ว˚ฒนาพานิช -...

ชนประถมศกษาปท 4

กลมสาระการเรยนรศลปะ

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ผลตและจดจำหนายโดย บรษท สำนกพมพวฒนาพานช จำกด

วฒนาพานช สำราญราษฎร216–220 ถนนบำรงเมอง แขวงสำราญราษฎร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200

โทร. 02 222 9394 • 02 222 5371–2 FAX 02 225 6556 • 02 225 6557email: [email protected]

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

ทวศกด จรงกจ ศป.บ., ศศ.ม.

ธวฒชย รตนะราช ศบ.

ธระพงษ บญสะอาด ค.บ.

อาภรณ แสงทนทอง ค.บ.

ผตรวจ

ดวงเดอน คปตคาร กศ.บ., ศศ.ม.

อปสร พกลานนท ค.บ., ศษ.ม.

ณฐจรา เสนา ค.บ.

บรรณาธการ

สระ ดามาพงษ กศ.บ.,กศ.ม.

วทยา อภรตนพนธ ค.บ.

คำ�นำ�

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชนประถมศกษาปท 1–6 ชดน จดทำ ขนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยมเปาหมายใหนกเรยนและครผสอนใชเปนสอในการจดการเรยนร เพอพฒนานกเรยนใหมคณภาพตามสาระ มาตรฐานการเรยนร ตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลางทหลกสตรกำ หนด รวมทงพฒนานกเรยนใหมสมรรถนะสำ คญตามทตองการ ทงดานการสอสาร การคด การแกปญหา การใชทกษะชวต และการใช เทคโนโลย ตลอดจนพฒนานกเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค ทำ ประโยชนใหสงคม เพอให สามารถอยรวมกบผอนในสงคมไทยและสงคมโลกไดอยางมความสข หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชดนยดแนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยน เปนสำ คญ ใชหลกการสงเสรมใหนกเรยนมความรความเขาใจธรรมชาตของศลปะและสามารถ นำ ความรไปประยกตใชในชวตประจำ วนไดอยางมประสทธภาพและยงยน โดยพฒนานกเรยน แบบองครวมอยบนพนฐานของการบรณาการความคดรวบยอด ทเนนใหนกเรยนเรยนรดวย กระบวนการทเนนการปฏบต (Active Learning) และเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน (Brain-Based Learning) ซงเนนการเรยนรใหตรงกบรปแบบการเรยนร (Learning Styles) เนนทกษะทสรางเสรม ความเขาใจทคงทนของนกเรยน ซงเปนผลลพธปลายทางทตองการใหเกดตามหลกสตร การจดทำ หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชดนคณะผจดทำ ซงเปนผเชยวชาญใน สาขาวชาและการพฒนาสอการเรยนรไดกำ หนดหนวยการเรยนรใหครอบคลมกลมสาระการเรยนร ศลปะ (ทศนศลป ดนตร นาฏศลป) และออกแบบกจกรรมการเรยนร แบบฝกทกษะกระบวนการทางศลปะ กจกรรมเสนอแนะ โครงงาน การประยกตใชในชวตประจำ วน และคำ ถามทบทวน ใหสมบรณอยในเลมเดยว หวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชดนจะสนบสนนใหนกเรยนได พฒนาความรดานศลปะ และสนบสนนการปฏรปการเรยนรตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 คณะผจดทำ

สารบญสารบญหนวยการเรยนรท 1 พนฐานงานศลป .......1ตวชวดชนป ..............................................1ผงมโนทศนสาระการเรยนร ........................1ประโยชนจากการเรยน ..............................1ลองคด ลองตอบ ......................................1 1. ทศนธาต ...................................2 1.1 เสน ........................................2ศลปะนาร ................................................5 ฝกฝนงานศลป .........................................5 1.2 ส ............................................5ฝกฝนงานศลป .........................................8 1.3 รปราง .....................................9ฝกฝนงานศลป .......................................11 1.4 รปทรง ..................................12ศลปะนาร ..............................................14 ฝกฝนงานศลป .......................................14 1.5 พนผว ...................................15ฝกฝนงานศลป .......................................17 1.6 พนทวาง ................................17ศลปะนาร ..............................................20 ฝกฝนงานศลป .......................................20 2. การจดภาพ ..............................20 2.1 ระยะและความลก ..................20 ฝกฝนงานศลป .......................................21ฝกฝนงานศลป .......................................21ฝกฝนงานศลป .......................................22 2.2 นำ หนก .................................22ฝกฝนงานศลป .......................................22 2.3 แสงเงา ..................................23ฝกฝนงานศลป .......................................24

3. อทธพลของวรรณะส ..................24 3.1 วรรณะสอน ...........................24 3.2 วรรณะสเยน ..........................25ศลปะนาร ............................................25ฝกฝนงานศลป .......................................25 3.3 อทธพลของสทมตอมนษย ..... 25ฝกฝนงานศลป .......................................26แหลงคนขอมล .......................................26สรป ......................................................27 กจกรรมเสนอแนะ ..................................28โครงงาน ................................................29การประยกตใชในชวตประจำ วน ................29คำ ถามทบทวน ........................................29

หนวยการเรยนรท 2 สรางสรรคงานศลป .. 30ตวชวดชนป ............................................30ผงมโนทศนสาระการเรยนร ......................30ประโยชนจากการเรยน ............................30ลองคด ลองตอบ ....................................30 1. การวาดภาพระบายส ..................31 1.1 วรรณะสอน ...........................31 1.2 วรรณะสเยน ..........................32ฝกฝนงานศลป .......................................32 1.3 วสด อปกรณในการวาดภาพ ระบายส ................................33ฝกฝนงานศลป .......................................35 1.4 กระบวนการสรางสรรค งานวาดภาพระบายส ...............36 1.5 ขนตอนการวาดภาพระบายส ....36ฝกฝนงานศลป .......................................37

คำ�ชแจง

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชนประถมศกษาปท 1–6 ไดออกแบบหนวยการเรยนร แตละหนวยการเรยนรประกอบดวย 1. ตวชวดชนป ระบตวชวดซงเปนเปาหมายในการพฒนานกเรยนทสอดคลองกบเนอหา ในหนวยการเรยนร 2. ผงมโนทศนสาระการเรยนร เปนการรวบรวมเนอหาแตละหนวยมาจดระเบยบ แสดงความเชอมโยงของเนอหาในหนวยนน ๆ 3. ประโยชนจากการเรยน นำ เสนอไวเพอกระตนใหนกเรยนนำ ความรและทกษะจากการเรยนไปใชในชวตประจำ วน 4. คำ ถามนำ –กจกรรมนำ (ลองคด ลองตอบ) เปนคำ ถามหรอสถานการณทกระตนให นกเรยนเกดความสนใจ ตองการทจะคนหาคำ ตอบ 5. เนอหา ตรงตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดชนป และสาระการเรยนรแกนกลาง 6. ความรเสรม/เกรดความร (ศลปะนาร ดนตรนาร นาฏศลปนาร) เปนความรเพอเพมพนใหนกเรยนมความรกวางขวางขน 7. แหลงคนขอมล เปนแหลงเรยนรตาง ๆ เชน เวบไซต หนงสอ สถานท บคคล เปนตน เพอใหนกเรยนศกษาคนควาเนอหาทสอดคลองกบเรองทเรยน 8. กจกรรมพฒนาการเรยนร (ฝกฝนงานศลป ฝกฝนดนตร ฝกฝนนาฏศลป) เปนกจกรรมทกำ หนดไวเมอจบเนอหาแตละชวง แตละตอนเพอใหนกเรยนไดปฏบตเพอใหเกดการเรยนร เปน กจกรรมทหลากหลาย ใชแนวคดทฤษฎตาง ๆ ใหสอดคลองกบเนอหา เหมาะสมกบวย สะดวก ในการปฏบต กระตนใหนกเรยนไดคด และสงเสรมใหศกษาคนควาเพมเตม 9. สรป ไดสรปเนอหาไวหลายรปแบบ เพอเปนการทบทวนความรหรอเรยนกวาง ๆ อยางรวดเรว 10. กจกรรมเสนอแนะ เปนกจกรรมเสนอแนะใหนกเรยนไดปฏบต เพอพฒนาทกษะการคด การวางแผน และการแกปญหาของนกเรยน 11. โครงงาน เปนการใหนกเรยนปฏบตโครงงาน โดยเสนอแนะหวขอโครงงานและแนวทาง การปฏบต 12. การประยกตใชในชวตประจำ วน เปนกจกรรมทเสนอแนะใหนกเรยนไดนำ ความร ทกษะไปประยกตใชในชวตประจำ วน 13. คำ ถามทบทวน เปนคำ ถามเพอทบทวนผลการเรยนรของนกเรยน 14. บรรณานกรม เปนรายชอหนงสอ เอกสาร เวบไซตทใชประกอบการเขยน 15. อภธานศพท เปนคำ สำ คญทแทรกอยในเนอหาซงพมพดวยสแดงและนำ มาจดเรยง ตามลำ ดบตวอกษรและอธบาย

2.4 เสยงดนตรทเกดจากเครองดนตร ประเภทเครองเปา ...................67ดนตรนาร ..............................................67 ฝกฝนดนตร...........................................68 3. การใชและการดแลรกษา เครองดนตรเบองตน ..................68 3.1 การใชและการดแลรกษา เครองดนตรไทย ....................68ดนตรนาร ..............................................69 ฝกฝนดนตร...........................................69 3.2 การใชและการดแลรกษา เครองดนตรสากล ..................70 ฝกฝนดนตร...........................................71แหลงคนขอมล .......................................71สรป ......................................................72 กจกรรมเสนอแนะ ..................................73โครงงาน ................................................73 การประยกตใชในชวตประจำ วน ................73คำ ถามทบทวน ........................................74

หนวยการเรยนรท 5 ทกษะดนตร ..........75ตวชวดชนป ............................................75ผงมโนทศนสาระการเรยนร ......................75ประโยชนจากการเรยน ............................75ลองคด ลองตอบ ....................................75 1. โครงสรางของบทเพลง ................76 1.1 ประโยคเพลง .........................76 1.2 การแบงประโยคเพลง .............76ฝกฝนดนตร...........................................77 2. ทำ นองเพลง .............................78 2.1 ทศทางของทำ นอง ..................78 2.2 รปแบบจงหวะของทำ นอง ........78

2.3 รปแบบของจงหวะ ..................78

2.4 ความชา–เรวของจงหวะ ..........79

ดนตรนาร ..............................................79

ฝกฝนดนตร...........................................79

3. เครองหมายและสญลกษณทาง

ดนตร .....................................80

3.1 เครองหมายและสญลกษณทาง

ดนตรไทย .............................80

ดนตรนาร ..............................................81

ฝกฝนดนตร...........................................81

3.2 เครองหมายและสญลกษณทาง

ดนตรสากล ...........................82

ดนตรนาร ..............................................83

ฝกฝนดนตร...........................................83

ดนตรนาร ..............................................84

ฝกฝนดนตร...........................................84

ดนตรนาร ..............................................87

ฝกฝนดนตร...........................................87

ฝกฝนดนตร...........................................88

4. การรองเพลง ............................88

• การรองเพลงโดยใชชวงเสยง

ทเหมาะสม ............................88

ฝกฝนดนตร...........................................88

ฝกฝนดนตร...........................................90

5. การถายทอดเรองราวของบทเพลง ..90

ฝกฝนดนตร...........................................91

แหลงคนขอมล .......................................91

สรป ......................................................92

กจกรรมเสนอแนะ ..................................93

โครงงาน ................................................93

การประยกตใชในชวตประจำ วน ................93

คำ ถามทบทวน ........................................94

2. การพมพภาพดวย แมพมพกระดาษ .......................37 2.1 วสด อปกรณในการพมพภาพดวย แมพมพกระดาษ ....................37ฝกฝนงานศลป .......................................39 2.2 กระบวนการสรางสรรคงานพมพภาพ ดวยแมพมพกระดาษ ..............39 2.3 ขนตอนการพมพภาพ ดวยแมพมพกระดาษ ...............39ศลปะนาร ..............................................41 ฝกฝนงานศลป .......................................42 3. ความเหมอนและความแตกตาง ทางความคดและความรสก ทถายทอดในงานทศนศลป ...........42ฝกฝนงานศลป .......................................43แหลงคนขอมล .......................................43สรป ......................................................44 กจกรรมเสนอแนะ ..................................46โครงงาน ................................................46 การประยกตใชในชวตประจำ วน ................47คำ ถามทบทวน ........................................47

หนวยการเรยนรท 3 งานศลปกบวฒนธรรม 48ตวชวดชนป ............................................48ผงมโนทศนสาระการเรยนร ......................48ประโยชนจากการเรยน ............................48ลองคด ลองตอบ ....................................48 1. งานทศนศลปในวฒนธรรมทองถน ..49 1.1 งานทศนศลปในเหตการณตาง ๆ ในทองถน..............................49 1.2 งานทศนศลปในงานเฉลมฉลอง ในทองถน..............................50 ฝกฝนงานศลป .......................................51

2. งานทศนศลปจากวฒนธรรมตาง ๆ 51 2.1 วฒนธรรมในการปลกเรอน ......51ฝกฝนงานศลป .......................................52 2.2 วฒนธรรมในการกน ...............53ฝกฝนงานศลป .......................................53 2.3 วฒนธรรมในการแตงกาย ........54ฝกฝนงานศลป .......................................55แหลงคนขอมล .......................................55สรป ......................................................56 กจกรรมเสนอแนะ ..................................57โครงงาน ................................................57 การประยกตใชในชวตประจำ วน ................58คำ ถามทบทวน ........................................58

หนวยการเรยนรท 4 เครองดนตร ..........59ตวชวดชนป ............................................59ผงมโนทศนสาระการเรยนร ......................59ประโยชนจากการเรยน ............................59ลองคด ลองตอบ ....................................59 1. ประเภทของเครองดนตร .............60 1.1 เครองดนตรไทย ....................60ฝกฝนดนตร...........................................62 1.2 เครองดนตรสากล ..................63ดนตรนาร ..............................................65 ฝกฝนดนตร...........................................65 2. เสยงของเครองดนตร .................66 2.1 เสยงดนตรทเกดจากเครองดนตร ประเภทเครองดด ...................66 2.2 เสยงดนตรทเกดจากเครองดนตร ประเภทเครองส .....................66 2.3 เสยงดนตรทเกดจากเครองดนตร ประเภทเครองต .....................67

หนวยการเรยนรท 6 ดนตรกบมรดก ทางวฒนธรรม .......95ตวชวดชนป ............................................95ผงมโนทศนสาระการเรยนร ......................95ประโยชนจากการเรยน ............................95ลองคด ลองตอบ ....................................95 1. ความสมพนธระหวางวถชวตกบ ผลงานดนตร ............................96 1.1 เนอหาเรองราวในบทเพลง ทสะทอนในวถชวต .................96ดนตรนาร ..............................................97 ฝกฝนดนตร...........................................97 1.2 โอกาสในการบรรเลงดนตร ......97ดนตรนาร ..............................................98 ฝกฝนดนตร...........................................98 2. การอนรกษวฒนธรรมทางดนตร ....98 2.1 ความสำ คญและความจำ เปนในการ อนรกษวฒนธรรมทางดนตร ....98 2.2 แนวทางในการอนรกษวฒนธรรม ทางดนตร ..............................99ดนตรนาร ............................................100 ฝกฝนดนตร.........................................100แหลงคนขอมล .....................................100สรป ....................................................101 กจกรรมเสนอแนะ ................................102โครงงาน ..............................................102 การประยกตใชในชวตประจำ วน ..............102คำ ถามทบทวน ......................................102

หนวยการเรยนรท 7 นาฏศลปไทย กบวฒนธรรม ...... 103ตวชวดชนป ..........................................103ผงมโนทศนสาระการเรยนร ....................103

ประโยชนจากการเรยน ..........................103ลองคด ลองตอบ ..................................103 1. รำ วงมาตรฐาน ........................ 104 1.1 ทมาของการแสดง ................104 1.2 เพลงและวงดนตร ประกอบการแสดง ................104 1.3 ลกษณะการรายรำ ................105 1.4 ลกษณะการแสดง .................105 1.5 การแตงกาย.........................105 1.6 โอกาสทใชในการแสดง..........107ฝกฝนนาฏศลป ....................................107 1.7 รำ วงมาตรฐานเพลงหญงไทย ใจงาม .................................107ฝกฝนนาฏศลป ....................................109 2. ระบำ ดอกบว .......................... 109 2.1 ทมาของการแสดง ................109 2.2 เพลงและวงดนตรประกอบ การแสดง ............................110 2.3 ลกษณะการรายรำ ................110 2.4 ลกษณะการแสดง .................110 2.5 การแตงกายและอปกรณ การแสดง ............................110 2.6 โอกาสทใชในการแสดง..........111นาฏศลปนาร ........................................111ฝกฝนนาฏศลป ....................................111 2.7 ทารำ เพลงระบำ ดอกบว .........111ฝกฝนนาฏศลป ....................................117 3. รำ รองเงง............................... 117 3.1 ทมาของการแสดง ................117 3.2 เพลงและวงดนตรประกอบ การแสดง ............................117 3.3 ลกษณะการรายรำ ................117 3.4 ลกษณะการแสดง .................117

3.5 การแตงกายและอปกรณ การแสดง ............................118 3.6 โอกาสทใชในการแสดง..........118ฝกฝนนาฏศลป ....................................118 3.7 ทารำ เพลงรองเงง ..................118ฝกฝนนาฏศลป ....................................120 4. ระบำ จนรำ พด ........................ 121 4.1 ทมาของการแสดง ................121 4.2 เพลงและวงดนตรประกอบ การแสดง ............................121 4.3 ลกษณะการรายรำ ................121 4.4 ลกษณะการแสดง .................121 4.5 การแตงกายและอปกรณ การแสดง ............................121 4.6 โอกาสทใชในการแสดง..........121ฝกฝนนาฏศลป ....................................122 4.7 ทารำ ระบำ จนรำ พด ...............122ฝกฝนนาฏศลป ....................................127แหลงคนขอมล .....................................127สรป ....................................................128 กจกรรมเสนอแนะ ................................129โครงงาน ..............................................129 การประยกตใชในชวตประจำ วน ..............129คำ ถามทบทวน ......................................130

หนวยการเรยนรท 8 การแสดงนาฏศลป และการละคร ...... 131ตวชวดชนป ..........................................131ผงมโนทศนสาระการเรยนร ....................131ประโยชนจากการเรยน ..........................131ลองคด ลองตอบ ..................................131

1. พนฐานทางการแสดงนาฏศลปและ การละครของไทย .................... 132 1.1 นาฏยศพท ..........................132นาฏศลปนาร ........................................135ฝกฝนนาฏศลป ....................................135 1.2 ภาษาทาทางนาฏศลป ............136ฝกฝนนาฏศลป ....................................139 1.3 การใชศพททางการละคร ในการถายทอดเรองราว ........139ฝกฝนนาฏศลป ....................................139 2. การแสดงทาทางประกอบ เพลงปลกใจ เราส .................... 140 2.1 เนอเพลง .............................140 2.2 ทารำ ประกอบเพลงปลกใจ เราส ...................................140ฝกฝนนาฏศลป ....................................151แหลงคนขอมล .....................................151สรป ....................................................152 กจกรรมเสนอแนะ ................................153โครงงาน ..............................................153 การประยกตใชในชวตประจำ วน ..............153คำ ถามทบทวน ......................................153

หนวยการเรยนรท 9 ความเปนมาและคณคา ของนาฏศลปไทย 154ตวชวดชนป ..........................................154ผงมโนทศนสาระการเรยนร ....................154ประโยชนจากการเรยน ..........................154ลองคด ลองตอบ ..................................154 1. ความเปนมาของนาฏศลปไทย ..... 155 1.1 การเลยนแบบทาทาง การเคลอนไหวของสตว .........155

ผงมโนทศนสาระการเรยนร

ตวชวดชนป

ประโยชนจากการเรยน ลองคด ลองตอบ

หนวย

กา

รเรยนรท

พนฐานงานศลป

1.1 เสน

1.2 ส

1.3 รปราง

2.1 ระยะและความลก

2.2 นำ หนก

2.3 แสงเงา

1.4 รปทรง

1.5 พนผว

1.6 พนทวาง 3.1 วรรณะสอน

3.2 วรรณะสเยน

3.3 อทธพลของสทมตอมนษย

พนฐานงานศลป1. ทศนธาต

2. การจดภาพ

1. จำ แนกทศนธาตของสงตาง ๆ ในธรรมชาต สงแวดลอม และงานทศนศลป โดยเนนเรองเสน ส รปราง รปทรง พนผว และพนทวาง (ศ 1.1 ป. 4/3)2. เปรยบเทยบรปลกษณะของรปราง รปทรงในธรรมชาต สงแวดลอม และงานทศนศลป (ศ 1.1 ป. 4/1)3. บรรยายลกษณะของภาพ โดยเนนเรองการจดระยะ ความลก นำ หนก และแสงเงาในภาพ (ศ 1.1 ป. 4/6)4. อภปรายเกยวกบอทธพลของสวรรณะอนและสวรรณะเยนทมตออารมณของมนษย (ศ 1.1 ป. 4/2)

สามารถสรางสรรคผลงานทศนศลปไดโดยการนำความรเกยวกบทศนธาตหลกการจดภาพ และอทธพลของวรรณะสมาใชใน การสรางสรรคผลงาน

ทศนธาตหมายถงอะไรและมความสำคญ อยางไรตอการสรางสรรคผลงานศลปะ

1

3. อทธพลของวรรณะส

1.2 การบชาและขอขมา สงศกดสทธ .........................155 1.3 การรายรำ ประกอบพธกรรม ในวนสำ คญ .........................156 1.4 การรองรำ ทำ เพลงเพอ ความสนกสนาน ...................156 1.5 วธการทำ มาหากนของชาวบาน ในแตละทองถน ...................157ฝกฝนนาฏศลป ....................................157 2. คณคาของนาฏศลปไทย ............ 157ฝกฝนนาฏศลป ....................................158

แหลงคนขอมล .....................................158สรป ....................................................159 กจกรรมเสนอแนะ ................................160โครงงาน ..............................................160 การประยกตใชในชวตประจำ วน ..............160คำ ถามทบทวน ......................................160U บรรณานกรม .................................161Uอภธานศพท...................................163Uตารางวเคราะหมาตรฐานการเรยนร และตวชวดชนปกบสาระการเรยนร ในหนวยการเรยนร .........................166

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ป. 4 3

ลกษณะเสนของกงไม

ลกษณะเสนตางๆในงานสถาปตยกรรม

ลกษณะเสนตางๆบรเวณชานชาลารถไฟ

ลกษณะเสนทเกดจากรอยแตกของพนดน

ลกษณะเสนโคงของถนน

2) เสนในสงแวดลอม หมายถง เสนทปรากฏในสงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา เชน

1. ทศนธาต

1.1 เสน

2 หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ป. 4

ทศนธาต หมายถง สวนสำ คญทรวมกนเปนรปรางของสงทงหลายตามทตามองเหน ประกอบไปดวยเสน ส รปราง รปทรง พนผว และพนทวาง ทศนธาตเปนสวนประกอบสำ คญของศลปะทสามารถนำ มาจดใหประสานกลมกลน เกดเปนผลงานศลปะทมคณคาทางความงาม และสอความหมายตามแนวความคดของผสรางสรรค

เสน เปนองคประกอบสำ คญในงานศลปะ สงเกตไดจากภาพวาดตาง ๆ จะประกอบไปดวยเสนตาง ๆ มากมายหลายแบบ เสนในทางศลปะ หมายถง การเคลอนทของจดทเรยงตอกนไปในทศทางทกำ หนด โดยแบงเสนออกเปน 3 ประเภท คอ 1) เสนในธรรมชาต หมายถง เสนทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน

ลกษณะเสนในลายของใบไม

ลกษณะเสนบนตวของมาลาย

ฝกฝนงานศลป

1.2 ส


สของดอกไม

เสนมความสำคญกบการสรางสรรคผลงานทศนศลปตาง ๆ เพราะศลปนหรอผสรางสรรคผลงานทศนศลปนยมนำเสนมาใชในการแสดงออกทางดาน

อารมณและความรสกเชน

ส หมายถง ลกษณะความเขมของแสงทสองมากระทบตาเราใหเหนเปนสตาง ๆ

นกเรยนสงเกตภาพ แลวจำแนกเสนทปรากฏในภาพวาประกอบไปดวย เสนชนดใดบางโดยการวาดภาพเสนเหลานนลงบนภาพดวยสไมหรอดนสอ

ลลากลองยาวผลงานของดร.สชาตวงษทอง

เปนผลงานจตรกรรมทมการนำเสนโคงลกษณะตางๆมาใชเพอสอความรสก

เคลอนไหวและสนกสนาน

สมความสำ คญในงานศลปะเปนอยางมาก เพราะชวยสรางภาพ ใหมจดสนใจทเดนชด ตนตาตนใจ สวยงาม และมชวตชวา โดยแบงส ออกเปน 3 ประเภท คอ 1) สในธรรมชาต หมายถง สทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน


3) เสนในงานทศนศลป หมายถง เสนทปรากฏในผลงานทศนศลป เชน

ลกษณะเสนภายนอกของงานสถาปตยกรรมไทย

ลกษณะเสนภายนอกของงานประตมากรรมไทยรปนกทณฑมา

ลกษณะเสนภายในของงานวาดภาพระบายสผลงานของด.ช.พรชยใจสนท


2) สในสงแวดลอม หมายถง สทสามารถสงเกตเหนไดจากสงแวดลอม รอบ ๆ ตวเรา เชน

สของเรอใบในทะเล

สของรวบานสของปายจราจร

สของตไปรษณย


สของใบไม

สของปลาทะเล

สของแมลง

1.3 รปราง


รปรางของคน

รปรางของดอกไม

รปรางของปลา

รปรางของดวงกวาง

รปราง หมายถง เสนขอบนอกของสงตาง ๆ แสดงใหเหนขอบเขตของ สงนน มลกษณะเปน 2 มต คอ กวางและยาว โดยแบงรปรางออกเปน 3 ประเภท คอ 1) รปรางในธรรมชาต หมายถง รปรางทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน



3) สในงานทศนศลป หมายถง สทปรากฏในผลงานทศนศลป เชน

นกเรยนสงเกตสสนจากสงของรอบตว แลวจำแนกสวาประกอบดวยสใดบาง จากนน นำสทสงเกตมาสรางสรรคเปนภาพใหสวยงามดวยการระบายสเทยนหรอสไมพรอมบรรยายความประทบใจทมตอผลงาน

สในงานวาดภาพระบายสผลงานของด.ญ.พชยาชวยแกว

สในงานภาพพมพผลงานของด.ช.พรชยใจสนท

สในงานออกแบบตกแตงภายใน

สในงานปนผลงานของด.ช.จรณะพทกษ



รปรางในงานภาพพมพผลงานของด.ช.วศนมตรอนนต

รปรางในงานวาดภาพระบายสผลงานของด.ญ.วรากรอาภรณเลศ

รปรางในงานออกแบบสรางสรรคใบไมเปนรปป

รปรางในงานปนผลงานของด.ญ.รดานภาประทป

3) รปรางในงานทศนศลป หมายถง รปรางทปรากฏในผลงานทศนศลป เชน

1. ใหนกเรยนสงเกตภาพจากสงแวดลอมรอบตว แลวจำแนกวาเปนรปราง ประเภทใด2. ใหนกเรยนวาดภาพตามจนตนาการและความคดสรางสรรคโดยนำรปราง ทไดจำแนกไวมาสรางสรรคเปนผลงานภาพวาดระบายสตกแตงใหสวยงาม นำเสนอผลงานหนาชนเรยน


2) รปรางในสงแวดลอม หมายถง รปรางทสามารถสงเกตเหนไดจาก สงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา เชน

รปรางของรถตกๆ

รปรางของบาน

รปรางของกรรไกร

รปรางของเกาอ


รปทรงของพระธาตดอยสเทพ

รปทรงของโทรศพทมอถอ

รปทรงของรถยนต

รปทรงของบอลลน

2) รปทรงในสงแวดลอม หมายถง รปทรงทสามารถสงเกตเหนไดจากสงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา เชน

1.4 รปทรง


รปทรง หมายถง รปทแสดงความตน ลก หนา และบาง มลกษณะ 3 มต โดยแบงรปทรงออกเปน 3 ประเภท คอ 1) รปทรงในธรรมชาต หมายถง รปทรงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน

รปทรงของผลมะละกอ

รปทรงของเขาตะป

รปทรงของแมลง

รปทรงของดอกบว

1.5 พนผว


พนผว หมายถง ลกษณะภายนอกของวตถทมองเหนและสมผสพนผวได ใหความรสกหยาบ ละเอยด มน หรอขรขระ โดยแบงพนผวออกเปน 3 ประเภท คอ 1) พนผวในธรรมชาต หมายถง พนผวทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน

พนผวของทรายในทะเลทราย

พนผวของโขดหน

พนผวของผวคางคก

พนผวของกลบดอกบว



3) รปทรงในงานทศนศลป หมายถง รปทรงทปรากฏในผลงานทศนศลป เชน

นกเรยนสรางสรรคผลงานปนตามจนตนาการและความคดสรางสรรค โดยนำความรเรองรปทรงมาใชในการสรางสรรคผลงานใหสวยงามแลวนำเสนอผลงานหนาชนเรยน

รปทรงและรปรางแตกตางกนคอรปทรงม3มตแสดงความตนลกหนาและบางสวนรปรางม2มตแสดงความกวางและยาว

รปทรงในงานวาดภาพระบายสผลงานของด.ช.วรตมรตนนช

รปทรงในงานปนผลงานของด.ช.ปารณดษยไชย

รปทรงในงานออกแบบสรางสรรคจากเศษวสด


1.6 พนทวาง


รปทรง

รปทรง

รปทรง

ทวาง

ทวาง

พนผวในงานพมพภาพผลงานของด.ช.ถรมนวรานกจ

พนผวในงานออกแบบสรางสรรคจากเศษวสดผลงานของด.ช.ตรยศรชาด

1. นกเรยนสงเกตพนผวจากสงแวดลอมรอบตว แลวเขยนบอกวาเปนพนผว ประเภทใด2. นกเรยนวาดภาพระบายสโดยนำลกษณะพนผวในธรรมชาต สงแวดลอม และงานทศนศลป มาสรางสรรคตามจนตนาการและความคดสรางสรรค ของนกเรยนพรอมบรรยายความประทบใจทมตอผลงาน

พนทวาง หมายถง บรเวณวางทลอมรอบรปรางหรอรปทรง พนทวางมลกษณะดงน


2) พนผวในสงแวดลอม หมายถง พนผวทสามารถสงเกตเหนไดจาก สงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา เชน

3) พนผวในงานทศนศลป หมายถง พนผวทปรากฏในผลงานทศนศลป เชน

พนผวในงานวาดภาพระบายสผลงานของด.ญ.ผองจตนมตรด

พนผวของลกบอลยาง

พนผวของหนในการจดสวนแบบญปน

พนผวในงานปนผลงานของด.ช.ธภพมาด

พนผวของกำแพง

พนผวของถนน


พนทวางทโอบลอมเจาะทะลทงภายในและภายนอกสถาปตยกรรม

พนทวางทเกดจากการลวงตาเปน3มตในการวาดภาพระบายส พนทวางทโอบลอมงานปน

พนทวางทเจาะทะลชองประตและแนวกำแพง

พนทวางทโอบลอมเจาะทะลทงภายในและภายนอกสะพาน

2) พนทวางในสงแวดลอม หมายถง พนทวางทสามารถสงเกตเหนไดจาก สงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา เชน

3) พนทวางในงานทศนศลป หมายถง พนทวางทปรากฏในผลงาน ทศนศลป เชน


พนทวางแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1) พนทวางในธรรมชาต หมายถง พนทวางทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน

พนทวางทโอบลอมตวพระสงฆและตนไม

พนทวางทเจาะทะลโขดหนพนทวางทโอบลอมดอกไม

พนทวางทโอบลอมตวนก




ใหนกเรยนวาดภาพระบายสในหวขอ“ทะเลแสนสนก”โดยเนนการกำหนดระยะและความลกของภาพดวยขนาดตกแตงผลงานใหสวยงามพรอมบรรยายความประทบใจในผลงาน แลวนำเสนอผลงานหนาชนเรยนใหครและเพอน ๆ รวมตชม

การกำหนดระยะและความลกของรปภาพดวยนำหนก

2) การกำ หนดดวยนำ หนก นำ หนก คอ คาความออนแกของส จากส ทเขมสดจนถงสทจางสด ในการวาดภาพ วตถทอยใกลจะมคาความเขมของสชดเจนกวาวตถทอยหางออกไป และวตถทอยหางออกไปจะไมมการเนนนำ หนกใหคมชด เพราะจะทำ ใหวตถชนนนมนำ หนกเทากบวตถชนหนา จะทำ ใหภาพทออกมาไมมระยะและความลก เชน

ใหนกเรยนวาดภาพระบายสในหวขอ “ประโยชนของตนไม” โดยเนนการกำาหนดระยะและความลกของภาพดวยนำาหนก ตกแตงผลงานใหสวยงาม พรอมบรรยายความประทบใจในผลงานแลวนำเสนอผลงานหนาชนเรยน

3) การกำ หนดดวยรายละเอยดของพนผว พนผว คอ ลกษณะภายนอกของสงตาง ๆ ทงทมอยตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน รบรดวยการสมผสทางตาและการจบตอง เชน พนผวของกอนหน ขนนก เปลอกไม กำ แพงอฐ ตะกรา เปนตน ผวภายนอกของสงตาง ๆ นมลกษณะตางกน เชน มน ละเอยด หยาบ เรยบ ขรขระ ในการวาดภาพวตถทอยใกลมกจะเหนรายละเอยดของ พนผวไดชดเจนกวาวตถทอยหางออกไป ทำ ใหเกดระยะและความลก เชน





นกเรยนสงเกตพนทวางในสงแวดลอมแลวเขยนจำแนกพนทวางในลกษณะ ตางๆใหถกตอง

ในการวาดภาพระบายส การจดภาพถาปลอยใหมพนทวางมากเกนไปจะทำใหภาพดโลงแตในทางตรงขามถามรปรางรปทรงมากเกนไปไมมพนทวางกจะทำใหภาพดแนนและอดอด

การสรางระยะและความลกในการวาดภาพระบายส เปนการสรางภาพลวงตาประเภทหนง เพราะเปนการสรางภาพลงบนแผนกระดาษ ซงมลกษณะเปน 2 มต ใหดเปน 3 มตในภาพ ซงจะทำ ใหภาพดเหมอนจรง มากขน การกำ หนดระยะและความลกของรปภาพทำ ไดหลายวธ เชน 1) การกำ หนดดวยขนาด ขนาด คอ บรเวณพนทซงเปนขอบเขตของ รปรางหรอรปทรง สามารถรบรไดดวยตา วตถทมขนาดเดยวกนวางอยในตำ แหนงทตางกน จะทำ ใหมองเหนขนาดแตกตางกน ในการวาดภาพวตถ ทอย ใกลจะมขนาด ใหญกวาวตถทอย หางออกไป ทำ ใหเกดระยะไกล–ใกลและความตน–ลก เชน การกำหนดระยะและความลกของรปภาพดวยขนาด



ในทางศลปะไดนำ แสงเงามาใชในการวาดภาพ เพอสอใหรสกวาภาพนนมลกษณะ 3 มต มระยะ มรายละเอยด และใหอารมณและความรสก

แสง

แสง

เงา

เงา

เงาตกทอด

เงาตกทอด

ในธรรมชาตและสงแวดลอม เรามองเหนลกษณะรปราง รปทรง สสนและรายละเอยดของสงตาง ๆ ไดนนเพราะแสงเงา แสง คอ ความสวางททำ ใหตามองเหน เงา คอ สวนทแสงเขาไมถง หรอสวนทมวตถบงแสง ลกษณะของแสงเงา ลกษณะของแสงเงาแบงออกเปน 3 สวน คอ 1. สวนทเปนแสง คอ สวนของวตถทรบแสง จะมนำ หนกออน 2. สวนทเปนเงา คอ สวนของวตถทมนำ หนกเขมกวาแสง และอย ตรงกนขามกบสวนทรบแสง 3. สวนทเปนเงาตกทอด คอ บรเวณทเงาของวตถทอดไปตามพน ซงจะเปนไปตามขนาดและรปรางของวตถ




นกเรยนแบงกลมกลมละ3–4คนรวมกนวาดภาพระบายสในหวขอ“วธแกปญหาโลกรอน”โดยกำหนดระยะและความลกของภาพดวยพนผวตกแตงผลงานใหสวยงามและกลมสงตวแทนนำเสนอผลงานหนาชนเรยน

นกเรยนฝกไลคาความออนแกของสสนแทนคานำหนกของสเปนแถบนำหนก7ชองจากจดทมดทสดถงจดทสวางทสดหรอคาความออนแกของสจากสทเขมทสดจนถงสทจางทสดใหถกตองและสวยงามแลวนำเสนอผลงานหนาชนเรยน

การกำหนดระยะและความลกของรปภาพดวยรายละเอยดของพนผว

2.2 นíาหนก

ในทางศลปะ นำ หนก หมายถง คาความออนแกของสสน จากจดทมดทสดถงจดทสวางทสด หรอคาความออนแกของส จากสทเขมทสดจนถงสทจางทสด

ในการวาดภาพนำ หนกจะถกใชแทนคาความมด ความสวางของแสงเงาบนผวของวตถทวาด ทำ ใหภาพดมลกษณะ 3 มต มระยะ มรายละเอยด และใหอารมณและความรสก


3.2 วรรณะสเยน

3.3 อทธพลของสทมตอมนษย


วรรณะสเยน คอ สทใหความรสกสงบ สดชน สนต ความเยอกเยน ความคดฝน เหมาะสำ หรบเปนภาพเวลากลางคน ไดแก

ผลงานการพบสทมการนำ�วรรณะสเยนมาใชในการสรางสรรคผลงานผลงานของด.ช.วรทชางสลกจต

เหลอง เขยวเหลอง เขยว เขยวนำ เงน นำ เงน มวงนำ เงน มวง

นกเรยนวาดภาพดนแดนในฝน โดยเลอกใชสในวรรณะสอนหรอวรรณะ สเยนใหสวยงาม พรอมเขยนคำบรรยายเรองราวในภาพ นำเสนอผลงานหนาชนเรยน

สมวงและสเหลองเปนสทเขาไดทงสองวรรณะสเรยกวา“สกลาง”

การเลอกสของเสอผาใหเหมาะสมกบผสวมใส

สมอทธพลตอจตใจของมนษย สทำ ใหรสกโศกเศรา แจมใส หรอรนเรงได การใชสจงจำ เปนตองมความรเพอสามารถนำ ไปใชในชวตประจำ วนได อยางถกตอง เชน การใชสตกแตงภายในอาคารบานเรอนใหนาอย การเลอกสของเสอผา เครองแตงกายใหเขากบรางกาย ขนาด สผว อาย เวลา โอกาส และสถานท จะ ทำ ใหผสวมใสมบคลกทด ชวยแกไขขอบกพรองของรางกาย ใหดงดงามขนไดอยางเหมาะสม


3. อทธพลของวรรณะส

3.1 วรรณะสอน


เหลอง สมเหลอง สม สมแดง แดง มวงแดง มวง

ภาพวาดแสงเงาทมลกษณะ3มต

สงเกตแสงเงาในธรรมชาตแลวถายทอดเปนภาพวาดดวยอปกรณทถนด หรอสนใจตกแตงผลงานใหสวยงามพรอมบรรยายความประทบใจในผลงานแลวนำเสนอผลงานหนาชนเรยน

สเปนองคประกอบทสำ คญในงานศลปะทกประเภท เพราะสมอทธพล ตออารมณและความรสกของผพบเหน ผสรางสรรคงานศลปะจงตองมความร ความเขาใจในเรองสและวธการนำ สไปใชใหถกตองและเหมาะสม สแบงออกเปน 2 วรรณะส คอ

วรรณะสอน คอ สทใหความรสกรอน การตอสดนรน ความมชวต ความรงโรจน โออา ความรก ความรนแรง เหมาะสำ หรบเปนภาพเวลา กลางวน ไดแก

ผลงานการวาดภาพระบายสทมการนำ�วรรณะสอนมาใชในการสรางสรรคผลงานผลงานของด.ช.คมกรชวชยกาญจน


พนฐานงานศลป 1. ทศนธาต 1.1 เสน

สรป

1.2 ส

1.3 รปราง

1.4 รปทรง

1.5 พนผว

1.6 พนทวาง


แหลงคนขอมล


การนำวรรณะสเยนมาใชในการตกแตงหองรบแขกซงจะใหความรสกสงบสดชนและผอนคลาย

1. ใหนกเรยนเลอกวรรณะสอนหรอวรรณะสเยนอยางใดอยางหนง ออกแบบ ลวดลายเสอตามจนตนาการและความคดสรางสรรค นำเสนอผลงานหนา ชนเรยน2. นกเรยนแบงกลม กลมละ 4–5 คน รวมกนสรปวาสมอทธพลตอมนษย อยางไรและยกตวอยางใหชดเจนโดยสรปเปนแผนผงความคด

1. ธรรมชาตและสงแวดลอมรอบตว2.สงของตางๆ3.หองสมด4.หอศลป5. อนเทอรเนต – กรมศลปากร http://www.finearts.go.th

โครงงาน

การประยกตใชในชวตประจíา วน

คíา ถามทบทวน


นกเรยนเลอกปฏบตโครงงานตอไปนตามความสนใจ หรอคดโครงงานขนเองโดยขอคำ แนะนำ จากคร แลวปฏบตตามขนตอนการทำ โครงงาน 1. โครงงานศกษาคนควาภาพผลงานศลปะ โดยศกษาและสงเกตวามวธการจดภาพโดยใชระยะและความลก นำ หนก แสงเงา รวมทงส ไปใชในการ สรางสรรคงานศลปะอยางไร 2. โครงงานศกษาคนควาภาพผลงานศลปะ โดยศกษาและสงเกตวาม วธการนำ ทศนธาตใดมาใชในการสรางสรรคผลงาน 3. โครงงานการใชทศนธาตตาง ๆ สรางสรรคงานวาดภาพระบายส

• นกเรยนสามารถนำ ความรทไดจากหนวยการเรยนรนมาประยกตใชในชวตประจำ วน เชน การวาดภาพ การออกแบบสงของเครองใช การตกแตงสถานท การจดปายนเทศตาง ๆ เปนตน โดยนำ ความรเรองทศนธาต การจดภาพ และอทธพลของวรรณะสมาประยกตใช

1. ทศนธาตหมายถงอะไร ประกอบดวยอะไรบาง 2. เสนในทางศลปะหมายถงอะไร 3. สแบงออกเปนกวรรณะส ประกอบดวยสอะไรบาง 4. นำ หนกของสทอยระยะไกลและหางมาก ๆ จะมสอยางไร 5. อธบายวธการกำ หนดระยะและความลกของรปภาพทนกเรยนสนใจ 1 วธการ 6. ในชวตประจำ วนนกเรยนพบเหนทศนธาตอะไรบาง และนำ ทศนธาตมาใชประโยชนอยางไร

กจกรรมเสนอแนะ


1. นกเรยนฝกการนำ ทศนธาตตาง ๆ มาใชในการสรางสรรคผลงานศลปะ เพอเสรมสรางทกษะทางศลปะ 2. นกเรยนนำ สทไดจากดอกไม ใบไม ขมน ดน ฯลฯ มาวาดภาพระบายส ตามจนตนาการและความคดสรางสรรคใหสวยงาม 3. นกเรยนวาดภาพธรรมชาตและสงแวดลอมรอบตว ระบายสให สวยงามตามจนตนาการและความคดสรางสรรค แลวนำ ผลงานไปใชตกแตง บานใหสวยงาม



3. อทธพลของวรรณะส 3.1 วรรณะสอน 3.2 วรรณะสเยน 3.3 อทธพลของสทมตอมนษย

2.2 นำ หนก


ว˚ฒนาพานิช -...

Documents