ขยะทะเล : ปญหา ผลกระทบ และการแกไข

ศาสตราจารย ดร. เผดมศกด จารยะพนธ16 มนาคม 2560

ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ขยะทะเล คอ ???

ขยะทะเล คอ ของเสยทมนษยตงใจทงหรอไมตงใจทงลงสทะเล มหาสมทร และทางนาท เชอมตอไปยงทะเลและไปมหาสมทร ขยะบนบกบางสวนทไมไดรบการกาจดอยางเหมาะสม มโอกาสทจะถกพดพาลงสทะเลกลายเปนขยะทะเล ซงขยะทลอยนาจะถกพดพาโดยกระแสนาไปสะสมในวงวนมหาสมทร (gyre) และตามแนวชายฝง ทงน ขยะทเกดจากธรรมชาต เชน ไม กถอวาเปนขยะทะเลเชนเดยวกน

การเพมขนของการใชพลาสตกกลายเปนประเดนสาคญเนองจากพลาสตกสวนใหญนนไมสามารถยอยสลายไดโดยวธทางชวภาพ อกทงขยะพลาสตกทลอยมากบนาเปนภยอนตรายตอสงมชวตในทะเลโดยตรง เชน ปลา นก โลมา และวาฬ เปนตน และยงเปนภยตอเรอ และชายฝงทะเลดวย

https://en.wikipedia.org/wiki/Marine_debris

ส าคญอยางไร ?

• ปญหาขยะทะเล นบเปนปญหาทกระทบตอสาธารณชนในวงกวาง รบกวนผคนทมาพกผอนตามชายหาดและมผลกระทบทางเศรษฐกจตอผคนนบลาน

ท าไมขยะทะเลถงเปนปญหา?• ผลกระทบตอสงแวดลอมในทะเล สงมชวตไดรบ

ผลกระทบโดยการกนพลาสตก การถกรดทาใหรางกายบาดเจบ การทาลายระบบนเวศชายฝง เชน ปะการง เปนตน การระบาดของชนดพนธตางถน เชน การเกาะของเพรยงบนขวดแกว เปนตน

• ผลกระทบตอสขภาพมนษย การทขยะพลาสตกถกยอยสลายเปนพลาสตกขนาดเลกและเขาสหวงโซอาหารโดยการกนของสตวทเปนอาหารของมนษย

• ผลกระทบทางเศรษฐกจ ไดแก ความเสยหายตอเรอและเครองมอประมง การสญเสยของชาวประมง ชมชนชายฝง การทองเทยว เจาของเรอ และโรงไฟฟา เศษขยะพนกบเครองเรอ

แหลงทมาของขยะ• กจกรรมในทะเล

• เรอประเภทตางๆ เชน เรอสนคา เรอเฟอรร เรอสาราญ เรอสารวจวจย การประมงและการเพาะเลยง

• แทนสารวจและผลตนามน และแกส

• กจกรรมบนบก• ททงขยะ และโรงงานอตสาหกรรม ทอยในบรเวณ

ชายฝงและใกลเคยง• ขยะทถกพดพามากบทอระบายนา แมนาและลาคลอง• นาเสยจากบานเรอนทไมไดผานการบาบด• กจกรรมการทองเทยวชายหาดและอนๆ

ปญหาขยะทะเลระดบโลก

• ในป ค.ศ. 2015 มรายงานขยะทะเลประมาณ 8,200 ตน

• คดเปนจานวนประมาณ 13.8 ลานชน

• นาหนกของขยะทะเลทวโลก คดเปนฉลามวาฬประมาณ 437 ตว

• ความยาวของขยะทะเลทวโลก คดเปนแมนาอะเมซอนประมาณ 6 สาย

• มผลกระทบตอสตวในทะเลอยางชดเจน

• ขยะทพบรวมถงเครองมอประมงทถกทง

• เปนปญหาขามเขตแดนและเปนปญหาทคาบเกยวหลายดาน

ICC, 2016

การเกบขยะชายหาด International Coastal Cleanup

(ICC)

• เกดจากการรเรมของ Ocean Conservancy ซงเปนองคการพฒนาเอกชน (NGO) ของสหรฐฯและองคกรระหวางประเทศอกหลายองคกร ตงแตป พ.ศ. 2529

• มประเทศทเขารวม 127 ประเทศ • โดยใหประชาชนทวไปรวมกนเกบขยะตามชายหาด แหลงนา และระบ

แหลงทมาของขยะ และเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดมลพษทางทะเล

ประเภทของขยะทะเล (ตาม ICC)

• กจกรรมชายฝงและสนทนาการ (Shoreline and recreational activities)

• กจกรรมทางน า (Ocean and waterway activities)

• กจกรรมการสบบหร (smoking related activities)

• อปกรณการแพทยและอนามยสวนบคคล (Medical and personal hygiene)

• การท ง (dumping activities)

ประเภทของขยะทะเล (ตอ) (ตาม ICC)

กจกรรมชายหาดและสนทนาการถงพลาสตก จาน ถวย ชอน ซอม มด

ลกโปง ภาชนะบรรจและหออาหาร

ขวดเครองดม (แกวและพลาสตก) ทเปดกระปองเครองดม

กระปองเครองดม ปลอกกระสน

ฝาขวด พลาสตกรดขวด กระปองเครองดม

เส อผา รองเทา หลอดดดและทคน

ของเลน

Source: Sheavly Consultants

ประเภทของขยะทะเล (ตอ) (ตาม ICC)

กจกรรมทางน าอปกรณใสเหยอ ตาขายจบปลา

Bleach/Cleaner Bottles หลอดไฟ

ทน ขวดน ามน

อปกรณจบปลา ป กง Pallets

Crates Plastic Sheeting/Tarps

Fishing Line เชอก

Fishing Lures/Light Sticks Strapping Bands

Source: Sheavly Consultants

ประเภทของขยะทะเล (ตอ) (ตาม ICC)

Source: Sheavly Consultants

อปกรณการแพทยและอนามยสวนบคคล

ถงยางอนามย

ผาออม

เขมฉดยา

ผาอนามยและอปกรณการใส

การท ง

เครองใชไฟฟาภายในบาน

แบตเตอร

วสดกอสราง

ถงใสสารเคม

รถยนตและอะไหล

ยางรถยนต

กจกรรมการสบบหร

กนบหร

ไฟแชค

ซองบหร

ขอตกลงระหวางประเทศทเกยวของกบขยะทะเล

• IMO- MARPOL 73/78 Annex V (garbage from ships)• London Convention and Protocol on Dumping• Basel Convention • Agenda 21 and the Johannesburg Plan of Implementation• CBD, with the Jakarta Mandate• CMS - Convention on Migratory Species• GPA - Global Programme of Action on Land-based

Activities• FAO Code of Conduct for Responsible Fisheries

(abandoned/lost fishing gear)• Sustainable Development Goals (SDG 14)

จ านวนช น

กนบหร 2,127,565

ขวดเครองดมพลาสตก 1,024,470

วสดหออาหาร 888,589

ฝาขวดพลาสตก 861,340

หลอด ,ทคนเครองดม 439,571

ถงพลาสตก 424,934

ขวดเครองดมแกว 402,375

ถงพลาสตกหห ว 402,122

ฝาขวดแบบโลหะ 381,669

ฝาปดพลาสตก 351,585

TOTAL 6,088,027

สดสวนของขยะทะเลในระดบโลก ป ค.ศ. 2015

29%

14%

12%12%

6%

6%

6%5%

5% 5%

ICC 2016

Source: Sheavly Consultants

การรวบรวมขอมลขยะทะเลในประเทศไทย

• การรณรงคการเกบขยะชายหาดรวมกบ ICC

• การศกษาการขยะบรเวณปากแมน าในป 2558 ของศนยวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนบน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ขอมลการเกบขยะชายหาดในประเทศไทย พ.ศ. 2557

• มผเขารวมเกบ 8,585 คน• จ านวนขยะทเกบ 117,418 ช น• น าหนกขยะทเกบได 34,030 กโลกรม• ระยะทางทเกบขยะ 224 กโลเมตร

ทมา : ฐานขอมลขยะทะเลกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2558

ขอมลการเกบขยะชายหาดในประเทศไทย พ.ศ. 2557

ล าดบ ประเภทขยะ ช น1. ถงพลาสตก 14,9772. หลอด ,ทคนเครองดม 11,5793. ฝา จก 9,8004. หอ /ภาชนะบรรจอาหาร 9,2765. เชอก 7,0576. บหร /กนกรองบหร 6,3887. กระปองเครองดม 6,2768. กระดาษ /หนงสอพมพ/ใบปลว 5,8619. ถวยโฟม , กลองโฟม 5,61410. ขวดเครองดมแกว 5,406

อนดบ 1-10 รวมทกกจกรรม18%

14%

12%11%

9%

8%

8%

7%7%

6%

ทมา : ฐานขอมลขยะทะเลกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2558

ขอมลการเกบขยะชายหาดในประเทศไทย พ.ศ. 2558

• มผเขารวมเกบ 2,211 คน• จ านวนขยะทเกบ 51,777 ช น• น าหนกขยะทเกบได 5,688.50 กโลกรม• ระยะทางทเกบขยะ 87.20 กโลเมตร

ทมา : ฐานขอมลขยะทะเลกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2558

ขอมลการเกบขยะชายหาดในประเทศไทย พ.ศ. 2558

ล าดบ ประเภทขยะ ช น1. ถงพลาสตก 15,8502. หลอด ,ทคนเครองดม 5,2523. ฝา จก 4,4194. เชอก 3,7525. บหร /กนกรองบหร 3,1226. ถวยโฟม , กลองโฟม 2,8737. ขวดเครองดมแกว 2,065

8. ขวดเครองดมพลาสตก 2,0439. อนๆ 1,67310. ถวย จาน,ชอน สอม มด 1,334

อนดบ 1-10 รวมทกกจกรรม

37%

12%11%9%

7%7%

5%5%

4% 3%

ทมา : ฐานขอมลขยะทะเลกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง 2558

จ านวนขยะทะเลลอยน า (ช น) ทผานปากแมน าในแตละชวโมง

สถานท ความกวางของปากแมนา(เมตร)

ชน/ชวโมง

แมนาบางตะบน 250 153แมนาแมกลอง 570 4,085แมนาทาจน 530 11,218แมนาเจาพระยา 850 14,781แมนาบางปะกง 960 693

รวม 30,930

ท าอยางไรในการแกปญหาขยะทะเล

• ลดการใชถงพลาสตกและภาชนะพลาสตก

• สงเสรม 3R (Reduce, Recycle, Reuse)

• เขารวมกจกรรมการเกบขยะชายหาดและในทะเลและกจกรรมการอนรกษอนๆ

• สงเสรมการทองเทยงอยางยงยน

• อนๆ

ตวอยางการปองกนและแกไข

ขยะทะเล : ปญหา ผลกระทบ และการแกไข

ศาสตราจารย ดร. เผดมศกด จารยะพนธ16 มนาคม 2560

ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย