การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

ของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the

Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

7บทท

ทนกฤต รงเมอง

Tinnakrit Rungmuang

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก138

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด1

The Model Development of Creative Tourism in order toEnhance the Network of Tourism Activities of

DVARAVATI Four Provinces7บทท

ทนกฤต รงเมอง2

Tinnakrit Rungmuang

1งานวจยนไดรบทนสนบสนนจากส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประเภทบณฑตศกษา ประจ�าปงบประมาณ 2557 และทนสนบสนนการท�าวจยประเภทนกศกษาระดบบณฑตศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ประจ�าปการศกษา 25572นกศกษาปรญญาปรชญาดษฏบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา มหาวทยาลยศลปากร (สถานทท�างานวทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล) โดย รองศาสตราจารย ดร.นรทร สงขรกษา อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาสภาพของ

การด�าเนนการและความตองการการทองเทยวเชงสรางสรรคของกลมทวารวด 4

จงหวด 2) เพอสรางรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขาย

กจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด 3) เพอทดลองรปแบบการ

ทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลม

ทวารวด 4 จงหวด 4) เพอประเมนและปรบปรงรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค

ของกลมทวารวด 4 จงหวด เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว กลมตวอยาง

ไดแกนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตในกลมทวารวด 4 จงหวด จ�านวน 384

คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยไดแก แบบสงเคราะหเอกสาร

แนวทางการสนทนากลม แบบสอบถาม เกบรวบรวมขอมลดวยวธการเชงปรมาณ

และเชงคณภาพ ตรวจสอบความถกตอง และความครบถวนของขอมล และวเคราะห

ขอมลเชงปรมาณดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส�าเรจรป สถตทใชในการวเคราะห

ขอมล ไดแก การแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และ

การวเคราะหเนอหา

139

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

ผลการวจยพบวา 1) สภาพของการด�าเนนการการทองเทยวเชงสรางสรรคของ

กลมทวารวด 4 จงหวด นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตเหนวาการมสวนรวม

ของชมชน ศกยภาพของแหลงทองเทยว การเรยนรและกจกรรม อยในระดบมาก

และความตองการการทองเทยวเชงสรางสรรค นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

ตองการทองเทยวทางธรรมชาต มากทสด คดเปนรอยละ 57.59 แหลงทองเทยวทาง

วฒนธรรม ประเพณ คดเปนรอยละ 18.85 และแหลงทองเทยวดานวถชวตทองถน

คดเปนรอยละ 13.09 ตามล�าดบ 2) การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค

ไดรปแบบมชอเรยกวา “KRNS-NONGKHAO Model” 3) ผลการทดลองรปแบบ

การทองเทยวเชงสรางสรรค ดานการบรหารจดการการทองเทยวเชงสรางสรรคตาม

โครงสรางเพอความสมดลตามหลกธรรมาภบาล ท�าใหสมาชกทราบถงแนวทางการ

กระจายรายได การจดกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรคอยางตอเนอง มการจด

กจกรรมทสะทอนถง ประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณ ของความพงพอใจของ

นกทองเทยว อยในระดบมาก 4 ) การประเมนและปรบปรงรปแบบการทองเทยว

เชงสรางสรรค และมความคดเหนของผทเกยวของ อยในระดบมาก และถอดบทเรยน

พบวา ความส�าเรจของการด�าเนนกจกรรม มการด�าเนนการกจกรรมการทองเทยว

และพฒนาอยางตอเนอง น�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอการประชาสมพนธ

ชมชน ผบรหารในชมชน และหนวยงานทเกยวของใหการสนบสนนเชอมโยงเครอขาย

การทองเทยวภายใน และภายนอกชมชน เนนกระบวนการมสวนรวม ระดบชมชน

และหนวยงานภาครฐ

ค�ำส�ำคญ : การทองเทยวเชงสรางสรรค เครอขายกจกรรม สงเสรมเครอขาย

AbstractThis research aimed to 1) study the operation and demand for creative

tourism of 4-province DVARAVATI, 2) create model of creative tourism in

order to promote the network of tourism activities of 4-province DVARAVATI,

3) test model of creative tourism in order to promote the network of tourism

activities of 4-province DVARAVATI, 4) evaluate and improve model of creative

tourist of 4-province DVARAVATI in order to encourage the network of tourism

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก140

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

activities of 4-province DVARAVATI. The samples for the research were 384

tourists both Thai and foreigners of 4-province DVARAVATI. The tools used in

data collection were synthetic model of document, SWOT Analysis, focus group

discussion, and questionnaire. The statistics used in data analysis were frequency,

percentage, mean, standard deviation and content analysis.

The results of the research were: 1) in respect of the creative tourism

operation of DVARAVATI, Thai and foreign respondents were of the opinion

that participation of the community, potentiality of tourism, learning, and activities

were of a high level, and in respect of the demand for the creative tourism, Thai

and foreign respondents needed natural tourism of the highest level, representing

57.59%; cultural and traditional tourism, representing 18.85%; and local

attractions tourism, representing 13.09%, respectively; 2) the development for

creative tourism model was the “KRNS-NONGKHAO Model” 3) the success

factors for the model of creative tourism were the model of creative tourism

management in accordance with the structure of a balance of good governance,

participative networks in the levels of province and community; 4) the evaluation

and improvement of creative tourism model of the respondents was at high

level. In addition, the overall opinion of those involved with the model of creative

tourism so as to promote the tourism activity network of 4-province DVARAVATI

was at high level. It was also found that the success of the network of tourism

activities relied on the use of information technology for public relations in the

communities, the supports of the community administrators and concerning

public offices for the tourism networks of inside and outside communities, and

the participatory process at the community and the public sector levels.

Keywords : Creative Tourism, Network of Activities, Enhancing the Network

141

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

บทน�ำ

แนวโนมการทองเทยวโลก องคการการทองเทยวโลก (World Tourism

Organization : UNWTO) ไดพยากรณวาเมอถงป พ.ศ.2563 จะมนกทองเทยว

ระหวางประเทศจ�านวน 1,600 ลานคน ภมภาคทมแนวโนมเปนแหลงทองเทยวยอด

นยม คอ ภมภาคเอเชยตะวนออก แปซฟก และกลมประเทศในเอเชยตะวนออก

เฉยงใต การเปลยนแปลงโครงสรางการตลาด กลมประเทศ บราซล รสเซย อนเดย

และจน (BRIC) มรายไดเพมขน และมศกยภาพในการสงออกนกทองเทยวใน

อนาคต พรอมทงการแขงขนดานการทองเทยวสงขน และการเปลยนแปลงโครงสราง

ประชากรโลกนกทองเทยวกลมผสงอายมแนวโนมเพมสงขน ประเทศไทยตองเผชญ

กบความเสยงและวกฤตในหลายดาน ซงศกยภาพดานการทองเทยวของประเทศไทย

จากการจดอนดบของ The Travel & Tourism Competitiveness ในป พ.ศ.2550

ประเทศไทยอยในอนดบท 43 ของโลก ป พ.ศ.2551 ขยบขนมาอยในอนดบท 42

ของโลก ป พ.ศ.2552 ขยบขนมาอยในอนดบท 39 ของโลกและป พ.ศ.2553 - 2555

อยในล�าดบท 41 ของโลก ประเทศไทยมความไดเปรยบดานการทองเทยว ซงม

ทรพยากรพนฐานดานการทองเทยวหลากหลายกระจายอยในทกจงหวด และ มความ

พรอมในการรองรบนกทองเทยวแหลงทองเทยวหลายแหงมความสวยงามตดระดบ

โลกมเอกลกษณตางจากภมภาคอน กระทรวงการทองเทยวและกฬาจดท�า

ยทธศาสตรแผนงานฟนฟวกฤตการทองเทยวระยะสนและระยะยาว และจดท�าแผน

พฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ.2555 – 2559 โดยมวตถประสงคเพอฟนฟและ

กระตนภาคการทองเทยวใหขยายตวและเกดความยงยน และเพอเรงรดและสราง

ศกยภาพในการหารายไดจากการทองเทยว เพอพฒนาการทองเทยวของประเทศไทย

ใหมความพรอมทงดานคณภาพการแขงขน เกดการสรางรายได และการกระจาย

รายได ควบค ไปกบการพฒนาทย งยน (สมาคมการตลาดทองเทยวไทย,

2555,ศนยสารสนเทศยทธศาสตรภาครฐ ส�านกสถตแหงชาต, 2555)

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนผก�าหนด

พฒนาอตสาหกรรมเชงวฒนธรรมใหเปนหวใจส�าคญของการพฒนาประเทศ อนน�า

ไปสการทองเทยวรปแบบใหม เรยกวา “การทองเทยวเชงสรางสรรค (Creative

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก142

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

Tourism)” ซงเปนการทองเทยวทางเลอกใหมทมไดทดแทนการทองเทยวในรปแบบ

อนๆ สงทาทายส�าหรบผด�าเนนการทองเทยวเชงสรางสรรค คอ การสรางมลคาและ

คณคาศลปะ วฒนธรรมและวตถดบทมในทองถน และสามารถท�าใหผมาเยอน

ตระหนกถงมลคาและคณคานนๆ วามความแตกตางจากสนคา และบรการทวไป

อยางไร การทองเทยวเชงสรางสรรคจงมกถกโยงใยเขากบการเลาเรองทเกยวของกบ

ทองถนนนๆ เพอใหผมาเยอนมความเขาใจในอตลกษณของสถานททองเทยวนน

มากขน การทองเทยวเชงสรางสรรคมไดเกดขนเพอตอบสนองความตองการของ

นกทองเทยวเพยงอยางเดยว ท�าใหการทองเทยวมสวนชวยสนบสนนอตลกษณ

(Identity) ของสถานททองเทยวนนๆ ตลอดจนกระตนการบรโภควฒนธรรม และ

ความสรางสรรคของผคนทองถนดวยเหตนการจดหมวดหมการทองเทยวจงจ�าเปน

ตองมองทงในภาคผผลตและผบรโภคไปพรอมกน (ภทรพงศ อนทรก�าเนด และ

คณะ,2553 : 27-33) จงสามารถอธบายไดวาการทองเทยวเชงสรางสรรคนมความ

สมพนธกบระบบเศรษฐกจและสงผลใหระบบเศรษฐกจดขน

กลมทวารวด ประกอบดวยจงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดราชบร

และ จงหวดสพรรณบร ตามกรอบส�านกงานบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลาง

ตอนลาง 1 เปนเมองทางประวตศาสตร และเปนกลมจงหวดทเปนประตสภาคใต

อนอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาต ภมปญญาทองถน เปนศนยกลางการคา

ของภาคตะวนตกและเปนชมชนการขนสง การขนถายสนคามายาวนาน โดยทางรถไฟ

รถยนต การขนสงสนคาการเกษตรทางน�าเพอเขาสตลาดในกรงเทพมหานคร และม

ความไดเปรยบทางดานท�าเลทตง ประกอบกบโครงสรางพนฐานของจงหวด และ

มชอเสยงในเรองของการทองเทยวทงการทองเทยวเชงนเวศ เชงสภาพ เชงเกษตรกรรม

เชงวฒนธรรม เชงศาสนา และเชงโบราณคด ฯลฯ จากการวเคราะหปจจยภายใน

ป พ.ศ.2554 และ ป พ.ศ.2555 จดแขง (Strength) ของกลมทวารวด พบวา

มภมปญญาทองถน และปราชญชาวบานทหลากหลาย เกษตรกรมความประสบการณ

องคความร ความสามารถ และการทองเทยวมแหลงศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร

ธรรมชาตทโดดเดน มการคมนาคมทสะดวกไมไกลจากกรงเทพฯ โดยเฉลย 100

กโลเมตร (ส�านกบรหารยทธศาสตร กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1, 2554) เปน

143

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

ประตส ชายแดนภาคตะวนตกและภาคใต มอทยานแหงชาตทมความสมบรณ

เชอมตอกบพนทปาใหญทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และมกจกรรมการทองเทยว

เปนงานประจ�าปทมชอเสยงซงเหมาะแกการบรหาร และพฒนาการทองเทยวให

สอดคลองกบนโยบายระดบชาต ดงทกลาวมาไดแสดงใหเหนวา กลมทวารวดม

ศกยภาพทจะรองรบการพฒนาดานการทองเทยวเปนอยางมาก จงเหนไดวาการ

จดการทองเทยวชมชนเชงสรางสรรคยงขาดการจดการทด และขาดการน�าเสนอ

เอกลกษณของทองถนตนเองใหโดดเดนขาดการน�าภมปญญาของทองถนมาใช

มงหวงการใชเงนตราในอตสาหกรรมการทองเทยวประการหลก มงทนทางเศรษฐกจ

มากกวาการใชทนทางสงคม ทนทางทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ท�าใหขาด

ความสมดล ไมสามารถจดการทองเทยวแบบมสวนรวมและพงตนเองได

ปญหาและอปสรรคของกลมทองเทยวทวารวดนน คอ การทองเทยวขาดการ

จดการ และเชอมโยงแหลงทองเทยวอยางบรณาการ และองคกรทเกยวของดานการ

ทองเทยวในกลมทวารวดยงขาดการสรางเครอขายรวมกน (ส�านกบรหารยทธศาสตร

กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1, 2554) จากทกลาวมาขางตนนน การน�าแนวคด

การจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

ของกลมทวารวด 4 จงหวด โดยใชประวตศาสตร กลมชาตพนธเปนฐานการเรยนร

และทองเทยว เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน ชมชน และผประกอบการทองเทยว

และนกทองเทยว รวมถงประชาชน นกเรยน นสต นกศกษา หนกลบเขามาศกษาจาก

แหลงเรยนร ประวตศาสตร กลมชาตพนธ และการทองเทยวในแหลงทองเทยวรป

แบบใหม ผสมผสานความเขาใจถงการด�าเนนชวต วถชวต สามารถน�ามาประยกต

ใชในการจดการทองเทยวชมชนเชงสรางสรรค ประกอบกบการน�าเอกลกษณเฉพาะ

และภมปญญาในแตละชมชน ในดานชวตความเปนอย ประเพณ การแตงกาย และ

อาหารพนเมอง ซงเปนทนทมอยแลวในชมชนเปนจดขายดานการทองเทยว

ดงนนผวจยในฐานะนกศกษาสาขาวชาพฒนศกษาทใชการศกษาเปนเครองมอ

ในการพฒนาประเทศประกอบกบผวจยสนใจทจะศกษาการทองเทยวเชงสรางสรรค

เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด เพอการขบ

เคลอนเชงนโยบายการทองเทยวบนฐานความร ซงผลการวจยสามารถน�าไปสการ

ก�าหนดนโยบายดานการทองเทยว ทจะสงผลตอการพฒนาชมชนตอไป

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก144

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอศกษาสภาพของการด�าเนนการและความตองการการทองเทยวเชง

สรางสรรคของกลมทวารวด 4 จงหวด

2. เพอสรางรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด

3. เพอทดลองรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขาย

กจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด

4. เพอประเมนและปรบปรงรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค ของกลม

ทวารวด 4 จงหวด เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

ขอบเขตของกำรวจย

การวจยเรองการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ในครงนมขอบเขตการ

วจยดงตอไปน

1. ขอบเขตดำนเนอหำ

งานวจยนเปนการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ดงนนขอบเขตดาน

เนอหาในการวจย ในครงน ไดแก สภาพของการด�าเนนการทางการทองเทยวเชง

สรางสรรค ในกลมทวารวด 4 จงหวด

2. ขอบเขตดำนประ กร กลมตวอยำงและผใหขอมลหลก

ประ กร กลมตวอยำงและผใหขอมลหลก

- ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก นกทองเทยวชาวไทย

และชาวตางชาต จ�านวนทงหมด 11,595,688 คน ขอมลจากฐานขอมลการทอง

เทยวเชงการตลาดป พ.ศ.2555 จ�าแนกรายจงหวด (การทองเทยวแหงประเทศไทย,

2556)

- กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดมาโดยการสมโดย

ใชตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie &Morgan) ได 384 คน

145

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

- ผใหขอมลหลก ชมชนหมบานหนองขาว ต�าบลหนองขาว อ�าเภอ

ทามวง จงหวดกาญจนบร ชาตพนธไทย จน ประกอบดวย ผน�าชมชนในพนท

เปาหมาย องคกรชมชนทเกยวของในพนทเปาหมาย คนในชมชนพนทเปาหมาย

ทเปนผรวมวจย วด และพพธภณฑในพนทเปาหมาย นกทองเทยวชาวไทย ทมา

ทองเทยวหมบานหนองขาวในป พ.ศ.2556 – 2557

3. ขอบเขตดำนพนท

ผวจยศกษาการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ในกลมทวารวด ประกอบ

ดวยจงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดราชบร และจงหวดสพรรณบร ตาม

กรอบส�านกงานบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1 (ส�านกบรหาร

ยทธศาสตร กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1, 2554)

วรรณกรรมทเกยวของ

การวจยเรองการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกล มทวารวด 4 จงหวด ผ วจยไดศกษา

วรรณกรรมทเกยวของเพอเปนกรอบแนวคดเกยวกบอตสาหกรรมการทองเทยว และ

แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงสรางสรรค เศรษฐกจสรางสรรค มลกษณะของความ

เปนนามธรรมมากกวาความเปนรปธรรม ในความเขาใจของคนทวไปโดยเฉพาะใน

ระยะเรมแรกทมกจะพดถงเศรษฐกจสรางสรรคทใชทนทางวฒนธรรมเปนหลก ท�าให

เกดความสบสนระหวางค�าวา “เศรษฐกจวฒนธรรม (Cultural Economy)” และ

“เศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy)” อยไมนอย ซงความสบสนและ

ความไมเขาใจดงกลาวท�าใหการแบงประเภทและขอบเขตของอตสาหกรรม

สรางสรรคในปจจบนยงมความไมชดเจนและเปนสากล ซงส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และศนยสรางสรรคงานออกแบบ ไดศกษา

แนวคดเกยวกบเศรษฐกจสรางสรรค โดยสรปไวดงน (ส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และศนยสรางสรรคงานออกแบบ, 2542 :

18-22) โดยภาพรวมความหมายของ “เศรษฐกจสรางสรรค” ยงอยในขนตอนของ

การพฒนาแนวคดอยางตอเนอง ดงนน ความหมายของเศรษฐกจสรางสรรคจงม

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก146

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ความหลากหลาย และยงไมมค�าจ�ากดความทสรางความเขาใจและการยอมรบ

อยางเปนหนงเดยวกน อยางไรกตามมความหมายอยางงายของ “เศรษฐกจ

สรางสรรค” คอ “การสรางมลคาทเกดจากความคดของมนษย” โดย John Howkins

นรนทร สงขรกษา (2555 : 273 - 292) กลาววา การทองเทยวของประเทศไทย

และประเทศตาง ๆ ลวนมรปแบบและกจกรรมการทองเทยวทแตกตางกนไปตาม

บรบทของทรพยากรการทองเทยว ทเกดจากธรรมชาต และสงทมนษยสรางขน

การทองเทยวเชงสรางสรรค (Creative Tourism) สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต พ.ศ.2555-2559 ไดมงเนนเศรษฐกจสรางสรรค (Value

Creation) เมอธรกจทองเทยวทวโลกเกดการเตบโตอยางตอเนอง ในชวงเวลาไมกป

ทผานมาน อตสาหกรรมสรางสรรคทเสนอขายสนคาทสรางสรรคและบรการ

เชงวฒนธรรมกขายตวในตลาดการทองเทยวดวยเชนกน รายประจ�าป 2004 ระบวา

มจ�านวนนกทองเทยวชาวตางชาตเขามาในยโรปถง 416 ลานคน ขณะทภมภาคเอเชย

และแปซฟกมนกทองเทยวเดนทางประมาณ 153 ลานคน สวนทวปแอฟรกาทงหมด

มนกทองเทยวเดนทางประมาณ 33 ลานคนตอป ภาควฒนธรรมโดยเฉพาะการ

ทองเทยวมความตองการของนกทองเทยวทจะไดสมผสมรดกทางวฒนธรรม

เยยมชมพพธภณฑและหองแสดงศลปะ (Galleries) งานเทศกาล งานอนๆ ท

นกทองเทยวใหความสนใจในการเขาชมเชน ดนตร ชมการแสดงโอเปราใน

เมองตางๆ อตลกษณทางวฒนธรรมและประเพณทแตกตางในแตละทองถนเปนสง

ดงดดความสนใจของนกทองเทยวไดเปนอยางดโดยเฉพาะกลมนกทองเทยวทาง

วฒนธรรม (Cultural Tourists) ทมองเหนความแตกตางและตระหนกถงความเปน

วฒนธรรมมากกวานกทองเทยวทวไป

สามารถสรปไดวา อตสาหกรรมทองเทยวทมบทบาทการพฒนาประเทศ

ดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงกอใหเกดรายไดเปนเงนตราตางประเทศ

รายไดจากอตสาหกรรมทองเทยวทไดมาในรปของเงนตราตางประเทศมสวนชวย

สรางเสถยรภาพประเทศ และเสนอขายความสวยงามของทรพยากรธรรมชาต

ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตความเปนอยของประชาชน เพอดงดดความสนใจ

ของนกทองเทยวชาวไทยและตางประเทศ และมงหวงวาจะเปนการกระจายรายไดส

ชมชนอยางเสมอภาค นอกจากปจจยทางดานเศรษฐกจแลว อตสาหกรรมการ

147

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

ทองเทยวยงมสวนชวยในการฟนฟอนรกษศลปวฒนธรรม ประเพณของแตละ

ทองถน เปนการทองเทยวทเนนกจกรรมทสรางสรรครปแบบการทองเทยวผาน

วถชวต ชมชน ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมและประวตศาสตร ในพนทของการ

จดกจกรรมการทองเทยว ผประกอบการหรอชมชนนนๆ จงตองมความรบผดชอบ

ซงกลาวไดวาเปนแนวคดในการจดการทองเทยวรปแบบใหมทผเกยวของกบการ

ทองเทยว ผประกอบการและนกทองเทยวลวนมสวนเกยวของในการมความรบผดชอบ

รวมกน ใน 3 ดาน คอ ความรบผดชอบ ตอสภาวะแวดลอม ความรบผดชอบตอ

วฒนธรรมชมชน และความรบผดชอบตอเศรษฐกจทองถน

วธกำรวจย

การวจยเรองการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกล มทวารวด 4 จงหวด ครงนผ วจยใช

กระบวนการวจยและพฒนา (Research and Development) และด�าเนนการปฏบต

การแบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) โดยผวจยมวธการ

ด�าเนนการวจย 4 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพของการด�าเนนการทางการทองเทยวเชงสรางสรรค

ในกลมทวารวด 4 จงหวด (Research : R1) โดยมกระบวนด�าเนนการ ดงน การศกษา

แนวคด ทฤษฎ และสงเคราะหเอกสาร (Document synthesis) เกยวกบอตสาหกรรม

การทองเทยว เศรษฐกจสรางสรรค การทองเทยวเชงสรางสรรคทงในประเทศ

และตางประเทศ การเตรยมชมชน และศกษาพนททวจย ผมสวนไดสวนเสย

(Stakeholders) ไดแก ศกษาความตองการของผเกยวของกบการทองเทยวเชง

สรางสรรค ดวยแบบสอบถาม การเตรยมความพรอมส�าหรบพนทเปาหมาย ดวยการ

สนทนากลม (Focus Group Discussion)

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขาย

กจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด (Development : D1) โดยม

กระบวนด�าเนนการ ดงน รางรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอ

สงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ดวยการม

สวนรวมของชมชนโดยรวมปฏบตการกบกลมเปาหมายทเปนผมสวนไดสวนเสย

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก148

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

(Stakeholders) การจดอบรมความรแนวคดการเชอมโยงภาคเครอขายและการ

พฒนากจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค และการสนทนากลม (Focus Group

Discussion) ผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) ด�าเนนการสรางรปแบบการ

พฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของ

กลมทวารวด 4 จงหวด ของชมชนโดยด�าเนนการใชเทคนคกระบวนการวางแผนแบบ

มสวนรวม (Appreciation-Influence-Control : A-I-C) การตรวจสอบ และรบรอง

รปแบบ โดยแบบประเมนจากผทรงคณวฒ จ�านวน 5 ทาน

ขนตอนท 3 ทดลองใชรปแบบทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขาย

กจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด (Research : R2) โดยมกระบวน

ด�าเนนการ ดงน จดเวทเครอขายการเชอมโยงกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค

ในระดบชมชน ขบเคลอนการทองเทยวเชงสรางสรรค ดวยกจกรรมชมชน จดเวท

แลกเปลยนเรยนรของชมชนนกปฏบต (Community of Practices : COPs) เพอใช

ในการเกบขอมลเพอไปปรบปรงและพฒนารปแบบการพฒนาการทองเทยวเชง

สรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด

ขนตอนท 4 การประเมนและปรบปรงรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค

ของกล มทวารวด 4 จงหวด เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

(Development : D2) โดยมกระบวนด�าเนนการ ดงน เปนขนตอนการประเมนผล

การใชรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ด�าเนนการประเมนความคดเหนของผท

เกยวของทมตอรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด และการสรปบทเรยนจากการด�าเนนงาน

(Lesson Learned)

สรปผลกำรวจย

การวจยเรองการพฒนารปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอ

สงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด สามารถสรปผล

การวจยไดดงตอไปน

1. การศกษาสภาพของการด�าเนนการทางการทองเทยวเชงสรางสรรค ในกลม

ทวารวด 4 จงหวด

149

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

นกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต มความคดเหนตอศกยภาพของการ

ด�าเนนการทองเทยวเชงสรางสรรคทวารวด 4 จงหวด สถานภาพของผ ตอบ

แบบสอบถามเกยวกบสภาพของการด�าเนนการทางการทองเทยวเชงสรางสรรค ใน

กลมทวารวด 4 จ�านวน 382 คน เปนชาวไทย 322 คน คดเปนรอยละ 84.30 และ

ชาวตางชาต 60 คน คดเปนรอยละ 15.70 พฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยว

ชาวไทยและชาวตางชาต มวตถประสงคของการทองเทยว ไดแก การทองเทยว /

พกผอนมากทสด การจดเสนทางทองเทยวแหลงทองเทยวทนกทองเทยวตองการไป

ทองเทยวมากทสด ไดแกแหลงทองเทยวทางธรรมชาต แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม

ประเพณ และแหลงทองเทยวดานวถชวตทองถน ดานศกยภาพของการด�าเนนการ

ทองเทยวเชงสรางสรรคทวารวด 4 จงหวด โดยภาพรวมอยในระดบมาก และเมอ

พจารณาเปนรายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสดคอดานการมสวนรวมของชมชน

และดานศกยภาพแหลงทองเทยว รองลงมาคอดานการเรยนรและกจกรรม

2. การสรางรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด จากการวเคราะห

ยทธศาสตรทเกยวของกบการทองเทยว ตามระดบยทธศาสตรประกอบดวย

ยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวไทย พ.ศ.2555 – 2559 ยทธศาสตรกระทรวง

การทองเทยวและกฬา พ.ศ.2555-2559 ยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง

1 และยทธศาสตรเทศบาลต�าบลหนองขาว จงหวดกาญจนบร ซงมความสอดคลอง

กนและมความสมพนธกนตามล�าดบ และมจดมงหมายของการพฒนาการทองเทยว

รวมกนสามารถแบงออกเปนดานบรหารจดการ ดานการเรยนรและกจกรรม ดาน

การมสวนรวมของชมชน และดานศกยภาพแหลงทองเทยวไดแกการพฒนา

โครงสรางพนฐานและสงอ�านวยความสะดวกเพอการทองเทยว การพฒนาและฟนฟ

แหลงทองเทยวใหเกดความยงยน การพฒนาสนคา บรการและปจจยสนบสนนการ

ทองเทยวการสรางความเชอมนและสงเสรมการทองเทยว

กจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรคบานหนองขาวเพอใหผทมาเยยมชม

เขารวมกจกรรมกบชมชน สามารถใกลชดกบชาวบานไดเรยนรวถชวต ความเปนอย

ของบานหนองขาว โดยจะเนนใหเหนถงภมปญญาทสบทอดกนมาจนถงปจจบน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก150

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

อาทเชน 1) การทอผา 2) การท�าขาวซอมมอแบบโบราณ 3) การท�าขาวเกรยบวาว

4) การท�าขนมตาล 5) ความเชอเรองหมอยาย 6) ศาลพอ แม 7) การเจยระไนนล

8) การท�าขวญขาว 9) ทงนา การท�าตาลโตนด โดยกจกรรมเหลาน จะพาน�าชมโดย

รถอแตน การจดกจกรรมเหลานท�าใหชาวบานมรายได และยงเปนการแลกเปลยน

ความรระหวางผทมาเยยมชมกบชาวบาน

3. ทดลองใชรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด

3.1 ผลการตดตามและขบเคลอนการทองเทยวเชงสรางสรรค ระยะท 3

(เม.ย.57– ม.ย.57) ความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอรปแบบการทองเทยว

เชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4

จงหวด “KRNS-NONGKHAO Model” ตอการจดการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอ

สงเสรมกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด โดยภาพรวมอยใน ระดบ

มาก และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสดคอดานโอกาสการ

พฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค รองลงมาคอดานเรองเลาชมชนแหงความ

สรางสรรค และ ดานธรรมาภบาลในการจดกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค ซง

มคาเฉลยเทากน ตอมาคอ ดานความรจากการทองเทยวเชงสรางสรรค และ ดาน

ทพกสมผสวฒนธรรมชมชน ซงมคาเฉลยเทากน ดานเครอขายการทองเทยวเชง

สรางสรรค ดานองคกรชมชนการทองเทยวเชงสรางสรรค และดานทมคาเฉลยต�า

ทสด คอ ดานความจรงทผานประสบการณ

3.2 ผลการสรางเครอขายการทองเทยว และความรวมมอของกลมทวารวด

4 จงหวด จากกระบวนวจยและพฒนาเพอการสรางรปแบบการทองเทยวเชง

สรางสรรคเพอเปนขอมลพนฐานและความตองการ ของการสรางเครอขายการ

ทองเทยวและความรวมมอของกลมทวารวด 4 จงหวด จากการประชมสมมนาได

แนวทางการสรางเครอขาย เพอเปนแนวทางการในการก�าหนดนโยบายการ

พฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรคอยางยงยน และน�าเสนอเชงนโยบายการสราง

เครอขายและความรวมมอดงตอไปน 1) ระดบกลมจงหวด ควรจดตงองคกร

เครอขายเพอขบเคลอนทชดเจน โดยยดหลกการมสวนรวมตามระดบความพรอม

และการพฒนารวมกนอยางตอเนองดวยความสมครใจมากกวาการจดตงแบบบงคบ

151

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

โดยส�านกบรหารจดการยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1 (กลมทวารวด)

โดยเปนภาคขบเคลอน และแลกเปลยนขอมลขาวสารกนอยางตอเนอง 2) ระดบ

ชมชน ควรจดตงกลมวสาหกจชมชน ซงชมชนบานหนองขาว เขาขายทสามารถจด

ตงกลมวสาหกจชมชนไดในดานการมฐานความรประวตศาสตร ประเพณ ภมปญญา

ทองถนผสมผสานกบแนวคดการจดการทองเทยวเชงสรางสรรค และการ

ประชาสมพนธผานสงคมเครอขายออนไลน ไดแก Facebook Twitter ใหนก

ทองเทยวไดเขาถงขอมล ขาวสารทสะดวด รวดเรว และเปนขอมลทเชอถอได ซงการ

ทองเทยวแหงประเทศไทย ส�านกงานกาญจนบร เพชรบร สมทรสงคราม สพรรณบร

ไดจดท�าเสนทางการทองเทยวในกลมหลายชองทาง เชน หนงสอ วารสาร เวบไซต

และมแนวโนมทจะพฒนาโดยการน�าเทคโนโลยสมยใหมมาใชมากยงขน เปนการ

สรางเครอขายดานการประชาสมพนธ การสรางเครอขายตนแบบทผลการปฏบตงาน

อยางยงยนผานเครอขายการทองเทยวแหงประเทศไทย ดวยการศกษาดงาน

การเทยบเคยง ของกลมวสาหกจชมชนดานการทองเทยวในลกษณะเดยวกน

4. การประเมนและปรบปรงรปแบบการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค

ของกลมทวารวด 4 จงหวด เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

4.1 จากการจดกจกรรมการสรปบทเรยนจากการด�าเนนงาน (Lesson

Learned) หลงปฏบตการ (After Action Review : AAR) เพอการสรปผลการ

ด�าเนนงานตามรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค “KRNS-NONGKHAO

Model” ผลของการถอดบทเรยนรปแบบการจดการทองเทยวเชงสรางสรรค

ประกอบดวยขนตอนการปฏบตงานและขอคนพบทไดจากปจจยตางๆ ประกอบดวย

1) การทบทวนกระบวนการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค เปนการบรณาการ

รปแบบการจดการการทองเทยว ทมลกษณะทหลากหลาย เชน การทองเทยวเชง

อนรกษ วตถประสงค เพอศกษาสภาพทางภมศาสตร และธรรมชาต การทองเทยว

เชงวฒนธรรม วตถประสงค เพอศกษาอตลกษณ ประวตศาสตร กลมชาตพนธ ภาษา

วรรณกรรม การละเลนพนบาน ศาสนา พธกรรม และความเชอโบราณสถาน โบราณ

วตถ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ภมปญญาทองถน สภาพทางภมศาสตร และธรรมชาต

และรกษาอตลกษณของชมชนแหลงทองเทยว 2) ปจจยแหงความส�าเรจ มการ

ด�าเนนการกจกรรมการทองเทยวอยางตอเนองทกป และรวมกนพฒนารปแบบการ

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก152

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

จดการการทองเทยวเชงสรางสรรคอยางเปนระบบ การน�าระบบเทคโนโลย

สารสนเทศมาใชเพอการประชาสมพนธชมชน เชอมโยงเครอขายการทองเทยว

ภายในและภายนอกชมชน 3) สาเหตทท�าใหประสบผลส�าเรจ ผบรหารในชมชน

ใหการสนบสนน เหนความส�าคญของการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรคและ

สงเสรมใหมการสรางแกนน�าทางการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอยกระดบการ

การทองเทยวเชงสรางสรรคใหมศกยภาพยงขน โดยชวยกนรณรงคใหมการใช

ทรพยากรอยางคมคา 4) เงอนไขความส�าเรจ ชมชนเหนความส�าคญของการ

ทองเทยว ความรวมมอทกระดบ ชมชนตองรกและหวงแหนวฒนธรรมและ

สงแวดลอมในทองถน ไดรบผลประโยชนรวมกนอยางเปนธรรม รกษาเอกลกษณ

และอตลกษณของตนเองเอาไว

4.2 ผลการประเมนความคดเหนของผทเกยวของทมตอรปแบบการ

ทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยวของกลมทวารวด

4 พบวา ความคดเหนของผเกยวของทมตอรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค

เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวด โดยภาพรวม

อยในระดบมาก สามารถอธบายเปนรายดานไดดงน ดานทมคาเฉลยสงสดคอ

ดานการน�าไปใชประโยชนอยในระดบมาก รองลงมาคอ ดานความรอยในระดบมาก

ดานเครอขายการทองเทยวอยในระดบมาก และดานทมคาเฉลยต�าทสด ดานกจกรรม

การทองเทยวอยในระดบมาก

อภปรำยผล

จากผลการวจยเรองการพฒนารปแบบการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค

เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด สรปไดวา

ผลการวจยมความสอดคลองระหวางขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ ซง

สามารถอภปรายผลการวจยไดดงน

1. จากการศกษาสภาพของการด�าเนนการทางการทองเทยวเชงสรางสรรค

ในกลมทวารวด 4 จงหวด ตามความคดเหนของนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต

มความคดเหนตอศกยภาพของการด�าเนนการทองเทยว ซงมพฤตกรรมการ

ทองเทยว มวตถประสงคของการทองเทยว ไดแกการทองเทยวพกผอน การจด

153

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

เสนทางทองเทยว แหลงทองเทยวทนกทองเทยวทตองการไปทองเทยวมากทสด

ไดแก แหลงทองเทยวทางธรรมชาต แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ประเพณ และ

แหลงทองเทยวดานวถชวตทองถน และความคาดหวงจะไดรบจากการทองเทยว

ไดพกผอนในบรรยากาศทด อากาศสดชน การบรการดวยความเปนมตร มความเปน

กนเองของคนในชมชน ความสะดวก สะอาด ปลอดภยของสถานท ความสวยงาม

ของธรรมชาตในชมชนทองถน และการเขารวมกจกรรมการทองเทยวทชมชนจดขน

วฒนธรรมทองถน ซงสอดคลองกบ นรนทร สงขรกษา (2554) ไดศกษาสภาพการณ

ของการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมในจงหวดนครปฐม โดยมวตถประสงคการวจย

เพอศกษาสภาพการณในดานพฤตกรรมและความพงพอใจของนกทองเทยวตอการ

ทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมในจงหวดนครปฐม เพอเปรยบเทยบระดบความ

พงพอใจของนกทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมของจงหวดนครปฐมตามลกษณะ

สวนบคคล และเพอศกษาปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะตอการทองเทยวเชงศลป

วฒนธรรมของจงหวดนครปฐม พบวา สภาพการณของการทองเทยวเชงศลป

วฒนธรรมของจงหวดนครปฐมนกทองเทยวมวตถประสงคเพอการพกผอน และ

ทองเทยว ระยะเวลาในการทองเทยว สวนใหญใชเวลา 1 วน ไดรบขาวสารจาก

โทรทศน จ�านวนครงทมาทองเทยวมากทสดมากกวา 5 ครง ลกษณะการทองเทยว

แบบไป – เชาเยนกลบ มพฤตกรรมทองเทยว วด โบสถ อทยานประวตศาสตร

มากทสด นยมทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมมากทสด แหลงทองเทยวทนยม คอ

องคพระปฐมเจดยมากทสด มความพงพอใจในการจดการทองเทยวเชงศลป

วฒนธรรมในภาพรวมอยในระดบมาก

2. จากการสรางรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด ทไดจากการวจยในครงน

เรยกวา “KRNS-NONGKHAO Model” ซงเปนรปแบบทใหความส�าคญกบการ

ด�าเนนการอยางบรณาการ มองคประกอบหลกทส�าคญคอ “KRNS-NONGKHAO

Model” จะตองมองคประกอบทส�าคญดงตอไปน เรองความรดานการทองเทยวเชง

สรางสรรค (Knowledge) เสนทางทองเทยว (Route) ความเปนธรรมชาต วถไทย

(Natural) ความพงพอใจ ของนกทองเทยว (Satisfaction) เรองเลาชมชนแหงความ

สรางสรรค (Narration) เรองเลาทนกทองเทยวใหความสนใจในการเยยมชม

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก154

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

สงกอสรางมรดกวฒนธรรม พพธภณฑ และนกทองเทยวใหความส�าคญกบคณคา

ของวฒนธรรม วถชวตสามญและการสบทอดวฒนธรรม ประเพณ วถชวต และ

ภมปญญาทองถน โอกาสการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค (Opportunity) ม

องคกร สถาบนใหดานความรและสนบสนนสงเสรมการด�าเนนงานทองเทยวเชง

สรางสรรคของชมชน ในเชงนโยบายและระดบปฏบตการ เครอขายการทองเทยวเชง

สรางสรรค (Networking) การรวมกลมของบคคล กลมบคคลในชมชนทจดกจกรรม

การทองเทยว เชน ของทระลก กลมผาทอ กลมทพกในชมชน โดยมเปาหมายรวมกน

ในการด�าเนนการจดกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรคใหบรรลตามเปาหมายท

ตงไวรวมกน ธรรมาภบาลในการจดกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค (Good

Governance) ไดแก หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการม

สวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความคมคา การด�าเนนงานการจดกจกรรม

การทองเทยวตามกฎขอบงคบของกลมและเปนทยอมรบของสงคม ดวยการ

ยดมนในความถกตองดงาม มความซอสตย จรงใจ ตอนกทองเทยว และกลมสมาชก

การจดตงกลมการทองเทยวเชงสรางสรรคอยางสมดล สามารถคดคานกนไดและ

เปดโอกาสใหสมาชกประชาชนมสวนรวมรบรและเสนอความเหนในการตดสนใจ

ความรจากการทองเทยวเชงสรางสรรค (Knowledge) นกทองเทยวไดเรยนร

เหนคณคาของแหลงทองเทยวเชงสรางสรรค และกระตนใหคนในชมชนเกดความ

ภาคภมใจในมรดกของทองถนและการอนรกษ ทพกสมผสวฒนธรรมชมชน (Home

stay) ทพกทอยในชมชนชนบท นกทองเทยวเขาพกรวมกบเจาของบาน และม

กจกรรมเพอการถายทอดประเพณ วฒนธรรมอนดงามของทองถนแกนกทองเทยว

ประสบการณทเปนของแท (Authentic Experience) นกทองเทยวไดรวมปฏบต

กจกรรมตาง ๆ ตามวถชวต วฒนธรรม ทเปนจรงสงผลใหนกทองเทยวเกด

ประสบการณในการเขารวมกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค องคกรชมชนการ

ทองเทยวเชงสรางสรรค (Organizing) มการจดตงคณะกรรมการการทองเทยวเชง

สรางสรรค ซงสอดคลองกบ วนสาด ศรสวรรณ (2553) ไดศกษารปแบบการจดการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยการมสวนรวมของชมชนลมน�าตาป โดยมวตถประสงค

การวจยดงน เพอศกษาวฒนธรรมเพอการทองเทยวของชมชนลมน�าตาป เพอศกษา

155

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

แนวทางการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมโดยการมสวนรวมของชมชน ลมน�าตาป

และเพอศกษารปแบบการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยการมสวนรวมของ

ชมชนลมน�าตาป พบวาวฒนธรรมเพอการทองเทยวของชมชนลมน�าตาปมอตลกษณ

ทโดดเดนทเออตอการทองเทยวทงในแงประวตศาสตร กล มชาตพนธ ภาษา

วรรณกรรม การละเลนพนบานศาสนา พธกรรมและความเชอ โบราณสถาน โบราณ

วตถ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ภมปญญาทองถน และสภาพภมประเทศทาง

ธรรมชาตแนวทางการจดการทองเทยวทางวฒนธรรม

3. จากการทดลองใชรปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอ

สงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด พบวาการสงเสรม

เครอขายกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค (Networking) คอการรวมกลมของ

บคคล กลมบคคลในชมชนทงทจดกจกรรมการทองเทยว และกจกรรมอน ๆ เชน

ของทระลก กลมผาทอ กลมทพกในชมชน โดยมเปาหมายรวมกนในการด�าเนนการ

จดกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรคใหบรรลตามเปาหมายทตงไวรวมกน ซง

สอดคลองกบ ระพพรรณ ทองหอ และคณะ (2551) ไดศกษาการสรางเครอขายการ

ทองเทยวโดยชมชนดวยกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในกลม

จงหวดภาคกลาง โดยมวตถประสงคการวจยดงน สรางเครอขายความรวมมอดาน

การทองเทยวกบทกภาคสวน ฝกอบรมและพฒนาบคลากรทเกยวของกบการ

ทองเทยวดานการสรางเครอขายการทองเทยวอยางยงยน สงเสรมใหชมชนในกลม

จงหวดภาคกลางตระหนก และเหนความส�าคญเกยวกบการจดท�าแผนปฏบตการ

สรางเครอขายการทองเทยวโดยชมชน และเสนอแนะแนวทางการสรางเครอขาย

ความรวมมอโดยชมชนในกลมจงหวดภาคกลางอยางเปนรปธรรม พบวาการจดการ

ทองเทยวโดยชมชนของกลมจงหวดภาคกลาง ประกอบดวยกจกรรมตางๆ หลาย

รปแบบไดแก การใหบรการบานพกโฮมสเตย การผลตและจ�าหนายผลตภณฑ

ทองถน ทงทเปนผลตภณฑแปรรปจากพชผลการเกษตร ผลตภณฑทเปนงานศลป

หตถกรรม และการใหบรการการทองเทยวในรปแบบตางๆ เชน การทองเทยวเชง

อนรกษ การทองเทยวเชงวฒนธรรม และการทองเทยวเชงเกษตร เปนตน จดเดน

ของการทองเทยวโดยชมชนในกลมจงหวดภาคกลางไดแก สภาพแวดลอมทยงคง

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก156

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ความเปนธรรมชาต เอกลกษณของชมชน สนคา OTOP ทมชอเสยง การคมนาคมท

สะดวก และความโดดเดนในดานประวตศาสตร วฒนธรรมและวถชวตรมน�า

จากผลการวจยการสรางเครอขายกจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค ยงพบ

การรวมกลมของบคคลในชมชนทจดกจกรรมการทองเทยวดานการมผน�าเขมแขง

ทมความสามารถ ในการบรหารการจดการอยางมสวนรวม ซงสอดคลองกบ นรนทร

สงขรกษา (2555) ไดท�าการวจยเพอพฒนาและยกระดบการทองเทยวเชงวฒนธรรม

สเศรษฐกจสรางสรรคผานกระบวนการมสวนรวมของภาคเครอขายอยางยงยนใน

จงหวดราชบร โดยมวตถประสงคเพอ ศกษาการเทยบเคยงชมชนทจดการการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรมทประสบความส�าเรจและลมเหลว ศกษาแนวทางการจดการ

การทองเทยวเชงวฒนธรรม 3 หวง 2 เงอนไข ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ผลการเทยบเคยงปจจยแหงความส�าเรจ ไดแก “บวร”บาน วด โรงเรยนในการม

สวนรวม มผน�าเขมแขง สมาชกรวมมอ โครงสรางองคกร เทคโนโลย ความร ทกษะ/

ความสามารถ การจดการ วฒนธรรมองคกร จตอทศ และทนชมชน สวนปจจยความ

ลมเหลว ไดแก ความอจฉา ความขดแยงกนของสมาชกและชมชน การขาดความ

รวมมอ และผลประโยชน แนวทางการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมตาม

แนวทางเศรษฐกจพอเพยง ดวยการตงอยบนพนฐานเดมของชมชน ยดหลกภมสงคม

ผลประโยชนของชมชน และความคมคามากกวาความคมทน

4. จากการการประเมนและปรบปรงรปแบบการจดการการทองเทยวเชง

สรางสรรค ของกลมทวารวด 4 จงหวด เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

พบวาการสรปบทเรยนจากการด�าเนนงาน (Lesson Learned) และสรางเครอขาย

การทองเทยวของรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคมปจจยตางๆ การทบทวน

กระบวนการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค เปนการบรณาการรปแบบการจดการ

การทองเทยวทมลกษณะทหลากหลาย การทองเทยวเชงอนรกษ วตถประสงคเพอ

ศกษาสภาพทางภมศาสตรและธรรมชาต การทองเทยวเชงวฒนธรรม วตถประสงค

เพอศกษาอตลกษณ ประวตศาสตร กลมชาตพนธ ภาษา วรรณกรรม การละเลน

พนบาน ศาสนา พธกรรม และความเชอโบราณสถาน โบราณวตถ ขนบธรรมเนยม

ประเพณ ภมปญญาทองถน สภาพทางภมศาสตร และธรรมชาต พพธภณฑ การ

157

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

ทองเทยวเชงเกษตร วตถประสงค เพอศกษาสภาพทางภมศาสตร และธรรมชาต

เนนกจกรรมทเกดการเรยนร ประสบการณตรงตอนกทองเทยว รกษาอตลกษณของ

ชมชน แหลงทองเทยวปจจยแหงความส�าเรจ ควรมการด�าเนนการกจกรรมการ

ทองเทยวอยางตอเนองทกป และรวมกนพฒนารปแบบการจดการการทองเทยวเชง

สรางสรรคอยางเปนระบบ การน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอการ

ประชาสมพนธชมชน เชอมโยงเครอขายการทองเทยวภายในและภายนอกชมชน

สอดคลองกบ คณเขมชาต เหลารตนเรองชย ผแทน ททท.สมทรสงคราม กลาววา

“การจดตงองคกรเครอขายชมชน อาจไมตองมองถงผลตอบแทนทเปนจ�านวน

เงน ในชวงแรกมาในลกษณะอาสาสมคร พอแหลงทองเทยวเรมเขมแขงรายไดจะ

กระจายกลบคนสชมชน”

ซงสอดคลองกบ ภทรพงศ อนทรก�าเนด และคณะ (2553) ไดศกษาระบบ

นวตกรรมรายสาขาเพอพฒนาระบบเศรษฐกจฐานความรและเชงสรางสรรค กรณ

ศกษาอตสาหกรรมทองเทยวเชงสรางสรรค โดยมวตถประสงคการวจยดงน เพอสราง

แนวทางและแบบแผนการศกษา พฒนาและด�าเนนการอตสาหกรรมทองเทยวเชง

สรางสรรคอยางเปนระบบ เพอพฒนาขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนา

ทรพยากรมนษยทตรงกบความตองการปจจบนและอนาคตของอตสาหกรรมทองเทยว

เชงสรางสรรค เพอพฒนาขอเสนอแนะเชงนโยบายในการสรางความสามารถในการ

แขงขนอยางยงยนในดานเทคโนโลยและนวตกรรมของอตสาหกรรมทองเทยวเชง

สรางสรรค เพอสนบสนนการพฒนาผประกอบการไทย โดยเฉพาะผประกอบการ

ขนาดเลกในอตสาหกรรมทองเทยวอยางสรางสรรค และเพอพฒนาอตสาหกรรม

ทองเทยวเชงสรางสรรคในฐานะทเปนแหลงเรยนรทางการศกษาทส�าคญโดยเฉพาะ

การเรยนร

ดงนนแหลงทองเทยวทจะพฒนาสการทองเทยวเชงสรางสรรค ทสามารถ

สงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยวทมสวนรวมและยงยนนน ควรจะตองมการ

ด�าเนนการตามรปแบบ (Model) ดงกลาวขางตน พรอมทงบรณาการตามอตลกษณ

ของชมชน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก158

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ขอเสนอแนะ

จากการวจยเรองการพฒนารปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอ

สงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวด ผวจยมขอเสนอ

แนะโดยแบงออกเปนขอเสนอแนะเพอน�าผลการวจยไปใช และขอเสนอแนะในการ

วจยครงตอไป ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. ขอเสนอแนะการน�าผลการวจยไปใช

1.1 ควรเรมจากการรวมกลมของผประกอบการในชมชนและจดตงกลม

อยางถกตองระเบยบของสหกรณจงหวดกาญจนบร และการสรางกจกรรมทดงดด

ความนาสนใจแกนกทองเทยวตามวถของชมชน องคกรเครอขายควรสงเสรม

สนบสนนชมชนและผประกอบการ พฒนาทกษะการเปนผน�า และการบรณาการ

เทคโนโลยสมยใหม ใหทนตอกลไกการตลาดและตามความตองการของกลม

นกทองเทยว

1.2 ชมชนควรมรปแบบการสบทอดต�าแหนงผน�า การจดการองคความร

จากผทด�ารงต�าแหนงทเกยวของกบการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรค

2. ขอเสนอแนะในการท�าวจยตอไป

2.1 ควรมการวจยเชงนโยบายเกยวกบการสรางเครอขายการทองเทยวเชง

สรางสรรค ภายนอกชมชนหรอในรปแบบอน เชน การทองเทยวเชงวฒนธรรม หรอ

การทองเทยวเชงอนรกษ

2.2 ควรวจยรปแบบการตลาดและการประชาสมพนธ การทองเทยว

ทวารวด 4 จงหวด สการเปดประชาคมอาเซยน

2.3 ควรวจยรปแบบการทองเทยววถไทย ของกลมทวารวด 4 จงหวด

159

บทท 7การพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรคเพอสงเสรมเครอขายกจกรรม

การทองเทยวของกลมทวารวด 4 จงหวดThe Model Development of Creative Tourism in order to Enhance the Network of Tourism Activities of DVARAVATI Four Provinces

รปแบบการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค เพอสงเสรมเครอขาย

กจกรรมการทองเทยว ของกลมทวารวด 4 จงหวด

ภาคเครอขายการทองเทยว

เชงสรางสรรค

อยางมสวนรวม

กจกรรมการทองเทยวเชงสรางสรรค

โดยกระบวนการเรยนรผาน

ประสบการณการทองเทยวโดย

นกทองเทยวมสวนรวม ใน

ประสบการณจรงตามวถชมชน

การพฒนาใหนกทองเทยว

- เกดกระบวนการเรยนร

- มความพงพอใจ

การพฒนาใหชมชน

- เหนความสาคญของการทองเทยว และ

รกษาเอกลกษณของตนเองไว

- นาไปสการพฒนาการทองเทยวทยงยน

วตถประสงค : เพอสงเสรมเครอขายกจกรรมการทองเทยว

ของกลมทวารวด 4 จงหวด

ปจจยสนบสนน

-ผนา

-สมาชก

-องคกรชมชน

การบรหารจดการ

การทองเทยว

หลกการ : เพอพฒนาการทองเทยวบนฐานความรแบบมสวนรวม

องคประกอบของรปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค

KRNS-NONGKHAO Model

K = การจดการความรการทองเทยวเชงสรางสรรค (Knowledge Management) R = เสนทางทองเทยว (Route) N = ความเปนธรรมชาต วถไทย (Natural) S = ความพงพอใจ ของนกทองเทยว (Satisfaction) N = เรองเลาชมชนแหงความสรางสรรค (Narration) O = โอกาสการพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค (Opportunity) N = เครอขายการทองเทยวเชงสรางสรรค (Networking) G = ธรรมาภบาลในการจดกจกรรมการทองเทยว เชงสรางสรรค (Good Governance) K = ความรจากการทองเทยวเชงสรางสรรค (Knowledge) H = ทพกสมผสวฒนธรรมชมชน (Home Stay) A = ความจรงทผานประสบการณ (Authentic Experience) O = องคกรชมชนการทองเทยวเชงสรางสรรค (Organizing)

17

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก160

บทท

7

ปท 33 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

เอกสำรอำงอง

นรนทร สงขรกษา. 2554. “Green Code กบกำรทองเทยว งสรำงสรรค : รำกฐำน

กำรทองเทยวทยงยน.” เอกสารประกอบการประชม ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการขบเคลอนเศรษฐกจเชงสรางสรรค รวมกนพฒนาเพอปวงประชาเปนสขเทดไทองคราชน วนท 13-14 กรกฎาคม 2554 ณ หองประชมหลวงพอวดไรขง คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

. 2554. กำรศกษำสภำพกำรณของกำรทองเทยว งศลปวฒนธรรมในจงหวด

นครปฐม. นครปฐม : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.นรนทร สงขรกษา และ สมชาย ลกขณานรกษ. 2555. รายงานการวจย “เพอพฒนำและ

ยกระดบกำรทองเทยว งวฒนธรรมสเศรษฐกจสรำงสรรคผำนกระบวนกำร

มสวนรวมของภำคเครอขำยอยำงยงยนในจงหวดรำ บร.” ส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

ภทรพงศ อนทรก�าเนด และคณะ. 2553. รายงานการวจย “ระบบนวตกรรมรำยสำขำ

เพอพฒนำระบบเศรษฐกจฐำนควำมร และ งสรำงสรรค : กรณศกษำ

อตสำหกรรมทองเทยว งสรำงสรรค.” ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ.

ระพพรรณ ทองหอ และคณะ. 2551. กำรสรำงเครอขำยกำรทองเทยวโดย ดวย

กระบวนกำรวจย งปฏบตกำรแบบมสวนรวม ในกลมจงหวดภำคกลำง. กรงเทพมหาคร : มหาวทยาลยรามค�าแหง.

วนสาด ศรสวรรณ. 2553. “รปแบบกำรจดกำรทองเทยว งวฒนธรรมโดยกำรมสวนรวม

ของ นลมน�ำตำป.” ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาวฒนธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ศนยสารสนเทศยทธศาสตรภาครฐ ส�านกสถตแหงชาต. การจดอนดบโลกดานการทองเทยว. http://www.nic.go.th/gsic/index.php. 20 ธนวาคม 2554.

สมาคมการตลาดการทองเทยวแหงประเทศไทย. แนวโนมการทองเทยวในอนาคต. http://www.attm.biz/. 21 ธนวาคม 2554.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ม.ป.ป. ยทธศำสตรของ

แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหง ต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559). กรงเทพมหานคร : สหมตรพรนตง แอนดพบลสซง.

ส�านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1. ยทธศาสตรของกลมจงหวด

ภาคกลางตอนลาง 1. http://www.techcare.co.th/osm/ 17 มกราคม 2555.