129

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

‏ها‏در‏فاجعه‏منا:‏‏سنجي‏حل‏و‏فصل‏اختالف‏امکان

‏1*راهکار‏حقوقي‏يا‏توافق‏ديپلماتيک

29/4/1395 تبـیع تأییؽ: 1/2/1395 تبـیع ؼـیبت:

2**اعظم امینی

3***محمد عابدی

فار ا 161در هراسن رهي جورات ک ب جبى بابتني 4931لع فبجع هب در دم هر

الولل، هسئليت هادي، حجبج ايراي اجبهيد، هسبئل حملي هنعددي را ا ظر حمق بيي

الولال هرارک کارد دتبلات هسابئل ب يز حمق جزاي بييتعبرض لايي دادگب

رگ سبتن است. رجع ب نسيبسي در هسبئل حملي، اهکبى حل فصل هرمي آى را ک

الوللاي، راکبرابي بي داتلي ايراى يب عربسنبى سعدي يب رجع ب هحبکن بييدادگب

ب هبعي براي رجع ب هحابکن داتلاي اياراى پيطبدي است ک البن هصيت دلت

يي همبلا آيد. ا الوللي ب ضوبر هيب هبعي براي هراجع ب هحبکن بيياصل حبکويت دلت

الوللي هطابب، بي بيي بب رش تصيفي تحليلي بب هربلع سابك حل فصل اتنالف

رسد ک رچد ا حيث حملي اهکبى رجع ب هحبکن داتلاي عربسانبى ب ايي نيج هي

سعدي بر هببي اصل صالحيت سر هيي لايي کيفري اعوبل لبى هحل رد يبى

حل تعبرض لايي بظر ب هسئليت هدي جد دارد، لايکي پاا ا تسبرت در لاعد

ابي بها همراع باب ادف جباراى تسابرت ببد سبي رابط سيبسي، اعمبد هافمت

ضد. ديدگبى افزايص حصل نيج، راکبر کبراتري تلمي هي يبى

بخ مىب، ض ثیه الملل، مسئلیت مؽوی، تا ؼیپلمبتی، يفثستبن. کلیدياژگان:

پژيطـاب يلـو ي فىـ اق سـ بخۀ مىـب ـ ثفـسی اثبؼ سیبسی ـ ضی ایه مبل ؼـ بلت مبیص *

اسالمی )پژيطؽ يلو ي اوؽیط سیبسی( ثفگكاـ غاؽ ضؽ، تی ي تؽيیه ضؽ است. استبؼیبـ گفي ض ؼاوطاب فؼيسی مطؽ. ** استبؼیبـ گفي ض ؼاوطاب فؼيسی مطؽ. ***

130

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

مقدم

میالؼ ي ؼم ؾیطد 2015ثفاثف ثب ثیست ي زبـو سپتبمجف 1394بخ مىب ؼـ ؼيو مف

وكؼیـ 204قمبن ثب يیؽ سیؽ فثبن ؼـ مفاسم ـمی خمفات ؼـ غیبثـبن مف م 1436

مىك مىب ؼـ ضف م ـي ؼاؼ. اقؼضبو ضدبج مخت طـت ؼـ 223تبقى آن ثب غیبثبن

وف ثؼوؽ. 464ثبغتابن ایفاوی ایه ضبؼث میبن، خبن وف ضؽ ي اقایهزىؽ كاـ ضؽن

پیایف بخ مىب اق وهف اضفاق مسئلیت ي خجفان آن ؼي ثؽ مؾيی ي ضمـی ؼاـؼ.

ث ؼيلت يفثسـتبن سـؼ ؼـ ثؽ مؾيی، يا ي غـت غبـخی ؿی ي اوتسبة آن

ضؼ مـؼ ثطث ایه مبل ویست ي اق ضیث ضمی يخـؼ مـفـات ي مفاخـى ثفـسی می

المللی يفثستبن سؼ المللی ؼـ غػظ خجفان فامت وؽ تؽات ثیهب ثیهـيی

گفؼؼ. ب خجفان آن ؼـ ایه ؿی، تدكی ي تطلیل میي ضی

الملل ثبیؽ تخ ؼاضت ػل اغتال ؼـ ض ثیهي پیص اق ثفـسی ـابـب ضل

المللـی ـب ثـیه آمیك اغتال يػل مسبلمت الملل، ضلیی اق اغل اسبسی ض ثیه

اغـل ضـ است. ثف ایه اغل، م ؼـ مىطـ سبقمبن ملـل متطـؽ ي ـم ؼـ ايالمیـ

است. ثب تخ ث ایـه ب تأیؽ ضؽالملل ؼـثبـ ـياثف ؼيستبو ي مبـ میبن ؼيلت ثیه

ب ي مكبث ثـب اغـل المللی ثبیؽ ثف اسبس ضبمیت مسبي ؼيلتب ثیه اغل، اغتال

المللـی ي غلص ي امىیت ثیه ا گو يػل ضؼ؛ ث آمیك ضل ب مسبلمتاوتػبة آقاؼ ـا

يؽالت ث غكف ویتؽ. قج ایه اغل، ؼيلت ب ثبیؽ اغـتال ـب ـب غؼضـبن ـا اق ـا

گف ، سبقش، ـسیؽگی ؿبیی مؤسسبت آمیك ثب تسل ث مؿاف، تطی، میبودی مسبلمت

)غجبیبن، يػل ىىؽ آمیك ث اوتػبة غؼ ضل ا یب ؼیاف يسبیل مسبلمت ي تفتیجبت مىك

.(20ظ ،1376

ؼايـ ؼـ غػظ يمـؽ ثـؼن یـب ػــ ؼيلـت گو پیص ؼـ ایه مبل ثؽين یر

میبن يػل اغتال الملل ثفا ضلبیی ـا ؼـ ض ثیهو ضبؼث، ـايفثستبن ؼـ ي

گوـ ضـاؼو يخـؼ ؼاـؼ، ثفـسـی پفؼاغت فامت ثـ فثبویـبن ایـه ب ي ویك وطؼيلت

يػـل اغـتال میـبن ایـفان ي پفؼاقیم : آیـب امـبن ضـل ىیم ي ث ایه مسئل می می

غیف؟ ب يخؼ ؼاـؼ یب يفثستبن اق ایه ـا

اي داخلي ر دي کشر امکان مراجع ب دادگا

اصول حاکن تر صالحيت. 1

ؼـؽ ؼـ غــتی ـ تػلـ ب ف ؼيلت اغتیبـ میالمللی ث ؼاؼگبمفـات ض ثیه

131

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

وط ث آن ؼيلت اـتجبـ ؼاضت ثبضؽ، یىی یی ؼیؽ ث مجبضف یب مسجت مـؼ اؼيب یب قیبن

ؼیؽ یب مطل يو ضبؼث، ثـ المللی ؼـ ؿی ؼغیل ثبضؽ، مبوىؽ تبثیت قیبناق يامل ثیه

. پیص اق قفش مؾوثپفؼاقؼتیت مؾو ـب ؼاغلـی یـی اق ؼي مفاخ ثـ ؼاؼگـب

بخ :طـ ایفان یب يفثستبن سؼ ، القو است اثتؽا ایه مسئل ـا قفش ي ضل ىیم

ضؼ؟ ؼاـؼ ي ث ثیبن ؼیاف، ل اـتبثی زاو تغی میمىب اق ضیث ضی ز يىاوی

ـب ثـؽوی ت ي ؼیاـف قیـبن ضؼ ي ؼی يىان يملی مدفمبو تلی می مىب ث آیب بخ

ا ضی تغی فؼ مىب ـا يا ؼ یب ایى ثبیؽ بخگفؼ يىان مدبقات پفؼاغت می ث

ـبون یـی اق ،بون يفثستبن یب ضست مـؼمىتػت، بون ایفان یب ثفضست وهفی

ثفا آن ایه ؼي طـ غبلص تلـی ضـؼ. ثـ غسـبـت غـا ؼـ يـالي، ؼيـا مكبلجـ

ب يفثستبن سؼ ابم ضؼ، آیب ایـه تغـی مكـبث ؼـ ؼاؼگب یبب ایفان ؼاؼگب

بون طـ اودبو می وـ، زىبوسـ ضؼ ؼيا ؼـ آودب ابمـ ضـؽ اسـت؟ ثـفا وم

ب ایفان مكفش ضؼ، ثب تخ ث بون مدبقات اسالمی ؼيا مكبلج ؼی ؼـ ؼاؼگب

ب ثؽوی ؼـ ب آيـؼ ي ثب تخ ث ایى تل ي خفش ي ؼیاف قیبنؼی ـا ؼـ ضمبـ مدبقات

ف يىان ت ي قیبن ثؽوی وبضی اق تػی مىب ث ضؼ، بخب یف ـسیؽگی میؼاؼگب

ـ يمؽ یب یفيمؽ يىان مدفمبو ؼاضت ي تبثى بون مدبقات اسـالمی اسـت؛ ؼـضـبلی

ممه است ابم میه ؼيا ؼـ ؼاؼگب يفثستبن سؼ يىان يا ضی تلی ضـؼ.

ب ایفان یب يفثستبن ممه است ؼـ تغی يمل اق ایه وهف غالضیت ف ی اق ؼاؼگب

.ثبضؽؼاؼ مؤثف ـي

ثب فؼ ایى ثتان بخ مىب ـا يغ یف ؼاؼ، اغل ضـبم ثـف غـالضیت ضبل

قـ غبظ ؼـ ایه ؿی ث ضفش ؾیل است: ب ي بون ضبم ثؼيلت

: ثف اسبس ایه اغل، خفمی ؼـ لمفي سفقمیىی ی الف( اصل صالحيت سرزميني

ت. ؼـ ؿـی مطــ ب آن ؼيلت بثل ـسیؽگی اسؼيلت اـتبة یبت است، ؼـ ؼاؼگب

ؼـ مـ »انـبـ ومـؼ ـ 1927المللی ؼاؼگسـتف ؼـ سـبل ؼیان ؼائمی ثیه ،لتس

يیژگی سفقمیىی ثؼن ض یف ی اغل ثىیبؼیه است؛ گفز ثبیؽ ،ب ضی وهبو

الملـل ویسـت ي اكيؼ سفقمیىی ثؼن ض یف ... ی اغل مكلـ ضـ ثـیه

. اغـل یبؼضـؽ (Lotus, 1927, p277&294) «ت سفقمیىی اوكجب وؽاـؼيخ ثب ضبمی یر ث

ممال مطلی است گـفؼآيـ ،فزىؽ مطبسه ثسیبـ ؼاـؼ ي مثال مطل اـتبة خفو

ضؼ، يلی ؼـثبـ تف است ي ویك ؼـ ایه مطل ض متم ثتف ضم می مؽـ ؼـ آن آسبن

132

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

ثفاثف اغل سـفقمیىی ثـؼن يخـؼ ؼاضـت ا ؼـ المللی ممه است مبوى يمؽخفایم ثیه

ثبضؽ. ثفا مثبل، ایه خفایم ثیطتف اق س مبمبت ـسمی ؼيلت یب ثب مطبـت ي ماـت

گیفؼ. وتید آو، مبمبت آوب یب ؼـ غـت يؽو يمؽ ثب ػـ ایطبن اق ينبی غـت می

ی ثـ ؿبیی ؼيلت ممه است ؼـ غػظ تیت بـگكاـان ؼيلـت یـب ـسـیؽگی ؿـبی

خفایم افاؼ غػغی اضتمبال سفاودبو ث وبؼب ؼيلت ياثست ستىؽ، اـفا ؼاضـت

.(349ظ ،1387)آوتوی، ثبضىؽ

تاوىـؽ ؼیـؽ مـی ب ثب اسـتىبؼ ثـ اغـل تبثیـت ثـك : ؼيلتديده ب( اصل تاتعيت تسه

ت گفتـ غالضیت غؼ ـا ثف خفایم اـتبثی ؼـ غبـج اق طـ يلیـ اتجبيطـبن غــ

ویبق ثـ ضمبیـت اق اتجـبيی ـ ؼـ .1است، ايمبل ىىؽ. ث قثبن سبؼ ایه اغل ثف مجىب

ايتمـبؼ يمـؽ ثـ ثی .2ىىؽ یب میم غبـج اق طـ ستىؽ ي غبـج اق طـ قوؽگی می

بیی ث ایه مجىب ؼيلت سفقمیىی ثیابو است. ممال ؼيلت اق س ايمبل غالضیت

ىىؽ فگب مـتم غـبـج اق طــ ثیىی می ضبل پیص ىىؽ، ؼـيیهبؼ میغالضیت استى

ـم ؼـ ،ثؽیه مو ـل ؛ثبضؽ، مدفمیت مؿبي ثفا ـسیؽگی ث خفو القو است

خفو تلی ضؼ. ممال ؼـ خبیی تبثیت ،ؼیؽ ؼيلت سفقمیىی ي م ؼـ ؼيلت متجو ثك

مجبضف غبـج اق طـ است، استفؼاؼ ي ـا ؼـغـتیضؼ، ؼيلت ثبیؽ ؼیؽ ايمبل می ثك

ضـی پىؽاضـت، ثـب ا مىب ـا ثتان يا امب ثب فؼ ایى بخ .)مبن( ىؽ ؼـغاست

ب ایفان یىی اق واب ؼاؼگب ،المللی يخؼ ؼاـؼ ثیه یتخ ث ایى ؼـ ؿی یبؼضؽ يبمل

ـب يفثسـتبن سـؼ یب اق قايی ؼاؼگـب مطل يو ضبؼث ؼـ ی طـ غبـخی است

ؼیؽگبن ي غابن ؼيبي تبثیت طـ قیبن ـب ؾیـل ؼـثـبـ غـبـخی ـا ؼاـؼ، وهفیـ

تبـؼ اویه ؼـ مسئلیت وبضی اق يا ضی مكفش ضؽ است:

ث مخت ایه وهفی ف ؼاؼگبی ؼيـا مسـئلیت مـؽوی ؼـ آن قانون مقر دادگاه:

ث ؼلیل وكؼیی مسئلیت مؽوی ثب مسـئلیت یـف ي وهـم يمـمی مـف مكفش ضؼ،

ؼاؼگب، بون ضبم ؼـ ؼيبي وبضی اق يا ضی، مبن بون مف ؼاؼگب است. الجتـ

لیت یـف اق مسـئلیت مـؽوی ي تـبيت ؼـ مبیـت ي ئایه وهفی ث يلت تی مس

ثب وهم يممی مف ؼاؼگب اـتجبقی وـؽاـؼ، اؽا ایه ؼي مسئلیت ي ایى خجفان غسبـت

.(150-147ظ ،1389)آضـ ، مـؼ اوتبؼ فاـ گفت است

یـ اق ىؽ ـ ـؽاو ایه وهفی، بؾی ثفـسی می ثف اسبس قانون منطثق تا منافع دولت:

ثـب اضـفاق ـبون ي ضـؼ اویه مفتجف ثب ؿی ؼـ غـت يؽو ايمبل ثیطتف تؿی مـی

133

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

بؾی است ث اـقیبثی ؽ. پس، ينیى يىان بون غبلص ايمبل می ا ثآن ـ ،یبؼضؽ

ب ؼغیل ؼـ ايمبل بون ثپفؼاقؼ ي بون ؼيلتی ـا مىـبى ثیطـتف ؼاـؼ، مىبى ؼيلت

اق ایفاؼـب ،ثفگكیىؽ. لی ي مجم ثؼن مىبى ؼيلت ي ؼضاـ اضفاق آن اق س بؾـی

.(211-205)مبن، ظ ياـؼ ضؽ استضی است ثف ایه وهفی ث

مكبث ایه وهفی، ؼاؼگب ثب تخ ث يامل مػتل ي يىبغف مفتجف :نظريه قانون مناسة

،ثب ضبؼث يىـان خـت ـثـف يبمل اـتجبقی ـا ؼاـا ثیطتفیه اـتجبـ ثب ؿی است ثـ

.(214)مبن، ظ ىؽگكیىؽ ي ثف اسبس آن بون مىبست ـا تییه میثفمی

بون غـبلص ،ایه وهفی، بون مطل ضؽيو مىطأ یب يا ضی ثف پبی :قانون محلي

ي است ثفضست ایى وهفی تػیف یب وهفی غكف يىـان مجىـب یب تؿمیه ض ـا ثـ

ثبـ )تػیف( ي یب ـبون مطـل مسئلیت مؽوی ثپؿیفیم، بون مطل يو مبؼ ل قیبن

ـب ه( بون غبلص غاؽ ثؼ. ایه وهفیـ ؼـ ثیطـتف وهـبو يو غسبـت )غكف ي تؿمی

يىان بيؽ ضل تبـؼ پؿیفت ضؽ است. ؼـ وهبو ضی ایفان فزىؽ وـع ضی ث

لیـ »ـبون مـؽوی ـ 5بووی ؼـثبـ بون غبلص ؼـ مسئلیت مؽوی وؽاـیم، اق مبؼ

ـ تـؽات 968مـال اق مـبؼ ؼاوـؽ ي يضـؽت مـی « سى ایفان ـا تبثى اویه ایفان

)مـبن، ضؼ ، میه وهفی استىجبـ میضمبـؼ ثفمیفاـؼاؼ ـا تبثى بون مطل يو يؽ

.(250-247ظ

الملل يممی ي غػغی ستىؽ ـ ضؽ ض ثیه اغل یبؼضؽ خكء اغل ضىبغت

ون ايمـبل ب وؽ ـب ؼىؽ غالضیت غؼ ـا ثف ل یب تف ل ب اخبق میث ؼيلت

ىىؽ.

هاي داخلي ايراى هاي رجوع ته دادگاهچالش. 2

بون غالضیت »بون مدبقات اسالمی ي مكبث ثب 8ثف اسبس مبؼ ؼاوبناق ض ثفغی

ب مطبم ؼاؼگستف خمـ اسالمی ایفان ثفا ـسیؽگی ث ؼيبي مؽوی يلی ؼيلت

1 ىىـؽ. ؽگی ث ایـه ؿـبیب مكـفش مـی ب ایفان ـا ثفا ـسیغالضیت ؼاؼگب« غبـخی

فگب ضػع یفایفاوی ؼـ غبـج اق ایفان يلیـ »بون مدبقات اسالمی 8مكبث ثب مبؼ

اقاليبت ثیطتف ؼـ ایه غػظ و: ثفا .1

http://www.mizanonline.ir/fa/news/82366. http://www.hemayatonline.ir/TextVersionDetail/8954.

134

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

م مؿـ ؼـ ماؼ جل ضـؼ ي یخك خفا ضػػی ایفاوی یب يلی طـ ایفان مفتت خفمی ث

اسـالمی ایـفان ثـ ؼـ ایفان یبت ي یب ث ایفان ايبؼ گفؼؼ، قج اویه خكائی خمـ

ضؼ، مطفيـ ثف ایى:خفو اي ـسیؽگی می

م مخت تكیف ؼـ مطل يو خفو، مطبمـ ي تجفئـ وطـؽ یـب ؼـ یال( متم ؼـ خفا

غـت مطمیت، مدبقات ال یب ثؿب ؼـثبـ اي اخفا وطؽ ثبضؽ.

ایـفان ي ة( ـتبـ اـتبثی ؼـ خفایم مخت تكیف ث مخت بون خمــ اسـالمی

«.بون مطل يو، خفو ثبضؽ

ث ضفـ آو يمل متػلبوـ ثـ ؼاـؼ،مسئلیت ، ؼيلت،الملل مسىیه، ؼـ ض ثیه

ثبـ یب مىتست ث ـه ل قیبنم ؼـ مؾو بخ مىب .یی اق اـبن ؼيلت مىتست ثبضؽ

امؽاؼ ویفيب امىیتی ي ویفيب ،یىی پلیس ؛است اخفایی ؼيلت يفثستبن سؼ

ؼيلتی ؼـ تأمیه امىیت ي امؽاؼ ثؽ اق يو ضبؼث تبی فؼوؽ ي یب ث ـتبـ وبؼب ضج

يىان پیمبوبـ ثب ؼيلت يفثستبن سؼ ب غػغی ثیىی ضفت ؛مىتست است

ب ث ايمبل اتؽاـ ،زن ث مخت مفـات آن طـ اوؽ؛ ثستفاـؼاؼ تأمیه امىیت ضح ـا

ي ؼـ ضم ـه ضوؽ ضمفؼ میؼيلتی وبؼب ضج ي ث میه ؼلیل، اوؽيلت مدبق ثؼؼ

.ب(المللی ؼيلتقفش ماؼ مسئلیت ثیه 5ي 4اخفایی ؼيلت ستىؽ )مستىجف اق ماؼ

تان ؼيلت می ،ضی تلی ىیم ا یف یب يا مىب ـا امف ثىبثفایه، غا بخ

الملل فزىؽ مسئلیت ؼيلت ؼاویم ؼـ ض ثیهل ضىبغت. لیه میيفثستبن ـا مسئ

اغـل ؼلیـل پؿیفت ضؽ است، ؼـ مای ؼيلت ؼـ مبو ايمبل ضبمیـت اسـت، ثـ

(Kirgis, 1988, p323-330)ؼاـؼ ب ؼیاف طـب مػویت ؼـ ؼاؼگب ،بتسبي ضبمیت

:ـيست ـيثب ؼاغلی ایفان ثب ایفاؼ ي زبلص ث ؼالیل ؾیل ـخو ث ؼاؼگبـي، اقایهي

المللـی پؿیفتـ يىان یی اق اغل اسبسی ؼـ ـياثف ثـیه ب ث اغل ثفاثف ؼيلت. 1

ـب ؼیاـف ف ؼيلتی اق غالضیت ؿـبیی ؼيلـت یـب ؼيلـت ،ضؽ است ث مخت آن

اـوؽ ي مػویت مؽیاف ضبمیت وؽ ؼـثبـگفؼؼ. ث يجبـت ؼیاف، ؼي ؼيلت ثفاثف مػن می

ب یـ طــ ثـ يىـان اسبس، ؼاؼگب بست. ثفایهب وبضی اق تسبي ضبمیتؼيلت

غالضیت غؼ ـا ثف طـ ؼیاف ايمبل تاوستوػاىؽ ،یی اق مػبؼی ايمبل ضبمیت

.(217ظ ،1394)مس ، ىىؽ

بيـؽ الملل ثـؽين اسـتثىب ثـبی ومبوـؽ ي گتىی است مػویت ؼيلت ؼـ ض ثیه

تاوؽ ؼـ س مـؼ ىبـ گؿاضت ضـؼ: ايل، ـؾـبیت غـؼ ؼيلـت ثـفا مػویت ؼيلت می

135

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

غـت غفیص یب ؾمىی اثـفاق ضـؼ. ؼيو، يتـی يمـل تاوؽ ثاوػفا اق ایه ض می

مىتست ث ؼيلت اق مػبؼی ايمبل تػؽ ثبضؽ. سو، ىابمی ـ ـل یـب تـف ـل

گـفؼؼ ـ ؼـ ایـه مــؼ تطـت يىـان ب مـبل اـفاؼ ؼيلت مخت ثفيق غسبـت ثف خبن ی

اق ،گیفؼ. ایه مـؼ اق استثىبئبت ياـؼ ثف بيؽ يممی مػـویت ؼيلـت وبو می« خفو ضج»

ضؼ سجت يـيؼ غسبـت ضػػی ث افاؼ یب غسبـت یـب اق ل یب تف لی وبضی می

بثل ايمبل است ؼيلت بییثیه ـته امال يیىی ضؽ است. ایه استثىب تىب ؼـ قمبن

ضؼ. اگفز ی ؼيلت خفو مسئل ضىبغت می مـؼ ثطث ثف اسبس بون مطل يو ضج

خفو مػویت ؼيلت ىـبـ بست، ؼـ غـت يو ضجمستثىبيؽتب اق غالضیت ؼيلت ؼیاف

ضؼ. ثىبثفایه، ایه استثىب ثفا خجفان غسبـت ي اخفا يؽالت ؼـثـبـ اـفاؼ گؿاضت می

ب ثؽوی یب غسـبـت قفاضی ضؽ است متطمل قیبن ضػػی، ايم اق ت یب غسبـت

ل یب تف ل يمؽ یب یفيمؽ ؼيلت اتب اتبؼ ثبضؽ. ياسك اوؽ ثث امال ضؽ

خفو یب ياـ ممه است اؼيب ضؼ ثب تخ ث استثىب سو، یىی قیبن وبضی اق ضج

ؼـ بخ مىب ىبـ گؿاضت ي ثف مجىب آن ـا يفثستبن سؼ ضی ثتان مػویت ؼيلت

وجبضؽ؛ قیفا یی اق ضفایف ايمبل ؼـستـسؽ ایه اؼيب ل ضىبغت. امب ث وهف میئاي ـا مس

مخؽ غسبـت ؼـ سفقمیه ؼيلت مف ؼاؼگب ـظ است ل یب تف ل ىابمیاستثىب

تفیه خفو ي مىبست بون مطل يو ضج ،بلبون بثل ايم ییه ، ثغـت ؼؽ ؼـایه

مطل يو ضج ،ؼاؼگب خـفو ـم خفو است. ؼاؼگبی ث یف اق ؼاؼگب مطـل يـو ضـج

تـان يىان ی مطل تهلم وبمىبست ؼـ وهف گفت ضؼ. ث يجبـت ؼیاف، مـی تاوؽ ث می

تف لی ـ مىدـف ل یب ،گت يخؼ ؼي ضفـ ثفا ايمبل ایه استثىب القو است: ايال

یب سـمتی اق آن ؼـ سـفقمیه مـف قـ بمل ثضؼ، ثبیؽ ث ت، خفاضت یب غسبـت می

ؼاؼگب اتب اتبؼ ثبضؽ. ثبویب، مفتت زىیه ل یب تف لی ؼـ آن طـ یبت ضؼ تـب

ثیطتفیه اـتجبـ سفقمیىی میبن ؼيلت مف ي ضػع مفتت یب فؼ ل یب تف ل

مخت يـيؼ غسبـت ؼـ سفقمیه ؼيلت مف ضؽ، ث يخؼ آیؽ. مجىب ایه استثىب اـتجـبـ اي

خفو مستلكو اـتجبـ ثـب سـفقمیه، ـبـ اق اوایـك ي سفقمیىی است. بيؽ مطل يو ضج

يبمؽاو یب تػیفبـاو ثؼن ل یب تف ل است. ایه مـؼ بـ اق مبیت يمل اسـت

ایبالت متطـؽ ي مسنثفغی طـب الجتی یب تػؽ ثبضؽ. تاوؽ يمل ضبمیت می

ـسـؽ غـال ايـؽ اوؽ ث وهف می بوبؼا ایه استثىب ـا ث ماـؼ فاسفقمیىی تس ؼاؼ

.(202-200ظ ،1394)ضجبق ، الملل ثبضؽض ثیه

136

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

ثؼ ي ثبـ سفقمیه ؼيلت يفثستبن سؼ ضبل ثب تخ ث ایى مطل يو ل قیبن

ب ایـفان مفتت ایه ل ؼـ ایفان ویست، امبن استىبؼ ث ایه استثىب ي ـخو ث ؼاؼگب

. ػاؽ ثؼپؿیف و ؼيا يلی ؼيلت يفثستبن سؼ امبن ثفا ابم

بون غالضیت مطـبم ؼاؼگسـتف خمــ »ممه است گت ضؼ ثب تخ ث .2

ؼیؽگبن ثتاوىؽ قیبن« ب غبـخیمؽوی يلی ؼيلت اسالمی ایفان ثفا ـسیؽگی ث ؼيبي

ب ؼاغلی ایفان مفاخ ىىؽ. ث ثفا خجفان غسبـت اق ؼيلت يفثستبن سؼ ث ؼاؼگب

ثفا مبثلـ ي خلـگیف اق وـؽ مـفـات ي مـاقیه ضـ »ایه بون 1مخت مبؼ

ب غبـخی مػـویت تتاوىؽ اق اؽامبت ؼيل الملل، اضػبظ ضیی ي ضی می ثیه

ؿبیی ؼيلـت خمــ اسـالمی ایـفان ي یـب مبمـبت ـسـمی آن ـا وـؽ ومبیىـؽ، ؼـ

ىىؽ. ؼـایه اؼاؼگستف تفان ابم ؼي يىـان غـت، ؼاؼگب مفخو الی مل است ثـ

«.يمل متبثل ث ؼيبي مؿـ ـسیؽگی ي قج بون ضم متؿی غبؼـ ومبیؽ

ي « مبثل»غالضیت مطبم ؼاؼگستف ، ؽ اق يؾى ایه بون ـا بون 1مته مبؼ

الملل ايالو ـفؼ اسـت. پفسطـی ـ اق وؽ مفـات ي ماقیه ض ثیه« خلگیف »

اق مىهف « خلگیف »ي « مبثل»تبيت مو :ایه است ،ضؼ ثفـسیتاوؽ قفش ي می

ومؼ؟ بون یبؼضؽ یر تفیی اق ؼي ایه بون ز ثؼ ي ز آثبـ ضی متفتت غاؽ

ضبل، ـيضه اسـت ـ مبثلـ، ثـ اـؽامبتی گت اـائ وفؼ است. ؼـيیه اغكالش پیص

گیفؼ ي خلگیف ، ماـؼ ـا ؼـثفمی ثبضؽضؼ مسج ث اؽاو قف مبثل اقال می

ب غبـخی اودبو وطؽ است. ىق اؽاو غبغی اق س ؼيلت

مطل تأمل میپفسطی ومبیؽ ایه است : آیب ؼيلت ایفان ثـ مدـق ـبون ـ

ب غبـخی يلی ؼيلت ایـفان تاوؽ پیص اق آو اؽاو وبؽ مػویتی اق س ؼيلت می

ؼـ « خلگیف اق اـؽامبت آتـی ؼيل مكثــ »يىان ثباودبو ضؽ ثبضؽ، ؼيبي غبغی ـا

طبم ی ؼيلت ؼـ طــ ؼیاـف غـال اغـل یب غیف؟ م قفش ىؽمطبم ؼاغلی غؼ،

ضلی است، اخبق يـيؼ ا بيؽ ،بست ي اقآودب بيؽ مػویت مػویت ؿبیی ؼيلت

اـؽاو ؼیاـف ، يلیؼؽ ؼـ مطبم ؼاغلی ی ؼيلت ومیـا الملل ث ماـؼ وؽ ض ثیه

ب ؼـ غػظ وؽ بيؽ مػویت، ث ؼيلت ایه اخبق ـا می ؼيلت ؼـ ـاسـتب ؼؽ ـ

ب ـسیؽگی ىؽ. اؽاو متبثل، ث ایه وؽ

الملل يؾى ضؽ ي فزىـؽ غـال ضـ ایه بون ؼـ ـاستب ایه بيؽ ض ثیه

وػاؽ ثؼ. بون غالضیت مطبم ؼاؼگستف ، ث مطبم ؼاغلی آنوؽ يلی الملل، ثیه

137

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

ف وـؽ بيـؽ مػـویت ؼؽ ؼـ غـت يمل متبثل ؼيلتی ؼیاف مجىی ث ایفان اخبق می

ؽ ایه بون، .ب ـسیؽگی ىؽ الملل آن ؼيلت ؼيلت ایفان، ث اؽامبت وؽ ض ثیه

مبثل ثب اؽامبت وؽ ي خلگیف اق تفاـ ایه وو اؽامبت است. ثؽیی اسـت پـیص اق

ب غبـخی، یر مدق ثـفا اؽامبت وبؽ مػویت يلی ؼيلت ایفان اق س ؼيلت

ب غبـخی يخؼ وؽاـؼ؛ قیفا زىیه اؽامبتی، ایفان ؼـ وبؼیؽ گفته مػویت ؼيلت ؼيلت

ثفا مبثل »ؼ. ؼـ ياى، مػؼ اق يجبـت ض الملل تلی می غؼ، وؽ ماقیه ض ثیه

ایه است اضػبظ ضیـی ي « الملل ي خلگیف اق وؽ مفـات ي ماقیه ض ثیه

ثب وؽ مػویت ؿبیی ؼيلـت خمــ اسـالمی ایـفان یـب ضی ثتاوىؽ ثفا مبثل

ي ثب ؽ خلگیف اق وـؽ مـفـات ي ـ ال اتب اتبؼ است ـ مبمبت ـسمی آن

ب غبـخی ؼيا مكفش ب ایفان يلی ؼيلت ؼـ ؼاؼگب ،الملل ؼـ آیىؽ ماقیه ض ثیه

ىىؽ.

ي مػؼ اق خلگیف ، طؽاـ ي پیطـایف پس مػؼ اق يجبـت مبثل، اؽاو متبثل،

اق تفاـ ایه اؽامبت وبؽ مػویت ؿبیی ؼـ آیىؽ است؛ يگفو، اگف فاـ ثؼ ثتـان ؼـ

الملـل، ثـؽين یی مبثل ي ؼيو خلگیف اق وؽ مفـات ي ماقیه ض ثیه ،ؼي فؼ

،بـخی اـؽاو ـفؼ ایى ىق مػویت ؿبیی ؼيلت ایفان وؽ ضؽ ثبضؽ، يلی ؼيلت غ

؛ اـكين ثـف ایىـ ـف «ثفا مبثل یب خلگیف »ضؽ گو تىهیم میثبیؽ مته بون ایه

الملل ویك مبیف است. ثب مفـات ض ثیه ،گو تسیف متبيت

ضؽگبن ي مػؽيمبن بخ ب ثؽوی ت ؼی ي قیبن ممه است اؼيب ضؼ مكبلج. 3

ی است خىج مسئلیت مؽوی ؼاـؼ ي ضتی اگف خىج یـف مىب، اق مػبؼی يا ض

مكبلج ي غسبـت ثؽوی مبیتب خىج ضی ؼاـؼ؛ فزىؽ مفـات آن ؼـ بون ،ؼاضت ثبضؽ

ثبضـؽ مدبقات آمـؽ ـب یـف اودـبو ضـؼ. ثىـبثفایه، ي ـسـیؽگی ثـ آن ؼـ ؼاؼگـب

تاوىؽ ثف مجىب وهفی بون مف ؼ میؼیؽگبن قیبن ـب اؼگب یب بون مىبسـت ؼـ ؼاؼگـب

مـ ـبون مـؽوی ایـفان 5ایفان ؼيا مكفش ىىؽ. ث ثیبن ؼیاف، ثب تخ ث ایى مبؼ

يىـان ب ایفان اویه ؼاغلی طـ ـا ث ؼاؼگب ،ؼاوؽسى ایفان ـا تبثى اویه ایفان می

بون مىبست ي ایى زـن ثطـث بون مف ؼاؼگب ايمبل ىىؽ یب ایى ث استىبؼ وهفی

ب ایفان ث استىبؼ ایه ؼی ي قیبن ثؽوی اتجبو ایفاوی مفك ثل ـاثك ضی است، ؼاؼگب

. ومبیىؽوهفی بون ایفان ـا ايمبل

ب بون مف ؼاؼگـب ي ـبون مىبسـت ؼـ وهـبو ـسؽ استىبؼ ث وهفیامب ث وهف می

138

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

ضؽ؛ قیفا فزىؽ ؼـ اویه ؼاغلی ایفان ؼـثبـ بون غبلص ضی ایفان تخیی وؽاضت ثب

غـفاضت ضمـی ب غبلص ؼـ ایه ؼيبي ثؼـ ؼيبي ـاخى ث مسئلیت مؽوی ي ؼاؼگب

ـبون مـؽوی ـ 968بون مؽوی ي يضؽت مال مبؼ 5يخؼ وؽاـؼ، يلی ايال، اق مبؼ

تان استىجبـ ـفؼ ـ ؼاوؽ، میاؼ میتؽات وبضی اق يؽ ـا تبثى بون مطل يو فاـؼ

ثـبـ ـا غـبلص وهبو ضی ایفان وهفی بون مطلی، یىی بون مطل يـو ـل قیـبن

ـي ثبـ ي ت ي غسبـت ثؽوی ؼـ سفقمیه ؼيلـت يفثسـتبن ضىبسؽ ي زن ل قیبن می

ضـؼ. ثبویـب، ؼـ غػـظ غـالضیت ـب ایـفان مىتـی مـی است، غالضیت ؼاؼگب ؼاؼ

ب ایفان ویك ثبیؽ گت زن اویه ایفان ؼـثبـ ؼاؼگب غبلص ثفا ابمـ ؼيـا ؼاؼگب

اوؽ، ثبیؽ ث بيؽ يمـمی غـالضیت ؼاؼگـب، یىـی ؼاؼگـب مسئلیت مؽوی ست فؼ

ب يفثستبن سـؼ ثـ ايتجـبـ ابمتاـب ابمتاب غاوؽ ـخو فؼ ي ؼـ وتید، ؼاؼگب

ؼيلتی( غبلص غاىؽ ثؼ. تىب اسـتثىبیی ـ ایی ؼيلت یب وبؼب ضجغاوؽ )اـبن اخف

اضػبغـی ـ ؼـ ؼـ غػـظ ب يفثستبن ياـؼ ـفؼ، ممه است ثف غالضیت ؼاؼگب

سفقمیه مىب مػؽيو ضؽ ثبضىؽ ي پس اق مفاخ ث ایفان غسبـت ثؽوی آوبن تطؽیؽ ضـؽ

يىان بون مطل غـت بون ایفان ث ثبضؽ یب مىتی ث ت آوبن گطت ثبضؽ ؼـایه

ـب ایـفان ضؼ؛ فزىؽ ىق م ؼـثبـ غالضیت ؼاؼگبيو غسبـت غبلص ضىبغت می

ب ب بـ اق يؽو غالضیت ؼاؼگبتفؼیؽ خؽ يخؼ ؼاـؼ. ثؽیی است م ایه استؽالل

مػویت ؼيلت يفثستبن سؼ ؼـ ايمبل ضبمیتی است. ؼلیلایفان ث

ـسـؽ. ث وهف ومیبون مدبقات اسالمی اق ختی ؼیاف ویك مخ 8استىبؼ ث مبؼ .4

ب ایفان ؼـثبـ خفایمی يلی اتجبو ایفاوی ؼـ غـبـج اق طــ ايمبل غالضیت ؼاؼگب

ایه امف .، مىـ ث یبت ضؽن مفتت خفو ؼـ ایفان یب ايبؼ اي ث ایفان استؼؽ ـي می

ضیی ثؼ یب یوبنف ث فؾی است مفتت خفو ضػػ 8ا مبؼ ؼؽ مدفوطبن می

ثب تخ ث پؿیفش مسئلیت یف اضػبظ ضی، مفتت خفو ضػع ضی ض

غػغی ثؼ ي مؽیفان آن ضػع ضی ؼـ ایفان یبت ضوؽ یب ث ایفان ايبؼ گفؼوـؽ.

ق فؾی اسـت ـ اـتـبة یـ بون یبؼضؽ مىػف ا 8ـسؽ مبؼ ثىبثفایه، ث وهف می

يمل مدفمبو ث ی ؼيلت غبـخی مىتست است؛ قیفا مسئل یبت ضؽن ؼـ ایفان یب ايبؼ

ی ؼيلت ث ایفان مىتی ث اوتب مؾو است.

هاي داخلي عرتستاىهراجعه ته دادگاه. 3

ـب ؼاغلـی يفثسـتبن سـؼ اق ؼي مىهـف امیـت ؼاـؼ: یـی ایىـ، ـخو ث ؼاؼگب

139

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

ؼیؽگبن ثـ ابمـ ؼيـبي خجـفان ؼیؽگبن یب ؼاؼستبن ل طـ ث ومبیىؽگی اق قیبن قیبن

ب ؼاغلی ب يفثستبن سؼ اؽاو ىؽ. ؼيو ایى، ـخو ث ؼاؼگبغسبـت ؼـ ؼاؼگب

المللی ثفا ابمـ ؼيـا يلیـ ؼيلـت یهيفثستبن ضفـ ؾفيـ ـخو ثؽ ث مطبم ث

يفثستبن سؼ است.

ـب ؼاغلـی اسـت، وـ ؼـ المللی ؼـ قل ؼاؼگبث ثیبن ؼیاف، غالضیت مطبم ثیه

ـب متجـو فثبویـبن ؼيلـت ،الملـل يفؼ آن. تؾیص آو، ثف اسبس ايؽ ض ثـیه

الملل ت ؼيلت وبؽ تؽات ثیهتاوىؽ ثب ضمبیت ؼیپلمبتی اق تج غؼضبن ث مسئلی می

قـفش مسـئلیت ؼيلـت تػـفیص ـفؼ اسـت 44 مـبؼ زىبن ؛ض ثطف استىبؼ ىىؽ

ماف: ؛تان مـؼ استىبؼ فاـ ؼاؼ مسئلیت ؼيلت ـا ومی»

ال( اؼيب مكبث ثب ف بيؽ بثل ايمبل مفثـ ث تبثیت ؼيبي ، ابم وطؽ ثبضؽ.

ضؼ ي ـف قی بيؽ مؽمبتی مفاخى ؼاغلی ضبمل آن میا ثبضؽ گو ة( اؼيب ث

«.مفخى ؼاغلی ي مؤثف ي ؼـ ؼستفس قی وطؽ ثبضؽ

ثىبثفایه، ابم ؼيبي ؼـ ؼاؼگب القو ابمـ ؼيـبي ؼـ ب يفثسـتبن اغـال مؽمـ

ؼیـؽ اق بيـؽ قـی المللی است. لیه ؼـ ماـؼ ممه است ضػع قیـبن مطبم ثیه

تاوؽ ـظ ؼؽ یر امیؽ ث اغلی مب ضؼ. ایه استىبؼ يیژ ىابمی میب ؼخجفان

قفش ضمبیت ؼیپلمبتی 15وبؼب ي مطبم ؼاغلی ؼيلت مسئل، يخؼ وؽاضت ثبضؽ. مبؼ

ب ؼاغلی ـا ؼـ ماـؼ قیف القو وؽاوست است:قی خجفان

يخؼ وؽاضت ثبضؽ یب اسبسـب ال( یر مفخى ؼاغلی بؼـ ث اـائ خجفان مؤثف ثبضؽ،

ب خجفان غسبـت ؼاغلی امبن ملی ثفا زىیه خجفاوی اـائ وؽىؽ. وهبو

ة( تأغیف وبـيا ؼـ فایىؽب خجفان غسبـت ث ؼيلت مسـئل قـف ؼيـا بثـل

ؼیؽ ي ؼيلت مسئل اؼيبیی ؼـ ضػع قیبن میبن یر اـتجبـ مىبسجییىی اوتسبة ثبضؽ؛

خؼ وؽاضت ثبضؽ.ـيق آسیت ي

ب خجفان غسبـت ؼاغلی ثبقؼاضت ضـؽ اق پیایف وهبو اؼیؽ آضبـ ج( ضػع قیبن

ثبضؽ.

ـب خجـفان غسـبـت ؼاغلـی ؼ( ؼيلت مسئل قف ؼيا اق الكاو قـی بيـؽ وهـبو

وهف فؼ ثبضؽ. غف

ثؽیی است اضفاق ف ی اق مػبؼی ؼـثبـ ضبؼث مىب، اكين ثـف گؿضـت قمـبن

سـ ي ـيیـ مل، مستلكو ضىبغت ؼی مفاخى ضی ي اؼاـ يفثستبن سؼ اق ی

140

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

.(121-120ظ ،1394)يجؽاللی، ایه ؼيلت ؼـ خجفان غسبـت ضدبج ؼـ ماـؼ مطبث است

ـخو ث مطبم ؼاغلی يفثستبن يخؼ ؼاـؼ: یـی ثب ؾف ایه مؽم، ؼي ـابـ ثفا

ؼاـؼـ مـفـ مـی 1392بون آییه ؼاؼـسی یف مػـة 290ایى، ث استىبؼ مبؼ

ؼاؼستبن ل طـ مل است ؼـ خفایم ـاخى ث امال، مىبى ي مػبلص ملی ي غسـبـت »

غـالش ؼاغلـی، ؾ ياـؼ ث ض يممی ویبق ث قفش ؼي ؼاـؼ، اق قفیـ مفاخـى

ؼاؼستبن ـل طــ ثـ اسـتىبؼ مىـبى ي « المللی پیایف ي وهبـت ومبیؽ غبـخی ي یب ثیه

ب ؼاغلی يفثسـتبن ؼيـا ؼیؽگبن ضبؼث مىب ؼـ ؼاؼگب مػبلص ملی ي ث ومبیىؽگی اق قیبن

مكبث مفـات ؼاغلی يفثستبن ؼـ قمیى آییه ؼاؼـسی، يـيؼ ابم ىؽ. الجت ؼـغـتی

یـب ي مبمبت ؿبیی ؼیاف طـب اغبلتب یب ث ویبثت اق اتجبو آن طـب ممىو ضؽ ثبضؽ

يیژ ثـب لطـبل ـياثـف سیبسـی ي ؼیپلمبتیـ اخبق بووی غفیطی يخؼ وؽاضت ثبضؽ، ث

، ثیؽ است ث پؿیفش ؼيبي ایه طـيفثستبن سؼ ي يؾیت غبظ مطبم ؼاغلی

ؼاضت ثبضیم. ؼاؼستبن ل طـ امیؽ

ـابـ ؼيو ایه است ث استىبؼ غالضیت سفقمیىی ـاویه یـف ـ اق اغـل

یـف ثب فؼ ایى بخ مىـب ـا امـف ـضؼ الملل ضمفؼ می ضؽ ض ثیه ضىبغت

ـ تغی ىیم خـفو ي مسـئلیت ي یب ايمبل بيؽ بون مطلی ؼـ ؼيبي ـاخى ث ضـج

ـب ضـی ؼاغلـی اسـت، مؽوی اق ايؽ ضل تبـؼ پؿیفت ضؽ ؼـ ثیطتف وهـبو

ؼیؽگبن یب ياـثبن آوبن ضػػب یب اق قفی يالیـی ـ ثـ وهـبو ضـی يفثسـتبن قیبن

ب يفثستبن ؼيا غسبـت ت یب غؽمب ضی یب یف آضىبیی ؼاـوؽ، ؼـ ؼاؼگب

ثؽوی ـا مكبلج ىىؽ.

الملليامکان مراجع ب محاکم بیه

ؼاـ ثفا ـسیؽگی ث ماـ مفخى غالضیت ،ؼـ ض ؼاغلی ثب ايمبل اغل تی ا

،ب مخؼ يخؼ ؼاـؼ ي یر ؼيایی ویست اغتال غـبلص ثـفا یماـف آوـ ؼاؼگـب

ؼ ؼاضت ثبضؽ. ث ثیبن ؼیاف، ؽان غالضیت ؼـ ؼيبي غـبظ غـفب ـسیؽگی ث آن يخ

ب ثػص یب مىك غبغی متػـ است ي مبوى اق ـخو غابن یب ضبی ث ؼـثبـ ؼاؼگب

الملل يؾیت ب غبلص ياى ؼـ ضفستبن یب استبن ویست، يلی ؼـ ض ثیهؼیاف ؼاؼگب

اغـل ،الملـل . ث مخت یی اق اغل ض ثیها ؼیاف استگو ب ثغالضیت ؼاؼگب

المللی است، ماـف ایىـ غاـبن ؼيـا ثتاوـؽ مجىـب ب ثیه ثف يؽو غالضیت ؼاؼگب

غالضیت ؼاؼگب ثیه غــت المللی ـا اـائ ؼؽ یب ایى غاوؽ ثب پبسع ث اغل ؼيـا، ثـ

141

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

الملـل، اق ل ض ثیهؾمىی غالضیت آن ؼاؼگب ـا ثپؿیفؼ. ایه اغل مطػل ؼیاف اغ

الملل، ثـفغال يفغـ ؼاغلـی، ـياثـف بست. ؼـ ض ثیهخمل ثفاثف ضبمیت ؼيلت

غـت ای است ي یر تبثبن ي مؾيبت ض ث مفاتجـی میـبن تبثـبن گوـ سلسـل

ایـه امـف وبضـی اق اغـل ضبمیـت .ـب يخـؼ وـؽاـؼ الملل، یىی ؼيلتاغلی ض ثیه

ـفؼ ،ب ثب یؽیاف ثفاثفوؽ. قج یی اق ايؽ مخؼـ وتید، م ؼيلتبست ي ؼ ؼيلت

مفخى ؿبیی یـب ؼاؼـسـی رالط ضمت وؽاـؼ ي ثؽیه تفتیت، ی ثف ماىبن متسبي

ب ث مطفييیت ي غطت يمـل آوـب ثـف اسـبس تاوؽ ثؽين ـؾبیت ؼيلتالمللی ومی ثیه

المللی ثپفؼاقؼ.ايؽ ثیه

الوللي کيفريديواى تييهراجعه ته . 1

تاوىـؽ ثـفا اضـب ضـ ؼیؽگبن می گت ضؽ ؼيلت خمـ اسالمی ایفان یب قیبن

ایه وهف ث ؼالیل ثؽیی ؾیل بؽ 1.المللی یف مفاخ ىىؽ ؼیؽگبن ث ؼیان ثیه قیبن

:پطتاو ضی است؛ قیفا

طی، خىبیت خىاـی، خفایم وسل وبم ؼیان، غفب اسبس 5مبؼ 1ايال، ث مخت ثىؽ

خىبیت يلی ثطفیت ي تدبيق ؼـ غالضیت ؼیان یبؼضؽ است ي بخ مىـب، یـب ثـ ؼلیـل

ی اق مػبؼی مؾو غالضیت ؼیـان ویسـت ي یـب مبیت یفيمؽ آن مػؽا یر

تاوـؽ مىؽ ي گستفؼ غــت وافتـ، ومـی وط وهبو ایى ثف فؼ يمؽ ثؼن، زن ث

طی ي خىبیت يلی ثطفیت فایم يلی ثطفیت تلی ضؼ. ث ثیبن ؼیاف، وسلمػؽا خ

اوؽ، اق خفایم المللی یف تؾیص ؼاؼ ضؽوبم ؼیان ثیه اسبس 7ي 6ث تفتیت ؼـ ماؼ

ىىؽ ي ممال ثػطـی اق یـ سلسـل ؼاـ میضىیی ستىؽ يخؽان ثطفیت ـا خفیط

یبثىؽ. ؼىؽ ي ثب ضمبیت یب ـؾبیت مبمبت ؼيلتی اـتبة می اؽامبت گستفؼ ـا تطیل می

المللـی یـف وبم ؼیـان ثـیه اسبس 7يىػف مبؼ خىبیت يلی ثطفیت ثف اسبس مبؼ

يجبـت است اق یی اق ايمبل قیف: تل، ـیط فؼن، ث ثفؼگـی گـفته، اغـفاج یـب ـذ

ق آقاؼ خسـمبوی، ضـىد، اخجبـ خمیت، مطجس سبغته یب ایدبؼ مطفيمیت ضـؽیؽ ا

ه ثىـب ثـ ؼالیـل تدبيق ي غطوت خىسی ي خفایم مفتجف ثب آوب، اؾیـت ي آقاـ گـفي مـی

ویستی اضػبظ، تجیؽ وژاؼ ي ايمبل یفاوسـبوی سیبسی، وژاؼ ، خىسیتی ي یف، سفث

. ثفا اقاليبت ثیطتف و:1

http://www.humanrights-iran.ir/news-47625.aspx.

142

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

طی ؾـفيـت وـؽاـؼ ايمـبل اـتـبثی ؼـ زـبـزة یـ ضملـ مطبث. ثفا تط وسل

یبت اـتبة یبت ثبضىؽ، يلی ؼـ يؼ ایه ايمبل ثبیؽ ث ػـؽ وـبثؼ سبقمبن گستفؼ یب

وژاؼ یب مؿجی اـتبة یبت ثبضىؽ. ثؽیه ،می ،فؼن تمبو یب ثػطی اق ی گفي ملی

ویبقمىــؽ ســءویت غــبظ اســت ،طــی ثــفغال خىبیــت يلیــ ثطــفیت تفتیــت، وســل

.(58-57ظ ،1383)میفمطمؽغبؼی،

پؿیف است ؼيلت مطل يو المللی یف ىابمی امبنمفاخ ث ؼیان ثیهثبویب،

المللـی یـف ـا وبمـ ؼیـان ثـیه خفو یب ؼيلتی اتجبو آن فثبوی خفو ستىؽ، اسبس

يلیـ غـلص ي امىیـت پؿیفت ثبضىؽ ي یب ایى ضـا امىیت يؾیت یبؼضؽ ـا تؽیؽ

ی اق ؼي طـ ث ؼیان اـخبو ؼاؼ ثبضؽ. ثىبثفایه، زن یرالمللی ؼاوست ي ؿی ـا ثیه

وبمـ يىان طـب مطل يو خفو ي متجو فثبوی اسبس ایفان ي يفثستبن سؼ ث

ؼیان ـا وپؿیفتىؽ، ؼیان ز اق ضیث مؾيی ي ز اق ضیث اغطبة ؼيا بؽ غالضیت

ـسیؽگی ث ایه مؾو است.

المللـی یـف ، اق مجبضث اسبسی ؼـ غػظ غالضیت ؼیان ثیهیی ،وبیت ایى

یه مىب ؼیان قمبوی مدبق ث ـسـیؽگی ؽاغل غالضیت تمیلی ؼـ ایه ؼیان است؛ ث

ثـ يجـبـت ي است طـ مطل يو خفو بؼـ یب مبیل ث ـسیؽگی ث آن خفو وجبضـؽ

)يجـؽ ، ثـفؼ اغلی ـا اق ثیه مـی المللی ثف مفخى ؼثتف، ایه اغل تؽو غالضیت مفخى ثیه

.(121ظ ،1394

الولل دادگستريهراجعه ته ديواى تيي. 2المللی ضؼ، ـخو ث ؼیان ثیهالمللی مكفش میاضتمبل ؼيمی ؼـ ـخو ث مطبم ثیه

ؼيلت خمـ اسالمی است. لیه ضل اق س ؼاؼگستف ـب يػل ؿبیی اغـتال

المللی است ث مخـت آن ب ثیه آمیك اغتال ب مسبلمتاق خمل ـيش ،المللیثیه

ىىؽ المللی مفت اق ؿبت مستل ياگؿاـ میقفیه ی اغتال آن ـا ث ی مفخى ثیه

االخفا الملل ي غؽيـ ـأ القويػل اغتال ثف اسبس ض ثیه آن مفخى، ضل ينی

تـان اغـتال ـؾبیت ی ؼيلـت ومـی ثفا اغطبة ؼياست. ثىبثفایه، ثؽين مات ي

گیف ث ی وبؼ یب مفخى ؿبیی یـب آن ؼيلت ي ؼيلت ؼیاف ـا ثفا تػمیم میبنمخؼ

ضـفـ انـبـوهف ؿـبیی ؼـثـبـ مبیـت ؼايـ اـائ فؼ ي ـؾبیت اغطبة ؼيـا پـیص

وبم غبظ، غؽيـ ب پؿیفش غالضیت ؼیان يجبـت است اق: اوبؼ ماتؼياست. ـا

المللـی ي ؼـ ايالمی غالضیت اخجبـ ي یؽ پؿیفش غـالضیت ؼیـان ؼـ مبـؽات ثـیه

143

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

.(1384میفيجبسی، و: ) وبیت ـؾبیت ؾمىی اغطبة ؼيا

المللـی وبمـ ؼیـان ثـیه اسـبس ؼـ غف يؿیت ؼـ سبقمبن ملل متطؽ یب يؿـیت

ب ثبیؽ ثل ؼيلت المللی ؼاؼگستف بی ویست،ؼاؼگستف ثفا قفش ؼيا وكؼ ؼیان ثیه

پیص اق ابم ؼيا ثـ ا ـؾـبیت غـؼ ـا ثـفا ـسـیؽگی ثـ اغتالـی مـیه یـب گوـ

ب ضی ايالو فؼ ثبضىؽ. ث يجبـت ؼیاـف، ـف ؼـ غــت ـؾـبیت مـ اغتال

ب ضی ـسیؽگی ىؽ؛ قیفا اخفا يـؽالت ؼـ تاوؽ ث اغتال اغطبة ؼيا، ؼیان می

للی ثب اخفا آن ؼـ ؼاغل طـب متبيت اسـت. ؼـ ؼاغـل طــب اـفاؼ الم غطى ثیه

تاوىؽ ثب تسلیم ؼاؼغاست يلی افاؼ ضیی یب ضی ؼیاف، آوـب ـا ضیی یب ضی می

الملل ث غف مفاخ یی اق اغـطبة يلی ؼـ غطى ثیه ث ضؿـ ؼـ ؼاؼگب ملكو ىىؽ،

تان قف ؼیاف ـا ث پب میك مطبم طبوؽ؛ ماـف یوم ،ؼيا ث ؼیان ي تسلیم ضبیت

آو قف ؼيا ثفا ـسیؽگی ث ؿی اق س ؼیان ـؾبیت جلی ؼاضت ثبضؽ یب آوـ

پس اق ثفيق اغتال ثفا ـسیؽگی ث آن اق س ؼیان ـؾبیت ؼؽ.

ـب ثـ ؼي غــت ممـه جل غالضیت ؼیان ثفا ـسیؽگی ث اغتال یب اغتال

وبم يیـژ ـ ؼـ جل غالضیت ؼیان پس اق ثفيق اغتال اق قفی اوبؼ مات ست:ا

وبمىؽ. جل غالضیت ؼیان پـیص می« پؿیفش غالضیت اغتیبـ ؼیان»اغكالش آن ـا

وبمىؽ. ؼـ ف می« پؿیفش غالضیت اخجبـ ؼیان»اق ثفيق اغتال ؼـ اغكالش آن ـا

ثب غالضیت اخجبـ آن ثبیؽ غبقفوطبن سبغت ؼـغـتی میبن غالضیت اغتیبـ ؼیان

پس اق ثفيق اغتال غالضیت ؼیان ثفا ـسیؽگی ث آن اق س اغطبة ؼيا پؿیفتـ

ـ غـالضیت ؼیـان وبمىؽ ي ؼـغــتی ضؼ، آن ـا پؿیفش غالضیت اغتیبـ ؼیان می

ثـ آن پـؿیفش ،گیـفؼ بیی پیص اق ثفيق آن غـت ثفا ـسیؽگی ث اغتال یب اغتال

.(38-37ظ ،1370)میفقایی یىاد، گیىؽغالضیت اخجبـ ؼیان می

گتىی است ثب تخ ث ایى مبیت بخ مىب وؽ تؽات ؼيلت يفثستبن ؼـ ثفاثـف

ؼـ ثفاثف ؼيلت خمــ اسـالمی ایـفان ـا اتجبو ایفان است ي ؼيلت یبؼضؽ یر تؽ

ؼیؽگبن ث مطبم ؼاغلی يفثستبن ي قی ـفؼن جلی قیبنوؽ وفؼ است، ضفـ ـخو

گو مبن ،مطبم ؼاغلی ـب يفثسـتبن( اضـبـ ؼـ سمت جلی )مفاخ ثـ ؼاؼگـب

فؼیم، مؽم القو مفاخ ث ؼیان ي بثلیت استمبو یبته ایه وبؼ است.

وام مقطع میان دي کشر اوعقاد مافقت

مىهــ مؿاف ثف ایه مجىب استاـ اسـت ـ قـفیه ثبیـؽ ايتمـبؼ متبثـل یـؽیاف ـا ثـ

144

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

يػل ـؾـبیت ضل یـی اق .(36ظ ،1376)غـجبیبن، ؼسـت آيـوـؽ ثػـص آن اغـتال ثـ

وبمـ مكـو میـبن قـفیه اسـت. ـب، اوـبؼ ماـت اثكاـب ضل اغتال میبن ؼيلت

المللی ب اغتال ثؽين تسل ث ؼايـ ثیه ا است قف وبم مكو ضی مات

يػل ؼيبي مخؼ اق قفی ی سـبقيبـ، يخـ ي اق قفی مؿاف سیبسی ي ثفا ضل

وبم ؼـ ياى مػـبلط . ایه وو مات(Richard, 1985, p368) ىىؽ میىی ـا پفؼاغت می

قـفیه اغـتال ـؾـبیت يػل مىػـبو ي مــؼ مؿاف است ؼـغؽؼ ضل مجتىی ثف

ىىؽ يخ می ب ؼـیبتا ایه امبن ـا ث ؼيلت. زىیه مػبلطثبضؽ می ؼؽ يخـ

بیی مفاخى ؼاغلی استطب آوب ـا تأییؽ فؼ ثبضىؽ، تقیى ضؽ ـا میبن غابن گفت

. (Richard, 1962, p2) ومبیىؽ

ـب ؼاـؼ. سـبث ایـه جیـل ؼيلـت قالوی ؼـ میـبن ا استبؼ اق ایه ضی تبـیػس

گفؼؼ ثب يؽوبم ب اغلی ثفمی ب مكو ث اوطالل یی اق میسین وبم مات

ایـبالت متطـؽ ي میـبن وبمـ مكـيی خی تطیل ضؽ ثؼ. ؼـ پی آن ياـ، ماـت

. پس اق خى خبوی ؼيو تب ىن ماـت (ibid, p6-7) اوالستبن مىؽ گفؼیؽ ـب وبمـ

مكو ثسیبـ میبن طـب مىؽ ضؽ است ایه غؼ وطبن اق يیژگی ثفخست زىیه

ب ؼاـؼ. ؼـ ياى ثب اوـبؼ ماـت يػل بمل اغتال بیی ؼـ ضلوبم مات ـب وبمـ

ىىؽ ي امبن تقیى ـثف ؼيبي ـا اق ضیك امـ سیبسی غبـج می ب ؾ گت، ؼيلت پیص

,Surrey, 1951, v16) آيـوـؽ ب ياخـؽ ضـفایف ـفام مـی ـا ثفا غابنيختف سفیى

p440). ب مطؽيؼ ویسـت. ثـب ثفـسـی ماـت وبملمفي مؾيی ایه مات ـب وبمـ

ب متـؽؼ ؼـ مؾـيبت وبمضؼ طـب ماتمىؽ میبن طـب مطػع می

. (Richard, 1982, p1) اوؽ مىؽ فؼ گوبگن

اي مقطع وام شرايط مافقت

واجد شرايط تودى خواهاىالف(

ىىـؽ، غبـخی ؼيا قفش ب تتاوىؽ يلی ؼيلالملل، اغال افاؼ ومیض ثیه ثف اسبس

يلی ؼيلت غبـخی پیایف ىؽ؛ قیفا ثـف اسـبس ـا اش لیه ؼيلت ض ؼاـؼ ضبیت تج

,ibid) ـسـبوؽ اودبو غكب يلی تج آن ؼيلت ث ؼيلت متجو ي ویك ؾفـ مـی ،ایه تئـ

p1)ب مكو میوبمب قمبوی مستط ؼـیبت فامت مكبث ثب مات. لیه غابن

ؼـ ي ىىـؽ اثجـبت ،گفؼوؽ تبثیت غؼ ـا ث ؼيلتی استطب ؼـیبت فامت ـا ؼاـؼ

يخؼ آمؽن اؼيب تب تـبـیع امؿـب یـب ـسـمیت یـبته تبـیع ثؾمه استمفاـ ایه تبثیت اق

145

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

تان گت ـيی ؿبیی وبضی اق قـ غالغ می ؾفيـ است. پس ث وبم ممال مات

است. ثفضمفؼب مكو، استطب مؽيی ـا اق ضفایف القو وبم مات

وجود سثة دعواب(

.(ibid, p6-7) بثـل اوتسـبة ثـ ؼيلـت ثبضـؽ ب مكو، ؼيا ثبیؽوبمؼـ تمبمی مات

ـل ي ؼـ ،الملـل ، مكبث ثب قفش ماؼ مسئلیت ؼيلت ؼـ ض ثـیه گتیمقـ مبن

اـبن تطت اتؽاـ اق س استن يتی بثل اوتسبة ث ؼيلت آ وبضی اق اوتید ؼي

اؽاو اضػبظ یب وبؼب غػغی مكـبث ،لی ا يىان بيؽ مؤثف آن اودبو پؿیفؼ. ث

ماف ایىـ زىـیه اـؽامی تطـت ىتـفل، ،الملل بثل اوتسبة ث ؼيلت ویستض ثیه

أؽایت یب فمبن ؼيلت تط یبت ثبضؽ یب آن ؼيلت، متبجـب ایـه اـؽاو ـا ت ـ ییـؽ ؽ ي ى

امـب ثـ وهـف .(Report of the International Law Commission, 2001, Art 4&8) ثپـؿیفؼ

ب مكـو، ایـه بثلیـت اوتسـبة وبم اق قفی مات ب يػل اغتال ـسؽ ؼـ ضل می

وبم ؼـ بلت مات ا ایه اوتسبة مسئلیت ـا اق قفی مػبلط ،گفؼؼ ي ؼيلتفؼ می

. (Hunt, 2013, p442) پؿیفؼ مكو می

وجود ظام جثراى خسارت و قاتليت جثراى ضررج(

ب ياـؼ ثـ امـال، مىـبى ي ب مكو بلجب پفؼاغت غسبـت ـا ثفا قیبن وبم تما

ـب ضػػـی فزىؽ ؼـ گؿضت ثفا خجفان قیـبن .ؼاـؼ ب مفـ می يیژ سلت مبلیت ث

ثـفا ىؽ. ب ثؽ غال آن ـا ثبثت می وبم مكيی مىؽ وطؽ است، ـيی مات

میبن ایبالت متطؽ ي يفا، اؼيبب مفثـ ثـ 2010سپتبمجف ؼيووبم ؼـ مات ،لبمث

وبمـ ـفاـ ب خسمی ي ـيضی مطمل مات ايم اق قیبن ،غسبـات ي غؽمبت ضػػی

زبـغؽؼيلت يفا ثبیؽ مجل ،وبم گفت است قی ایه مات وطـ میلین ؼالـ ثـ

اؼيبب اتجبو ایبالت متطؽ يلی يػل بمل ي وبیی مكو ث ایبالت متطؽ ثبثت ضل

ؼيلت ایبالت متطـؽ ثبیـؽ ؼـ ،وبم ایه مات 5مبؼ ثف اسبسؼيلت يفا پفؼاغت ىؽ.

تؿـمیه ىـؽ آن ،ضـؼ وبم مـی فگو اؼيب یب ؼيایی مطمل ایه مات غػظ

غبتم - ب میه ي اخفا تػمیمبت ؼاؼگبأاق خمل ؼيبي مفثـ ث ت - اؼيبب یب ؼيبي

لـ ي اق ،مطبم ایبلتی یب ؽـال غبؼـ ضؽ اسـت اق س یبت ي فگو تػمیمی ـا

قفش فگو اؼيب یب ؼيا خؽیؽ ؼـ آن مطبم خلگیف ىؽ. مسىیه ثـف اسـبس ایـه

ؼيبي اتجبو ایبالت متطؽ ـ مطـمل ایـه ممبؼ، ؼيلت ایبالت متطؽ، يفا ـا اق

وبمـ ىؽ ي زىبوس ؼـ آیىؽ اؼيببیی مطمل ایـه ماـت می اىؽ، مجفوبم ثبض تا

146

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

ـب ـا است ث ؼيلت يفا ياغل ضؼ، ایه ؼيلت یر مسئلیتی ثبثت آوب وؽاـؼ ي غابن

1.سبقؼ ث مفاخ ث ؼيلت ایبالت متطؽ ـىمن می

متطـؽ ي لیجـی میبن ایـبالت 2008گست آ زبـؼموبم مات ثف اسبسمسىیه

ايم اق ضیی ي ضـی ي غبتمـ ،يػل كی اؼيبب قفیه ي اتجبو آوب مىهـ ضل ث

ي خلگیف اق فگو ؼيا ـ ا ثبضىؽ ؼـ ف مفضل ـضؽ ؼاؼن ث تمبمی ؼيبي ابم

ـب ي قیـبن ـب تا ضؽ است ایه تا ضـبمل غسـبـت ،ؼـ مطبم ف ؼي قف

2.ضؼ ب خسمی ي ـيضی می اق قیبن ايم ،ضػػی

يػـل ؼيـبي میسین ضل ،ب مكو وبم ؼـ اخفا مات است ممال گتىی

ضـؼ. مـثال ؼـ يقاـت غبـخی ثب ؽ تسیل پفؼاغت يخ ي تسفیى ؼـ بـ تطیل مـی

يػل ؼيبي غبـخی تطـیل ضـؽ اسـت ـ میسین ضل ،ؼاؼگستف ایبالت متطؽ

ؼيبي اتجبو امفیبیی يلی غػظؼـیبت، ثفـسی، ـسیؽگی ي غؽيـ ـأ ؼـ ن آينی

3.استب غبـخی ضمت

ـب مكـو ؼـ وهـبو ضـ وبمثب تخ ث مؽمبت ؾفضؽ ي ثیبن ساث مات

ـب يػل ؼيبي مفثـ ث قیـبن ضل غػظا ؼـ وبمالملل، اوبؼ زىیه ماتثیه

ضی ي ؼیپلمبتی مـؼ وهف فاـ گیفؼ يىان ـابـ تاوؽ ثبخ مىب میثؽوی ي مبلی

يػـل ثـ ضـل ،ي اق سـ ؼیاـف اودبمـؽ ؼیـؽگبن مـی س ث اضب ض قیبن اق ی

ثـبـ آمیك اغتال میبن ؼي ؼيلت ایفان ي يفثستبن سؼ م غاؽ ـفؼ. ؼـ مسبلمت

بثل ؾف است:وبم مكو زىؽ وت اوبؼ مات

يػـل ؼيسـتبو ثب تخ ث سبث يؽ غلص ؼـ اسالمی ي يخؼ ـابـ ضـل ،ايل

ییـت ؼـثـبـ تان ثـؽ اق يـو قیـبن میط می ،المللؼـ وهبو ضی ثیه ب اغتال

ضتی تا ثف تییه بون غبلص ضبم ثف خجفان غسبـت ي خجفان غسبـت ث تا ـسیؽ

غطیص است.

1. Claims Settlement Agreement Between the United States Of America and Iraq

Signed at Baghdad September 2, 2010.

2. Claims Settlement Agreement between the United States of America and the

Great Socialist people's Libyan Arab Jamahiriya, 2008.

3. United States Department of state Washington, D.C.20520, November 27,2013.

http://www.justice.gov/sites/default/files/pages/attachments/2014/06/20/libya-

claims-referral-letter-11-27-2013.pdf

147

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

بون آییه ؼاؼـسی یف ث ؼاؼستبن ل طـ اخبق ؼاؼ 290اق مبؼ مبؼ ،يوؼ

غـالش پیایـف ي ؼيبي ـا اق قفی مفاخـى ؾ ،ؼـ غـت اتؿب مػبلص ي مىبى ملی

ؼیـؽگبن تاوؽ ثفا خجفان غسـبـات قیـبن ی مییضؼ ؿب، استبؼ میىؽوهبـت

وبم مكو مىؽ ىؽ. امـ غبـخ مات ثب اثكاـ يقاـت ،ضبؼث مىب

:تخ فؼؾیل ب وتث وبم مكو ثبیؽ ؼـ مات ،سو

ـب ب ثؽوی، قیبن ايم اق غسبـت وبضی اق ت، قیبن ،ب بثل خجفانغسبـت .1

اق پـس بیی ب اتػبؼ ي قیبن قیبن ،الطػل مى ، مطفيو ضؽن اق مىبى ممه

.ؽ استاودبمییب ث ت مػؽيمبن ضبؼث ضؽ يو ضبؼث تطؽیؽ

ـب ثـؽوی ي ـت ي ب ضـی ؼـ وطـ تیـیه قیـبن ثب تخ ث تبيت وهبو .2

غػـظ ـب ضـی ؼـ تـبيت وهـبو ویكب وهبو ضی يفثستبن ي ایفان ي تبيت

بثل پفؼاغـت ي میـكان آن ب ـتغفاضت اواو غسب ثبیؽ ث ،ب بثلیت خجفان ثفغی قیبن

ملو ضؼ.

گفان ایفاوـی ثیمـ ؼیؽ وكؼ ثیم ضدبج قیبن ،ثب تخ ث ایى مكبث مفـات ایفان .3

غػـظ ؼـ ،اوؽ ي اضتمبل ثیم م ضدبج ؼـ طـ يفثستبن ویك يخؼ ؼاـؼضاؼو ثؼ

ؽ مىى خجفان مؿـبي خمى یب يؽو خمى مىبثى خجفان غسبـت ي ايمبل یب يؽو ايمبل بي

ـخو ثؽ ضفت ثبـؼـ ویكغسبـت ثبیؽ تا غفیص غـت گیفؼ ي گـف ثـ ب ثیمـ

ؼيلت يفثستبن یب ؼيلت ایفان ثبیؽ تییه تلی ضؼ.

بـ ب غػغی پیمبنثب تخ ث ایى تأمیه امىیت ضدبج ؼـ يفثستبن ث ضفت .4

ـبـ ب پیمـبن یؽگبن یب ؼيلت ایفان ث ضفتؼ ؼـ غػظ مفاخ قیبن ،ضؼياگؿاـ می

ثبیؽ تییه تلی گفؼؼ.

ثبیؽ میسیوی مفت اق بـضىبسبن ىی ي ضی ؼي طـ ؼـ غػظ اضـػبظ .5

ماـؼ مبیت اق خجفان غسـبـت ویك بثل خجفان ي ب مستط خجفان غسبـت ي غسبـت

ضؼ. گیف تػمیمؼـ ایه غػظ تطیل ي

وتیج

ثىـب اغـلی ايـؽ ـب سـى ؼؽ ىق ضبمیت ؼيلتالملل وطبن میمكبل ض ثیه

يىان ی ب ملی ثب ؼـ ؼاؼگبمػویت ؼيلت ؼلیل،الملل است ي ث میه ض ثیه

میه امف مخت ضؽ ابم ؼيا يلی يفثستبن .اغل مـؼ اخمبو خبوی فاـ گفت است

المللی ثب مبوى اغلی ماخ ضؼ. لیه مطبم ثیه ویكلی ایفان ي ب ؼاغسؼ ؼـ ؼاؼگب

148

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

تاوىـؽ ثـف مجىـب ؼیؽگبن مـی ىؽ ؼيلت ایفان یب قیبنتطلیل مىكی مؾو ثبثت می

غالضیت سفقمیىی اویه یف یب ايمبل وهفی بون مطلی مطل يو ضبؼث ي مطل

یت مؽوی، ؼيبي مكبلج خجفان غسبـات لئيـيؼ غسبـت ؼـ ايؽ ضل تبـؼ وبنف ث مس

فزىـؽ يؾـیت غـبظ ؛ـب يفثسـتبن ابمـ ىىـؽ ثؽوی، مى ي مبلی ـا ؼـ ؼاؼگـب

ثطفاوی ثـؼن ـياثـف ؼیپلمبتیـ ـ ثـف مسـبئل ویك ب يفثستبن ي اویه آن ي ؼاؼگب

ص ؼیـؽگبن ـب ضؼ اوتهبـ خجفان غسبـت يای قیبنمخت می ،اىؽ ضی سبی می

ثـ ،ـسؽ ؼيلت خمـ اسالمی ایفان ثبیؽ ثب ثجؼ وسجی ـياثف سیبسـی یبثؽ. ث وهف می

ثیىـی میسـین ؼـ آن ثـب پـیص ثپفؼاقؼوبم مكيی ثب ؼيلت يفثستبن اوبؼ مات

ي خمـى ب بثل خجفان ي میكان فامت ب مطالت وبنف ث غسبـت ،يیژ ىی ي ضی

290يػـل ىـؽ. مـبؼ لیت مؽوی ـا ضـل ئوبضی اق يؽ ثیم ي مسوهبو خجفان غسبـت

تاوؽ مطمـل ـبووی ثـفا ؼغبلـت ؼيلـت ؼـ پیایـف ي بون آییه ؼاؼـسی یف می

وبم ثبضؽ. وهبـت ثف اوبؼ ي اخفا مات

149

الغتل اػي ل ضدیسىن بام

... مىب خ بؼـب

مىابع

داوشگب وشر تران: ، ليت خبرج از قراردادئتعبرض قاويه در مس ،(9831) مدي ،آشري -

چبپ ايل. ،امبم صبدق

دفتر : تران، المللي گري در حل ي فصل اختالفبت بيه وقش ميبوجي ،(9831) علي ،صببغيبن -

.المللي مطبلعبت سيبسي ي بيه

المللي ديلت عربستبن سعدي براي ياقعه مىهبي مسئليت بيه» ،(9819) محسه ،عبداللي -

.37، شمبر فصلىبم تحقيقبت حققي ،«9819سبل

المللي بب تأکيهد بهر دارفهر هيبررسي وقش حققي ديان کيفري ب ،(9819) مرتضي ،عبدي - .وشر يبدعبرفجب: بي، سدان

: تهران ،ي ديگهران المللي، ترجم حسيه پيهران حقق کيفري بيه ،(9833) آوتوي ،کبسس -

.وشر جىگل

، المللهي دادگسهتري بهيه ايران ي صالحيت اجبهبري ديهان ،(9831) سعيد ،ميرزايي يىگج -

.المللي دفتر مطبلعبت سيبسي ي بيهتران:

المللهي ديهان بي بهيه دادرسي ،(9839) سيدحسيه سبدات ميداوي ي سيد ببقر ،ميرعببسي - .اوتشبرات جىگل: تران، المللي دادگستري در تئري ي عمل بيه

.وشر دادگستر: تران، المللي دادگب کيفري بيه ،(9838) حسيه ،ميرمحمدصبدقي -

چبلش مصويت ديلت در ريي اخيهر ديهان اريپهبيي حقهق » ،(9819) مسي سيد علي -

.وشر گىج داوش: تران، الملل مجمع مقبالت مبيش مصويت در حقق بيهدر: ،«بشر

Frederic L. Kirgis, Jr. Alien Tort Claims, (1988)ي Sovereign Immunity

and International Law in U.S. Courts, he American Journal of

International Law, Vol. 82, No. 2, Apr.

Hunt, Sivonnia L. (2013), "International Law: The Foreign Sovereign

Immunities Act: The Roadblocks to Recovery." Seventh Circuit Rev. 8.

Lillich B.Richard, (1962), International claims: their settlement by lump

sum agreements, Syracuse university press.

Lillich B. Richard, Weston H. Burns, (1982), International Claims:

Contemporary European Practice, University press Virginia.

150

ل سا

همزد

نو /

ره ما

شتاد

هف و

ومس

/هار

ب

1395

Lillich B. Richard, (1985), Encyclopedia Public International Law. Vol.

8, North-Holland-Amsterdam, New York: Oxford.

Surrey, (1951), "Problems of the Italian Peace Treaty: Analysis of Claims

Provisions and Description of Enforcement", Law & Contemporary

Problems, Vol. 16.

Claims Settlement Agreement Between the United States Of America and

Iraq Signed at Baghdad September 2, 2010.

Claims Settlement Agreement between the United States of America and

the Great Socialist people's Libyan Arab Jamahiriya, 2008.

Lotus (France v.Turkey), Permanent Court of International Justice,

judgment of 7 september 1927, Series A, no. 10… 6, 277, 294.

Report of the International Law Commission, 2001

United States Department of state Washington,D.C.20520, November,

27,2013.

http://www.justice.gov/sites/default/files/pages/attachments/2014/06/20/li

bya_claims_referral_letter_11-27-2013.pdf.

http://www.mizanonline.ir/fa/news/82366.

http://www.hemayatonline.ir/TextVersionDetail/8954.

http://www.humanrights-iran.ir/news-47625.aspx.