เมื่อ “ฝาย”เป็นพิษ issue14.pdf ·...
TRANSCRIPT
เมอ“ฝาย”เปนพษ
หนา 4 “นำ” ถงวนทตองแยงชง…เพอใหพอใช เรยนกนมาตงแตเดกวาโลกประกอบดวยผนนำและผนดน ผนนำมอย 3 สวน ราว 75% ผนดนม 1 สวน ประมาณ 25% สมยเดก ครบอกวานำเปนทรพยากรธรรมชาตทเกดหมนเวยนไดเรอยๆ ใชยงไงกไมมวนหมด แตทกวนน มผคนในโลกเกอบ 1,400 ลานคน ขาดแคลน นำสะอาดเพอการบรโภค หนา 6 สรจต ชรเวทย ลกผชายแหงสายนำ หนา 11 ”KEEP THE WORLD” จาก “GOOD G” หนงสอและอลบมอารมณดจาก “กดจ” แมงนกเขยนรางวลลกโลกสเขยว
ปท 4 ฉบบท 14 ประจำเดอน เมษายน- มถนายน 2552
หนงสอพมพเพอเครอขายคนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม
ทบรรณาธการ บ
2
ทก ป ประชากรโลกมแนวโนมเพมขนเปนลำดบ จาก 3,000 ลานคน ในป 2504 เปน 4,000
ลานคน ในป 2518 เพมเปน 5,000 ลานคน ในป 2530 แลวไตขนมาเปน 6,300
ลานคน ในป 2546 ประมาณสบปขยบขนทละพนลานคน เฉพาะจนกบอนเดยเพยง 2 ประเทศ
เทานน กมประชากรประมาณ 1 ใน 3 ของประชากรโลกแลว (จนมประชากรมากเปน
อนดบหนง ประมาณ 1,281 ลานคน สวนอนเดยรองอนดบสอง มประมาณ 1,050 ลานคน สำหรบ
ประเทศไทย เปนอนดบท 19)
เมอสงคมโลกขบเคลอนดวยระบบบรโภคนยม จำนวนผคนมากอยางนจงหมายถงการกนการใช
ทรพยากรธรรมชาตทมหาศาล จนไมรจะประมาณการตวเลขไดอยางไรถก ทรพยากรทถกนำมาใช
อยางไมยงคด ไมมการทดแทน จนปรมาณลดลงอยางนาตกใจวาจะไมเหลอไวใหผคนรนลก
รนหลานไดใช และเกดผลกระทบแกสงแวดลอม อยางภาวะเรอนกระจกททำใหอณหภมโลกรอน
มากขน จนนำแขงทขวโลกละลายเยอะขน ทำใหนำจะทวมโลก ผคนทอยชายฝงจะจมนำกอนใคร
ในทางกลบกน ปรมาณนำจดบนผวโลกกลบเหลอไมพอใหใชอปโภคบรโภคในไมกสบปขางหนา
ม 5 ประเดนชวนคดในเรองน...คนลนโลกเปนประเดนแรก
สอง คอเมอคนในโลกเพมขนโดยอตราเฉลย สบป/พนลานคน ในไมชาอาหารจะไมพอ
สาม คอพชและสตวกำลงจะสญพนธไปเรอยๆ
ส ปาไมท ใหผลผลตตางๆ แกมวลมนษย และเปนแหลงดดเกบความชนใหแกโลก
ลดปรมาณลงอยางนาใจหาย
และหา อากาศทหอหมโลกเกดมลพษอยางสดจะบรรยาย
โลกควรจะหยดทำอะไรตอมอะไรทชอบเรยกกนวา “เจรญ” ไดหรอยง...นาจะหยดไดตงนานแลว
อยามวรอใหรฐบาลเรยกรอง หรอใหชาตมหาอำนาจมาบอกวาถงเวลาหยด สำรวจตวเองวา
“หยด” เปนหรอยง
หลายสบปมาน โลกเปนกงวลเรองผลกระทบดานสงแวดลอม อนมสาเหตมาจากคนเกดมากแลวกกนมากใชมาก
คณะทปรกษา : รศ.ดร.บญยงค เกศเทศ พงษศกด พยฆวเชยร นวต กองเพยร
ดร.สมศกด สขวงศ นพ.พลเดช ปนประทป สนตวภา พานชกล
วนชย ตนตวทยาพทกษ นรนศกด บญจนทร ดร.สงเกยรต ทานสมฤทธ สรญ รงคสร
ประเสรฐ สลลอำไพ อดม วเศษสาธร
บรรณาธการผพมพผโฆษณา : ศรสรางศ มาศศรกล
บรรณาธการ : พรวไล คารร
กองบรรณาธการ : อนวงศ แซตง สรญา ประทมวงษ
ชฎนลดา เวชกล สภาภรณ วรพรพรรณ ธรยทธ สายทอง จตระพ บวผน
วนเพญ เพชรคง วรมน วนนทศานต กลธดา พรยะพนธ
ขอบคณ : พๆ นองๆ ลง ปา แมใหญ พอใหญ ทงหลาย ผมจตอาสาชวยงานในนาม
“คณะทำงานภมภาค” รางวลลกโลกสเขยว ทกภาค นแหละเฟองสำคญทำให
หนงสอพมพนสำเรจลลวงทกเลม
ออกแบบและจดพมพ : บรษท โพสต-การด จำกด
จดทำโดย : คณะทำงานรางวลลกโลกสเขยว
บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900
โทร. 02-537-2146, 02-537-1831 โทรสาร 02-537-2184 • www.pttplc.com
คณะผจดทำ
อง คลมาล
เปนพษ เมอ “ฝาย” ในชวง 2-3 ปทผานมา การลงพนทของคณะทำงานภมภาคและคณะกรรมการคดเลอก “รางวลลกโลกสเขยว” เพอพจารณาผลงานนน ฝายชะลอนำดเหมอนจะเปนหนงในตวชวดกจกรรมของชาวบานทขาดไมได... เลกบาง ใหญบาง ฝายปน ฝายหน ฝายยางรถยนตกม สารพดรปแบบ
“การ สรางฝายโดยไมศกษาสภาพพนทอาจจะสงผลเสยตามมา อยาง
บานหนองขาหยาง ต.คลองตะเกา อ.ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา
เขาสรางฝายแบบกงถาวร แตสายนำมบรเวณมาก พอนำปาหลากผสมกบนำ
การเกษตร ฝายระบายนำไมทน ทำใหนำทวมพนทการเกษตร ประกอบพนทภาคกลาง-
ตะวนออกสวนใหญไมไดเปนปาซบนำเหมอนภาคเหนอและภาคใต ฝายจะทำหนาทและ
ใชงานในชวงฤดฝนเปนสวนใหญ” ธวช เกยรตเสร นกวชาการเผยแพรศนยศกษา
และพฒนาวนศาสตรชมชนท 2 จ.สระแกว ใหขอคดเปนการเรมตน
“บางครงฝายกกลายเปนแฟชน พอมงบประมาณลงมากทำฝายกนตะพด โดยไมได
ศกษาดสภาพพนทนนๆ วาเหมาะสมหรอไม ฝายกไมไดทำหนาทอยางทควร ชาวบานไม
เหนประโยชนของฝาย ไมเกดการเรยนร แลวกเงยบหายไปตามกระแส” สธดา แสงเพชร
ผประสานงานเครอขายการพฒนาและประชาสงคมจงหวดเพชรบร เตมความเหน
“ฝายททำแลวออกมาไมด เกดจากการทำทไมตรงวตถประสงค อยางฝายนำซบดนดำ
ทำแลวคนไดรบนอย ทำแลวไมคม ควรมการศกษากอนเหมอนในหลวงทานทำ อยางใน
เขตพนทสระบรเปนภเขาหนปน เกดจากภเขาไฟโบราณ พอเกดการแบงตว จะมโพรง
ใหญทจนำได และเกดเปนนำผด โดยรวม พนทแถบนบางจดกเหมาะกบการทำฝาย
แตหลายจดกไมเหมาะ เพราะมหนทเปนโพรงเยอะ” พระปรญญา สปรญโญ แหง
วดปาชมชน ต.เขานอย อ.ลำสนธ จ.ลพบร (พระปรญญา สปรญโญ รางวลลกโลกสเขยว
ครงท 8 ป 2549 ประเภทบคคล)
แลวการสรางฝายชะลอนำทถกตองควรเปนอยางไร?
ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำร อ.ดอยสะเกด
จ.เชยงใหม เปนจดหมายในการหาคำตอบของเราในครงน ดวยเสยงลำลอถงความลำ
ยทธในการสอนวชาสรางฝายใหกบหลายชมชน ไมวาจะไปชมชนไหน ตองไดฟงเรองราว
ของหวยฮองไครไมมากกนอย
2
ทบรรณาธการ บ บกระแส จ
3
ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ กอตงขนในป 2525
เมอพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดำรใหจดตง
ศนยศกษาการพฒนาขนทกภาค เพอเปนศนยรวมของการศกษา
คนควาดานตางๆ ในพนทชนบท ครอบคลมถงการทดลอง
การวจย การแกปญหา ตลอดจนเทคโนโลยทเหมาะสม รวมทง
การขยายผลไปสประชาชนดวยวธการอยางงาย ผานการสาธต
และการอบรมในรปแบบตางๆ เปนการทำหนาทในลกษณะ
“พพธภณฑธรรมชาตทมชวต”
“แนวทางการดำเนนงานของศนยศกษาพฒนาหวยฮองไคร
คอ ‘ตนทางปาไม ปลายทางประมง และระหวางทางเปน
เกษตรกรรมและทดน’ หมายถง ถาทรพยากรธรรมชาต
อดมสมบรณ การเกษตรระหวางทางกจะไดรบผลประโยชน
สวนการประมงกหมายถงการดำรงชวต เศรษฐกจในพนท
ตางๆ กจะอดมสมบรณไปดวย โดยทำการศกษาวจยมา
ตงแตป 2525 จนถงปจจบน” คณศรนทพย พรหมคำทพย
ฝายศกษาและพฒนาปาไม ศนยการศกษาการพฒนา
หวยฮองไครฯ กลาวถง
แนวพระราชดำรในการฟนฟพนทตนนำลำธารทนำมา
ทดลองทหวยฮองไครจะม 3 วธ คอ
1. การสงนำโดยระบบชลประทาน โดยการจดการคอ
ปลอยนำเขาไป
2. การสรางฝาย
3. การใชแมกไมพฒนาตามสนเขา
การสรางฝายเปนเครองมอหนงในสามวธในการฟนฟใน
พนท ในอดต ฝายคอภมปญญาชาวบานในพนทสง ททดนำ
สำหรบการทำนาขนบนได พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรง
นำแนวคดนมาปรบใชในการฟนฟพนทตนนำลำธาร การขยาย
ผลใชเวลาเกอบ 10 ป กวาจะมผลการศกษาออกมา และพอจะ
สรปรปแบบวาฝายชะลอนำททำกนในภาคเหนอม 2 รปแบบ
คอ ฝายตามหวไรปลายนำ เปนการยกระดบนำเพอใหไปตาม
หวไรปลายนาสำหรบใชในการเกษตร
“สำหรบฝายพระราชดำรนนจะใชในการฟนฟระบบนเวศ
ซงตองเหมาะสมกบภมประเทศนนๆ เพอทจะใหปาไมไดรบนำ
มากขน ดวยการชะลอใหนำไหลชาทสด” คณสรนทพย กลาว
ดวยเหตทฝายลกษณะนเกดในพนทสงของภาคเหนอซงม
ชาวไทยภเขาอาศยอยเปนจำนวนมาก ใครๆ กเลยเรยกกนวา
“ฝายแมว”
แลวการสรางฝายทถกตองควรเปนอยางไร?
“ฝายทถกตอง ในหลวงทรงพระราชดำรวา อนดบแรก-
ตองใชวสดทมในทองถน เปนภมปญญาของชาวบาน การทำ
ฝายเปนไปเพอชะลอการไหลของนำในปาใหนานทสดเพอชวย
ฟนฟระบบนเวศ สวนวสดทใชขนอยกบสภาพภมประเทศ จะ
ใชยางรถยนตกไมผดถาทำหนาทชะลอนำได เพยงแตดไม
คอยสวยเทานนแหละ สอง-ถาสรางฝายเพอการฟนฟ ตอง
สรางตงแตตนลำหวย หวยแขนง ชะลอใหไหลมาเรอยๆ”
คณสรนทพย กลาวตอ
หลายคนเคยวจารณวา ฝายปนจะกกตะกอนดนไมให
ไหลลงสเบองลาง และอาจทำใหระบบนเวศเปลยนแปลง
ขอน เจาหนาทศนยฯ หวยฮองไครอธบายวา ฝายปน
ถาวรสามารถทำได แตควรทำดานลางเพอกกเกบนำใหอยใน
พนทและใชประโยชนจากนำในจดนน ถาไปทำบนทสง การใช
ปนอาจกอใหเกดผลกระทบ
ทงนการสรางฝายชะลอนำอยางเดยว ไมสามารถฟนผน
ปาได ตองประกอบกบการทำแนวกนไฟเพอลดอตราเสยง
จากไฟไหม และรวมแรงรวมใจกนดแลรกษาปาดวย
สรางฝายผด...ฝายจะทำพษเอานะจะบอกให
ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำร มทงหมด 6 ศนย 1. ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนฯ อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา โทร. 038 599 009 2. ศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ อ.เมอง จ.นราธวาส โทร. 073 631 033-38
3. ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ อ.ทาใหม จ.จนทบร โทร. 039 369 217 4. ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ อ.เมอง จ.สกลนคร โทร. 042 747 458-9
5. ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม โทร. 053 389 240 6. ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ อ.ชะอำ จ.เพชรบร โทร. 032 471 110
ชมชนบานสามขา ต.หวเสอ อ.แมทะ จ.ลำปาง (เปน
ชมชนทมฝายสวยทสดในประเทศไทยกวาได) เจาของรางวล
ลกโลกสเขยว ครงท 10 ป 2551 ประเภทชมชน เปนอก
ชมชนหนงทไดไปดงานทศนยฯ หวยฮองไคร และไดนำความร
ประสบการณทไดมาปรบใชในพนท มการลองผดลองถกจน
ฝายสามารถทำหนาทไดอยางเตมท ทงฝายไม ฝายหน ฝายไสไก
ฯลฯ และยงตอยอดไปสการทองเทยวเชงอนรกษไดอกทางหนง
ทงน การสรางฝายชะลอนำแบงออกเปน 5 รปแบบตาม
หลกสตร “การขบเคลอนฝายตนนำลำธาร โดยการมสวน
รวมเพอการฟนฟนเวศลมนำ” โดยฝายศกษาและพฒนาปาไม
ศนยฯ หวยฮองไคร คอ
1. ฝายไม ม 2 รปแบบ
1.1 ฝายไมแนวเดยว กนรองหวยทมขนาดเลก สรางจากวสด
ทหาไดในทองถน เชน ไมไผ กงไม
1.2 ฝายไมแกนดน ฝายขนาดกลางกนรองหวยทมขนาด
ปานกลาง ทำแนวกนเปนกำแพง ตรงกลางอดดวยดน
สนแกนกวาง 1.5-2.0 เมตร
2. ฝายคอกหม ฝายไมแกนดนเรยงตอกน
3. ฝายหน ม 4 รปแบบ
3.1 ฝายหนเรยง ใชหนในลำหวยเรยงเปนชนๆ หนกอนใหญ
วางเปนฐาน
3.2 ฝายหนกอ ใชหน กรวดทราย กอดวยปนซเมนตเปน
สเหลยมคางหม และกอพนทายนำปองกนการกดเซาะฐาน
3.3 ฝายหนเรยงแกนดนหรอดนเหนยว โดยบดอดแกนดนให
แนนแลวใชหนทงขนาดกลางเรยงทบแกนดนใหเปนรป
ฝายทมลกษณะคลายหลงเตา จะมลกษณะกงถาวร
สามารถรองรบความแรงของนำในลำหวยทมความลาดชน
ปานกลางถงคอนขางสง
3.4 ฝายหนเรยงแกน โครงสรางเหลก ใชหน กรวด ทราย
กอสรางฝายบนฐานกวาง 1 เมตร กอคลายกำแพง
สเหลยมผนผาหนา 15 ซม. เปนฝายคอนกรตเสรมเหลก
ชนเดยว 12 มม. ฝงตวฐานฝายลงในลำหวย 0.80 เมตร
ตวฝายสงจากพนลำหวย 1-1.50 เมตร ชวงเปดเทากบ
กานความกวางกนลำหวย ฐานกวาง 1 เมตร ความลาด
ดานขาง 1 : 1.5 ปองกนหนาฝายโดยวางหนเรยงยาว
1 เมตร หนา 0.30 เมตร
4. ฝายคอนกรตเสรมเหลก มการออกแบบเฉพาะ มความ
แขงแรงทนทาน การดำเนนการกอสรางตองมขอ
พจารณาพเศษ เพราะเปนฝายทมคาใชจายสงกวา
ฝายอนๆ
5. ฝายประยกต ประยกตใชวสดอปกรณอน เชน ใชถงปย
บรรจดนกรวดในรองหวยแลวนำมาเรยงเปนรปฝายกน
ลำหวย หรอเทปนฉาบลงบนฝายเรยงดวยถงดนทราย
นำวสดอปกรณทหาไดมาใชกอสราง
พระปรญญา สปรญโญ
ศรนทพย พรห
มดำทพย
สธดา แสงเพชร
ธวช เกยรตเสร
3
4
นำ จากมหาสมทรกจะระเหยเปนไอนำ
ลอยขนสเบองบน ไอนำมความเบา
กวาอากาศ เมอลอยตวสง ไดรบความเยนก
จะกลนตวเปนละอองนำเลกๆ ลอยจบตวกน
เปนกลมเฆม เมอจบตวกนมากเขา กระทบ
ความเยนกจะกลนตวกลายเปนหยดนำตกลง
สพนโลก
เปนวฏจกรททำใหนำเกดขนบนผวโลก
อยสมำเสมอ
วฏจกรเปนเรองจรง แตทครบอกวาจะม
นำใชไมมวนหมด ชกจะไมจรงซะแลว
เมอป 2541 ทอำเภอหางดง จงหวด
เชยงใหม เกดศก “ชง” นำในลมนำแมตาชาง
ระหวางเกษตรกรทำสวนลนจทอยตนนำ กบ
กลมผประกอบการรสอรททอยกลางนำ จนถง
เกษตรกรททำนาอยปลายนำทลมดานลาง
เปนความขดแยงถงขนปดเหมองฝายกกนำ
ทบทอนำของอกฝายกนมาแลว กวาจะ
ปรองดองกนได ใช เวลาเปนป
โดยใชงานวจย (การใชนำ) เขา
เรยนกนมาตงแตเดกวาโลกประกอบดวยผนนำและผนดน ผนนำมอย 3 สวน ราว 75% ผนดนม 1 สวน ประมาณ 25% สมยเดก ครบอกวานำเปนทรพยากรธรรมชาตทเกดหมนเวยน ไดเรอยๆ ใชยงไงกไมมวนหมด ตราบเทาทแสงแดดสองมาบนพนโลก
มาแกปญหา มการจดตงคณะกรรมการ
ศกษาฟนฟและจดการลมนำแมตาชาง เพอ
วางแผนงานวจยเชงปฏบตการจดการลมนำ
รวมกนระหวางผวจยกบกลมผใชนำกลมตางๆ
อนไดแก ชาวบานในเขตพนราบ ชาวบาน
บนพนทสง และกลมททำกจการรสอรท เพอ
ทำใหเกดการใชนำอยางมเหตมผลกบทกฝาย
นำกลายเปนสมบตทตองแยงชงเพราะ
คนใชเยอะขน อตสาหกรรมทองเทยวก
ตองการนำ อตสาหกรรมการผลตยงตองการนำ
ภาคเกษตรมนำเปนหวใจหลก นำบาดาลกม
การสบขนใชแบบไมบนยะบนยงจนแผนดนทรด
บางแหงถงมจะมนำเพยงพอแตกลบใชไมได
อยางทอำเภอฝาง จงหวดเชยงใหม แหลงปลก
สมทใหญทสดในภาคเหนอ สวนสมรายใหญๆ
เปนตนเหตททำใหแหลงนำธรรมชาตปนเปอน
พระอธการเอนก จนทปญโญ แหงวดคลองศลา
ต.เวยง อ.ฝาง จ.เชยงใหม (รางวลลกโลกสเขยว
ครงท 4 ป 2545 ประเภทบคคล) เลาใหฟงวา
สมเปนพชทตองพนสารเคมทกขนตอน ตงแต
การเตรยมดน บำรงตน กระตนดอก เรงผล
แมแตการแวกซสม กยงทำใหเกดการปนเปอน
ในนำ ซงเกดจากลางเคมแวกซสม
การพนสารเคมในสวนสมจะทำกน 7 วน
ตอครง แตเมอแปลงปลกมขนาดกวาง การพน
กตองทำกนทกวน กลนสารเคมรนแรงจน
โรงเรยนทอย ใกลสวนสมตองใหนกเรยน
สวมผาปดปากขณะเรยนหนงสอ ในบอนำ
สาธารณะ นำใชดมไมได และนำฝนทนกไม
ไดชนใจเหมอนทอน ทกครอบครวในอำเภอ
ฝางตองซอนำกน หรอไมกตมนำสกกน สวน
นำใชนนมาจากประปาภเขา...ซงกตองผาน
สวนสมอก เพราะกอนนายทนจะลงสวน กตอง
เลงทำเลเลศ คอใกลนำ แดดสองถง เพอให
ผลสมสวย แหลงนำธรรมชาตทมเหลอเฟอ
กลายเปนนำทไมดพอสำหรบการดมกนซะแลว
อนตรายจากการปนเปอนในแหลงนำของ
ประเทศไทย เปนเรอง “ใหญ” ขนาดองคกร
ระดบโลกอยางกรนพซ เคยทำรายงานเปด
เผยตอสาธารณะมาแลวเมอสองปกอน
รายงานนเตอนวาประเทศไทยกำลงกาว
สสถานการณ “วกฤตนำ” หากไมมการนำ
มาตรการแก ไขปญหามลพษทางนำทม
ประสทธภาพมาใช ดวยเหตวามลภาวะทาง
นำเกดขนอยางตอเนอง รวมกบผลกระทบท
เกดจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ
ยงจะเปนตวการในการทำใหสถานการณ
ขาดแคลนแหลงนำสะอาดในประเทศรนแรงขน
เขาบอกวา การทแหลงนำจดและนำ
ใตดนเกดการปนเปอนจากสารทมมลพษ
ตางๆ จะทำใหปรมาณของแหลงนำสำหรบ
อปโภคบรโภคทมจำกดอยแลว ลดปรมาณลง
ถงแมวาภาครฐจะมมาตรการหลายอยาง
เพอปองกนมลพษทางนำ แตแนวโนมของ
สถานการณนำในประเทศกยงไมดขน
กรนพซทำการสำรวจสภาพปนเปอนของ
แหลงนำในบรเวณพนทอตสาหกรรมบางแหง
ของประเทศในชวงเวลา 5 ปทผานมา พบวา
นำเสยทปลอยจากนคมอตสาหกรรมอสเทรน
ซบอรด จงหวดระยองและนคมอตสาหกรรม
นวนคร จงหวดปทมธาน มการปนเปอน
ของโลหะหนกในปรมาณสง เชน นกเกล
สงกะส และสารประกอบประเภทคลอรน เชน
ไดคลอโรมเทน คลอโรฟอรม ไตรคลอโรอเทน 4
ส ถานการณนำ
ถงวนท ตองแยงชง…
5
เมอหมะละลาย... โลกสนำเงนใบนมนำอยถง 75 สวน สวนใหญกคอนำเคมในมหาสมทร ซงเปนทมา
ของสนำเงนเมอมองมาจากอวกาศ
แลวนำจดทเราใชบรโภคนละ มาจากไหน
ดงทบบนเทอกเขาในปารอนชนเปนตนกำเนดของลำนำทรวมเปนแมนำสายใหญๆ
เทอกเขาในเขตหนาวทไมมปาไม แตปกคลมดวยหมะชวนาตาป กเปนตนกำเนดของ
แมนำสำคญของโลกทหลอเลยงผคนมากมายเชนกน
ในทวปเอเชย เทอกเขาทเปนตนนำสำคญทสด คอเทอกเขาหมาลย เปนเทอกเขา
ทมความสงทสดในโลก ทอดตวยาว 1,500 ไมล ตงแตแควนกสมรหรอแคชเมยร ท
เปนชายแดนปากสถานกบอนเดย ผานเนปาล และเบงกอล สวนอกดานเปนดนแดน
ของธเบต ทเรยกเปนหลงคาโลกนนเปนยอดสงสดมความสงถง 29,028 ฟต เทยบกบ
ดอยอนทนนท ในจงหวดเชยงใหมซงสงทสดในประเทศไทย มความสงจากระดบนำทะเล 2,565
เมตร หรอประมาณ 7,951 ฟต ถงจะมขนาดแคลกหลานของหมาลย แตดอยอนทนนท
กเกยวพนกบเทอกเขาทสงทสดในโลกนเหมอนกน เพราะเชอมเปนสวนหนงมาจาก
เทอกเขาถนนธงชยททอดตวตามแนวเหนอ-ใต จากเทอกเขาหมาลยในประเทศเนปาล
เทอกเขาหมาลยมนำแขงปกคลมชวนาตาป และเปนแหลงนำดมกวารอยละ 50
ของประชากรโลก โดยผานระบบแมนำทง 7 ในเอเชย ทถอกำเนดขนบนทราบสงแหง
เดยวกนทงแมนำแยงซ แมนำโขง แมนำเหลอง แมนำสนธ แมนำคงคา แมนำพรหมบตร
และแมนำสาละวน
แตภาวะโลกรอนอาจทำใหในเวลาครงศตวรรษหนา ประชากรโลกจำนวนทวาน
ตองเผชญกบปญหาการขาดแคลนนำดมอยางรนแรง ถาเรายงไมมการรบมอกบภาวะ
โลกรอนอยางจรงจง
และสารเคมทมผลกระทบตอตอมไรทอ
ประเภทอนๆ ทใชในกระบวนการผลต
ทลำพน มการตรวจสอบพบวาแหลง
นำผวดนซงอยบรเวณใกลเคยงกบโรงงาน
บำบดนำเสยนคมอตสาหกรรมภาคเหนอม
การปนเปอนของสารประกอบอนทรยหลายชนด
บางชนดเปนอนตรายตอผวหนงและระบบ
การยอยอาหาร พบการปนเปอนของทองแดง
แคดเมยมและสงกะสคอนขางสงในตวอยาง
นำจากแหลงนำใตดนท ใชสำหรบอปโภค
บรโภคในชมชนรอบแหลงอตสาหกรรม
ปรมาณสารเคมทง 3 ชนดนสงเกนกวาคา
มาตรฐานโดยทวไป และมากกวาความเขมขน
สงสดทกำหนดไวของคณภาพนำดมไทย
เราทราบกนดวา ปาไมทลดลงเปนสาเหต
หนงททำใหเกดความแหงแลง แตนอกเหนอ
จากนน เปนผลจากการขยายตวของเศรษฐกจ
ทเราไมไดเตรยมการ “รบมอ” ทงนน ไมวาจะ
เปนการขยายตวของอตสาหกรรรมการ
ทองเทยวทตองใชนำมากกวาเกษตรกรรม
หลายเทา หรออตสาหกรรมการผลตทขาด
การจดการทด ทำใหแหลงนำสาธารณะปนเปอน
การจดการขยะทไมเหมาะสมทำใหมสารพษ
ซมลงแหลงนำใตดน การวางผงเมองท ไม
เหมาะสม จนมผลกระทบตอการไหลเวยน
ของแหลงนำ ระบบชลประทานแบบใหมท
สรางโดยไมคำนงถงระบบนเวศทองถน และ
อกมากมายลองนกดเอาเถด
แมวาผนนำในโลกนจะมขนาดกวางใหญ
แตสวนใหญเปนนำเคมรอยละ 97.5 มนำจด
แครอยละ 2.5 สวนใหญเปนนำแขงบรเวณขว
โลกทชวยกนภาวนาวาอยาใหละลายมากไป
กวานเลย สวนแหลงนำจดทใชบรโภคมเพยง
รอยละ 0.26 ของนำจดทมอยทงหมด
ฟงตวเลขแลวนอยนดเหลอเกน ยงนอย
ลงไปใหญเมอนำสวนหนงอย ในสภาพปน
เปอนและมสารพษ ตองผานขนตอนวนวาย
กอนจะนำมาใชได มผคนในโลกเกอบ 1,400
ลานคน ทขาดแคลนนำสะอาดสำหรบบรโภค
ใชนำแตละครง โปรดระลกวามผคนอก
มหาศาลทไมโชคดเหมอนเรา
“ผขนนำ” วถอนรกษนำของชาวลานนา ชาวลานนาผกพนกบวถชวตเกษตรมาแตโบราณ และมความเชอวานำทาจะอดม
สมบรณ หรอฝนจะตกตองตามฤดกาลหรอไม ขนอยกบพลงเรนลบเหนอธรรมชาตท
เรยก “ผขนนำ”
ผขนนำ เปนอารกษประจำตนนำแตละสาย สงสถตยอยบนดอยสงทเปนตนกำเนด
ของลำนำ อาศยอยตามพญาใหญ ชาวบานจะปลกหอผหรอศาลไวใตพญาไมนน แลว
อญเชญผขนนำมาสถตยอยในหอผ
ผขนนำจะมชอตามแมนำ แมลำหวยเลกของหมบานกมผคอยดแลรกษา เมอไดรบ
ประโยชนจากนำ ชาวลานนากมพธขอบคณทชวยปกปกรกษาปาไมตนนำลำธาร เรยกวา
การเลยงผขนนำ
ชมชนในเครอขายรางวลลกโลกสเขยวในภาคเหนอทกแหงจะมพธเลยงผขนนำ พธน
เมอนำไปประยกตใชในภาคอนๆ กมกจะจดคกบการบวชปา นอกจากการเลยงผขนนำ
แลว ชาวลานนากยงมพธสบชะตาแมนำ หลกการเหมอนสบชะตาคน เปนการเรยกขวญ
ใหแมนำมอายมนขวญยนเหมอนคนทถงคราวเคราะหทำนองนน
พธเลยงผขนนำจะจดขนในชวงเดอนแปดหรอเดอนเกาเหนอ (พฤษภาคม-
มถนายน) ผเปนหวเรยวหวแรงใหญในพธคอ “แกฝาย” หรอผดแลเหมองฝายและทำ
หนาทควบคม หรอจดสรรการใชนำแกเกษตรกรในเขตทองทรบนำจากฝาย
หลงเสรจพธเลยงผขนนำ ชวงบายหรอวนรงขน ชาวบานจะเอาแรงมาชวยกนขด
ลอกเหมองฝาย ทบทวนกฎเกณฑการใชนำ จดเตรยมอปกรณการทำเกษตรมาทำพธ
ดวยกน
การเลยงผขนนำ กคอการเรมตนของฤดกาลเพาะปลกนนเอง
วนอนรกษนำโลก ยงมผคนมากมายหลายพนลาน
คนในโลกขาดแคลนนำสะอาดสำหรบ
บรโภค และปวยเปนโรคตางๆ เชน โรค
อหวาตกโรค ทองรวง ไขรากสาดนอย
และโรคพยาธตางๆ
โรคเหลานมสาเหตมาจากการ
บรโภคอาหารหรอนำทไมสะอาด รวม
ทงมสาเหตมาจากพาหะนำโรค เชน ยง
ซงเปนผลใหในแตละปมประชากรเสย
ชวตประมาณ 5.3 ลานคน แมจะมความ
พยายามแกไขปญหาการขาดแคลนนำ
อยางเรงดวน แตจำนวนประชากรโลกท
เพมขนอยางรวดเรว สงผลใหเกดปญหา
การขาดแคลนนำทวความรนแรงมากขน
และอาจกอใหเกดปญหาการแยงชงนำ
ขนไดในอนาคต
ในป 1992 (พ.ศ. 2535) องคการ
สหประชาชาตจงกำหนดใหวนท 22
มนาคมของทกป เปน “วนอนรกษนำ
ของโลก” (World Day for Water) เพอ
จดกจกรรมขนแตละประเทศทวโลก
เปนการแสดงใหเหนถงความสำคญและ
ปญหาการขาดแคลนนำท ใช ในการ
อปโภคบรโภค ขยายผลใหเกดการเพม
พนทอนรกษนำในรปแบบตางๆ และ
กระตนใหรฐบาลแตละประเทศและ
หนวยงานเอกชนมสวนรวมในการดำเนน
งานเพออนรกษนำใหมากขน
5
6
สรจต ชรเวทย เจาของรางวลลกโลกสเขยว ครงท 8 ป 2549
ประเภทบคคล ทเคยทำงานดานสงแวดลอมในพนทจงหวด
สมทรสงคราม โดยเฉพาะการแกปญหาเรองนำ ดวย
การเรยนรธรรมชาตรอบตว รอฟนภมปญญาทองถน
ใชกระบวนการมสวนรวม และสรปเปนองคความร “ระบบ
นเวศสามนำ” เผยแพรสสาธารณชน
วนน สรจต ชรเวทย รบบทบาทใหมในฐานะสมาชกวฒสภา ทแมหลายคนจะ
เปรยบเปรยวาเปนเพยงเสอกระดาษ แตลกผชายแหงสายนำคนนกลบดสนก
และตนเตนทกครงในการเดนทางเขาไปเรยนรปญหาและคนหาแนวทางแกไขในพนท ตงแตเหนอ
สดจากแมนำโขงจรดทะเลอนดามน
สวมหมวกของ สว.
“ผมเปนคณะกรรมการสองคณะ คอคณะทรพยากรและสงแวดลอม (ประธานอนกรรมาธการ
ทรพยากรนำ ซงหมายถงนำผวดนตงแตปาตนนำจนถงทะเล) และคณะศกษาตรวจสอบทจรตและ
สงเสรมธรรมภบาล ทงน ชาวบานจะมารองเรยนกบสองคณะนมากทสด ผมจงนำประสบการณ
ในการทำงานภาคประชาชนมาปรบยทธวธ อยางกรณการตงโรงถลงเหลกฯ ในพนท ต.แมรำพง
อ.บางสะพาน จ.ประจวบครขนธ ซงมชาวบานมารองเรยน เรากลงไปตรวจสอบขอมลในหลาย ๆ
ดาน เดมพนทตงโรงงานอยในบรเวณปาพร ขณะเดยวกน ปาพรกเปนเขตอนรกษ เปนทวางไข
ของปลาท สตวนำมากมาย และปาชายเลน จากแผนทบรเวณอาวแมรำพงจะเหนการตกตะกอนอย ตรงไหนทเปนคงหรอ
เปนอาวเวาเขาไปในบรเวณนน จะมลำนำ นำจะพดพาตะกอนจากบนเขาลงมา
ถาจะตงโรงถลงเหลกในบรเวณนนกตองมโรงเหลก ทาเทยบเรอ แหลงนำ และโรงไฟฟาถานหน จะเปนการใชทรพยากร
ทกดานอยางมหาศาล โดยเฉพาะโรงไฟฟาถานหน พอหมดอาย 25 ปแลวจะทำอยางไรตอไป นเปนบทเรยนซำซากเหมอนแมเมาะ
โรงไฟฟาจำเปนตองอยชายทะเล เพราะตองใชโรงไฟฟาถานหน แลวถานหนตองมาทางทะเล สนคาทผลตแลวตอง
สงออกทางทะเล คดกนอยางนหมด แตไมรแลกเพออะไร อาจจะไมไดเจตนาราย แตความยงยนอยตรงไหน ทเราเรยกหา
กนคอ “การพฒนาอยางยงยน” ควรเหลออะไรไวใหลกหลานบาง เปนการมองกนคนละแบบ ชาวประมงพนบานแถวนน
เขาอยงายกนงาย ความตองการพนฐานเพยงเทานกยงไมสมปราถนา แลวประเทศนจะอยกนอยางไร
หากมองในแงการลงทน กตองการทำใหครบวงจร สวนชาวประมงกอยากทำแบบพนบานอยางยงยน แลวทำ
อยางไรถงจะสมปราถนากนทงสองฝาย ผมถามวา “เหลกทเหมาะสมกบประเทศไทยคออะไร” โดยสวนตวคดวาทำไม
เราไมหลกเลยงอตสาหกรรมทมนสกปรก ทไมเหมาะสมกบนสยเรา เรามกคดการใหญทไมเหมาะกบตวเอง เรากเปนได
เพยงตนนำ ไมสามารถกาวไปสขนตอนของการเพมมลคาได
ในบานมทรพยากรทจำกด เราตองใชอยางฉลาด เลอกใหสอดคลองกบวฒนธรรม ฐานทรพยากร ความยงยน ใจผมคดวา
นสยของคนไทยเราทำงานแบบศลปน ทำงานเปนทมไมคอยได โตแลวแตกทกท อยางแมกลองมโรงงานเบญจรงค มคน 30
กวาคนนงทำงาน เปดเพลงฟงเบาๆ มนเปนโรงงานกจรง แตการเขยนลายเขาเขยนดวยตวเอง นแหละคอสนดานเรา ความออนโยน
อยในตวของเรา แตถาใหไปยนอยหนาสายพานการผลต ไมใชนสยเรา เดยวกเบอ เราเหมาะกบการบรหาร
การทองเทยว แตตองจดการใหด อยาทองเทยวแบบโลกาภวฒน อยางพทยาหรอภเกต แบบนนเราไมรวา
ผลประโยชนตกอยกบใคร”
สำหรบทางออก คณสรจตเสนอวา สมาชกวฒสภาควรจะตองปรบปรงการทำงาน โดยใชการม
สวนรวม ใชการวจยทองถน ทำงานอยางบรณาการ และตองมองอยางองครวม เชน ถาจบเรอง
แมนำโขง กตองเขาใจวาเปนลำนำนานาชาต เมอทำเรองลำนำทองถนอยางบง กด กมองใหเหน
ความเปนอสาน การใชนำตามขนบธรรมเนยมประเพณของคนอสาน
สวนปญหาเรองโรงถลงเหลกทประจวบครขนธ ซงประกอบดวยปญหาทาเทยบเรอ กตอง
ไปดเรองชายฝงท สมพนธกบปาพร ซงเปนบรเวณทกำหนดวาจะตงโรงงาน และ
เกยวโยงกบประมงพนบาน อกประเดนหนงคอโรงไฟฟาถานหน
กบระบบชลประทาน ทงหมดนอยระหวาง
การตงกรรมาธการวสามญ เพอเขามา
มองในภาพรวม ไมแกปญหาแบบแยกสวน
ลกผชาย สรจต ชรเวทย
6
ต นสายปลายนำ
7
แมกลอง สบายดไหม?
สวนแมนำแมกลองซงเปนบานเกดของ สว.สรจต กยงม
ปญหา เพราะมนกลงทนอยากจะสรางโรงแรมใหญระดบ
หาดาว เพอรองรบการประชมสมมนาใหญๆ อนหมายถงการใช
พนทชายนำกวางกวา 100 เมตร
“ถาเปนอยางนน ปารมแมนำ หงหอยกจะหายหมด แมกลอง
ไมใชพทยาหรอชะอำ เราตองวเคราะหตวตนใหด เราไปชา
หนอยกไมเดอดรอนอะไร”
คณสรจตบอกวา วกฤตเศรษฐกจคราวน ชาวแมกลอง
ไดรบผลกระทบนอย แมกลองไมไดผลตเพอสงออก แตผลต
ใหคนในประเทศกน แลวกเปนททองเทยวทไมหรหราหรอแพง
มาก มจดเดนตรงทยงรกษาวถชวตรมนำไวได
“แคนเรากรบมอเกอบไมทนแลว ถาเราเรมผลตแบบ
โลภมาก หนไปสงออก เราจะกลายเปนคนทตองพงพาโลก
ภายนอก ซงเปนปจจยทควบคมไมได ไมเหมอนกบการทำแบบ
เศรษฐกจพอเพยง กนใชกนอยภายในเปนหลก เหลอใชกสงขาย
คนเรามนตองอยงาย ไมทะเยอทะยานเกนตว ผมยงหวงวา
แมกลองจะเปน Ramsar site (พนทชมนำโลก) เปนพนท
คมครอง และมผงเมองทดครอบอกท คอทำเปนพนทชมนำ
ในระดบนานาชาตซงยงเปนอดมคตอย เพราะขาดสภาพบงคบ
บางประการ จากนนกใชมาตรการผงเมอง เราใสเปนพนทเขยว
ลายขาว หมายถง อนรกษเพอการทองเทยว และตามดวยบญช
แนบทาย เพอคดกรองโรงงานประเภทหนงและสอง สวน
ประเภทสาม ไมใหลง เปนตกตาของผงเมอง”
(ตาม พ.รบ. โรงงาน พ.ศ. 2535 แบงโรงงานออกเปน 3
ประเภท ประเภททหนง - ใชมอเตอรกำลงไมเกน 20 แรงมา
คนงานนอยกวา 20 คน ประเภททสอง-ใชกำลงมอเตอรไมเกน
50 แรงมา คนงานนอยกวา 50 และ ประเภททสาม-ใชกำลง
มอเตอรมากกวา 50 แรงมาขนไป และคนงานมากกวา 50 คน)
ผงเมองเปนสงสำคญทอาจถอเปนความลมเหลวของ
ประเทศไทย แตทแมกลอง เมองเลกๆ แหงนมความ
พยายามทำใหผงเมองเปนนโยบายสำคญ ในพนทแมกลอง
แกปญหาโดยใหอำเภออมพวากบอำเภอบางคนทมาหารอกนถง
การใชประโยชนทดนในอนาคตอก 5 ปขางหนา มการกำหนด
โซนการใชพนท โดยเฉพาะการกำหนดเขตอตสาหกรรมไมให
ลวงลำมาในโซนทอยอาศยและเกษตรกรรม
ทางออกของทะเลสาบสงขลา
คณสรจตเปนรองประธานคณะกรรมธการวสามญศกษา
ปญหาและผลกระทบทะเลสาบสงขลา ซงทำงานเชอมโยมกบ
แหงสายนำ กระทรวง 7 แหง และกรม
ตางๆ อก 22 กรม
ปญหาทรองเรยนเกยวกบ
ทะเลสาบสงขลามมากมาย แต
ทนาหนกใจสดคอปญหาเรอง
นำดบสำหรบการประปา เพราะ
ทงสงขลาและหาดใหญมแหลง
นำเดยวกนคอ คลองอตะเภา ถา
ดจากตวเลข อกไมเกน 5 ป
นำจะไมพอใช เนองจากการ
ขยายต วของอตสาหกรรม
ทองเทยว และอตสาหกรรม
การผลตอกกวา 200 โรงงาน
“ทะเลสาบสงขลาในอดต
มทางนำเขาไดหลายทาง แตตอนนปดหมดแลวเพราะ
การกอสรางหรอผงเมองนแหละ เหลออยทางเดยวคอตรง
สมหลา-หวเขาแดง ทำใหกระแสนำเปลยน ผลจากงานวจย
ทสถาบนตางๆ ทำกพบวาการแกปญหาขาดการมสวนรวม”
ทะเลสาปสงขลา เกดปญหามาตงแตป 2520 มการตง
คณะกรรมการพฒนาทะเลสาปสงขลา ในป 2540 โดยให
ตวแทนจากมหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลย
ทกษณ และมหาวทยาลยราชภฎสงขลา มารวมกนทำแผน
แมบท วางยทธศาสตร แตกระบวนการตางๆ ไมมความ
ตอเนอง อาท เชน เมอเปนแผนสงมายงวฒสภา วฒสภาก
ทำรายงานสงใหฝายบรหาร ทวาฝายบรหารยงไมขยบ วฒสภา
จงทำไดเพยงตงกระทถามเพอตดตามงาน
“เราอยากเหนการทำงานเชงสรางสรรครวมกน และ
การมสวนรวมทเขมแขงจากชมชนและหนวยงานเกยวของ
รอบทะเลสาบแหงน เชน บอขยะพทลง อยหางจากทะเลสาบ
ไมถงกโลเมตร ระบบการกำจดขยะกยงไมเหมาะสม นำเสย
ทออกมาไมมการเตมออกซเจน ซงถอวาเปนเรองพนฐาน
มากสำหรบงานระดบเทศบาล”
เขอนฮตจกบสาละวน
หางจากชายแดนไทยไปทางอำเภอสบเมย จงหวด
แมฮองสอน ราว 47 กโลเมตร กำลงจะเปนทตงของเขอนฮตจ
เปนเขอนแบบ Run of river เหมอนกบเขอนปากมล ใน
อบลราชธาน
ชาวบานในอำเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน รองเรยน
มาวาถามการสรางเขอนน จะเกดผลกระทบตามมา เพราะ
แมนำเมยจะไหลขนเหนอ สาละวนจะไหลลงมาบรรจบกน
ทสบเมย และไหลไปอกประมาณ 250 ก.ม. กจะออกสทะเลท
อาวเมาะตะมะ
“บทเรยนจากแมกลองสอนผมวา พอเกดเขอนในลำนำ
ระบบนเวศทายนำจะเปลยน”
แมกลองในอดตตอนทยงไมมเขอน กระแสนำพงไปไกล
จากปากแมนำประมาณ 40-50 ก.ม. วดจากเครองมอประมง
ประจำท (กระแสไหล หมายถงตะกอนทพาแรธาตสารอาหารไป)
“ขนาดเปนแมนำสายเลก ถาเปนแมนำสาละวน แมนำ
อรวด แมนำโขง สามสาวผยงใหญของโซนนจะเปนอยางไร
เราหวงวาจะเอาแตละประเดนมาสะทอนในกรอบใหญ
ในการบรหารจดการ การบรณาการ และการมสวนรวมของ
ทกภาคสวน”
แมจะคอนขอดวาเปนเสอกระดาษ แตเสอกระดาษอยาง
สรจต ชรเวทย กมคมในตว
ประสบการณและความหมนขยนเรยนร และแนวคด
การบรณาการอยางมสวนรวม เคยรกษาระบบนเวศเมองสาม
นำบานเกดมาแลว
บทเรยนจากวนวาน ถอเปนตำราเลมสำคญทเขาใชเพอ
คลคลายปญหาเรองนำ ซงกำลงคบคลานสวกฤต ทงดนแดน
ภาคเหนอทลำนำสาละวน ในปาพรแถบอนดามน และใน
ทะเลสาบรมอาวไทย
7
8
นาค และนางไซเรน
ปะการงฟอกขาว ภาวะโลกรอนสงผลกระทบตอนำในมหาสมทรและสรรพชวตทอาศยผนนำนนดวย อยางเชน ปรากฎการณ “ปะการงฟอกขาว” ทเกดขนในทองทะเลอนดามนของเรา
ปรา กฎการณปะการงเปลยนส หรอการฟอกขาว เกดขน
เมอสภาพแวดลอมทปะการงอาศยอยมความผดปกต
สาเหตมาจากหลายปจจย เชน อณหภมนำทะเลเปลยนแปลงซงผล
จากปรากฎการณเอลนโญ* ทำใหนำทะเลฝงอนดามนเยนลง
แตอณหภมนำทะเลฝงอาวไทยสงขน หรอการเพมปรมาณนำจดทไหล
ลงสทะเลในชวงทฝนตกเปนจำนวนมากกวาปกต ซงเกดมาจาก
ปรากฎการณลานลญา**กเปนอกสาเหตหนง
ยกตวอยางเมอป 2550-2551 เกดปรากฏการณเอลนโญครงใหญ
ครงนนอณหภมของนำทะเลหลายพนทสงขนกวาปกต 1-2 องศา
เซลเซยส เมอนำทะเลเกดการเปลยนแปลงอณหภมกระทนหน
สาหรายซเซนเทลา ทอยในปะการงไมสามารถทนทานอยได ทำให
ปะการงเปลยนเปนสขาว เรยกกนวาปรากฎการณปะการงฟอกขาว
จะเหนวาปรากฎการณปะการงฟอกขาว สวนใหญเกดจากผล
กระทบของลานนญาและเอลนนโญ จากรายงานพยากรณของศนย
อตนยมวทยา บอกวาปรากฎการณดงกลาวมกำลงออนลง นน
หมายความวา ชวงหนาฝนของบานเราทจะมาถงนจะอยในเกณฑปกต
(ตดตามขอมลดานอตนยมวทยาไดท www.wmd.go.th)
สงทมมนษยทำมผลตอความเปลยนแปลงของธรรมชาต ประกอบ
กบปรากฎการณธรรมชาตเอง กยงมผลกระทบตอปะการงใน
ทองทะเลไทย แตผเชยวชาญดานปะการงของไทยใหความเหนวา
ปรากฏการณปะการงฟองขาวเปนเรองธรรมชาต เมอมการ
เปลยนแปลงเกดขนปะการงเองกสามารถปรบตวได โดยไมจำเปน
ตองกลบมาเปนเหมอนเดมกได สงทตองรณรงคคอ ตวเรงททำให
ปะการงถกทำลายซำ อยางเชน การดำนำดปะการงอยางไมถกวธ
การเกบปะการงขาย นำเสยทไหลลงทะเล ฯลฯ ลวนเปนการซำเตม
ใหปะการงตาย
โรเบรต ดาโนวาโร และทมงานวจยจากมหาวทยาลยปซา ทำการ
ทดลองเรองปะการง โดยใชครมกนแดดทนกทองเทยวใชกนทวไป
ตามชายหาด ทดสอบกบนำทะเลรอบๆ แนวปะการง เขาใชสถานท
ทดสอบหลายแหง ไดแก เมกซโก, อนโดนเซย, ทะเลอนดามนของไทย
และอยปต จากการทดลองพบวา แมครมกนแดดทมปรมาณนอย กทำให
ปะการงผลตเมอกเหนยวออกมาภายในเวลา 18-96 ชวโมง
และภายในเวลา 96 ชวโมง ปะการงททดสอบกฟอกสทงหมด
สตวทถอเปนกงเทพในโลกบาดาลของชาวตะวนออกก คอ นาค
นาค กคองนแหละ
ผคนในอษาคเนยนบถองมาตงแต
ดกดำบรรพ ไมนอยกวา 2-3 พนปมาแลว
ในหมอลายเขยนสทพบทบานเชยง จงหวด
อดรธาน มลวดลายรปงพนอย เชนเดยวกบหมอ
ดนเผาทพบในยคกอนประวตศาสตรทบานเกา
จงหวดกาญจนบร แสดงวาคนโบราณยอมนบถอง
วาเปนสตวศกดสทธ จนกระทง อทธพลฮนดเขามา
สสวรรณภม เราจงรบเอาคำวา “นาค” (Naga)
ซงเปนภาษาสนสกฤตเรยกแทนง เพอใหขลงขน
เพราะชาวชมพทวปกนบถองเหมอนกน ถงทกวนน
ชาวอนเดยจำนวนหนงกยงถอวางเปนสตวศกดสทธ
ไมต ไมกน
นาคในสวรรณภมมทอยในโลกบาดาล หรอ
ใตนำ บรรพบรษเรานบถอง กเพราะงอยกบดน
และนำ ธาตสองสงสำคญทกอใหเกดพชพนธ
ธญญาหารของมนษย
เมอศาสนาพทธและพราหมณแผเขามา ลทธบชานาคก
ผสมกลมกลนกบของคนพนถน ตำนานเรองนาคกเกดขนเปน
มหศจรรย เรองพระอศวรกบพระวษณรบกบพญานาคจนได
ชยชนะ เปนการแสดงถงการทศาสนาใหมมชยตอความเชอ
ระบบเกา และเพอใหเกดการสมานฉนท นาคกกลายเปน
ผพทกษศาสนา มเรองเลามากมายถงการทนาคชวยเหลอ
กษตรย (ซงเปนปางอวตารของพระวษณหรอพระนารายณ)
ในการกอรางสรางตว ใหความอดมสมบรณ หากกษตรยองค
ใดขาดทศพษราชธรรม นาคซงมอำนาจเหนอธรรมชาต
กจะบนดาลใหเกดความแหงแลงวบตแกเมองนน
มนทานปรมปราในเอกสารโบราณเลมหนงชอวา “อรงคธาต”
(ตำนานพระธาตพนม) บอกเลาเรองราวในยคดกดำบรรพวา
มชนกลมหนงเคลอนยายมาจากเมองหนองแส ทอยทางตอนใต
ของมณฑลยนนาน มาตามลำนำอในลาว แลวกระจายกนตงหลก
แหลงตงแตลมนำปง จนถงสองฝงแมนำโขง ไปจนถงลมนำช
และมล ผคนทเคลอนยายเหลานเรยกกนวา “นาค”
บรเวณทวานมคนอยแลว พวกนาคเรยกเขาวา “ผ” เมอนาค
กบผอยผสมปนกน กกลายเปนชนพนเมองหลายเผาพนธ
มคำกลาวในหนงสอเลมนวา “เมองสวรรณภมนเปนทอยแหง
นาคทงหลาย มสวรรณนาคเปนเคา แลผเสอนำเสอบกยกษ
ทงมวล”
8
ทพแหงนำ เ
ส ถานการณนำในมหาสมทร
9
ในสถานททดสอบทง 4 แหง มนกทองเทยวทเกยวของกบแนวปะการงประมาณปละ
78 ลานคน มการใชครมกนแดดทถกปลอยออกมาบรเวณแนวปะการงประมาณ
4,000-6,000 ตน สารเคมในครมกนแดดประมาณ 25% จะละลายออกมาภายใน 20 นาท
หลงจากสมผสนำทะเล
ปรากฎการณทเกดจากผลกระทบของโลกรอน จะดวยเกดจากธรรมชาตหรอจาก
ฝมอมนษยกตาม แตผลกระทบทเกดขน ไมไดมแคปญหาปะการงฟอกขาว ยงมผล
กระทบตอระบบนเวศทอาศยอยตามแนวปะการงอกดวย
ทำลายหนง...ตายอกนบแสน
*เอลนโญ (El Nino) เปนภาษาสเปน แปลวา บตรแหงพระครสต ใชเรยกกระแสนำอนทไหลเลยบชายฝงทะเลของประเทศเปรลงไปทางใตทกๆ 2-3 ป โดยเรมประมาณชวงเทศกาลครสตมาส กระแสนำอนนจะไหลเขาแทนทกระแสนำเยนทอยตามชายฝงเปรนานประมาณ 2-3 เดอน และบางครงอาจจะยาวนานขามปถดไป เปนคาบเวลาทไมแนนอน **ลานลญา (La Nina) เปนภาษาสเปนอกเหมอนกน แปลวา ธดา เปนปรากฏการณทมลกษณะตรงขามกบเอลนโญ คอ คลายคลงกบสภาวะปกตแตรนแรงกวา กลาวคอกระแสลมสนคาตะวนออกมกำลงแรง ทำใหระดบนำทะเลบรเวณทางซกตะวนตกของมหาสมทรแปซฟกสงกวาสภาวะปกต ลมสนคายกตวเหนอประเทศอนโดนเซย ทำใหเกดฝนตกอยางหนก นำเยนใตมหาสมทรยกตวขนแทนทกระแสนำอนพนผวมหาสมทรแปซฟกทางซกตะวนตก กลาวโดยสรปคอ ปรากฎการณเอลนโญ ทำใหเกดฝนตกหนกในตอนเหนอของทวปอเมรกาใต และเกดความแหงแลงในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในทางกลบกนปรากฎการณลานลญา ทำใหเกดความแหงแลงทางตอนเหนอของทวปอเมรกาใต และเกดฝนตกหนกในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทมาขอมล : www.panyathai.or.th
เมน แรกเปนนำวานหางจระเข
วานหางจระเขเปนสมนไพรทดงสดๆ หลายปมานมผนำมาทำเปนเครองดม
ใสขวดขายแบบสะดวกดมเยอะแยะหลายยหอ แตถาเราอยากจะทำไวดมเองสดๆ
ไมเสยสตางค กงายมาก
เอา...เรเขามาเลย
อนดบแรกกตองปลกวานหางจระเขซะกอน พชชนดนปลกงายตายยาก ใสกระถาง
ประเดยวเดยวกงาม แยกหนอออกมาใสกระถางใหม ขครานจะใชไมหมด
วธทำกเรมจากเอาวานหางจระเขมาปอกเปลอก ลางนำเอายางสเหลองออกใหหมด
ตมใหสก แลวนำมาหนเปนชนเลกๆ
ใบเตยหอมหนชนเลกๆ นำไปตมเพอเอานำมาใช เอาวานหางจระเขตมสกผสมกบ
นำเตยหอม ใสนำเชอมแลวใสเครองปน ตามดวยนำแขงทบปนจนละเอยด เสรจแลว
กสามารถดมไดทนท
สรรพคณวานหางจระเขกอยางทรกน ถาหกมาใชสดๆ กชวยรกษาแผลพพองจาก
ไฟไหม นำรอนลวก หรอแผลถลอก ลดอาการปวดแสบ ปวดรอน เกดความยดหยนผว ไมตง
ไมเกดแผลเปน
ถาใชดมกชวยรกษาแผลในกระเพาะอาหาร ตอตานและยบยงการขยายตว
ของเซลมะเรง และเชอไวรส ชวยกระตนการทำงานของเซลลเมดเลอดขาวในระบบ
ภมคมกนเชอโรค ชวยการหลอลนของกระดกขอตอและชวยเคลอบผนงลำไสใหญ
ชวยเสรมระบบการยอยอาหารใหมประสทธภาพมากยงขน
ลาสด เขาพบวาวานหางจระเขชวยเสรมการรกษาผปวยเบาหวาน เพราะสามารถ
ควบคมระดบนำตาลในเลอดไดด ชวยลดและยบยงการเกดบาดแผลเรอรง เพราะ
ผปวยเบาหวานเสยงตอทแผลลกลามจนตองตดอวยวะ
สำหรบสาวๆ วานหางจระเขยงชวยบำรงผวพรรณ กระตนการหลงสารคอลลาเจน
และอลาสตน ในการสรางเซลเนอเยอใหมและใหความชมชนยดหยนแกเซลผวหนง
เราคงจะเหนเครองสำอางทนำวานหางจระเขไปผสมเยอะแยะไปหมด
อกเมนหนงเปนนำวานกาบหอย บางทกเรยกวาวานกาบหอยแครง
วานกาบหอยเปนไมประดบทสสวย นยมปลกทงไวตามโคนไมใหญๆ สมวงสวย
หลายคนไมรวานแหละสมนไพรอยางดเชยว
วธทำนำวานกาบหอย กเรมจากเอาใบวานสก 15 ใบไปลางใหสะอาด ลางดๆ
หนอยเพราะมนอยตดดนมาก แชดางทบทมนดกด เสรจแลวกหนเปนชนเลกๆ
เอาใบเตยหอมหนแลวตมนำ...เตยหอมนสำคญ ควรจะปลกทงไวในบาน ใส
กระถางกได งามอยเหมอนกน ตมนำเตยหอมเสรจกเอานำนมาใชตมวานกาบหอยทหนแลว
ตมทงไวประมาณ 5-7 นาท เตมนำตาลทรายแดงพอหวาน กรองกากออก
กจะไดนำวานกาบหอยสชมพออน สวยเชยว และใสขวดแชเยนไว พอจะดมบบมะนาว
เขาไปหนอย...โอ...ชนใจอยาบอกใครเชยว
วานกาบหอยมสรรพคณแกอาการรอนในกระหายนำ แกอาการฟกชำภายใน แกไอ
และขบเสมหะ
เสยงบนรอนๆๆๆ ดงขรมทวเมอง...จะรอนไปไหนเนย! ฉบบน อยากชวนทำเครองดมคลายรอนทไมตองงอพวกนำซา มประโยชนกบรางกาย ทำเองกได...งายจง
สวนเทพนำในโลกของฝรงกมเหมอนกน มเรองมาแตโบรำโบราณหลายพนปมาแลว
โอดสซอส หรอ ยลซส เปนวรบรษคนหนงในมหากาพยเรอง “อเลยด” (Iliad) แตงโดย
กวชาวกรกทชอโฮเมอร ซงมอายอยในสมยกอนครสตศกราชประมาณ 800-900 ป วรรณคด
ทชาวยโรปถอวาเปน “คร” ของงานเขยนน ถาเปรยบกบตะวนออกกประมาณ “มหาภารตะ”
หรอไมก “รามายนะ” หรอรามเกยรต นนเทยว
ยลซส ผนเปนเจาเมองอธกะซงรวมขบวนไปกบเจาเมองทงหลายถลมกรงทรอยจน
ลมสลาย หลงจาก 10 ปแหงการสรบ ยลซสกแลนเรอคนเมอง แตถกเทพเจาเลนงานจนตอง
ระเหเรรอนกลางทางไปอก 10 ป การผจญภยของแมทพคนนกลายเปนมหากาพยไดอกเรอง
หนงชอวา “โอดสซ” (Odyssey) ซงเชอกนวานาจะแตงโดยกวคนเดยวกน
ไซเรน (Siren) เปนชอทผดขนในระหวางการรอนแรมกลางทะเลของยลซสนแหละ ไซเรน
เปนนางอปสรทมแหลงพำนกอย ในเกาะแหงหนงกลางทะเล มเสยงไพเราะนกหนาเปน
มหศจรรย ใครไดยนแลวจะเคลบเคลมลมทกสง กระโดดลงทะเลตาย เรอทผานไปทางนนจง
อบปาง ไมรอดเปนเหยอเสยงเพลงของนางเลยสกลำเดยว ยลซสนนไดคำแนะนำมาวาตองเอา
ขผงอดหเสย อยาใหไดยนเสยงนาง จงจะผานพนบรเวณนนไปได
เมอเรอลวงมาถงเขตนานนำนางไซเรน ยลซสกใหลกเรอทำตามคำแนะนำ แตตวเอง
อยากจะรรสเสยงเพลงนางไซเรนวาจะมพษสงแคไหน จงมดตวเองไวกบเสากระโดงเรออยาง
แนน หามใครๆ มาแกมดเดดขาด ไมวาตนจะออกคำสงหรอแสดงอาการอยางไร ดวยเหตน
ผท ไดยนเสยงเพลงนางไซเรนจงมแตยลซสคนเดยว จนใครโผตวตามลงทะเล ถาไมตด
พนธนาการทมดแนนหนา
เสยงอนโหยหวนนแหละเปนทมาของคำวา “ไซเรน” หรอหวอทสงเสยงปปอปปอพรอม
ไฟวอบแวบบนหวรถพยาบาลหรอรถตำรวจนนเอง
เสยงของนางไซเรนยคนไมชวนเคลบเคลมเอาเสยเลย ไดยนทไรสะดงหวใจทกท
เมอ จระเข ปะทะ กาบหอย
9
น ำวาน
10
Bio Gang แกงคของคนรกสงแวดลอม
อน นเปนขาวสำหรบเครอขายเราทเขาเนตเปนประจำ
โครงการ Bio Gang และ www.biogang.net
จดทำขนเพอใหเยาวชนใชเปนเครองมอในการตดตอสอสาร
แลกเปลยนขอมลเรองความหลากหลายทางชวภาพและ
ภมปญญาทองถน โดยนำขอมลท ไดมาใชเปนสวนหนงใน
การบรหารจดการทรพยากรชวภาพและภมปญญาของทองถน
มาใชใหเกดประโยชนในทางเศรษฐกจใหไดมากทสด เพอให
เกดการสรางงาน สรางรายได สรางโอกาสใหกบชมชน และ
เยาวชนในระยะยาว กจกรรมหลกม 3 โครงการ ไดแก
The Best Bio Gang Contest เปนการประกวดบนทกขอมล
เพอชงทนการศกษา 300,000 บาท สามารถเขารวมประกวด
ไดตงแต 17 มนาคม-15 กรกฎาคม 2552
Bio Gang The Road (Road Show) จดขนในพนท
นำรอง 3 จงหวด คอ เชยงใหม ชลบร และอดรธาน เพอเปน
การสาธตการใชงานเวบไซต
Member Get Member เปนกจกรรมทจดขนเพอ
เชญชวนใหกลมเปาหมายรวมสนกในเวบไซต โดยรปแบบ
กจกรรมเปนการแขงขนใหสมาชกชวนเพอนนอกเครอขายเปน
สมาชก และทำการบนทกขอมลทรพยากรความหลากหลาย
ทางชวภาพและภมปญญาทองถน
สนใจเขาไปคลกดรายละเอยดไดท www.biogang.net
อบรมวทยากรหญาแฝก
กรม พฒนาทดน ซงรบผดชอบการผลตกลาแฝก
เพอเผยแพร ใหแก เกษตรกรและผสนใจ
แจกจายกลาแฝกเปนจำนวน 300 ลานกลาแตละป
การสงเสรมประโยชนของหญาแฝกใหเปนทรจกกวางขวาง
ทำลำพงไมมทางสำเรจ ตองอาศยเครอขาย ไดแก เครอขาย
ภาครฐ เพราะการอนรกษดนและนำเปนเรองเกยวของกบ
หลายหนวยงาน และกตองรวมกบเครอขายภาคเกษตรกร
หรอหมอดน ซงเวลานมเกอบจะทกหมบานแลว และเครอขาย
ภาคเอกชน
ปตท. กเปนหนงในเครอขายภาคเอกชนทวาน โดยเรมจาก
สงเสรมการปลกในหนวยงานภมภาคของ ปตท. ทวประเทศ
ในการน กตองเรมสรางบคลากรทรรอบเรองแฝกและ
ดนกนซะกอน
วาแลวกจดการอบรม “วทยากรหญาแฝก ปตท.” ไปเมอ
วนท 23-24 เมษายน 2552 ผเขาอบรมเปนทงพนกงาน ปตท.
จากหนวยงานภมภาคทวประเทศ และเครอขายชมชนรางวล
ลกโลกสเขยว ไดแก เครอขายวถชนคนพอเพยง อ.เชยงดาว
จ.เชยงใหม เครอขายทรพยากรธรรมชาตเกษตรยงยน จ.นาน
และมลนธพฒนาชมชนและเขตภเขา จ.เชยงราย เขามารวม
เรยนรเรองหญาแฝก ตงแตสายพนธ การแยกหนอ การดแล
รกษา การทำปยอนทรย และศกษาดแปลงเกษตรทฤษฎใหม
ณ ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชดำร
อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา
นอกจากพกความรกลบบานไปแบบตงกระเปาแลว ผเขา
อบรมยงรวมกนทำแผนแมบทเรองการสงเสรมหญาแฝก
ระดบภมภาค และการสรางเครอขายคนรกษแฝก เพอใหเกด
การเกอกลกนอยางยงยน
PTT YOUTH CAMP 2009 คายนกประดษฐรกษพลงงาน
โครง การดๆ จาก ปตท. ทถายทอดความรดาน
พลงงานสงเสรมความคดประดษฐอยาง
สรางสรรค ตลอดจนปลกฝงจตสำนกและการใชพลงงานอยางม
ประสทธภาพสงสด เพอนำสงประดษฐนนไปพฒนาเปน
ตนแบบใหกบชมชนตางๆ ในโครงการรกษปาสรางคน
84 ตำบลวถพอเพยง มตวแทนเยาวชนจำนวน 120 คน ทไดรบการคดเลอก
ผลงานเพอเขาคายเรยนรพลงงานกบ ปตท. เมอวนท 22-
24 เมษายน 2552 ทผานมา ณ อทยานนานาชาตสรนธร
จ.ประจวบครขนธ เพอเรยนรเกยวกบการเกดพลงงานและการ
ประหยดพลงงานรปแบบตางๆ รวมทงไดเรยนรเทคนคการ
นำเสนอผลงาน และขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒ เพอนำ
กลบไปพฒนาสงประดษฐกอนจะนำเสนอตอคณะกรรมการใน
ครงตอไป
ทงน ปตท. หวงวาโครงการดงกลาวจะทำใหกลมเปาหมาย
มความรความเขาใจเกยวกบพลงงานรปแบบตางๆ และสามารถ
สรางสรรคประดษฐนวตกรรมพลงงานทยงยนได โดยคำนงถง
ผลกระทบตอสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และตระหนกถง
การใชพลงงานอยางมประสทธภาพตอไปในอนาคต
เวทเครอขายภาคกลาง-ตะวนตก
เวท เครอขาย “รางวลลกโลกสเขยว” ครงแรกของปน
ตกเปนของคณะทำงานภาคกลาง-ตะวนตก
นำทมโดย พออต สธดา แสงเพชร ในหวขอ “สถานการณความ
เปลยนแปลงทรพยากรสงแวดลอมกบขอเสนอตอองคกร
ชมชน” เมอวนท 23-25 เมษายน 2552 ณ โครงการพฒนา
พนทลมนำเขกใหเปนแหลงทองเทยว (ไพรพมาน) อ.เขาคอ
จ.เพชรบรณ
ผเขารวมเวทฯ ในครงน เปนตวแทนจาก 11 จงหวด ตงแต
จ.สโขทย ลงไปถง จ.ประจวบครขนธ รวม 60 ชวต ประกอบดวย
เครอขายอนรกษลมนำชมภ จ.พษณโลก กลมเดกรกษทง
อ.สามรอยยอด จ.ประจวบครขนธ ชมชนเขานอย อ.โพธาราม
จ.ราชบร ชมชนแพรกหนามแดง จ.สมทรสงคราม ชมชน
เขาวง อ.พระพทธบาท จ.สระบร ปาชมชนบานพฒนวรพงศ
จ.เพชรบรณ และตวแทนจากจงหวดอทยธาน เพชรบรณ
พษณโลก
นอกจากน อ.สรพล ดวงแข กรรมการคดเลอก และพยศ
สมยศ มณโชต จาก อ.ชนแดน จ.เพชรบรณ เจาของรางวล
ลกโลกสเขยว ประเภทบคคล ครงท 10 ป 2551 กมารวม
เสวนาแลกเปลยนความเหนเกยวกบสถานการณสงแวดลอมใน
แตละจงหวด และแนวทางแกไข ทงน คณะทำงานภมภาคฯ
รบอาสาดำเนนการตอไป
งานนรดมานอยางสดซงดวยรอยกรองสนๆ แตกนใจ
ของเจาโต ณรงคชย โตอนทร เครอขายทรพยากร จ.สโขทย
ททำเอาพออต นำตาซม
ผมสดแสนดใจทไดเพอน
มแชรเชอนลบเลอนหรอหางหาย
เบอรโทรศพทเอามาและใหไป
เผอวนใดมธระโทรหากน
ถามทกขสขบานคณเปนอยางไร
ทางแกไขทำไดอยางไรนน
มโอกาสผมจะไดไปดงาน
พาพนองชาวบานชวยกนด
หากประชมมไดในครงหนา
โปรดโทรมาจะรบไปใกลๆ ส
บานเมองเรากำลงแยชวยกนด
นำไปส สง มะ คม อดมการณ นะเออ
10
ร อยใจสายใจยาว
11
เวทเครอขายภาคเหนอ
คณะ ทำงานภาคเหนอกไมนอยหนา ตามมาตดๆ
กบการจดเวทเครอขาย “รางวลลกโลก
สเขยว” ซงคราวน พอวน นคม พทธา อาสาปฏบตหนาทเปน
เจาภาพ เปดบาน “คายเยาวชนอนรกษดอยหลวง” อำเภอ
เชยงดาว จงหวดเชยงใหม รบคณะทำงานภมภาคจาก 10
จงหวดภาคเหนอ (งานนขาดไปคนเดยวคอ พอสรภาพ ทพยนาวา
ซงประสบอบตเหตทางรถยนต นอนพกรกษาตวอยทโรงพยาบาล
อตรดตถมาตงแตตนเดอนเมษายน คาดวาอกประมาณ 2-3
เดอนจะกลบมารวมงานไดอกครง ทมงานกขอเปนกำลงใจ
ใหหายไวๆ นะครบ)
ถอเปนการเบกฤกษการดำเนนงานของคณะทำงานฯ
ภาคเหนอ ในการเรมตนทศวรรษท 2 ของรางวลลกโลก
สเขยว โดยความมงหวงทอยากเหนการเปลยนแปลงแนวทาง
การดำเนนงานเพอใหเกดความยงยน โดยเฉพาะกลมเยาวชน
ทนบวนจะหาไดยากเหลอเกนในภาคเหนอ จงไดมขอสรป
ตกลงกนวา ปนและปตอไปจะมงเนนทำกจกรรมวางเครอขาย
เยาวชนใน 10 จงหวดภาคเหนอ เพอปแนวทางการอนรกษ
อยางยงยนใหจงได และกได พเอนก นาคะบตร พแดง เตอนใจ
ดเทศน อ.รจน โกมลบตร และพจอบ วนชย ตนตวทยาพทกษ
รวมวงเสวนาแลกเปลยนความคดเหนกนอยางเตมท 3 วน 2 คน
สรปวางานน ไดทงเนอและหนง ทงการปรบแผนการ
ดำเนนงาน และกจกรรมสนบสนน อาท การตอยอดงานดาน
เยาวชน เครอขายพระสงฆกบการอนรกษฯ การสรางเครอขาย
อปท. เพอหนนเสรมการทำงานอนรกษของชาวบานอยางยงยน
การพฒนาศกยภาพของคณะทำงานฯ และทขาดไมไดกคอ
กจกรรมเพอนลกโลกสเขยว
KEEP THE WORLD” จาก “GOOD G”
คณ รจกแมงกดจไหม?
อา...คนละตวกบทชอบเอาหวไปแหยขควาย
แหงนะ
“กดจ” นายนเปนคน ชอจรงวา “พรชย แสนยะมล” เปนแมง
อารมณดในเครอขาย “ลกโลกสเขยว” เจาของรางวลประเภท
งานเขยน จากผลงานรวมกวนพนธ “คนรกปา” เมอป 2545 เจาตว
นนมแฟนคลบมใชนอย เปนแมงทขยนมผลงานออกมาไมได
หยดหยอน
หมาดๆ นเอง กมผลงานใหมแบบทอนวน คอเปนทงหนงสอ
และอลบมเพลง ตงชอซะหวานหยดวา Keep the World หรอ
“เกบโลกกลมๆ เอาไวใหผมกบคณ” เปนหนงสอทแฝงแนวคด
และปรชญาการอนรกษธรรมชาต บวกกบบทเพลงอารมณด
13 เพลง
แมงกดจบอกวา งานชดนเปนความตงใจทอยากจะ
ทำงานสองอยางในคราเดยวกน กเลยออกมาเปนทงพอกเกตบค
กบอลบมเพลงอารมณดทแฝงเนอหาใหผคนฟงชวยกนเยยวยา
โลกรอนใหกลบรมรน เชญชวนอนรกษธรรมชาต ทงขนเขา
ปาไม สายนำ ทะเล และอากาศ ประเดนนำเสนอดหนกอง
แตพแมงกดจกทำใหฟงสบายดวยอารมณขนเฉพาะตว เนนวา
คนเราตองใชความรกแทนสงคราม ใหเสยงหวเราะแทนเสยง
รองไห
Make Laugh Not War คอนเซปตของอลบมกบหนงสอ
อารมณดชดน ตงใจวาอยากใหทกคนหนหนามายมแยมและ
หวเราะใหกน ดกวาแบงสเสอเปนไหนๆ อลบมนประกอบดวย
แนวเพลง ทงแนวเรกเก ปอป บลส ชะชะชา ลกทงประยกต...
พแมงกดจเหมาเอามาเลนหมด
อยากรกษโลกแบบ Good G กรบรไปหามาฟงซะ ถา
ขเกยจเดนไปหาซอกคลกเขาไปสงจากโซนมวสคท sawitree.
แลวคณจะรก “กดจ” คนนขนอกเยอะ
รจก “กดจ” กนหนอย
หมาย ถง “แมงกดจ” จรงๆ ละ ทน ไมใชกดจ
นกเขยน นกรองคนนน
แมงกดจมหลายประเภท สรปวาแมลงชนดใดกตามท
ชอนไชหรอหาอาหารอยในกองขควาย คนอสานจะเรยกวา
“กดจ” ทงนน เขาถอวาเปนโปรตนชนดในสำรบมาแตไหนแตไร
สำหรบเดกอสาน การเกบแมงกดจเปนความสนกและ
เปนฮโรมยซนอยางหนง เรมจากสายตาหากองขควายใหเจอ
ซะกอน แลวตตราจองกองขควายไว เชอหรอไมวา เดกผชาย
เคยชกกนเพราะแยงกนครอบครองกองขควายมาแลว
พอเจอขควายทหมายตาไว กรอใหแหง (ประมาณ 2 วน)
เสรจแลวกเอาเสยมปาดขควายดานบนออก ขางในทยดไสอย
กจะมแมงกดจตวสดำ ขนาดเทานวกอยเดนหาอาหารกนอย
กองหนงบางทม 6-7 ตว กหยบเอามาใสกระปอง ทกนกระปอง
ใสนำไวนดหนอย กดจจะไดสดชนถงบาน พอถงบาน กเอากดจ
ทไดมาลางใหสะอาด โดยปลอยใหแหวกวายในนำ
ทนจะเอาไปทำเมนอะไรดละ?
ควเกลอกด แตเวลาควตองใสนำนดๆ นะ พอกะทะรอนใส
กดจกอน เตมนำ แลวเตมเกลอนด เหยาะนำปลาหนอย พอนำงวด
กดจกสก จำกบขาวเหนยว หรอจะแกงกบหนอไมออนใสใบยานาง
กบขาวเบอดวยยงแซบหลาย
ในฤดแลงทอาหารหายาก เดกผชายตวเลกๆ ทรจกหา
กบขาวเขาบาน
ยอมเปนฮโรแสนเท...ในสายตาของพอแมเสมอ
11
กจกรรม “ผกพนบานอาหารสมนไพร” วนท 12 สงหาคม 2552 พาคณแมไปกนผกนานาชนด ทโรงเรยนวดบานโภชน ต.บานไร อ.หนองไผ จ.เพชรบรณ ใครสนใจจะไปรวมงานตดตอ ขอขอมลเพมเตมไดท อ.วกจ เพญภาค โทร. 081 596 6369
เครอขายทานใดมขาวสารอยากจะเผยแพรใหเพอนผองไดรบร
โปรดสงมาท “หมอนเตอร” คณะทำงานรางวลลกโลกส เขยว
ชน 3 บรษ ท ปตท. จำกด (มหาชน) 555 ถนนวภาวดร งสต
จตจกร กรงเทพฯ 10900 หรอ [email protected]
กจกรรม ปฏทน
12
ใน เลอดของเรามนำเปนองคประกอบอยกวา 92% ดงนนเลอด หรอ “นำในรางกาย” ก
เปนเหมอนขนสงมวลชนททำหนาทพาสารอาหารเขาไปสการดดซมเขาสเซลลตางๆ
รางกาย วนหนงๆ เลอดในตวเราไหลเวยนไปทวรางกายคดเปนระยะทางประมาณ 60,000 ไมล
หรอ 96,000 กโลเมตร ยาวกวาการเดนทางรอบโลก 2 รอบอกนะเนย!
คนทองผกเรอรง รอยทงรอย ดมนำนอย ตอง
แกไขพฤตกรรมดวยการดมนำใหมาก
และกนพวกอาหารทมกากใย สวน
คนทมกจะทองอดทองเฟอ ถาดมนำ
มากขน กจะชวยละลายสารพษท
ตกคางในลำใหญออกมาพรอมกบ
อจจาระ เพราะนำเปนตวชวยลำเลยงของเสย
นำเปนตวนำภมตานทานและสารตานอนมล
อสระไปยงอวยวะตางๆ เพอสรบกบสงแปลกปลอม
เชน สารพษตาง ๆ แตถาปลอยใหนำในรางกายปนเปอน
เปนกรด ภมตานทานกจะลดลง ไมมเรยวแรงสโรค
และขอนากลวสำหรบผหญง คอทำใหแกเรวเกน
ถาพกผอนไมพอรางกายสญเสยนำ ทำใหเกดความ
ไมสมดลของของเหลวในรางกาย ความเครยด การกนยา
ตดตอกนนานเกนไป กนอาหารสำเรจรป กนจบกนจบ
และกนจ ยงทำใหรางกายตองการนำมากขน ถาไมเตมนำ
ใหรางกายอยางเหมาะสม จะเกดภาวะของเสยตกคางใน
รางกาย อนนเปนตวเรงกระบวนการใหรางกายเสอมโทรม
รางกายตองใชนำเพอการหายใจ เมอเราหายใจเอาออกซเจนเขาไป
ในปอด และขบถายคารบอนไดออกไซดออกจากปอด เราตองการนำเพอ
ชวยความชมชน เวลาไปอยบนภเขาสง ๆ อากาศหนาว ๆ จะรสก
หายใจขด เจบจมก บางคนรสก เจบปอด การจบนำบอยๆ จะชวยได
มาดทไต...ไตมหนาทขบถายของเสย เชน กรดยรค ยเรย และกรด
แลคตค สารพวกนละลายไดในนำ ถาปรมาณนำผานไตไมพอ ของ
เสยเหลานถกขบออกมาไมหมด ไตกจะทำงานหนกเกนไป อาจทำให
ไตพการหรอไตวาย สวนสาวๆ ทชอบนงจมปกทำงานอยทโตะนานๆ แลวไม
คอยดมนำ กจะเกดอาการกระเพาะปสสาวะอกเสบได
การเดนทางของ
นกวทยาศาสตรบอกวา โลกประกอบดวยผนน ำ 70% ผนดนมแค 30%
รางกายคนเรากเหมอนกน แปลกไหมละ... รางกายคนเรากประกอบดวยนำถง 70%
ดมนำมากๆ ชวยในการหลอลนขอตอตางๆ เพราะปลาย
กระดกทตอกนเกดเปนขอตอ เชน ขอตอกระดกไขสนหลงถา
มนำไมพอ ขอตอจะขยบยาก เกดการเสยดสเวลาเคลอนไหว และ
จะทำใหเกดการถลอกตรงกระดกออน ทำใหเกดอาการปวดขอ
เคยไดยนบางคนบนวา ดมสราแลวตนมาเมาคาง นกเปน
ภาวะหนงทนำในสมองลด เพราะเนอสมองมนำมากถง 85%
การขาดนำจะทำใหความสามารถทางสมองลดลง ความคด
ออนลา ปวดหว มอาการเครยดทางจตใจ
สำหรบคนทอยากจะลดนำหนก นำนแหละผชวยชนหนง
เพราะนำเปนสารอาหารทไมมแคลอร การดมนำมากๆ จะชวย
ลดความอยากอาหาร หรอกนนอยลง เมอกนนอยลง รางกาย
กตองเอาไขมนซงเปนของเกาเกบมาเผาผลาญเปนพลงงานแทน
หวนำ ควรดมนำจดเปนดทสด
นำหวานนำซาดมยงไงกไมอม ไมชนใจ แถมเพมนำตาล
ทไมจำเปนใหรางกายอกดวยนะจะ
ในรางกาย
ขออนญาตไปดมนำ...ปสสาวะ ถามจรง!
อะ...ตอบตรง!
ในพทธประวต พระพทธองคทรงบญญตไวในพระธรรมวนย
เปนแนวทางยงชพของพระสงฆเรยกวา นสย 4 กำหนดไว
ชดเจนในพระไตรปฏก ไดแก
1. ตองนงหมดวยผา 3 ชน นำมาจากผาหอศพ ผาบงสกล
เปนผาทไมมราคา นำมาทำความสะอาด ตดเยบอยาง
งายๆ ไมมราคา ตดปญหาเรองถกลกขโมย
2. อาศยอยโคนตนไม ไดรบอากาศบรสทธ
12
โ ลกใบเลก
13
การเดนทางของ 3. ฉนอาหารทไดจากการบณฑบาตรเทานน การเดนเทาเปลา
ในยามเชาไดรบแสงแดดและเปนการนวดเทาไปในตว
4. ฉนนำมต (นำปสสาวะ) เมออาพาท เจบปวย
ในขอ 4 มอธบายเพมเตมสรปความไดวา พระสงฆทม
อาการผอมแหงแรงนอย ตวเหลอง ใหฉนนำมตโค เพราะอนเดย
เขานบถอวว นำนำปสสาวะววมาดองสมอไทย สมอภเษก
ฉนรกษาอาการอาพาท แตพระสายวดปาเวลาธดงคของไทย
ใชนำปสสาวะของตนเอง ดองกบสมนไพรทวา กอนจะฉนก
ตองนงสมาธ ทำจตแนวแน
การดมฉตวเองจะชวยทำให “รจก” ตนเองดขนดวย
เพราะถากนสะเปอะไปหมด ฉยอมเหมนตามอาหารทกน
การเลอกกนอาหารทพอด และดมนำมากๆ ปสสาวะกไมม
กลนรนแรง โดยปกตคนเราจะกลนปสสาวะออกมาประมาณ
750-1,500 ซซ/วน ขนอยกบวาดมนำมากนอยแค ไหน
นกชวเคมไดวจยสารตางๆ ในปสสาวะพบวา 95% เปนนำ 2.5 %
เปนยเรย อก 2.5% เปนสารอนๆ อกสารพด มทงวตามน
กรดอะมโนไปจนถงฮอรโมน และสารทนกวทยาศาสตรเองก
ยงไมรจกอกมากมาย
ในอนเดย แพทยเคยทำการทดลองใหผปวยดมนำปสสาวะ
ของตนเอง 200 คน ไดขอสรปวา เซลลรางกายสามารถรบ
ออกซเจนไดมากขน อตราการเผาผลาญในรางกายสงขน และ
รางกายสรางเมดเลอดแดงมากขน ปรมาณเมดเลอดแดงสงขน
ไมใชแตไทย ฝรงเขากเชอเรองน ในตำรายาโบราณของ
ชาวยโรประบวา หมอชาวโรมนเชอวา ปสสาวะมนษยม
คณสมบตทำใหฟนขาวและแขงแรง ยาสฟนในยคนน จงทำ
ออกมาในรปนำยาบวนปากใชปสสาวะมนษยเปนวตถดบ
แพทยหลายทานกออกมายนยนวา การดมนำปสสาวะ
ของตวเองสามารถรกษาโรคได เทาทพบ ยงไมเหนโทษ
ทำใจเขมแขงแลว จะลองดมงกได...ไมเสยหลาย
สาหรายเปนพชชนตำทมคลอโรฟลลสง จงใชกาซ
คารบอนไดออกไซดในปรมาณมากเพอสงเคราะหแสง ทงยง
อดมไปดวยคณคาทางอาหาร ไมวาจะเปนคารโบไฮเดรต
โปรตน เกลอแร และวตามนหลายชนด ทสำคญคอ มนำมน
ในปรมาณมากทจะสกดออกมาใช หากมการปลกและ
ควบคมตวแปร ซงรวมถงสภาพแวดลอม เปนอยางดแลว จะ
มสวนชวยทำใหสาหรายมอตราการเจรญเตบโตเรวกวาพช
ชนดอนๆ ทำใหเหนถงความเปนไปไดหากนำมาศกษาเพอ
พฒนาเปนพชพลงงานตอไป
คณะนกวจยสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. มโอกาส
ไปดงานทสหรฐอเมรกา ประเทศทเรมนำรองการผลตนำมน
จากสาหรายเพอมาใชกบรถยนต จงไดนำองคความรทได
จากการไปดงานครงน มาใชในการพฒนาไบโอดเซลใน
ประเทศไทย โดยโครงการน ปตท. รวมมอกบจฬาลงกรณ
มหาวทยาลย BIOTEC มหาวทยาลยมหดล และ
มหาวทยาลยพระจอมเกลาธนบร ทำการศกษาวจยและ
พฒนาการผลตนำมนจากสาหราย เรมตงแตการคดเลอก
สายพนธ การออกแบบระบบเพาะเลยง และการสกดนำมน
ไปจนถงการแปรรปเปนนำมนไบโอดเซล และนำมนไบโอ
ไฮโดรจเนตเตดดเซล (Bio-hydrogenated Diesel)
งานวจยในเบองตนพบวา สาหรายหลายชนด ทนำมา
ทดสอบจะใหนำมนประมาณรอยละ 20-50 โดยสวนมาก
แลว สาหรายทโตเรวมกจะมปรมาณรอยละนำมนนอยกวา
สาหรายทโตชา
คณะวจยเพาะเลยงสาหรายในระดบหองปฏบตการ
เพอหาสภาวะทเหมาะสมสำหรบการเจรญเตบโตอยาง
รวดเรวพรอมทงใหนำมนมาก แลวจงขยายลงสบอเพาะเลยง
ตอไป งานวจยพบวาบางสายพนธสามารถเตบโตและให
ผลผลตเพมขนเปน 2 เทาภายในเวลา 24 ชวโมง ขณะทพช
พลงงานอนๆ ตองใชเวลาเพาะปลกนานกวา 6-7 ป ถงจะ
สกดนำมนได
สวนกรรมวธการสกดนำมนจากสาหราย คณะวจยไดนำ
องคความรทสบเนองมาจากการวจยพชพลงงานรนกอน โดย
แบงออกเปนสองสวนคอ การเกบเกยว โดยวธ 1) การใช
แรงเหวยงแยกเอาตวสาหรายออก 2) การตกตะกอนโดยใช
สารเคมเพอแยกเอาตวสาหรายออก และการสกดนำมน
โดยวธ 1) การใชสารละลายทางเคมละลายเอานำมนออก
2) การใชกระแสไฟฟาหรอคลนแมเหลกไฟฟากระตนให
สาหรายคลายนำมน และ 3) บบอดทางกลเพอใหคลายนำมน
ซงขณะนยงอยในขนตอนการศกษาวาวธใดเหมาะสม
และมตนทนการผลตนำมนตำทสด เพอใหเหมาะสมกบ
การนำสาหรายมาใชเปนพลงงานทดแทน
สวนผลพลอยไดทางออมจากการสกดนำมนจากสาหราย
ไดแก กากสาหรายทไดจากการสกดนำมน สามารถนำไปใช
เปนวตถดบของผลตภณฑตางๆ เชน อาหารสตว ปย กาซ
ชวภาพ ฯลฯ นอกจากนยงมความเปนไปไดทจะสกดสารเคม
บางประเภททมราคาสงเพอนำมาใชประโยชนดานเวชภณฑ
เปนตน นอกจากนแลว การเพาะเลยงสาหรายเปนจำนวน
มากยงชวยดดซบกาซคารบอนไดออกไซดจากการเผาไหม
ตางๆ ซงเปนวธหนงในการชวยบรรเทาปญหาโลกรอนได
น เปนขาวดๆ ทคนไทยจะได ใชงานจรงอกไมนาน
เกนรอ...
นองๆ คนไหนสนใจอยากจะเขามาขอความรเพมเตม
เปนหมคณะ ตดตอมาท “คณะทำงานรางวลลกโลกสเขยว”
นะจะจะไดลองจดควให
หอมขควาย เมอปลายเดอนมนาคม 2552 มลนธชยพฒนา เปดตว
โรงเรยนแหงใหมลาสด...
“โรงเรยนกาสรกสวทย” แปลงายๆ วาโรงเรยงสอนควาย
เพองานกสกรรมครบวงจรแหงแรกของประเทศไทย ดวยพนท
กวางใหญประมาณ 120 ไร ทจงหวดสระแกว ตอนนมนองควาย
25 ตว เปนควายทรงเลยงทมผนอมเกลาฯ ถวาย 17 ตว สวนควาย
ผเรยนรมาจากธนาคารโคกระบอเพอเกษตรกรรมตามพระราช
ดำร ปแรกนจะทำการฝกรนละ 5 ตว ปละ 10 รนกอน ถาผลการ
ฝกนาพอใจกจะเพมจำนวนควายผเรยนร มวชาพนฐานเพอฝก
ใหนองควายทำงานใหตรงเวลา ไมเชาชามเยนชาม (เอ...คนๆ แฮะ)
ในโรงเรยนน เขามการนำขควายมาทำประโยชนหลายอยาง
แตอนทนาสนใจทสดกคอ ถานหอมกนแมลงจากขควาย
อย...ขควายกหอมจรงดวย!
ถานหอมกนแมลงทวา ใชขควายผสมสมนไพรตางๆ ม 7 สตร
ดวยกน คอ หอมหวน ชวนดม ลมรน ชนใจ ไลศตร อยสบาย
และควายยม
สตรการทำถานหอมจากสวนเกนของนองควายกมดงน
หอมหวน : โหระพาแดงสบใหละเอยด ตากแดดใหแหง
แลวนำมาคลกกบขควาย อดกอน แลวกตากแดดใหแหง
ชวนดม : ขควายคลกผสมแกลบ อดกอน แลวตากแดดใหแหง
ลมรน : ใบหญาแฝกสบละเอยด ตากแดดใหแหง คลกกบ
ขควาย อดกอน แลวตากแดดใหแหง
ชนใจ : ใบเตยสบละเอยด ตากแดดใหแหง คลกกบ
ขควาย อดกอน แลวตากแดดใหแหง
ไลศตร : ตะไครหอมสบละเอยด ตากแดดใหแหง แลว
คลกกบขควาย อดกอน แลวตากแดดใหแหง
อยสบาย : ตะไครหอมสบละเอยด คลกการบร ตาก
แดดใหแหง แลวคลกกบขควาย อดกอน แลวตากแดดใหแหง
ควายยม : ตะไครหอมสบละเอยด คลกการบร เปลอกสม
และสะเดา ตากแดดใหแหง แลวคลกกบขควาย อดกอน แลว
ตากแดดใหแหง
เบอความหอมแบบเคมๆ ขอแนะนำใหทดลองหา
ประสบการณใหมแบบทองทงดมง
ขอมลจาก วารสารมลนธชยพฒนา ฉบบเดอนเมษายน 2552
คอลมน “ภารกจของมลควาย” โดย ปาจรย คดโนภาส
“สาหราย” พลงงานใหมจากโลกใตนำ นานนบศตวรรษทนำมนดบมบทบาทสำคญตอการ
ดำเนนชวตของมนษย ทวาวกฤตราคานำมนตลอดจนสถานะ
ของนำมนทเปนพลงงานทใชแลวหมดไป รวมทงเปนตนเหต
ของปญหาสงแวดลอม ทำใหหลายประเทศทวโลกคดคนพลง
งานใหมๆ ขนมาทดแทน และหนงในนนคอ พลงงานจากพช
หรอพลงงานสะอาด
ปตท. ในฐานะบรษทพลงงานแหงชาต กมงวจยพลงงาน
ทดแทนทเปนทางเลอกใหมอยางตอเนอง ทเรารจกกนดเวลาน
กไดแก นำมนแกสโซฮอล นำมนไบโอดเซล นำมนดเซลปาลม
(บรสทธ) นำมนจากผลสบดำ (กำลงอยในขนตอนการวจย) เปนตน
และปจจบน พลงงานความหวงใหมทนกวทยาศาสตร
ตางใหความสนใจ คอ “สาหราย” สงมชวตเซลลเดยวทม
คณคามหาศาล
ขอมลจาก วชาการ.คอม www.vcharkarn.com เวบไซต “พลงไทย เพอการศกษาไทย” สนบสนนโดย บรษท ปตท. จำกด (มหาชน)
13
14
มนตรก แมกลอง
สมครสมาชก
งายๆ ยงกวาปอกกลวยเขาปาก... เพยงเขยนชอ ทอย ในแบบฟอรมดานลาง พรอมแนะนำ “สมาชกใหม” 1 คน หรอ 1 แหง สงแบบฟอรมพรอม ชองของขวญท เลอก... สงกลบมาท คณะทำงานรางวลลกโลกสเขยว (สมครสมาชก-หนงสอพมพ) บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900
หนงสอพมพ รางวลลกโลกสเขยว แลวรบของทระลก
ขอมลผแนะนำ ชอ-สกล.......................................................................... อาย........................... ป ทอย...................................................................................................................... .................................................................... รหสไปรษณย.................................. โทร............................................................... แฟกซ............................................ E-mail................................................................................................................... เลอกรบ ของขวญ 1 อยาง จากกองบรรณาธการ ๐ สมดฉกรางวลลกโลกสเขยว ๐ กอดซลาลมลก
สมาชกทแนะนำ (เอาขอมลเทาทมจะ) ชอ......................................................................................................................... ทอย....................................................................................................................... .......................................................................... รหสไปรษณย............................. โทร..................................................................... แฟกซ....................................... E-mail...................................................................................................................
เรอง มนเรมจากหนมผมยาว
ผรกงานศลปะ เปดกจการ
รานกาแฟเลกๆ ในอมพวาเมอ 4 ปกอน กบสาว
คนทำหนงสอ ผเบอหนายระบบทนนยม และ
หนหลงใหกบอาชพการงานประจำมงแสวงหา
แนวทางของชวตและความอสระ
ทงสองมาพบกนทรานกาแฟแหงน
วนน รานกาแฟปดไปแลว แตเรองราว
ของทงสองยงดำเนนตอไปอยางมพลงและ
สรางกระแสใหกบคนแมกลองไมนอย (ทงค
เปนคนกรงเทพฯ) รวมถงคนกรงอยางเราก
อดเหลยวมองดวยความชนชมไมได
“กอนหนานทำงานอยกบกลมคนเฒา
คนแกทเชยงราย และยายมาอยทน เปดราน
กาแฟ ทำงานศลปะ ถายรป ขายโปสการด
ชวงกลางป 2548 ทตลาดนำอมพวาเปด
ใหมๆ ผมกไดรจก ‘หน’ พรอมกบเหนความ
เปลยนแปลงของอมพวา” วรวฒ กงวานนวกล
(โจ) เอยความหลง
“ตอนนนยงเควงอยไมรวาจะทำอะไรด
เบอกรงเทพฯ พอมาเทยวอมพวาไดเดนคย
กบชาวบานแลวรสกวามนมเสนหอะไรบางอยาง
แตละคน เวลาเขาเลาเรองอดตเขาจะดม
ความสขมาก กเลยอยากเขยนหนงสอเรองน
ไมรวาทำไม แตคดวา ถาอยากเขยนหนงสอ
เรองหนงจะเขยนอะไร เราจะเขยนเรองน”
ภทรพร อภชต (หน) เลาทมาทไป
เรองราวของ “มนตรกแมกลอง ฉบบ
คนรนใหม” จงเรมตนขน ณ บดนน
“ในป 2550 มกระแสโรงไฟฟาจะมาสราง
เราไดรบขอมลไดเหนคนในทองถนออกมารก
บานรกถนเขา เกดความรสกเดยวกนวา เราตองทำ
อะไรบางอยาง เพราะเรากมาอาศยบานเขาอย
ตวเองกถนดถายรป และหนกทำหนงสออยแลว”
ด คออะไร ชวคออะไร เพยงแตบางทกลม ถาไมลมกนบวาเปนคนด ถาลม
กอาจจะตกเปนคนชวได เพราะวาเมอลมความดแลว ความชวกเขามา
แทนท ฉะนน การฝกจตใหทำแตความดนน เบองตนกตองตงจตใหด ตงจตใหด
หมายความวา คดเปนกลาง อยาเพงนกวาตอนแรกจะตองคดทำโครงการอะไรๆ
ตงจตใหเปนกลางกอน แลวกจะเหนวาอนไหนเปนของด อนไหนเปนของไมด
เมอเหนเปนของดแลว กจะตองปกใจมงทำแตความดนน...”
จากหนงสอ “คำพอสอน”
พระราชดำรสในโอกาสทผบงคบบญชาลกเสอ พทซ.
สามญรนใหญ คายโรงเรยนสรศกดมนตร
เขาเฝาฯ ทลเกลาฯ ถวายเงนโดยเสดจพระราชกศลตามพระราชอธยาศย
ณ พระตำหนกจตรลดารโหฐาน
วนพฤหสบดท 16 เมษายน 2524
“...การทำดนน คำรวมๆ นฟงดแลวกงาย เพราะคำวาด มนสนมาก แตคำวาดน ตองตความใหกวางขวาง ถาเขยนเปนหนงสอ กคงเขยนเปนเลมใหญ แตนกดวาทกคนกยอมเขาใจวา
ปฏบตการแบบกองโจรอสระจงเรมขน
อยางรวดเรว ดวยระยะเวลาเพยง 2 เดอน
นตยสารมนตรกแมกลองเลมแรกกคลอดใน
งาน “เทศกาลกนปลาทแมกลอง” ปลายป 2550
โจบอกวา การทำงานตอนแรกเรมจาก
ไมมเงนทนกนเลย
“พอดไดคยกบพสรจต ชรเวทย ซงตอน
นนเปนประธานสภาหอการคาสมทรสงคราม
ทำใหรวาหอการคาทนมการทำวารสารฯ ดวย
แตยงขาดคนทำอย พสรจตกเลยชวนใหมาทำ
ดวยกน ออกมาเปนหนงสอมนตรกแมกลอง
มนกเขยนมาชวยหลายคน และทกคนกรวาไมม
คาตอบแทน เพออยากเหนสงคมในอดมคต”
“มคนเยอะมากทบอกเราวา พอเหน
หนงสอมนตรกแมกลองแลวอยากกลบไป
ทำอะไรทบาน เปนจดหนงททำใหเรารวา
บรรลวตถประสงค เพราะเราอยากจะบอกวา
แมกลองเปนแคโมเดลหนง อยากจะให
ทกเมอง ทกชมชนลกขนมาดแลบานของเขา
เอง ถาชมชนเขมแขง ประเทศถงจะพฒนา...”
มนตรกแมกลอง ไมไดเปนแคฝนหวาน
ของหนมสาวคหนงอกตอไป แตกลายเปน
ตวแทนของสงคมเลกๆ ทนาอยแหงหนง ขาน
เรองราวทงดงามของชวตในอดต และบอก
ความเปลยนแปลงทเกดขนใหทงในชมชน
และนอกชมชนไดรบร ทามกลางกระแส
เศรษฐกจแบบตวใครตวมนเชนทกวนน
ขอเอาใจชวยคนดๆ ทยงมมากมายใน
บานเรา
หาซอ “มนตรกแมกลอง” ราคาฉบบละ 50 บาท ไดทรานหนงสอชนนำทวไปหรอบอกรบเปนสมาชก และเปนสมาชกอปถมภในราคาเพยงปละ 300 บาท โอนเงนมาทบญช นายวรวฒ กงวานนวกล ธนาคารกรงเทพ สาขาอมพวา เลขทบญช 501-0-12943-4 และ สงหลกฐานใบโอนเงนและขอมล ผสมครมาท สำนกงาน “มนตรรกแมกลอง” เลขท 53 รมคลองอมพวา จงหวดสมทรสงคราม 75110 หรอ แฟกซ: 034 702 868
เปดฉาก “มนตรกแมกลอง” ฉบบคนรนใหม
14
ค ำพอสอน อ าหารสมอง
รด รชว
บทท 2 “ดานเฉยงหาย” “ดานเฉยงหาย”
นองผกหวานตะโกนบอกแม แลวเยนนเราจะทำกบขาวกนยงไงละเนย อปกรณสำคญ
หายไปแบบน อดกนแกงจดผกแคบแนแลว สงสยจะไดกน ขาวเปยก กบ เกอ แทน
“ไปยมคณยายสลก” แมบอก
“แลวอยาลมชวนคณยายมา ฮอปปลอง ดวยกนนะลก”
คำแปล
ดานเฉยง เปนภาษาถนของคนใต แปลวา เขยง
ผกแคบ เปนภาษาถนของคนเหนอ แปลวา ผกตำลง
ขาวเปยก เปนภาษาลาว แปลวา ขาวตม
เกอ เปนภาษาไทยใหญ แปลวา เกลอ
ฮอปปลอง เปนภาษาชอง แปลวา กนขาว
โดย นองผกหวาน
15
ส า ย ห ย ด
ป ล อ
ใ บ ระ บ า ด
ท ไ ร
ด พ ด ต า น
ใ ท ง ย
ห ร จ า ข
ญ า ด อ ง ด ง
น
ก ระ ท ง ห ม า บ า
ปรชญาพทธศาสนาเชอวา มนษยเกดมา
มธาตทง 4 การแพทยตะวนออกแผนโบราณ
จงมความเชอวา คนเราทจะเจบปวยกเพราะ
มสาเหตมาจากความไมสมดลของธาตทง 4
นแหละ การรกษาจงตองไปดวารางกายขาด
สมดลทตรงไหน กเตมทตรงนน โดยใชเรอง
อาหารการกน ยาสมนไพร และการรกษา
ดานจตวญญาณ ซงไมไดแปลวาทรงเจาเขาผ
แตเปนการชำระจตใจใหผองใส คดด ทำด
และเบกบาน
ทน กอนจะรวาธาตอะไรไมสมดล กตอง
ร จก เสยกอนวาตว เองเปนคนธาตอะไร
โบราณเขาเรยกวา “ธาตเจาเรอน”
ธาตเจาเรอน คอองคประกอบของรางกาย
ทเกดขนตามธาตทง 4 ตามความเชอของ
หลกพทธศาสนา ไดแก ดน นำ ลม ไฟ
บคลกลกษณะของคนแตละธาตกจะแตกตาง
กนไป
นำ เปนธาตทสถานะเหลว และม
ความสำคญมาก สงมชวตขาด
นำไมได คนทมธาตนำเปนธาตเจาเรอน
มกจะคนทเกดในเดอนสงหาคม กนยายน
ตลาคม รปรางสมสวน ทวมถงอวน ผว
พรรณสดใส อารมณเยน ความจำด นม
นวล มกจะเกบความรสกไดด มความสงบ
มอารมณออนไหว เชอในเรองของโชค
ชะตาและพรหมลขตมความคดสรางสรรค
ชอบเปนหวงเปนใยคนรอบขาง คนธาตนำ
จงเปนทรกของเพอนๆ
ตำราฝรงบอกวา ธาตนำเปนสญลกษณ
ของอารมณ ซงเปนสงท เปลยนแปลง
เคลอนไหวไดตลอดเวลา โดยเฉพาะอารมณรก
นอกจากน นำยงเปนสญลกษณของการ
รกษา การชำระลางสงสกปรก สงชวราย
ธาตตรงขามกคอธาตไฟ
อาหารทเหมาะกบคนธาตนำ เปนพวก
ผกและผลไมทมรสเปรยว เชน มะนาว สม
สปปะรด มะเขอเทศ มะยม มะกรด มะขาม
ปอม ยอดมะขามออน หลกเลยงอาหารรส
มนจด เพราะอวนงาย
สวนกลนหอมทเหมาะกบคนธาตนำ
ตำราวาม 3 กลน คอ กลนลาเวนเดอร
กระดงงา และมะล ขอมลอาหารสำหรบคนธาตนำจาก :
สวนสมนไพรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร จ.ระยอง
ธาตนำ
15
ธ าตเจาเรอน ป รศนาอกษรไขว
4
1 7
2
6
8
5
3
ร เขารเรา
ป.ปลาสารพนสตวนำ ทงปลาทะเลและปลานำจดทวายอยในวงวนแหงปรศนาอกษรไขว
แนวตง: ปลาทะเล
1. ปลาหางแขง อยรวมกนเปนฝง ลำตว
ยาวแบนรปขนมเปยกปน จะงอยปากมน
กวาง ไมมฟน เกลดเลก ลำตวสเหลอง มแถบ
สดำพาดกลาง อยตามหนาดนและบรเวณ
กองหนใตนำหรอตามพนทองทะเลทเปนโคลน
2. ปลาซกเดยว รปรางยาวร หวเลก
จะงอยปากสนท นยนตาสองขางอยใกลกน
อยบรเวณหนาดนใตทองทะเล กนปลาขนาด
เลกแทบทกชนด ยาวประมาณ 18-50 ซม.
3. รปรางเรยวยาว ลำตวแบนขาง ครบ
สเทา ลำตวสนำตาลปนเทา เทาปนนำเงน
เมอยงเลกจะมแถบใหญ 6 แถบ พาดขวาง
ลำตว อยบรเวณกลางนำและตามพนทองทะเล
เชน อาวจงหวดระยอง ประจวบครขนธ
ภเกต ระนอง ตรง และเปนปลาเศรษฐกจท
มราคาคอนขางแพง
4. ลำตวคลายใบมด ดานขางแบน ตาม
ขนาดใหญ ลำตวสแดงปนแสด เกลดสขาว
เงน อยรวมกนเปนฝง หากนตามพนทะเลท
ความลก 40 เมตร เนอนยมทำลกชน
แนวนอน: ปลานำจด
5. ลำตวปอมสน หวเลก ปากเรยวแหลม
มหนวดเปนกระจก ตาเลก มเงยง ลำตวสเทา
อมเหลอง หลงสเทาปนเขยว
ครบสเหลอง หากนพนหนาดน
พบมากในภาคกลาง กนแมลง
ตวออนแมลง ซากสตวและพช
ทเนาสลาย นยมเลยงเปนปลา
สวยงาม เนอมรสชาตด
6. ลำตวคอนขางยาว ไมม
เกลด หวแบนราบลงเลกนอย
จมกทงสองคมแผนเนอแขงๆ
กนกลาง นยนตาเลก มหนวด
คอนขางยาว 3 ค ลำตวสเหลอง
หลงสเทาเขม ทองสขาว ครบ
หลงสขาวเขม ปลายสดำจาง
เปนปลาเศรษฐกจ
7. เหมอนปลากราย แตขนาดเลกกวา
ลำตวสขาวเงนปนเทา ภาคเหนอเรยกหางแพน
แตชาวแมฮองสอนเรยกวา “ปลาวาง” ภาค
อสานม ชอเรยกวา “ปลาตอง”
8. ลำตวอวบกลมยาวเรยว ทอนหาง
แบนขาง หวแบนลง เกลดขนาดใหญ สวน
หลงสดำ ทองสขาว ดานขางลำตวมลายดำ
พาดเฉยงลำตว สามารถเคลอนไหวบนบก
และฝงตวในโคลนไดเปนเวลานาน ใชทำ
อาหารไดหลายรปแบบ 3 รปรางคลายกบ
ใบไม และเหมอนกบปลากระดหมอ แตไมม
จดดำบนลำตว
ขอมลจาก กรมประมง, กระทรวงเกษตร
และสหกรณ
สงคำตอบมาท คณะทำงานรางวลลกโลกสเขยว
(สมครสมาชก-หนงสอพมพ)
บรษท ปตท. จำกด (มหาชน)
555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ
10900 ภายในวนท 30 มถนายน 2552
ตอบถก…รบไปเลย “ถงผาเดกด”
(ผใหญตอบถก กไดดวยนะคราบ)
คนละ 1 ใบ (มจำนวนจำกดนะจะ)
เฉลยปรศนาอกษรไขว ฉบบทแลว “มหศจรรยสมนไพร”
หนงสอพมพเพอเครอขายคนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม
ใครจะไปคด...วาพวกเศษพชผก เศษพลาสตก จะใชเปนวสดสรางบานได
เรอง ราวตอไปนเปนสวนหนงของผลงานการประกวดรางวล Rolex Ward for
Enterprises 2008 ซงจดเปนประจำทก 2 ป เพอสนบสนนเรองทาทายความ
สามารถ ยกระดบความรและความเปนอยทดของมนษยชาต สำหรบการประกวดครงนเปนเรอง
การนำเศษวสดเหลอใชมาทำประโยชน
เอลซา ซลดวาร เปนผหนงทไดรบรางวล แนวคดของเธอคอการนำใยบวบ เศษฝาย และเปลอก
ขาวโพด มาผสมกบพลาสตกใชแลว ทำเปนวสดสรางบานราคาถก
สาวเอลซา เปนชาวเมองอะซนซออง เมองหลวงของปารากวย เมอป 1992 เธอทำโครงการ
พฒนาทอยอาศยในชนบททเมองกากวาซ เมองนไดรบผลกระทบจากการปญหาการตดไมทำลายปา
โครงการของเอซาคอการสรางหองนำผหญง และเตาสำหรบหงหาอาหาร เพอยกระดบคณภาพชวต
พชผลของเมองกากวาซในเวลานนเสยหายเพราะความแหงแลง ชาวบานไมมงานทำ
เศรษฐกจถดถอย มพชพนถนตวหนงคอบวบ พชทขนงาย ราคาถก
เธอรวมกบชาวบานจดตงกลมเลกๆ เพอผลตใยบวบขดผว เอาใยบวบมาผลตเสอ
รองเทาแตะ พนรองเทา ฯลฯ คอยๆ พฒนาเปนสนคาสงออกไปในตลาดยโรป
เมอมรายไดกขยายเปนบรษท มผเชยวชาญดานสงแวดลอม
และหนวยงานตางๆ เขามาดงาน แตทเธอปลมทสด คอ
บรรดาผชายในทองถนใหการยอมรบ ทงๆ ทกอน
หนามทาทเยยหยนวามนนาจะไปไมรอด
เอลซารวมมอกบภาคทเปนวศวกรดานอตสาหกรรม
เพอคนหาพชทางเลอกทใชเปนวตถดบในการสราง
วสดฝาผนงและหลงคาบาน ทดแทนการใชทรพยากรไม
และมราคาถก
นวตกรรม บานรไซเคล ปญหาไมไดอยตรงวสดทจะเอามาทำแผนกระดานอยางเดยว แตอยท “กาว” ซงเปนตวเชอม
ประสาน ในทสด กมาลงเอยดวยการนำพลาสตกเหลอใชมาผสมกบใยบวบ และประดษฐ
เครองมอสำหรบหลอมพลาสตกเขากบใยบวบ หรอเสนใยของพชอนๆ เชน ฝาย เปลอกขาวโพด
ผลผลตเรมเปนรปเปนราง และไดรบการสนบสนนจากกระทรวงสงแวดลอม และองคกร ECTA
(องคกรทไมแสวงผลกำไรทเอลซากอตงขน) เพอสรางเครองจกรทำแผนกระดานสเหลยมตาม
ตนแบบ
กระดานสเหลยมททำขนเมอเอามาประกอบจะงายกวาการเลอยไมเปนทอนๆ หรอการกอสราง
ดวยอฐ หากเกดแผนดนไหวหรอภยธรรมชาตทำใหบานเกดทรด แผนกระดานนจะงอตามความ
ทรดของบาน ไมเกดการหก หากถกเผาไหมกจะไมมสารพษจากควน แถมราคาไมแพง ขนาด
1 ตารางเมตร แค 200 บาท ใชเวลาสรางบานหนงหลงแค 3-4 วน
เธอไดทนสนบสนนจาก Rolex Award ในการสรางบานตวอยาง 3 หลง พรอมเปนศนยเรยนร
ในการใชประโยชนจากวสดเหลอใชในบานเกด
ของดกบคนด...ยงมอยทวโลก
ต นไมใตหลา