ความว “...อาจมบางคนเขาใจวาทาไมจงสนใจ และบางคนไมเขาใจวา

ทาไม ฉนเองทาไมสนใจเรองชลประทานหรอเรองปาไม จาไดเมออาย ๑๐ ขวบ ทโรงเรยนม

ครคนหนง ซงเดยวนตายไปแลวสอนเรองวทยาศาสตร เรองการอนรกษดน แลวใหเขยนวา

ภเขาตองมปาไมไมอยางนนเมดฝนลงมาแลวจะชะดนลงมาเรว ทาใหไหลตามนาไป ไปทา

ใหเสยหาย ดนหมดจากภเขาเพราะไหลตามสายนาไป กเปนหลกของปาไม เรองการอนรกษ

ดน และเปนหลกของชลประทานทวา ถาเราไมรกษาปาไมขางบนจะทาใหเดอดรอนตลอด

ตงแตดนบนภเขาจะหมดไป กระทงการทจะมตะกอนลงมาในเขอน มตะกอนลงมาในแมนา

ทาใหเกดนาทวม นนะ เรยนมาตงแตอาย ๑๐ ขวบ...” (สานกงาน กปร., ๒๕๕๐ ข.)

พระราชดารส เมอวนท ๒๕ กนยายน ๒๕๑๒

แก คณะกรรมการสโมสรไลออนสสากล ภาค ๓๑๐

(ประเทศไทยและประเทศลาว)

ณ พระตาหนกจตรลดารโหฐาน

“การทจะมตนนาลาธารไปชวกาลนานนน สาคญอยท

การรกษาปาและปลกปาบรเวณตนนา ซงบนยอดเขาและ

เนนสงนน ตองมการปลกปาโดยปลกไมยนตนและปลก

ไมฟน ซงไมฟนนนราษฎรสามารถตดไปใชได แตตองม

การปลกทดแทนเปนระยะ สวนไมยนตนนนจะชวยใหอากาศมความชมชน เปน

ขนตอนหนงของระบบการใหฝนตกแบบธรรมชาต ทงยงชวยยดดนบนเขาไมให

พงทลายเมอเกดฝนตกอกดวย ซงถารกษาสภาพปาไมไวใหดแลว ทองถนกจะมนาไว

ใชชวกาลนาน” (สานกงาน กปร., ๒๕๕๐ ก. )

พระราชดารส เมอวนท ๑๔ เมษายน ๒๕๒๐

ณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร

พระราชดารส เมอวนท ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๐ ณ โครงการหลวง

พฒนาตนนา หนวยท ๑๔ (ปางหนฝน) อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

“...การปลกปาทดแทนจะตองทาอยางมแผน โดยดาเนนการไปพรอมกบ

การพฒนาชาวเขา ในการนเจาหนาทปาไม ชลประทาน และฝายเกษตรจะตองรวมกน

สารวจตนนาในบรเวณพนทรบผดชอบ เพอวางแผนปรบปรงตนนาและพฒนาอาชพ

ราษฎรไดอยางถกตอง สาหรบตนไมทจะปลกทดแทนปาไมทถกทาลายนน ควรใช

ตนไมโตเรวทมประโยชนหลายๆ ทางคละกนไป และควรปลกพชคลมแนวรองนา

ตางๆ เพอยดผวดนและใหเกบรกษาความชมชนไว นอกจากนนจะตองสรางฝายเลก

เพอหนนนาสงไปตามเหมอง ไปใชในพนทเพาะปลกทง ๒ ดาน ซงจะทาใหนาคอยๆ

แผขยายออกไปทาความชมชนใหบรเวณนนดวย ในการนจะตองอธบายใหราษฎร

รวาการทปรมาณนาตามแหลงนาธรรมชาตลดลงนน กเพราะมการทาลายปาตนนา

โดยรเทาไมถงการณ”

พระราชดารส เมอวนท ๑๔ เมษายน ๒๕๒๐ ณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร

“การทจะมตนนาลาธารไปชวกาลนานนนสาคญ อยทการรกษาปาและปลกปาบรเวณตนนา

ซงเปนยอดเขาและเนนสงขน ตองมการปลกปาโดยไมยนตน และปลกไมฟนซงไมฟนนน ราษฎร

สามารถตดไปใชได แตตองมการปลกปาทดแทนเปนระยะ สวนไมยนตนนนจะชวยใหอากาศม

ความชมชน เปนขนตอนหนงของระบบการใหฝนตกแบบธรรมชาต ทงยงชวยยดดนบนเขาไมให

พงทลายเมอเกดฝนตกอกดวย ซงถารกษาสภาพปาไมไวใหดแลว ทองถนกจะมนาไวใชชวกาล

นาน” (สานกงาน กปร., ๒๕๕๐ ก.)

พระราชดารส เมอวนท ๑๒ มกราคม ๒๕๒๔ ณ หมบานสวนสนกาแพง

จงหวดเชยงใหม

“...ในการปลกสวนปานน นาจะมการปลกพนธไมประเภทตางๆ คละกนไป โดยมพนธไมยน

ตน ไมผล และไมเพอทาฟน ซงนอกจากจะชวยปองกนมใหดนพงทลายในฤดฝน และรกษาความ

ชมชนของดนแลว ยงมผลประโยชนจากไมผลและไมเพอทาฟนอกดวย...”

พระราชดารส เมอวนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๒๑ ณ โครงการหลวงพฒนาตนนาหนวย

ท ๑๘ (แมตะละ) ตาบลแมนาจร อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

“...ทกคนจะตองชวยกนดแลรกษาปาไม ซงเปนของสวนรวมและรวมมอกบเจาหนาทปาไม

ในงานปลกปาทดแทน จะไดมนาเพยงพอสาหรบการเพาะปลก สาหรบพนธพชทเหมาะสมกบ

สภาพพนทกจะสงเสรมใหคนปลกตอไป ทงน ทางโครงการฯ จะชวยเหลอแนะนาในดานหลก

วชาการเกษตรและระบบชลประทาน...”

พระราชดารส เมอวนท ๗ มกราคม ๒๕๒๓ ณ โรงแรมรนคา จงหวดเชยงใหม

“...ปาไมทจะปลกนน สมควรทจะปลกแบบปาสาหรบใชไมหนง ปาสาหรบใชผลหนง ปา

สาหรบใชเปนฟนอยางหนง อนนแยกออกเปนกวาง ๆ ใหญ ๆ การทจะปลกตนไมสาหรบประโยชน

ดงน ในคาวเคราะหของกรมปาไมรสกจะไมใชปาไม เปนสวนมากกวาปาไม แตวาในความหมาย

ของการชวยเพอตนนาลาธารนน ปาไมเชนนจะเปนสวนผลไมกตาม หรอเปนสวนไมฟนกตาม นน

แหละเปนปาไมทถกตอง เพราะทาหนาทเปนปา คอเปนตนไมและทาหนาทเปนทรพยากรในดาน

สาหรบเปนผลทมาเปนประโยชนแกประชาชนได...”

“...ใหเขาใจวา ปา ๓ อยาง นมประโยชน ๔ อยาง ไมใช ๓ อยาง ปา ๓ อยาง ทบอกวาเปน

ไมฟน เปนไมผล และไมสรางบานนน ความจรงไมฟนกบไมใชสอยกอนเดยวกน ไมสรางบานกบ

ไมใชสอยกอนเดยวกน แตเราแบงออกไปเปนไมทาฟน ไมสรางบานเรอน รวมทงไมทา

ศลปหตถกรรมแลวกไมผล...”

“...ถาไปบอกวาไมทาปา ๓ อยาง ในตนนาลาธาร กเปนอนวาตนนาลาธารนนจะตองโกรน

แน เพราะวา ปา ๓ อยางน มไวทาไม มไวสาหรบใหเปนประโยชน และเมอเปนประโยชนตอ

ราษฎร ราษฎรกไมไปตดและกหวงแหนไวมใหใครมาตด อนนเปนขอสาคญ...”

“...ถาจะถอวา ปา ๓ อยาง น ไมใชรกษาตนนาลาธารแลว กเปนความคดทผด เพราะวา

ตนไม จะเปนตนอะไรกตาม มประโยชนทงนน ใชประโยชนจากตนไมนน และมประโยชนท ๔

คอ อนรกษดนและอนรกษตนนาลาธาร...”

พระราชดารสพระราชทาน

ในพธปดการสมมนาการเกษตรภาคเหนอ

ณ สานกงานเกษตรภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม

วนพฤหสบด ท ๒๖ กมภาพนธ ๒๕๒๔

“...การปลกปานสาคญอยทปลอยใหเขาขนได คอ อยาไปตอแยตนไม อยาไป

รงแกตนไม เพยงแตวาคมครองเขาหนอย เขาขนเอง...”

“...เราจะทาใหประเทศไทยกลบมความอดมสมบรณ มความชมชนได ขออยาไป

รงแกปาเทานนเอง ไมตองทาอะไรมาก...”

“...ถาไดเลอกททเหมาะสมแลว กทงใหอยอยางนน โดยไมไปรงแกปา ตนไมก

จะขนเอง...”

“...ในสภาพปาเตงรง ปาเสอมโทรมไมตองทาอะไร เพราะตอไมกจะแตกกง

ออกมาอก ถงแมตนไมสวยแตกเปนตนไมใหญได...”

“...ใชไมจาพวกทมเมลดทงหลายขนไปปลกบนยอดทสง เมอโตแลวออกฝกออก

เมลด กจะลอยตกลงมาแลวงอกเองในทตาตอไป เปนการขยายพนธโดยธรรมชาต...”

พระราชดารส “ทฤษฎการสรางปาโดยไมตองปลก”

การฟนตวของปาทถกทาลายใหกลบคนเปนปาธรรมชาต

สมบรณตองใชเวลาประมาณ ๑๐๐ ป

การฟนฟระบบนเวศตนนา คอ การจดการพนทปาตนนาทเสอมโทรม

ใหมศกยภาพในการฟนตวเองไดตามธรรมชาต โดยการนาพนธไม

ทองถนปลกเสรมในปาธรรมชาตทเสอมสภาพ

การปลกปาฟนฟพนทตนนา ๒๐๐ ตน/ไร

การปรบปรงระบบนเวศตนนา ๒๕ ตน/ไร

การเตรยมพนท จะกาจดวชพชออกเทาทจาเปน

ไมมการเกบรบสมเผา โดยเนนการปองกนไฟ

เปนหลก จะชวยฟนฟสภาพปาทเสอมโทรมให

สมบรณไดรวดเรวขน ชวยเพมความหลากหลาย

ทางชวภาพ เปนแหลงพชสมนไพร ไมใชสอย

และแหลงอาหารของชมชนไดอยางยงยน

๑)ความเปนมาของการฟนฟพนทตนนา

ผลจากการบกรกทาลายปา โดยเฉพาะบนพนทตนนา

ลาธาร สงผลใหพนทตนนาเสอมโทรม ขาดความ

หลากหลายของระบบนเวศ ความอดมสมบรณตา จง

มความจาเปนอยางยงทจะตองรกษาปาทมอย โดย

เฉพาะบนพนทตนนาใหคงความอดมสมบรณ และ

ความหลากหลายทางชวภาพ ตลอดจนการฟนฟ และ

ปรบปรงระบบนเวศตนนา ใหกลบคนสความสมบรณ

ดงเดม เพอเปนแหลงตนนาลาธารทเอออานวย

ประโยชนตอไป อนสอดคลองตามแนว

พระราชดารวา

“...การทจะมตนนาลาธารไปชวกาลนานนน

สาคญอยทการรกษาปาและปลกปาบรเวณตน

นา... ”

การทจะทาใหสภาพปาทเสอมโทรมกลบฟนคนความอดมสมบรณไดดงเดมนน

จะตองใชระยะเวลานาน ถงแมจะปลอยใหเกดการทดแทนของสงคมพชในระบบนเวศ

ตามธรรมชาตกตาม จากการศกษา ปรชา และ พงษศกด (๒๕๓๗) ไดศกษาการ

ทดแทนตามธรรมชาตของปาธรรมชาตทมความอดมสมบรณตา พบวาโดยเฉลยแลว

พนททสภาพเดมเปนปาดบเขาและปาเตงรง ตองการเวลาถง ๕๐ ป และ ๖๐ ป ใน

การฟนตว (gap phase) และใชเวลาอก ๕๐ ป และ ๖๒ ป ในการพฒนาการ

เจรญเตบโต (building phase) และสดทายตองการเวลาอก ๑๐๐ ป และ ๑๒๒ ป

ในการเจรญเตบโตและพฒนาเปนปาทสมบรณ รวมทง ไดเสนอแนะวา การจะเขา

ไปชวยฟนฟหรอปรบปรงปาเหลาน ควรจะเขาไปดาเนนการในชวงแรก คอในระยะ

ฟนตวหรอ gap phase โดยดาเนนการ เชน การปองกนการเขาบกรกซาในทเดม

การควบคมไฟปาอยางเขมงวด เปนตน จะสามารถลดระยะเวลาในการฟนตวของปา

ในชวงแรกจาก ๕๐ ป หรอ ๖๐ ป เหลอเพยง ๑๐ ป

๒) วตถประสงคของการฟนฟพนทตนนา

๒.๑) เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน ลดปรมาณนาไหลบาหนาดน เพมการ

ซาบซมของนาผานผวดน

๒.๒) เพอใหพนทตนนาทไดรบความเสยหาย กลบฟนคนสสภาพดงเดม และกลบส

ขบวนการจดการโดยธรรมชาตดวยวธของธรรมชาตโดยเรว

๒.๓) เพอใหพนทปาสามารถตอบสนองความตองการดานปจจยสแกประชาชน

โดยเฉพาะประชาชนในพนทไดอยางยงยน และสมดล

๓) การกาหนดพนทดาเนนการ

เพอใหการดาเนนงานฟนฟพนทตนนาเปนไปอยางมประสทธภาพ จงไดแบงพนทดาเนนการ

ออกเปน 3 ลกษณะ ดงน (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช,๒๕๒๘)

๓.๑) พนทตนนาเสยหายมาก จะตองดาเนนการปลกตนไมเพอฟนฟสภาพปาใน

ลกษณะการปลกทดแทน เรยกวา “การปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา” ซงมเกณฑการประเมน

พนท ดงน

(๑) เปนพนททเคยผานการใชประโยชน

ดานเกษตรกรรมหรอถกบกรกทาลายเสยหายโดยสนเชง

มหนาดนลกนอยกวา ๑๕ เซนตเมตร เปนตน

(๒) มลกไมขนาดความสงมากกวา ๒ เมตร

หรอความโตวดรอบตนทระดบอก (๑.๓๐ เมตร)อยระหวาง

๑๔.๑๔ - ๕๐ เซนตเมตร ไมเกน ๒๕ ตนตอไร

(๓) มไมยนตนขนาดความโตวดรอบตนทระดบอก (๑.๓๐ เมตร) อยระหวาง ๕๐-

๑๐๐ เซนตเมตร ไมเกน ๘ ตนตอไร วดรอบตนมากกวา ๑๐๐ เซนตเมตร ไมเกน ๒ ตนตอไร

๓.๒) พนทตนนาเสยหายนอย หรอมความอดมสมบรณตา เชน แมไมไมเพยงพอทจะ

สบพนธไดเองตามธรรมชาต ผานการใชประโยชนมานาน พฒนาจากไรรางเปนปาละเมาะ มไฟ

ปาไหมซาซาก ตนไมแคระแกรน ดนตน ไมมเศษซากพชสะสมอย ดนเกดการชะลางพงทลายจน

เสอมสภาพ จะปลกตนไมเสรมชวยทดแทนตามธรรมชาตเพอแกไขหรอปรบปรงสภาพปาใหดขน

ลกษณะทเรยกวา “การปรบปรงระบบนเวศตนนา” ซงมเกณฑการประเมนพนท ดงน

(๑) มลกไมมขนาดความสง เกน ๒ เมตร

หรอความโตวดรอบตนทระดบอก(๑.๓๐ เมตร) ๑๔.๑๔- ๕๐

เซนตเมตร เกน ๒๕ ตนตอไร แตไมเกน ๑๐๐ ตนตอไร

(๒) มไมยนตนขนาดความโตวดรอบตนท

ระดบอก (๑.๓๐ เมตร) อยระหวาง ๕๐-๑๐๐ เซนตเมตร

เกน ๘ ตนตอไร และขนาดโตวดรอบตนทระดบอก

(๑.๓๐ เมตร) มากกวา ๑๐๐ เซนตเมตร เกน ๒ ตนตอไร

๓.๓) พนทตนนาทลอแหลมตอการบกรกและการเกดไฟปา ม ๒ ประเภท คอ

(๑) ประเภทแรก พนทปาตนนาทคอนขางเสอมโทรมแตมศกยภาพทจะฟนตวเองได

สามารถดาเนนการ “ปรบปรงระบบนเวศตนนาโดยการทดแทนตามธรรมชาต”

(๒) ประเภททสอง ปาตนนาทไมเสอมโทรม ซงยอมมการทดแทนโดยธรรมชาตอย

แลว แตจะตองมการคมครอง ปกปอง รกษาพนทใหคงความอดมสมบรณ

โดยดาเนนการ

(๑) ทาแนวกนไฟชมชน มอบหมายใหชมชน

ดาเนนการรวมกนในการทาแนวปองกนไฟ

และใหหนวยงานสนามดานจดการตนนาในพนท

สนบสนนงบประมาณ

(๒) ลาดตระเวนปองกนรกษาปารวมกบชมชน

๑) การปลกปาฟนฟพนทตนนา

๒) การปรบปรงระบบนเวศตนนา

๓) บารงรกษาแปลงปลกปาฟนฟ

พนทตนนา และแปลงปรบปรง

ระบบนเวศตนนา ปท ๒-๖

๔ ) บ าร งรกษาแปลงปลกป า

ฟนฟระบบนเวศตนนา และแปลง

ปรบปรงระบบนเวศตนนา

หนวยอนรกษและจดการตนนาแมสะมาด

๔) รปแบบและวธการฟนฟพนทตนนา

สานกอนรกษและจดการตนนา เรมดาเนนการปลกปาเพอปรบปรงพนทตนนามาตงแต

พ.ศ.๒๕๐๘ (งานวจยเพอรกษาตนนา กองบารง กรมปาไม ในขณะนน) โดยปลกเปนแถวเปน

แนว ระยะหางระหวางตน ๔x๔ เมตร และไดพฒนารปแบบและวธการฟนฟพนทตนนามาโดย

ตลอด โดยการนอมนาแนวพระราชดารดานปาไม ผลงานวจยและวชาการทเกยวของ มากาหนด

เปนภารกจหลกในการฟนฟสภาพปาบนพนทตนนาลาธารทเสอมโทรมทวประเทศ

๔.๑) การปลกปาฟนฟพนทตนนา ดาเนนการปลกปาบนพนทตนนาทเสอมโทรมเพอ

คนความอดมสมบรณ เพมความหลากหลายของระบบนเวศตนนา โดยการปลกตนไม จานวน

๒๐๐ ตนตอไร มขนตอนวธการ

การคดเลอกพนทปลกปา การปลกตนไม

การคดเลอกชนดพนธไมทจะปลก การถางวชพชและปลกซอมทดแทนตนทตาย

การเตรยมพนท การทาแนวปองกนไฟปา

การเตรยมกลาไม การรงวดแปลงปลกปา

๔.๒) การปรบปรงระบบนเวศตนนา ดาเนนการปลกปาบนพนทตนนาทเสยหายปาน

กลางหรอคอนขางเสอมโทรม พนทตนนาเสยหายนอยหรอมความอดมสมบรณตา เพอคนความ

อดมสมบรณและความหลากหลายของระบบนเวศตนนา โดยการปลกตนไม จานวน ๒๕ ตนตอไร

๔.๓) บารงรกษาแปลงปลกปาฟนฟพนทตนนา และแปลงปรบปรงระบบนเวศตนนา ป

ท ๒-๖ หลงจากทไดดาเนนการปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา และปรบปรงระบบนเวศตนนาในป

แรกแลว จาเปนอยางยงทจะตองมการบารงดแลรกษาแปลงปลกปาอยางตอเนอง เพอใหเกดผล

สาเรจ มประสทธภาพในการฟนคนเปนสภาพปาทสมบรณ

๔.๔) บารงรกษาแปลงปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา และแปลงปรบปรงระบบนเวศตน

นา ปท ๒-๖ บารงรกษาแปลงปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา และแปลงปรบปรงระบบนเวศตนนา

ปท ๗-๑๐ เปนการบารงดแลรกษาปาทไดดาเนนการปลกอยางตอเนอง เพอใหปาคนเปนปา

ธรรมชาตมากทสด

๕) ผลการดาเนนงานฟนฟพนทตนนา

โดยการปลกตนไม จานวน ๒๐๐ ตนตอไร มขนตอนวธการ ดงน

๑) การคดเลอกพนทปลกปา

๒) การคดเลอกชนดพนธไมทจะปลก

๓) การเตรยมพนท

๔) การเตรยมกลาไม

๕) การปลกตนไม

๖) การถางวชพช ถากหญารอบโคนตน และปลกซอม

๗) การทาแนวปองกนไฟปา

๘) การรงวดแปลงปลกปา

การคดเลอกพนททจะดาเนนการปลกปาเพอฟนฟพนทตนนา (ปลก

๒๐๐ ตนตอไร) จะเนนดาเนนการในพนทตนนาทเสอมโทรมมากหรอพนท

ทเสยหายมากตามเกณฑทไดกาหนดไว

๑) ศกษาโครงสรางของปาทพบโดยรอบหรอใกลเคยง วามพนธไมชนด

ใดบาง โครงสร าง เรอนยอดของป ามพนธ ไมชนดใดเปน ไม เดน

(dominant) ไมชนรอง (co-dominant) และไมพนลาง

๒) สารวจความตองการของชมชนบรเวณโดยรอบพนท โดยยดหลก

“ปลกไม ๓ อยาง ไดประโยชน ๔ อยาง” และใหชมชนมสวนรวมในการ

คดเลอกชนดพนธไม

๓) เลอกตามบญชชนดไม ใหสอดคลองกบภมประเทศ และภมอากาศ

ของพนท ไมควรเลอกพนธไมตางถนทยงไมเคยทดลองปลกมากอน

โดยเฉพาะพนทตนนาลาธารทอยในเขตอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธ

สตวปา ใหใชไมทองถน หามนาพชตางถนเขาไปปลกโดยเดดขาด

๑) ไมตดตนไม หรอลกไมทมอยเดม เกบรบ แตไมสมเผา

๒) ใชหลกไมขนาดยาวประมาณ ๑ เมตร โดยหลกทใชตองมความแขงแรงและ

ทนทาน ทาสแดงสวนบนประมาณ ๑๕ เซนตเมตร เพอหมายจดปลก ใหสามารถ

สงเกตเหนตาแหนงไดชดเจนในลกษณะไมเปนแถวเปนแนว ระยะหางตามความ

เหมาะสม

๓) การดายวชพชรอบหลกตาแหนงปลกใหมเสนผาศนยกลางประมาณ ๒ เมตร

๔) ถากวชพชรอบหลกตาแหนงทปลก โดยมเสนผาศนยกลางประมาณ ๑ เมตร

๕) ขดหลมปลก ใหมขนาดกวาง ยาว และลก ประมาณ ๒๕ เซนตเมตร

๖) ทาแนวกนไฟเปนแนวซอยในพนทแปลงความกวาง ประมาณ ๔ เมตร เพอ

ใชเปนแนวปะทะหากเกดไฟปา และใชเปนทางตรวจการณ ขนสงกลาไมไดดวย

๗) ใหมยามปองกนไฟปาระวงมใหไฟไหมแปลงปลกทเตรยมไว

๑) เตรยมกลาไมทมความแขงแรง ความสงไมนอยกวา ๕๐ เซนตเมตร

และอายไมนอยกวา ๘ เดอน หรอเปนกลาคางป

๒) เตรยมกลาไม ไมนอยกวา ๕ ชนด จานวนใหเพยงพอสาหรบการ

ปลก ๒๐๐ ตนตอไร และเพอปลกซอม ประมาณรอยละ ๒๐

๓) กอนนาไปปลกควรสรางความแกรงใหกลาไม ประมาณ

๑ - ๒ เดอน

๑) ใหใสปยอนทรยหรอใชปยชวภาพผสมดนรองกนหลมแลว

ปลก ควรหลกเลยงการใชปยเคม เพอรกษาสภาพแวดลอม และลด

การปนเปอนของสารเคม บนพนทสง

๒) ปลกตนไม จานวนไมนอยกวา ๒๐๐ ตนตอไร ปลกคละ

ชนดกน เพอใหใกลเคยงธรรมชาตมากทสด

ภายหลงการปลกเมอมวชพชขนปกคลม เพอใหตนไมทปลกเจรญเตบโต

ไดเตมทใหทาการถากรอบโคนตนเหมอนขนตอนการเตรยมหลมปลกอกครง

ใหตนไมไดรบ นาฝน แสงแดด และธาตอาหารในดนอยางเตมท พรอมกบ

ทาการปลกซอมตนทตาย และไมแขงแรง

ใหทาแนวปองกนไฟรอบแปลงปลก โดยการดายหญาใหเตยนถงพนดน

เปนแนวกวาง ไมนอยกวา ๘ เมตร และใหลดปรมาณเชอเพลงสองขางแนว

ดงกลาว โดยการถางหญาใหตาและชงเผาในชวงทหญายงสดอย เพอเพม

ความกวางของแนวกนไฟใหกวางขนอก เกบรบสมเผาใหเรยบรอยไมเหลอ

เชอเพลงไว

๑) พนททไดรบการฟนฟแลว ใหทาการรงวดรอบพนท โดยบนทกพกดตาแหนงหมดจาก

เครอง GPS หรอมม AZIMUTH จากกลองรงวด หรอเขมทศ โดยมจดยดโยงลงในสมดรงวด

พรอมแผนทมาตราสวน ๑:๑๐,๐๐๐ (หากสามารถบนทกตาแหนงหมดเปนคาพกดตามระบบใหม

จะทาใหสามารถเขาสระบบ GIS ได จะเปนประโยชนในการตดตามตรวจสอบเทยบเคยงไดงาย

หากมปญหาการบกรกในภายหลง) กรณใชเครอง GPS กอนบนทกคาพกด ให SET เครองใหอย

ในสถานะทใชพนหลกฐานแผนท (map datum) เปน Indian Thailand

๒) ใหหมายแนวเขตดวยหลกซเมนตหรอเสาไมเนอแขงขนาดประมาณ ๗.๕ x ๗.๕

เซนตเมตร ยาวอยางนอย ๑ เมตร เหนอพนดนใชสขาว/แดงทาเพอใหเหนไดชดเจน

๓) การปกหลกเขตใหปกรอบพนท แสดงตาแหนงหมดรงวดใหชดเจน พรอมประทบ

หมายเลขหลกเขตใหตรงกบสมดรงวด เพอเปนหลกฐานในการตรวจสอบ

๔) ใหจดทาปายแสดงรายละเอยดพนทลงในแผนปายขนาด ๖๐ x ๑๐๐ เซนตเมตร โดย

ใหทาพนสเขยวตวหนงสอสขาว

แปลงปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา

ป พ.ศ. ..................

เนอท ......................... ไร

ชอหนวยงาน ........................

สงกด .......................................

........................................

๑๐๐ ซม.

๖๐

ซม.

แปลงปรบปรงระบบนเวศตนนา

ป พ.ศ. ..................

เนอท ......................... ไร

ชอหนวยงาน ........................

สงกด .......................................

........................................

๑๐๐ซม.

๖๐

ซม.

ดาเนนการปลกปาบนพนทตนนาทเสยหายปานกลางหรอคอนขางเสอม

โทรม ตามเกณฑทกาหนดไว พนทตนนาเสยหายนอยหรอมความอดม

สมบรณตา เพอคนความอดมสมบรณ และความหลากหลายของระบบนเวศ

ตนนา โดยการปลกตนไม จานวน ๒๕ ตนตอไร สาหรบการคดเลอกชนด

พนธไมทจะปลก การเตรยมพนท การเตรยมกลาไม (จานวนใหพอเพยง

สาหรบการปลก ๒๕ ตนตอไร และเพอปลกซอมรอยละ ๒๐) การปลกตนไม

(ไมนอยกวา ๒๕ ตนตอไร) การถางวชพช ถางหญารอบโคนตน และปลก

ซอมทดแทนตนทตาย และทาแนวปองกนไฟปา การรงวดแปลงปลกปา ให

ดาเนนการเชนเดยวกบการปลกปาฟนฟพนทตนนา

การปรบปรงระบบนเวศตนนา

หลงจากทไดดาเนนการปลกปาฟนฟระบบนเวศตนนา และปรบปรงระบบ

นเวศตนนาในปแรกแลว จาเปนอยางยงทจะตองมการบารงดแลรกษาแปลงปลกปา

อยางตอเนอง เพอใหเกดผลสาเรจ มประสทธภาพในการฟนคนเปนสภาพปาท

สมบรณ โดยดาเนนการ

๑) ซอมแนวกนไฟ ลาดตระเวนและปองกนไฟปาในชวงฤดแลง

๒) เตรยมกลาไมใหเพยงพอเพอปลกซอม ๒๐ % (ควรเปนกลาไมคางป)

๓) ดายวชพชและพรวนดนรอบโคนตน ถาเปนทลาดชน ใหพรวนดนครงวงกลม

รอบโคนดานบน ปละ ๒ ครง

๔) ตรวจนบอตราการรอดตาย

๕) ปลกซอมใหครบตามจานวน

เปนการบารงดแลรกษาปาทไดดาเนนการปลกอยางตอเนอง เพอใหปาคน

เปนปาธรรมชาตมากทสด โดยดาเนนการ

๑) จดเวรยามปองกนรกษาปา และไฟปาโดยชมชนมสวนรวม

๒) ดายวชพช อยางนอยปละ ๑ ครง

๓) ลดกง กาจดเถาวลย เทาทจาเปน

๔) จดเตรยมเขาสขบวนการดแลรกษาโดยชมชนมสวนรวมหลงปท ๑๐

โดยปลกเสรมเพมความหลากหลายดานอาหารและสมนไพร อาทเชน

ปลกหวาย ปลกไผ สมนไพร

ลาดบท ขนตอนการปฏบตงาน ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ การสารวจคดเลอกพนทและจดทา

ขอมลเบองตน

๒ ทาแนวกนไฟและทางตรวจการณ

๓ เตรยมกลาไม

๔ การทาหลกและปกหมายแนว

๕ ดายวชพช(กอนปลก)

๖ ขนกลา,ใสปยรองกนหลมและปลกกลา

ไม

๗ ดายวชพชหลงปลก

๘ นบอตราการรอดตายและปลกซอม

๙ ประชาสมพนธและลาดตระเวนปองกน

พนท

ชวงระยะเวลาในการปฏบตงานการปลกปาและปรบปรงเพออนรกษตนนา

ลาดบท ขนตอนปฏบตงาน ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ ดายวชพช

๒ ทาแนวกนไฟ

๓ ซอมแนวกนไฟ/ทางตรวจการณ

๔ เตรยมกลาไมเพอปลกซอม

๕ ปลกซอม

๖ ประชาสมพนธและลาดตระเวน

ปองกนพนท

ชวงระยะเวลาปฏบตงานบารงปา อาย ๒ - ๖ ป

ลาดบท ขนตอนปฏบตงาน ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ ดายวชพช

๒ การลดกง

๓ ทาแนวกนไฟ

๔ ซอมแนวกนไฟ/ทางตรวจการณ

๕ ประชาสมพนธและลาดตระเวน

ปองกนพนท

ชวงระยะเวลาปฏบตงานบารงปา อาย ๗ - ๑๐ ป

ลาดบท กจกรรม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ การสารวจและรงวดพนท

๒ การเตรยมกลาไม

๓ ทาแนวกนไฟ

๔ การทาหลกและปกหมายแนว

๕ ดายวชพชรอบหลกตาแหนงปลก

๖ ขนและปลกกลาไม

๗ ดายวชพชและถากรอบโคนตน

๘ นบอตราการรอดตายและปลกซอม

๙ ลาดตระเวนพนทและปองกนไฟปา

ชวงระยะเวลาในการปฏบตงานปรบปรงระบบนเวศตนนา ปท ๑

ลาดบท กจกรรม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ ดายวชพช

๒ การเตรยมกลาไม

๓ ปลกซอม

๔ ลาดตะเวนพนทและปองกนไฟปา

๕ ซอมแนวกนไฟ

ชวงระยะเวลาในการปฏบตงานปรบปรงระบบนเวศตนนา ปท ๒ - ๖ ป

ชวงระยะเวลาในการปฏบตงานปรบปรงระบบนเวศตนนา ปท ๗ - ๑๐ ป

ลาดบท กจกรรม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑ ยามปองกนไฟปา

๒ ลดกง/ดายวชพช

โดย............... นายประพนธ ผลพนพว

นกวชาการปาไมชานาญการพเศษ ทาหนาทผอานวยการสวนสงเสรมและพฒนาชมชนตนนา

สานกอนรกษและจดการตนนา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

๒๕๑๕-๒๕๑๖ งานวนบาล(ลกจางกรมปาไม) ๒๕๑๗ งานปองกนฯ ๒๕๑๘ งานวนกรรมฯ(สานกงานปาไมเขตลาปาง)

๒๕๑๙-๒๕๕๓ (๓๔ ป)งานอนรกษและจดการตนนา