บทที่ - krirk universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2552/3/06.pdf · 2010-09-03 · 134...

บทท6เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนา

ของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ

The political economy of ‘Confucian’ capitalisms and the development of the Asian NICs: A Comparative analysis

เชษฐา พวงหตถ

132ปท 27 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2552

เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหม

ในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ*

เชษฐา พวงหตถ **บทท6บทคดยอ

ในบทความน ผเขยนไดนำาเอาประเดนเรองการกอตวของรฐทมงมนในการพฒนา

ในประเทศญปนและในประเทศ NICs ของภมภาคเอเชยแปซฟกมาพจารณาจากทง

มมมองดานประวตศาสตรและมมมองดานระหวางประเทศ การวเคราะหเชงเปรยบ

เทยบของเราไดเผยใหเหนรปแบบอนเปนลกษณะทมรวมกนของการสรางชาตดวยการ

พฒนาเศรษฐกจ ในระบบเศรษฐกจของทง 4 ประเทศทกลาวถงในบทความน จะเหน

วาการเมองวาดวยความอยรอดสามารถดำาเนนไปไดดวยการทรฐสนบสนนวฒนธรรม

แบบขงจอ โดยทวฒนธรรมดงกลาวทำาหนาทเปนอดมการณทมอำานาจนำาในการสราง

ความชอบธรรมใหกบสงคมทกำาลงทะยานไปสการเปนสงคมอตสาหกรรม การกำาหนด

นโยบายและการนำานโยบายไปปฏบตไดถกทำาใหมความชอบธรรมดวยการเลอกใชคา

นยมแบบขงจอ ไมวาจะเปนคณธรรมในระบบราชการ และในสหภาพวสาหกจ รวม

ตลอดถงการทำาใหแรงงานอยภายใตอำานาจรฐและฝายบรหารของภาคธรกจเอกชน

ขณะเดยวกนรฐทมงมนในการพฒนาของทง 4 ประเทศยงแสดงใหเหนความแตกตาง

กนของการออกแบบสถาบนทเกยวกบความสมพนธระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ ตงแต

การมความสมพนธกนอยางแนบแนนในกรณของประเทศญปนและประเทศเกาหลใต

ไปจนถงความสมพนธ ‘แบบเยนชา’ ในกรณของประเทศไตหวน และการครอบงำา

* บทความชนนผเขยนปรบปรงจากเอกสารอานประกอบการบรรยายรายวชา 450263 Economy and Politics of Asia หลกสตรเอเชยศกษา คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ภาคการศกษา 2/2552

** อาจารยประจำาภาควชาสงคมศาสตร คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร

เศรษฐกจการเมองทนนยม”แบบขงจอ” กบการพฒนาของประเทศอตสาหกรรมใหมในเอเชย: การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ

เชษฐา พวงหตถ133

กระฎมพทองถนโดยรฐแตเพยงฝายเดยวในกรณของประเทศสงคโปร การจดการกบ

ตลาดแรงงานกมความแตกตางกนดวยเชนกน ขณะทประเทศญปน ประเทศไตหวน และ

ประเทศสงคโปรลวนใชวธการอปถมภทงโดยรฐและโดยผประกอบการ รวมตลอดถง

การกดปราบอยางรนแรงเพอสลายพลงของแรงงาน ประเทศเกาหลใตกลบใชวธการกด

บงคบและปราบปรามอยางหฤโหดเพอทำาใหแรงงานมวนยและอยในโอวาท กลาวโดย

สรป ประวตศาสตรและการเมองอนมลกษณะเฉพาะของรฐทมงมนในการพฒนาของ

แตละประเทศไดหลอหลอมใหเกดรปแบบของทนนยมแบบขงจอทเปนลกษณะเฉพาะ

ของตนขนมา

Abstract In this article, the author has examined the making of the developmental state in

Japan and the East Asian NICs from both historical and international perspectives.

Our comparative analysis reveals a common pattern of nation building through eco-

nomic development. In all four economies, the politics of survival was facilitated by

the official promotion of Confucian culture, which worked as a hegemonic ideology

legitimating the emerging industrial societies. A range of policies and practices

were rationalised by resorting to selective Confucian values, from bureaucratic

meritocracy to enterprise unions and the subordination of the workforce to the state

and management. At the same time, the four developmental states also displayed

very different institutional architecture in terms of government-business relations,

ranging from close interaction in Japan and South Korea to Taiwan’s ‘cool’ de-

tachment and Singapore’s one-way state domination of the local bourgeoisie.

The approaches to the labour market also differed. While Japan, Taiwan and Singa-

pore all used a combination of state and company paternalism and brutal repression

to neuralise workers. South Korea relied more on coercion and repression to dis-


cipline its labour force. The article concludes by reflecting that the unique national

history and politics of each developmental state moulded particular institutional

forms of Confucian capitalism.

คำาสำาคญ/Key words: ประเทศอตสาหกรรมใหม (newly industrialised countries/

NICs); ประเทศสงออกสนคาอตสาหกรรมรายใหม (newly exporting countries/

NECs); ทนนยมแบบขงจอ (Confucian capitalism); รฐทมงมนในการพฒนา

(the developmental state)

1. บทนำ�

ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปรไดเปนกลมประเทศแรก

ทสามารถเดนตามรอยเทาของประเทศญปนในฐานะประเทศอตสาหกรรมใหม (newly

industrialised countries/NICs) หลงจากประสบความสำาเรจในการเตบโตทางเศรษฐกจ

ในอตราสงในชวงครสตทศวรรษ 1960-1970 แมวาในเวลาตอมาประเทศเสอ

เศรษฐกจอกสามประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตอนไดแกประเทศมาเลเชย ประเทศ

อนโดนเซย และประเทศไทยไดวงไลกวดตามมาตดๆในฐานะประเทศสงออกสนคา

อตสาหกรรมรายใหม (newly exporting countries/NECs) ทวาความแตกตางระหวาง

ทงสองกลมประเทศนกไดถกนำามาพจารณากนอยางกวางขวาง ขณะทกลมประเทศ

NICs รวมตลอดถงประเทศญปนมกถกตดปายวามลกษณะเปน ‘ทนนยมแบบขงจอ’

(‘Confucian’ capitalism) ทวางพนฐานอยบน การมรฐทเขมแขงและมความสามารถใน

การทำาหนาทอยางมากตามตวแบบรฐทมงมนในการพฒนา (the developmental state)

กลมประเทศ NECs กลบถกมองวามลกษณะเปน ‘ทนนยมเทยมหรอทนนยมแบบ



1 หลงจากทประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปรประสบความสำาเรจในการยกระดบสถานภาพของตนขนสการเปนประเทศอตสาหกรรมใหมหรอ NICs ไดสำาเรจในครสตทศวรรษ 1980 ประเทศมาเลเชย ประเทศอนโดนเชย และประเทศไทยกไดกลายเปนเสอเศรษฐกจทสงออกสนคาอตสาหกรรมอนดบสองในภมภาคเอเชยแปซฟก การพฒนาดานเศรษฐกจอยางรวดเรวของประเทศทถกเรยกชอวา NECs (newly exporting countries) ทงสามประเทศนไดเรมตนแลวในครสตทศวรรษ 1960 และครสตทศวรรษ 1970 และไดขยายตวเพมขนอยางเหนไดชดในปลายครสตทศวรรษ 1980 กอนทการเตบโตจะประสบภาวะชะงกงนในชวงวกฤตเศรษฐกจปค.ศ. 1997-1998 ในชวงทเศรษฐกจเตบใหญขยายตวอยางรวดเรว อตราการเพมของ GDP ในแตละปของทงสามประเทศโดยเฉลยอยท 7% แมวาการกระจายรายไดมความเหลอมลำากนสงกวาในกลมประเทศ NICs โดยเฉพาะระหวางกลมคนทนบถอศาสนาตางกนและระหวางกลมคนทมชาตพนธตางกน ความพยายามแกปญหาความยากจนถอไดวาเปนความสำาเรจอยางมากของทงสามประเทศน อยางไรกด ทงๆ ทการพฒนาดานเศรษฐกจเปนไปอยางรวดเรว แตกลมประเทศ NECs กไดถกตงขอสงเกตอยางกวาวขวางวามความออนแอทางดานโครงสรางบางอยางทมอยรวมกนเมอเปรยบเทยบกบกลมประเทศ NICs ในเอเชยตะวนออก สงทแตกตางไปจากกลมประเทศ NICs ซงการหลอมรวมอำานาจทางเศรษฐกจและอำานาจทางการเมองเขาดวยกนจนมความเปนสถาบนนน กลมประเทศ NECs กลบทำาใหการแบงแยกเดดขาดชดเจนระหวางอำานาจทางการเมองและอำานาจทางเศรษฐกจกลายเปนสถาบนขนมา (McVey 1992: 22) เหตผลสำาคญอนหนงสำาหรบความแตกตางนกคอมรดกทางประวตศาสตรของ ‘ปญหาชาวจน’ ทปรากฏใหเหนอยในสงคมของทงสามประเทศน สงทตามมากคอ การแทรกแซงของรฐในระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานไดถกมองโดยทวไปวาทงไรระเบยบวนยและไรนำายา ในการอธบายวาเศรษฐกจของทงสามประเทศนมลกษณะเปน ‘ทนนยมเทยมหรอทนนยมแบบอปถมภ’ (‘ersatz capitalism) นน โยชฮารา (Yo-shihara 1988: 130-131) ไดชใหเหนวา ‘ความลาหลงทางดานเทคโนโลย การแทรกแซงของรฐทไรคณภาพ และการแบงแยกกดกนชาวจน ทงสามประการนเปนปญหาทสรางความยงยากมากทสดอนมผลเลวรายตอทนนยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต’

2 ผเขยนจะนำาเอาประเดนนมาพจารณาโดยละเอยดในงานศกษาของผเขยนเกยวกบเศรษฐกจการเมองทนนยมเทยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

อปถมภ’ (‘ersatz capitalism) ทวางพนฐานอยบนการมรฐทออนแอไรความสามารถ

(Yoshihara 1988)1

แทบจะไมมการตงขอสงสยแตอยางใดในเรองของความแตกตางระหวาง

กลมประเทศ NICs และกลมประเทศ NECs ในแงของบรบททางสถาบนและ

ความสามารถในการทำาหนาทของรฐ2 ในบทความชนนผเขยนจะศกษาเศรษฐกจ

การเมองของประเทศทถกขนานนามวา ‘ทนนยมแบบขงจอ’ (‘Confucian capitalisms’)

เพอชใหเหนและ ทำาความเขาใจลกษณะทเหมอนกนและลกษณะทแตกตางกนใน

แงของวถทางของการพฒนาเศรษฐกจ เนองจากการใชคำาวา ‘แบบขงจอ’ แสดง

ความเหนถงความสำาคญของวฒนธรรมในเศรษฐกจการเมองของประเทศเหลา

น การศกษาของเราจงพงประเดนไปทขอบเขตและลกษณะซงลทธขงจอมอทธพล

ตอการพฒนาตงแตอดตจนถงปจจบน จากการเปรยบเทยบบรบททางสถาบนของ

ระบบทนนยมในประเทศเหลาน ผเขยนพยายามชใหเหนแบบแผนของการพฒนา


ทประเทศเหลานมรวมกนซงปรากฏใหเหนจากการมชนชนนำาทม ‘นำายา’ ใน

การนำาเอาอดมการณขงจอมาใชสรางสถาบนทมความแตกตางกนอยางมากเพอให

สอดรบกบสถานการณของชาตทมลกษณะเฉพาะของแตละประเทศ กลาวอก นย

หนงกคอ ระบอบอำานาจนยม (authoritarian regime) ในประเทศเหลานทงหมดได

คดสรรบางแงมมของลทธขงจอมาใชสรางความเปนเหตผลยนยนความชอบธรรม

ใหกบรปแบบของทนนยมทมลกษณะเฉพาะของตน

บทความนม 2 สวน สวนแรกจะเปนการใหภาพรวมของรปแบบทางสถาบน

(institutional forms) ของระบบทนนยมใน 4 ประเทศ [ไดแกประเทศญปน

ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปร] สวนทสอง ผเขยนจะ

เปรยบเทยบรปแบบเชงสถาบนดงกลาวโดยจดวางตำาแหนงแหงทของรปแบบเชง

สถาบนเหลานนลงในบรบททางประวตศาสตร-ระดบชาต (national-historical)

และบรบทระดบระหวางประเทศ (international contexts) ทเปนลกษณะเฉพาะ

ของแตละรปแบบ ผเขยนจะจบบทความนดวยการตงเปนขอสงเกตเกยวกบ

รากฐานทางการเมองของการพฒนาซงเปนลกษณะรวมกนของระบบทนนยมใน 4

ประเทศนน

2. ทนนยมแบบขงจอ: ขอพจ�ณ�เชงภ�พรวม ในวรรณกรรมทพดถงรฐทมงมนในการพฒนา (the developmental state)

รฐในระบบทนนยมแบบขงจอ 4 ประเทศไดรบการพจารณารวมกนวาเปนรฐ

ทมความเขมแขง ขอสงเกตดงกลาวนเกยวของกบลกษณะสำาคญ 2 ประการ

ประการแรกคอการผสมผสานระหวางระบอบอำานาจนยมทางการเมอง (political

authoritarianism) และความสามารถของเทคโนแครต (technocratic competence)

และประการทสองคอการหลอมรวมอำานาจทางเศรษฐกจและอำานาจทางการเมอง

เขาดวยกนจนมความเปนสถาบนในรปแบบของความสมพนธระหวางรฐบาลกบ

ภาคธรกจ (government-business relations) (Onis 1991; Weiss and Hobson

1995) นกทฤษฎแนวบรพทศนยมใหม (New Orientalists) มกเชอมโยงรฐท



เขมแขงกบมรดกของลทธขงจอเขาดวยกนและชชดลงไปวานคอลกษณะรวมของ

สงคมทงหมดทอยภายใตการชนำาควบคมของรฐทมงมนในการพฒนา 3

อยางไรกด แมวาจะมลกษณะรวมของการมรฐทเขมแขง ทวาระบบทนนยม

ของทง 4 ประเทศนกมความแตกตางกนอยางมากในแงของรปแบบการเมอง-

สถาบน (political-institutional) เชนเดยวกบการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ

ตางๆในยโรปทมลกษณะเบยงเบนไปจากกระบวนการพฒนาอตสาหกรรมท

ไดเรมขนในประเทศองกฤษ รฐทมงมนในการพฒนาของประเทศ NICs ทง 3

ประเทศ [ประเทศเกาหลใต ประเทศไตหวน และประเทศสงคโปร] กไมไดเปน

แคการลอกเลยนตวแบบของประเทศญปนมาทงดนอยางงายๆตามทมกเขาใจกน

นอกเหนอจากคำาสอนทปรากฏในลทธขงจอแลว ทงสามประเทศไดสรางสถาบน

ทมความแตกตางกนอยางมากเพอใหสอดคลองกบสถานะทางประวตศาสตรและ

สถานะทางดานระหวางประเทศของตน ดวยเหตน ความแตกตางอนเปนลกษณะ

เฉพาะของแตละชาตในแงของทงบรบททางสถาบนของการแทรกแซงของรฐและ

โครงสรางทางสถาบนของระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานจงไมสามารถนำาไป

สการสรางขอสรปทวไปอยางตนเขนเกยวกบอทธพลของลทธขงจอทมตอทนนยม

ในเอเชยตะวนออกได

ในบรรดาประเทศ NICs ทง 3 ประเทศน ประเทศเกาหลใตและประเทศ

ไตหวนไดถกมองวามความเหมอนกนกบประเทศญปนมากทสดในแงของ

ประสบการณการพฒนาโดยเปนผลมาจากการทเคยถกประเทศญปนยดครองเปน

อาณานคม กระนนการมองเชนนคงตองมการอธบายเพมเตมในประเดนทมความ

สำาคญอยางมากเนองจากทงประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนไมเพยงมความ

แตกตางจากประเทศญปนเทานน ทวาทงสองประเทศนยงมความแตกตางระหวาง

กนอกดวย แมวาทงประเทศญปนและประเทศเกาหลใตตองอาศยกลมธรกจขนาด

ใหญในการพฒนาดานอตสาหกรรม ทวาในกรณของประเทศญปนนน บรรดา

3 อานรายละเอยดเพมเตมในเชษฐา (2552; 2552)


ธรกจขนาดเลกและความสมพนธอนแนบแนนทมกบทงกลมธรกจขนาดใหญทง

หลายและพรรค LDP [พรรคเสรประชาธปไตย (Liberal Democratic Party)] ซง

ปกครองประเทศมาเปนเวลานานนน ถอไดวาเปนองคประกอบสำาคญอยางยงของ

‘ทนนยมพนธมตร’ (‘alliance capitalism) ในประเทศญปน (Hamilton and Big-

gart 1998; Gerlach 1992; K.-R. Kim 1993; 1994) ตรงกนขามกบในกรณของ

ประเทศเกาหลใต กลมธรกจขนาดใหญทงหลายทดำาเนนงานในลกษณะครอบครว

และประกอบธรกจตางๆในหลายสาขา (diversified family-run conglomerates)ท

มชอเรยกวาแชโบล (chaebol)4 ไดครอบงำาเศรษฐกจการเมองทงในแงของสถานะ

ในตลาดและความสมพนธอนแนบแนนทมกบระบอบทหาร (military regime)

ดวยเหตน ทนนยมของประเทศเกาหลใตจงมลกษณะเปนทนนยมแบบแชโบล

(chaebol capitalism) อยางแทจรงโดยทอำานาจทางเศรษฐกจกระจกตวอยในมอ

ของแชโบล (Amsden 1989; K.-R. Kim 1998)

ประเทศไตหวนและประเทศสงคโปรมลกษณะทแตกตางอยางมากจากท

กลาวถงขางตน สงทแตกตางไปจากประเทศญปนและประเทศเกาหลใตกคอ

โครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศไตหวนไดถกครอบงำาโดยวสาหกจขนาดเลก

และขนาดกลาง (SMEs / small and medium-sized enterprises) ในภาคเอกชน

ทดำาเนนงานควบคไปกบวสาหกจขนาดใหญทรฐเปนเจาของและดำาเนนงานโดย

พรรค KMT ซงเปนพรรคการเมองทยดกมอำานาจรฐแตเพยงพรรคเดยวในแบบท4 แชโบล (Chaebol) เปนการรวมกลมบรษทธรกจในประเทศเกาหลใตรปแบบหนง คำาในภาษาเกาหลคำานหมายถง ‘กลมธรกจ’

และมกมการนำาไปใชในภาษาองกฤษในความหมายของ ‘ธรกจขนาดใหญ มกลมธรกจจำานวนไมนอยในประเทศเกาหลใตทมลกษณะของการบรหารงานในครอบครวและไดรบการอปถมภจากรฐบาล โดยกลมบรรษทเหลานไดเขามามบทบาทสำาคญในเศรษฐกจของประเทศตงแตครสตทศวรรษ 1960 เปนตนมา บางบรรษทไดกลายเปนทรจกกนดและกวางขวางในระดบโลกอยาง Samsung, Hyundai และ LG แชโบลเปนบรรษทธรกจทมอำานาจและอทธพลอยางมากทงในเศรษฐกจและการเมอง หลายตอหลายครงทเดยวทไดจบมอกบรฐบาลในดานการวางแผนและดานนวตกรรม ขณะเดยวกนรฐบาลกตองวางมาตรการกระตนใหมการแขงขนกนเองระหวางกลมบรรษทเหลานในบางดานเพอปองกนขอครหาในเรองของการผกขาด ในปค.ศ.1988 กลมธรกจขนาดใหญไดขยายขอบเขตเขาไปในปรมณฑลทางการเมองโดยนายชอง มอง-จน ประธานของบรรษทอตสาหกรรมหนก Hyundai ประสบความสำาเรจในการเขาไปดำารงตำาแหนงในสมชชาแหงชาต/รฐสภา (the National Assembly) ผนำาอกหลายคนของกลมธรกจยงไดรบการแตงตงใหเปนสมาชกของสมชชาแหงชาตโดยผานระบบตวแทนแบบสดสวน ในปค.ศ.2000 บรรษท Hyundai ยงไดเขาไปมบทบาทอยเบองหลงการรอฟนความสมพนธระหวางประเทศเกาหลเหนอและประเทศเกาหลใต กลมธรกจขนาดใหญหรอแชโบลในประเทศเกาหลใตทมรายไดมากทสด 10 อนดบแรกไดแก Samsung, Hyundai Motor Company, LG, SK, Hanjin, Hyundai Heavy Industries, Lotte, Doosan, Hanhwa และ Kumho Asiana



ใกลเคยงกบพรรคแนวเลนน (a quasi-Leninist one-party state) (Wade 1990;

Cheng 1989) SMEs เปนหวใจของภาคการผลตเพอสงออกของประเทศไตหวน

ซงสามารถสรางรายไดเปนมลคาสงถงสองในสามของมลคาการสงออกทงหมด

ในชวงครสตทศวรรษ 1980 (Lam and Clark 1998: 120) SMEs สวนใหญเปน

เครอขายธรกจรบเหมาชวงตอ (subcontractors) ทดำาเนนกจการแบบครอบครว

ซงมความสมพนธโยงใยกบบรรษททมเครอขายอยในหลายประเทศ (multina-

tional corporations / MNCs) ธรกจเหลานอาศยเงนทนของครอบครวของตนเอง

และเครอขายการเงนในรปของสหกรณเปนหลก โดยอาศยเงนชวยเหลอเพอการ

ประกอบธรกจจากรฐบาลนอยมาก

ดวยเหตน ความสมพนธระหวางรฐบาลกบธรกจในประเทศไตหวนจงมชองวาง

และเปนไปในลกษณะทเยนชามากกวาทจะมลกษณะของการรวมมอกนอยางใกลชด

ดงทสะทอนออกมาใหเหนทงในโครงสรางทางเศรษฐกจแบบคขนาน (dual

economic structure) [หมายถงกจกรรมททงภาคธรกจเอกชนและรฐวสาหกจตาง

ฝายตางดำาเนนการเหมอนกน] และการใหการสนบสนนดานการเงนของรฐบาล

แก SMEs อยางจำากดจำาเขย อยางไรกด ความสำาเรจของ ‘ทนนยมครอบครว’ (‘family

capitalism’) ของประเทศไตหวนมความเกยวของเชอมโยงกนอยางแยกไมออก

กบรฐท เขามามบทบาทแทรกแซงอยางแขงขนมากกวาทจะเปนรฐแบบปลอยเสร

โดยทรฐไดเขามาใหความชวยเหลออยางยอดเยยมในการจดหาโครงสรางพนฐาน

ทงทางดานกายภาพและทางดานสงคม รวมตลอดถงการสรางสภาวะแวดลอมท

เออตอการปกปองคมครองการประกอบธรกจ (Greenhalgh 1988; Redding 1990)

ประเทศไตหวนเปนประเทศแรกทรเรมความคดเรองเขตการผลตสนคาออก (export-

processing zones / EPZs) ซงเปนพนททมความพรอมในดานโครงสรางพนฐาน

แบบบรณาการและแรงจงใจดานการเงนสำาหรบบรษทตางชาตทปรารถนาจะเขา

มาดำาเนนธรกจในประเทศไตหวน วธดำาเนนการดงกลาวไดรบความนยมแพร

หลายในเวลาตอมาโดยเฉพาะในภมภาคน โดยเฉพาะประเทศจนคอมมวนสตและ

ประเทศเวยดนามทไดลอกเลยนแบบอยางโดยตรง


ประการสดทาย ประเทศสงคโปรไดสรางตวแบบเชงสถาบนของระบบทนนยม

ขนมาอกตวแบบหนง ซงสามารถอธบายอยางเหมาะสมทสดไดวาเปนทนนยมขามชาต

(transnational capitalism) หวใจของตวแบบนอยทการเปนพนธมตรระหวาง

พรรคทยดกมอำานาจรฐแบบเลนน (The Leninist party state)5 และบรรษทท

เขาไปทำาธรกจในหลายชาต (MNCs) เนองจากสงคโปรเปนประเทศทมขนาดเลก

จงจำาเปนตองเลอกใชยทธศาสตรทเนนลกษณะสำาคญ 2 ประการ ประการแรก

คอการสรางแรงจงใจอยางมากใหตางชาตเขามาลงทนโดยตรง (foreign direct

investment/FDI) ในการผลตภาคอตสาหกรรม และประการทสองคอการดงเอา

วสาหกจหลกๆเขามาอยภายใตการควบคมของรฐ (Gayle, 1989) ผลกคอ

ประเทศสงคโปรเปนประเทศทพงพงการลงทนโดยตรงของตางชาตสำาหรบการกอ

ตวของทน (capital formation) มากทสดในภมภาคเอเชยแปซฟก กลาวคอการ

ลงทนในการผลตภาคอตสาหกรรมจำานวนมากกวา 80% มาจากการลงทนโดยตรง

ของตางชาต (Islam and Chowdhury 1997: 203) ดวยเหตนวสาหกจของตางชาต

จงเปนผกระทำาการสำาคญของการพฒนาอตสาหกรรมในประเทศสงคโปร

ในขณะเดยวกน รฐสงคโปรไดเขาไปมอทธพลอยางมากตอเศรษฐกจภายใน

ของประเทศผานคณะกรรมาธการกฎหมายและวสาหกจทรฐเปนเจาของโดยท

รฐวสาหกจเหลานจำานวนไมนอยทเดยวไดเขาไปลงทนรวมกบ MNCs ในป ค.ศ. 1988

บรรดาบรษททมความเกยวโยงกบรฐบาล (government-linked companies/GLCs)

5 ในงานศกษาเกยวกบประวตศาสตรเศรษฐกจของประเทศญปน ชาลเมอร จอหนสน (Chalmers Johnson) ไดปรบขยายแนวคดเกยวกบการพฒนาทเกดขนลาชา (late development) ซงตวเขาเองมองวาเปนผลโดยตรงของการตดสนใจทางการเมองทมงมนจะพฒนาดานอตสาหกรรม จอหนสนชใหเหนวาประเทศพฒนาตามมาทหลง (Johnson 1995a: 45) จำาเปนตองมระบอบการเมองทสามารถระดมพลงจากสงคมใหหนมาทมเทความพยายามใหกบการพฒนาเศรษฐกจเปนอนดบแรก ในทรรศนะของจอหนสน รปแบบพนฐานของระบอบดงกลาวม 2 รปแบบ ไดแก ตวแบบเบดเสรจแนวเลนน-สตาลน (the Leninist-Stalinist totalitarian model) และตวแบบอำานาจนยมแนวบสมารก-เมอจ (the Bismarckian-Meiji authoritarian model) ระบอบทงสองรปแบบลวนมงกำาหนดเปาหมายทแนชดตายตวใหกบสงคม รวมตลอดถงการบงคบใหมการออมทรพยในสงคม มงเนนการคาพาณชยและการใหความสำาคญกบระบบราชการ ตวแบบทสองซงกำาหนดใหรฐมบทบาทชนำาการพฒนาแนวทนนยม (the capitalist developmental state / CDS) โดยมประเทศเยอรมนและประเทศญปนในยคจกรวรรดเปนตนแบบนน ใหความสำาคญกบวธการในการทำาใหตลาดมการปรบตวเพอรองรบการแทรกแซงทางเศรษฐกจ ความแตกตางทสำาคญอยทวาขณะทตวแบบแรกซงมงสลายเศรษฐกจแบบตลาดในกระบวนการพฒนาอตสาหกรรมทมรฐควบคมชนำา ตวแบบทสองหรอ CDS จะใชตลาดเปนเครองมอในการพฒนาอตสาหกรรม (เชษฐา 2552)



สามารถไดรบผลกำาไรเปนจำานวนมากถง 60.5% (Vennewald 1994: 25-28)

ขาราชการระดบสง รฐมนตรและอดตรฐมนตรหลายคนลวนมทนงอยในคณะกรรมการ

ของบรษททงของรฐและของเอกชนหลายรอยแหง (Regnier 1991: 235) บรรดา

ผประกอบการธรกจชนนำาในประเทศสงคโปรลวนเปนขาราชการของรฐบาลท

ประสบความสำาเรจในหนาทการงานและเปนสมาชกของพรรคกจประชา (People’s

Action Party / PAP) ซงเปนพรรคการเมองไดทำาหนาทปกครองประเทศแต

เพยงพรรคเดยวมาตงแตค.ศ. 1959 (Khong, 1995) ดงนนทนนยมในประเทศ

สงคโปรจงไดถกครอบงำาโดยการเปนพนธมตรอนแนบแนนระหวางพรรค PAP ท

ครองอำานาจรฐและ MNCs

จากการนำาเสนอภาพรางของระบบทนนยมแบบขงจอใน 4 ประเทศ ผเขยน

จะทำาการวเคราะหระบบทนนยมในแตละประเทศโดยละเอยดทงนเพอตองการ

ชใหเหนความแตกตางของระบบทนนยมในประเทศเหลานดวยการจดวางระบบ

ทนนยมของแตละประเทศลงในบรบทของการเมองระดบชาต รวมตลอดถง

พจารณาระบบทนนยมเหลานนจากมมมองระหวางประเทศในเชงเปรยบเทยบ

3. พฒน�ก�รของทนนยมแบบขงจอ: ก�รวเคร�ะหเปรยบเทยบ • ประเทศญปน: ทนนยมพนธมตร (Japan: alliance capitalism)

การเปลยนสภาพอยางรวดเรวของระบบเศรษฐกจในประเทศญปนในชวงหลง

สงคราม (โลกครงทสอง)ไดถกนำามาพดถงกนอยางกวางขวาง และแทบจะไมม

การโตแยงแตอยางใดเกยวกบความสามารถในการพฒนาของรฐญปน อยางไรกด

สงททำาใหเราสนใจนาจะอยทบรบททางประวตศาสตรและบรบทระหวางประเทศท

นำาไปสการปรากฏตวของรฐทมงมนในการพฒนาของประเทศญปน

ตลอดเวลาทผานมาทงในและนอกประเทศญปนไดมการอธบายรฐทมงมน

ในการพฒนาของประเทศญปนโดยนำาไปเชอมโยงกบสงทเปนลกษณะเฉพาะของ

ประเทศญปนซงกคอวฒนธรรมแบบขงจอ ซงไดถกมองวามอทธพลอยางมาก

ตอการทำาใหเกดทนนยมพนธมตร (alliance capitalism) ขนในประเทศญปน

ตามมมมองน เศรษฐกจการเมองของประเทศญปนเปนตวอยางทเหนชดทสดของ


ภาพลกษณของครอบครวในลทธขงจอซงวางพนฐานอยบนเมตตาธรรมของผท

เปนพอและความเคารพเชอฟงของผทเปนลก ลำาดบชนความสมพนธทางสงคม

ทวางพนฐานอยบนเรองของสทธ/หนาทไดถกกำาหนดใหอยในแนวทางเดยวกน

กบวถปฏบตของคนทเปนสมาชกในครอบครวเพอเปาหมายสงสดคอชาตญปน

ขณะทรฐมตำาแหนงแหงทอยทสวนยอดของลำาดบชนสงตำาเพอจดหาสวสดการให

กบประชาชนพรอมๆกบไดรบการเคารพเชอฟงและความจงรกภกดจากประชาชน

บรรดาบรษทตางๆของประเทศญปนกเปนเสมอนกระดกสนหลงทคอยคำายนตว

รฐใหทำาหนาทไดอยางเตมท ในทางกลบกน บรษทตางๆของประเทศญปนกถก

มองวาเปนเสมอนพอของคนทอยในบรษทโดยปฏบตตอลกจางดวยความเมตตา

เชน การเขาไปชวยจดตงสหภาพสถานประกอบการซงทงผจดการและลกจางเปน

สมาชก รวมตลอดถงการใหหลกประกนความมงคงในการทำางานและการใหรางวล

ตอบแทนความจงรกภกดดวยการเพมคาจางมากนอยตามลำาดบอาวโสในการ

ทำางาน (Morishima 1982; Dore 1987; Sakakibara 1993; Yoshihara 1994)

อยางไรกด การพจารณาอยางละเอยดเกยวกบรากเหงาของรฐทมงมนใน

การพฒนาของประเทศญปนเปดเผยใหเหนถงอทธพลอยางลกซงของการเมองท

มตอลกษณะทางวฒนธรรมของทนนยมญปนทปรากฏใหเหนชดเจน ภยคกคาม

จากภายนอกทมการคาดการณกนไวกอนและไดกลายเปนความจรงซงมาจาก

เหตการณสำาคญทางประวตศาสตรทนายพลจตวาเพอรร (Matthew Calbraith

Perry) ผบญชาการกองเรอรบอเมรกนไดเขาปดลอมอาวโตเกยวในปค.ศ.1853

นน ไดรบการพสจนแลววามความสำาคญอยางยงตอการขบเคลอนชาตญปนไป

สการเดนตามแบบอยางของตะวนตกดวยการอางเหตผลในการปกปองคณคา

ดงเดมของสงคมเอาไว (Gluck 1985) ภายใตการฟนฟประเทศสมยเมอจ (the

Meiji Restoration) ในปค.ศ. 1868 ซงนำาโดยพวกซามไรทสามารถโคนลมอำานาจ

ของระบอบศกดนาทโชกนตระกลโตกกาวา (Tokugawa) ผกขาดอำานาจมานานถง

265 ปลงไดนน ลทธขงจอไดถกนำามาใชอยางประสบความสำาเรจในฐานะเปน

สวนสำาคญของลทธชนโต (Shinto) ทสอนใหจงรกภกดตอจกรพรรดดวยการอาง



คำาสอนของลทธชนโตซงสอนใหเคารพเชอฟงจกรพรรดในฐานะพระบดาของ

ชาตญปนโดยดษฎ การปฏรปสมยเมอจในหลายๆดานทมอทธพลอยางมากได

ถกนำามาใชดวยเปาหมายอนสงสงทจะสถาปนา ‘ประเทศทมงคงและกองกำาลงท

แขงแกรง’ (‘a rich country and a strong army’) ขนมาใหได กองทพและโรงเรยน

ไดกลายเปนเครองมอสำาคญสองอยางของโครงการ ‘สรางชาต’ (‘nation-building)

ซงวลเลยมส (Williams 1994: 8) ไดชใหเหนวาเปน ‘นโยบายของรฐเพยงอน

เดยวทประสบความสำาเรจมากทสดในชวง 12 ทศวรรษทผานมา’ 6

สมยเมอจ (ค.ศ. 1868-1912) ถอไดวาเปนการเรมตนปรากฏตวของรฐ

ทมงมนในการพฒนา จารตของการแทรกแซงของรฐและความรวมมอกนอยาง

แนบแนนระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ รวมตลอดถงองคประกอบหลกอนๆของ

โครงสรางทางเศรษฐกจ ลวนมรากเหงามาจากสมยเมอจและในชวงระหวาง

สงคราม (โลกทงสองครง)เมอทหารมความทะเยอทะยานทจะผลกดนประเทศ

ญปนไปสการพฒนาอตสาหกรรม นบตงแตนนเปนตนมา แมวาจะมการกอตว

ของความไมพอใจอนเนองมาจากการพายแพในสงครามโลกครงทสองและการท

ประเทศสหรฐอเมรกาเขามาปรบโครงสรางของสงคมและเศรษฐกจอยางพลกหนา

มอเปนหลงมอในเวลาตอมา ทวารปแบบพนฐานดงกลาวกยงคงดำารงอยจนถง

ปค.ศ. 1990

การปฏรปสมยเมอจไดสถาปนารฐแบบราชการ-อำานาจนยมขนมาซงนำามา

จากตวแบบบสมารกของเยอรมน (Bismarckian Germany)7 ระบบราชการและ

6 เมอนายพลเพอรร (Perry) ไดนำากองทพเรออเมรกนมาบงคบใหประเทศญปนเปดประเทศในปค.ศ. 1853 และประเทศญปนตองยอมเปดประเทศในปค.ศ.1854 ญปนมความรสกวาตนเองออนแอ ไมสามารถทานอำานาจของตะวนตกได ตองยอมทำาสนธสญญาทเสยเปรยบเหมอนกบทประเทศจนถกบงคบใหทำา ซงตางจากความรสกทเคยมมาของชาวญปนวาญปนเปนประเทศทเขมแขง มขนบธรรมเนยมประเพณของตน มเกยรตภมและศกดศรสงสง การทโชกนยอมเปดประเทศทำาใหเกดปฏกรยาภายในประเทศแตกตางกนไป บางพวกเหนวาสนธสญญาททำากบตะวนตกนนยอมรบไมได และควรเลกระบบโชกนทออนแอแลวหนไปยกยองจกรพรรดแทน แตบางพวกเหนวาควรจะประนประนอมแลวรวมมอกนขบไลพวกตางชาตทเหนวาปาเถอนออกไป ในทสดฝายนยมจกรพรรดกสามารถเอาชนะได การทพวกตะวนตกสามารถเขามาบงคบใหญปนเปดประเทศไดทำาใหคนญปนไดรถงแสนยานภาพของพวกตะวนตก จงมผคดวาการทจะตอตานตะวนตกไดนน ประเทศญปนจะตองเรงพฒนาตวเองใหทดเทยมกบตะวนตกกอน ประเทศญปนจงไดหนมาสนใจทจะปฏรปประเทศของตนใหทนสมยกาวหนา ไมใหตกอยภายใตอทธพลของตะวนตก และใหสามารถยกเลกสนธสญญาทเสยเปรยบชาตตะวนตก ความคดนไดนำาไปสการปฏรปทเรยกวาการปฏรปเมอจในป ค.ศ.1868

7 ดเชงอรรถท 5 และเชษฐา (2552)


กองทพททรงอำานาจเปนกลไกของรฐทมความสำาคญมากทสด สองทศวรรษหลง

จากการเขาไปเกยวของโดยตรงในอตสาหกรรมหนก ปญหาดานการเงนไดบบให

รฐตองขายกจกจการทไมใชดานการทหารใหกบเครอขายกลมธรกจขนาดใหญท

บรหารงานแบบครอบครวทมชอเรยกวาไซบตส (zaibatsu) เหตการณนนบไดวา

เปนการเรมตนความสมพนธอนแนบแนนระหวางรฐบาลกบกลมธรกจเนองจาก

ไซบตสไดถกใชเปนเครองมอในการดำาเนนนโยบายของรฐอนมเปาหมายทจะ

บรณาการผลประโยชนทางธรกจกบความรกชาตเขาดวยกน ดวยความชวยเหลอ

ของรฐ ไซบตสไดเตบใหญขยายตวจนเปนบรรษทยกษใหญดานธรกจทมกจการ

ครอบคลมดานอตสาหกรรม การเงนและการคาโดยเขาไปเปนเจาของหรอเปน

ผถอหนในบรษทตางๆ บรรษทยกษใหญเหลานไดกลายเปนผใหการสนบสนน

ดานการเงนรายใหญใหแกพรรคการเมองแนวอนรกษนยมสองพรรคใหญๆ8 เพอ

แลกเปลยนกบการไดรบการสนบสนนจากรฐตอไป (Eccleston 1989: 13, 109)

8 พรรคการเมองของประเทศญปนเกดขนมากอนทจะมการยดครองประเทศโดยฝายสมพนธมตรหลงสงคราม ดงนนพรรคการเมองจงไมใชสงทฝายสมพนธมตรเปนผรเรมขนเพอเปนการวางรากฐานประชาธปไตยใหแกประเทศญปน พรรคการเมองในประเทศญปนเรมเกดขนสมยปฏรปเมอจในชวงครสตทศวรรษ 1870 แตไดมการจดตงพรรคการเมองพรรคแรกขนในปค.ศ.1881 มชอวาพรรคเสรนยม (Jiyuto) ตอมาในปค.ศ.1882 กไดมการจดตงพรรคกาวหนา (Kaishinto) และพรรคจกรวรรดนยม (Teiseito) ขน โดยพรรคจกรวรรดนยมเปนพรรคทไดรบการสนบสนนจากรฐบาลในขณะนน พรรคการเมองในยคนนเกดจากการรวมตวกนของซามไรแลวเขาไปสรางความเขมแขงในสภาจนหวหนาพรรคไดรบเลอกเปนนายกรฐมนตร จงทำาใหบคคลสำาคญในยคนนตระหนกถงบทบาทของพรรคการเมองวาจะชวยใหกฎหมายบางฉบบผานสภาไดงาย และในบางครงบคคลธรรมดาสามญทเปนหวหนาพรรคกสามารถขนดำารงตำาแหนงนายกรฐมนตรได พรรคการเมองในประเทศญปนในระยะตนๆ มลกษณะอนรกษนยม พรรคการเมองทมลกษณะกาวหนาเอยงซายเพงจะเกดขนเมอมการใหสทธแกชายทกคนทมอาย 25 ปขนไปมสทธออกเสยงเลอกตงไดในปค.ศ.1925 ซงเปนการเลอกตงทใหสทธแกคนทวไปเปนครงแรก หลงจากนนการตอสแขงขนทางการเมองในประเทศญปนกเปนการขบเคยวกนระหวางฝายอนรกษนยมและฝายกาวหนาเอยงซาย โดยฝายกาวหนาไมมโอกาสทาทายอำานาจของฝายอนรกษนยมไดสำาเรจ หลงจากททหารไดเขามามบทบาทสำาคญทางการเมองโดยเฉพาะการบกแมนจ ในปค.ศ.1931 พรรคการเมองกคอยๆถกลดบทบาทลง ภายหลงสงครามไดมการจดตงพรรคการเมองขนมาใหมในประเทศญปน โดยในชวงปค.ศ. 1945-1955 มพรรคการเมองเกดขนจำานวนมาก ตอมาในปค.ศ. 1955 พรรคสงคมนยมปกซายและปกขวาไดรวมตวกนจดตงพรรคสงคมนยม (Socialist Party) สวนพรรคอนรกษนยมทสำาคญสองพรรคคอ พรรคประชาธปไตย (Democratic Par-ty) และพรรคเสรนยม (Liberal Party) ไดรวมตวกนจดตงพรรคเสรประชาธปไตย (Liberal Democratic Party/ LDP/Jiyumins-huto) ทงพรรคเสรประชาธปไตยและพรรคสงคมนยมเปนพรรคการเมองทสำาคญของประเทศญปน การมสองพรรคหลกๆทำาใหดเหมอนวาประเทศญปนมระบบสองพรรค ซงในความเปนจรงนนประเทศญปนมระบบพรรคแบบพรรคเดนพรรคเดยวหรอพรรคเดยวครอบงำา (one dominant party or one hegemonic party) คอพรรคเสรประชาธปไตย ซงครองอำานาจมาเปนเวลากวา 50 ป และเพงสญเสยอำานาจในการพายแพการเลอกตงทวไปในชวงไตรมาสสดทายของปค.ศ. 2009 ใหกบพรรคประชาธปไตยญปน (Democratic Party of Japan/DJP/Minshuto) อนมผลทำาใหนายยกโอะ ฮาโตยามา (Yukio Hatoyama) หวหนาพรรค DJP ไดกาวขนดำารงตำาแหนงนายกรฐมนตรคนปจจบน พรรค DJP มจดยนสายกลางและไดถกจดตงขนมาเมอปค.ศ. 1996



ภายหลงสงคราม ไซบตสไดแปรสภาพกลายเปนไคเรตส (Keiretsu) ซงเปน

พนธมตรกบพรรค LDP ทเปนรฐบาลและไดมบทบาทสำาคญทสดในการปรบ

เปลยนระบบเศรษฐกจยคหลงสงครามขนานใหญ

หลงจากปลายครสตทศวรรษ 1920 ความรวมมอระหวางรฐกบภาคธรกจ

เปนไปอยางแนบแนนมากขนเพอแกไขวกฤตเศรษฐกจระหวางประเทศและเปน

ผลมาจากการกอตวของลทธทหารนยม (militarism) การดำาเนนการแทรกแซง

อตสาหกรรมหลายตอหลายอยางในยคหลงสงคราม อนไดแกการทรฐใชอำานาจ

เขาไปควบคมกลมบรษทธรกจผกขาด การชกชวนใหสมาชกของไซบตสผนกกำาลง

กนใหมเพอเพมความสามารถในการผลต การใหสมปทานการผลต รวมตลอด

ถงการใหการสนบสนนแกบรษทบางกลมทตองการระดมทนเพอใหเปนผบกเบก

การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย หนวยงานราชการอยางกระทรวงพาณชยและ

อตสาหกรรม (The Ministry of Commerce and Industry / MCI) ซงถกขนานนาม

วาเปน ‘ฝายเสนาธการดานเศรษฐกจ’ (‘The economic general staff’) โดยรบผด

ชอบนโยบายเหลานทงหมด ไดถกยกเครองใหมหมดแลวเปลยนชอเปนกระทรวง

การคาระหวางประเทศและอตสาหกรรม (the Ministry of International Trade

and Industry หรอ MITI)9 ซงเปนหนวยงานราชการทมชอเสยงมากทสดของ

ประเทศญปน MITI ถอไดวาเปนหองเครองจกรทใหกำาเนดพลงในการขบเคลอน

ประเทศญปนไปสปาฏหารยทางเศรษฐกจในยคหลงสงคราม ในเวลาเดยวกน

ขบวนการแรงงานและพรรคการเมองทประกาศการเผชญหนากนทางชนชนนน

ถาไมถกปราบปรามอยางรนแรงกถกหามดำาเนนกจกรรมเนองจากผดกฎหมาย

ขณะทขบวนการทยดสายกลางกลบไดรบการยอมรบและไดถกกลนกลายใหเปน

ฝายเดยวกบผบรหารธรกจและรฐ (Garon 1987; Fukui 1992: 201-202)

อยางไรกด สงทถอวาเปนความสำาเรจมากทสดของรฐกคอการสราง

‘วฒนธรรมของความปรองดอง’ (‘culture of harmony’) ขนมาเพอเปนคณคาเชง

ปทสถานทางเศรษฐกจสำาหรบประเทศทกำาลงกาวสความเปนสงคมอตสาหกรรม

9 ดรายละเอยดใน Johnson (1982; 1987) และเชษฐา (2552)


(Kinzley 1991) การใชสญลกษณครอบครวทปรากฏในคำาสอนของลทธขงจอ

ซงคนในสงคมคนเคยกนเปนอยางดและโดยผานผกระทำาการทมชอเรยกวา

เกยวโชไก (Kyochokai) [สงคมแหงความรวมมอและปรองดอง (Cooperative and

Harmony Society) ซงถกสรางขนในปค.ศ. 1919] ทำาใหรฐประสบความสำาเรจใน

การเรยกรองและสงเสรมใหเกดภาพลกษณของสงคมญปนในอนาคตซงวางพน

ฐานอยบนความสมานฉนทและความรวมมอทางดานอตสาหกรรม ความสำาเรจ

ดงกลาวยงเกดขนมาจากโครงการสำาคญในการปฏรปเศรษฐกจและสงคมซงเนน

ทการออกกฎหมายเกยวกบแรงงานโดยมเปาหมายทจะใหผลประโยชนขนตำาแก

ผใชแรงงานอกดวย ในชวงระหวางสงคราม ‘สมาคมอตสาหกรรมรกชาต’ (‘patri-

otic industrial associations’) นบพนๆสมาคมซงประกอบดวยทงฝายบรหารและ

ฝายผใชแรงงาน ไดรวมตวกนเปนองคกรโดยทงไดรบการสนบสนนโดยเปดเผย

และถกกดบงคบอยางลบๆ โดยรฐ (Garon,1987) สมาคมเหลานนบไดวาเปน

ผบกเบกสหภาพวสาหกจ (enterprise union) อนเปนลกษณะเฉพาะของประเทศ

ญปนซงหลายตอหลายครงถงขนถกมองวาเปนตวแทนของวฒนธรรมญปนเลยท

เดยว ภายหลงสงคราม สมาคมเหลาน ‘เพยงแคสลดคราบตวเองทงไปเพอทจะม

ตวตนไดตอไป’ พรอมๆกบการเขามาออกกฎระเบยบอยางเปดเผยของกองกำาลง

อเมรกนซงไดรบอทธพลจากสงครามเยนจนตองใหความสนใจมากขนในการสยบ

สหภาพแรงงานเหลานใหอยในโอวาทมากกวาทจะสงเสรมใหเกดประชาธปไตยขน

ในระบบอตสาหกรรม

ลกษณะทเหนไดชดอกอยางหนงของเศรษฐกจของประเทศญปนในชวงหลง

สงครามซงมทมาจากชวงระหวางสงครามกคอ ความเชอมโยงในลกษณะของการ

รบเหมาชวงตอทถกทำาใหเปนสถาบน (institutionalized subcontracting link)

ระหวางบรษทขนาดเลกกบกลมธรกจขนาดใหญทเรยกวาไคเรตส (keiretsu)

เนองจากสหภาพวสาหกจ (enterprise union) ไมไดเปนผลทมาจากความโนมเอยง

ของคนญปน ‘ทเกดขนเองโดยธรรมชาต’ ในการเอาตวเองเขาไปผกพนอยใน

ชมชนทใหญกวา และกแทบจะไมไดเกดจากวฒนธรรมของญปนซงวางพนฐานอยบน



‘ความสมพนธในระยะยาวตามลำาดบชนสงตำาและตามความผกพนสวนตวในการ

ไวเนอเชอใจกนและในการใหความอปถมภ’ แตอยางใด ทวานาจะเปนผลมาจาก

การทบรษทขนาดใหญตองการถายโอนการผลตสวนใหญไปยงบรษทขนาดเลก

ทใช ‘แรงงานราคาถกและมอยเปนจำานวนมาก’ ความสมพนธในลกษณะดงกลาว

ซงยงคงดำารงอยตอไปในชวงหลงสงครามเปนผลมาจากนโยบายทเกดจากความ

จงใจของรฐบาลและผลประโยชนตางตอบแทนสำาหรบทงสองฝาย (eccleston

1989: Ch. 2 and 4; Francks 1999: 252)

ดวยเหตนจงเหนไดชดวาชาตนยมทางดานเศรษฐกจ (economic nationalism)

ซงไดแตงองคทรงเครองในรปของภาษาในลทธขงจอ/ชนโตในเรองความจงรก

ภกดทมตอครอบครว/รฐนน เปนพลงขบเคลอนของรฐทมงมนในการพฒนาของ

ประเทศญปน ซงใหความสำาคญกบยทธศาสตรสองทศทางในการสรางอดมการณ

และในการปฏรปสงคมใหดขนเพอใหบรรลเปาหมายของการทำาใหสงคมมความ

ทนสมย แลวรฐญปนจะบรหารจดการอยางไรเพอดำารงความสบเนองตอไปในชวง

หลงสงครามโลกครงทสอง?

คำาตอบอยทเหตผลสำาคญคอสภาพทางภมการเมองระหวางประเทศ (in-

ternational geopolitics) อนเปนผลของสงครามเยน เมอสงครามโลกยตลง

ประเทศญปนไดตกอยภายใตการยดครองของมหาอำานาจพนธมตรทนำาโดย

ประเทศสหรฐอเมรกา จากการบบบงคบใหรฐบาลของประเทศญปนตองยอมรบ

รฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยทประเทศสหรฐอเมรกาเปนผเขยนให กองกำาลง

ของประเทศสหรฐอเมรกาทเขามายดครองไดรเรมโครงการปฏรปทตองการใหม

การเปลยนแปลงอยางพลกผนโดยเนนเรองการทบทงกองทพ การกระจายอำานาจ

และการสรางประชาธปไตยใหกบระบอบการปกครองของประเทศญปน อยางไรก

ด นอกเหนอจากการสลายกำาลงของกองทพแลว โครงการนกไดถกยกเลกไปใน

ทสดภายใตสถานการณสงครามเยน นโยบายตางประเทศอนใหมทใหความสำาคญ

เรงดวนกบการเสรมความแขงแกรงใหกบประเทศญปนเพอปองกนลทธคอมมวนสต

ในเอเชย ไดทำาใหประเทศสหรฐอเมรกาตองกระทำา ‘สงทตรงกนขาม’ กบทเคย


ประกาศเอาไว โดยถาไมลมเลกกลดระดบความเขมขนของโครงการปฏรปทได

เรมเอาไวในตอนแรก ผลทตามมากคอ ระบบราชการไดถกทำาใหเขมแขงมากขน

โดยใหขาราชการทเคยทำางานในชวงกอนสงครามจำานวน 80% ทำางานตอไปทงๆ ท

ขาราชการเหลานแทบทงหมดไดเคยทำางานในหนวยงานทเปนเสมอน ‘เครองจกร

สงคราม’ ของประเทศญปน ขาราชการทยงคงทำางานอยใน MITI ไดรบอนญาต

ใหมเสรภาพทจะยกเครองไคเรตส (keiretsu) ขนมาใหมจากไซบตส (zaibatsu)

ทเคยดำาเนนกจการอยในชวงสงคราม

การสลายความเขมแขงของขบวนการแรงงานทขยายตวมากขนและไดรบการ

สนบสนนจากพรรคคอมมวนสตญปน (Japan Communist Party/JCP)10 เปนผล

ทเกดขนตามมาทมความสำาคญอยางมากของการพลกผนดานนโยบายดงกลาวซง

ทำาใหเศรษฐกจการเมองของประเทศญปนยงคงเดนหนาตอไปเชนเดม การสลาย

ความเขมแขงของขบวนการแรงงานสามารถดำาเนนไปไดดวยการสนบสนนอยาง

เปดเผยของกองกำาลงยดครองของประเทศสหรฐอเมรกา โดยการใชยทธวธตางๆ

จำานวนมากไมวาเปนการไลคนงานออกจากงาน การกลนกลายใหมาเปนพวก และ

การเราระดมทางดานวฒนธรรม (Eccleston 1989: 69-85) เพอทำาใหขบวนการ

แรงงานแตกสลายเปนเสยงๆ รฐไดใชวธการบบบงคบใหคนงานทงหลายเขารวม

ในสหภาพวสาหกจ (enterprise unions) สวนคนงานคนใดทยงคงมทาทแขงกราว

10 พรรคคอมมวนสตญปน (Japan Communist Party / JCP) ไดถกจดตงขนในปค.ศ. 1922 ดวยการสนบสนนของโซเวยตในอดต แตเพงเปนพรรคการเมองทถกกฎหมายเมอปค.ศ. 1945 พรรค JCP ไดคะแนนเสยงถง 10% ในการเลอกตงเมอปค.ศ.1946 เนองจากพรรค JCP มแนวทางการตอสทแขงกราวรนแรงและมความขดแยงเกดขนภายในพรรคจงทำาใหแตกแยกออกเปนกลมทสนบสนนโซเวยต และกลมทสนบสนนจน พรรค JCP ไดกำาจดทงสองกลมนออกไปจากพรรคในชวงครสตทศวรรษ 1960 และเรมลดคลายทาททแขงกราวลง เมอพรรค JCP มสมาชกมากขนและไดรบความนยมมากขน พวกทมหวกาวหนาไดโจมตวาพรรค JCP มแนวโนมทจะเปลยนจดยนไปในแนวอนรกษนยมมากขน สมาชกหลายคนไดหนไปเขารวมกบพรรคทมแนวทางสงคมนยม จากการลมสลายพรรคคอมมวนสตโซเวยต พรรค JCP สญเสยทนงถง 10 ทนงจากจำานวนทงหมดทเคยได 26 ทนงในสภาผแทนราษฎรหรอสภาลาง สมาชกหลายคนไดหนไปเขารวมกบพรรคทมแนวทางสงคมนยม จากการลมสลายพรรคคอมมวนสตโซเวยต พรรค JCP สญเสยทนงถง 10 ทนงจากจำานวนทงหมดทเคยได 26 ทนง แตตอมากไดจำานวนทนงทเสยไปคนมาในการเลอกตงเมอปค.ศ. 1996 เมอผเลอกตงทนยมฝายซายไดเลกการใหการสนบสนนแกพรรคสงคมนยม (Socialist Party) รวมถงผทเคยใหการสนบสนนพรรค LDP ไดแสดงความไมพอใจแลวหนมาเทคะแนนเสยงเลอกตงใหกบพรรค JCP ในการเลอกตงในชวงปค.ศ. 2003-2005 พรรค JCP ไดรบเลอกตงใหมทนงในทงสภาลางและสภาสงของรฐสภาไดเอต



กไดถกตตราวา ถาไมเปนผสนบสนนลทธคอมมวนสตซงมงบนทอนเสถยรภาพ

ของประเทศญปน กเปนผทรยศตอชาตญปนโดยถกลางสมองใหหลงใหลคานยม

แบบปจเจกของตะวนตก (Clark 1979: 175) เพอเปนการตบรางวลใหแกคน

งานทเขารวมในสหภาพวสาหกจ ฝายบรหารของโรงงานกจะตอเวลาการจางงาน

ใหเปนตลอดชวตและเพมคาจางใหตามอาวโสตามหลกเมตตาธรรมของลทธ

ขงจอ ยงไปกวานน ขณะทสทธพเศษของฝายบรหารไดรบการปกปองคมครอง

อยางจรงจง การดำาเนนการตางๆไดถกนำามาใช ไมวาจะเปนการตดสนใจรวมกน

ของกลม ความรบผดชอบรวมกนของกลม และการลดชองวางความแตกตางดาน

สถานภาพระหวางฝายบรหารกบฝายคนงานลง (Yoshihara 1994: 151) รฐ

ไดเขามาชวยเสรมแรงใหกบการใชวฒนธรรมสรางความชอบธรรมใหกบความ

สมานฉนทของกลมดวยการสถาปนาศนยเพมผลตภาพแหงประเทศญปน (Japan

Productivity Centre) ในปค.ศ. 1955 โดยศนยนทำาหนาทสรางความเปนสถาบน

ใหกบการปรกษาหารอรวมกนระหวางฝายบรหารกบฝายแรงงาน รวมตลอดถง

การนำาเอาวธการรวมกนแกไขปญหาและการควบคมคณภาพมาใช

ชวงเวลาของ ‘เสรนยมแบบอำานาจนยม’ (authoritarian liberalism)

(Kabashima 1993) ซงสนสดลงเมอตนครสตทศวรรษ 1960 และมลกษณะของ การ

เผชญหนากนทางดานอดมการณอยางรนแรง ไดคอยๆแปรสภาพกลายเปนภม

หลงทางการเมอง เมอชนชนนำาททำาหนาทปกครองไดใหความสำาคญตอการเตบโต

ทางเศรษฐกจ จากการทโครงสรางอำานาจตงแตชวงกอนสงครามยงคงปรากฏอย

เชนเดม เศรษฐกจการเมองของประเทศญปนในชวงหลงสงครามยงคงถกครอบงำา

โดยสามเหลยมเหลก (iron triangle) ซงประกอบดวยพรรคการเมองททำาหนาท

ปกครอง (พรรค LDP ทไดถกสถาปนาขนมาในปค.ศ. 1955) ระบบราชการ และ

กลมธรกจขนาดใหญ ดวยเหตน ‘ความสมพนธแบบภาครฐ-สงคมทปราศจาก


แรงงาน’ (‘corporatism without labour’) 11 จงเปนสารตถะของ ‘แนวทาง ‘อำานาจ

นยมแบบออน’ (‘soft authoritarian’) ในการบรหารจดการเศรษฐกจของประเทศ

ญปนในยคหลงสงคราม (Pempel and Tsunekawa 1979; Johnson 1982)

• ประเทศเก�หลใตและประเทศไตหวน: ทนนยมแชโบล versus

ทนนยมครอบครว

(South Korea and Taiwan: Chaebol capitalism versus family capitalism)

ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนเคยเปนอาณานคมของประเทศ

ญปนเปนเวลาถง 35 ปและ 50 ปตามลำาดบ กอนททงสองประเทศนจะไดรบ

เอกราชพรอมกนในปค.ศ. 1945 ดวยเหตนปรากฏการณการพฒนาของทงสอง

ประเทศนจงไดรบอทธพลอยางลกซงจากประเทศญปน ทงสองประเทศนไมไดม

ทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณเชนเดยวกบประเทศญปน แตกลบประสบความ

สำาเรจในการพฒนาเศรษฐกจอยางรวดเรวพอๆกนในชวงเวลาเพยงสองทศวรรษ

ในชวงปลายครสตทศวรรษ 1980 ทงประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน รวมทง

ประเทศญปนไดกลายเปนผลงทนจากตางชาตรายใหญในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

นบตงแตครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา ประชาธปไตยในทงสองประเทศนไดรบ

การลงหลกปกฐานอยางมนคง12 ในชวงตนครสตศตวรรษท 21 ประเทศเกาหลใต

เปนประเทศทสงสนคาออกมากทสดเปนอนดบท 7 ของโลก และประเทศไตหวน

อยในอนดบท 14 ขณะทมาตรฐานชวตของประชาชนในทงสองประเทศนอยใน

ระดบใกลเคยงกบชาตอตสาหกรรมตะวนตก อยางไรกด สถานการณของประเทศ

11 แนวการวเคราะหรฐแบบภาครฐ-สงคม (corporatism) นน เปนความพยายามทจะศกษารฐในประเทศโลกทสามอกแนวหนงทใหความสนใจกบรฐและความสมพนธระหวางรฐกบกลมพลงตางๆในสงคม (state-group relationship) ภายใตระบบทเรยกวา ‘รฐแบบภาครฐ-สงคม’ นน รฐจะทำาหนาทหลกในการควบคม กำากบดแล ชนำา และปกปองบรรดากลมผลประโยชนตางๆทเขามามสวนสมพนธกบรฐ โดยการใหอภสทธผกขาดทำากจการอยางใดอยางหนงทสงผลใหผลประโยชนของกลมเหลานไดรบการดแลคมครองจากรฐมากกวากลมอนๆ ฉะนน ความสมพนธในรฐแบบภาครฐ-สงคม จงเปนความสมพนธในแนวตง (ระหวางรฐกบกลม) มากกวาความสมพนธในแนวราบ (กลมกบกลม) ทงนเพอปองกนการรวมตวของกลมพลงตางๆในสงคม อนจะนำาไปสการทาทายอำานาจรฐในทสดได เมอเปนเชนน รฐแบบภาครฐ-สงคมจงมลกษณะทเรยกวา ‘รฐสกรรม’ (active/activist state) คอเปนผกำาหนดบทบาทหนาท และขอบเขตอำานาจของกลมพลงตางๆในสงคมทรฐควบคม และรฐทำาหนาทเปนเสมอนตวแทนให โดยรฐเปนผสรางความชอบธรรมใหกบผลประโยชนของกลมตางๆทเขามาผกพนกบรฐในรปของกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ รวมถงการวางแผนและการอำานวยความสะดวกตางๆของระบบราชการตอกลมเหลาน อานรายละเอยดไดใน เอนก (2539; บทนำา)

12 อานรายละเอยดในเชษฐา (2551)



ทแตกตางกนไดทำาใหการพฒนาเศรษฐกจของทงสองสงคมนประสบความสำาเรจ

ภายใตบรบททางสถาบนทแตกตางกน

ระบอบททำาใหเกดการพฒนาอตสาหกรรมในทงสองสงคมนเปน ‘อำานาจ

นยมแบบแขง’ (‘hard authoritarian’) ไมแตกตางจากประเทศญปนชวงกอน

สงคราม ในประเทศเกาหลใต ชวงเวลาทอยภายใตระบอบทเปนประชาธปไตย

แตในนาม (ค.ศ.1945-1961) ไดเกดความปนปวนทางเศรษฐกจและความไร

เสถยรภาพทางการเมอง และระบอบนไดถกโคนลมโดยการรฐประหารของทหาร

ภายใตการนำาของนายพลปารก จง ฮ (General Park Chung Hee) ในปค.ศ. 1961

การพฒนาเศรษฐกจไดเรมตนขนภายใตการปกครองแบบกงทหาร (quasi-military)

ของนายพลปารก ซงในทสดกพบกาลอวสานเมอนายพลคนนถกลอบสงหารเมอ

ปค.ศ. 1979 แผนการระยะ 5 ปสองแผน (ค.ศ. 1962-1966 และค.ศ. 1967-1971)

ซงไดเรมขบเคลอนประเทศเกาหลใตไปสการเปนประเทศอตสาหกรรมทสงสนคา

ออกเปนหลก (export-oriented industrialisation / EOI) ไดวางรากฐานใหกบ

ความกาวหนาทางเศรษฐกจของประเทศ ในประเทศไตหวน การพฒนาเศรษฐกจ

ทอยภายใตการผกขาดความรบชอบของพรรคชาตนยม (Nationalist Party)

หรอพรรคกกมนตง (KMT (Kuomintang) ซงเปนชอยอในภาษาจน) ซงสมาชก

พรรคลวนลภยมาจากจนแผนดนใหญเมอปค.ศ. 1949 ภายหลงความพายแพ

ของพรรคทมตอพรรคคอมมวนสตจน (Chinese Communist Party / CCP) ใน

สงครามกลางเมอง ระบอบการปกครองในประเทศไตหวนเปนกงระบอบเลนน

(quasi-Leninist) เนองจากพรรค KMT ไดเขามาควบคมทกๆระดบของหนวย

งานของรฐบาลและของกองทพดวยการสถาปนาหนวยงานกลางของพรรคขนมา

ภายใตกฎอยการศกซงไดถกนำามาใชในการปกครองประเทศจนถงปค.ศ. 1986

กลไกทใชความหฤโหดของพรรค KMT ไดไลลาสงหารบรรดาผทกระดางกระเดอง

ทางการเมองและไดออกคำาสงหามการดำาเนนกจกรรมใดๆ ทงของพรรคการเมอง

อนๆ และของสมาคมทประชาชนจดตงขนมาเองแตไมยอมสวามภกดตอพรรค

KMT พรอมๆ กบไดจดตงสมาคมทดำาเนนงานโดยพรรค KMT เพอใชเปนเครองมอ


ทงในการแทรกแซงเขาไปในสงคมและในการกลนกลายองคการตางๆในสงคมให

เขามาอยภายใตการควบคม

อยางไรกด ความสามารถดานโครงสรางพนฐานของรฐในการเขามาม

บทบาทนำาทางดานเศรษฐกจในทงสองสงคมนไดถกวางรากฐานในชวงทตกเปน

อาณานคมภายใตการปกครองของประเทศญปน การใชวธการแบบทหารในการ

ปกครองอาณานคมของประเทศญปนดวยการใหความสำาคญกบลำาดบชนสงตำา

ของความสมพนธ ระเบยบวนยและประสทธภาพ (hierarchy, discipline and ef-

ficiency) นนหมายความวาทงสองสงคมนไดรบสบทอดมรดกระบบราชการทม

ประสทธภาพสำาหรบการพฒนาประเทศในชวงหลงสงคราม (Amsden 1985;

Cumings 1987) นอกจากนน การปฏรปทดน (land reform) ทประเทศญปน

ใหการสนบสนนในทงสองสงคมนยงชวยสรางความเขมแขงใหกบรฐอกดวย

เนองจากการแปรสภาพระบบเกษตรกรรมใหกลายเปนการถอครองทดนเพาะ

ปลกขนาดเลก ไดนำาไปสการบดสลายชนชนขนนางศกดนาซงหลายตอหลายครง

แสดงทาทเปนปฏปกษขดขวางการพฒนาไปสการเปนสงคมอตสาหกรรมใน

ประเทศกำาลงพฒนาทงหลาย

เชนเดยวกบประเทศญปนในสมยเมอจ เจตจำานงทางการเมอง (political will)

ในการพฒนาเศรษฐกจในทงสองสงคมนมาจากแรงจงใจในเรองของ ‘วกฤตการณ

เพอความอยรอด’ (the ‘crisis of survival’) ซงเกดจากการผสมผสานกนของทง

วกฤตการณทางการเมองภายในประเทศและ ‘เหตการณทสรางความหวาดวตก

จากภายนอกประเทศ’ เมอสงครามโลกครงทสองยตลง ประเทศเกาหลไดถกแบง

แยกดนแดนออกเปน 2 สวนตามแนวเสนขนานท 38 โดยเกาหลฝายเหนอไดถก

ยดครองโดยคอมมวนสตโซเวยต และเกาหลฝายใตไดถกยดครองโดยทนนยม

อเมรกน การเกดขนของสงครามเยนไดทำาใหการแบงแยกนมความเปนสถาบน

ชดเจน ในปค.ศ. 1950 ประเทศเกาหลใตไดถกรกรานโดยประเทศเกาหลเหนอ

ซงเปนการจดชนวนใหเกดสงครามเกาหล (Korean War) เปนเวลานานถง 3 ป

ในระหวางสงครามน การใหความชวยเหลอโดยเฉพาะดานทหารขนานใหญของ



ประเทศสหรฐอเมรกานบวามความสำาคญอยางยงตอความอยรอดของประเทศ

เกาหลใต (Cheng and Kim 1994) จนกระทงเมอปลายครสตทศวรรษ 1950

ความชวยเหลอจากประเทศสหรฐอเมรกาไดกลายเปนแหลงทมาหลกของการ

ลงทนของประเทศเกาหลใต

เมอนายพลปารกไดกาวขนสอำานาจในปค.ศ. 1961 เขาตองเผชญหนากบ

ปญหาเรงดวนทสำาคญยง 2 ประการ ปญหาประการแรกคอความจำาเปนทจะตอง

ขจดปญหาเรองความชอบธรรม (legitimacy) และการขาดการสนบสนนจากสงคม

สวนปญหาประการทสองกคอการทประเทศสหรฐอมรกาตองถอนความชวยเหลอ

ทางดานเศรษฐกจในเวลาไมชากเรวขณะทประเทศเกาหลใตยงคงลาหลงประเทศ

เกาหลเหนอโดยเฉพาะรายไดตอหวของคนในประเทศ ความสามารถในการผลต

ในภาคอตสาหกรรม และความเขมแขงทางดานทหาร ความรสกอนแรงกลาใน

เรองความเปราะบางของชาตและของระบอบการปกครองไดผลกดนใหรฐบาล

ตองเขามารบภาระของขาตทงหมดดวยการ ‘ระดมสรรพกำาลงดานอตสาหกรรม

เพอทำาสงครามการพฒนาแขงขนกบประเทศเกาหลเหนอ’ (Burmeister 1990:

202) ‘การสรางชาตดวยการสงออกสนคา’ (‘nation building through exports’)

ไดกลายเปนหลกการชนำาของระบอบปารก (Park regime) ซงไดดำาเนนยทธศาสตรของ

‘การบงคบใหมการขยายตว’ (‘forced expansion’) ของสนคาสงออกและการ

ลงทนเพอเรงรด ‘การเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจไมวาจะตองแลกดวยอะไรกตาม’

(‘growth at any cost’) (Song 1990: 90, 91)

ประสบการณของประเทศไตหวนกมลกษณะทแทบจะไมแตกตางกน ยกเวน

แตเพยงวาพรรค KMT ไมมเวลามามวลองเลนกบประชาธปไตยหลงจากการ

หนจากจนแผนดนใหญมาอยทไตหวน จนกระทงเมอตนครสตทศวรรษ 1960

การพฒนาอตสาหกรรมไดถกปลกเราขนมาจากความปรารถนาของพรรค KMT

ทจะกลบไปยดคนจนแผนดนใหญดวยกำาลงทหาร สงท เกดขนตามมากคอ

อตสาหกรรมหนกทรฐเปนเจาของไดถกกำาหนดใหมความสำาคญเปนอนดบแรกตอ

การพฒนา การทประเทศจนเขาไปเกยวของในสงครามเกาหลนน ไดทำาใหประเทศ


ไตหวน–ซงกไมแตกตางไปจากประเทศเกาหลใต-ไดรบความชวยเหลอทางดาน

เศรษฐกจและทางดานทหารจากประเทศสหรฐอเมรกา อยางไรกด เหตการณ

ทไดสรางความตนตระหนกอยางยงไดเกดขนในปค.ศ. 1963 เมอประเทศ

สหรฐอเมรกาไดประกาศเจตนารมณทจะยตความชวยเหลอแกประเทศไตหวนใน

ปค.ศ. 1965 เหตการณนไดบบบงคบใหประธานาธบดเจยง ไค-เชค (Chiang

Kai-shek) ตองรบเรงเปลยนลำาดบความเรงดวนของยทธศาสตร ‘จากการรณรงค

ทางทหารตอตานแผนดนใหญไปเปนการสรางความเปนอสระทางเศรษฐกจของ

ประเทศไตหวน’ (Johnson 1987: 155) ผลกคอ สภาวาดวยความชวยเหลอของ

ประเทศสหรฐอเมรกา (Council on the United States Aid) ไดถกยบโดยทนทและ

เปลยนเปนสภาเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (Council for

Economic Cooperation and Development / CECD) ซงรบผดชอบพนธกจในการ

กำาหนดนโยบายและการประสานงานดานนโยบายอนเปนบทบาททแทบจะไมแตก

ตางไปจาก MITI ของประเทศญปนและคณะกรรมการดานการวางแผนเศรษฐกจ

(Economic Planning Board / EPB) ของประเทศเกาหลใต

อยางไรกด สถานการณทเปนลกษณะเฉพาะของแตละชาตทำาใหการกำาหนด

ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจทแตกตางกน ในประเทศเกาหลใต รฐไดใหการ

สนบสนนกลมธรกจขนาดใหญตามแบบอยางของประเทศญปนทมชอเรยกใน

ภาษาเกาหลวาแชโบล (chaebol)13 และรฐยงไดใหความชวยเหลอแกกลมธรกจ

ขนาดใหญเหลานเตบใหญขยายตวจนกลายเปนกระดกสนหลงของเศรษฐกจของ

ประเทศเกาหลใต ความสมพนธอนแนบแนนระหวางรฐบาลกบภาคธรกจวางอย

บนพนฐานของการทรฐจดสรรเครดตธนาคารใหกบอตสาหกรรมทมความสำาคญ

ทางดานยทธศาสตรเพอแลกเปลยนกบการทแชโบลยอมดำาเนนการใหเหนไปตาม

เปาหมายทถกกำาหนดเอาไวกอนแลวโดยรฐ (Amsden 1989: 14) ตลอดชวงเวลา

ทปารกปกครองประเทศ การกำาหนดนโยบายดานอตสาหกรรมมลกษณะรวมศนย

อยางยง คณะกรรมการดานการวางแผนเศรษฐกจ หรอ EPB ไดถกกำาหนดใหรบ

13 ดเชงอรรถท 4



ผดชอบโดยตรงตอตวประธานาธบด ทำานองเดยวกน หลายครงทเดยวทการนำา

นโยบายไปปฏบตไดถกตรวจสอบควบคมอยางเครงครดมากจนบางครงถงขนม

การใชตำารวจลบ นกธรกจคนใดทหลบเลยงหรอปฏเสธการชนำาของรฐกจะถกขมข

คกคามวาจะถกรบสนทรพยหรอถกลงโทษ (Weiss 1995: 175) ผประกอบการ

คนใดทไดรบเงนอดหนนชวยเหลอจากรฐแตกลบประสบความลมเหลวในการ

ดำาเนนธรกจของตนอาจจะถกลงโทษคมขง (Gibney 1992: 57) กวาน เอส คม

(Kwan S. Kim 1997: 95) ชใหเหนวาการทภาคธรกจของประเทศเกาหลใตตอง

พงพงเครดตธนาคารทรฐเปนผควบคมอยางมากโดยมจำานวนมากถง 2 ใน 3 ของ

เงนหมนเวยนของบรษททผลตสนคาอตสาหกรรมนน นบไดวาเปนโยบายทรฐ

จงใจกำาหนดขนมาเพอทำาใหภาคธรกจเอกชนอยในสถานะทออนแอจนไมสามารถ

มอำานาจตอรองใด ๆ กบรฐได

ระบอบกกมนตง (KMT regime) ในประเทศไตหวนไดดำาเนนแนวทาง

ในการแทรกแซงทแตกตางกนออกไป ซงเหตผลสำาคญนาจะอยทมรดกทาง

ประวตศาสตรของการแตกแยกทางการเมอง (political schism) ระหวางสมาชก

พรรค KMT ซงเปน ‘ชาวจนแผนดนใหญ’ (the ‘mainlanders) ทไดอพยพมา

อยในไตหวนเมอปค.ศ. 1949 และ ‘ชาวจนไตหวน’ (the ‘Taiwanese’) ซงเปน

คนพนเมองสวนใหญทไดอพยพ (มาจากประเทศจนเชนกน) เขามาตงรกรากใน

ไตหวนเมอประมาณ 300 ปกอนหนา การกดปราบอยางหฤโหดท KMT กระทำา

ตอชาวพนเมองไตหวนทนททเทาของพวกเขาไดเหยยบยำาลงบนแผนดนไตหวนม

ผลทำาใหเกดการแบงแยกการทำางานในสงคมทฝงรากลกตามแบบอยางทเกดขน

ในประเทศมาเลเชยระหวางคนในชมชนสองชมชนซงดำารงอยจนกระทงถงครสต

ทศวรรษ 1980 สงทเกดขนนเปนการจดวางอยางใจเพอใหชาวจนทมาจากแผน

ดนใหญผกขาดตำาแหนงตางๆในรฐบาลและในวสาหกจขนาดใหญของรฐ ขณะท

ชาวไตหวนสวนใหญทเปนชาวพนเมองมเสรภาพในระดบหนงในการดำาเนนธรกจ

ของตนเอง ผลทตามมากคอเศรษฐกจแบบคขนาน (dual economy) ไดกอตวขน

มาในลกษณะทบรรดาบรษทขนาดใหญทรฐเปนเจาของมบทบาทครอบงำาภาคสวน


ทมความสำาคญอยางยงในระบบเศรษฐกจของประเทศ สวนวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดเลก (SMEs) แบบครอบครวของชาวไตหวนมบทบาทสำาคญในภาคการ

สงออก (Gold 1986; Tien 1989) ความรวมมอกนในขอบเขตทจำากดระหวาง

รฐบาลกบภาคธรกจยงชวยปองกนมใหบรษทใหญๆในภาคธรกจเอกชนเตบใหญ

ขยายตวได (Fields 1995) เมอเปรยบเทยบกบประเทศเกาหลใตแลว โครงสราง

เศรษฐกจแบบคขนานและความสมพนธดานการเงนทมชองวางอยางมากระหวาง

รฐบาลกบภาคธรกจเอกชนของประเทศไตหวน ไดมสวนทำาใหรฐบาลดำาเนนการ

อยางลาชาในการสนบสนนใหมการเปลยนแปลงเชงโครงสรางขนในภาคธรกจ

เอกชน (Chu 1986: 667)

นโยบายดานการลงทนโดยตรงของตางชาตหรอ FDI เปนอกประเดนหนง

ททำาใหประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนมความแตกตางกน แมวาทงสอง

ประเทศนไมไดพงพง FDI ในฐานะเปนเครองมอสำาคญของการสรางความเปน

สงคมอตสาหกรรม อยางไรกด การวางขอจำากดตางๆใหกบบรษทตางชาตทงหลาย

ทเขามาลงทนโดยตรงในระบบเศรษฐกจของทงสองประเทศมสาเหตมาจาก

ขอพจารณาทางการเมองทแตกตางกน สำาหรบประเทศเกาหลใต จากการม

ประวตศาสตรของการเปนศนยกลางของความเปนปฏปกษกนของมหาอำานาจใน

ภมภาคอยางประเทศจน ประเทศญปนและประเทศรสเซย และความเจบปวดอน

เนองมาจากการถกปกครองอยางโหดเหยมในฐานะอาณานคมของประเทศญปน

ความเปนเอกราชของชาตจงมความสำาคญเหนอสงอนใด เมอเปนเชนน ระบอบ

การปกครองของนายพลปารกจงไมสงเสรมการเขามาลงทนของตางชาตหรอ

FDI โดยเฉพาะของประเทศญปน ในฐานะแหลงทมาของทงทนและเทคโนโลย

ทกาวหนาทงนเพอตองการหลกเลยงการตองพงพงอทธพลของตางชาตอยางเตมท

ดงนน รฐจงไดหนไปใชวธการอนๆในการเพมทนอยางเชนการกยมเงนจาก

องคการระหวางประเทศและภาคธรกจการคา รวมตลอดถงการเขาถงเทคโนโลย

ทกาวหนาในรปของการอนญาตใหเขามาดำาเนนการผลต สำาหรบบรษทตางชาตเหลาน

ซงไดรบอนญาตใหเขามาประกอบการภายในประเทศเกาหลใต มาตรฐานตางๆ

ทางดานเทคโนโลยและการสงสนคาออกจะถกควบคมอยางเครงครด



สถานการณในประเทศไตหวนมความราบรนนอยกวามาก จากการสญเสยทนง

ของตนในองคการสหประชาชาต (UN) ใหกบประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

(People’s Republic of China / PRC) ในปค.ศ. 1971 ระบอบ KMT ของประเทศ

ไตหวนไดดำาเนนนโยบายอยางเปนทางการในการกระตนมการเขามาลงทนโดยตรง

ของตางชาต (FDI) ในฐานะเปนวธการหลกเลยงการถกกดแยกใหโดดเดยวในเวท

ระหวางประเทศ แมวารฐจะใหนำาหนกกบเรองน แตรฐกยงไดดำาเนนการควบคม

อยางเขมงวดตอกระบวนการดงกลาวเพอสรางหลกประกนวาบรรษททกระจาย

การผลตไปยงชาตตางๆ (MNCs) จะยนยอมทำาตามนโยบายตางๆ ของชาตตาม

ลำาดบของความเรงดวน ในการใหการยอมรบโครงสรางเหลาน ลำาดบความเรงดวน

อนแรกๆ อยทบรษททยนยอมจะถายโอนเทคโนโลยให บรษททผลตสนคาออก

และบรษททสงเสรมความเชอมโยงดานเศรษฐกจกบเศรษฐกจทองถนอยางเชน

การซอวตถดบทใชในการผลตจากผผลตภายในประเทศ ผลทเกดขนตามมากคอ

การลงทนโดยตรงของตางชาต (FDI) ในชวงครงแรกของครสตทศวรรษ 1980

เพมขนเปน 2% ของ GDP ของประเทศไตหวน และ 25.6%ของการสงออกทงหมด

ซงมจำานวนมากกวาในประเทศเกาหลใตเลกนอย (Purcell 1987: 81) อยางไรกด

ตงแตปลายครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา ทงประเทศเกาหลใตและประเทศ

ไตหวนไดเปดเสรใหกบนโยบายดานการลงทนของตางชาต (FDI) โดยไดเรมม

ตางชาตเขามาลงทนมากขนนบตงแตนนเรอยมา (Ramstetter 1998: 197-200)

เชนเดยวกบประเทศญปนสมยเมอจ รฐของทงสองประเทศนไดใชลทธขงจอ

เพอสรางความชอบธรรมใหกบการเขามาแทรกแซงตลาดแรงงานในลกษณะกด

บงคบ โดยเฉพาะการนำาคำาสอนของลทธขงจอไปใชในการปลกฝงความรกชาตใน

ฐานะเปนเครองมอปลกระดมคนงานใหทำางานหนกเพอชาต อยางไรกด สงทอย

เบองหลงการนำาคำาสอนของลทธขงจอทคนทวไปรจกคนเคยกนเปนอยางดไปใชก

คอแนวทางในการทำาใหคนงานอยในโอวาทเพราะคนเหลานเปนแรงงานราคาถก

สำาหรบการพฒนาอตสาหกรรม


หลายตอหลายครงทเดยวทประเทศเกาหลใตไดถกมองวาเปนสงคมท

เครงครดลทธขงจอมากทสดในเอเชยตะวนออก (K. S. Kim 1997: 100) แต

สงทยอนแยงกนกคอประเทศเกาหลใตมขบวนการแรงงานทใชความรนแรงมาก

ทสดในเอเชยตะวนออกดวย การตอตานและการกอความไมสงบของขบวนการ

แรงงานไดปรากฏใหเหนทวไปในยคของการเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจอยาง

รวดเรวของประเทศเกาหลใต ซงมผลทำาใหระบบเศรษฐกจของประเทศนไมม

เสถยรภาพอนเนองมาจากการเมองมากทสดในเอเชยตะวนออก เหตผลสำาคญ

สำาหรบเรองนอยทการใชวธการอนแสนหฤโหดของรฐบาลทหารชดแลวชดเลา

เพอกดปราบขบวนการแรงงาน ภายใตระบอบของนายพลปารกและระบอบของ

นายพลชน ด ฮวาน (Chun Doo Hwan) ทายาทของเขา [ชน ด ฮวานไดกาวขน

สอำานาจดวยการทำารฐประหารอกครงหนงในปค.ศ. 1981 และไดปกครอง

ประเทศจนถงปค.ศ. 1987] สหภาพแรงงานไดถกสงหามดำาเนนกจกรรมและ

บรรดาคนงานนกเคลอนไหวนอกจากจะถกกดปราบอยางรนแรงแลว ยงถกตาม

ขมขรงควานเพอใหอยในโอวาทอยางตอเนองอกดวย (Lie 1991: 71) คนงาน

ทงหลายทำางานกระจกตวอยโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญทมระบบการบรหาร

จดการแบบกงทหาร (quasi-military) ซงสถานการณแบบนโดยตวของมนเอง

นนเออตอการกอตวของสหภาพแรงงานทใชความรนแรงโดยคนงานเหลานได

ถกบบบงคบใหทำางานเปนระยะเวลายาวนานทสดในโลกกลาวคอตองทำางานเปน

เวลานานถง 60 ชวโมงตอสปดาหตามมาตรฐานของประเทศน ทวาทงสภาพการ

ทำางานและสภาพความเปนอยกลบถกกดใหอยตำากวามาตรฐานใหมากทสดเทาท

จะเปนไปได นอกจากนนบรรดาคนงานเกาหลยงไดรบความเจบปวดอนเนองมา

จากการกระจายรายไดทมความเหลอมลำาอยางมากทสดในบรรดาประเทศเสอ

เศรษฐกจของภมภาคเอเชยตะวนออก การปรบปรงมาตรฐานความเปนอยโดย

ทวไปสวนใหญเปนผลของการเตบใหญขยายตวทางเศรษฐกจมากกวาทจะมาจาก

การมอบสวสดการใหแกสงคมโดยรฐบาลททำาตวดจบดาแตอยางใด ซงมลกษณะ

แตกตางจากในประเทศสงคโปรและประเทศไตหวน (Castells 1992) ดวยเหตน



ระบอบทกดบงคบและขดรดมากทสดไดนำาไปสการกอตวของขบวนการแรงงานท

เคลอนไหวดวยการใชความรนแรงมากทสดในเอเชยตะวนออกทงๆ ทมการอางวา

ไดนำาหลกจรยธรรมความปรองดองของลทธขงจอมาใชกตาม

ขณะทประเทศเกาหลใตมรฐทหฤโหดและขดรด ประเทศไตหวนกลบผสมผสาน

วธการตางๆเขาดวยกนในการจดการกบแรงงานไมวาจะเปนการกดปราบ การ

ดงเขามาเปนพวกและการใหความคมครองดจบดาแกบรษททอยใตอาณต นอก

เหนอจากการใชกำาลงปราบปรามแลว องคกรแรงงานทงหลายทอยภายใตอปถมภ

ของพรรค KMT ไดรบการสนบสนนอยางจรงจงในฐานะเปนวธการในการปทาง

ไปสพฒนาการของสหภาพแรงงานทเปนอสระ การดงแรงงานเขามาเปนพวก

ยงเปนการสรางหลกประกนใหกบการเฝาจบตาดการทำากจกรรมของคนงานทง

หลายอยางใกลชดอกดวย ขณะเดยวกนนอกเหนอจากการใหความชวยเหลอ

ดานสขภาวะแกคนงานทงหลายในภาคธรกจเอกชนแลว รฐยงไดออกกฎหมายท

กำาหนดใหนายจางตองใหผลประโยชนเกยวการจางงานจำานวนหนงแกลกจางซง

ครอบคลมเรองการเสยชวต การบาดเจบพการ เงนชวยเหลอเมอสนสดการจางงาน

และเมอเกษยณอาย รฐในประเทศไตหวนซงทำาตวไมตางไปจากพอทคอยดแลลก

เชนน เปนผลของความมงมาดปรารถนาของพรรค KMT ทจะสรางความชอบธรรม

ทางการเมองใหกบตนใน ‘บานหลงใหม’ โดยไมตองแบมอขอความชวยเหลอจาก

ภายนอก เพอหลกเลยงมใหเกดหายนะทางการเมองเหมอนอยางทตนเองเคยได

รบเมอครงยงอยบนแผนดนใหญ ดวยเหตน การผสมผสานการกลนกลายทางการ

เมองเพอดงมาเปนพวกและการออกกฎหมายทำาใหเกดการเปลยนแปลงขนใน

สงคม รวมตลอดถงการเตบใหญขยายตวอยางรวดเรวและการกระจายรายไดอยาง

เปนธรรมเขาดวยกน ไดทำาใหความสมพนธดานแรงงานโดยเฉพาะ และการพฒนา

เศรษฐกจโดยทวไปในประเทศไตหวนเปนไปอยางสงบราบรนมากกวาในประเทศ

เกาหลใต


• ประเทศสงคโปร: ทนนยมข�มช�ต (Singapore: transnational capitalism)

ประเทศสงคโปรประสบความสำาเรจในการพฒนาดานเศรษฐกจในระดบ

นาพอใจเชนเดยวกบประเทศไตหวนและประเทศเกาหลใต แมจะไมดมากไป

กวากตาม ภายในเวลาสองทศวรรษ ประเทศสงคโปรไดแปรสภาพตวเองจาก

หมบานประมงทอตคดทรพยากรไปสการเปนมหานครแหงการเงน คนสงคโปร

ในปจจบนมความสขอนเนองมาจากการมมาตรฐานชวตสงกวาคนอกเปนจำานวน

มากในตะวนตกโดยเฉพาะในประเทศองกฤษซงเคยเปนผปกครองตนในฐานะเจา

อาณานคม อยางไรกด สงทไมเหมอนกบประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนก

คอ ประเทศสงคโปรไมไดมเสนทางเดนไปสการสรางการเมองแบบประชาธปไตย

อยางเตมท พรรค PAP (People’s Action Party) ทปกครองประเทศตามแนวทาง

ของพรรคแบบ เลนน (Leninist-style)14 ไดครองอำานาจเรอยมาตงแตปค.ศ.

1959 หลงจากทประเทศสงคโปรไดกลายเปนรฐอสระภายใตเครอจกรภพของ

องกฤษเพยง 1 ป ความสามารถของประเทศสงคโปรในการสบทอดลทธพฒนา

นยมแบบอำานาจนยม (authoritarian developmentalism) เอาไวอยางตอเนอง

ไดชวยใหผนำาทางการเมองและทางความคดสามารถออกมาเดนนำาหนาโจมต

วฒนธรรม ‘ตะวนตก’ เพอใหหนมาสนบสนนคณคา ‘แบบเอเชย’ (‘Asian’ values)

และตวแบบการพฒนา ‘แบบเอเชย’ (‘Asian’ model of development)

ประเทศสงคโปรนาจะเปนประเทศทไมใชคอมมวนสตเพยงประเทศเดยว

ซงนโยบายของรฐในการจดระเบยบและปลกฝงคานยมและทศนคตใหกบคนใน

สงคมอยางถวนทวและเขมขน มความสำาคญอยางยงตอการขบเคลอนไปสการ

พฒนาเศรษฐกจทรฐชนำาควบคม (Fong et al. 1989; Chua 1995) ขณะทการ

ดำาเนนการดงกลาวนมสาเหตมาจากบาดแผลทางจตใจทไดรบจากประสบการณ

การกอตงประเทศของสงคโปร ทวาตลอดชวงเวลาหลายปทผานมา ประสบการณ

อนนโดยตวมนเองไดถกอดฉดฝงลกเขาไปในจตใจของคนสงคโปรทกคนอนเปน

ผลมาจากการรณรงคทางการเมองอยางตอเนองในเรอง ‘ความอยรอดของชาต’

14 อานรายละเอยดไดในเชษฐา 2552



(‘national survival) ของพรรค PAP ทคมอำานาจรฐ (Chan 1971; 1993) การ

ขบเคลอนทางดานวฒนธรรมไดกลายเปนอาวธอนทรงพลงของรฐภายใตอำานาจ

ของพรรค PAP ทมงสถาปนาเอกลกษณของชาตขนมาใหไดในสงคมพหชาตพนธ

(multi-ethnic society) ซงประกอบดวยคนจน (จำานวน 75% ของประชากร

ทงหมด) คนมาเลย (15%) คนอนเดย (7%) และกลมชาตพนธอนๆ (3%)

ทนททประเทศสงคโปรไดรบเอกราชในปค.ศ. 1965 ความเปนชาตจำาเปน

ตอง ถกทำาใหเปนเอกภาพภายใตความรสกรวมกนโดยเรงดวน นนคอการปลก

สำานกอนลกซงในเรองการผนกกำาลงความสามารถเพอความอยรอด จากการถก

ตดแยกออกจากผนแผนดนของประเทศมาเลเชยซงนอกจากจะอดมสมบรณดวย

ทรพยากรแลวยงเปนตลาดสนคาของประเทศสงคโปรอกดวย ทำาใหผนำาของพรรค

PAP มความเชอวาตนเทานนทจะตองเขามารบผดชอบสงคมทกำาลงถกวกฤต

หลายๆ ดานรมเรา ไมวาจะเปนการวางงานในอตราสง การเพมจำานวนประชากร

อยางรวดเรว สขภาวะและสภาพบานเรอนทอยในระดบตำา รวมตลอดถงประเทศ

เพอนบานทแสดงความเปนศตรออกมาใหเหนอนเนองมาจากความหวาดระแวง

เกยวกบความผกพนทอาจจะเกดขนระหวางชาวจนในประเทศกบประเทศจน

คอมมวนสต ยงไปกวานน คนพลดถนทเขามาอาศยอยในประเทศสงคโปรกแทบ

จะไมมความสำานกผกพนทางการเมองกบชาตทตนเขามาอาศยแหงใหมน คน

เหลานยงคงมความผกพนอยางแนนเหนยวกบบานเกดเมองนอนของตนมากกวา

ทจะมกบประเทศสงคโปร เมอตองเผชญหนากบสถานการณอนหนกหนวงรนแรง

มากเชนน รฐบาลของพรรค PAP ไดดำาเนนการอยางรวดเรวในการสถาปนา

‘อดมการณแหงความอยรอด’ (‘ideology of survival’) ขนมาบนพนฐานของ

ความเชอในเรอง ‘สงคมทถกจดระเบยบอยางเครงครด’ (‘tightly organised society)

เปาหมายของอดมการณอนนกคอการพฒนาดานเศรษฐกจบนพนฐานของระเบยบวนย

และการยอมพลกายพลใจเพอชาต

ประชาธปไตยแบบรฐสภา (parliamentary democracy) อนเปนมรดกของ

การปกครองอาณานคมของประเทศองกฤษไดถกตดแตงแปลงเปลยนดวยขออาง


เพอความเปนเอกภาคของชาต การกระทำาใดทถกมองวาจะนำาไปสผลประโยชน

‘เฉพาะกลม’ ไมวาจะเปนผลประโยชนบนพนฐานของเชอชาตหรอชนชน เปน

สงทผดกฎหมายทนท จงไมนาแปลกแตอยางใดทการขาดเสรภาพทางการเมอง

และเสรภาพทางสงคมเปนเวลานานหลายปตดตอกนไดชวยใหพรรค PAP ท

ครองอำานาจรฐสามารถชนะการเลอกตง และสามารถผลกดนใหมการดำาเนนการ

ตามแนวคดการพฒนาเศรษฐกจผานความพยายามรวมกนทงสงคม เชนเดยวกบ

ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน การพฒนาเศรษฐกจในประเทศสงคโปรได

ถกขบเคลอนโดยรฐบาลอำานาจนยม

วนยของผใชแรงงานเปนองคประกอบสำาคญยงอนหนงของ ‘สงคมทถก

จดระเบยบอยางเครงครด’ (‘tightly organised society) ภายใตการปกครอง

ของพรรค PAP สหภาพแรงงานทงหลายไดถกกฎหมายกำาหนดใหทำาตามสงท

นายล กวน ยว (Lee Kuan Yew) นายกรฐมนตรคนแรกของประเทศทอยใน

ตำาแหนงตงแตปค.ศ. 1959-1990 พรำาเรยกรอง นนคอ ‘ใหการสนบสนน

แกทงฝายบรหารของสถานประกอบการและรฐบาลในการดำาเนนความพยายาม

รวมกนเพอปลดปลอยศกยภาพของพวกเราออกมาใหเปนพลงอยางเตมท’ (Rodan

1989) แมวาอำานาจของสหภาพแรงงานในประเดนเรองคาจางและสภาพการทำางาน

ไดถกจำากดอยางรนแรงโดยกฎหมาย แตระบอบของพรรค PAP กไดหนไปใช

คำาสอนในลทธขงจอเพอปลกเราใหเกดวฒนธรรมของความไวเนอเชอใจและ

ความรวมมอกนขนมาระหวางคนงาน นายจาง และรฐ ยงไปกวานน สถาบนท

รองรบระบบไตรภาค (tripartite institutions) นอยางสภาคาจางแหงชาต (National

Wages Council) และคณะกรรมการวาดวยผลตภาพ (Committee on Productivity)

กไดถกจดตงขนมาเพอเปาหมายน เมอสหภาพแรงงานขยายตวและมพลงมากขน

สหภาพแรงานเหลานนจะถกตดออกจากการเปนสมาชกของสถาบนไตรภาค

ดงกลาว และถกแทนทดวยสมาชกใหมทเปนสหภาพของบรษทขนาดเลกและม

ระบบการบรหารจดการแบบญปน จรยธรรมของ ‘การทำางานเปนทม’ ตามแบบ

การบรหารของประเทศญปนยงไดรบการสนบสนนอยางจรงจงโดยสถาบนตางๆ



อยางคณะกรรมการควบคมคณภาพและคณะทำางานดานการปรบปรงการทำางาน

เปนตน (Rodan 1989: 161-165)

ในชวงปแรกๆ ของการเรงรดพฒนาดานอตสาหกรรมโดยเฉพาะใน

ครสตทศวรรษ 1960 และครสตทศวรรษ 1970 รฐทอยภายใตอำานาจของพรรค

PAP ไดกระตนสำานกทไมซบซอนในเรอง ‘ปจเจกบคคลนยม’ (individualism)

โดยกระตนใหประชากรทอพยพเขามาอยในประเทศสงคโปรทำางานอยางหนก

เพอตวเองและความอยรอดทางดานเศรษฐกจของชาตกจะเปนผลตามมาใน

ทสด แนวคดปจเจกบคคลนยมยงมสวนชวยเสรมความพยายามของรฐบาลใน

การสถาปนาระบบราชการทมประสทธภาพและมคณธรรมซงจะใหรางวลความ

กาวหนาแกปจเจกบคคลทมสตปญญาและความพยายาม อยางไรกตาม นบ

ตงแตครสตทศวรรษ 1980 เปนตนมา การขยายวงกวางของลทธบรโภคนยม

(consumerism) และการแสดงความคดเหนทางการเมองในสงคมไดนำาไปส

‘ความจงใจหลงลมสงทไดเคยประกาศใหการสนบสนนเอาไวในสวนของรฐบาล

ของพรรค PAP โดยออกมาวพากษวจารณแนวคดปจเจกบคคลนยม’ แลวหนไป

สนบสนนคณคาแบบขงจอ/แบบเอเชยในเรองสำานกของการรวมกลม (collectivism)

(Chua 1995: 26-27) การขบเคลอนทางดานวฒนธรรมในประเทศสงคโปรก

ไมไดแตกตางไปจากในประเทศญปน ประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวนในแง

ของการถกกำาหนดใหเปนเครองมอทางการเมองเพอใชกบคนทงประเทศ

การสยบคนงานใหอยภายใตอำานาจไดทำาใหประเทศสงคโปรอยในสถานะทด

สำาหรบการพฒนาอตสาหกรรมทเนนการสงออก (export-oriented industrialization/

EOI) โดยใชการลงทนโดยตรงของตางชาต หรอ FDI เปนเครองมอสำาคญ ซง

เปนยทธศาสตรทแตกตางจากประเทศเกาหลใตและประเทศไตหวน และมความ

เหมาะสมกบความจำาเปนของประเทศสงคโปรทมประชากรจำานวนไมมากและขาด

ทงทนและผประกอบการภายในประเทศ อยางไรกด ตวรฐเองกมบทบาทหลก

ในการสรางแรงจงใจและเสนอลทางใหกบทนอตสาหกรรมตางชาตเพอเขามา

‘บกเบก’ กจการอตสาหกรรม การเปนฝายรเรมในดานตางๆครอบคลมเรองของ


การสรางโครงสรางพนฐานทางดานกายภาพ อยางเชนการขนสงและการสอสาร

การสรางเขตอตสาหกรรม (ลกษณะคลายกบ EPZs หรอเขตผลตสนคาสงออก)

ซงเปนศนยรวมสงอำานวยความสะดวกทไมตองใชตนทนทสงมากนก รวมตลอด

ถงมาตรการจงใจตางๆ ทางดานการเงน การสงเสรมดานการศกษาและการเคหะ

โดยรฐถอไดวาเปนการจดหาโครงสรางพนฐานทางดานสงคมทลอใจบรรษทท

เขาไปลงทนในประเทศตางๆ (MNCs) คณะกรรมการดานการพฒนาเศรษฐกจ

หรอ EDB (Economic Development Board) ซงมชอเรยกเลนๆวา ‘เจาพอแหง

บรรษทขามชาต’ (the ‘multinational corporate godfather’) ทำาหนาทรบผดชอบ

การประสานงานความรเรมดานนโยบายตางๆทงหมดโดยมเปาหมายทจะดงดด

การเขามาลงทนโดยตรงของตางชาต (FDI) (Gayle 1989: 66) ในครสตทศวรรษ

1970 MNCs ไดจางแรงงานจำานวนเกอบครงหนงของแรงงานทงประเทศให

ทำางานให และสามารถผลตสนคาจำานวนมากถง 60% ของสนคาทผลตไดทง

ประเทศ และสามารถสงสนคาออกไปมากถง 84% จากจำานวนสนคาอตสาหกรรม

สงออกทงหมดของประเทศ (Yoshihara 1976)

นอกจาก MINCs แลว รฐของประเทศสงคโปรเปนตวขบเคลอนหลกดาน

เศรษฐกจ โดยรฐเปนผกำาหนดกรอบการเขามามสวนรวมในระบบเศรษฐกจ

ของประเทศใหกบภาคเอกชนโดยเฉพาะการควบคมอตสาหกรรมหลกๆและ

ทรพยากรดานการเงนอยางเชนโครงการประกนสงคมตามกฎหมาย กองทนสง

เสรมการลงทนสวนกลาง (CPF / Central Provident Fund) และธนาคารออมสน

แหงการไปรษณย (Post Office Savings Bank) บรษททงหลายทมความเกยวโยง

กบรฐบาลหรอ GLCs (government-linked companies) ไดเขาไปลงทนรวมกบ

MNCs และการดำาเนนการในรปแบบนไมเพยงอำานวยความสะดวกใหแกการไหล

เวยนของทนทมาจากการลงทนโดยตรงของตางชาตเทานน ทวายงทำาใหเกดการ

แปรสภาพเชงโครงสรางของภาคอตสาหกรรมการผลตจากการผลตทใชแรงงาน

จำานวนมากและไรทกษะ ไปสการผลตทใชเทคโนโลยทกาวหนาและใชแรงงานท

ทกษะสง



ความสำาคญลำาดบตนทใหกบทนอตสาหกรรมตางชาตและพนธมตรทาง

ดานยทธศาสตรระหวาง GLCs และ MNCs รวมตลอดถงการเขามาบทบาทอยาง

มากของรฐทางดานเศรษฐกจและการเมอง สงผลใหบรษทของคนในชาตไดถก

ลดความสำาคญลงเนองจากบรษทเหลานตองพงพงรฐในการทำาสญญาทางดาน

ธรกจซงมเปาหมายทจะดงนายทนทองถนใหเขามาอยในเศรษฐกจการเมองท

พรรค PAP ครอบงำา (Rodan 1997: 160) จดยนของรฐบาลทเนนการตอตาน

คอรปชน ซงสวนหนงเปนมรดกของการเคยตกเปนอาณานคมของประเทศองกฤษ

และอกสวนหนงเปนผลของการนำาเอาหลกเกณฑเรองผลประโยชนไปบงคบใชกบ

วสาหกจของรฐนน มบทบาทสำาคญยงในธำารงไวซงอำานาจนำา (hegemony) ของ

พรรค PAP ในระบบเศรษฐกจการเมองของประเทศสงคโปรตลอดมาจนถงใน

ปจจบน

4. บทสรป ในบทความน ผเขยนไดนำาเอาประเดนเรองการกอตวของรฐทมงมนใน

การพฒนาในประเทศญปนและในประเทศ NICs ของภมภาคเอเชยแปซฟกมา

พจารณาจากทงมมมองดานประวตศาสตรและมมมองดานระหวางประเทศ การ

วเคราะหเชงเปรยบเทยบของเราไดเผยใหเหนรปแบบอนเปนลกษณะทมรวมกน

ของการสรางชาตดวยการพฒนาเศรษฐกจ ในระบบเศรษฐกจของทง 4 ประเทศ

ทกลาวถงในบทความน จะเหนวาการเมองวาดวยความอยรอดสามารถดำาเนนไป

ไดดวยการทรฐสงเสรมวฒนธรรมแบบขงจอ โดยทวฒนธรรมดงกลาวทำาหนาท

เปนอดมการณทมอำานาจนำาในการสรางความชอบธรรมใหกบสงคมทกำาลง

ทะยานไปสการเปนสงคมอตสาหกรรม การกำาหนดนโยบายและการนำานโยบาย

ไปปฏบตไดถกทำาใหมความชอบธรรมดวยการเลอกใชคานยมแบบขงจอ ไมวา

จะเปนคณธรรมในระบบราชการ และในสหภาพวสาหกจ รวมตลอดถงการทำาให

แรงงานอยภายใตอำานาจรฐและฝายบรหารของภาคธรกจเอกชน ขณะเดยวกนรฐ

ทมงมนในการพฒนาของทง 4 ประเทศยงแสดงใหเหนความแตกตางกนของการ


ออกแบบสถาบนทเกยวกบความสมพนธระหวางรฐบาลกบภาคธรกจ ตงแตการม

ความสมพนธกนอยางแนบแนนในกรณของประเทศญปนและประเทศเกาหลใต

ไปจนถงความสมพนธ ‘แบบเยนชา’ ในกรณของประเทศไตหวน และการครอบงำา

กระฎมพทองถนโดยรฐแตเพยงฝายเดยวในกรณของประเทศสงคโปร การจดการ

กบตลาดแรงงานกมความแตกตางกนดวยเชนกน ขณะทประเทศญปน ประเทศไตหวน

และประเทศสงคโปรลวนใชวธการอปถมภทงโดยรฐและโดยผประกอบการ

รวมตลอดถงการกดปราบอยางรนแรงเพอสลายพลงของแรงงาน ประเทศเกาหลใต

กลบใชวธการกดบงคบและปราบปรามอยางหฤโหดเพอทำาใหแรงงานมวนยและ

อยในโอวาท กลาวโดยสรป ประวตศาสตรและการเมองอนมลกษณะเฉพาะของรฐ

ทมงมนในการพฒนาของแตละประเทศไดหลอหลอมใหเกดรปแบบของทนนยม

แบบขงจอทเปนลกษณะเฉพาะของตนขนมา



บรรณ�นกรม

ค, ฮาเกน. แรงง�นเก�หล: วฒนธรรมและก�รเมองว�ดวยก�รกอตวท�งชนชน.

แปลโดยธญลกษณ เหลอวสทธ. กรงเทพฯ : สำานกพมพวภาษา, 2552.

เชษฐา พวงหตถ. ทำ�คว�มเข�ใจก�รพฒน�ผ�นขอถกเถยงท�งทฤษฎ. เอกสาร

อานประกอบการบรรยายวชา 435278 Politics and Government of Devel-

oping Countries ภาคการศกษา 2/2550 ภาควชาสงคมศาสตร คณะอกษร

ศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, 2550.

. ก�รพฒน�ก�รเมองในไตหวน, เก�หลใต และไทย: ชยชนะ

ของก�รสร�งประช�ธปไตย? / Political development in Taiwan, South

Korea and Thailand: The triumph of democratisation? บทความนำาเสนอ

ในโครงการประชมวชาการเรองเอเชยตะวนออกศกษา จดโดยคณะอกษร

ศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร นครปฐม ณ

โรงแรมรอยลรเวอร กรงเทพฯ เมอวนท 25 พฤศจกายน 2551.

. รฐทมงมนในก�รพฒน�กบก�รพฒน�ในภมภ�คเอเชยแปซฟก

/ The developmental state and the development in Asia Pacific. เอกสาร

อานประกอบการบรรยายรายวชา 450263 Economy and Politics of Asia

ภาคการศกษา 2/2552 หลกสตรเอเชยศกษา คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลย

ศลปากร,2552.

ผาสก พงษไพจตร. พฒน�ก�รอตส�หกรรมและพฒน�ก�รเศรษฐกจ

ประสบก�รณของเก�หลใต บร�ซล ไทย. กรงเทพฯ : โครงการตำาราลำาดบท 27

ศนยบรการเอกสารวชาการ คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541.

เอนก เหลาธรรมทศน. มองเศรษฐกจไทยผ�นก�รเคลอนไหวของสม�คมธรกจ.

เรยบเรยงเปนไทยโดย สายทพย สคตพนธ. กรงเทพฯ : โครงการจดพมพ

คบไฟ, 2539.


Alagappa, M. (ed.). Political Legitimacy in Southeast Asia: The Quest for

Moral Authority. Stanford, CA : Stanford University Press, 1995.

Amsden, A.H. ‘The state and Taiwan’s economic development’, in Evans,

P., Reuschemeyer, D. and Skocpol, T. (eds), Bringing the State Back In,

Cambridge: Cambridge University Press, 1985.

. Asia’s Next Giant: South Korea and Late Industrialisation.

New York : Oxford University Press, 1989.

Appelbaum, R. P. and Henderson, J. (eds). States and Development in the

Asian Pacific Rim. London : Sage Publications, 1992.

Berger, M. T. The Battle for Asia: From decolonization and globalization.

London and New York : RoutledgeCurzon, 2004.

Berger, M. T. and Borer, D. A. (eds). The Rise of East Asia. London :

Routledge, 1997.

Borthwick, M. (ed.). Pacific Century: The Emergence of Modern Pacific Asia.

Boulder, CO : Westview Press, 1992.

Burmeister, L. I. ‘State, industrialization and agricultural policy in Korea’,

Development and Change 21(2): 1990, 197-223.

Castells, M. ‘Four Asian Tigers with a dragon head: A comparative analysis

of the state, economy and society in the Asian Pacific rim’, in Appelbaum,

R. P. and Henderson, J. (eds). States and Development in the Asian Pacific

Rim. London : Sage Publications, 1992.

Chan, H. C. Singapore: The Politics of Survival 1965-1967. Oxford :

Oxford University Press, 1971.

. ‘Singapore: Coping with vulnerability’, in Morley, J. W. (ed.).

Driven by Growth: Political Change in the Asia Pacific Region. New York

: M. E. Sharpe, 1993.



Cheng, T. ‘Democratising the quasi-Leninist regime in Taiwan’, World Politics

41: 1989, 471-99.

Cheng, T. and Kim, E. M. ‘Making democracy: Generalising the South Korean

case’, in Friedman, E. (ed.). The Politics of Democratization: Generalizing

East Asian Experiences. Boulder, CO : Westview Press, 1994.

Choi, J. J. ‘Political cleavages in South Korea’, in Koo, H. (ed). State and Society in

Contemporary Korea. Ithaca, NY : Cornell University Press, 1993.

. ‘Taiwan: a fragmented “middle” class in the making’, in

Robison, R. and Goodman, D.S.G. (eds) The New Rich in Asia: Mobile

phones, McDonald’s and middle-class revolution, London and New York:

Routledge, 1996.

Chu, Y. ‘State structure and economic adjustment of East Asian newly industrialising

countries’, International Organization 43: 1989, 647-672.

Chua, B. -H. Communitarian Ideology and Democracy in Singapore. London

: Routledge.

Clark, R. The Japanese Company. New Haven, CT : York University Press,

1995.

Cumings, B. ‘The origins and development of the Northeast Asian political

economy: Industrial sectors, product cycles, and the political consequences’,

in Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.

Ithaca, NY ; Cornell university Press, 1987.

Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.


Dore, R. Taking Japan Seriously: A Confucian Perspective on Leading

Economic Issues. London : Athlone Press, 1987.


Eccleston, B. Taking Japan Seriously: A Confucian Perspective on Leading

Economic Issues. London : Athlone Press, 1989.

Ethridge, M. E. and Handelman, H. Politics in a Changing World: A Comparative

Introduction to Political Science. 4th Edition. Belmont, CA : Thompson

Wadsworth, 2008.

Evans, P., Reuschemeyer, D. and Skocpol, T. (eds). Bringing the State Back

In, Cambridge: Cambridge University Press, 1985.

Fields, K. J. Enterprise and the State in Korea and Taiwan. Ithaca, NY :

Cornell University Press, 1995.

. ‘KMT, Inc.: liberalization, democratization, and the future of

politics in business’, in Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia.

London and New York : Routledge, 2002.

Fong, P. E., Tan, C. H. and Chen, S. M. ‘The management of people’, in

Sandhu, K. S. and Wheatley, P. (eds). Management of Success: The

Moulding of Modern Singapore. Singapore : Institute of Southeast Asian

Studies, 1989.

Francks, P. Japanese Economics Development: Theory and Practice. London

: Routledge, 1999.

Friedman, E. (ed.). The Politics of Democratization: Generalizing East Asian

Experiences. Boulder, CO : Westview Press, 1994.

Fukui, H. ‘The Japanese state and economic development: A profile of a

nationalist-paternalist capitalist state’, in Appelbaum, R. P. and Henderson,

J. (eds). States and Development in the Asian Pacific Rim. London : Sage, 1992.

Garon, S. The State and Labour in Modern Japan. Berkeley : University of

California Press,1987

Gayle, D. J. ‘Singaporean market socialism: Some implications for development

theory’, International Journal of Social Economics 15(7): 1989, 53-75.



Gerlach, M. L. Alliance Capitalism: The Social Organization of Japanese

Business. Berkeley, CA : University of California Press, 1992.

Gibney, F. Korea’s Quiet Revolution: From Garrison State to Democracy.

New York : Walker and Co, 1992.

Gluck, C. Japan’s Modern Myth: Ideology in the Late Meiji Period. Princeton,

NJ : Princeton University Press, 1985.

Gold, T. B. State and Society in the Taiwan Miracle. Armonk, NY : M. E.

Sharpe, 1986.

Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia. London and New York :

Routledge, 2002.

Greenhalgh, S. ‘Families and networks in Taiwan’s economic development’,

in Winckler, E. A. and Greenhalgh, S.(eds). Contending Approaches to

Political Economy of Taiwan. Armonk, NY : M. E. Sharpe, 1988.

Haggard, S. and Low, L. ‘State, politics, and business in Singapore’, in

Gomez, E. T. (ed). Political Business in East Asia. London and New York

: Routledge, 2002.

Hamilton, G. and Biggart, N. W. ‘Market, culture and authority: A comparative

analysis of management and organization in East Asia’, American Journal

of Sociology 94: 1988, 552-594.

Islam, I. and Chowdhury, A. Asia-Pacific Economies: A Survey. London :

Routledge, 1997.

Johnson, C. MITI and the Japanese Miracle: The Growth of Industrial Policy

1925-1975. Stanford, CA : Stanford University Press, 1982.

. ‘Political Institutions and economic performance: The

government-business relationship in Japan, South Korea and Taiwan’,

in Deyo, F. (ed.). The Political Economy of the New Asian Industrialism.



. ‘Social values and the theory of late economic development in

East Asia’, in Johnson, C. (ed.). Japan: Who Governs? New York : W. W.

Norton & Co, 1995.

. ‘Comparative capitalism: The Japanese differences’, in

Johnson, C. (ed.). Japan: Who Governs? New York : W. W. Norton & Co, 1995.

Kabashima, I. ‘Japan: There may be a choice’, in Morley, J. W. (ed). Driven

by Growth: Political change in the Asia Pacific Region. New York : M. E.

Sharpe, 1993.

Khong, C. O. ‘Singapore: Political Legitimacy through managing conformity’,

in Alagappa, M. (ed.). Political Legitimacy in Southeast Asia: The Quest

for Moral Authority. Stanford, CA : Stanford University Press, 1995.

Kim, K.-R. ‘Divergent organizational paths of industrialization in East Asia’,

Asian Perspective 17: 1993, 105-35.

. The state and economic organization paths of industrialization

in East Asia’, Asian Perspective 17: 1994,105-135.

. ‘Family capitalism and corporate structure in South Korea’.

Korea Focus 6: 1998, 55-67.

Kim, K. S. ‘From neo-mercantilism to globalism: The changing role of the

state and South Korea’s economic prowess’, in Berger, M. T. and Borer,

D. A. (eds). The Rise of East Asia. London : Routledge,1997.

Kinzley, W. D. Industrial Harmony in Modern Japan: The Invention of a Tradi-

tion. London : Routledge, 1991.

Koo, H. (ed). State and Society in Contemporary Korea. Ithaca, NY: Cornell

University Press. 1993.

Koo, H. Korean Workers: The Culture and Politics of Class Formation. Ithaca,

NY: Cornell University Press, 2001.



Lam, D. and Clark, C. ‘The cultural roots of “Guerilla capitalism” in Taiwan’,

in Chan S., Clark, C. and Lam, D. (eds), 1998.

Lembruch, G. Schmitter, P. (eds). 1979. Trends Towards Corporatist

Intermediation. London : Sage.

Lie, J. ‘Review: Rethinking the “Miracle” –economic growth and political

struggles in South Korea’, Bulletin of Concerned Asian Scholars 23(4):

1991, 66-71.

McCormick, J. Comparative Politics in Transition. 6th edition. Boston, MA :

Wadsworth, 2007.

McVey, R. ‘The materialization of the Southeast Asian entrepreneur’, in

McVey, R. (ed.). Southeast Asian Capitalists. Ithaca, NY : Cornell University

Press, 1992.

Morishima, M. Why Has Japan Succeeded? Cambridge : Cambridge University

Press, 1982.

Morley, J. W. (ed). Driven by Growth: Political change in the Asia Pacific

Region. New York : M. E. Sharpe, 1993.

Onis, Z. ‘The logic of developmental state’, Comparative Politics 24 (October):

109-26, 1991.

Pempel, T. J. and Tsunekawa, K. ‘Corporatism without labour?: The Japanese

anomaly’, in Lembruch, G. Schmitter, P. (eds). Trends Towards Corporatist

Intermediation. London : Sage, 1979.

Purcell, R. P. (ed). The Newly Industrializing Countries in the World Economy.

Boulder, CO : Lynne Rienner, 1987.

Ramstetter, E. ‘Measuring the size of foreign multinationals in the Asia-Pacific’,

in Thompson, G. (ed). Economic Dynamism in the Asia-Pacific. London

: Routledge, 1998.


Redding, S. G. The Spirit of Chinese Capitalism. Berlin : Walter de Gruyter, 1990.

Regnier, P. Singapore: City-State in Southeast Asia (trans. Hurst, C.).

London : Hurst and Company, 1991.

Robison, R. and Goodman, D.S.G. (eds). The New Rich in Asia: Mobile

phones, McDonald’s and middle-class revolution, London and New York:

Routledge, 1996.

. The Political Economy of Singapore’s Industrialization: National

State and International Capital. London : Macmillan, 1989.

. ‘Singapore’s leadership transition: Erosion or refinement of

authoritarian rule?’, Bulletin of Concerned Asian Scholars 24(1): 1992,3-17.

. ‘Preserving the one-party state in contemporary Singapore’,

in Hewison, K., Robisn, R. and Rodan, G. (eds). Southeast Asia in the 1990s:

Authoritarian, democracy and capitalism. Australia : Allen & Unwin, 1993.

. ‘Singapore: Economic diversification and social division’, in

Rodan, G. Hewison, K. and Robison, R. (eds). The Political Economy of

South-East Asia: An Introduction. Oxford : Oxford University Press, 1997.

. Hewison, K. and Robison, R. (eds). The Political Economy of

South-East Asia: An Introduction. Oxford : Oxford University Press, 1997.

. (ed). The East Asian Region: Confucian Heritage and its

Modern Adaptation. Princeton, NJ : Princeton University Press, 1991.

. ‘The Confucian faces of capitalism’, in Borthwick, M. (ed.).

Pacific Century: The Emergence of Modern Pacific Asia. Boulder, CO :

Westview Press, 1992.

Sakakibara, E. Beyond Capitalism: The Japanese Model of Market Economics.

Lanham, MD : University Press, 1993.

Sandhu, K. S. and Wheatley, P. (eds). Management of Success: The Moulding of

Modern Singapore. Singapore : Institute of Southeast Asian Studies, 1989.



Schmidt, J. D. ‘Political business alliance: the role of the state and foreign and

domestic capital in economic development’, in Gomez, E. T. (ed). Political

Business in East Asia. London and New York : Routledge, 2002.

Song, B.-N. The Rise of the Korean Economy. Oxford : Oxford University Press, 1990.

Thompson, G. (ed). Economic Dynamism in the Asia-Pacific. London :

Routledge, 1998.

Tien, H. M. The Great Transition: Political and Social Change in the Republic

of China. Stanford, CA : Hoover Institution Press, 1989.

Vennewald, W. Technocrats in State Enterprise System in Singapore, Working

Paper No. 32, Asia Research Centre, Murdoch University, Perth, WA, 1994.

Wad, P. ‘The political business of development in South Korea, in Gomez, E. T.

(ed). Political Business in East Asia. London and New York : Routledge, 2002.

Wade, Governing the Market: Economic Theory and the Role of Government in

East Asian Industrialisation. Princeton, NY : Princeton University Press, 1990.

Weiss, L. ‘Government interdependence: Rethinking the government-business

relationship in East Asia’, The Pacific Review 8(4): 1995, 589-616.

Weiss, L. and Hobson, J. M. States and Economic Development: A Comparative

Historical Analysis. Cambridge : Polity Press, 1995.

Williams, D. Japan: Beyond the End of History. London : Routledge, 1994.

Winckler, E. A. and Greenhalgh, S.(eds). Contending Approaches to Political

Economy of Taiwan. Armonk, NY : M. E. Sharpe, 1988.

Yoshihara, K. Foreign Investment and Domestic Response. Singapore : Eastern

University Press, 1976.

. The Rise of Ersatz Capitalism in South-East Asia. Oxford :

Oxford University Press, 1988

. Japanese Economic Development. Oxford : Oxford University Press, 1994.

บทที่ - krirk universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2552/3/06.pdf · 2010-09-03 · 134...

Documents