหลงประเทศเหลานนทเปนประเทศ

ทมอตสาหกรรมกาวหนาจะมแตถอยหลงและถอยหลงอยาง

นากลวแตถาเรามการบรหารแบบเรยกวาแบบ“คนจน”แบบ

ทไมตดกบต�ารามากเกนไป ท�าอยางมสามคคนแหละ คอ

เมตตากนกจะอยไดตลอดไปคนทท�างานตามวชาการจะ

ตองดต�ารา เมอพลกไปถงหนาสดทายแลว ในหนาสดทาย

นนเขาบอก “อนาคตยงม” แตไมบอกวาใหท�าอยางไร ก

ตองปดเลมคอปดต�าราปดต�าราแลวไมรจะท�าอะไรลงทายก

ตองเปดหนาแรกใหมเปดหนาแรกกเรมตนใหมถอยหลงเขา

คลองแตถาเราใชต�าราแบบ“คนจน”ใชความอะลมอลวย

กนต�ารานนไมจบเราจะกาวหนา“เรอยๆ”...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนพธ ท ๔ ธนวาคม ๒๕๓๔

118

119


“...การจะเปนเสอนนไมส�าคญส�าคญอยทเรามเศรษฐกจ

แบบพอมพอกนแบบพอมพอกนนนหมายความวาอมชตว

เองไดใหมพอเพยงกบตวเองอนนกเคยบอกวาความพอเพยง

นไมไดหมายความวา ทกครอบครวจะตองผลตอาหารของ

ตวจะตองทอผาใสเองอยางนนมนเกนไปแตวาในหมบาน

หรอในอ�าเภอ จะตองมความพอเพยงพอสมควร บางสง

บางอยางทผลตไดมากกวาความตองการ กขายได แตขาย

ในทไมหางไกลเทาไหร ไมตองเสยคาขนสงมากนก อยาง

นทานนกเศรษฐกจตางๆ กมาบอกวาลาสมย จรง อาจจะ

ลาสมยคนอนเขาตองมการเศรษฐกจทตองมการแลกเปลยน

เรยกวาเปนเศรษฐกจการคา ไมใชเศรษฐกจความพอเพยง

เลยรสกวาไมหรหรา แตเมองไทยเปนประเทศทมบญอยวา

ผลตใหพอเพยงได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝา ฯ ถวาย พระพรชยมงคล เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลา ดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนพฤหสบด ท ๔ ธนวาคม ๒๕๔๐

119

120


“...การรจกประมาณตน ไดแกการร จกและยอมรบวา

ตนเองมภมปญญาและความสามารถในดานไหนเพยงใดและ

ควรจะท�างานดานไหนอยางไรการรจกประมาณตนนจะท�าให

คนเรารจกใชความรความสามารถทมอยไดถกตองเหมาะสม

กบงาน และไดประโยชนสงสดเตมตามประสทธภาพ ทงยง

ท�าใหรจกขวนขวายศกษาหาความร และเพมพนประสบการณ

อยเสมอ เพอปรบปรงสงเสรมศกยภาพทมอยในตนเองใหยง

สงขน สวนการรจกประมาณสถานการณนน ไดแกการรจก

พจารณาสถานการณตางๆทเกดขนใหทราบชดถงความเปน

มาและทเปนอยรวมทงทคาดวาจะเปนไปในอนาคตการรจก

ประมาณสถานการณไดน จะท�าใหสามารถวางแผนงานและ

ปฏบตการไดถกตรงกบปญหา ทนแกสถานการณ และความ

จ�าเปน อนจะท�าใหงานทท�าไดประโยชนทสมบรณคมคา การ

รจกประมาณตนและรจกประมาณสถานการณจงเปนอปการะ

อยางส�าคญทจะเกอกลใหบคคลด�าเนนชวตและกจการงานไป

ไดอยางราบรนและกาวหนา...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานเพอเชญไปอาน ในพธพระราชทานปรญญาบตรของจฬาลงกรณ มหาวทยาลย ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนเสาร ท ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๑

120

121


“...พอมพอกนนกแปลวาเศรษฐกจพอเพยงนนเองถาแตละ

คนพอมพอกน กใชได ยงถาทงประเทศพอมพอกนกยงด และ

ประเทศไทยเวลานนกเรมจะไมพอมพอกนบางคนกมมากบาง

คนกไมมเลยสมยกอนนพอมพอกนมาสมยนชกจะไมพอมพอกน

จงตองมนโยบายทจะท�าเศรษฐกจพอเพยง เพอทจะใหทกคนม

พอเพยงไดใหพอเพยงนกหมายความวามกนมอยไมฟมเฟอย

ไมหรหรากได แตวาพอ แมบางอยางอาจจะดฟมเฟอย แตถา

ท�าใหมความสขถาท�าไดกสมควรทจะท�าสมควรทจะปฏบต...

คนเราถาพอในความตองการกมความโลภนอยเมอมความ

โลภนอยกเบยดเบยนคนอนนอยถาทกประเทศมความคดอนน

ไมใชเศรษฐกจ มความคดวาท�าอะไรตองพอเพยง หมายความ

วาพอประมาณไมสดโตงไมโลภอยางมากคนเรากอยเปนสข

พอเพยงนอาจจะมมากอาจจะมของหรหรากไดแตวาตองไมไป

เบยดเบยนคนอนตองใหพอประมาณตามอตภาพพดจากพอเพยง

ท�าอะไรกพอเพยงปฏบตตนกพอเพยง...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนศกร ท ๔ ธนวาคม ๒๕๔๑

121

มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ

123

124


“....ในบานเมองเราทกวนนมเสยงกลาวกนวาความคด

จตใจของคนเปลยนแปลงไปในทางทเสอมความประพฤตท

เปนความทจรตหลายอยางมทาททจะกลายเปนสงทคนทวไป

พากนยอมรบและสมยอมใหกระท�ากนไดเปนธรรมดาสภาพ

การณเชนนยอมท�าใหวถชวตของแตละคนมดมวลงไป เปน

ปญหาใหญทเหมอนกระแสคลนอนไหลบาเขามาทวมทวไป

หมดจ�าเปนตองแกไขดวยการชวยกนฝนคลนทกลาวนน

ในการด�าเนนชวตของเราเราตองขมใจไมกระท�าสงใดๆ

ทเรารสกดวยใจจรงวาชววาเสอมเราตองฝนตองตานความ

คดและความประพฤตทกอยางทรสกวาขดกบธรรมะเราตอง

กลาและบากบนทจะกระท�าสงทเราทราบวาเปนความด เปน

ความถกตองและเปนธรรมถาเรารวมกนท�าเชนนใหไดจรงๆ

ใหผลของความดบงเกดมากขนๆ กจะชวยค�าจนสวนรวมไว

มใหเสอมลงไปและจะชวยใหฟนคนดขนไดเปนล�าดบ...”

พระราชด�ารส พระราชทานเพอเชญไปอานในพธ เป ดการประชมยวพทธกสมาคมทวประเทศ ครงท ๑๒ ทจงหวดพระนครศรอยธยา วนเสาร ท ๑๒ ธนวาคม ๒๕๑๓

124

125


“...ความเขมแขงในจตใจนเปนสงทส�าคญทจะตองฝกฝน

แตเลกเพราะวาตอไปถามชวตทล�าบากไปประสบอปสรรค

ใดๆ ถาไมมความเขมแขง ไมมความร ไมมทางทจะผาน

อปสรรคนนได เพราะวาถาไปเจออปสรรคอะไรกไมมอะไร

ทจะมาชวยเราไดแตถามความรมอธยาศยทดและมความ

เขมแขงในกาย ในใจกสามารถทจะผานพนอปสรรคตางๆ

นนได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกคณะครและนกเรยนโรงเรยนราชวนต ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนศกร ท ๓๑ ตลาคม ๒๕๑๘

125

126


“...ความมใจจรงทขาดไมไดในการท�างานมสอง

ประการประการทหนงคอความจรงใจตอผรวมงานซง

มลกษณะประกอบดวยความซอตรงเมตตาหวงดพรอม

เสมอทจะรวมมอชวยเหลอและสงเสรมกนทกขณะทงใน

ฐานะผมจดประสงคทดรวมกน และในฐานะทเปนเพอน

มนษยรวมชาตรวมโลกกน ประการทสอง ไดแกความ

จรงใจตองาน มลกษณะเปนการตงสตยอธษฐานหรอ

การตงใจจรงทจะท�างานใหเตมก�าลง กลาวคอ เมอได

พจารณาดวยปญญาเปนทแนชดแลว วางานทจะท�านน

เปนประโยชนจรง กตองสตยสญญาแกตวเอง ผกพน

บงคบตวเองใหกระท�าจนเตมก�าลงความรความสามารถ

ใหไดผลดทสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแก ผส�าเรจการศกษาจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ณ สวนอมพร วนพฤหสบด ท ๒๒ มถนายน ๒๕๒๑

126

127


“...เมอจะพจารณาสงใดเรองใดใหวางใจของตวใหเปน

กลางคอปลดอคตความล�าเอยงทกๆ ประการออกจากใจให

หมดกอนแลวเขาไปเพงพนจดสงนนเรองนนใหถถวนจงจะ

มองเหนไดประจกษทกแงทกมม ไมใชเหนแตเพยงแงใดแง

หนงตามความชอบใจหรอไมชอบใจทมอยเมอเหนประจกษ

ทวดวยใจทเปนกลางแลวความรทชดเจนกจะบงเกดขนและ

ชวยใหลงความเหนและปฏบตไดโดยถกตองเปนธรรม...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกสามคคสมาคม ในพระบรมราชปถมภ ในการเปดการประชมใหญ ประจ�าป ๒๕๒๓ วนองคาร ท ๑๕ เมษายน ๒๕๒๓

127

128


“...จตใจทต�าทรามนนเปนจตใจทออนแอ ไมกลาและไม

อดทนทจะเพยรพยายามสรางสมความดงามความเจรญความ

ส�าเรจในทางทถกตองเปนธรรมมแตคดจะใหไดมาโดยสะดวก

งายดายโดยไมค�านงถงผดชอบชวดจตใจดงนถาปลอยใหเกด

มขนจนเคยชนอยางนอยทสดกท�าใหเปนคนมกงายท�างาน

บกพรองเสยหาย อยางมาก กท�าใหเปนคนดานหนาไรความ

อาย หยาบคาย ละโมบ ท�าอะไรทไหน กเกดอนตรายทนน

ทานจงสอนใหสงวรระวงใจของตนใหดอยาใหความชวเกดขน

และหากเกดขนแลว กใหก�าจดเสยทนท นอกจากน กตอง

ฝกหดบ�ารงใจใหเขมแขงและประณตขน เพอรบเอาความด

ซงเปนปจจยทจะชวยใหกาวถงความสขและความเจรญมนคง

การฝกใจใหเขมแขงน ถงหากจะรสกวาเปนการเหนอยยาก

แตถาไดตงใจฝกฝนโดยสม�าเสมอใหเพมพนขนโดยล�าดบ ไม

ชานานกจะเกดก�าลงแขงแรงเกดความช�านาญคลองแคลวจน

สามารถท�าความดไดงายขนไมเหนอยยากเลย...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยรามค�าแหง ณ อาคารใหม สวนอมพร วนจนทร ท ๑๖ มนาคม ๒๕๒๔

128

129


“...ความมนคงเดดเดยว ทจะยดมนในผลส�าเรจของงาน

และในความถกตองเปนธรรม เปนสงส�าคญยงส�าหรบนกพฒนา

บรหาร เพราะความมจตใจมนคงในผลส�าเรจของงาน จะท�าให

มงมนทจะกระท�าตอเนองไปโดยไมลดละ จนบรรลผลเลศ สวน

ความมนคงในคณธรรมนน จะสรางเสรมคณสมบตทพงประสงค

ใหเกดขนไดมากมายเชนวาจะท�าใหเปนคนสจรตไมท�าไมพด

ไมคดในสงทเปนความชว ความต�าทรามทกอยาง ท�าใหมความ

จรงใจในกนและกน ซงเปนปจจยส�าคญส�าหรบก�าจดความกน

แหนงแคลงใจ บาดหมางแตกแยกกน และชวยสรางเสรมความ

รวมมอเปนอนหนงอนเดยวใหเกดขน ท�าใหมความหนกแนนใน

ความคดจตใจสามารถพจารณาเรองราวและปญหาตางๆใหเหน

เหตเหนผลโดยแจมแจง และหาทางปฏบตทถกตองเทยงตรงได

เหลาน ถอวาเปนอปกรณเครองประกอบและเกอหนนวชาการให

แนนหนกสมบรณ ชวยใหนกพฒนาบรหารสามารถใชหลกวชา

ไดอยางถกตองเทยงตรง มนใจ บรสทธใจ และไดผลแนนอน

เตมเปยมตามเปาหมาย...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ณ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร วนจนทร ท ๒๓ มนาคม ๒๕๒๔

129

130


“...การจะคดพจารณาและวเคราะหวจารณกรณตางๆให

ไดถกถวนตามเหตตามผลและความเปนจรงนนบคคลจ�าเปน

ตองฝกจตใจใหมปรกตหนกแนนและเปนกลางพรอมทงฝก

กระบวนการคดใหเปนระเบยบใหไดกอน ทงนเพราะจตใจท

ไมหนกแนนเปนกลางเปนตนเหตใหเกดอคตหรอการปฏบต

ทไมถกทางอนเปนตวการส�าคญทน�าความคดวจารณญาณ

ของบคคลใหมดมนผดพลาดไปจากเหตผลและความเปนจรง

สวนความคดอานทไมเปนระเบยบนน เปนตนเหตของความ

ลงเลสบสนและวนวายใจ ท�าใหบคคลไมสามารถจะคดอาน

ท�าการใดๆใหถกตองตามขนตอนและส�าเรจเรยบรอยโดย

ไมตดขดได เพราะฉะนนบณฑตจงควรพยายามระมดระวง

ตงใจใหหนกแนนเปนกลาง ทงฝกฝนความคดอานใหเปน

ระเบยบจนชนช�านาญ จกไดสามารถใชความร ความคด

วจารณญาณสรางสรรคความส�าเรจและความเจรญกาวหนา

ทกประการใหสมบรณพรอมไดดงทปรารภปรารถนา...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนศกร ท ๒ สงหาคม ๒๕๓๔

130

131


“...ศรทธาความเชอมนในความดศรทธาสวนนจะสงเสรม

ใหบคคลเกดความมงมนทจะท�าตวท�างานใหสงขน ไมยอมให

ตกต�าผเชอมนในความดจะมความรสกรบผดชอบมความขมใจ

ไมปลอยตวใหเปนไปตามอ�านาจคตและความเหนแกประโยชน

เฉพาะตว จะประพฤตปฏบตการใด กพจารณากลนกรองอยาง

รอบคอบจนเหนชดแลววาการนนๆเปนสงทดทถกตองเปน

สจรตธรรม และเปนประโยชนแททงแกตนเองและสวนรวม

การทท�าจงปราศจากโทษกอใหเกดประโยชนสรางสรรคเปนความ

เจรญสวสดแตอยางเดยว ผลดอกประการหนงของการปฏบตดก

คอเมอผลของการท�าดเปนทประจกษชด คนทไมเคยท�าความด

เพราะไมเคยเหนผล กจะไดเหนและหนมานยมศรทธาในความด

บคคลเหลานนยอมจะรบเอาความคดจตใจ และการกระท�าของ

ผปฏบตดเปนแบบอยางแลวนอมน�ามาประพฤตปฏบตดวยตนเอง

บานเมองของเรากจะมผทศรทธาในความด ปฏบตดปฏบตชอบ

เพมขนเปนล�าดบสงทแตละคนปฏบตกจะประกอบสงเสรมกนขน

เปนความเจรญมนคงโดยสวนรวมของชาตในทสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยธรรมศาสตร ณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร วนศกร ท ๑ สงหาคม ๒๕๔๐

131

พระราชทานพระบรมราโชวาท ในการสวนสนามแสดงแสนยานภาพ ของกองทพไทย เนองในพระราชพธรชดาภเษก วนท ๘ มถนายน ๒๕๑๔

132

คำานงถงผลประโยชน

ของสวนรวมและของชาต

133

134


“...ทกคนจะตองตงมนในความสามคคและความ

ไมประมาท จะตองใชปญญา และความรอบคอบ

คดอานกอนทจะกระท�าการทงปวง จะตองรวมกน

ปองกนแกไขและก�าจดสงชวรายเปนอนตรายตอประเทศ

ชาต หมนประกอบสมมาอาชพดวยความซอสตยสจรต

คดถงประโยชนสขสวนรวมของบานเมองเปนนตยเปน

ส�าคญ...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๑๒ วนองคาร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๑๑

134

135


“...ขอใหปฏบตงานทกอยางดวยความตงใจเทยงตรง

กลาหาญ และเขมแขงเสยสละ หมนฝกฝนตนเองให

จดเจนคลองแคลวในหนาท และในการปฏบตงานรวม

กบผอน พยายามศกษาวทยาการอนกาวหนาทกอยาง

ใหรอบรเทาทนสถานการณอยเสมอ เพอใหสามารถใช

ยทโธปกรณ เครองมอเครองใชทมอย ใหเปนประโยชน

ในภารกจของชาตใหไดมากทสดประการส�าคญทสดขอ

ใหยดมนในชาตบานเมองขอใหถอประโยชนรวมกนของ

ประชาชาตไทยใหยงกวาประโยชนใดๆทงสน...”

พระบรมราโชวาท ในการเสดจฯ ทอดพระเนตรการแขงขน ใชอาวธทางอากาศ และการสาธตก�าลงทางอากาศ ประจ�าป ๒๕๑๒ ณ สนามฝกใชอาวธทางอากาศไชยบาดาล จงหวดลพบร วนพธ ท ๑๗ ธนวาคม ๒๕๑๒

135

136


“...กจเฉพาะหนาของเราทงหลายทกคนทจะตองท�า

กคอตองรบสถานการณอนวกฤตนดวยใจอนมนคง ไม

หวนไหวและดวยความรเทาถงการณพรอมกบรวมมอ

รวมใจกนปฏบตแกไขผอนหนกใหเปนเบาดวยความสงบ

และพรอมเพรยงไมกอความวนวายใหสถานการณยงราย

ลงไปอกทกฝายจ�าเปนตองเขาใจในกนและกนเหนใจกน

เสยสละประโยชนสวนตว เพอประโยชนสวนรวมรวมกน

อมชกนไว เหมอนดงทไดเคยอมชกนมาแตกาลกอน

เมอรวมกนดงน กจะเกดพลงยงใหญ ทจะสามารถขจด

อปสรรคขดของทงปวงใหหมดสนไปไดในทสด...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนป ใหม พทธศกราช ๒๕๑๗ ณ พลบพลาทองสนามหลวง วนจนทร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๑๖

136

137


“...อนแผนดนไทยของเรานถงจะเปนทเกดทอาศยของ

คนหลายเชอชาตหลายศาสนาแตเรากอยรวมกนโดยปรกต

ราบรนมาไดเปนเวลาชานาน เพราะเราตางสมครสมานกน

อตสาหชวยกนสรางบานเมอง สรางความเจรญ สรางจตใจ

สรางแบบแผนทดขน เปนของเราเอง ซงแมนานาประเทศ

กนาจะน�าไปเปนแบบฉบบได เพราะฉะนน ถาเราทงหลาย

มสามคคมเหตผลอนหนกแนนและมความรความเขาใจอน

ถกตองชดเจนในสถานการณทเปนจรง ตางคนตางรวมมอ

รวมความคดกนในอนทจะชวยกนผอนคลายปญหาและ

สถานการณทหนกใหเปนเบา ไมน�าเอาประโยชนสวนนอย

เขามาเกยวของ ใหเสยหายถงประโยชนสวนใหญของชาต

บานเมอง เชอวาเราจะสามารถรกษาชาตประเทศและความ

ผาสกสงบทเราไดสรางสมและรกษาสบตอกนมาชานานนน

ไวได...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๑๙ วนพธ ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๑๘

137

138


“...แตละคนนนเปนองคประกอบสวนหนงๆซงจะรวม

กนขนเปนชาตบานเมองทกคนตองรกษาสขภาพพลานามย

ใหด และท�างานใหด ชาตบานเมองจงจะแขงแรงและเจรญ

มนคงสมดลยทกสวน ถาบคคลท�าตวใหบกพรองออนแอ

บานเมองกจะมจดบกพรองและออนแอไปดวยทกคนจงตอง

บ�ารงรกษาบานเมองใหเหมอนบ�ารงรกษารางกายและจตใจ

ตนเองและผใดมภาระหนาทอนใดอยกตองขวนขวายปฏบต

ใหส�าเรจลลวงไปโดยพลนดวยความรและความสามารถดวย

ความสะอาดกายสะอาดใจ ดวยไมตรจตมตรภาพ และดวย

ความเมตตาปรารถนาดตอกน ผลการปฏบตตนปฏบตงาน

ของแตละคนแตละฝายจกไดประกอบสงเสรมใหประเทศชาต

มความสมบรณมนคงขนตามทมงหมาย...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๒๙ วนองคาร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๒๘

138

139


“...การแกปญหานน ถาไมท�าใหถกเหตถกทาง

ดวยความรอบคอบระมดระวง มกจะกลายเปนการเพม

ปญหาใหมากและยงยากขน แตละฝายจงควรจะตงใจ

พยายามท�าความคดความเหนใหกระจางและเทยงตรง

เพอจกไดสามารถเขาใจปญหาและเขาใจกนและกนอยาง

ถกตองความเขาใจทถกตองแนชดนจะชวยใหเลงเหน

แนวทางปฏบตแกไขอนเหมาะสม ซงจะน�าไปใชได

อยางมประสทธภาพ อกประการหนง อนเปนขอส�าคญ

ทกฝายจะตองตระหนกในใจเสมอวาประโยชนสวนรวม

นนเปนประโยชนทแตละคนพงยดถอเปนเปาหมายหลก

ในการปฏบตตนและปฏบตงาน เพราะเปนประโยชนท

ยงยนแทจรงซงทกคนมสวนไดรบทวถงกน...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๓๓ วนอาทตย ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๓๒

139

140


“...บานเมองไทยของเราด�ารงมนคงมาชานาน

เพราะคนไทยมความพรอมเพรยงกนเขมแขง ถงจะม

ความเปลยนแปลงเกดขนบางตามกาลตามสมย กเปน

ไปตามความปรารถนาของพวกเราเองทจะท�าใหประเทศ

ชาตเจรญกาวหนาการท�านบ�ารงบานเมองนนเปนงาน

สวนรวมของคนทงชาตจงเปนธรรมดาอยเองทจะตอง

มความขดแยงเกดขนบาง จะใหทกคนทกฝายมความ

คดเหนสอดคลองตองกนตลอดทกๆเรองไปยอมเปน

การผดวสย เพราะฉะนนแตละฝายแตละคนจงควรจะ

ค�านงถงจดประสงครวมกน คอความเจรญไพบลยของ

ชาตเปนขอใหญ...”

พระราชด�ารส พระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในโอกาส ขนปใหม พทธศกราช ๒๕๓๕ วนองคาร ท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๓๔

140

141


“...บานเมองของเราเปนปกแผนมนคง มอสรภาพ

และความรมเยนเปนปรกตสขสบมาชานาน เพราะเราม

ความยดมนในชาต และตางรวมแรงรวมใจกนบ�าเพญ

กรณยกจตางๆตามหนาทใหสอดคลองและเกอกลกน

เพอประโยชนสวนรวมของชาต คนไทยทกคนจงควรจะ

ไดตระหนกในขอนใหมากโดยเฉพาะภาวการณในระยะ

ปจจบนน อาจกลาวไดวาหากคนไทยเราประพฤตตน

ปฏบตงานโดยขาดจตส�านกในประโยชนรวมกนของชาต

แลวกจะเปนอนตรายอยางยงแกความมนคงของชาต...”

พระราชด�ารส ในการเสดจออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธ เฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช ๒๕๔๘ วนจนทร ท ๕ ธนวาคม ๒๕๔๘

141

142


“...ถาเราสามารถทจะสรางความสมพนธระหวาง

ศาสนากบการศกษาและชวตของคนทมมากขนๆ ใหกลบ

มาเปนอยางเดมเหมอนอยางของเกาของโบราณของเรา

คอใหรสกวาโรงเรยนกคอวด วดคอโรงเรยน กจะท�าให

บานเมองมอนชนทมความสามารถในทางวชาการและม

จตใจสงมจตใจดเปนพลเมองดตอไปจะชวยใหสวนรวม

สามารถทจะด�าเนนตอไปไดโดยสวสด...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกคณะกรรมการธนาคารกรงเทพ ณ พระต�าหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนพฤหสบด ท ๔ กมภาพนธ ๒๕๑๔

142

พระบรมราโชวาท นอมนำาราษฎรรมเยนเปนสขศานต

กระทรวงวฒนธรรมจดพมพจ�านวน๑๐๐,๐๐๐เลมISBN978-616-543-418-8

ด�าเนนการโดยกลมประชาสมพนธส�านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม๖๖๖ ถนนบรมราชชนน แขวงบางบ�าหร เขตบางพลดกรงเทพฯ๑๐๗๐๐โทร.๐๒๔๒๒๘๘๕๓-๕๑๗๖๕www.m-culture.go.th

144

พระบรมราโชวาท

นอมนำาราษฎรรมเยนเปนสขศานต

ส�ำนกนำยกรฐมนตร

Office of The Prime Minister


Ministry of Culture


พระบรมราโชวาท ministry of culture น้อมนำา...

Documents