สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก...

9
อออออออออออ ออออออ “ออออ” อออออออ...ออออออออ อออออออ สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส ออออ ออออ ออออออออ สสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสส “อออออ” สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสส สสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสส สสส สสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสส อออออออออออออออออสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสส “สสสส” สสส สสสสสสสสสส (สสส) สสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสส สสสสสสส (สสส) สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส สสสสส ส.ส.สสสส สสสสสสสสสสสส สสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสส

Upload: others

Post on 01-Jun-2020

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

องคความร เรอง สโห“ ”

สรปโดย...พนารตน สภาคารสำ�นกง�นวฒนธรรมจงหวดมกด�ห�ร

สโห หรอ ทาวสโห เปนตวเอกในวรรณกรรมพนบ�นของกลมชนลมแมนำ�โขง เรอง สนไซ“ ” มลกษณะลำ�ตวเปนร�ชสห สวนหวเปนช�ง ม�กดวยบญบ�รมมอทธฤทธ ส�ม�รถแปลงก�ยไดหล�ยรปแบบ มพละกำ�ลงมห�ศ�ล มเสยงรองทดงส�ม�รถทำ�ล�ยศตรและทสำ�คญ คอ มคว�มกตญญรคณ จงเปนสงทส�ม�รถถ�ยทอดแบบอย�งทดใหเย�วชนไดในปจจบน เพอเปนร�กฐ�นท�งวฒนธรรมทมนคงแขงแรงในอน�คต

ในจงหวดมกดาหารมวดแหงหนงทปร�กฏรปป น สโห คอ “ ”วดศรมงคล (ใต) ตำ�บลมกด�ห�ร อำ�เภอเมองมกด�ห�ร และอ�จมปร�กฏทวดแหงอน ซงประวตคว�มเปนม�ของวด ศรมงคล (ใต) เปนวดคบ�นคเมองม�ตงแตอดต เมอเจ�จนทกนรซงสบเชอส�ยม�จ�กร�ชวงศกรงศรสตตน�คนหต ไดพ�ไพรพลอพยพม�ตงบ�นตงเมองอยทป�กหวยบงมกรมฝงโขงด�นตะวนตก เมอ พ.ศ.๒๓๑๐ ไดพบวดร�งซงมพระพทธรปสององคอยใตตนโพธและตนต�ล ๗ ยอด อยรมฝงโขง พระพทธรปองคใหญเปนพระพทธรปกออฐถอปน สวนองคเลกเปนพระพทธรปหลอดวยเหลกเนอด จงไดสร�งกฏ วห�ร และวดขน ณ บรเวณวดร�งรมฝงโขง และขน�นน�มวดทสร�งขนใหมว� วดศรมงคณ (ศรมงคล) เพอเปนสรมงคลแกเมองทจะ

Page 2: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

สร�งขนใหม พรอมกบไดอญเชญพระพทธรปทงสององคขนไปประดษฐ�นไวบนวห�ร แตพระพทธรปโลหะ (องคเลก) กลบลงไปประดษฐ�นใตตนโพธรมฝงโขงเหมอนเดม ตอม�กคอย ๆ จมห�ยลงไปใตดน จงขน�นน�มพระพทธรปองคนนว� พระหลบเหลก“ ” สวนพระพทธรปองคใหญขน�นน�มว� พระเจาองคหลวง “ ” ซงเปนพระพทธรปคบ�นคเมองม�จนถงปจจบน

รปป น สโห หน�วดศรมงคล “ ” (ใต) สร�งขนภ�ยหลงดวยคตคว�มเชอ เรองคว�มกตญญรคณ เพอเปนสญลกษณถ�ยทอดแบบอย�งทดไปสเดกและเย�วชน แตอย�งไรกต�ม ยงมเดก เย�วชน ตลอดจนประช�ชนนอยคนนกทจะเข�ใจทม�ของคตคว�มเชอดงกล�ว สำ�นกง�นวฒนธรรมจงหวดมกด�ห�รจงไดศกษ� คนคว�จ�กเอกส�รและหนงสอเกยวกบเรองดงกล�ว เพอเปนองคคว�มรโดยมส�ระดงน

สนไซ หรอ ทาวสนไซ เปนตวละครเอกในวรรณกรรมเรอง สนไซ เปนพระโอรสของพระย�กสร�ชผปกครองนครเปงจ�ล มน�งล

2

Page 3: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

นเปนพระม�รด� มหอยสงขหรอท�วหอยสงข รวมพระม�รด�เดยวกน สนไซ มฐ�นะเปนนองช�ยหอยสงข สนไซมพระน�มเตมทพระอนทรตงใหว� พระย�สงขสลปชยมห�จกรพรรดร�ชเจ� ต�มคตคว�มเชอของผศกษ�เรองสนไซเชอว� สนไซเปนผมบญม�กม�เกดเปนพระโพธสตวเพอบำ�เพญบ�รมสำ�หรบก�รตรสรเปนพระพทธเจ�ในอน�คต สนไซไดออกตดต�มอ� คอ น�งสมณฑ�จ�กเมองยกษกลบถงนครเปงจ�ล พระร�ชบด�จงมอบนครเปงจ�ลใหปกครอง พระองคไดทรงปกครองนครเปงจ�ลจนบ�นเมองมคว�มเจรญรงเรอง และประช�ชนมคว�มสขรมเยนกนถวนหน�

คำ�ว� สนไซ เปนภ�ษ�พนถนหรอภ�ษ�ทองถนอส�นแท ๆ สอคว�มหม�ยอย�งตรงไปตรงม� ม�จ�กคำ� ๒ คำ� คอ คำ�ว� สน หม�ยถง ก�รตด ก�รหน ดงนน คำ�ว� สน จงหม�ยถง ก�รตดสนสงทเปนปญห�และคว�มยงย�กทงหล�ยออกไปจ�กก�รดำ�เนนชวตไดดวยก�รกำ�หนดรเท�ทนอ�รมณทม�กระทบจตใจ ไมปลอยใหจตปรงแตงใหใหลหลงไปกบกเลส สวนคำ�ว� ไซ หม�ยถง ชยชนะ (ไซซนะ) ต�มเนอเรอง คอ ก�รไดน�งสมณฑ�กลบคนนครเปงจ�ลไดสำ�เรจ เรยกว� ไดไซซนะต�มทพระย�กสร�ชมอบหม�ย ก�รทสนไซประสบคว�มสำ�เรจในภ�รกจทไดรบมอบหม�ย กเพร�ะสนไซไดสน (ตด)สงทเปนปญห�และคว�มยงย�กออกไปจ�กชวตได ดงทปร�กฏต�มเนอเรองในวรรณกรรมสนไซ เรยกว� ด�นมทงหมด ๙ ด�น ไดแก

๑. ด�นงซวงในวรรณกรรมเรองสนไซ หม�ยถง เอ�งใหญ ปร�ชญอส�น

เปรยบงซวงไดแก ก�ลเวล� เพร�ะลกษณะของงซวง ส�ม�รถสอคว�มหม�ยเชงคว�มคดไดว� ไมมภยใดจะมหนต (ยงใหญ) เทยบเท�ภยมดท

3

Page 4: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

เร�เปนผกอขนม�เอง ในขณะทมนษยมวลมหลงในวย ล�ภ ยศ มนษยกใชเวล�อย�งไมรค�ไปพรอม ๆ กนดวย เวล�จงผ�นไปอย�งไรประโยชน ไมมสมบตอนใดจะมค�เท�กบเวล� และไมมทรพยใดทเร�ควรประหยด“

เท�กบเวล� ก�รเสยเวล�นอกจ�กจะเปนก�รเสยทรพยแลว ยงเสยโอก�สและเสยหนท�งแหงคว�มเจรญก�วหน�อกดวย ดงนน ก�ลเวล� จงเปน”ปญห�ของมนษยบ�งคนผเฝ�แตรอคอยโดยไมยอมลงมอทำ�ก�รง�นอะไร ปลอยใหก�ลเวล�ผ�นไปโดยเปล�ประโยชน

๒. ด�นยกษในวรรณกรรมเรองสนไซ เรยกว� ด�นวรณยกษหรอยกษ

กนด�ร คำ�ว� กนด�ร หม�ยถง คว�มอตคดขดสนหรอคว�มทกขย�กลำ�บ�ก ห�กเปรยบใหเชอมโยงกบชวตจรงของผตดสนใจทำ�อะไรซกอย�ง จะพบว�เปนคว�มลำ�บ�กท�งใจ คว�มลำ�บ�กจ�กคว�มคด มองไปข�งหน�มองไมเหนฝงแหงคว�มสำ�เรจ เมอลงมอทำ�กแสนย�กส�หส ห�กทนกบคว�มลำ�บ�กไมไดกจะพบคว�มพ�ยแพแตเรมแรก คว�มย�กลำ�บ�กจงเปนเหมอนด�นทดสอบของผประสบคว�มสำ�เรจในวนข�งหน�

๓. ด�นช�งเปนด�นทกล�วถงฝงช�ง มจำ�นวนหล�ยแสน หล�ยล�นเชอก

มพระย�ฉททนตเปนหวหน�โขลงทคอยขดขว�งสนไซ สะทอนใหเหนว�ปญห�หรอคว�มยงย�กอนใหญหลวงของก�รจะประสบผลสำ�เรจในชวต มกจะมสง หรอภ�วะทใหญม�ทดสอบ คอยกระทบกระแทกอ�รมณคว�มรสกท�งจตใจใหเกดคว�มทกขย�กลำ�บ�กจนเกดคว�มทอแท ในทสดกจะทอถอยหลกหนเสนท�งทจะนำ�พ�ชวตไปสคว�มสำ�เรจ สนไซ เปนตวอย�งของบคคลผไมยอมแพและไมทอตอปญห� และเปนผพรอมจะใหอภย ในทสดกจะเปนผชนะตอช�ง และไดอ�ศยช�งเปนพ�หนะไปสแดนยกษ เหมอนคนผไมแพ จะใชคว�มยงย�กเปนพ�หนะไปสคว�มสำ�เรจ

๔. ด�นยกษ ๔ ตนเปนด�นทสนไซตอสกบยกษ จำ�นวน ๔ ตน ไดแก กนด�รยกษ

จตตยกษ ไชยยกษ และวไชยยกษ ซงลวนมฤทธเดชม�ก แตในทสดสนไซ

4

Page 5: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

กเปนฝ�ยชนะ ยกษ ๔ ตนในทน หม�ยถง กรรมกเลศ ๔ ซงหม�ยถงกรรม เครองเศร�หมองหรอขอเสอมเสยของคว�มประพฤต ห�กรำ�ลกก�รดำ�เนนชวตของคนเร�จะพบว�เปนธรรมด�ทผคนกำ�ลงจะข�มพนคว�มยงย�ก และพรอมจะทะลถงคว�มสำ�เรจ อำ�น�จฝ�ยตำ�กจะฉดกระช�กล�กดงไมใหทะลถงคว�มสำ�เรจต�ง ๆ ได อำ�น�จฝ�ยตำ� ไดแก ก�รตดรอนชวต ก�รลกขโมย ก�รประพฤตผดในก�ม และก�รกล�วคำ�เทจ ห�กใครไมระมดระวงจตใหด ขอเสอมเสยของคว�มประพฤตทง ๔ กหลกหนไมพน

๕. ด�นยกขนเปนด�นทน�งยกขนผมอ�ยม�กกว�สนไซ เปนผม�กดวยร�คะ

พอเหนสนไซกเกดคว�มกำ�หนดอย�งรนแรง จงไดเนรมตศ�ล�ทอลงก�ร พรอมข�วปล�อ�ห�รอย�งลนหล�ม สวนน�งยกษเองกแปลงร�งเปนหญงส�วผเลอโฉมงดง�ม หลอกลอใหสนไซลมหลง จดนห�กพจ�รณ�ถงชวตมนษย กลวนมอ�รมณเรยกว� ก�ม�รมณม�คอยรบกวนจตใจใหสบสนวนว�ย กระสบกระส�ย ฟงซ�น ข�ดสต ก�ม�รมณจะทำ�ใหหมดโอก�สทจะทำ�คว�มด ห�กไมตองก�รหมดโอก�สทำ�ด กตองทำ�ต�มสนไซดวยก�รตดก�ม�รมณออกจ�กใจ จงจะเปนผชนะต�มอย�งสนไซผชนะน�งยกขน

๖. ด�นน�รผลเปนตนไมทพระอนทรปลกไวสำ�หรบสมณะด�บส ฤ�ษ วทย�ธร

ผพอใจในชวตแบบโลกยม�เทยวเชยชมไดอย�งสนกสน�น สนไซไมไดตอสกบน�รผล แตกลบไดตอสกบหมวทย�ธรแทน ซงหม�ยถง อ�รมณอย�งอน เชน คว�มอย�ก (ตณห�) ก�รยดมนถอมนในสงทไดเสพ (อป�ท�น) จะทำ�ใหหน�มดต�มวลมหลง หรอชวยเสรมแตงก�ม�รมณใหมกำ�ลงเขมแขงม�กขน จนย�กจะถอดออกจ�กใจ ก�รชนะวทย�ธรของสนไซจงเปรยบเหมอนก�รชนะอำ�น�จภ�ยนอกทจะคอยสงเสรม สนบสนนใหลมหลงในกเลส ในก�ม

๗. ด�นยกษอสสมข

5

Page 6: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

มคว�มยอต�มเนอเรองว� ทภเข�ชอเวละบ�ด หรอ เวรระบ�ด มน�งยกษผเสอตนหนงน�มว�อสสมขยกษน ตอม�ถกสนไซฆ�ต�ย ก�รทสนไซฆ�น�งยกษนได หม�ยถง สนไซตด (สน) ก�ม�รมณทเปนอำ�น�จฝ�ยตำ�ออกจ�กใจได สนไซเปนอสระจ�กก�ม�รมณ เมอใจเปนอสระ คว�มปลอดโปรงโลงใจกจะทำ�ใหจตใจไมขนมว สบสน ว�วน ฟงซ�นอกตอไป ผมคว�มมงมนจะทำ�คว�มดใหม�กขนและตองตอสกบปญห�และคว�มยงย�กทงหล�ย ยงใกลถงจดหม�ยปล�ยท�งม�กเท�ไหร ปญห�และคว�มยงย�กจะทวคณม�กยงขน ก�รจะเอ�ชนะปญห�ตองใชสต คอ ก�รรเท�ทนอ�รมณทเกดกบจตอยเสมอ ลบล�งก�ม�รมณ กเลสตณห� อปท�นออกจ�กใจ แลวสร�งคว�มรกคว�มเมตต�ตอผอน สร�งฉนทะ คอคว�มพอใจใฝด และมจตใจปลอยว�งจงจะประสบคว�มสำ�เรจ

๘. ด�นเทพกนรคว�มต�มเนอเรองมอยว� ณ ผ�จวงถำ�แอน มหมกนรร�งเปน

คน ใสปก ตดห�งบนไปในอ�ก�ศไดเปนหมธด�ของเทวด� มรปร�งแสนสวย ณ ทตรงนเองทสนไซไดเกยงคำ�เปนภรรย� จ�กนนสนไซกล�น�งเดนท�งตอไป น�งไดมอบกนรผเปนบรว�รอก ๕๐๐ น�ง เปนน�งสนม สนไซไดเพลดเพลนสนกสน�นกบน�งกนรถง ๗ วน ซงชใหเหนว� คนเร�หลงจ�กไดตอสตร�กตรำ�ทำ�ง�นม�อย�งหนก ใชคว�มเพยรพย�มย�มอย�งม�ก แตพอเหนคว�มสำ�เรจอยข�งหน� ใจจะรสกผอนคล�ยจ�กสงต�ง ๆ จงเปนผลตอบแทนทคมค�จ�กก�รตอสชวตทผ�นม�

๙. ด�นยกษกมภณฑด�นนเปนด�นสดท�ยของก�รเดนป�ผจญภยของสนไซ หลง

จ�กสนไซนำ�อ� คอ น�งสมณฑ�ออกม�จ�กปร�ส�ทของยกษกมภณฑ พอยกษกมภณฑรข�วกออกตดต�มเพอแยงชงน�งกลบคน ฝ�ยสนไซพรอมสโหและหอยสงหกไมยอม จงเกดก�รตอสกนขน ในทสดยกษกมภณฑกถกฆ�ต�ย จงอ�จกล�วไดว� ไมมภยมดใดทยงใหญเทยบเท�ภยทเร�เปนผกอมนขนม�เอง ห�กตองก�รไปสเป�หม�ย จะตองสร�งทนภ�ยในดวยก�รรเท�ทนอ�รมณทม�กระทบ เรยกว� มสต มคว�มเพยร

6

Page 7: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

พย�ย�มมก�รลกขนแสวงห� รจกสน (ตด) ปญห�และคว�มยงย�กทเกดขนในก�รดำ�เนนชวตอยเสมอ ท�ยทสดกจะเปนผชนะปญห�และคว�มยงย�กทงหล�ยได

จ�กส�ระทกล�วม�เกยวกบวรรณกรรมสนไซ อ�จสรปไดสนไซ หม�ยถง คำ�ทใชเรยกบรษผเปนนกสยอดกตญญ และเปน

ตวแทนของมนษยผมร�งก�ยกว�งศอก ย�วว� หน�คบ เชนเดยวกบมนษยทงหล�ย

ด�นทง ๙ หม�ยถง ปญห�และคว�มยงย�กทงหล�ยทเกดขนในระหว�งเดนป� ซงเปรยบไดกบก�รดำ�เนนชวตของคนเร� หลงจ�กทกล�ตดสนใจทำ�สงใดซกอย�ง มกมปญห�และคว�มยงย�กต�มม�ม�กม�ย โดยเฉพ�ะผทำ�กจก�รใกลจะสำ�เรจ ปญห�และคว�มยงย�กจะมม�กขนต�มลำ�ดบ แตห�กมสตรเท�ทนสงทม�กระทบทงก�ม�รมณและบคคลรอบข�ง ในทสดกจะขจดปญห�และคว�มยงย�กออกไปไดดวยตนเอง เพร�ะสงทเกดขนกบชวตเร�นนเองเปนผกอ ปญห�ทเกดจ�กคนอนไมอนตร�ยเท�กบปญห�ทเกดจ�กตวเร�เองเปนผกอ

สนไซจงเปรยบเสมอนผทพรอมจะก�วเรมตนทำ�สงดง�มสำ�หรบตนเองและสวนรวม แตก�รใชชวตจะตองพบเจอปญห�และคว�มยงย�กม�กม�ย ดงนน จะตองใชชวตอย�งมสต ใหมคว�มดง�มทเรยกว�บ�รม เมอตดสนในทจะทำ�คว�มด จะตองทำ�ดวยคว�มมงมน พย�ย�มอย�งไมยอทอและไมทอถอย

เอกสารอางองโสวทย บำ�รงภกด. ๒๕๕๓. วรรณกรรมพนบาน สนไซ. ขอนแกน: สำ�นกก�รศกษ� เทศบ�ล

นครขอนแกน.เทศบ�ลนครขอนแกน. มปพ. สโห มาจากไหน. ขอนแกน: กองวช�ก�รและแผนง�น.http://www.sumc.in.th/images/news/

7

Page 8: สีโห หรือ ท้าวสีโห เป็นตัวเอก ...province.m-culture.go.th/mukdahan/องค์... · Web viewหมายถ ง การต

วดศรมงคล (ใต). ประวตวดศรมงคล (ใต).

8