ณัฎฐี ปุ...

60
การทําใหปราศจากเชื้อ โดยใชความรอนและสารเคมี ณัฎฐีวรรณ ปุนวัน สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรสาธารณสุข กรมวิทยาศาสตรการแพทย 16 มีนาคม 2552 การบริหารจัดการความรูดานความปลอดภัยในหองปฏิบัติการ ครั้งที2

Upload: others

Post on 23-May-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาใหปราศจากเชอโดยใชความรอนและสารเคม

ณฎฐวรรณ ปนวนสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

16 มนาคม 2552

การบรหารจดการความรดานความปลอดภยในหองปฏบตการ ครงท 2

Page 2: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาใหปราศจากเช อการทาใหปราศจากเชอ (จากสารานกรมไทยฉบบเยาวชน)

กอน พ.ศ. ๒๔๐๕ การผาตดเกอบทกรายจะตองมโรคตดเชอ หรอทรกนในสมยนนวา การอกเสบเปนหนองแลวกตาย

อกนาซ ฟลปป เซมเมลไวสส (Ignaz Philipp Semmelweiss,ค.ศ. ๑๘๑๘-๑๘๖๕) แพทยชาวฮงการ เปนผนาการทาใหปราศจากเชอมาใชเปนครงแรก

เมอราว พ.ศ. ๒๓๙๐ ในครงนน ยงไมมใครรจกวาจลนทรยเปนตวทาใหเกดโรค

เซมเมลไวสสแนะนาใหลางมอและเครองมอเครองใช ตลอดจนเสอผาทงของแพทยและของผปวยเองใหสะอาด และแชมอในนายาคลอรน

การคนพบของเขาไดชวยชวตของหญงทคลอดบตรในโรงพยาบาลกลางของกรงเวยนนาไวมากมาย

Page 3: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ตอมาอกประมาณ ๒๐ ป (ราว พ.ศ. ๒๔๐๙) นกวทยาศาสตรชาวฝรงเศส

ชอ ลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur, ค.ศ. ๑๘๒๒-๑๘๙๕) พบวา

เชอจลนทรยเปนตวทาใหเกดหนองและการอกเสบ

และแพทยชาวองกฤษชอ โจเซฟ ลสเตอร (Joseph Lister , First

Baron, ค.ศ. ๑๘๒๗-๑๙๑๒) ไดนากรดคารบอลกหรอทรจกกนในนาม

ของ ฟนอล (phenol) มาเปนยาฆาเชอโรคในบาดแผล

จากนนมาโรคตดเชอในทางศลยกรรมลดลงไปมากมาย

Page 4: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

จลนทรยทงทกอโรคและไมกอโรคนน พบไดทวไปในสภาพแวดลอมตามธรรมชาต

ดงนน ความรเกยวกบการฆา(killing) การกาจด (removing)หรอ การระงบการเจรญเตบโต (inhibition of growth) ของจลนทรย จงเปนสวนสาคญสวนหนงของ

วชาจลชววทยา ทสามารถนาไปใชใน

* การควบคมและปองกนการเกดโรคในมนษย สตวและพช

* การปองกนการเนาเสยของอาหาร

* และการปนเปอน (contamination) ของวสดอปกรณ ทใชในหองปฏบตการ

ตลอดจนกระบวนการผลตทางอตสาหกรรม

Page 5: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

วธการสาคญในการฆา กาจดหรอ ระงบการเจรญเตบโตดงกลาว

จะรวมอยใน กระบวนการทเรยกวา sterilization (การทาใหปราศจาก

เชอ) และ disinfection (การทาลายเชอ/การฆาเชอ) ซงเปนการ

ทาลายเชอทอยภายนอกรางกายของมนษยและสตว

Page 6: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาใหปราศจากเชอ: Sterilization

การทาใหปราศจากเชอ หมายถง กระบวนการกาจดหรอทาลายเชอจลนทรยทก

ชนดรวมทงสปอรของ

แบคทเรย โดยใชวธทางกายภาพหรอวธทางเคม

Page 7: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาใหปราศจากเชอ (Sterilization)1. วธทางกายภาพ(Physical means)

1.1การใชความรอน(Heat)1.1.1 moist heatหรอ

autoclaving1.1.2 dry heatหรอ hot air

1.2 การใชรงส(Radiation)1.3 การกรอง(Filtration)1.4 การใชคลนเสยง (Microwave)

2. วธทางเคม (Chemical means)2.1 การอบดวยแกส (Gaseous

sterilization)2.2 การแชในนายาสารเคม

Page 8: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด
Page 9: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

◘ การอบดวยไอนารอน(autoclaving)autoclave= หมอนงความดนไอนา/เครองนงทาลายเชอ

หลกการ : ไอนาเดอดเขาไปแทนทอากาศในภาชนะปด เมอความดนไอนาเพมขน อณหภมไอนาจะสงขน (ความดนเพมขนท15ปอนด/ตารางนว มผลใหไอนามอณหภมสงขนถง 121-134 OC)

# ความรอน ความดน ทาใหโปรตนภายในเซลลของ เชอจลชพเสยสภาพ เอนไซม, โปรตนในเซลลเกด การแขงตว (coagulation)

การทาใหปราศจากเชอโดยการใชความรอนชน (Moist heat)

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 10: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ความดน(ปอนด/ตารางนว) อณหภม OC เวลาทใช (นาท)

15 121 1520 126 10

30 134 3

*อาหารเลยงเชอทมสวนผสมนาตาลใชความดนไอนา 10 ปอนด/ตารางนว อณหภม 110 OC , 10 นาท

Source: Ponrut Phunpae Clincal Microbiology, AMS, CMU

Page 11: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การอบดวยไอนารอน (autoclaving)วธนสามารถทาลายจลนทรยไดทกชนดรวมทงสปอรของแบคทเรย นยมใชทาลายเชอในอาหารเลยงเชอ สารละลายเชอทตองทาลาย และวตถปนเปอนเชอจลนทรย ฯลฯ เครอง autoclave จดเปนอปกรณทจาเปนสาหรบหองปฎบตการจลชววทยา

Page 12: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ขอดของการทาใหปราศจากเชอโดย autoclaving

1.ประสทธภาพเชอถอได

2.ประหยด

ขอเสย

1.ใชไดเฉพาะกบวสดททนความรอนเทานน

2. อาจทาใหวสดบางอยางเชน ยางเสอมคณภาพได

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 13: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

1. ตองไลอากาศออกใหหมด

2. อณหภมคงตว 121 OC ไมนอยกวา 15 นาท

3. เมอครบเวลาแลวใหความดนคอยๆลดจงเปดฝา

4. ไมใสของแนนเกนไป วางของเรยงขนาน

5. การ sterile ของเหลว ฝาเกลยวหลอดตองเปดหลวม

6. ไมใชนงของมคม ไอนาทาใหเสยความคม

7. ไมนงของทถกนา, ความชน, ความรอนแลวเสยหาย

ขอควรระวง การใช autoclave

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 14: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การเกบรกษาวสดปราศจากเชอหลงเขา autoclave

1.เกบไวในตทมฝาปดมดชด ไมมแมลงหรอสตวเลดลอดเขาไปได

2.เกบไวในทแหง หางจากอางลางมอหรอบรเวณทเปยกชน

3.วสดทเกบไวควรจะเกบไวในปรมาณทพอเหมาะ เชนพอใชใน 1 สปดาห

เกบไวมากสนเปลองและอาจจะมเชอปนเปอนได

4.วสดปราศจากเชอทกหอตองเขยน วน เดอน ปทไดรบการทาใหปราศจาก

เชอ และวนหมดอาย

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 15: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การหอของใชเตรยมสงทาใหปราศจากเชอ

Page 16: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

เครองมอทาใหปราศจากเชอ

เครองอบไอนาภายใตความดน

Page 17: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การอบดวยความรอนการอบดวยความรอน(Hot air sterilization)(Hot air sterilization)

ตอบรอนตอบรอน (Hot air oven)(Hot air oven) มสวนประกอบทสาคญไดแกมสวนประกอบทสาคญไดแก heater heater ตอบความรอนบางเครองตอบความรอนบางเครองอาจมพดลมชวยกระจายความรอนใหสมาเสมอทงตอาจมพดลมชวยกระจายความรอนใหสมาเสมอทงต

การกระจายความรอนภายในตอบรอนการกระจายความรอนภายในตอบรอน ควรเปนไปตามขอกาหนดของเครองหรอควรเปนไปตามขอกาหนดของเครองหรอความแตกตางของความแตกตางของอณหภมอณหภม ณณ จดตางๆกนภายในตอบรอนจดตางๆกนภายในตอบรอนไมเกนไมเกน ±±2.5 2.5 OOCC

# การอบดวยความรอน จะทาใหเกดการทาลายเซลลโดยการดง นาออกจากเซลล ทาใหโปรตนในเซลลเสยสภาพและความเขมขนของสารในเซลลผดปรกต ทาใหเซลลตาย

Dry heat Dry heat ใชกบอปกรณใชกบอปกรณ เครองแกวเครองแกวเชนไปเชนไปเปตเปต จานเพาะเชอจานเพาะเชอ เครองมออปกรณทเปนโลหะเครองมออปกรณทเปนโลหะ ผงแหงผงแหง ( (Powders) Powders) โดยไอรอนแทรกซมผานเขาไปทาลายเชอจลชพโดยไอรอนแทรกซมผานเขาไปทาลายเชอจลชพ

การทาใหปราศจากเชอโดยการใชความรอนแหง(Dry Heat)

Page 18: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

อณหภม - ระยะเวลาในการทาใหปราศจากเชอ

อณหภม OC ระยะเวลา (นาท)121 ขามคน

140 180

150 150

160 120

170 60

180 30

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 19: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ขอควรระวง ในการใช hot air oven

1. กระดาษ, ผาหอของตองไมสมผสดานขางของต

2. กลองบรรจควรเปนโลหะทดดความรอนไดด

3.วางของใหมชองอากาศไหลเวยนได

4. หอของควรมขนาดไมเกน 4x4x12นว

5. การอบผงแปง นามน ขผงความหนาของผงแปงไมควรเกน 2 นว

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 20: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด
Page 21: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

2. การทาใหปราศจากเชอดวยวธการทางเคม

2.1. การอบดวยแกส

Gas Ethylene oxide (EO)

กาซพษ ไมมส มจดเดอดทอณหภม 10.7 oC

ทความเขมขนตาจะไมมกลน

ความสามารถ

EO เปนสารเคมทสามารถทาลายเชอจลชพทกชนดและ

สปอรของเชอแบคทเรย

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 22: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

▪ ออกฤทธ โดยกระบวนการ Alkylation

▪ การแทนทอะตอมดวย Hydrogen ภายในโมเลกลของเชอจลชพ ทาใหเกด

การเปลยนแปลงโครงสรางของ DNA กระบวนการสรางโปรตนของเซลลเสย

ไป เซลลไมสามารถทาหนาทไดตามปกตได

ความเขมขน และระยะเวลาทใชงาน

▪ ใช EO ความเขมขนระหวาง 450-1200 mg/L อณหภม 29-65 oC, 2-5 ชม.

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 23: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ขอควรระวง EO

เปนสารพษตอเนอเยอ ระคายผวหนง เยอบจมกและตา

ความเขมขน > 700 ppm มกลนคลายอเธอร ตดไฟงายและอาจระเบดได ตอง

ผสมกบแกสเฉอย เชน carbon dioxide หรอ Fluorinated hydrocarbon กอน

เพอให ปลอดภยมากขน

สงทนามาทาใหปราศจากเชอตองหอใหมดชดดวยวสดทแกสผานเขาไดเชน

Polyester polypropylene, polyethylene

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 24: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

แกส Formaldehyde

▪ อานาจทะลทะลวงตา ใชอบอปกรณหรอเครองมอ โดยใสในตอบททา

ใหความดนในตลดลงแลวปลอยแกสเขาไปในตอบ

▪ ประสทธภาพในการทาใหปราศจากเชอดมาก อาจทดแทนการอบดวย

ไอนารอนได

ขอจากด :

▪ ทาใหเกดการระคายเนอเยอบผวบรเวณตาจมก และทางเดนหายใจ

▪ เปนสารททาใหเกดมะเรง

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 25: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

2.2 การแชในนายาสารเคม

สารเคมทใชทาใหปราศจากเชอเชน

1. 2% Glutaraldehyde แชนาน 3-10 ชวโมง

(Disinfection ใชเวลา 10-30 นาท)

2. 0.5% Hypochlorite แชนาน 30 นาท

Page 26: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Glutaraldehydeเปนสารเคมทใชมากทสดสาหรบการทาใหปราศจากเชอเนองจากไมทาลาย

พลาสตก กระจก และcement ดวยเหตทนายามราคาแพงมากจงควรใชกบ

เครองมอทมราคาสง

ทมขายในทองตลาด Cidex (Glutaraldehyde 2%ในสารละลายทเปน

เบสผสมกบ 70% isopropanol) สารละลายนจะคงตวในสภาวะทเปนกรด

ใชแชเครองมอจะไมมผลกดกรอนโลหะ ไมวาจะอยในสภาวะกรดหรอเบส

Page 27: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Glutaraldehyde

ขอด :

1. ประสทธภาพสง

2. ไมมกลน

ขอเสย :

1. ราคาแพง

2. เปนพษตอเยอบและผวหนง

3. เมอเตมดางเพอทาใหนายาออกฤทธ นายาจะเสอมคณภาพเรว จงตองใชใน

ระยะเวลาทกาหนด

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 28: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Glutaraldehyde : อายการใชงาน

แมวาบรษทจะระบวานายาทผสมแลวมอาย 28 วนหรอ 14 วน กควรเปลยน

นายา เมอนายาเปลยนสหรอขน หรอกรณทมการใชแชเครองมอบอยๆ

Source: คมอการปฏบตงานการปองกนการตดเชอจากการใหบรการทางการแพทยและสาธารณสข(Universal Precaution)

ฉบบปรบปรงครงท 2 พ.ศ. 2538

Page 29: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Hypochlorite•เปนนายาทใชมากในปจจบนเนองจากทาลายไวรสไดดโดยเฉพาะไวรสเอดส ความเขมขนทใชตามปรกต 0.5%

•แตการฆาสปอรของแบคทเรยตองใชความเขมขนทสงกวานเพอใหไดคลอรนคลอรนมากกวา 1, 000 สวนในลานสวน ซงทาไดยากเพราะมกลนเหมนและม

ฤทธกดกรอนโลหะมาก

•ดงนน Hypochlorite จงใชสาหรบการทาลายเชอมากกวาการทาให

ปราศจากเชอ

Source: สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอ และการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 30: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Hypochlorite

ขอด:

1. ประสทธภาพสง

2. ราคาถก

ขอเสย:

1. กลนเหมน ระคายผวหนงและเยอบตางๆ

2. กดกรอนโลหะ

3.ระเหยงาย เมอผสมแลวตองใชใน 24 ชวโมง

4. ถกทาลายงายดวยสารอนทรย

อายการใชงาน: 24 ชวโมง

Source: สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอ และการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 31: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การตรวจสอบการทาลายเชอ

Page 32: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การตรวจสอบการถกความรอน autoclave

1. การทดสอบโดยใชแถบกระดาษทดสอบ(Autoclave tape) โดยตดแถบ

กระดาษนไวบนหอวสดทกหอ เมอถกความรอนกระดาษทดสอบจะเปลยนส

เปนสดาแสดงวาถกความรอนแลว แตไมไดบอกวาเชอถกทาลายหมดหรอไม

2. Bowie-Dick test : ตรวจสอบการกระจายความรอนภายในหมอนงความดน

ไอนาวาสมาเสมอทวกนหรอไม (ไมไดเปนการทดสอบประสทธภาพการฆา

เชอโดยตรง)

Page 33: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

แผนเทปตดทแยงมม นงท 134 OC เวลา 3 นาท ดสของแผนเทป สดาเทากนหมดแสดงวาความรอนซมไดทว ถาสบนแผน

เทปเปลยนไมเทากน ดาบาง นาตาลบาง เหลองบาง ไมเปลยนสบาง แสดงวาไอนารอนซมไมทวเครอง เครองมความบกพรอง

หรอวางของอบแนนเกนไป วสดทอบอาจไมปราศจากเชอตองแกไขตอไป

Bowie-Dick test

Page 34: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การตรวจสอบการปราศจากเชอ

การทดสอบทางชวภาพ (Biological indicator) : Spore test

▪ ใชสารแขวนลอยสปอร (spore suspension) ของเชอแบคทเรย Bacillus

stearothermophilus (มจาหนายโดยบรรจในหลอดเลกๆ) ในการทดสอบ

▪ นาหลอด spore suspension ไปเขา Autoclave หรอในระบบททาลายเชอ แลว

นาไปเพาะเลยงในอาหารเลยงเชอincubate ท 56°C ตรวจหาการเจรญเตบโต

ของเชอ บมเพาะเชอ 24 ชวโมงหรอตามทระบโดยผผลต

Page 35: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

24 ชวโมง ถาสของอาหารเลยงเชอไมเปลยน incubate ตอถง 48 ชวโมง

48 ชวโมง สของอาหารเลยงเชอเปลยน แสดงวาสปอรตายหมด

24 ชวโมง สของอาหารเลยงเชอเปลยน แสดงวาสปอรยงไมตาย

(ควรทาการทดสอบดวยสปอรอยางนอยสปดาหละ 1 ครง)Source: สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอ และการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

♣ ถาเครองนงทาลายเชอทางานสมบรณคอสามารถนงทาลายเชอหรอไรเชอได

หมด โดยทวไปหลอดทดสอบทางชวภาพ (หลอด spore suspension ของ

Bacillus stearothermophilus) ทนาไปบมเพาะเชอท 55-60°C นนจะไมม

การเปลยนส (source: SOP DMSc 03 011 การบารงรกษาและสอบเทยบเครองนงทาลายเชอ 30 กนยายน 2545)

Page 36: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

วธ เชอจลชพ อณหภมทใชบมเชอ

ความรอนชน Bacillus stearothermophilus 56 oC

ความรอนแหง B. subtilis subsp. niger 37 oC

รงสแกมมา B. pumilus E061 37 oC

Ethylene oxide B. subtilis subsp. niger 37 oC

การตรวจสอบการปราศจากเชอทางชวภาพ

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 37: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด
Page 38: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การใชรงส (Radiation)

•Non-ionizing radiation

รงส Ultra violet, UV ความยาวคลน 240-280 nm

• Ionizing radiation

รงสแกมมา (Gamma rays)

Page 39: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

▪ มความยาวคลนสน 240-280 nm.

ชวงคลนทมประสทธภาพมากทสด 260 nm

▪ ทาลาย DNA : โดยเกด Pyrimidine dimer

โดยเฉพาะ Thymine dimers แบคทเรยบางชนด

สามารถสรางเอนไซมตดบรเวณทเกด Dimers และ

ซอมแซมสวนทถกทาลายได

▪ ไมมฤทธทาลายเชอ Hepatitis B หรอ HIV

รงส UV

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 40: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ขอเสย UV

♦ อานาจทะลทะลวงตา ใชสาหรบเชอทอยผวเรยบ โดยเฉพาะตทใชสาหรบ

การปฏบตงานเกยวกบ TB

♦ การเปดใชรงส UV ในหองผาตด หองโถง ทาลายเชอไดนอย ไดผลดเมอ

รงสถกจลชพโดยตรง

ขอควรระวง

◘ ผทรบแสงนอาจมผนแดงทผวหนง (skin erythema)

◘ เยอบตาอกเสบ (conjunctivitis)

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 41: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

รงสแกมมา (Gamma rays)

▪ มพลงงานสง สามารถทาใหของทหอมดชดปลอดเชอไดโดยไมม

กมมนตภาพรงสตกคางอย

▪ ไดจาก Isotope กมมนตรงส (radioactive isotope) เชน Cobalt 60,

Cesium 137

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 42: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Gamma rays

ทาใหเกดกระบวนการ Ionization ของสารในเซลล ทาใหรบกวน

การทางานของนายอยตางๆ และ ทาลาย DNA จนทาใหเชอจลชพ

ตายในทสด

• ทวไปใชในอตสาหกรรมผลตภณฑทางการแพทย

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 43: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การกรอง (Filtration)

▪ ใชกบของเหลว,สารละลาย,นาใหปราศจากเชอ

Membrane filter :

Pore size 0.20 - 0.45 ไมครอน กรองแบคทเรย

Pore size 0.02 ไมครอน กรองไวรส

▪ แผนกรองทใชกนทวไป ผลตจาก

cellulose acetate หรอ cellulose nitrate

Source: Ponrut Phunpae Clinical Microbiology, AMS, CMU

Page 44: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

คลนไมโครเวฟ

คลน 2.45 GHz ทาใหเกดความรอนไดมาก ในเวลารวดเรว โดยอาศย

ความชนเปนสอ

สามารถทาลายจลชพบางชนดได

เชอบางชนดไมถกทาลาย ไมนามาใชในการกาจดเชอจลชพ

Page 45: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด
Page 46: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Disinfection(การทาลายเชอ)

หมายถงการทาลายเชอทกรปแบบ ยกเวนสปอรของแบคทเรย

Disinfectant (สารฆาเชอ/

นายาฆาเชอ) สารเคมทใชกบวตถเรยกวาสารฆาเชอ

Antiseptic (สารระงบเชอ) สารเคมทใชกบรางกายมนษย

Sterilization(การทาให

ปราศจากเชอ) หมายถงการทาลายเชอทงหมดซงรวมถงสปอรของ

แบคทเรย

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 47: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาลายเชอ (Disinfection)

วธการทาลายเชอม 2 วธคอ

1. วธทางกายภาพ

1.1 การลาง

1.2 การใชความรอน

2. วธทางเคม

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 48: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ประเภทของสารเคมสาหรบAntiseptics และ Disinfectants

1.Alcohols-Ethyl alcohol-Propyl alcohol

2.Aldehydes-Formaldehyde-Glutaraldehyde

3.Biguanide-Chlorhexidine

4.Halogens -Hypochlorite-Iodine

5.Hydrogen peroxide6.Phenols

-Cresol(Lysol)-Chloroxylenol

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 49: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

การทาลายเชอดวยนายาเคม

ขอด

- สามารถใชกบวสดทไมทนความรอนขอเสย

- สารเคมทผสมแลวมระยะเวลาจากด- จาเปนตองมการระบายอากาศ กรณทไอระเหยเปนพษ- ไมสามารถตรวจสอบทางชวภาพได

Page 50: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ปจจยทมผลตอประสทธภาพของนายาฆาเชอ

- ปรมาณและธรรมชาตของจลนทรย- ความเขมขนของนายา- ระยะเวลาทจลนทรยสมผสกบนายา- ปรมาณของสารอนทรยทมอย

Page 51: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

ชนดของนายาฆาเชอแบงตามระดบการฆาเชอ

- นายาฆาเชอประสทธภาพสง(High level disinfectants) เปนนายาท

สามารถฆาสปอรของแบคทเรยได

- นายาฆาเชอระดบกลาง(Intermediate level disinfectants) เปนนายาท

สามารถฆาจลชพไดทกชนดยกเวนสปอรของแบคทเรย

- นายาฆาเชอระดบตา(Low level disinfectants) สามารถฆาเชอไดนอยไม

สามารถฆาเชอnonlipid virus และเชอวณโรคได

Page 52: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

คณสมบตของสารเคมทดในการทาลายเชอ

1. สามารถทาลายเชอไดด(High activity) และทาลายเชอไดหลายชนด

(Broad Spectrum)

2. เปนสารเคมทมความคงตวละลายไดดในนาและไขมนเมอละลายแลวจะ

เปนเนอเดยวกนตลอด(Homogeneous)

3. มความตงผวตา สามารถดดซมเขาไปตามรองเลกๆและรอยราวไดด

4. มคณสมบตในการทาความสะอาดพรอมกบการทาลายเชอ

5. ไมมพษตอรางกาย ไมทาใหเกดการระคายผวหรอทาใหเกดอาการแพซง

เปนอนตรายตอผใช

Page 53: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

คณสมบตของสารเคมทดในการทาลายเชอ (ตอ)

6. ไมกดกรอนโลหะ ไมทาลายพนผวทเปนใยผาหรอไม

7. ไมเปรอะเปอนผา

8. ไมถกทาลายโดยสารอน

9. ไมมกลนเหมน

10. ราคาถก

Page 54: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

หลกการเลอกใชสารเคมในการระงบเชอและฆาเชอ

1.มฤทธทาลายเชอทตองการได

2.ปลอดภยทสด สไมตดผวหนง ไมมกลน

3.คงทนไมสลายงาย ไมเอออานวยใหเชอปนเปอน

4.หาซองาย มผผลตและผจาหนายทเชอถอได

Source สมหวง ดานชยวจตร การลาง การทาลายเชอและการทาใหปราศจากเชอ http://www.geocities.com

Page 55: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

*** เทคนคการใชนายาทาลายเชอ• - ใชใหเหมาะสมกบอปกรณ• - ควรเตรยมใหม ๆ ใหมความเขมขนถกตองตามทบรษทผผลตกาหนด

• - ทงเมอถงระยะเวลาทกาหนดหรอจานวนครงของการใชงานตามทกาหนด

• - บรรจนายาในขวดทสะอาดและปดฝาขวดดวยจกพลาสตก

• - ไมควรเตมนายาเพมลงในขวดหากยงมนายาเดมเหลออย

Page 56: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Alcohol

Alcohol ทใชมากม 2 ชนดคอ Ethanol และ Isopropanol

กลไกการออกฤทธ

- โดยละลายไขมนทอยในเยอหมเซลลและทาใหโปรตนของจลชพ

ตกตะกอน

- ทาลายเชอแบคทเรยทงแกรมบวกและแกรมลบ รวมทงเชอวณโรค

เชอรา และไวรสบางชนด แตไมมผลตอสปอร

Page 57: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Alcohol

- นายาทาลายเชอระดบกลาง

- ทาลาย เชอ bact. TB เชอรา ไวรส แตทาลายสปอร Bact. ไมได- 50 % ประสทธภาพลดลงมาก- 60 – 90 % ประสทธภาพด- 70 % ทาลายเชอไดด ประหยด- การทาลาย HBV ใชเวลา 15 นาท

HIV " 1 นาทBact. เชอรา " 10 นาทTB ไวรสอนๆ " 15 นาท

Page 58: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด

Ethyl Alcohol : อายการใชงาน

1. ถาผสมเปน 70% เกบในภาชนะปดมดชด ไมไดเปดใชจะมอายอย

ไดนาน

2. ถามการเปดใชบอยๆ ไมควรใชเกน 7 วน

3. เปลยนนายาทกครงเมอขน

Source: คมอการปฏบตงานการปองกนการตดเชอจากการใหบรการทางการแพทยและสาธารณสข(Universal Precaution)

ฉบบปรบปรงครงท 2 พ.ศ. 2538

Page 59: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด
Page 60: ณัฎฐี ปุ วรรณนวันnih.dmsc.moph.go.th/KM/safety19-01-09_2/K.natteewan.pdf · การเก็บรักษาวัุปราศจากเชสด