รายงานการวจย

เรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย

ของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร

โดย

ชารว บตรบ ารง

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555 รายงานการวจย

รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย ของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร

โดย

ชารว บตรบ ารง

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555

รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย ของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ชารว บตรบ ารง 2555

การอยดมสขของผสงอายในเทศบาลต าบลศาลายา 2554

บทคดยอ

ชอรายงานการวจย : รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอาย ระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ชอผวจย : ชารว บตรบ ารง ปทท าการวจย : 2555

…………………………………………………………………………………………… การวจยเรองรายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายขอ งประชาชนอาย

ระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร มวตถประสงคเพอศกษาและวเคราะหแบบแผนของรายไดและการใชจาย รปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป กลมตวอยางทใชในการศกษา คอ ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร จ านวน 400 ตวอยาง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแก แบบสอบถาม ท าการวเคราะหขอมลสถตโดยการแจกแจงความถ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและคารอยละ ประมวลผลโดยคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป

ผลการวจยพบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยมเพศหญงจ านวน 282 คน อายระหวาง 35-39 ป จ านวน 208 คน สถานภาพสมรสอยดวยกน จ านวน 188 คน การศกษาระดบปรญญาตร จ านวน 190 คน อาชพราชการ/รฐวสาหกจ จ านวน 108 คน จ านวนสมาชกทพกอาศยในบาน 1-3 คน จ านวน 257 คน รายไดตอเดอน 10,001-15,000 บาท จ านวน 162 คน รายจายเกยวกบคาอาหารและคาเครองใชตางๆ จ านวน 211 คน ลกษณะการออมโดยฝากธนาคาร จ านวน 173 คน มแรงบนดาลใจในการออมในระดบมากทสด คอ เพอความมนคงในวยสงอาย คาเฉลยเทากบ 4.54 เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา คาเฉลยเทากบ 4.61 เกบไวใหบตรหลาน คาเฉลยเทากบ 4.42 แรงบนดาลใจในระดบมาก คอ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ คาเฉลยเทากบ 3.97 ลดการพงพงภาครฐ คาเฉลยเทากบ 4.12 แรงบนดาลในระดบปานกลาง คอ ใหความคมครองหลายดาน คาเฉลยเทากบ 3.09 แรงบนดาลในระดบนอย คอ มผลตอบแทนคมคาและแนนอน คาเฉลยเทากบ 2.37 การประชาสมพนธขอมลขาวสาร คาเฉลยเทากบ 2.52 น าไปลดหยอนภาษประจ าป คาเฉลยเทากบ 2.54 ผอนชกชวน คาเฉลยเทากบ 2.24

www.ssru.ac.th

(2)

Abstract

Subject of research : The Income and Pattern of Saving for Readiness toward Old - age of People Age between 30 – 40 year in Dusit District Bangkok Researcher : Miss Charawee Butbumrung Research year : 2012

………………………………………………………………………………… The research of Income and saving form for preparation to old age of 30-40 years

populations in Dusit area, Bangkok. Aim to study and analyze pattern of income and expense, saving form for prepare to old age of population, 30-40 years old, and the sample used to study is 400 sample aged between 30-40 years old from Dusit area, Bangkok, data collection tools such as questionnaire, to analyze statically data, frequency, average, standard deviation and percentage. Processed by a computer program.

The results presented the majority of sample is female rather than male, 282 sample of female age between 35-39 years old, 208 samples; 188 marriage, 190 graduated degree, 108 of government officer/state enterprise, 257 samples in family has member 1-3 members; 162 samples of income per month 10,001-15,000 bath, 211 samples of food expense and other consumption, 173 samples are saving to bank; the most inspired target for saving is stability until old age; average is 4.54, for treat for sickness; average is 4.61, for relates or descendant; average is 4.42. the much inspired is Cremation ceremony; average is 3.97, Reducing dependence on government; average is 4.12. the fair level inspiration of saving is to cover many emergency case. Average is 3.09. the lower level inspiration is for other costly and long lasting compensation; average 2.37, information public relations; average is 2.52, for annual tax reduce is 2.54, induced by other is 2.24.

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ส าเรจไดเนองจากบคคลหลายทานไดกรณาชวยเหลอ ใหขอมลขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหนและเปนก าลงใจ ผเขยนขอขอบพระคณ ทานรองศาสตราจารยดร.โยธน แสวงด ทกรณาใหค าชแนะ ค าปรกษาแนะน าในการวจย และขอขอบพระคณผกรณาใหความรวมมอในการขอขอมล ใหความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณเชงลกและแบบสอบถาม ชาวชมชนเขตดสต กรงเทพมหานคร ทใหความชวยเหลอประสานงานเปนอยางด ดวยอธยาศยไมตรทอบอนเปนกนเอง รวมทงฝายวจย คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา ทชวยใหรายงานการวจยส าเรจลลวงไปดวยด

นางสาวชารว บตรบ ารง กนยายน 2555

www.ssru.ac.th

สารบญ

หนา บทคดยอ (1) ABSTRACT (2) กตตกรรมประกาศ (3) สารบญ (4) สารบญตาราง (8) สารบญภาพ (9) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 ค าถามของการวจย 5

1.3 วตถประสงคการวจย 5 1.4 สมมตฐานของการวจย 6 1.5 ขอบเขตของการวจย 6 1.6 ประโยชนทไดรบจากการศกษาวจย 6 1.7 นยามศพทเฉพาะ 7 บทท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 8 2.1 ขอมลเกยวกบชมชนเขตดสต 9 2.2 แนวคดเกยวกบการออม 10 2.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบ ความพอเพยง 26 2.4 แนวคด การออมตามหลกเศรษฐกจพอเพยง 31

2.5 แนวคดเกยวกบการอยดมสข 33 2. 6 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย 41 2.7 งานวจยทเกยวของ 52 2. 8 กรอบแนวคดในการวจย 59

www.ssru.ac.th

(7)

สารบญ(ตอ) หนา บทท 3 วธด าเนนการวจย 60 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 60 3.2 เครองมอทใชในการวจย 60 3.3 การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย 62 3.4 การรวบรวมขอมล 62 3.5 การวเคราะหขอมล 62 บทท 4 ผลการวจย 63 4.1 ผลการวจยเชงปรมาณ 63 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 75 5.1 สรปผลการวจย 75 5.2 การตอบค าถามการวจยและอภปรายผล 77 5.3 ขอเสนอแนะ 79 บรรณานกรม 80 ภาคผนวก 83 - ภาคผนวก ก แบบสอบถาม 84 - ภาคผนวก ข ประวตผวจย 87

www.ssru.ac.th

(8)

สารบญตาราง ตารางท หนา 4.1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม (63) 4.2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามอายของผตอบแบบสอบถาม (64) 4.3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม (64) 4.4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามการศกษาของผตอบแบบสอบถาม (64) 4.5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามอาชพของผตอบแบบสอบถาม (65) 4.6 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามสมาชกพกอาศยของผตอบแบบสอบถาม (65) 4.7 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามรายไดตอเดอนของผตอบแบบสอบถาม (66) 4.8 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามรายจายตอเดอนของผตอบแบบสอบถาม (66) 4.9 จ านวนรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของรายจายผตอบแบบสอบถาม (67) 4.10จ านวนและรอยละของกลมจ าแนกตามลกษณะการออมผตอบแบบสอบถาม (67) 4.11จ านวนรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเพอความมนคงในวยสงอาย (68) 4.12 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเกบไวยามเจบปวยหรอชรา (69) 4.13 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบมผลตอบแทนคมคาแนนอน (69) 4.14 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบประชาสมพนธขอมลขาวสาร (69) 4.15 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเกบไวใหบตรหลาน (70) 4.16 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบลดหยอนภาษประจ าป (70) 4.17 จ านวนรอยละของกลมตวอยางเกยวกบผอนชกชวน (71) 4.18 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบประกอบพธฌาปนกจ (71) 4.19 จ านวนรอยละของกลมตวอยางเกยวกบความคมครองหลายดาน (72) 4.20 จ านวนรอยละของกลมตวอยางเกยวกบลดการพงพงภาครฐ (72) 4.21 แรงบนดาลใจในการออม (73)

www.ssru.ac.th

(9)

สารบญภาพ

ภาพประกอบท หนา 2.7 กรอบแนวคดในการวจย (59)

www.ssru.ac.th

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา เขตดสต เปน 1 ใน 50 เขตการปกครองของกรงเทพมหานคร อยในกลมเขตกรงเทพกลาง

จดเปนเขตเมองชนใน(Inner City) ประกอบดวยศนยกลางเมองเดมและเขตตางๆ เปนพนททมการตงถนฐานชมชนในระยะแรกและพนทอนรกษทางประวตศาสตร สถานทราชการ สถานศกษา ยานธรกจการคาหนาแนน สภาพพนทประกอบไปดวยแหลงการคา แหลงทอยอาศยหนาแนนมาก เขตทหาร แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและศลปวฒนธรรม นอกจากนยงเปนสถานททตงรฐสภา ท าเนยบรฐบาล บานพษณโลก หอสมดแหงชาต คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกระทรวงตางๆ เชน กระทรวงศกษาธการ และพระราชวง อาท พระทนงอนนตสมาคม พระราชวงดสต พระบรมรปทรงมา วงกรมหลวงชมพรเขตอดมศกด วงสวนสนนทา วดตางๆทงวดเบญจมบพตรดสตวนาราม วดราชาธวาส วดมกฏกษตรยาราม วดนกบญฟรงซสเซเวยร และสถานศกษา หลายๆแหงเชน โรงเรยนมธยมวดเบญจมบพตร โรงเรยนเซนตคาเบรยล โรงเรยนราชนบน โรงเรยนวชราวธวทยาลย โรงเรยนจตรลดา มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร วทยาเขตชมพรเขตอดมศกด วทยาลยพยาบาลเกอการณยวทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล เปนตน จงท าใหเขตนมลกษณะราวกบวาเปนเขตการปกครองสวนกลางของประเทศไทย

โดยเขตดสตตงอยรมฝงซายของแมน าเจาพระยาหรอฝงพระนคร มอาณาบรเวณตดตอ ดงน ทศเหนอ ตดตอกบเขตบางซอ มคลองบางซอเปนเสนแบงเขต ทศใต ตดตอกบเขตปทมวน เขตปอมปราบศตรพาย และเขตพระนคร มคลองผดงกรงเกษม เปนเสนแบงเขต ทศตะวนออก ตดตอกบเขตพญาไทและเขตราชเทว มทางรถไฟสายเหนอเปนเสนแบงเขต ทศตะวนตก ตดตอกบเขตบางพลด มแนวกงกลางแมน าเจาพระยาเปนเสนแบงเขต โดยมพนทการปกครอง แบงออกเปน 5 แขวง ดงตอไปน 1. แขวงดสต พนท 2.238 ตารางกโลเมตร 2. แขวงวชรพยาบาล พนท 1.1074 ตารางกโลเมตร 3. แขวงสวนจตรลดา พนท 1.1737 ตารางกโลเมตร 4. แขวงสแยกมหานาค พนท 0.339ตารางกโลเมตร 5 แขวงถนนนครไชยศร พนท 5.272 ตารางกโลเมตร และม

www.ssru.ac.th

(2)

จ านวนประชากร (ประจ าเดอนกรกฎาคม ๒๕๕๔) ดงน 1. แขวงดสต ชาย 9,334 คน หญง 7,070 คน รวม 16,404 คน จ านวนบาน 3,591 หลงคาเรอน 2. แขวงวชรพยาบาล ชาย 5,662 คน หญง 7,096 คน รวม 12,758 คน จ านวนบาน 3,033 หลงคาเรอน 3. แขวงสวนจตรลดา ชาย 5,104 คน หญง 5,459 คน รวม 10,563 คน จ านวนบาน 2,468 หลงคาเรอน 4. แขวงสแยกมหานาค ชาย 4,267 คน หญง 4,260 คน รวม 8,527 คน จ านวนบาน 2,411 หลงคาเรอน 5. แขวงถนนนครไชยศร ชาย 33,189 คน หญง 27,838 คน รวม 61,027 คน จ านวนบาน 19,464 หลงคาเรอน รวมทงสนเขตดสต มจ านวนประชากรชาย 57,556 คน หญง 51,723 คน รวม 109,279 คน จ านวนบาน 30,967 หลงคาเรอน นอกจากน เขตดสตยงเปน 1 ในหลายๆเขตทม โครงการศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว กทม.หรอทเรยกวา “ศนยเงนออมกรงเทพฯ ” ทตองการสงเสรมใหประชาชนกลมผมรายไดนอยถงปานกลางทมอยถงรอยละ 60 จากประชากรทงหมดของกรงเทพฯ ใหรจกใชเงนเปน บรหารเงนได มเงนเหลอเกบออมเพอสรางความมนคงใหแกครอบครว โดยศนยเงนออมจะมสวนส าคญในการใหความร ใหค าปรกษาแนะน าแกประชาชนใหสามารถบรหารจดการเงนของตนเอง ตลอดจนมวนยในการออม เพอน าไปสรายไดทเพมขน ดงนน เขตดสตอยในกลมเขตกรงเทพกลาง จดเปนเขตเมองชนใน( Inner City) มอาชพและรายไดสม าเสมอ มการรบรขอมลขาวสารทรวดเรว อยใกลแหลงเงนทนและสถาบนการเงน จงเปนพนททเลอกท าการวจย เพอเปนตวอยางในการศกษาใหประชาชนคนไทยมการเตรยมพรอมกอนเขาสวยสงอาย สะทอนมตทางสงคมวาปจจบนรายไดและการใชจายเปนอยางไร มการออมหรอไม ออมลกษณะใด เปนตวอยางใหแกประชาชนในตางจงหวดและพนทเขตอนๆตอไป

ปจจบนในยคโลกาภวตน( Globalization) สงผลใหมความเจรญในดานเทคโนโลย การสอสารสารสนเทศ โดยเฉพาะดานการแพทยซงมผลท าใหประชาชนมอายขยทยนยาวมากขน มความรและดแลรกษาสขภาพปองกนตนเองจากโรคตางๆไดดขน ส าหรบประเทศไทยพบวา จ านวนผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป มจ านวนเพมขนอยางตอเนองทกป จากสถตจ านวนประชากรในประเทศไทยตงแตปพ.ศ. 2503 มผสงอายจ านวน 1.2 ลานคน คดเปนรอยละ 4.6 ภายในระยะเวลา 20 ป เมอปพ.ศ. 2523 ปรากฏวามผสงอายเพมขนจ านวน 2.4 ลานคน คดเปนอตราเพมขนโดยเฉลยรอยละ 5.5 ตอมาปพ.ศ. 2543 จากการส ารวจประชากรทวประเทศจ านวน 62 ลานคน พบวามผสงอาย 5.5 ลานคน คดเปนรอยละ 9 และคาดการณวาภายในปพ.ศ. 2563 ผสงอายจะมอตราสวนเพมขนในอตรารอยละ 16.1 ของประชากรทงหมดหรอประมาณ 11.3 ลานคน(ปราโมทย ประสาทกล, วารสารประชากรและพฒนา, 2543) จากการส ารวจของส านกงาน

www.ssru.ac.th

(3)

สถตแหงชาต ในปพ.ศ. 2550 ประชากรสงอายของไทยจะมถงประมาณ 7 ลานคน คดเปนรอยละ 11 ของประชากรทงประเทศทมประมาณ 65.6 ลานคน(ส านกงานสถตแหงชาต, 2551) ขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวา สงคมไทยเรมเขาสสงคมสงวยแลว แมวาสดสวนประชากรสงอายของไทยจะไมมากเทาประเทศทพฒนาแลว ซงปจจบนม 1 ใน 4 หรอ 1 ใน 5 ของประชากรทงหมด แตการเปลยนเปนประชากรสงอายของไทยนนเกดในเวลาทสนกวามาก คอการเพมของประชากรอาย 65 ปขนไป จากรอยละ 7 เปนรอยละ 14 ใชเวลาเพยงประมาณ 22 ป การเปลยนแปลงอยางรวดเรวน ยอมหมายความวาประเทศไทยจะมเวลาสนมากทจะเตรยมการ ทงในดานการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนการเตรยมการดานสวสดการ การบรการการสรางหลกประกนตางๆเพอรองรบประชากรสงอาย และคาดวาภายใน 15 – 20 ปขางหนา จ านวนประชากรผสงอายไทยจะเพมเปนประชากรเกอบ 1 ใน 4 ของประชากรทงหมด และในชวงเวลาเดยวกนนนคาดวา จ านวนประชากรผสงอายจะเรมมมากกวาจ านวนประชากรวยเดก( United Nations 2007, Knodel and Chayovan, 2008) นอกจากนการลดลงของประชากรวยแรงงานทจะเปนก าลงในฐานะผผลต ผสรางรายไดหรอผจายภาษ รวมทงเปนผดแลใหความเกอหนนผสงอายกลดลงเปนล าดบเชนกน เหนไดจากอตราสวนศกยภาพเกอหนนคอ ลดลงจากประชากรวยแรงงานประมาณ 10 คนตอผสงอาย 1 คน ในปพ.ศ. 2543 เหลอเพยงประมาณ 6 คน ในปพ.ศ. 2563 ยงไปกวานน กลมประชากรทเคยเกดมามากกวา 1 ลานคนตอป ซงอยในชวงอายประมาณ 26 – 46 ป ในปพ.ศ. 2522 กจะเรมทยอยเขาสวยสงอายในชวงเวลา 14 – 15 ปขางหนา(ปราโมทย ประสาทกล, 2552)

จากแผนพฒนาผสงอาย ฉบบท 2(พ.ศ. 2545 - 2564) ใหความส าคญตอวงจรชวตและความส าคญของทกคนในสงคมทเกยวพนกบผสงอายไมทางใดกทางหนง โดยมมมมองวาผสง อายเปนบคคลทมประโยชนตอสงคมและสมควรสงเสรมใหคงคณคาไวใหนานทสด แตกรณตกอยในฐานะพงพงผอน ครอบครว ชมชน ตองเปนดานแรกทเกอกลใหผสงอายด ารงอยไดอยางมคณภาพ โดยมสวสดการจากรฐเปนระบบเสรม เพอเปนหลกประกนในวยสงอายและความมนคงของสงคม รวมทงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10(พ.ศ.2550 - 2554) นบเปนแผนพฒนาฉบบแรก ทบรณาการประเดนผสงอายเขากบแผนพฒนาประเทศ โดยใหความส าคญกบการเตรยมความพรอมเพอสงคมสงวย ดวยการสงเสรมการออม การใชจายและใหความส าคญกบการขยายโครงสรางพนฐาน โครงขายการใหบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร เพอสรางโอกาสใหประชาชน โดยเฉพาะผสงอายสามารถเรยนรและเขาถงขาวสารไดมากขน สงเสรมใหผสงอายถายทอดความรสลกหลาน ยกระดบคณภาพผสงอายใหดขน น าศกยภาพของผสงอายมาใชประโยชน ดงนนการเตรยมพรอมในการเขาสวยสงอาย จงนบวาเปนเรองส าคญท

www.ssru.ac.th

(4)

ควรจะตองเรงวางแผนด าเนนการอยางเรงดวน โดยเฉพาะประชาชนทมชวงอายระหวาง 30 – 40 ป ซงจดวาเปนชวงอายทอยในวยผใหญตอนตน วยท างาน ผานการท างานมาชวงเวลาหนงอยางนอย 5 ป อยในชวงทสรางหลกปนฐานของชวต ดงนนหากในชวงวยนมองขามการออม มไดค านงถงอนาคตขางหนาในชวงทจะเขาสวยสงอาย เมอถงในชวงเวลานนๆความมนคงในชวตกจะลดลงหรอขาดความมนคงในทสด

สภาพสงคมไทยไดเปลยนมการน าเทคโนโลยททนสมยมาใช ตลอดจนไดรบอารยธรรมจากตะวนตก สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทงทางเศรษฐกจและสงคม โดยเฉพาะทางสงคมมผลท าใหโครงสรางและคานยมของสงคมเปลยนแปลงไปจากเดม จากครอบครวขยายสครอบครวเดยว ท าใหขาดความใกลชด ผสงอายตองอยเพยงล าพง ขาดการดแลเอาใจใสจากคนในครอบครว ซงบางรายไมสามารถเลยงตนเองได ไมสามารถท างานหาลยงชพได เปนปญหาทงสขภาพกายและสขภาพจต จดเปนปญหาทางสงคมทมความส าคญมาก จงควรใหความส าคญในการวางแผนเพอเตรยมเขาสวยสงอาย จากผลการวจยของโครงการวจยการสรางโอกาสการท างานของผสงอาย พบวา ผสงอายไทยไมมเงนออม ตองท างานเลยงชพมากกวารอยละ 60 เปนก าลงหลกของครอบครว งานทท าสวนใหญเปนงานบรการ รองลงมาคออาชพพนฐานและงานฝมอ แนะรฐสรางโอกาสการท างานของผสงอาย แกกฎหมายเออใหคนแกท างานได เสนอปรบปรงพ.ร.บ.ขาราชการพลเรอน ยกเลกระเบยบตองเกษยณ 60 ป แตใหท างานตอได ตามความสมครใจและรางกายเอออ านวย ปจจบนมผสงอายจ านวนมากไมมบตรหลานเลยงด เปนทพง รวมทงไมมเงนออมทจะใชด ารงชวตในวยชรา จงตองท างานหารายไดเลยงดตนเอง ซงจากการส ารวจสภาวะการท างานของประชากร ณ ไตรมาสท 3 ในป พ.ศ. 2552 พบวา รอยละ 37.9 ของจ านวนประชากรทมอายตงแต 60 ปขนไปยงอยในก าลงแรงงาน โดยประมาณการณแลว ยงมผสงอาย 1 ใน 3 ทตองยงชพดวยการท างาน โดยรอยละ 70 ของ กลมผสงอายชายอาย 60-65 ป และรอยละ 65 ของกลมผสงอายชายอาย 65 ปขนไป ตองท างานตอเนองเพราะเปนรายไดหลกของครอบครว สวนกลมผสงอายเพศหญง มอยรอยละ 60 นอกจากนยงมผสงอายอกรอยละ 30 ทตองการท างานแตวางงานและยงพยายามหางานท าอย ผสงอายทมระดบการศกษาสง ทยงคงท างานอยนนมอยไมมาก สวนใหญของผสงอายทยงท างานเปนผทไมมการศกษา หรอมการศกษาต ากวาประถมและมรายไดทต า จงไมสามารถเกบสะสมเงนออมไวเพยงพอส าหรบเลยงชพในวยชราและจ าเปนตองท างานตอไป

ดงนน ผวจยจงมความสนใจศกษาวจยวา ปจจบนประชาชนในวยท างานอายตงแต 30 - 40 ป มรายไดและการใชจาย รปแบบการออมอยางไร รวมทงวเคราะหรปแบบการออมจ าแนก

www.ssru.ac.th

(5)

ตามความแตกตางของรายได โดยจ าแนกรปแบบการออม อาทเชน เกบไวเองฝากธนาคาร กองทนตางๆเชน กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ ประกนชวต พนธบตรรฐบาลและเอกชน เปนตน เพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนในชวงอายดงกลาว เมอทราบผลการศกษาวจยแลว สามารถเผยแพร จดประชม หรออบรม ใหเกดประโยชนแก ประชาชน สถาบนการเงนตางๆ องคกรปกครองสวนทองถน ศนยสงเสรมบรหารเงนออมครอบครว กรงเทพมหานคร กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงการคลง ฯลฯ ไดทราบถงแนวทางการวางแผนหรอสงเสรมการออม เพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย โดยเลอกพนทในการเกบศกษาวจย ประชาชนในวยท างานอายตงแต 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร เนองดวยเปนพนทในเขตเมองหลวงชนในของกรงเทพมหานคร มความหลากหลายของประชากร อาชพและหนวยงานตางๆ ดงนน ประชาชนในเขตนจงมวถชวตความเปนเมอง เศรษฐกจและความมงคง ด าเนนชวตดวยความเรงรบอาจท าใหไมมการวางแผนส าหรบเขาสวยสงอาย จงจ าเปนตองท าการศกษาวจย เพอเพมองคความรแกประชาชนและหนวยงานทเกยวของ รวมทงเปนแนวทางในการศกษาพนทอนตอไป

1.2 ค าถามของการวจย 1) รายไดและการใชจาย รวมทงรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของ

ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ปจจบนนเปนอยางไร 2) แรงบนดาลใจทท าใหเกดการวางแผนในการออมมอะไรบาง 3) ความมนคงในวยสงอายของประชาชนในเขตดสตมมตอยางไรบาง

1.3 วตถประสงคของการวจย

การวจย เรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร เพอใหไดผลการวจยทมคณภาพ จงก าหนดวตถประสงคของโครงการวจย ดงน

1) เพอศกษาและวเคราะหแบบแผนของรายไดและการใชจายของประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป

2) เพอศกษาและวเคราะหรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป

www.ssru.ac.th

(6)

1.4 สมมตฐานการวจย การวจย เรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชน

อายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร เพอใหไดผลการวจยทมคณภาพ จงก าหนดสมมตฐานของการวจย ดงน

1) ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป มการวเคราะหแบบแผนของรายไดและการใชจาย

2) ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป มการวเคราะหรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย

1.5 ขอบเขตของการวจย ในการวจย ผวจยก าหนดขอเขตของโครงการวจย เปน 3 ขอบเขต คอ ขอบเขตเชงพนท ขอบเขตเชงประชากร และขอบเขตเชงเนอหา ดงมรายละเอยด ดงน

1) ขอบเขตเชงพนท เขตดสต กรงเทพมหานคร 2) ขอบเขตเชงประชากร ศกษาขอมลจากประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป

โดยมกลมตวอยาง จ านวน 400 ตวอยาง ดวยวธการวจยเชงปรมาณ 3) ขอบเขตเชงเนอหา เพอศกษาและวเคราะหแบบแผนของรายไดและการใชจาย

รวมทงรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป 1.6 ประโยชนทไดรบจากการศกษาวจย

ในการวจย เรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร สามารถน าไปใชใหเกดประโยชน ดงตอไปน

1) ท าใหประชาชนมการเตรยมพรอมในการออมเพอเขาสวยสงอายดวยความมนคง โดยลดการพงพงจากรฐ 2) มตรายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของเขตดสต ซงอยในเมองหลวงชนใน สามารถเปนภาพสะทอนใหกบเขตอนๆในกรงเทพมหานครและตางจงหวด

3) สามารถเผยแพร จดประชม หรออบรม ใหเกดประโยชนแก ประชาชน ศนยสงเสรมบรหารเงนออมครอบครว กรงเทพมหานคร สถาบนการเงนตางๆ องคกรปกครองสวนทองถน

www.ssru.ac.th

(7)

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงการคลง ฯลฯ ไดทราบถงแนวทางการวางแผนหรอสงเสรมการออม เพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย 1.7 นยามศพทเฉพาะ 1) แบบแผนรายได หมายถง เงนจากการประกอบอาชพ อาจอยในรปของเงนเดอน ดอกเบยเงนกยมหรอเงนฝากธนาคาร และเงนก าไรจากการคาขาย 2) แบบแผนรายจาย หมายถง เงนทจายออกไป อาจอยในรปของคาสาธารณปโภค คาอปโภคคาบรโภค คาใชจายตางๆ

3) รปแบบการออม หมายถง ชนดการเกบสะสมเงนใหพอกพนขนเมอเวลาผานไป 4) การเตรยมพรอม หมายถง การเตรยมตวในเรองการออมกอนเขาสวยสงอาย 5) วยสงอาย หมายถง ประชากรทมอายตงแต 60 ขนไป

www.ssru.ac.th

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ เพอกาหนดกรอบ

ความคดของการวจย โดยมหวขอศกษา ดงน

2.1 ขอมลเกยวกบชมชนเขตดสต 2.2 แนวคดเกยวกบการออม 2.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบความพอเพยง 2.4 แนวคดการออมตามหลกเศรษฐกจพอเพยง 2.5 แนวคดความอยดมสข

2.6 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย 2.7 งานวจยทเกยวของ 2.8 กรอบแนวคดในการวจย

www.ssru.ac.th

(9)

2.1 ขอมลเกยวกบชมชนเขตดสต เขตดสตเปน 1 ใน 50 เขตการปกครองของกรงเทพมหานคร อยในกลมเขตกรงเทพกลาง

สภาพพนทประกอบไปดวยแหลงการคา แหลงทอยอาศยหนาแนนมาก เขตทหาร แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและศลปวฒนธรรม นอกจากนยงเปนสถานททตงรฐสภา กระทรวงตางๆ และพระราชวง จงทาใหเขตนมลกษณะราวกบวาเปนเขตการปกครองสวนกลางของประเทศไทย มจานวนประชากร 114,488 คน (พ.ศ. 2552) พนท 10.7 ตร.กม. ความหนาแนน 10,699.81 คน/ตร.กม. ตงอยรมฝงซายของแมนาเจาพระยาหรอฝงพระนคร มอาณาบรเวณตดตอ ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบเขตบางซอ มคลองบางซอเปนเสนแบงเขต ทศตะวนออก ตดตอกบเขตพญาไทและเขตราชเทว มทางรถไฟสายเหนอเปนเสนแบงเขต ทศใต ตดตอกบเขตปทมวน เขตปอมปราบศตรพาย และเขตพระนคร มคลองผดงกรงเกษม

เปนเสนแบงเขต ทศตะวนตก ตดตอกบเขตบางพลด มแนวกงกลางแมนาเจาพระยาเปนเสนแบงเขต โดยในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดปรบปรงจดรปแบบการ

ปกครองใหมเพอใหมความทนสมย จดการปกครองสวนกลางและสวนภมภาค ซงในมณฑลกรงเทพมกระทรวงนครบาลดแล แบงเขตปกครองออกเปนอาเภอและตาบลเชนเดยวกบหวเมองอนๆ โดยอาเภอดสต เปน 1 ใน 8 อาเภอชนใน ตงทวาการอาเภออยรมคลองเปรมประชากร ถนนสโขทย ในป พ.ศ. 2481 อาเภอบางซอซงเปนอาเภอชนนอกทางทศเหนอ ไดถกยบลงเปนตาบลมาขนกบอาเภอดสต และเนองจากทางอาเภอมจานวนประชากรและพนทกวางขวางมาก กระทรวงมหาดไทยจงไดแยกตาบลสามเสนใน ตาบลมกกะสน ตาบลทงพญาไท ตาบลถนนเพชรบรและตาบลถนนพญาไท ไปรวมกบพนทบางสวนของอาเภอบางกะป เพอจดตงเปนอาเภอพญาไท

ในป พ.ศ. 2509 ภายหลงไดมการรวมจงหวดธนบรและจงหวดพระนคร เปนนครหลวงกรงเทพธนบร และเปลยนเปนกรงเทพมหานครในเวลาตอมา ซงแบงพนทออกเปนเขตและแขวงแทนอาเภอและตาบล อาเภอดสตจงไดรบการเปลยนแปลงฐานะเปน เขตดสต กรงเทพมหานคร มหนวยการปกครองยอย 6 แขวง ตอมา ในพนทเขตดสตมประชากรเพมมากขนและยงมพนทกวางขวาง ดงนน เพอใหหนวยงานราชการสามารถดแลไดอยางรวดเรวและทวถง กรงเทพมหานครจงไดจดตงสานกงานเขตดสต สาขา 1 รบผดชอบแขวงบางซอ ซงไดมประกาศกระทรวงมหาดไทยตงเปนเขตบางซอ ในวนท 9 พฤศจกายน พ.ศ. 2532

www.ssru.ac.th

(10)

การแบงเขตการปกครอง เขตดสตแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 5 แขวง ไดแก ดสต วชรพยาบาล สวนจตรลดา สแยกมหานาค ถนนนครไชยศร โดยมสถานทสาคญ ไดแก พระทนงอนนตสมาคม พระทนงวมานเมฆ พระราชวงดสต พระบรมรปทรงมา วงปารสกวน วงจนทรเกษม วงกรมหลวงชมพรเขตรอดมศกด วงกรมหลวงราชบรดเรกฤทธ วงสมเดจเจาฟากรมหลวงลพบรราเมศวร และสถานททาการรฐบาล ไดแก ทาเนยบรฐบาล รฐสภา บานพษณโลก บานมนงคศลา หอสมดแหงชาต กระทรวงศกษาธการ ดานวฒนธรรม ศาสนาของชมชน ชมชนในพนทเขตดสตสวนใหญ นบถอศาสนาพทธ มกจกรรมวฒนธรรมประเพณทงทางดานศาสนาและวฒนธรรมประเพณไทยทกประเพณ เชน วนเขาพรรษา ออกพรรษา วนสงกรานต ฯลฯ โดยมวดสาคญๆดงน วดเบญจมบพตรดสตวนาราม วดราชาธวาสวหาร วดมกฏกษตรยาราม วดนกบญฟรงซสเซเวยรโบสถคอนเซปชญ ในดานการศกษามสมาชกในชมชนทไมไดรบการศกษาตามเกณฑอยบาง สวนมากจะเปนประชากรแฝงทมาเชาอาศยอยในชมชนตางๆในพนท เขตดสตเปนเวลานาน ในพนทเขตดสตมสถานศกษาทงหมด 9 แหงศนยการศกษานอกโรงเรยน (กศน.) 1 แหง ไดแก โรงเรยนมธยมวดเบญจมบพตร โรงเรยนเซตคาเรยล โรงเรยนเซนตฟรงซสซาเวยรคอนแวนต โรงเรยนราชนบน โรงเรยนโยธนบรณะ โรงเรยนราชวนต มธยม โรงเรยนวชราวธวทยาลย โรงเรยนจตรลดา โรงเรยนพนธะวฒนา สวนมหาวทยาลยและวทยาลย ไดแก มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร วทยาเขตเทเวศร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนครวทยาเขตโชตเวช มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนครวทยาเขตพณชยการพระนคร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนครวทยาเขตชมพรเขตอดมศกด วทยาลยพยาบาลเกอการณย วทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล 2.2 แนวคดเกยวกบการออม

ความหมายของเงนออม พจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พทธศกราช 2525 ใหนยามไววา การออม คอ การ

ประหยด การเกบหอมรอบรบ การถนอม และการสงวน สงทจะประหยด หรอเกบหอมรอบรบ ไดแก ทรพยสนเงนทอง

เงนออม หมายถง สวนของรายไดทเหลออย หรอทกนเอาไวไมนามาใชจายในการบรโภคอปโภคในขณะปจจบน โดยมจดมงหมายเพอเกบไวใชจายในยามเจบปวย เมอมเหตฉกเฉนเกดขนหรอเมอแกชรา หรอเพอใชจายในกจการ อนใดทสมควร สวนของรายไดทงหมดทไมไดนามาใช

www.ssru.ac.th

(11)

จายและเกบเอาไวกนบเปนเงนออมไดทงหมด แตถาพดถงเงนออมในลกษณะทเกบเอาไวเฉยๆ จะไมใชเงนออมในความหมายทางเศรษฐศาสตร

เงนออมทางเศรษฐศาสตร หมายถง สวนของรายไดทมไดมการใชจายบรโภคอปโภคและเงนจานวนนนไดนาไปลงทนเพอเพมผลผลตในระบบเศรษฐกจดวย แตมไดหมายความวาผททาการออมเงนจะตองเขาไปจดการลงทนทาการผลตสงใดสงหนงขน ผททาการออมกบผลงทนไมจาเปนจะตองเปนบคคลคนเดยวกน และโดยปกตจะไมใชบคคลเดยวกนดวย ในความหมายนเพยงแตหมายถงเงนทออมไวนนตองพรอมทจะนาไปลงทนประกอบธรกจไดโดยจะผานระบบการเงนของประเทศหรอสถาบนการเงนอนใดกได

ดงนนพอสรปไดวา เงนออมตามความหมายทางเศรษฐศาสตร หมายรวมถง บรรดาเงนฝากในธนาคารหรอในสถาบนการเงนอนๆ เชน บรษทเงนทน บรษทเครดตฟองซเอร บรษทประกนชวตทประชาชนนาไปฝาก และจานวนเงนสวนทประชาชนนาไปซอหนของกจการตางๆ (หลกทรพย) หรอแมแตสวนของเงนทเอกชนนาออกใหกยมเปนสวนตว (ไมรวมการกยมเพอการบรโภค ) ซงจะเหนวาจานวนเงนออมเหลานยงคงหมนเวยนเปลยนมออยในระบบเศรษฐกจ สวนรวมมไดสญหาย เพราะสถาบนการเงนทรบฝากเงนออมกจะนาเงนดงกลาวออกใหกยม ผกยมเงนลงทนกจะเขาดาเนนธรกจซอปจจยการผลตตางๆ ทตองใชในการผลต เปนรายไดไปสเจาของปจจยการผลต ซงนามาใชจายเพอการบรโภคสวนหนง และเหลอเกบออมไวอกสวนหนงการหมนเวยนของเงนออมมลกษณะเปนวงจรเชนนตอๆ ไป ซงตางกบกรณทมการเกบเงนไวกบตวเองเฉยๆ ไมนาออกใชจาย จานวนเงนสวนทเกบไวนจะหลดลอยออกไปจากระบบเศรษฐกจโดยสนเชงไมกลบเขามาหมนเวยนในระบบเศรษฐกจอกจนกวาจะไดมการใชจายสงใดสงหนงเกดขน การเกบเงนในลกษณะนตรงกบคาศพทภาษาองกฤษวา “ Hoarding ” ไมใช “ Saving ”

การออม คอ รายไดเมอหกรายจายแลวจะมสวนซงเหลออย สวนของรายไดทเหลออยซงไมไดถกใชสอยออกไปนเรยกวาเงนออม Incomes – Expenses = Savings โดยทวไปการออมจะเกดขนกตอเมอบคคลนนมรายไดมากกวาการจายของเขา ทางทจะเพมเงนออมใหแก บคคล อาจทาไดโดยการพยายามหาทางเพมรายไดใหมากขนดวยการทางานมากขน ใชเวลาวางในการหารายไดพเศษ หรอการปรบปรงงานททาอยใหมประสทธภาพมรายไดสงขน เปนตน นอกจากนนการลดรายจายลงดวยการรจกใชจายเทาทจาเปนและเหมาะสมกจะทาใหมการออมเกดขนไดเหมอน

ความส าคญของเงนออม เงนออมเปนปจจยทจะทาใหเปาหมายซงบคคลกาหนดไวในอนาคตบรรลจดประสงค เชน

กาหนดเปาหมายไววาจะตองมบานเปนของตนเองในอนาคตใหได เงนออมจะเปนปจจยสาคญท

www.ssru.ac.th

(12)

กาหนดเปาหมายทวางไวเปนจรงขนมาได นอกจากนเงนออมยงใชสาหรบแกไขปญหาความเดอดรอนทางการเงนทอาจเกดขนอยางคาดไมถงของบคคลไดดวย ดงนนบคคลจงควรมการออมอยางสมาเสมอในชวต

สงจงใจในการออม การทคนเราม “ เปาหมาย ” อยางหนงอยางใดในอนาคตกาหนดไวอยางชดเจนแนนอนก

จะทาใหเกดความกระตอรอรนทจะเกบออมมากขน เปาหมายของแตละบคลอาจแตกตางกน แลวแตความจาเปนและความตองการของเขาและยงขนอยกบความหวงและความทะเยอทะยานในชวตของเขาดวย ตวอยางเชน บางคนอยากมบานและทดนเปนของต วเอง อยากจะมการศกษาสงอยากมชวตทสขสบายในยามปลดเกษยณ หรอหวงทจะใหลกหลานมหลกฐานมนคง ดงนนเปาหมายในการออมแตกตางกนนจะเปนสงทกาหนดใหจานวนเงนออมและระยะเวลาในการออมแตกตางกนไป

การปฏบตเกยวกบการออมทด ในทางปฏบตเพอใหการออมไดผลจรงๆ ควรจดทาดงน - ทางทจะสามารถทราบลวงหนาไดวาจะมการออมไดหรอไมนน โดยการจดทางบ

ประมาณเงนสด ทางบประมาณรายได รายจาย เพอจะรวามเงนเหลอทจะเกบออมเทาไร - เมอทางบประมาณและทราบไดวา จะสามารถเกบออมไดเดอนละเทาไหรแลว ใหกนเงน

ออมสวนนน (กอนทจะจายเปนรายจายออกไป ) แลวนาไปฝากธนาคารทนท รายไดทเกดขนจากเงนออม เชน ดอกเบยทไดรบ ควรนาไปลงทนตอทนท เพอใหเงนออมงอกเงยขนไป การเกบเงนไวกบตนเองยอมไมปลอดภยและเปนการสญเสยรายไดทควรจะไดรบ ดงนน ควรเกบรกษาไวในทปลอดภยและมรายไดดวย โดยการฝากสถาบนการเงนบางแหงไว เชน ธนาคารพาณชย ธนาคารออมสน สหกรณออมทรพย หรออาจจะเกบออมในรปของการซอหลกทรพยหรอตราสารฯ ทมความมนคง กอใหเกดรายไดและสามารถเปลยนมาเปนเงนสดไดงาย มาถอไว เชน การซอพนธบตรรฐบาล สลากออมสน พนธบตรออมทรพยตางๆ ตวสญญาใชเงนของบรษทเงนทนทมนคง การซอหนวยลงทนกองทนรวมหรอซอหนของบรษททมนคงถอไว ฯลฯ

ปจจยส าคญในการออม 1) ผลตอบแทนทผออมไดรบจากการออม หมายความวา ถายงผลตอบแทนในการออม

เพมมากขนเทาใด จะเปนสงดงดดใจใหบคคลมการออมเพมมากขนเทานน เชน ในภาวะทรฐบาลกาหนดใหธนาคารพาณชยทกแหงลดอตราดอกเบยเงนฝากประจาทกประเภทลง ทงยงเกบดอกเบยภาษเงนฝากอก จงทาใหระดบเงนออมของธนาคารพาณชยมแนวโนมลดลงเปนอยางมาก

www.ssru.ac.th

(13)

2) มลคาของอานาจซอของเงนในปจจบน ผออมจะตดสนใจทาการออมมากขนภายหลงจากการพจารณาถงอานาจซอของเงนทมอยในปจจบนวาจะมความแตกตางจากมลคาของเงนใน อนาคตมกหมายความวาจานวนเงน 1 บาทซอสนคาและบรการไดในจานวนใกลเคยงหรอเทากบการใชเงน 1 บาทซอสนคาหรอบรการในอก 2-3 ปขางหนาหรอมากกวานน ในทางตรงกนขามถาทานวาการเกบเงนออมไวโดยไมยอมซอสนคาขณะน ทานอาจจะสญเสยความพอใจทควรไดรบจากการซอสนคาในปจจบนมากกวาผลตอบแทนทไดรบจากการออม ทงยงเสยเวลาคอยทจะซอสนคาในอนาคตทอาจมราคาสงมากกวาอตราผลตอบแทนทไดรบอกดวย ดงนน ถาทานพอใจทจะซอสนคาในวนนมากกวาการหวงผลตอบแทนทจะไดรบเพมขนในอนาคต ทานกจะมการออมลดลง

3) รายไดสวนบคคลสทธ ผทมรายไดคงทแนนอนเปนประจาทกเดอนในจานวนทไมสงมากนกเชน ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชนระดบตา จานวนเงนออมทกนไวอาจเปนเพยงจานวนนอยตามอตราสวนของรายไดทมอย ซงตางจากจานวนเงนออมของผบรหารระดบสง หรอนกการเมองทจะมเงนเหลอออมไดมากกวา นอกจากนนการเปลยนแปลงรายไดเนองจากการเลอนตาแหนง การโยกยายงานการถกปลดออกจากตาแหนงหนาทการงานทมผลตอระดบการออมเชนกน คออาจทาใหมการออมเพมมากขนหรอลดลงไปจากระดบเดมไดดงนนในระหวางททานมรายไดมากกวาปกต หรอในขณะททานมความสามารถหารายไดไดอยจงควรจะมการออมไวเพอปองกนปญหาทางการเงนอนอาจเกดขนได

4) ความแนนอนของจานวนรายไดในอนาคตหลงการเกษยณอาย ถาผมรายไดทกคนทราบไดแนนอนวา เมอใดกตามททานไมมความสามารถหารายไดไดอกตอไป ทานกจะไมมปญหาทางการเงนเกดขน หรอถามกไมใชปญหาทรนแรงมากนก เนองจากหนวยงานททานเคยทางานอยมนโยบายชวยเหลอทานในวยชราหลงเกษย ณอาย หรอภายหลงออกจากงานกอนกาหนด เชน นโยบายการใหบานาญ บาเหนจ เงนชดเชย เปนตน ดงนน ผออมอาจมการออมลดลงเพอกนเงนไวใชจายมากขน โดยไมทาใหจานวนเงนรวมในอนาคตกระทบกระเทอนแตประการใด

วตถประสงคในการออมเงน ธนาคารแหงประเทศไทยไดทาการสารวจเกยวกบวตถประสงคในการออมเงนของแตละ

บคคลไว โดยเรยงตามลาดบความสาคญ ดงน เกบไวใชยามเจบปวยหรอชรา เพอการศกษา เพอเปนเงนทนในการประกอบอาชพ ตองการดอกเบย เพอเปนหลกประกนในการกเงน ซอสนทรพยอนๆ เพอกจกรรมทางศาสนา/ประเพณตางๆ

www.ssru.ac.th

(14)

ความหมายของการออมทรพย การออมทรพย (Saving) คอ การประหยดทรพยหรอการประหยดเงนนนเอง ทาอยางไรจง

จะประหยดทรพยได และการประหยดทรพยในแงของเศรษฐกจจะเกดผลดอยางไร คาตอบทคนสวนมากเขาใจกนกคอการเกบเงนสวนหนงของรายไดไว ไมนามาใชสอย และจะนามาใชจายเมอถงความจาเปน เปนการประหยดเงน แตความหมายของการออมทรพยในทางเศรษฐศาสตร อาจแตกตางกนบาง

การรจกใชจายเพอการบรโภคอยางรอบคอบและสมเหตสมผล จะเปนการยกระดบมาตรฐานการครองชพใหสงขน ไดชอวาเปนผรจกใชจายอยางประหยด ใชจายเงนเปนและเหมาะสมกบการดารงชวตแกตนเอง แตถาไมยอมใชจายทรพยหรอเงนเพอประโยชนตนเอง และครอบครวเลยกจะกลายเปนคนตระหนถเหนยวมากเกนไป เชน บางคนใสเสอผาครงแลวครงเลาจนสกปรกมากจงจะยอมซก เพราะกลวเปลองนาและผงซกฟอก ถาคนเรารจกใชจายทรพยหรอเงนเปนกเทากบวา คนนนไดยดเวลาในการใชเงนจานวนนนออกไป เชน แมบานเคยใชแกสหงตม 1 ถงใน 1 เดอน แตถาแมบานคอยดแลการปดเปดไมใหแกสรวไหลโดยเปลาประโยชนกสามารถยดเวลาการซอแกสถงใหมได การยดเวลาใชแกสออกไปเทากบเปนการยดเวลาการใชเงนออกไปดวย ถอวาสวนทไมตองเสยนนเปนเงนออมและการยดเวลาการใชเงนเปนการออมทรพย

การออมทรพย เปนหวใจสาคญของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ เพราะการออมเปนปจจยหนงทกาหนดความสามารถในการลงทนของประเทศ ซงจะสงผลตอการขยายตวทางเศรษฐกจในระยะยาว หากประเทศมการลงทนสงกวาการออมอยางตอเนอง ยอมแสดงวาระบบเศรษฐกจกาลงใชทรพยากรมากกวาทมอย ทาใหขาดดลบญชเดนสะพด ตองกยมเงนจากตางประเทศมาแกปญหาถามมากเกนไปอาจกระทบกบเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจได การออมทรพยของไทยอยในอตราทไมตาเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานสากล แตมแนวโนมลดลงเหลอเพยง 17-20 เปอรเซนตเนองจากในชวงระยะเวลาทประสบวกฤตเศรษฐกจ ทกครวเรอนมภาระตองใชจายแมอตราดอกเบยจะลดลง แตการฝากเงนกบธนาคารเปนรปแบบการออมทครวเรอนสวนใหญนยมมากทสด ซงเปนสดสวนสงถง 86 เปอรเซนต ของเงนออมในภาคครวเรอนทงหมด

การเปนผออม (Savers) ของคนไทย สวนใหญยงไมอยในฐานะนกลงทน (Investors) อาจเปนเพราะไมมความรทางการเงน ในระบบเศรษฐกจทมการคาขายแลกเปลยนสนคา ทกคนลวนตองสมผสกบเงนในฐานะสอกลางของการแลกเปลยน (Medium of Exchange) ตงแตเกดจนตาย โดยในชวงชวตของคนเรานนทกคนจะเรยนรการใชจายเงนอยางมเหตผลและถกตอง ซงจะเปน

www.ssru.ac.th

(15)

กระบวนการเรยนรในระยะแรก เปนสงทเกดขนตามธรรมชาต ซงผออมสามารถเรยนรไดจากประสบการณในชวตประจาวนและพฒนาไดตามวงจรการเรยนรดานการเงน

รปแบบการออม เงนออมสวนใหญกยงเปนการฝากเงนกอนกบธนาคารถงรอยละ 88 สงกวารอยละ 71 ใน

การสารวจครงทแลว สาหรบการออมในรปแบบกรมธรรมประกนชวตทลดลงคอนขางมากโดยลดลงในทกภาคของประเทศนน ๆ สอดคลองกบรายไดเฉลยทแทจรง (หกลบดวยเงนเฟอ) ทลดลงเนองจากผจะออมในรปแบบของประกนฯสวนใหญเปนผทมรายไดคอนขางสง สาหรบการออมในรปแบบอน ๆ เชน การออมสหกรณและกองทนสารองเลย งชพกมแนวโนมเพมขนเลกนอยประโยชนของการออมตอประเทศ

1) การออมเปนปจจยสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจเปนอยางมากเนองจากเปนการชวยสนบสนนการลงทนการผลตของประเทศและการจางงาน เปนตน

2) สรางเสรมความมเสถยรภาพทางเศรษฐกจและลดผลกระทบจากความผนผวนจากวกฤตการณในตลาดเงนโลกโดยประเทศทมอตราการออมสง การลงทนในประเทศกไมตองอาศยเงนทนจากตางประเทศมากนก ตวอยาง เชน สงคโปร และ ไตหวน ลวนเปนประเทศทมการออมสงซงสามารถพงตนเองในดานเงนทน สาหรบใชในการพฒนา จงทาใหการพฒนาประเทศมความตอเนองและมนคง มระดบการพงพงเงนทนจากตางประเทศตา ซงตางจากประเทศไทยทตองพงพาเงนออมจากตางประเทศ

3) คอนขางสงผลใหเกดการกดดนทางดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะการขาดดลบญชเดนสะพดทเพมขนอยางตอเนอง ดงนนการออมจงนบวามความสาคญคอนขางมากเพอยอมรบการลงทน และเพอพฒนาเศรษฐกจและตอผออมเองเพอเปนหลกประกนความมนคงในชวตในระยะยาว จงขอเชญชวนทกทานมารวมพลงสรางกลมวฒนธรรมการออมใหม อยางไรกตาม การออมคอการใชจายอยางฉลาดมแบบแผนและหลกเลยงการใชจายสนคาฟมเฟอยจากตางประเทศ ในทางตรงกนขามการออมไมไดหมายถงการตระหนถเหนยวจนเกนไปโดยไมใชจายจนถงระดบหนง กจะสงผลเสยตอระบบเศรษฐกจไดเชนกน

ประโยชนของการออมทรพย ในปจจบนสงคมไทยมแนวโนมของวถชวตทเปลยนแปลงไป ตามการเปลยนแปลง

ทางดานเศรษฐกจ สงคมคอย ๆ เปลยนจากสงคมเกษตรกรรมเปนสงคมอตสาหกรรม จากทเคยชวยเหลอซงกนและกน ชวยกนทางาน มการแบงปนของกนของใชกน มาเปนการผลตทมเจาของกจการมนายทน และมงผลกาไรตอบแทนมากกวาการชวยเหลอซงกนและกน ทามกลาง การเปลยนแปลงนในประเทศทพฒนาแลวทมระบบสงคมอตสาหกรรม รฐบาลมระบบสวสดการหรอ

www.ssru.ac.th

(16)

การประกนสงคมเพอใหผทอยในวยชราไดรบการดแลจากรฐ สาหรบสงคมไทยกมระบบ การบรการขนพนฐานบางอยาง เชน การรกษาพยาบาลในโรงพยาบาลของรฐ เปนตน อยางไร กตามทกคนควรเนนการพงพาตนเองดวยการเกบออมเงนไวตงแตในวยทางาน ซงกอใหเกดประโยชนดงน

ประโยชนทางตรงทมตอผบรโภค 1) ไดรบความอนใจในเรองการเงน ไมตองกงวลในเรองตาง ๆ เนองจากมความพรอมอย

แลวหากมเหตการณเดอดรอนขนในอนาคต 2) สามารถมเงนซอสงของทมมลคาสง มคณภาพดมาใชไดตามตองการ 3) ทาใหเกดความมนคงในการดาเนนชวตของตนเองและครอบครว เปนการสราง

ความสขใหกบชวต 4) สามารถเพมพนรายไดใหเกดขน โดยการนาเงนออมไปลงทนในกจการทางธรกจ

เพอใหเกดรายไดเพมขน ประโยชนทางออมทมตอสวนรวม 1) กอใหเกดการลงทนเพมขน เพราะเงนออมทผบรโภคนาไปฝากกบสถาบนการเงนจะ

ถกนาไปใหนกลงทนกตอเพอเอาไปลงทน ถาเงนออมมมากปรมาณการลงทนกเพมขนดวย 2) เมอมการลงทนเพมขนจะสงผลใหประชาชนมงานทา มรายไดเพมขนมาตรฐานการ

ครองชพดขน 3) เมอประชาชนมการกนดอยดแลว เศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยสวนรวมดขน

ทาใหการคาระหวางประเทศดขน เพราะมการซอขายแลกเปลยนกนอยางคลองตว ประเภทการออมทรพย โดยทวไปแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1) การออมทรพยแบบสมครใจ ( Voluntary Saving) คอ การออมทรพยทผออมมความ

ตงใจทจะออมทรพยดวยตนเอง เพราะเหนวา การทางานเพอหารายไดนนกวาจะไดเงนมาใชจายไดมาดวยความลาบาก ดงนนจงควรจะเกบออมเงนรายไดสวนหนงเอาไวเพอใชจาย ในอนาคตเมอมความจาเปนเกดขน การเกบออมแบบนเปนแบบสมครใจไมมผใดบงคบ แตโดยปกตแลวบคคลททางานมรายไดจานวนมากมกไมคานงถงเรองน โดยเฉพาะผมรายไดทไมม ภาระผกพน เชน ยงไมแตงงานมกจะจบจายใชสอยตามสบาย ตามความเคยชน ตามสภาพแวดลอมทจงใจ ฯลฯ ดวยเหตนการออมทรพยแบบสมครใจจงกระทาไดยากและทาไดในบคคลเพยงบางคนเทานน

2) การออมทรพยแบบบงคบ ( Forced Saving) คอ การออมทรพยทผบรโภค สรางภาระผกพนใหกบตนเอง เพราะไมสามารถออมทรพยแบบสมครใจไดผล เชน ฝากเงนออมไวกบธนาคารออมสน ธนาคารพาณชย เปนสมาชกสหกรณ ออมทรพย การทาประกนชวต ฯลฯ โดยวธนจะทา

www.ssru.ac.th

(17)

ใหผบรโภคตองมภาระผกพนและสามารถ มเงนออมได เนองจากตองเจยดรายไดสวนหนงเอาไวใหกบสถาบนการออมทรพยตามทไดกลาวมาแลวเปนประจาตามทกาหนดไว

หลกการออมทรพย ถาผบรโภคคดจะออมทรพย จะตองรจกวธการออมทรพยทจะกอใหเกดประโยชนตอ

ตนเองและตอระบบเศรษฐกจสวนรวม ผบรโภคจะตองปฏบตตามหลกการ ออมทรพยดงน 1) รจกเพมพนรายได ผบรโภคตองมความกระตอรอรน ขยนขนแขง มมานะอดทนในการ

ประกอบสมมาอาชพ รจกคดหาทางเพมพนรายไดตลอดเวลา เพราะผมรายไดมากและรจกประหยดการใชจายยอมมโอกาสเกบออมไดมากกวาผมรายไดนอย หรออาจกลาวไดวาครอบครวหารายไดมากเทาไรกมโอกาสประหยดเงนไดมากเทานน

2) ตองปลกฝงนสยการเกบออม ผบรโภคควรตองพยายามฝกฝนตนเองใหมความสามารถทจะควบคมการใชจายของตน ฝกเกบออมเงนอยางสมาเสมอจนเคยชนเปนนสย ผบรโภคและครอบครวทมองการณไกลซงมการพจารณาถงสงทจาเปนและตองการไวลวงหนาทงระยะสนและระยะยาวอยเสมอ ยอมจะทาใหการใชเงนเปนไปอยางระมดระวงและมเงนออมเพอการใชจายในอนาคตตามตองการได นสยการเกบออมยอมทาใหผบรโภคมการวางแผน การใชจายเงนทด แมวาผมรายไดนอยจะทาการออมไดยาก แตถาไดฝกจนเปนนสยกยอมจะทาได การเกบออมจะทาไดเพยงใดนนยอมขนอยกบความพยายามและความตงใจแนวแนของผบรโภคแตละครอบครว ควรถอเปนหนาททจะชวยกนออมในสงทควรออมและในสงทสามารถทาได การเกบออมคนละเลกละนอยยอมจะทาใหครอบครวมเงนออมมากขน หากไมเชอใจวาจะสามารถบงคบใจตนเองใหเกบออมไดกอาจใชวธการออมแบบบงคบทางออม เชน ฝากเงนประเภท สะสมทรพยกบธนาคารพาณชย การทาประกนชวต หรอเขาเปนสมาชกสหกรณออมทรพย ฯลฯ จากวธการดงกลาวจะทาใหผบรโภคสามารถมเงนออมได

3) รจกทางบประมาณวางแผนการใชเงน ผบรโภคควรจะไดมการวางแผนการใชเงนโดยวธการกาหนดวงเงนคาใชจายปจจบนหรอวงเงนตามตองการในอนาคต ทาประมาณการรายไดและรายจาย พจารณารายการและจานวนเงนรายจายและทาบญชรายจายประจาตวและประจาครอบครวตามรายจายทตองจายจรงแตละเดอน

4) รจกสงเคราะหผอนหรอสงคมเทาทมความจาเปน ในเมอทกคนเปนหนวยหนงของสงคม ทกคนมรายจายจาเปนสวนหนงเพองานสงคม เพอการกศลหรอสาธารณประโยชนสวนรวม รายจายสวนนผบรโภคควรเกบเงนเอาไวเทาทจาเปน เชน การสงเคราะหบคคลทดอยกวางาน

www.ssru.ac.th

(18)

แตงงาน งานศพ งานบวชนาค การชวยเหลอผประสบภยพบต ฯลฯ รายจายเพองานสงคมทไมมความจาเปนควรงดเวนบาง

ปจจยทมผลกระทบตอการออมทรพย นอกจากรายไดซงเปนสวนสาคญทชวยใหเกดเงนออมโดยตรงแลว ยงมปจจยอนๆ ทม

ผลกระทบตอการออมทรพยบรโภคแตละคนจะมขดความสามารถในการออมทรพยแตกตางกนเพราะมปจจยหลายอยางททาใหการออมทรพยไมอาจทาไดเสมอไป เนองจาก

1) รายได เปนปจจยสาคญทจะกาหนดขดความสามารถในการออมทรพยของผบรโภคในกรณทผบรโภคมรายไดนอยจงไมมเงนรายไดสวนทเหลอใหออมทรพยได ถงแมจะพยายามออมทรพยแลวกตาม แตกไมสามารถกระทาได

2) สขภาพ สขภาพมผลกระทบตอการใชเงน การทเจบไขไดปวยอยเสมอมผลทาใหเงนออมลดลงหรอไมมเงนออมเลย

3) จานวนสมาชกในครอบครว ถามสมาชกจานวนมาก ทาใหมรายจายมาก ยอมออมเงนไดนอยลง

4) นสยทแตกตางกนในการซอหรอใชเงน คนทชอบซอของงาย หรอใชจายเงนอยางสรยสราย ยอมมเงนออมนอยหรอไมมเงนออมเลย

วงจรการเรยนรดานการเงนและการวางแผนการใชจายเงน วงจรการเรยนรดานการเงนม 9 ขนตอน คอ ขนท 1 วยทารก เปนวยทมความสข ไรเดยงสา เพราะไมรจกเงนวามความสาคญอยางไร

ในชวตประจาวน ขนท 2 วยเดก อาย 4-5 ขวบเปนตนไป เปนวยทเรมเรยนรการใชเงน โดยรวาเงนสามารถ

ซอขายได ขนท 3 วยเรยน อยในชวงวยเดกตอนโตและวยรน เปนวยทกาลงเรยน เรมรจกวาเงนเปน

สงสาคญและจาเปนทตองแลกมาดวยการทางาน จงเปนชวงชวตทมกาลงแรงกายแรงใจ รจกทางานหาเงนพเศษเปนรายไดเสรมระหวางเรยน เพอเกบเงนซอของสวนตวของตนเอง

ขนท 4 วยทางาน เปนวยทเรมตระหนกถงความจรงวา เงนเปนสงจาเปนสาหรบทกคน เพอการดารงชพและความอยรอด แตมบางคนยงไมรจกวธการจดการเกยวกบการใชเงนทถกตอง จงมผลทาใหมเงนไมเพยงพอกบคาใชจาย

ขนท 5 การจดการเงน เปนชวงระยะเวลาทคนทางานเรมมความรเกยวกบการจดการเงน แตยงขาดความรความเขาใจทลกซง จงไมกลาทจะตดสนใจเกยวกบการเงน เพราะไมตระหนกถงการเปลยนแปลงทเกดขนในอนาคต จงไมเหนความสาคญของการมความรทางการเงน

www.ssru.ac.th

(19)

ขนท 6 การเกบออมและเรยนร เปนชวงระยะเวลาทคนเรมตระหนกถงความจาเปนของการเกบออมและการลงทน จงเรมกระตอรอรนแสวงหาความรทางการเงน แตมบางคนอาจจะประสบปญหาจากการตดสนใจทผดพลาดจนทาใหเกดความกลวทจะกาวเดนตอไป ซงจะทาใหการพฒนาความรสะดดหยดลง

ขนท 7 การจดสรรเงน บคคลทวไปรจกวธการจดสรรเงนออมและเงนลงทน เพราะเรมมความรและประสบการณมากขน ทาใหเกดความกลาทจะเสยงมากขน แตมบางคนประสบปญหาลมเหลวอยางรนแรงจากการตดสนใจลงทนผดพลาดครงใหญ ควรไดรบคาแนะนาทถกตองเพอใหเกดความสาเรจกาวหนาตอไป

ขนท 8 อสรภาพทางการเงน เปนชวงทมความมนคงทางการเงนในระดบหนง เรมมความคดในการใชชวตอยางมความสข บางคนคดถงแผนการเกษยณกอนวย แตบางคนกไมคอยตระหนกและใหความสาคญ อสรภาพทางการเงนจะเกดขนไดหากมการวางแผนทางการเงนทด

ขนท 9 ความสาเรจในชวต เปนชวงระยะเวลาทมคณภาพชวตทด บางคนสามารถทจะเกษยณกอนวยและมชวตทสมดล คอ มเงน เวลา และมกาลงกาย เพราะรจกวธการใชเงนทางานแทนบางคนอาจจะเรมเบอกบการสะสมวตถ จงใชเวลาไปในกจกรรมตาง ๆ และมโอกาสชวยเหลอสงคมมากขน เนองจากคนสวนใหญมภาระคาใชจายแตละเดอนคอนขางสง เชน คาใชจายประจาวนคาอาหาร คาทอยอาศย คานามนรถ คาบตรเครดต คานาประปา คาไฟฟา คาโทรศพท คาเลาเรยนบตร ตลอดจนคาใชจายอน ๆ เมอตรวจสอบยอดคงเหลอในบญชครอบครวพบวา รายจายมากกวารายรบ เงนหายไปจากบญช ซงหมายถงคาใชจายทบคคลนนตองจายไป หรอเหลอเงนออมเพยงเลกนอย ดงนน เราจงควรตงเปาหมายของการออมใหเปนตวเลขทแนนอนและสรางวนยในการใชจายสาหรบตนเอง (Self-Discipline) จงควรมการวางแผนการใชจายเงน

การวางแผนการใชจายเงน การวางแผนการใชจายเงนหมายถง ความพยายามของผบรโภคทจะใชจายเงนใหเพยงพอ

กบรายไดนนเอง เพอปองกนมใหเกดปญหารายไดไมเพยงพอกบรายจาย และพรอมกนนนกจะตองมเงนออมไวสาหรบใชจายเมอเกดความจาเปนในอนาคต ดงนนการวางแผนการใชจายเงนเปนวธการอยางหนงในการเตรยมตวลวงหนาสาหรบการใชจายเงน โดยกาหนดยอดรายจายทคาดวาจะเกดขนใหพอดกน หรอใหนอยกวารายไดทงหมดทคาดวาจะไดรบ

ความจ าเปนในการวางแผนการใชจายเงน ความละเอยดรอบคอบในการใชจายเงน สามารถสรางความเปนปกแผนทางฐานะใน

อนาคตได บคคลดงกลาวจะไมถกขนานนามวาเปนคนตระหน แตตรงกนขามกลบเปนคนทมหลกเกณฑและมแบบแผนอนดเกยวกบการจบจายใชเงนไมวาจานวนเงนจะมากหรอนอยกตาม

www.ssru.ac.th

(20)

การใชจายเงนอยางสรยสรายโดยไมพจารณาใหรอบคอบกอน ทาใหเสยอานาจซอไปโดยใชเหตและยงเปนผลเสยเสยตอเศรษฐกจสวนรวมดวย คอ เปนการสนบสนนโดยทางออมแกผผลตทไมมคณภาพหรอมาตรฐานเพยงพอ เมอเปนเชนนการใชจายเงนเพอการซอสนคาหรอบรการซงผบรโภคทกคนจะตองพยายามฝกนสยตวเองใหเปนผทไดชอวาเปนผใชเงนโดยมดลยพนจและมสามญสานกเสมอ การทาเชนนไดตองอาศยการวางแผนการใชจายเงนอยางฉลาดในการซอสนคาหรอบรการ

หลกเกณฑในการวางแผนการใชจายเงน การวางแผนการใชจายเงนอยางฉลาดในการซอสนคาหรอบรการนน ควรมหลกเกณฑใน

การพจารณาดงน 1) ขนกอนตดสนใจซอ ควรถามตวเองในเรองตอไปน

- มความจาเปนทแทจรงหรอไม - มเงนเพยงพอทจะซอหรอไม - ของเดมทมอยยงใชการไดหรอไม

2) ขนตดสนใจซอ ควรพจารณาในเรองตอไปน - ควรซอหรอไม ไดรบประโยชนจากสงทซอนนเพยงใด คมคาหรอไม - ควรซอดวยเงนสดหรอเงนผอน - ขนเลอกซอ ควรตดสนใจในเรองตอไปน

พฤตกรรมของบคคลทประสบความส าเรจทางการเงน พฤตกรรมของบคคลทประสบความสาเรจทางการเงนม 7 ประการ คอ 1) มความประหยดมธยสถ รจกเกบหอมรอมรบ รจกใชจายเงนใหเกดประโยชนสงสด 2) มการจดสรรเวลา พลงงาน และเงนอยางมประสทธภาพในการสะสมความมนคง 3) มอสรภาพทางการเงน ซงเปนการแสดงออกทสาคญกวาฐานะทางสงคม 4) ไมไดรารวยมาแตกาเนด 5) สามารถพงพาตนเองไดในทางเศรษฐกจ 6) มประสบการณและทกษะในการแสวงหาโอกาสทางธรกจ 7) สวนมากเปนเจาของธรกจสวนตว หรอประกอบอาชพอสระ การลงทน การลงทน คอ การนาเงนออมไปกอใหเกดผลตอบแทนเปนรายไดขนมา เชน การนาไป

ฝากธนาคาร การซอหนบรษท การซอทดนและอสงหารมทรพยอนๆ เปนตน การตดสนใจลงทน

www.ssru.ac.th

(21)

ประกอบดวยขนตอนตางๆหลายขนตอน ไดแก การลงทนประเภทใดจงเหมาะสม การเลอกโครงการลงทน ความปลอดภยของการลงทน และขอมลขาวสารทเกยวกบการลงทน

การลงทนของบคคล ทาไมบคคลจงตองลงทน ( Why Invest) โดยปกตรายไดทบคคลไดรบจะถกจดสรรออกไป

เปน 2 ดานใหญ ๆ คอ สวนหนงเพอใชจายในชวตประจาวน และอกสวนหนง เกบออม ไวสาหรบ ใชจายในวนขางหนา การใชจายเปนสงจาเปนใน ชวตประจาวนของบคคล เปนสงทหลกเลยงไมได แตถาสามารถ จดสรรคาใชจายอยางเหมาะสมใหมเงนเหลอใช กจะเปนประโยชนทจะม เงนออมเกบไวสาหรบความจาเปนในวนขางหนาไดมากขน การทคนเรา เกบออมกเพราะ ไดเปรยบเทยบแลววา เงนทเกบออมไว เพอใชจายในวนขางหนา จะใหประโยชนคณคา หรอ ความพอใจสงสด แกเขามากกวาจะเอามาใชเสยในวนน ทาอยางไรจงจะใหเงนออม ทอตสาหสะสมไว เพมพนคาและ กอใหเกด ประโยชน สงสดแกเจาของสงสาคญกคอ คนเราตองรจก " การลงทน " (Investments) การลงทนเปน การนาเอาทรพยสน ทบคคลมอย ไปดาเนนการในทางทกอใหเกดประโยชน ซงจะใหผลตอบแทนกลบคนมาในชวงเวลานน

การลงทนแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1) การลงทนในสนทรพยทมตวตนเหนประโยชนจากการใชไดอยางชดเจน กบการลงทน

ในสนทรพย ทไมเหนประโยชน การใชไดโดยชดเจน (Tangible and intangible investment) 2) การลงทนซอบาน ซอรถยนต ซอเพชรพลอยของมคา ซงเราสามารถใชประโยชนจาก

ทรพยสนทเราลงทน เปนเจาของ ไวโดยตรงได อยางเตมททเรยกวา Tangible investment สวนการลงทนในหนพนธบตรตราสารการเงนอน ๆ ซงผซอมสทธเรยกรอง และมโอกาส

ไดรบผลตอบแทนจากการถอกรรมสทธในตราสารเหลานไว เรยกวาเปนการลงทนแบบ Intangible investments สาหรบในบทนจะเนนเฉพาะการลงทนทเปน Intangible investments หรอทจดอยในประเภทของการลงทนทางการเงนเปนสวนใหญ

หลกการลงทน การลงทนทดควรเปนการลงทนทใหผลตอบแทนสง แตมความเสยงตาดงนน จงตอง

พจารณาใหรอบคอบ และเปรยบเทยบระหวางผลตอบแทนและความเสยง การลงทนดวยวธการตาง ๆ ยอมมผลตอบแทนและความเสยงไมเทากน ดงนน สงทควรคานงเปนอยางมากกอน

การตดสนใจลงทนมดงตอไปน 1) ความปลอดภยของเงนลงทน เปนประเดนทมความสาคญยง เพราะ ถาลงทนในแหลง

ทไมมความปลอดภยจะทาใหสญเงนทลงทนไป รวมทงผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบดวย

www.ssru.ac.th

(22)

2) รายไดทมากและแนนอน เปนประเดนผลงทนทดควรรจกกระจาย ความเสยงโดยการลงทนในทางเลอกหลาย ๆ ทางเทาทเปนไปได เพอวาจะไดรบรายไดในหลาย ๆ ทางดวยกน

3) โอกาสในการขยายตวของการลงทน เปนการลงทนในธรกจทกาลงขยายตว จะชวยลดอตราเสยงในการลงทน และนาจะทาใหผลงทนไดรบผลตอบแทนจากการลงทนทสงขน

4) สภาพคลอง เปนการเปลยนสนทรพยทลงทนเปนเงนสด ซงถอวาม ความคลองตวในการใชจายสงทสด

ประเภทของการลงทน แบงออกได 2 ประเภท คอ 1) การลงทนทางตรง หมายถง การลงทนทผลงทนหรอเจาของทนเขาประกอบกจการ

รวบรวมปจจยการผลตเขาดวยกน แลวดาเนนการผลตดวยตนเองโดยการควบคมดแล ตดสนใจและแกปญหาตาง ๆ ในกจการทกประการ ผลตอบแทนของเจาของทนจากการลงทนจะอยในรปของกาไรของกจการนนๆ

2) การลงทนทางออม หมายถง การลงทนทเจาของทนมไดเขาดาเนนการหรอประกอบธรกจดวยตนเอง แตเขาไปมสวนในการประกอบกจการทางออม โดยการซอหนของกจการทตนตองการเขารวมทนดวย ผลตอบแทนจากการลงทนอยในรปของเงนปนผล อนไดมาจาก สวนหนงของกาไรจากการดาเนนธรกจนนเอง

อยางไรกด ถาพจารณาในแงของผบรโภค ผบรโภคอาจใชเงนออมทาการลงทนอยางใดอยางหนงซงจาแนกได 3 ประเภท คอ

1) การลงทนเพอการบรโภค ผบรโภคลงทนในการซอสนคาประเภทถาวรวตถเพอ การบรโภคของผบรโภคเอง เชน ซอรถยนต ตเยน เฟอรนเจอร ฯลฯ การลงทนในลกษณะ นไมไดหวงผลตอบแทนในรปของกาไรทเปนเงนทอง แตหวงผลทางดานจตใจ เกดความพอใจ ทไดใชทรพยสนนน ถาวรวตถนนอาจขายตอและไดกาไรอกกได การซอบานอยอาศยกถอวาเปนการลงทนเพอการบรโภคอยางหนง นอกจากจะไดรบความพงพอใจทไดมกรรมสทธครอบครองแลวในกรณทความตองการซอ (Demand) ทอยอาศยเพมขนมากกวาการเสนอขาย ( Supply) มลคาของบานทซอไวอาจสงขน หากผบรโภคขายตอกจะไดกาไรเปนผลพลอยไดดวย

2) การลงทนทางธรกจเปนการลงทนทางตรง หมายถง การซอทรพยสนเพอประกอบ ธรกจหารายได โดยหวงวารายไดทไดรบเพมขนนนจะคมคาหรอเพยงพอทจะชดเชยตอการเสยงในการลงทน ผบรโภคทกลาเสยงตอการลงทนทางธรกจสวนใหญมงหวงผลกาไรเปนสงตอบแทน

3) การลงทนทางการเงนหรอในหลกทรพย เปนการซอทรพยสนในรปของหลกทรพย เชน หน หนก พนธบตร ฯลฯ เปนการลงทนทางออม โดยผบรโภคนาเงนออมทมอยจะมากหรอนอย

www.ssru.ac.th

(23)

กตามไปซอหลกทรพยตามความพอใจ หวงไดรบผลตอบแทนในรปของดอกเบยหรอเงนปนผล นอกจากนอาจไดรบผลตอบแทนพลอยไดอกแบบคอกาไรหรอขาดทนจาก การขายหลกทรพยตอไปอก

ผลตอบแทนจากการลงทน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1) ผลตอบแทนทแนนอน การลงทนทใหผลตอบแทนแนนอน เชน การฝากเงน ธนาคาร

การซอหนก การซอพนธบตร ฯลฯ 2) ผลตอบแทนทไมแนนอน การลงทนทใหผลตอบแทนทไมแนนอนกคอการลงทน ทาง

ธรกจซงขนอยกบกาไรของกจการ เนองจากมปจจยหลายประการททาใหผลกาไรมาก หรอนอย เชน ภาวะเศรษฐกจ การจดการ การบรหาร คณภาพของสนคา การสงเสรมการขาย และอน ๆ อตราการเสยงของการลงทนแบบนจงมมากกวาการลงทนซอหลกทรพย

ขอควรพจารณากอนการลงทน 1) ความมนคงปลอดภย ผบรโภคจะตองมนใจวาเงนออมทนาไปลงทนนนจะตองมความ

มนคงพอสมควรและมหวงไดเงนคอ ตองเลอกลงทนในกจการหรอทมผรวมทนทเชอถอไดและมชอเสยงด ขอตกลงหรอสญญาใดๆ ตองศกษาใหรอบคอบและทาใหรดกมเพอปองกนการคดโกงทอาจเกดขนในภายหลงได

2) ผลตอบแทน ผลประโยชนตอบแทนทจะไดรบจากการลงทนควรจะคมกบการขาดทนหรอสญหายทอาจเกดขน เนองจากการลงทนทกชนดตองมความเสยงเกดขนเสมอ ธรกจทใหผลตอบแทนตา ความมนคงปลอดภยมกสงกวาธรกจทใหผลตอบแทนสง เชน การนาเงนออมไปฝากธนาคาร ผบรโภคสามารถเชอมนไดวาเงนจะไมสญหาย แมดอกเบยทไดจะตากวาการลงทนในรปแบบอน เปนตน

3) สภาพทางเศรษฐกจและการเมอง การเปลยนรฐบาลหรอผนาของประเทศมผลทาใหนโยบายในการบรหารบานเมองทางดานเศรษฐกจและสงคมเปลยนตามไปดวย เชน นโยบายดานการลงทนทางอตสาหกรรม นโยบายดานการคาตางประเทศ นโยบายเรองเงนตรา ฯลฯ สงเหลานเปนผลใหการระดมเงนออมและสภาวะการหมนเวยนของเงนเปลยนแปลงตลอดเวลา

4) การกระจายการลงทน ผบรโภคทหวงลงทนโดยใชเงนออมของตน ควรคานงถงการกระจายการลงทน อยาทมเงนออมลงทนในกจการใดโดยเฉพาะ ควรแบงลงทนในหลายๆ กจการเพอลดการเสยงภยจากการสญเสยทอาจเกดขนได

www.ssru.ac.th

(24)

5) ความสะดวกในการเปลยนสภาพเปนเงนสด การนาเอาเงนออมไปลงทน ควรคานงถงความยากงายในการเปลยนสภาพเปนเงนสดดวย เพราะหากมความจาเปนตองการใชจายเงนรบดวนกสามารถมเงนสดไดทนท และควรลงทนในกจการทสามารถเปลยนเปนเงนสดไดงาย

6) ความคลองตวในการซอขายหลกทรพย ควรพจารณาซอหลกทรพยประเภทซองายขายคลอง เชน หนของบรษทใหญยอมซอขายงายกวาหนบรษทเลก ๆ ควรเลอกหนของบรษทใหญดกวา เปนตน

7) ภาระทางดานภาษ ตองพจารณาภาระทางดานภาษจากผลตอบแทนหรอผลกาไรทไดรบ เพอจะไดทราบตวเลขทแนนอนจากยอดกาไรสทธทแทจรงทตนเองจะไดรบจากการลงทน การลงทนในหลกทรพยของรฐบาล เชน การซอพนธบตรอาจไดรบยกเวนภาษดงนนถาลงทนกบรฐบาลกจะลดภาระในเรองนได เปนตน

8) เสถยรภาพของการลงทน ผบรโภคทหวงผลประโยชนงอกเงยจากการซอหนของธรกจตาง ๆ ในตลาดหลกทรพยควรคานงถงเสถยรภาพของการลงทนในเรองตาง ๆ อยางรอบคอบโดยพจารณาจาก งบการเงนของบรษทผออกหลกทรพย สนทรพยถาวรของบรษทผขายหน และประสทธภาพของการบรหารงาน และคณภาพของผบรหารงานของบรษทบรษทผขายหน

การลงทนรปแบบตางๆ ในฐานะผบรโภคสามารถนาเงนออมของตนไปลงทนเพอใหเกดประโยชน ดวยเหตนจงตองศกษารปแบบตาง ๆ ของการลงทนและผลตอบแทนทอาจไดรบ ดงน

1) การฝากเงนกบธนาคาร ถอวาเปนการลงทนทมนคงมาก ผบรโภคสามารถฝากเงนประเภทตางๆ กบธนาคารพาณชยหรอธนาคารออมสน เปนการใชเงนออมลงทนทไดรบผลตอบแทนแนนอนและไมเสยงภย จานวนเงนออมจะมยอดสงขนตลอดเวลา การฝากเงนกบธนาคาร ทาไดหลายประเภท คอ

- ประเภทสะสมทรพย แตละธนาคารจะเรยกชอบญชเงนฝากประเภทน แตกตางกน เชน สนมธยสถ สนทว ฯลฯ เปนการฝากเงนทมกาหนดและจานวนเงนฝาก แตละงวดแนนอนโดยเมอครบกาหนดเวลา 5 ป 10 ป 20 ป จงจะถอนเงนคนพรอมทงตน และดอกเบยไดตามอตราและยอดเงนเปาหมายทกาหนดไว

- ประเภทออมทรพย ธนาคารออมสนเรยกเงนฝากประเภทนวา ประเภท เผอเรยก สามารถฝากและถอนเงนไดตามความตองการ การฝากเงนประเภทนจะไดรบดอกเบยในอตราทกาหนด

- ประเภทฝากประจา เปนการฝากทกาหนดเวลาฝากและดอกเบยไวใหทราบแนนอน โดยปกตธนาคารกาหนดไว 3 ระยะ คอ

www.ssru.ac.th

(25)

(1) ฝากประจา 3 เดอน เปนการฝากทมกาหนดระยะเวลา 3 เดอนขนไปจงจะถอนคนได และกาหนดวงเงนไวครงละไมตากวา 1,000 บาท เงนฝากประเภทนมเฉพาะธนาคารพาณชยเทานน

(2) ฝากประจา 6 เดอน กาหนดเวลาฝากเงนไมตากวา 6 เดอน (3) ฝากประจา 12 เดอน สาหรบผมความสามารถในการออมและตองการไดประโยชน

จากดอกเบยในอตราสง เมอฝากครบกาหนด 12 เดอนจงจะไดรบดอกเบย 2) การฝากเงนกบสถาบนการเงนอน สถาบนการเงนทประกอบธรกจประเภทเงนทน ไดแก

บรษทเงนทน บรษทเครดตฟองซเอร ทรสต เปนสถาบนการเงนทจดทะเบยนเปนบรษทจากดบรษทเงนทนแตกตางกบบรษทเครดตฟองซเอร คอ บรษทเงนทนจดหาทนเพอบคคลอน ซงกระทาโดยการกยมเงนจากประชาชนทวไป วธการกยมทกฎหมายกาหนดใหปฏบต บรษทเงนทนตองออกตวสญญาใชเงนใหแกผบรโภคทนาเงนมาฝากเปนหลกฐานในการกยม สวนบรษทเครดตฟองซเอรเปนสถาบนการเงนทดาเนนธรกจเกยวกบการใหกยมเงนโดยวธรบจานองอสงหารมทรพยหรอรบซอฝากอสงหารมทรพยตามสญญาขายฝาก

การฝากเงนสถาบนการเงนทง 2 รปแบบน แมวาผฝากจะไดรบผลตอบแทนสงกวาธนาคารพาณชย แตความนยมในการใชบรการฝากเงนกบธนาคารยงสงอย ทงนเพราะ

ก. บรการของบรษทเงนทนและบรษทเครดตฟองซเอรเรมมบทบาทในตลาดการเงนของไทยไมนาน ประชาชนจงไมเชอมนในความมนคงของบรษทเงนทนเทาธนาคารพาณชย

ข. โดยวธปฏบต ธนาคารพาณชยจะนาเงนฝากไปลงทนตอเฉพาะในกรณทมความเสยงนอย และการใหกเงนของธนาคารพาณชยสวนใหญจะเปนการใหกระยะสนและมหลกทรพยประเภทอสงหารมทรพยคาประกน นอกจากนธนาคารพาณชยยงมสาขามากสามารถรวบรวม เงนฝากไดงายและจานวนมาก แตบรษทเงนทนใหกยมแกธรกจอตสาหกรรมระยะยาวทาให มความเสยงสง ในภาวะเศรษฐกจทปรวนแปรอยตลอดเวลาอาจเกดภาวะเงนเฟอ คาของเงนลดลง และประชาชนผซอตวสญญาใชเงนตองการเงนคนเพอนาไปลงทนอยางอนทใหผลตอบแทนสงกวา เชน ซอทดน ทองคา ฯลฯ หรออาจพรอมใจไปถอนเงนในขณะเดยวกน โดยทบรษทเงนทนไมอาจเรยกเงนกคนจากธรกจอตสาหกรรมไดทนท กยอมกอใหเกดปญหาในการคนทนใหแก ผฝาก จงเปนอกสาเหตหนงททาใหเกดความไมมนใจตอสถาบนการเงนดงกลาว

ค. บรษทเงนทนมกนาเงนไปลงทนในหลกทรพยประเภททน เชน ทดน อาคาร รานคา ฯลฯ ถาราคาหลกทรพยตกตากอาจประสบภาวะลมเหลวตองเลกลมกจการไปในทสด ผฝากเงนกอาจไมไดรบทนคน และบรษทผออกหลกทรพยกจะตองลมละลายเชนเดยวกน ดงนนผบรโภคจงควร

www.ssru.ac.th

(26)

พจารณาใหรอบคอบเมอจะนาเงนออกมาลงทนกบสถาบนการเงนประเภทน เทาทปรากฏมาพบวาธนาคารพาณชยมสมาคมธนาคารคอยใหความชวยเหลอเมอธนาคารมททาจะลม เชน กรณ ธนาคารไทยพฒนา จากด สวนบรษทเงนทนนนแมจะมการกอตงสมาคมไทยเงนทนและ จดจาหนายหลกทรพยเพอใหความชวยเหลอธรกจเงนทน แตกมสมาชกจากดและผลงานกยงไมเดนชด ดงเชนกรณบรษท ราชาเงนทน จากด ไมสามารถเรยกเงนฝากคนได และสมาคมกไมสามารถใหความชวยเหลออะไรได

3) การซอสลากออมสนพเศษ เปนการออมทรพยทดประเภทหนง ซงผบรโภคซอ สลากอมสนพเศษจากธนาคารออมสนเทาใดกได ธนาคารออมสนจะออกสลากออมสนพเศษเปนหลกฐานในการฝากเงนให สลากหนวยหนง มราคา 50 บาท ผบรโภคมโอกาส 2 ชน คอ ผฝากมสทธถกรางวลสลากออมสนพเศษถง 35 ครง ซงจะมการออกรางวลเดอนละครง และเมอครบกาหนด 3 ป ผบรโภคจะไดรบเงนคนพรอมทงดอกเบยตามอตราทกาหนดไว

4) การซอพนธบตรรฐบาล ถอวาการลงทนออมทรพยทมนคงและใหผลตอบแทนแนนอน มการเสยงภยนอยทสดทงยงไมตองเสยภาษเงนได พนธบตรรฐบาลเปนตราสารทรฐบาลคาประกน มหลายชนด ซงกาหนดเวลาไถถอนคนใหแกประชาชนทซอเพอการออมทรพยระยะยาวและจายดอกเบยคนให 6 เดอน ตอครงตลาดอายของพนธบตรฉบบนนๆ ผบรโภคสามารถเรยกเงนคนไดเมอตองการหรอเมอครบกาหนด

5) การทาประกนชวต ชวยใหสามารถออมทรพยหรอสะสมทรพยไดทกๆ ป เปนประจา ชวยใหรจกประหยดเพอชวตอนาคตขางหนาโดยมกาหนดเวลาทแนนอนและมระเบยบแบบแผนในการสะสมทรพยอยางดยง

6) การซอหนในตลาดหลกทรพย ตลาดหลกทรพยคอ ตลาดซอขายหน เปนคาเฉพาะมไดหมายถงสถานทใดสถานทหนง แตหมายถงกจการธรกจหรอสถาบนทดาเนนธรกจหลกทรพยทาหนาทเปนตวแทนซอขายหลกทรพย หลกทรพยทซอขายกน ไดแก หนสามญ หนบรมสทธ หนก และพนธบตรรฐบาล 2.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบความพอเพยง

พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทาน เมอ 4 ธนวาคม 2540 ..............ความจรงเคยพดเสมอในทประชมอยางนวา การทจะเปนเสอนน มนไมสาคญ สาคญทเราพออยพอกน และมเศรษฐกจการเปนอยแบบ พอมพอกน แบบพอมพอกนหมายความวาอมชตวเองไดใหมพอเพยงกบตวเอง

www.ssru.ac.th

(27)

อนนเคยบอกวา ความพอเพยงนไมไดหมายความวาทกครอบครว จะตองผลตอาหารของตว จะตองทอผาใสใหตวเอง สาหรบครอบครว อยางนน มนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอาเภอจะตองมความพอเพยงพอสมควร บาง สงบางอยางทผลตไดมากกวาความตองการกขายได แตในทไมหางไกลเทาไร ไมตองเสยคาขนสงมาก อยางนนกเศรษฐกจตาง ๆ กมาบอกวาลาสมย จรงอาจจะลาสมย เพราะวาคนอนเขากตองมการเศรษฐกจทตองมการแลกเปลยน เรยกวาเปนเศรษฐกจการคา ไมใชเศรษฐกจความพอเพยงรสกไมหรหราแตประเทศไทย เปนประเทศทมบญอยวาการผลตทพอเพยงทาได...................... ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (ศนยวจยและพฒนาดานอาชญาวทยา, 2550) เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาชถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทก

ระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐ ทงในการพฒนา และบรหารประเทศใหดาเนนไปใน “ทางสายกลาง ” โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอนและขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดล และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวางทงดานทางวตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดารจงประกอบดวยหลกการ หลกวชาและหลกธรรมหลายประการ อาท

- เปนปรชญาการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ

- เปนปรชญาในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง - จะชวยพฒนาเศรษฐกจใหกาวทนโลกยคโลกาภวตน เพอใหสมดลและพรอมตอการ

รองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวกวางขวางทงดานวต สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

www.ssru.ac.th

(28)

- ความพอเพยงหมายถงความพอประมาณ ความมเหตมผลรวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน

- จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆมาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน

- จะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจในทกระดบใหมสานกในคณธรรมความซอสตยสจรตและใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและความรอบคอบ

หลกการทส าคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมหลกการทสาคญ 3 ประการ คอ 1) ความพอประมาณ หมายถง การปฏบตตามทางสายกลาง มความพอดไมนอยเกนไป

และไมมากเกนไป โดยไมเบยนเบยนคนอนและผอน 2) ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจจะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจาก

เหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆอยางรอบคอบ 3) การมภมคมกนทด หมายถงการมคณธรรมเปนเครองยดเหนยว เตรยมตวใหพรอมกบ

ผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆทจะเกดขน โดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมมต 4 ดาน เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดารอยเหนอกวาเศรษฐกจแบบทนนยมของตะวนตก

ซงเกยวกบเรองวตถทเปนรปธรรม เชน เงน ทรพยสน กาไร ไมเกยวกบเรองจตใจซงเปนนามธรรม แตเศรษฐกจพอเพยงมขอบเขตกวางขวางกวาเศรษฐกจทนนยมหรอเศรษฐกจธรกจ เพราะครอบคลมถง 4 ดาน คอ มตดานเศรษฐกจ มตดานจตใจ มตดานสงคมและมตดานวฒนธรรม

1) มตดานเศรษฐกจ เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจแบบพออยพอกน ใหมความขยนหมนเพยร ประกอบสมมาอาชพ เพอใหพงตนเองได ใหพนจากความยากจน การปฏบตตามทฤษฎใหมตามแนวพระราชดารเปนตวอยางของการปฏบตตามเศรษฐกจพอเพยงซงไดชวยใหเกษตรกรจานวนมากมรายไดเพมสงขน มชวตทเปนสขตามสมควรแกอตภาพ พนจากการเปนหนและความยากจนสามารถพงตนเองไดมครอบครวทอบอนและเปนสข

2) มตดานจตใจ เศรษฐกจพอเพยงเนนทจตใจทรจกพอ คอ พอด พอประมาณและพอใจในสงทม ยนดในสงทได ไมโลภ เศรษฐกจพอเพยงจะตองเรมทตวเอง โดยสรางรากฐานทางจตใจทมนคง โดยเรมจากใจทรจกพอเปนการปฏบตตามทางสายกลางหรอมชฌมาปฏปทา ดร.สเมธ

www.ssru.ac.th

(29)

ตนตเวชกล ไดเขยนไวในหนงสอเรอง “ ใตเบองพระยคลบาท ” วา เศรษฐกจพอเพยงกลาวโดยสรปคอ การหนกลบมายดเสนทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา ) ในการดารงชวต โดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการ คอ 1) พงตนเองทางจตใจ คนทสมบรณพรอมตองมจตใจทเขมแขงมจตสานกวาตนนนสามารถพงตนเองได ดงนน จงควรทจะสรางพลงผลกดนใหมภาวะจตใจฮกเหมตอสชวตดวยความสจรต แมอาจจะไมประสบผลสาเรจบางกตาม มพงควรทอแทใหพยายามตอไป พงยดพระราชดารส “ การพฒนาตน”ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทวา ” บคคลตองมรากฐานทางจตใจทด คอความหนกแนนมนคงในสจรตธรรมและความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทงตองมกศโลบายหรอวธอนแยบยลในการปฏบตงาน ประกอบพรอมกนดวยจงจะสมฤทธผลดแนนอน และบงเกดประโยชนอนยงยนแกตนเองและแผนดน ” 2) พงตนเองทางสงคม ควรเสรมสรางใหแตละชมชนในทองถน ไดรวมมอชวยเหลอเกอกลกน นาความรทไดรบมาถายทอดและเผยแพรใหไดรบประโยชนซงกนและกน ดงพระบรมราโชวาททวา “ เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพยงกนไมลดหลน จงขอใหทกคนพยายามทจะทางานในหนาทอยางเตมทและใหมการประสานสมพนธกนใหด เพอใหงานทงหมดเกอหนนสนบสนนกน ” 3) พงตนเองไดทางทรพยากรธรรมชาต คอ การสงเสรมใหมการนาเอาศกยภาพของผคนในทองถน สามารถเสาะแสวงหาทรพยากรธรรมชาตหรอวตถในทองถนทมอยใหเกดประโยชนสงสดซงยงผลใหเกดการพฒนาประเทศไดอยางดยง สงดกคอการประยกตใชภมปญญาทองถน (Local Wisdom) ซงมมากมายในประเทศ 4) พงตนเองไดทางเทคโนโลย ควรสงเสรมใหมการศกษา ทดลองทดสอบเพอใหไดมาซงเทคโนโลยใหมๆ ทสอดคลองกบสภาพภมประเทศและสงคมไทย และสงสาคญสามารถนาไปใชปฏบตไดอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกนพระราชดารสทวา “ จดประสงคของศนยศกษาฯ คอ เปนสถานทสาหรบคนควาวจยในทองท เพราะวาแตละทองท สภาพฝนฟาอากาศและประชาชนในทองทตางๆ กนกมลกษณะแตกตางกนมากเหมอนกน ” 5) พงตนเองในทางเศรษฐกจ หมายถงสามารถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตน กลาวคอแมไมมเงนกยงมขาว ปลา ผก ผลไม ในทองถนของตนเองเพอการยงชพและสามารถนาไปสการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระดบมหภาคตอไปไดดวย

3) มตดานสงคม เศรษฐกจพอเพยงมงใหเกดสงคมทมความสขสงบ ประชาชนมความเมตตาเอออาทรชวยเหลอซงกนและกน ไมใชตางคนตางอย มงใหเกดความสามคครวมมอกน เพอใหทกคนอยรวมกนไดโดยปราศจากการเบยดเบยนกน การเอารดเอาเปรยบกน การมงรายทาลายกนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระบรมราโชวาทแกสภายวพทธกสมาคมแหงชาต ในพระบรมราชปถมภ เพออญเชญไปอานในพธเปดการประชมยวพทธกสมาคมทว

www.ssru.ac.th

(30)

ประเทศครงท 18 ในวนท 18 มกราคม 2530 มขอความทสาคญดงนการสรางสรรคแผนดนไทยใหเปนแผนดนทอง หรอการชวยตวเองในปจจบนน เหนวาจาเปนอยางยงทจะตองทาความสงบใหเกดขนกอนโดยเรวเพราะถาความสงบยงไมเกด เราจะคดอานแกปญหาหรอจะรวมกาลงกนทางานชวยตวเองไมได ความสงบนนภายนอกไดแกสถานการณอนเรยบรอยเปนปกตไมมวนวายขดแยงไมมการเอารดเอาเปรยบเบยดเบยนหรอมงรายทาลายกนภายใน ไดแก ความคดจตใจทไมฟงซาน หวนไหวหรอเดอดรอนกระวนกระวายดวยอานาจความมกไดเหนแกตว ความรายกาจเพงโทษ ความหลงใหลเหอเหมอนเปนตนเหตของอกศลทจรตทงหมด การทาความสงบนนตองเรมทภายในตวในใจกอน

4) มตดานวฒนธรรม วฒนธรรม หมายถง วถชวต (way of life) ของประชาชนเศรษฐกจพอเพยงมงใหเกดวฒนธรรมหรอวถชวตทประหยด อดออม มชวตทเรยบงาย ไมฟงเฟอ ฟมเฟอย ไมตกเปนทาสของวตถนยมและบรโภคนยม ซงทาใหเกดการเปนหนสน เกดการทจรต คอรปชนซงเปนปญหาสงคมทรายแรงทสดปญหาหนง ทบอนทาลายความมนคงของชาต สนคาเงนผอนทาใหตองมหนสน จานวนหนสนไดเพมพนขนเรอยๆ บางคนไมมเงนชาระหนสนกตองหาทางออกโดยการฆาตวตาย ในทางเศรษฐกจ เงนออม (Saving) ของประชาชนถอวาเปนปจจยสาคญในการพฒนาประเทศ ประเทศทมเงนออมสง กไมจาเปนตองไปกยมเงนจากตางประเทศมาใชสามารถทจะใหประเทศอนกยมเงนได สวนประเทศทมเงนออมตาหรอไมมเงนออมกตองกเงนจากตางประเทศมาใช หากกและเปนหนมากเกนไปกจะทาใหกระทบกระเทอนตอฐานะทา งเศรษฐกจและการเงนของประเทศ เชน การทประเทศไทยตองกยมเงนจากตางประเทศเปนจานวนถง 90,000 ลานเหรยญสหรฐอเมรกาในกลางป 2540 เปนเหตหนงททาใหประเทศไทยตองประสบภาวะวกฤตทางเศรษฐกจและการเงนอยางรนแรง คนทมเงนออมจะตองเปนคนประหยด ใชจายนอยกวารายได คนทไมควบคมการใชจายมนสยฟงเฟอฟมเฟอย เหนคนอนมกอยากมบางทงทฐานะทางการเงนไมอานวยให จะพยายามหาเงนมาไมวาโดยทางสจรตหรอทจรต ไมวาโดยชอบธรรมหรอไมชอบธรรม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระบรมราโชวาทเกยวกบความฟงเฟอมขอความทสาคญดงน “ ความฟงเฟอทาใหเกดความไมพอ คนเราฟงเฟอกไมมทางทจะหาทรพยมาปอนความฟงเฟอได ความฟงเฟอเปนปากทหวไมหยด เปนปากทหวตลอดเวลาปอนเทาไรไมพอ หาเทาไรไมพอ ฉะนนจะตองหาทางปองกนวธทจะนามา ปอนความฟงเฟอ ซงกคอ การทจรต กลาวโดยสรป การมวฒนธรรมหรอวถชวตเศรษฐกจพอเพยง มขอปฏบตทสาคญ ดงน 1) มชวตทเรยบงาย ประหยด ไมฟงเฟอฟมเฟอย 2) ใหยดถอทางสายกลาง รจกพอ พอด พอประมาณและพอใจ 3) มความเมตตาเอออาทรตอกน รวมมอและชวยเหลอกน ไมเบยดเบยน

www.ssru.ac.th

(31)

กนไมเอารดเอาเปรยบกน ไมมงรายทารายกน 4) ประกอบสมมาอาชพดวยความขยนหมนเพยร ซอสตย สจรตใฝหาความร เพอนามาใชใหเปนประโยชน 5) สามารถพงตนเองไดใหพนจากความยากจน สามารถพออยพอกนไมเดอดรอน ไมตกเปนทาสของอบายมข วตถนยมและบรโภคนยม

ความส าคญของเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราชดารสเกยวกบความสาคญของ

ปรชญาเศรษฐกจ ดงน “ เศรษฐกจพอเพยงเปนเสมอนรากฐานของชวต รากฐานความมนคงของแผนดน เปรยบเสมอนเสาเขมทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดอยทเสาเขม แตคนสวนมากมองไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมเสยดวยซาไป ” กลาวโดยสรป ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญดงน

1) เปนรากฐานทสาคญของชวตของแตละคน ใหสามารถดาเนนชวตอยางถกตอง ตงตนไดในทางเศรษฐกจ อยในสงคมไดอยางมความสขและประโยชน

2) เปนรากฐานทสาคญของสงคม ทาใหสงคมมความปกตสข ไมเบยดเบยนกน มความเมตตา เอออาทรตอกน ไมมการขดแยง แตกแยกความสามคค

3) เปนรากฐานทสาคญของประเทศชาต ทาใหการบรหารประเทศมความโปรงใสปราศจากการทจรตคอรปชน มการใชอานาจทเปนธรรมเพอประโยชนสวนรวมประเทศชาตมความเจรญรงเรองกาวหนาอยางสมดลและยงยน 2.4 แนวคดการออมตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ประเทศไทยเรานน เปนประเทศทอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาต คอ ม ทะเล มภเขา มปา มพช มสตวนานาชนด เราพดรวมๆ วา ในนามปลา ในนามขาว โดยเฉพาะภาคใตของเรามครบทกอยาง เราจงไมเดอดรอนในการแสวงหาปจจย 4 มาบารงชวตของเราเลยอยากกนปลากหากนได ใกลๆ บาน อยากกนผกกนพชกมใหกน เจบปวยเรากมยาสมนไพร ยามไขใจเรากม พระคอยชวยเหลอ คอยใหทงสตและปญญา สอนใหเรามศลมธรรม ไมเปนคนประมาทขาดสต แตมาบดน วนน สงทวาขางตนนนไดสญหายไป เกอบจะหมดสน จะเหลอกเฉพาะความทรงจาของคนสงอาย อนชนคนรนหลงของเราไมมโอกาสไดสมผสบรรยากาศดงกลาวอกตอไป เราถกสอนใหเขาใจวานคอความเจรญ คอ มถนนหนทาง เตมไปหมด มรถวงจนคนไมมทเดน มรานขายของ 24 ชวโมง มอะไรตออะไรเตมไปหมด แตทเราขาด คอ ความอยดมสข เราตองอยรอน นอนทกขกบเรองตางๆ มากมาย ทงหมดนเราไดขอสรปแลววา เพราะเราเสยรลทธทนนยม ซงเปนระบบคด ระบบร ระบบทาของฝรงทเราคดวาเขาเจรญกวาเรา เราจงเชอเขาเกอบทกอยาง เหนเขาทาอะไรก

www.ssru.ac.th

(32)

คดวาดหมด เชนฝรงนอนแกผา นงนอยหมนอย เรากคดวาด ฝรงแนะใหทาโนนทาน เรากทาตามฝรงแนะใหเรา ขายดน ขายนา ถางปา ขดภเขา เรากทา เพอใหไดสงทเรยกวา เงน กเปนอนพอ...แตในทสดทรพยากรธรรมชาตทกประเภทกถกดด เขาทองฝรงเกอบหมด แมแตลกหลานของเรากไปเปนคนรบใชพวกเขา เดกสมองดทงหลายถกดดเขาเมอง เขากรงเทพ และเลยไปเมองนอก ไปทางานอยกบฝรง กลบบานไมถก ผลคอ ชมชนเราขาดคนดแล คนทอยในชมชนกออนแอชวยตนเอง ชวยกนเองไดยาก หรอไมได จงเกดปญหาสารพดตามมา ดวยสายพระเนตรอนยาวไกล พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเหนภยคกคามทวาน จงไดทรงคดคนหาวธการแกไข และในทสดกทรงคนพบและบอกใหประชาชนคนไทยไดเรยนรและปฏบตตาม เพอกและแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขน ในสงคมของเร า ขอคนพบทวานน เมอนามาสรปรวมแลว เรยกวา "ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง" คอ วธร วธคด และวธปฏบตเพอพฒนาตนของทกคน ทกอาชพ ทกชมชน เพอความอยดมสขรวมกนของทกคน เรยกคนความดงามทเราเคยมอยกลบมาและคนหาทางเดนทถกตองกนใหม โดยการศกษาใหมความรจรงในสงทม สงททา ใหมคณธรรม คอ ความขยน อดทน ซอสตย สจรต มความร ความคด และการกระทาทพอประมาน พอด มเหตมผล มการระวงตน ไมประมาท รจกระวงภยในชวต การร การคด และการกระทาลกษณะนแหละเรยกวา การปฏบตตามปรชญาความคดเศรษฐกจพอเพยง

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทผรทงหลายนามาพดมาสอนกนขณะนมโดยสรปดงน 1) ใหทกคน ทกชมชนดาเนนชวตไปในทางสายกลาง ซงเปนแนวทางทปราชญทงปลาย

เขาสอนกนมานาน เชน พระพทธเจากสอนเรองนทเรยกวา มชฌมาปฏปทาหรอ มชเฌนธรรม คอ มรรคมองค 8 มสมมาทฐ คอ ความเหนถกเหนชอบ เปนตน

2) หลกการของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง คอ ความพอประมาณ พอด ความมเหตผล ความมภมคมกน ผลกระทบทงจากภายนอกและภายใน

3) เปาประสงค คอ ใหเกดความสมดล และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากภายนอกไดเปนอยางด 4. เงอนไข โดยจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจใหมสานกในคณธรรมความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทนมความเพยร มสต และความรอบคอบ จะตองอาศยความร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผน และดาเนนการทกขนตอน

www.ssru.ac.th

(33)

2.5 แนวคดความอยดมสข แนวคดอยดมสขของประเทศไทย เรมตนจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 8 และ 9 ไดใหความสาคญกบการปรบเปลยนกระบวน ทศน การพฒนามาเปนแบบองครวม คอ การอาศยความรวมมอในการทางานจากหนวยปฏบตทเกยวของ โดยใหความสาคญกบการมสวนรวมของทกภาคในสงคม แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และ 9 จงมจดมงหมายอยท ความอยดมสขของประชาชน ซงเกยวของกบทกหนวยปฏบต การเปดโอกาสใหทกภาคมสวนรวมมากขนจะชวยใหมการใชประโยชนจากศกยภาพของประชาชนไดมากขน เพอเปนการยกระดบความเปนอยของประชาชนใหดขน สานกงานคณะกรรมการการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2545 ไดใหนยามของคาวา “ความอยดมสข ” หมายถง การมสขภาพอนามยทดทงรางกายและจตใจมความร มงานทาททวถง มรายไดเพยงพอ มครอบครวอบอนมนคง อยในสภาพแวดลอมทด และอยภายใตระบบบรหารจดการทดของรฐ โดยมแนวคดพนฐานในการพฒนาตวชวดทใหความสาคญกบความสามารถในการใชศกยภาพของมนษย รวมกบการพฒนาศกยภาพของมนษย โดยไดรบคาจากดความในรปของ “ ภารกจ ” (functionings) และสมรรถภาพ (capabilities)

องคประกอบของความอยดมสข แบงออกเปน 7 ดาน ซงมความครอบคลมทกมตของการดารงชวต ดงน

องคประกอบท 1 คอ ดานสขภาพอนามยและโภชนาการ ซงยงประกอบดวยองคประกอบยอยอก 4 ดาน คอ ความยนยาวของอาย การปลอดจากโรคภยไขเจบ โภชนาการและการใหบรการสาธารณสข

องคประกอบท 2 คอ การศกษา ซงครอบคลมสาระตาง ๆ ในกระบวนการเรยนร ความรพนฐาน และทกษะตาง ๆ รวมทงการเขาถงบรการและคณภาพการศกษา

องคประกอบท 3 คอ ชวตการทางาน เนองจากประชาชนจะใชชวตสวนใหญอยกบการทางาน การพจารณาสภาพแวดลอม การทางาน จงเปนสวนประกอบทสาคญมาก และชวตการทางานทมคณภาพกจะเกยวของกบการจางงานและความพอใจในคาจางทไดรบ องคประกอบดานน ยงรวมถงปจจยยอยในดานการใชแรงงานเดก ผหญงและระบบประกนสงคมดวย องคประกอบท 4 คอ ชวตครอบครว ความสมพนธในครอบครวถอเปนประเดนสาคญทสงผลกระทบตอ “ความอยดมสข ” โครงสรางและขนาดของครอบครว เปนตวกาหนดระดบความเปนอยของสมาชกแตละคน ครอบครวทมความรก ความอบอน ตองรบรความตองการของสมาชกแตละคน และดแลสมาชกทกคนอยางเทาเทยมกนโดยไมเลอกปฏบต

www.ssru.ac.th

(34)

องคประกอบท 5 คอ การเตบโตทางเศรษฐกจ ความยากจน การกระจายรายได และสวสดการ เปนเครองมอสาคญทนาไปสการบรรลเปาหมายความอยดมสข ฉะนนการพฒนาทยงยน จงเปนปจจยสาคญของความอยดมสข การมปญหาความยากจนทรนแรง และความไมเทาเทยมกนดานรายไดในระดบสงสะทอน “การอยอยางมทกข ” ในสงคม ประเดนเหลานจงนบเปนองคประกอบทจาเปนของเครองชวด “ความอยดมสข” ดวย

องคประกอบท 6 คอ สงแวดลอมและความปลอดภย เพราะการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนสงจาเปนตอ “ความอยดมสข ” เพอใหเกดการพฒนาทยงยน องคประกอบนจะรวมถง สภาพแวดลอมดานทอยอาศย การอนามยแวดลอม ตลอดจนความปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยเฉพาะจากปญหาอาชญากรรม

องคประกอบท 7 คอ ดานประชารฐ หมายถง ความสมพนธระหวางรฐกบประชาชน การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางกนจะนามาซง “ความอยดมสข” การสงเสรมบทบาทการมสวนรวมของประชาชนเปนการเพมพนและใชประโยชนจากทรพยากรมนษยใหเตมขดความสามารถเปนเครองมอของการยกระดบ ความอยดมสข องคประกอบนจะรวมถง ความยตธรรม สทธมนษยชน และสทธเสรภาพทางการเมอง รวมทงการกระจายอานาจการบรหารจด

เครองชวดความอยดมสข การทจะทราบวาความอยดมสขของประชาชนจะอยระดบใดนน จงตองมการสรางเครองชวดเพอตดตามปรากฏการณตางๆ ทเกดขน ซงครอบคลมมตของการดารงชวต โดยอาจจาแนกไดเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ 1) เครองชวดดานเศรษฐกจ 2) เครองชวดดานสงคม และ 3) เครองชวดดานการเมอง ซงเครองชวดดานเศรษฐกจจะชวยบงชบทบาทหรอสภาวการณทางดานเศรษฐกจของประเทศ อาท อตราการเตบโตของผลผลตมวลรวมของประเทศ อตราเงนเฟอ การออม การลงทน อตราการคา เปนตน กรอบแนวคดความอยดมสขทไดกาหนดขน ในทนจะเปนการแสวงหาเครองบงชทมงไปทความสาเรจของปจเจกบคคล ไมใชเฉพาะเครองชวดทเปนเพยง “เครองมอ” นาพาไปสความสาเรจเทานน ดงนนจงใหความสาคญกบเครองชวดทมลกษณะเปน “ผลลพธ” ของการดาเนนงานมากกวา เปน “ปจจย” ถงแมวาเครองชวดทางดาน “ปจจย” จะมความสาคญ เพราะมสวนชวยเสรมสรางหรอยกระดบความอยด มสข แตกยงไมใชเครองชวดทบงบอกความสาเรจ เครองชวดทางดานสาธารณสข สวสดการ และสทธเสรภาพเปนตวอยางเครองชวดทแสดง “ผลลพธ” ในขณะทเครองชวด ทแสดงถงความเพยงพอของปจจยตางๆ ทงดานอาหารเสอผา ทอยอาศย นาดม การใหบรการตาง ๆ การสรรหาทรพยากร สงอานวยความสะดวกดานการศกษา การดแลดานสขภาพอนามย และรายไดเปนตวอยางของเครองชวดทางดาน “ปจจย” ความแตกตางระหวางเครองชวดทางดาน “ปจจย” และ “ผลลพธ” อาจไมสามารถแยก

www.ssru.ac.th

(35)

ออกจากกนไดชดเจนในทกกรณ ยกตวอยางเชน เครองชวดจานวนนกเรยนท เขาเรยนในระดบประถมและมธยม เปนเครองชวดดาน “ปจจย” เพราะเหตทเปน “เครองมอ” ของการบรรลเปาหมายการรหนงสอของประชาชน ในขณะทการรหนงสออาจจะเปนทงเครองชวด “ปจจย” หรอ “ผลลพธ” เพราะการรหนงสอเปนหนทางหรอ “เครองมอ” สความสาเรจในการประกอบกจกรรมอน ๆ อกมากมายดวย และในกรณของเครองชวดการรหนงสอน ถงแมวาจะถกจดใหเปนเพยงเครองชวดทางดาน “ปจจย” แตกนบวามความสาคญและควรจะรวมไวเปนองคประกอบหนงของเครองชวดความอยดมสข เพราะเปนเครองบงชสภาวการณทางดาน “ภารกจ” และ“สมรรถภาพ ” ของบคคลดานอน ๆ ดวย

ในการพฒนาเครองชวดความอยดมสข จาเปนตองเชอมโยงเครองชวดทางดาน “ปจจย” และ “ผลลพธ” เขาดวยกน การกาหนดนโยบายตาง ๆ ภาครฐ คอ บทสะทอน เครองชวดทางดาน “ปจจย” ซงเปนตวขบเคลอนการดาเนนงาน เชน คาใชจายตอหวประชากรทางดานการศกษา สาธารณสข โครงสรางพนฐาน เปนตน จงมความจาเปน ทจะตองศกษาวา เครองชวดดานปจจยเหลาน ถกนาไปใชเพอใหบรรลวตถประสงคเปาหมายของการพฒนาอยางมประสทธภาพเพยงไร ซงเปนการพจารณาทางดาน “ผลลพธ” (วษณ บญมารตน , 2548) แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และฉบบท 9 จงไดพฒนาเครองชวดผลการดาเนนงาน ความอยดมสขของประชาชน เพอประเมนผลกระทบในภาพรวมของการพฒนา ซงเนน “คน” เปน ศนยกลางของการพฒนา โดยมเปาหมายสดทายของการพฒนาประเทศอยท ความอยดมสขของประชาชน จากจดเรมตนในแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 และ 9 ท เนน คน เปนศนยกลางของการพฒนา เพอใหไดผลลพธสดทายอยท ความอยดมสข ของประชาชน จนมาถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 ยงคงสานตอแนวคดอยดมสข ในการนามากาหนดเปนนโยบายอยดมสข ใหทกจงหวดนาไปปฏบต เพอมงเนนใหสงคมมเปาหมายในการพงตนเอง มความสามคค และมความอยเยนเปนสข

แนวคดและทฤษฎอยดมสขของตางประเทศ

จากทฤษฎการพฒนาของประเทศตางๆ ในอดตทผานมา ตางมงเนนแตความเตบโตทางเศรษฐกจ ทดจากผลตภณฑมวลรวมประชาชาต( Gross National Product) ตามทฤษฎทางเศรษฐศาสตร เพอใหเกดการบรโภคสงสด แตไดละเลยทางดานจตใจ จนทาใหเกดปญหาทางสงคมตามมามากมาย เชน ความไมเทาเทยมของการกระจายรายได ชองวางทางโอกาส ความแตกตางระหวางคนจนกบคนรวยยงมมากขน จงเกดแนวคดใหมในการพฒนาโดยหนมาเนนท ความสขมวลรวมประชาชาต( Gross National Happiness) แทน ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (Gross National Product) เพอความอยดมสขของประชาชน โดยเนนการพฒนาทงทางดานจตใจ

www.ssru.ac.th

(36)

ควบคกนไปกบทางดานเศรษฐกจดวย ดงเชนทรรศนะของนกวชาการจากหลายประเทศ ทมมมมองตอความอยดมสขทแตกตางกนออกไป ซงผวจยจะนาเสนอแนวคดทมคลายกนออกเปน 2 กลม คอ กลมแรก เปนแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความอยดมสข กลมทสอง เปนแนวคดและทฤษฎความสขมวลรวมประชาชาต ซงทงสองแนวคดและทฤษฎนตางมเปาหมายเดยวกน คอ ความอยดมสขของประชาชน ดงรายละเอยดทมาของแนวคดจากนกวชาการตาง ๆ ตอไปน “ ความอยดมสข ” (Well-being) มไดเปนแนวคดใหมหรอแนวคดโดดๆ ทใหความสาคญเฉพาะดานใดดานหนงของการเปลยนแปลงของสงคมมนษย เพราะความกาวหนาทางวตถไมไดนาไปสความอยดมสขของมนษยเสมอไป ความอยดมสขของมนษยจะมทงดานทเปนวตถ และดานทไมใชวตถประกอบกนอย สงทเปนวตถและสงทมใชวตถ(จต) ประกอบกนอยอยางไร ประเดนขอถกเถยงทมมาตงแตแรกคอ เรองจตกาหนดวตถ หรอวตถกาหนดจต หรอปญหาเรองโครงสรางสวนบน และโครงสรางสวนลางในทฤษฎมารกซสต เมอเปนเชนน ทาใหการทาความเขาใจเกยวกบความอยดมสข จะตองทาความกระจางตงแตทฤษฎทเปนรากฐาน ไปจนถงประเดนปญหาในเชงประจกษ ทฤษฎพนฐานกคอคาถามทวา โลกทางวตถและโลกมใชวตถ(วตถวสยและ อตวสย) ประกอบกนอยอยางไร สวนประเดนปญหาในเชงประจกษกคอ ประเดนทวา ความอยดมสขของมนษยคออะไร และเราจะสรางความอยดมสขใหเกดขนไดอยางไร โดยอาจจะศกษาจาก 2 แนวทาง คอ จากแนวคดในการพฒนาแบบใหม ซงเสนอโดย Sen ซงมอทธพลตอทฤษฎการพฒนาในปจจบน และอกแนวทางหนงจากทฤษฎซงเปนพนฐานของแนวคดความอยดมสข อนประกอบดวยทฤษฎความจาเปนของมนษย (Theory of Human Needs) และทฤษฎวถยงชพและทรพยากร

Sen (1999) นกเศรษฐศาสตรชาวอนเดย ผซงไดรบรางวล Nobel สาขาเศรษฐศาสตร เมอป พ.ศ. 2541 ไดเขยนประโยคแรกของบทนาในหนงสอ Development as Freedom วา “การพฒนา เปนกระบวนการของการขยายตวของเสรภาพทแทจรงของมนษย” การนยามเชนน มความแตกตางจากการนยามการพฒนาในกลมแนวคดกระแสหลก ทมองการพฒนาในแงของความเตบโต การเพมของรายไดประชาชาต กระบวนการสรางอตสาหกรรม หรอกระบวนการสรางความทนสมยโดยสนเชง Sen ไดอธบายตอไปวา เสรภาพเปนทงกระบวนการและเปาหมายปลายทางของการพฒนา เสรภาพอาจจะมไดหลายดาน หลายมต แตทงหมดลวนเกยวของสมพนธกน อยางเชน เสรภาพในทางการเมองชวยสงเสรมใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจ และเสรภาพในทางเศรษฐกจจะกอใหเกดความอดมสมบรณของทรพยากร ทงทรพยากรของบคคลและทรพยากรของสาธารณะ แตเสรภาพทอาจจะแบงไดเปนหลายมตน จะพจารณาได 2 ดาน คอ ดานแรกในแงทเปน “กระบวนการ ” ซงเกยวของกบการกระทาและการตดสนใจของมนษยทเปน

www.ssru.ac.th

(37)

ปจเจก สวนดานทสองในแงทเปน “เปาหมายปลายทาง ” ซงหมายถง สภาวะหรอเงอนไขหรอสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม ทเปน “โอกาส” ในการกระทาและการตดสนใจ ของปจเจกภายใตเงอนไขนน ๆ โดยมนยสาคญ 2 ประการ คอ ประการแรก การพฒนาเปนเรองของการขยายเสรภาพ โดยไมไดปฏเสธการขยายตวของเศรษฐกจ แตในขณะเดยวกน การพฒนาทางดานเศรษฐกจหรอการเพมขนของโภคทรพยกไมจาเปนตองนาไปสการขยายตวของเสรภาพของมนษยเสมอไป ประการทสอง การพฒนาเปนเรองของการขยายตวของเสรภาพมนษยในฐานะทเปนปจเจก แตมนษยปจเจกมไดมสถานะเปนเพยง “สตวเศรษฐกจ ” ทตดสนใจบนหลกเหตผลของความพอใจสงสด แททจรงแลวมนษยมสถานะเปนตวแทนหรอ agency ทมความสามารถในการรบร(acknowledgeable) และการคดการกระทาตาง ๆ ของมนษยจงมใชกาหนดจากการทางานของกลไกทางเศรษฐกจทมนษยไดซมซบและรบเอาไปไวในตวเขาเทานน แตยงเปนผลมาจากการรบรและการคดของมนษยดวย ความอยดมสขตามทฤษฎอตวสยและทฤษฎภาวะวสย คาวา “ความอยดมสข ” มความหมายทกวางมาก โดยพนฐานแลว คาวา ความอยดมสข เกยวของกบความคดทเกยวของกบความผาสกของมนษยและชวตทดทมนษยแสวงหาหรอมงไปส ดงเชนแนวคดความอยดมสขทแตกตางกน 2 ทฤษฎ คอ ความอยดมสขทางภาวะวสย และความอยดมสขทางอตวสย คอ ( UNDP, 1999) 1) ทฤษฎความอยดมสขทางภาวะวสย (Objective Well-being - OWB) โดยทวไปแลวหมายถง “การนาเสนอรายการของสงทขาดไมไดทประชากรควรจะไดรบ เพอสามารถมงสชวตทด” ทฤษฎดงกลาวนไดพฒนาตวชวดทเปนวตถวสย จบตองได เพอใชสาหรบประเมนความอยดมสข สวสดการของประชาชน หรอเพอประเมนระดบของการพฒนา ตวอยางของทฤษฎความอยดมสขทางภาวะวสยกคอ ทฤษฎความจาเปนพนฐานของมนษย เปนแนวคดเรองความจาเปนของมนษย ซงถอวาเปนปฏกรยาแรกตอทฤษฎและนโยบายการพฒนาทเนนความเตบโตทางเศรษฐกจ หรอการสรางความมงคงทางวตถ โดยเฉพาะการเพมขนของรายไดประชาชาต แนวคดเกยวกบเรองความจาเปนของมนษย ไดรบการพฒนาและเผยแพรในระดบนานาชาตตามประกาศ Declaration of Principles and Program of Action for a Basic Needs Strategy of Development ในป ค.ศ. 1976 และตอมาในป ค.ศ. 1978 ธนาคารโลก(World Bank) กไดนาเอาแนวคดเรองความจาเปนพนฐานมาใช ซงกอนหนาน การพฒนาของประเทศจนและอนเดยกไดยดแนวทางการพฒนาแบบนมากอนแลว อยางไรกตาม แนวคดเรองการพฒนาโดยยดความจาเปนพนฐานน ไดลดกระแส ลงไปภายหลงจากทนามาใชไดไมนาน การทแนวคดเรองความจาเปนพนฐานเสอมคลายลงไปน สวนหนงมาจากการวพากษวจารณทมาจากแนวคดเสรนยมใหม( neo-liberalism) ทมองวา รฐไมควรทจะเขาไปแทรกแซงเพอสนองตอความจาเปน

www.ssru.ac.th

(38)

พนฐานของปจเจก การกระทาเชนนนนอกจากกระทาใหกลไกตลาดบดเบอนแลว รฐยงไมมอานาจหนาทอะไรทจะไปนยามหรอกาหนดวา อะไรคอความจาเปนของปจเจก เพราะความจาเปนเปนเรองของความชอบหรอไมชอบ ( preference) ของปจเจกแตละคน อกทงการวพากษวจารณยงมาจากกลมทฤษฎพงพาและกลมทฤษฎดอยพฒนา ซงตงขอสงสยวา แนวคดนจะนาไปสการผลตซา “ความดอยพฒนา” ทกาหนดโดยโครงสรางความสมพนธระหวางประเทศศนยกลางและบรวาร ทาใหประเทศดอยพฒนาตองพงพาและขนตอประเทศพฒนาตอไป ในทศวรรษท 1990 แนวคดเรองความจาเปนพนฐานไดกลบมาอกครงหนง การกลบมาของแนวคดเรองความจาเปนพนฐานในรอบหลงน ไดรบอทธพลทางความคดของ Sen แนวความคดนมอทธพลปรากฏชดในรายงานการพฒนามนษย (Human Development Report) (UNDP, 1999) ซงเปนการตดตามผลการพฒนาในระดบนานาชาต และภายหลงจากนน การพฒนาทเนน “ มนษย ” เปนศนยกลาง ซงรบเอาแนวคดเรองความจาเปนพนฐาน กปรากฏเปนกระแสแนวคดทแพรหลายและไดรบการยอมรบมากขน แนวคดเรองความจาเปน หรอความจาเปนพนฐาน (Basic Human Need--BHN) มาจากความเชอทวา มนษยตางกมความจาเปนชดหนงทเหมอนกน ซงจะขาดไมได กคอความ “จาเปนพนฐาน” เมอมองแบบนจงตองแยกแยะความแตกตางระหวาง “ ความจาเปน ” และ “ ความตองการ ” Doyal and Gough (1991) เสนอวา “ ความจาเปน ” (need) หมายถง เปาหมายทเปนสากล (universal) ซงมนษยจะตองมเหมอนกน สวนคาวา “ความตองการ” (want) นน หมายถง เปาหมายของปจเจก ซงเปนเรองความนยมชมชอบสวนบคคล หรอเปนเรองของสงคมและวฒนธรรม ความเปนสากลของความจาเปนพนฐานของมนษยน มาจากความเชอทวา ถาหากความจาเปนนไมไดรบการตอบสนอง จะเปนอนตรายรายแรงตอมนษย อนตรายรายแรงทวาน สามารถทจะนยามไดในแงทวา เปนเงอนไขททาใหมนษยไมสามารถแสวงหาสงทเขามองวาเปนสงทดและมคณคาสาหรบชวตของเขา โดยธรรมชาตแลวมนษยเปนสตวสงคม ดงนนเปาหมาย หรอความจาเปนพนฐาน ซงเปนลกษณะสากลของมนษยกคอ การทมนษยจะตองเขารวมรปแบบชวตตาง ๆ ในสงคม การเปนสมาชกของชมชน หรออน ๆ อกมากมาย เงอนไขทสาคญ 2 ประการทมนษยสามารถทจะเขารวมในรปแบบของชวตทมคณคาได คอ การมสขภาพรางกาย(ทด) (physical health) และความอสระ( autonomy) สขภาพรางกายเปนเงอนไขทสาคญของการเขารวมในรปแบบของชวตและการกระทาการของบคคล (ถาปราศจากรางกาย กไมมชวต ถารางกายพการกจะเปนขอจากดในการเขารวมในกจกรรมตางๆ เปนตน) เทานยงไมเพยงพอเนองจากวามนษยเปน “ตวแทน” ทมความสามารถในการคดและตดสนใจกระทาการ ถาหากปราศจากอสระ มนษยจะไมสามารถรบรถงโอกาสและทางเลอกทม และไมสามารถทจะเลอกและเขารวมใน

www.ssru.ac.th

(39)

รปแบบของชวตทมความหมายได ดงนนความอสระจงเปนความจาเปนพนฐานทมความสาคญเชนเดยวกบสขภาพรางกาย จากความจาเปนพนฐานทง 2 ดาน ซงมลกษณะเปนสากลน Doyal and Gough(1991) ชวา มหลายวธการหรอหลายปจจยทจะทาใหความจาเปนเหลานสามารถทจะบรรลหรอไดรบการตอบสนอง และไดนยามปจจยเหลานวาเปน need satisfiers ซงไดจดไวเปน 9 กลม ไดแก 1) อาหารและนาดมทเพยงพอ 2) บานทอยอาศยทถกสขลกษณะ 3) สภาพแวดลอมของการทางานทไมเปนภยอนตราย 4) มสถานบรการสขภาพทเหมาะสม 5) มความปลอดภยของวยเดก 6) มความสมพนธพนฐานทด 7) มความมนคงทงในทางกายภาพและทางเศรษฐกจ 8) มการคมกาเนดและการดแลเดกทปลอดภย 9) มการศกษาพนฐานทเหมาะสม

การท Doyal and Gough (1991) นยามความจาเปนพนฐานดงขางตนนน เปนการกาวขยายแนวคดตอออกไปจากท Sen (1999) ไดเสนอไวในเรองโอกาส (capability) และ ความสามารถทจะใชโอกาส (functioning) ซงแนวคดทงสองกวางและยากทจะใหนยามเชงปฏบตการ อยางเชนแนวคดเรอง capability ชดของ capability ของบคคลใดบคคลหนงมไดหมายถง “โอกาส” ใด ๆ ทบคคลไดเลอกกระทาการ แตหมายความรวมถงโอกาสทเปดให แตไมไดตดสนใจเลอกโอกาสนน ๆ ดวย เชนเดยวกน functioning ทมคณคาสาหรบบคคลใดบคคลหนง อาจจะหมายความรวมถงความสามารถในการเลนดนตร การแสดงความชวยเหลอแ กผดอยโอกาส หรออน ๆ อกมากมาย ขอสงเกตจากแนวคดเกยวกบเรองความจาเปนพนฐาน (BHN) ของ Doyal and Gough (1991) ทไดเสนอไวกคอ การพยายามทจะแยกใหเหนวา อะไรเปนความจาเปนทวไป (universal need) และอะไรเปนสงททาใหความจาเปนไดรบการตอบสนอง มประโยชนในเชงนโยบายอยางมาก กลาวคอสงททาใหความจาเปนไดรบการตอบสนอง หรอ need satisfiers นน อาจม ความแตกตางกนไปในแตละถนท แตละสงคม ในขณะทความจาเปนเรองสขภาพรางกายกบความอสระนน จาเปนจะตองไดรบการตอบสนองหรอขาดไมได อยางไรกตาม เนองจากวาไมวาความจาเปนทเปนความจาเปนทวไป ( universal need) หรอสงททาใหความจาเปนไดรบการตอบสนอง ( need satisfiers) ตางกมมตท “ถกสราง ” โดยสงคมและวฒนธรรมนนๆ (social and cultural construction of need)

ดงนน การกาหนดรายการเกยวกบความจาเปน ไมวาจะเปนความจาเปนทวไป หรอสงททาใหความจาเปนไดรบการตอบสนอง จงไมสามารถทจะนาไปใชไดในทกสงคม จงตองทาความเขาใจวา อะไรคอความจาเปนของมนษย และอะไรคอสงทจะนาไปสการตอบสนองตอความจาเปนของมนษย และรวมถง ความจาเปนและสงทนาไปสการสนองตอบตอความจาเปนนนมความหมายอยางไรสาหรบมนษย 2) ความอยดมสขทางอตวสย (Subjective Well-being--SWB)

www.ssru.ac.th

(40)

หมายถง มตหลากหลายของการประเมนหรอการมองชวตของตนเองของปจเจก ซงรวมถงความ พงพอใจในชวตทวางอยบนความนกคด (cognitive judgment) ของปจเจกเอง ตลอดจนอารมณความรสกของปจเจก “ ความอยดมสขทางอตวสย ” จงเปนคาทใชเสมอนเปนรมทครอบคลมถงเรองตางๆ ตอไปน คอ ( UNDP, 1999) คอ 2.1) ความพงพอใจในชวตโดยรวม และความพงพอใจใน domain ตาง ๆ ของชวต อยางเชนเรอง การแตงงาน การงาน รายได ทอยอาศย และการพกผอน2.2 การมอารมณความรสกในทางบวกเปนประจา 2.3) การมอารมณความรสกในทางลบนอยหรอไมบอย 2.4) การมความรสกนกคดหรอมองวาชวตมความหมายและสามารถบรรลสงทหวงไว ดงนน การประเมนความอยดมสขทางอตวสย จงไดนามาใชควบคกบการประเมนความอยดมสขทางภาวะวสยรวมกน เพอใหการประเมนมความแมนยามากขน

ความอยดมสขในแงของความจาเปนพนฐาน ในทศวรรษ 1950 และ 1960 การเตบโตของรายไดตอหวเปนเครองมอหลกในการวดระดบการพฒนาเศรษฐกจ ปรชญาพนฐานในขณะนนกคอ การพฒนาเศรษฐกจ จะนาความมงคงมาสสงคม ดวยความคาดหวงวาการเพมการจางงาน การเพมปรมาณสนคาและบรการและประโยชนทเกดขนจากการเตบโตทางเศรษฐกจนน ในทสดแลวยอมจะสามารถกระจายไปสคนยากจนได ตอมาในระยะตนทศวรรษ 1970 จงเรมเปนทประจกษวา การเตบโตทางเศรษฐกจนน ยงไมสามารถชวยเหลอคนยากจนได ความยากจนในหลายประเทศยงคงอยในระดบสง ความไมพอใจในทฤษฎทใหความสาคญกบการเตบโตทางเศรษฐกจอยางเดยวเรมแพรกระจายออกไป จนกระทง องคการระหวางประเทศโดยเฉพาะธนาคารโลก ไดหนมาใหความสนใจกบการตอบสนองความจาเปนพนฐานของประชาชนแทนการขจดปญหาความยากจน ไดรบความสนใจมากขนควบคกบการสนองตอบประชาชนในดานความจาเปนพนฐานตางๆ อาท ดานการศกษา สาธารณสข และการพฒนาทอยอาศย เปนตน ความจาเปนพนฐานเกยวของกบการดแลตอบสนองความตองการขนตาของประชาชนทจาเปนตอการดารงชวตมากกวาการคานงถงรายไดในภาพรวม ถาประชาชนไดรบบรการตามความจาเปนพนฐานดมากขน กจะชวยยกระดบความอยดมสขของประชาชน อยางไรกตาม ทฤษฎความจาเปนพนฐาน ยงใหความสาคญกบความตองการพนฐานในรปของสนคาและบรการตาง ๆ เทานน ในขณะท คาจากดความ “ ความอยดมสข ” ใหความสาคญกบ “ ภารกจ ” และ “ สมรรถภาพ ” ซงมงเปาไปทตวบคคล คอ วธการดาเนนชวตทสามารถเลอกไดและความสาเรจทแสวงหาซงมความหมายทกวางและมความซบซอนกวาความจาเปนพนฐานมาก ตวอยางเชน ความจาเปนพนฐานยงไมไดคานงถงเรองสทธเสรภาพของประชาชน

www.ssru.ac.th

(41)

ความอยดมสขกบการพฒนาประเทศ เปนแนวคดทปรากฏขนมาทามกลางกระแส ของความคดเกยวกบการพฒนาทแตกออกเปนสองแนวทาง โดยแนวทางแรกเสนอวา การพฒนาเปนเครองมอหรอเปนวธการทจะนามนษยไปสความรงเรองไพศาล การพฒนาจะชวยขจดความยากจนหรอความทกขยากใหหมดไป ในแงนคาวา การพฒนาจงเปนทศน ะในทางบวก แตอกแนวทางหนงไดมขอเสนอวา การพฒนาเปนเพยงเครองมออยางหนงของผมอานาจ การพฒนาไดนามนษยไปสความทกขเขญ สงคมเตมไปดวยปญหาสงแวดลอม ปญหาความไมเทาเทยมหรอไมเปนธรรม และอน ๆ อกมาก ปญหาตาง ๆ เชน ความยากจน นอกจากจะไมสามารถขจดใหหมดไปไดโดยการพฒนาแลว ยงอาจจะมความรนแรงมากเพมขน (UNDP, 1999) สงทปรากฏเปนขอขดแยงวา ความเตบโตทางดานเศรษฐกจ(หมายถง การผลต การจาแนกแจกจายหรอการคาขาย และการบรโภค) เปนเรองเดยวกบการพฒนาหรอไม ถาหากวาการพฒนามความหมายเดยวกบความเตบโตทางเศรษฐกจ กมคาถามตดตามมาอกวา ความเตบโตทางเศรษฐกจ มความเกยวของกบความเตบโตดานอนอยางไร และเกยวของกบการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมอยางไร บางฝายเหนวาการพฒนามไดหมายถง ความเตบโตทางเศรษฐกจเพยงดานเดยว และยงไปกวานนกคอ ความเตบโตในทางเศรษฐกจในหลายกรณไดสรางและขยายความทกขใหแกประชากรมากขน การวพากษวจารณเชนน ยงคงดาเนนอยภายใตกระแสของการเปลยนแปลงหรอการพฒนาในยคโลกาภวตนทเศรษฐกจแบบทนนยมไดเขามามอทธพลตอชวตความเปนอยของมนษยในเกอบทวทกมมของโลก และมแนวคดอกดานหนง ทไดรบการเสนอจากกลมทไมเหนดวยกบแนวคดทวาความเตบโตทางเศรษฐกจมความหมายเทากบการพฒนา คอ “แนวคดเรองความอยดมสข” ขอเสนอกลมนจะรวมกบขอเสนอทใหพฒนาตวชวดเรอง “ความผาสกประชาชาต ” (Gross National Happiness--GNH) มาใชเปนตวชวดการพฒนา แทนผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (Gross National Products--GNP) ดวย ดงนน การอยดมสข จงหมายถง สามารถดารงชวตอยได มสขภาพกาย สขภาพจตทด โดยมการวางแผนการออม การจาย มความรดานกฎหมายตางๆ 2.6 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย

องคการสหประชาชาต ไดประกาศให ปพ.ศ. 2542 หรอ ค.ศ. 1999 เปนปสากลวาดวยผสงอาย ( International Year of Persons) และพบวาประเทศไทยมจานวนผสงอายเพมมากขน จนกลายเปนจานวนประชากรทมมากกวาครงของประชากรในวยอนๆ ดงขอมลการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย จากสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมอปพ.ศ. 2553 เปนดงน ประชากรรวมทงหมด 67,230,000 คน เปนชาย 33,422,000 คน หญง

www.ssru.ac.th

(42)

33,807,000 คน แยกเปนประชากร อาย 60 – 64 จานวน 2,555,000 คน เปนชาย 1,213,000 คน หญง 1,342,000 คน อาย 65 – 69 จานวน 1,972,000 คน เปนชาย 908,000 คน หญง 1,064,000 คน อาย 70 – 74 จานวน 1,524,000 คน เปนชาย 683,000 คน หญง 841,000 คน อาย 75 ปขนไป จานวน 1,588,000 คน เปนชาย 637,000 คน หญง 915,00 คน ดงนนรวมผทมอาย 60 ปขนไป จานวน 7,639,000 คน เปนชาย 3,477,000 คน หญง 4,162,000 คน จากขอมลขางตนจะพบไดวา ประเทศไทยมจานวนและสดสวนของผสงอายเพมขนอยางตอเนอง โดยในป 2537 มประชากรผสงอายรอยละ 6.8 ในป 2545 เพมขนเปนรอยละ 9.4 และลาสด ในป 2550 พบวาผสงอายเพมขนเปน 10.7 ของประชากรทงประเทศ และทสาคญคาดการณวาในป 2553 และ 2563 ประเทศไทยจะมสดสวนผสงอายเพมขนถงรอยละ 11 และรอยละ 15 ตามลาดบ

ความหมายของผสงอาย วทยาการผสงอายหรอพฤฒาวทยา (Gerontology) คอ การศกษาเกยวกบผสงอาย ซงนกวชาการทศกษาเกยวกบเรองผสงอาย พยายามหาความหมายของคาวา “ ผสงอาย ” (Elderly) ในแงมมทไมแตกตางกนมากนก เนองจากเปนการยากทจะกาหนดไดชดเจนวาบคคลใด เปนผทอยในวยชรา คาวาผสงอายเปนคาท พลตารวจตร หลวงอรรถสทธสนทร ไดบญญตและนามาใชเปนครงแรกในการประชมแพทยอาวโสและผสงอายจากองคการตางๆ เมอวนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2505 จนไดรบการยอมรบและใชกนอยางแพรหลายในปจจบน เนองจากเปนคาทไพเราะ ใหความรสกทดกวาคาวา “ คนแก ” หรอ “ คนชรา ” และมผใหความหมายของผสงอายไวอยางมากมาย เชน

Anderson (1971) ใหความหมายของผสงอายวา ผสงอายกาหนดจากหลายองคประกอบ เชน ประเพณนยม การทางานของสภาพรางกายและจตใจ ความสามารถในการประกอบอาชพ

Barrow and Smith (1979) นกวชาการดานการศกษาผสงอาย กลาววาผสงอาย หมายถง ผทกาวสสภาพหรอบทบาทใหมในสงคม

องคกรสหประชาชาต ไดใหความหมายของ ผสงอาย หมายถง ผทมอายตงแต 60 ป ขนไป ผสงอาย หมายถง เอาอายเปนหลกในการเรยก( 60+ป) คนชรา หมายถง เอาลกษณะทางกายภาพเปนหลกในการเรยก ผอาวโส หมายถง เอาสถานภาพทางราชการ แกกวา เกากวา เปนหลกในการเรยก มคาหลายคา ใชเปนสรรพนามเรยกผสงอาย เชน Aging , Elderly , older person , Senior Citizen สวนทางดาน สานกงานสถตแหงชาต ไดใหความหมาย ผสงอาย หมายถง บคคลทมอายตงแต 60 ปขนไป ทงชายและหญง ซงในการศกษารวบรวมขอมลประชากรผสงอายไดแบง ผสงอายเปน 2 กลมคอ ผสงอายตอนตน หมายถง บคคลทมอาย 60-69 ป ทงชายและหญง และผสงอายตอนปลาย หมายถง บคคลทมอาย 70 ป ขนไปทงชายและหญง นอกจากน

www.ssru.ac.th

(43)

คาวา “ชรา” มรากศพทมาจากภาษาบาหล หมายถง แกดวยอาย ชารดทรดโทรม (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2552)สวนคาวา “ชราภาพ ” เปนลกษณะนามทหมายถง ความแก และสวนใหญนยมเรยกในมนษย เชน คนชรา คอ บคคลทแกดวยอาย (ป)

การเรยกผทมอายมากมกเรยกควบคกน คอ วยแก วยชรา วยสงอาย หรอ คนแก คนชรา หรอ ผเฒา ผแก คนอาวโส สวนในภาษาองกฤษใชคาวา Old Age หรอ Old People โดยมคาใหมๆเกดขน เชน ประชาชนอาวโส( Senior Citizen) และคาวา คนมอาย( The Aged) หรอคาวา ผสงอาย(Elderly People) สวนคาวา “ความชรา”(Ageing) หมายถง คาทใชเรยกบคคลทมความเสอมทางกายภาพของอนทรยตางๆในรางกาย ทมความเสอมโทรมทเปนสญลกษณนาไปสความตายได เปนการอธบายสภาวะทางชวภาพ และกระบวนการมชวต องคการอนามยโลกจงกาหนดวาผทมอาย 60 ป ถอวาเปนผทมความชรา หรอผสงอาย แตเนองจากสภาวะสภาพรางกายและจตใจของผสงอายเหลาน ไมวาจะเปน 60 หรอ 65 ป ยงคงสามารถทางานไดอยางปกต จงใชคาวา “ผสงอาย ” แทน โดยถอวาเปนคาสภาพและไมตตราวาผทมอายมากเปนคนชรา เพราะคาวา “ชรา” มความหมายในทางลบ ทมนยของความเสอม ไมเจรญงอกงาม ไมสดชนแจมใส จงหาคาทมความหมายกลางๆ มามผลกระทบตอภาวะจตใจของผทมความชรา โดยใชคาวา “ผสงอาย ” แทน ดงนน ความหมายของคาวา “ผสงอาย” อาจเรมตงแตวยกอนสงอาย( Per - Ageing) คอ 45 – 50 ป ๙งจาทาใหคาใหมน ไดรบการยอมรบมากขน อยางไรกตาม คาวา ชราภาพ เปนคาทไมสามารถนยามและอธบายอยางเปนมาตรฐานเดยวกนได เพราะจะมความแตกตางและผนแปรไปตามการรบรของแตละคนในสงคม ตวอยางเชน ในสงคมทมอายคาดเฉลย( Expectation of Life at Birth) 34 ป กบอกสงคมหนงท 74 ป ดวยเหตผลน “ความชรา” จงถกกาหนดใหใชเกณฑตดสน(cut – off point) ทผทมอายตงแต 60 ปขนไป เปนคนชราหรอผสงอาย

ทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย จากการศกษาเกยวกบภาวะผสงอาย ไดมทฤษฎตางๆ ทเกยวของกบผสงอายในลกษณะ

ของเนอหาสาระทแตกตางกนไป ทงในระดบจลภาคและมหภาค อยางไรกตาม ทฤษฎตางๆ ทกลาวถงตอไปน เกดจากความสนใจในการศกษาเรองผสงอายและภาวะสงอายในปจจบน เรองราวทเกยวกบผสงอายเปนทสนใจกนอยางกวางขวาง ตามจานวนประชากรผสงอายทเพมมากขน จงมการศกษาเกยวกบผสงอายในดานตางๆ จนเกดเปนศาสตรใหมขนคอ “ พฤฒาวทยา ” หรอ “ วทยาการผสงอาย ” (Gerontology) ซงแบงการศกษาเปนหลายสาขา เชน ชววทยา สงคมวทยา แพทย พยาบาล และสาขาการศกษา เปนตน ทฤษฎตางๆ แบงตามศาสตรททาการศกษาเกยวกบผสงอาย สามารถสรปและแบงเปน 5 กลมทฤษฎใหญ ดงน

www.ssru.ac.th

(44)

1) ทฤษฎดานชววทยา (Biological Theory) เปนทฤษฎทอธบายสาเหตของความชราในเชงชววทยา ดงน

1.1 ทฤษฎพนธศาสตร (Genetic Theory) ทฤษฎนเชอวา คนชราเกดขนตามพนธกรรม มการเปลยนแปลงโครงสราง อวยวะบางสวนของรางกาย คลายคลงกนหลายชว อายคน แสดงออกเมออายเพมขน เชน ผมหงอก ศรษะลาน เปนตน

1.2 ทฤษฎเนอเยอวาดวยคอลลาเจน (Collagen Theory) ทฤษฎนเชอวา ความชราเกดจากการมสารประกอบของเนอเยอกระดกเพมขน และมการรวม Collagen Fiber หดสนในวยสงอาย ทาใหเกดรอยเหยวยน ตงบรเวณโคนกระดก

1.3 ทฤษฎทาลายตนเอง (Auto-Immune Theory) ทฤษฎนเชอวา ความชราเกดขนจากการทรางกายสรางภมคมกนปกตลดนอยลง ทาใหรางกายตอสเชอโรคและสงแปลกปลอมไดไมด ทาใหเกดการเจบปวยไดงายและเมอเกดขนอาจเกดความรนแรงถงแกชวต

1.4 ทฤษฎความผดพลาด (Error Catastrophe Theory) ทฤษฎนเชอวาเมอบคคลอาย มากขน จะคอยๆ เกดความผดพลาด และผดพลาดมากขนเรอยๆ จนกระทงทาใหเซลลตางๆ ของ รางกายเสอมและหมดอายลง

1.5 ทฤษฎอนมลอสระ (Free Radical Theory) ทฤษฎนเชอวาภายในรางกายของมนษยและสงมชวตทงหลาย โดยเฉพาะผสงอาย ประกอบดวยสงแวดลอมทมเรดคลอยางอสระอยมากมายตลอดเวลา เรดคลเหลานทาใหยนผดปกต ทาใหคอลลาเจนและอลาสตนซงเปนโปรตนองคประกอบของเนอเยอยดเหนยวเกดขนมาก ทาใหเสยความยดหยน

2) ทฤษฎทางดานจตวทยาสงคม (Social Theories of Aging) ซงกลาวถงจตวทยาทางสงคมของผสงอาย ซงนกชราภาพวทยาสงคม (Social Gerontologist) ไดเสนอเปนหลายแนวคดทฤษฎ ดงน (สรกล เจนอบรม, 2541)

2.1 ทฤษฎบทบาท (Role Theory) เสนอวา ผสงอายรบบทบาททางสงคมทแตกตางกนในตลอดชว ชวต เชน บทบาทของการเปนนกเรยน พอ แม ภรรยา ลกสาว นกธรกจ ป ยา ตา ยาย ฯลฯ โดยทอายเปนองคประกอบทสาคญประการหนง ในการทกาหนดบทบาทของแตละคนแตละชวงชวตทดาเนนไปของบคคลนน ดงนนบคคลจะปรบตวตอบทบาทของผสงอายไดด ขนอยกบการยอมรบบทบาททผานมาของตนเอง อนสงผลไปถงการยอมรบบทบาททผานมาในแตละชวงชวตของตนเองทกาลงจะเปลยนไปในอนาคต

www.ssru.ac.th

(45)

2.2 ทฤษฎกจกรรม (Activity Theory) ทฤษฎนเชอวา ผสงอายจะมความสขทงทางรางกายและจตใจ ซงไดจากการมกจกรรมและเคลอนไหวอยตลอดเวลา ซงสามารถดาเนนชวตอยไดอยางมความสขและตระหนกวาตนเองเปนประโยชนตอสงคม

2.3 ทฤษฎการแยกตนเอง (Disengagement Theory) ทฤษฎนเชอวา ผสงอายสวนมาก คอยๆ ถดถอยออกจากสงคม ทงในกลมผสงอายและในกลมคนวยอนๆ ดวยเปนการลดภาวะกดดนทางสงคมบางประการ และหนความตงเครยดโดยการถอนตว (Withdrawal) ออกจากสงคม

2.4 ทฤษฎความตอเนอง (Continuity Theory) ทฤษฎนเชอวา ผสงอายมความสขไดตอเมอไดทากจกรรมหรอปฏบตตวแบบทเคยทามากอน บคคลใดคนเคยกบการอยรวมกบคนหมมากจะกระทาตอไป บคคลใดพอใจชวตทสขสงบ สนโดษ อาจแยกตนเองออกมาอยตามลาพง ทฤษฎนกลาวถงพฤตกรรมของผสงอายอยางกวางๆ วาตองปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงมากมายทเกดขนในสงคม เชน การตายของสามหรอภรรยา การเกษยณอาย และรายไดทลดลง เปนตน

2.5 ทฤษฎระดบชนอาย (Age Stratification Theory) ทฤษฎนศกษาความสมพนธทางสงคมทเกดขนระหวางขนอายทแตกตางกน โดยถออายเปนเกณฑสากลในการกาหนดบทบาท หนาท สทธ ฯลฯ เชน อายทตองทาบตรประชาชน อายทตองเกณฑทหาร อายทตองเกษยณ ซงมความสมพนธเชงทฤษฎกบอายโดยตรง

3) ทฤษฎทางจตวทยา (Psychological Theory) เปนทฤษฎทสามารถอธบายถงสาเหตททาใหผสงอายมบคลกภาพทเปลยนไป ประกอบดวย

3.1 ทฤษฎบคลกภาพ (Personality Theory) ทฤษฎนเชอวาผสงอายจะเปนสขหรอเปนทกขนน ขนอยกบสภาพภมหลงและพฒนาการทางจตของผนน ถาผสงอายเตบโตมาดวยความอบอนมนคง มความรกผอนและทางานรวมกบผอนได มกจะเปนผสงอายทมความสข สามารถอยกบลกหลานหรอผอนได ในทางกลบกนหากผสงอายไมเคยรวมมอกบใคร จตใจคบแคบ รสกวาตนเองทาคณกบใครไมคอยขน มกจะเปนผสงอายทไมมความสข

3.2 ทฤษฎความปราดเปรอง (Intelligence Theory) ทฤษฎนเชอวาผสงอายยงปราดเปรองและคงความเปนนกปราชญอยได ดวยความทเปนผทสนใจเรองราวตางๆ อยตลอดเวลา มการคนควาและสนใจในการเรยนรอยตลอดเวลา ทาใหผมลกษณะเชนนไดตองเปนผทมสขภาพด และมฐานะทางเศรษฐกจดพอเปนเครองเกอหนน

3.3 ทฤษฎของอรกสน (Erikson’s Theory) ทฤษฎนเชอวา การพฒนาดานจตวทยาสงคมของผสงอายนน เปนชวงชวตทผสงอายรสกวาชวตมคณคา มนคง หรอทอแทหมดกาลงใจ สาหรบ

www.ssru.ac.th

(46)

บคคลทมความรสกวาชวตนนมคณคา ถามความม นคง จะมความรสกพงพอใจในผลของความสาเรจจากชวงชวตทผานมา เกดความรสกสข สงบทางใจ และสามารถยอมรบไดวาความตายเปนสวนหนงของชวต และไมตองการใหมชวตยดยาวออกไปอก เกดความทอถอย สนหวง คบของใจ รสกวาตนนนไมมคณคา และความสามารถทจะเผชญกบภาวะสงอายลดนอยลงดวย

4) ทฤษฎววฒนาการ (Evaluations Theory) เปนทฤษฎทมแนวคดวามนษยเปนสงมชวตทมววฒนาการอยเสมอ และขนตอนการพฒนาของมนษยไดกาหนดไวเรยบรอยแลว โดยเรมตนเปนขนตอนตงแต เกด แก และตายในทสด

5) ทฤษฎของเพค (Peck’s Development Theory) ทฤษฎนเชอวาผสงอายวยตน (55 - 75 ป) มความแตกตางกนทงลกษณะนสย และผสงอายวยปลาย (75 ปขนไป) มความแตกตางกนทงดานลกษณะนสยและการปฏสมพนธ ทางดานสงคม มความเชอวาผสงอายมพฒนาการ 3 ประการคอ

5.1 ความสามารถในการแยกความแตกตางของตนกบบทบาทชวงชวตทผานมา ความภาคภมใจในตนเอง และความรสกวาตนเองนนมคณคา ขนอยกบบทบาทของหนาทการงาน ในทางตรงกนขาม เมอเกษยณอาย บางคนมความรสกวาตนเองไรคณคา และถาความรสกภาคภมใจและความมคณคาของงานไมไดมาจากตาแหนงหนาททเคยทาหลงเกษยณอาย ความรสกนนยงคงมอย เชนผสงอายทชอบปลกตนไม จะพงพอใจหลงเกษยณอาย ทไดทาสงทตองการแทนงานอาชพทเคยทาประจา

5.2 ความสามารถทางรางการทมการเปลยนแปลงตามธรรมชาต ถาผสงอายนกถงสภาพรางกายยงมความแขงแรง จะทาใหผสงอายยอมรบความสามารถทางรางกายทลดลง และพยายามปรบตวใหเหมาะสม ชวตจะมความสข แตถาผสงอายนกถงความถดถอยของรางกายทาใหผสงอายมความสขและความพงพอใจลดลง

5.3 ความสามารถในการการยอมรบวารางกายของตนเปลยนแปลงไปตามธรรมชาตกบรางกายกอนสงอาย การยอมรบรางกายตามธรรมชาตน ทาใหผสงอายยอมรบความตายโดยไมรสกหวาดกลว การยอมรบน รวมไปถงกจกรรมตางๆ ทเกยวกบความตายดวย ในทางตรงขามผทยดตดกบสภาพรางกายขณะทอยในวยนอยกวา จะพยายามยดชวตไวใหยาวนานทสด โดยไมพงพอใจกบสภาพทเปนอย และมความหวาดกลวกบความตาย

จากทฤษฎทเกยวของกบผสงอายทงหมดทไดกลาวมาน สามารถสรปไดวา ทฤษฎทเกยวของกบผสงอายเปนการศกษาคนควาการเปลยนแปลงทางรางกาย จตใจ และสงคมทเกด

www.ssru.ac.th

(47)

ขนกบผสงอายและยงกลาวถงหนาทของสงคมในการปฏบตตอผสงอาย เพอใหผสงอายสามารถดารงชวตในบนปลายไดอยางมคณภาพและมความสข

แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการเตรยมความพรอมเมอเขาสวยผสงอาย Castetter (1976) กลาววา การเกษยณอายงานเปนกระบวนการใหบรการอยางตอเนอง

แกคนงาน ซงเปนการรกษาระบบการทางานไว โดยมบคลากรทเหมาะสมกบงาน และอยในเวลาท เหมาะสมในการปฏบตงาน

Burnside (1981) กลาววา การเกษยณอายงาน เปนวงจรชวตในการประกอบอาชพทอยในชวงตาสดของการจางงาน ความรบผดชอบของอาชพและโอกาสในการทางานตางๆ จะลดตาลงอยางสดขด บคคลทเกษยณอายจะมรายไดในรปของบาเหนจโดยทตนไมตองทางาน ดงนนการเกษยณอายงานจงเปนบทบาททางสงคมทกาหนดใหมระบบตอบแทนตามสทธ หนาท และความสมพนธกบคนอนนอกจากนการเกษยณอายยงเปนกระบวนการใหแตละบคคลไดแสวงหาสงใหม หรอปลกตวออกจากสงคมเมอเกษยณอายงานแลว หลกการจดการศกษาสาหรบผสงอาย ยดหลกความตองการของผเกษยณอายเอง คอ จดตามความตองการไดรบความร ความตองการในการเขามามสวนรวม และการพฒนาศกยภาพถงขดสงสด

โดย Moody (1976) อธบายวา มอย 5 ประการ คอ 1) ความตองการความรเพอสามารถดารงตนอยในสงคม ไดแก ความรเกยวกบสขภาพ

อนามยการปรบตวดานจตใจ สงคม รางกาย และขอมลตางๆ ทเกยวของเพอใหดารงชวตอยไดดวยด

2) ความตองการทกษะเพอสามารถเขารวมกจกรรมตางๆ ได 3) ความตองการความรเพอสามารถถายทอดใหกบสงคม ไดแก ความรเกยวกบชมชน

สภาพแวดลอมรอบตว เศรษฐกจ สงคม การเมอง 4) ความตองการความรเพอควบคมสภาพแวดลอม ไดแก ไดแก ความรและทกษะ เพอ

ถายทอดความรความสามารถใหแกสงคม อาท ความรเกยวกบการถายทอด การอบรม และขอมลเกยวกบอาสาสมครกจกรรมตางๆ

5) ความตองการความรทจะพฒนาตนเองใหดขนกวาเดม ไดแก ความรและการศกษาทจดขนในรปแบบตางๆ

นโยบายและมาตรการทเกยวของในการเตรยมความพรอมเมอเขาสวยผสงอายของผใหญวยแรงงาน

นโยบายและมาตรการทเกยวของในการเตรยมความพรอมเมอเขาสวยผสงอายของผใหญวยแรงงาน พบวามาตรการตางๆ เพอรองรบผสงอายเหลานนยงมนอย โดยเฉพาะมาตรการการ

www.ssru.ac.th

(48)

จดการดานสภาพ การออม และการเรยนรทเหมาะสมใหกบผสงอายยงไมแพรหลาย (มลนธสาธารณสขแหงชาต , 2552) มเพยงมาตรการของรฐ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 และแผนงานและนโยบายของกระทรวงตางๆ ทเกยวของ ดงรายละเอยดตอไปน

แผนนโยบายของรฐทเกยวกบงานผสงอาย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนกฎหมายสงสด วาดวยการจด

ระเบยบการปกครองราชอาณาจกรไทย ถอเปน กรอบนโยบายในการบรหารและพฒนาประเทศ โดยไดระบประเดน การบรหารประเทศตางๆ ดงเชน หมวด 1 มาตรา 4 ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพและความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบความคมครอง มาตรา 5 ประชาชนชาวไทยไมวาเหลากาเนด เพศ หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครองแหงรฐธรรมนญนเสมอกน นอกจากน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบน มเนอหาสาระตามหมวดตางๆ เชน สทธเสรภาพของชนชาวไทย โดยเฉพาะประเดนเกยวกบ สทธและเสรภาพในการศกษา สทธในการไดรบบรการสวสดการจากรฐ นโยบายดานการศกษา หนาทของชาวไทย เปนตน ดงน

สทธและเสรภาพในการศกษา มาตรา 49 บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตอง

จดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจายผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ หรอผอยในสภาวะยากลาบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต ยอมไดรบการคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ

มาตรา 50 บคคลยอมมเสรภาพในทางวชาการ การศกษาอบรม การเรยนการสอน การวจย และการเผยแพรงานวจยตามหลกวชาการ ยอมไดรบความคมครอง ทงนเทาทไมขดตอหนาทของพลเมองหรอศลธรรมอนดของประชาชน

สทธในการไดรบบรการสวสดการจากรฐ มาตรา 53 บคคลซงมอายเกน 60 ปบรบรณ และไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ มสทธ

ไดรบสวสดการ สงอานวยความสะดวกอนเปนสาธารณะ และการชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐ นโยบายดานการศกษา มาตรา 80 (3) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบ

ใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม จดใหมแผนการศกษาแหงชาต

www.ssru.ac.th

(49)

กฎหมายเพอพฒนาการศกษาของชาต จดใหมการพฒนาคณภาพคร และบคลากรทางการศกษาใหกาวหนา ทนการเปลยนแปลงของสงคมโลก รวมทงปลกฝงใหผเรยนมจตสานกของความเปนไทย มระเบยบวนย คานงถงประโยชนสวนรวม และยดมนในการปกครองระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

มาตรา 80 (4) สงเสรมและสนบสนนการกระจายอานาจเพอใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน องคการทางศาสนาและเอกชน จดและมสวนรวมในการจดการศกษาเพอพฒนามาตรฐานคณภาพการศกษา ใหเทาเทยมและสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

มาตรา 80 (5) สงเสรมและสนบสนนการศกษา วจยในศลปะวทยาการแขนงตางๆ และเผยแพรขอมล ผลการศกษา วจยทไดรบทนสนบสนนการศกษาวจยจากรฐ

มาตรา 80 (6) สงเสรมและสนบสนนความรรกสามคค และการเรยนร ปลกจตสานกและเผยแพรศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณของชาตตลอดจนคานยมอนดงานและภมปญญาทองถน

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ในปจจบนจานวนผสงอายและสดสวนผสงอาย (ผทมอายตงแต 60 ป ขนไป) ของประเทศ

ไทยเพมขนในอตราทรวดเรว ทาใหโครงสรางประชากรของประเทศไทยกาลงเคลอนเขาสระยะทเรยกวา " ภาวะประชากรผสงอาย (Population Aging) " อนจะมผลตอสภาพทางสงคม สภาวะเศรษฐกจและการจางงาน ตลอดจนการจดสรรทรพยากรทางสขภาพและสงคมของประเทศอยางตอเนองในระยะยาว การกาหนดแผนระยะยาวทเหมาะสมและเปนรปธรรมสาหรบการเปลยนและพฒนา จงเปนทตระหนกทงของรฐและประชาคมตาง ๆ วามความสาคญในลาดบตน ยงไปกวานน การศกษาวจยตอเนองการตดตาม ประเมนผล การปรบปรงแผนระยะยาวดานผสงอายเปนระยะ มความจาเปนเชนเดยวกน นอกจากนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ไดระบในมาตรา 54 และมาตรา 80 ถงภารกจทจะตองมตอประชากรสงอาย และป พ.ศ. 2542 ไดมการจดทาปฏญญาผสงอายไทยขนอนเปนภารกจทสงคม และรฐพงมตอผสงอาย โดยมสาระสาคญ 9 ประการ ซงจากเหตผลขางตนเปนไปเพอใหถงเปาหมายแหงความมนของสงคม แผนดงกลาวนมวสยทศน " ผสงอายเปนหลกชยของสงคม " โดยประชากรผสงอายทมสถานภาพด (สขภาพดทงกายและจต ครอบครวอบอนมสงคมทด มหลกประกนทมนคง ไดรบสวสดการและการบรการทเหมาะสมอยอยางมคณคา มศกดศร พงตนเองได มสวนรวม มโอกาสเขาถงขอมลและขาวสารอยางตอเนอง ) การสรางหลกประกนในวยสงอายเปนกระบวนการสรางความมนคงใหแกสงคมผสงอายมคณคาและศกยภาพ สมควรไดรบการสงเสรมสนบสนนใหมสวนรวมอนเปนประโยชนตอ

www.ssru.ac.th

(50)

สงคม ผสงอายมศกด ศรและสมควรดารงชวตอยในชมชนของตนไดอยางมคณภาพ ทสมเหตสมผล และสมวย ผสงอายสวนใหญไมใชบคคลดอยโอกาสหรอเปนภาระตอสงคมและถงแมผสงอายจานวนหนงจะประสบความทกขยาก และตองการการเกอกลจากสงคมและรฐ แตเปนเพยงบางชวงเวลาของวยสงอายเทานน ผสงอายททกขยากและตองการการเกอกล หากมการดาเนนการทเหมาะสมจะชวยใหผสงอายเหลานสวนใหญดารงอยในชมชนไดอยางตอเนองครอบครวและชมชนเปนสถาบนหลกในการเกอหนนผสงอาย ระบบสวสดการและบรการจะตองสามารถรองรบผสงอายใหสามารถดารงอยกบครอบครวและชมชนไดอยางมคณภาพ รฐตองสงเสรมและสนบสนนใหเอกชนเขามามสวนรวมในระบบบรการ

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) มวตถประสงค ดงน 1) เพอสรางจตสานกใหคนในสงคมตระหนกถงผสงอายในฐานะบคคลทมประโยชนตอ

สงคม 2) เพอใหประชากรทกคนตระหนกถงความสาคญของการเตรยมการและมการเตรยมการ

เขาสการเปนผสงอายทมคณภาพ 3) เพอใหผสงอายดารงชวตอยางมศกดศร พงตนเองได มคณภาพชวตและมหลกประกน 4) เพอใหประชาชน ครอบครว ชมชน องคกรภาครฐและเอกชนมสวนรวมในภารกจดาน

ผสงอาย 5) เพอใหมกรอบและแนวทางปฏบตสาหรบสวนตาง ๆ ในสงคมทงภาคประชาชนชมชน

องคกรภาครฐและเอกชนทปฏบตงานเกยวกบผสงอายไดปฏบตงานอยางประสานและสอดคลองกน

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) จดแบงเปน 5 ยทธศาสตร ดงน 1) ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

ประกอบดวย 3 มาตรการหลก 1.1 มาตรการหลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย 1.2 มาตรการการใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต 1.3 มาตรการการปลกจตสานกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย2. ยทธศาสตรดานการสงเสรมผสงอาย ประกอบดวย 6 มาตรการหลก 2.1 มาตรการสงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตนเองเบองตน 2.2 มาตรการสงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย 2.3 มาตรการสงเสรมดานการทางานและการหารายไดของผสงอาย

www.ssru.ac.th

(51)

2.4 มาตรการสนบสนนผสงอายทมศกยภาพ 2.5 มาตรการสงเสรม สนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอาย และสนบสนน

ใหผสงอายไดรบความร และสามารถเขาถงขาวสารและสอ 2.6 มาตรการสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมท

เหมาะสมและปลอดภย 3. ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย ประกอบดวย 4

มาตรการหลก 3.1 มาตรการคมครองดานรายได 3.2 มาตรการหลกประกนดานคณภาพ 3.3 มาตรการดานครอบครว ผดแล และการคมครอง 3.4 มาตรการระบบบรการและเครอขายการเกอหนน 4. ยทธศาสตรดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต

และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ประกอบดวย 2 มาตรการหลก

4.1 มาตรการการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต 4.2 มาตรการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

5. ยทธศาสตรดานการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและ การตดตามประเมนผลการด าเนนการ ตามแผนผสงอายแหงชาต ประกอบดวย 4 มาตรการหลก ไดแก

5.1 มาตรการสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยดาเนนการประมวล และพฒนาองคความรดานผสงอายทจาเปนสาหรบการกาหนดนโยบาย และการพฒนาการบรการหรอการดาเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย

5.2 มาตรการสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอาย โดยเฉพาะทเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบาย การพฒนาการบรการและการสงเสรมใหผสงอายสามารถดารงชวตอยในสงคมอยางเหมาะสม

5.3 มาตรการดาเนนการใหมการตดตามประเมนผลการดาเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

5.4 มาตรการพฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมยโดยดชนรวมของยทธศาสตร พจารณาจากดชนตอไปน

1) อายคาดหวงทยงดแลตนเองได เปาหมายเพมขนอยางตอเนอง 2) สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง เปาหมายมสดสวนไมลดลง

www.ssru.ac.th

(52)

3) ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย พจารณาจากผลรวมของดชนรายมาตรการทคดเลอกจานวน 12 ดชน เปาหมายเพมขนอยางตอเนอง มหนวยงานกลางในการดาเนนงาน คอสานกงานเลขานการของคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต (กสผ.) ซงประกอบดวย 3 ฝาย ไดแก สานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานสตรแหงชาต (กสส.) กองสวสดการสงเคราะห กรมประชาสงเคราะห กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม และสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ซงจะทาใหเกดปญหาบางประการ เชน ความเปนเอกภาพและการดาเนนการตามภารกจอยางตอเนองอาจจะไมเขมแขงเพยงพอ แมจะมการรบรกนอยางกวางขวางแลววา โครงสรางประชากรไทยกาลงกาวเขาสสงคมสงอาย โดยอตราสวนประชากรผสงอายจะเพมจากรอยละ 12 ในป พ.ศ.2551 เปนรอยละ 21.5 ในป พ.ศ.2568 หากรฐไมไดวางแผนตงแตตอนน ผสงอายจะกลายเปนภาระใหมของคนวยทางานและเปนภาระของรฐ ซงอาจทาใหระบบสวสดการถงกบลมสลายได เพราะจะไมมงบประมาณเพยงพอในการดแล ดวยเหตน ทงภาครฐและภาคเอกชนจงควรใหความสาคญในเรองผสงอาย โดยใหหลกประกนสงคมในดานความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมแกผสงอาย ตลอดจนการมสวนรวมในการพฒนาสงคม ประเทศ เพอใหผสงอายรสกวา เขายงเปนบคคลทมคณคาและมศกดศร เหมอนกบบคคลในวยอนๆ ขณะเดยวกนผสงอายตองตระหนกในสถานภาพของตนเอง ประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมในทกๆดาน เพอใหเปนทรพยากรทมคณคาของสงคมและไดรบการยกยองตอไป 2.6 งานวจยทเกยวของ

ปยดา สมบตวฒนา 2550 ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการออมของนสตปรญญาตร โครงการบรหารธรกจ ภาคสมทบ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ การศกษามความมงหมายดงน 1) เพอศกษาความสมพนธระหวางเจตคตตอการทาพฤตกรรมการออมวดทางตรงและวดทางออม การคลอยตามกลมอางองเกยวกบการทาพฤตกรรมการออมวดทางตรงและวดทางออม การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการออมวดทางตรงและวดทางออม 2) เพอศกษาถงปจจยททานายเจตนาในการทาพฤตกรรมการออมตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผน 3) เพอศกษาปจจยททานายพฤตกรรมการออม โดยใชปจจยตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผนรวมกบปจจยทางเศรษฐกจ พฤตกรรมการออมในการศกษาครงน ประกอบดวย การจดสรรรายไดเพอเกบเปนเงนออมกอนการใชจายเพอการอปโภคบรโภค การใชจายเพอการอปโภคบรโภคตามความจาเปนสอดคลองกบรายไดและฐานะของตน และการจดบนทกรายรบและรายจายเปนประจา

www.ssru.ac.th

(53)

กลมตวอยางทศกษาคอ นสตทกาลงศกษาในระดบปรญญาตรโครงการบรหารธรกจ ภาคสมทบ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ชนปท 3 และ 4 ปการศกษา 2549 ภาคเรยนท 3 จานวน 264 คน ใชวธการสมตวอยางแบบแบงชนโดยจดแบงขนาดแบบไมเปนสดสวน เครองมอทใชในการศกษาเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 2 ชด ชดท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบลกษณะทางชวสงคม ปจจยทางเศรษฐกจและปจจยทางจตสงคมตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผน ชดท 2 เปนแบบสอบถามพฤตกรรมการออม วเคราะหขอมลโดยหาคาสถตพนฐาน โดยใชรอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ศกษาความสมพนธระหวางตวแปรวดทางตรงและวดทางออมโดยการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของสเปยรแมน ศกษาปจจยทานายเจตนาในการทาพฤตกรรมการออมและพฤตกรรมการออม โดยใชสถตการวเคราะหถดถอยพหคณ ผลการศกษาตามสมมตฐานการวจย มดงน 1) เจตคตตอการทาพฤตกรรมการออม (วดทางตรง) และเจตคตตอการทาพฤตกรรมการออม (วดทางออม) มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .511 2) การคลอยตามกลมอางองเกยวกบการทาพฤตกรรมการออม (วดทางตรง) และการคลอยตามกลมอางองเกยวกบการทาพฤตกรรมการออม (วดทางออม) มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .491 3) การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการออม (วดทางตรง) และการคลอยตามกลมอางองเกยวกบการทาพฤตกรรมการออม (วดทางออม) มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .254 4) เจตคตตอการทาพฤตกรรมการออม (วดทางตรง) การคลอยตามกลมอางองเกยวกบการทาพฤตกรรมการออม (วดทางตรง ) และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการออม (วดทางตรง ) สามารถรวมกนทานายเจตนาในการทาพฤตกรรมการออมไดรอยละ 34.60 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 5) เงนไดในปจจบน รายไดของบดามารดา เจตนาในการทาพฤตกรรมการออม และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการออม (วดทางตรง ) รวมกนทานายพฤตกรรมการออมไดรอยละ 20.00 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 โดยรายไดของบดามารดาเปนปจจยทานายทไมมนยสาคญทางสถต

รงนภา ศรธญญะโชต 2550 พฤตกรรมการออมเพอใชจายในอนาคตของประชาชน : กรณศกษาผบรหารศนยการขายบรษทไทยประกนชวตจากด สาขาธนบร กรงเทพมหานคร การศกษาเรอง “พฤตกรรมการออมเพอใชจายในอนาคตของประชาชน : กรณศกษาผบรหารศนยการขาย บรษทไทยประกนชวตจากด สาขาธนบร กรงเทพมหานคร ” มวตถประสงคเพอศกษาถงพฤตกรรมการออมเพอใชจายในอนาคต ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการออมเพอใชจาย

www.ssru.ac.th

(54)

ในอนาคต และแนวทางในการสงเสรมการออมของประชาชน ประชากรทศกษาคอผบรหาร ศนยการขายบรษท ไทยประกนชวต จากด สาขาธนบร กรงเทพมหานคร โดยศกษาจากประชากรทงหมด จานวน 197 คน ดาเนนการเกบขอมลจากแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชคาความถและรอยละดานขอมลทวไปและขอมลเกยวกบพฤตกรรมการออม วเคราะหปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการออมโดยสถตไควสแควร (Chi-square) ผลการศกษาพบวาพฤตกรรมการออมของผตอบแบบสอบถาม 1) มความถในการออมเพอใชจายในอนาคตเปนครงคราว (ทก 6 เดอน) 2) สวนใหญมปรมาณการออมตอปอยระหวาง 50,000-100,000 บาท 3) มการวางแผนการออมไวลวงหนา 4) มวตถประสงคทางการออมเพอใชจายในอนาคตเพอใชจายยามฉกเฉน , เจบปวย, ชรา 5) มวธการออมเพอใชจายในอนาคตโดยการทาประกนชวต 6) มการออมมาแลวมากกวา 10 ป ดานปจจยทความสมพนธกบพฤตกรรมการออมของผบรหารศนยการขายคอ 1) การศกษามความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองปรมาณการออมตอปและระยะเวลาการออม 2) รายไดรวมตอปมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองปรมารการออมตอวตถประสงคในการออมแระยะเวลาในการออม 3) จานวนคนในอปการะมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองปรมาณการออมวตถประสงคในการออมวธการออมและความถในการออม 4) ภาระหนสนมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองปรมาณการออมตอป 5) อตราผลตอบแทนจากการออมไมมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออม 6) อตราเงนเฟอในอนาคตทมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองผลตอการออมในปจจบนมความสมพนธกบพฤตกรรมในการออมเรองปรมาณการออม

ประยงค คศรสน (2551, บทคดยอ) ไดทาการศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการออมของครวเรอนในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ครวเรอนในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม จานวน 331 ครวเรอนคดเปนรอยละ 82.8 ของกลมตวอยางมการออม สวนครวเรอนทเหลออก 69 ครวเรอน คดเปนรอยละ 17.2 ของกลมตวอยางไมมการออมเนองจากการมภาระรายจายมาก เมอศกษาในสวนของครวเรอนทมการออม 331 ครวเรอนพบวาหวหนาครวเรอนสวนใหญเปนเพศชาย อายระหวาง 46-50 ป มการศกษาระดบปรญญาตร สถานภาพสมรส หวหนาครวเรอนสวนใหญมอาชพหลก คอ การคาขาย มอาชพรอง คอ การรบจาง อาชพหลกของคสมรส คอ การรบจาง จานวนบตรทอยในการดแล 2 คนรายไดรวมของครวเรอน 30,001-40,000 บาทตอเดอน รายจายรวมของครวเรอน 30,001-40,000บาทตอเดอน ภาระรายจายของครวเรอนสวนใหญเปนคาใชจายดานอาหาร เสอผา-ของใชโดยมการใชบตรเครดตเพอชาระคาใชจาย ซงครวเรอนสวนใหญมบตรเครดต 2 ใบ และในการใชบตรเครดตแตละครงมการ

www.ssru.ac.th

(55)

คดถงภาระหนสนทจะตามมากอนใช โดยมหนสนรวมของครวเรอน 100,001-500,000 บาทและภาระหนสนสวนใหญของครวเรอน เปนหนสนประเภทหนบตรเครดต เชาซอสนคาอปโภคและเชาซอยานพาหนะดานพฤตกรรมการออมของครวเรอน พบวา ภาคครวเรอนในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม รบทราบถงนโยบายเศรษฐกจพอเพยงของรฐบาล แตมความรในระดบรปานกลาง โดยมระยะเวลาการออมของครวเรอน 10-12 ป ดานรปแบบการออมของครวเรอน พบวา ครวเรอนในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม มการเลอกใชบรการของธนาคาร กองทนประกนสงคม และกองทนบาเหนจบานาญขาราชการในรปแบบเงนฝากตางๆ เงนสมทบประกนสงคมและเงนสะสมกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ตามลาดบ นอกจากนครวเรอนยงมการออมนอกระบบสถาบนการเงนในรปแบบของการซอทองคา และการซออสงหารมทรพย เชน ทดน การศกษาปจจยตาง ๆ ทมผลตอการ ออมของครวเรอนพบวา ปจจยทางการตลาดทมผลตอ การออมของครวเรอนในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ในดานผลตภณฑ การออมคอ การมใหเลอกหลายรปแบบและเปนผลตภณฑททาใหเงนออมมความปลอดภยไมลดมลคา ดานผลตอบแทนจากการออมคออตราผลตอบแทนทไดรบ และดานการสงเสรมการตลาดของสถาบนการเงน คอ การมเจาหนาทมาเยยมถงบาน เชอเชญใหออมเงน การจดกจกรรมเพอกระตนการออมเงนและมการรณรงคการออมผานสอ

บณฑรก ศรกจจาขจร กลาววา กองทนการออมแหงชาต (National Savings Fund) การออมในทกภาคสวนถอเปนรากฐานและปจจยสาคญสาหรบประเทศ การปลกฝงนสยรกการออม การสอนวนยในการออม รวมถงการรจกวางแผนทางการเงนสวนบคคล กถอเปนการสรางเสถยรภาพและความยงยนใหระบบเศรษฐกจ โดยการออมทมากพอจะทาใหประเทศไมตองอาศยการพงพาเงนทนจากตางประเทศ การสรางภมคมกนของระบบเศรษฐกจของประเทศไทย ซงถอเปนหนงในยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลและยงยน ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 พ.ศ. 2550 - 2554 (สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2551) ใหความสาคญกบการสงเสรมการออมอยางเปนระบบเพอเปนแหลงระดมทน และเปนหลกประกนชวต จากขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาตในชวงป พ.ศ. 2539 - 2551 พบวา อตราการออมของกลมผมรายไดนอยลดลงอยางตอเนอง พรอมกบการเพมขนของหนภาคครวเรอน สอดคลองกบผลงานวจยเรองการออมในประเทศไทย : เราออมพอหรอไม โดย ดร.กอบศกด ภตระกล นายธรรมนญ สดศรชย และ ดร.เกยรตพงศ อรยปรชญา พบวา การออมภาคครวเรอนทลดลงมปจจยสาคญ คอ การสามารถเขาถงแหลงกยมเงนทนไดสะดวกขน การมโครงการประกนสขภาพของรฐบาล ซงทาใหภาค

www.ssru.ac.th

(56)

ครวเรอนลด การออมเงนสาหรบใชในยามฉกเฉน นอกจากนงานวจยของวรเวศม สวรรณระดา และสมประวณ มนประเสรฐ พบวา ระดบรายไดและความสมาเสมอของรายได รวมถงการมลกษณะนสยรจกการวางแผนในการดาเนนชวตจะสงผลใหผมงานทาเปนผออมเงน นอกจากนนการมความรเกยวกบการเงนจะสงผลตอการเปนผออมเงนไดเชนกน ในทางตรงกนขาม หากผมงานตองกยมเงนและมบตรมากขนกจะมแนวโนมกลายเปนผไมออมเงน ซงปจจยดงกลาวมอทธพลคลายคลงตอพฤตกรรมการออมเงนระยะยาวเพอการดารงชวตยามชราภาพ เชนกน ในสวนของระดบอตราการออมเงนของผมงานทาทออมไดนน ลกษณะนสยรจกการวางแผนการออมมสวนสาคญในการเพมระดบอตราการออม ขณะเดยวกน การอยในระดบการออมภาคบงคบ จานวนบตร การกยมจะสงผลใหระดบการออมลดลง

นนทกา นนทวสย 2552 การศกษาเปรยบเทยบภาวะการออมของครวเรอนในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตร การวจยครงนมจดมงหมายเพอ 1) เพอศกษาเปรยบเทยบภาวะการออมของครวเรอนในภาคการเกษตรและนอกภาคการเกษตร 2) เพอศกษาปจจยกาหนดการออมภาคครวเรอน ในภาคการเกษตรและนอกภาคการเกษตร 3) เพอศกษาความยดหยนของการออมทมตอรายไดของภาคครวเรอน ในภาคการเกษตรและนอกภาคการเกษตร โดยใชขอมลของสานกงานสถตแหงชาต รายงาน การสารวจภาวะ เศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ .ศ. 2547 เปนฐานขอมลในการศกษา และเปนการสารวจทวประเทศ มตวอยางครวเรอน 34,843 ครวเรอน และอาศยโปรแกรมสาเรจรปในการคานวณหาคาทางสถตของความสมพนธตาง ๆ โดยสมการถดถอยในรปของลอการทมธรรมชาต (Natural Logarithm) ผลการศกษา พบวา การออมโดยเฉลยของครวเรอนในภาคเกษตร เทากบ 1,122 บาทตอเดอนและการออมโดยเฉลยของครวเรอน นอกภาคเกษตร เทากบ 2,875 บาทตอเดอน สวนปจจยกาหนดการออมครวเรอนในภาคเกษตร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 ม 3 ปจจย ไดแก รายไดรวม คาใชจายในการบรโภค การออมทรพยกบสถาบนการเงน ซงปจจยทมผลกระทบตอการออมในเชงบวกม 2 ปจจย ไดแก รายไดรวม การออมทรพยกบสถาบนการเงน สวนปจจยทมผลกระทบตอการออมในเชงลบม 1 ปจจย ไดแก คาใชจายในการบรโภค ปจจยกาหนดการออมครวเรอนนอกภาคเกษตรอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 ม 6 ปจจย ไดแก รายไดรวม คาใชจายในการบรโภค การออมทรพยกบสถาบนการเงน จานวนหนสนทตองชาระคน จานวนสมาชกทอยในวยพงพง และการศกษาของหวหนาครวเรอน อดมศกษา ซงปจจยทมผลกระทบตอการออมในเชงบวกม 3 ปจจย ไดแก รายไดรวม การออมทรพยกบสถาบนการเงน และ การศกษาของหวหนาครวเรอนอดมศกษา สวนปจจยทมผลกระทบตอการออมในเชงลบม 3 ปจจย ไดแก คาใชจายใน

www.ssru.ac.th

(57)

การบรโภคจานวนหนสนทตองชาระคน และจานวนสมาชกทอยในวยพงพงคาความยดหยน ของการออมทมตอรายไดของภาคครวเรอน ในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตร มคาสมประสทธเปนบวกเทากบ 1.399 คาความยดหยนของการออม ทมตอรายไดของภาคครวเรอนในภาคเกษตร มคาสมประสทธเปนบวกเทากบ 1.545 และ คาความยดหยนของการออมทมตอรายไดของภาคครวเรอนนอกภาคเกษตร มคาสมประสทธเปนบวกเทากบ 1.424

พชรวต ปยะโอสถสรรค (2552, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง ยทธศาสตรการพฒนาการออมภาคประชาชน : ศกษาเฉพาะกรณการประกนชวต การวจยมวตถประสงคเพอศกษาถงยทธศาสตรการประกนชวตทมตอการ พฒนาการออมผานการประกนชวต โดยเรมตนจากคาถามการวจยถงปญหาและอปสรรคการประกนชวต ศกษาถงสภาพการณปจจบนและนโยบายการพฒนาการประกนชวต การวจยครงนมความมงหวงทจะคนหายทธศาสตรทเหมาะสมทจะใหเกดการพฒนาการประกนชวตอยางยงยน การวจยเปนการวจยเชงคณภาพโดยการวเคราะหเอกสาร ตารา บทความ ทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของกบการประกนชวต วเคราะหจาการรวบรวมขอมลจากสมภาษณ เจาะลกจากผใหขอมลสาคญ รวมถงการสนทนากลม โดยไดนาขอมลทง 3 สวนมาวเคราะหผสมผสาน เพอใหไดผลการวเคราะหขอมลมความสอดคลองกนตามวตถประสงคของการวจย จากการศกษาพบวาปญหาและอปสรรคการประกนชวต ไดแก ประชาชนขาด ความร ความเขาใจ ในเรองการประกนภย ประชาชนขาดความเชอถอศรทธาในธรกจของบรษท รวมถงตวแทนและนายหนาประกนภย การขาดการเผยแพรประชาสมพนธ การขาดการสรางและ พฒนาบคลากรในฝายขายอยางเปนระบบ ดานกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของกบการประกนภย เจาของและผบรหารบางรายไมมความรความเขาใจในธรกจอยางแทจรง การบรหารงานและ ฐานะความมนคงของบรษท ดานประสทธภาพขององคกร การขาดผบรหารทมความร ความสามารถในการบรหารงาน และยงพบอกวา สภาพการณปจจบนและนโยบายการพฒนาการประกนชวตนน ยทธศาสตรทรฐบาลกาหนดจะเรงใหคนไทยทาประกนชวตมจานวนเพมเปน 30 % ภายในป2551 นนเปนไปไมไดในทางปฏบต การดาเนนการแกไขปญหาการประกนชวตของ รฐบาลทผานมาถอวาไมประสบความสาเรจ และเหนควรใหมการดาเนนการเพอกาหนดนโยบาย ใหมการบรณาการอยางมประสทธภาพยทธศาสตรทจะสามารถพฒนาการประกนชวตได ประกอบดวย 1) ยทธศาสตรการเสรมสรางความร ความเขาใจ และเพมประสทธภาพการ คมครองประชาชนและผมสทธประโยชนตามสญญาประกนภย 2) ยทธศาสตรการเสรมสราง ประสทธภาพและมาตรฐานของบรษทประกนภย 3) ยทธศาสตรการสงเสรมบทบาทธรกจ ประกนภยในการใหบรการและการมสวนรวมพฒนาเศรษฐกจสงคมของประเทศ 4)

www.ssru.ac.th

(58)

ยทธศาสตร การสนบสนนและอานวยความสะดวกของภาครฐใหกบภาคธรกจประกนภย 5) ยทธศาสตรการ ปฏรปองคกรกากบดแลใหมความเปนเลศ อกทงยงไดกาหนดใหมการจดตงคณะกรรมการ ยทธศาสตรการประกนภยแหงชาตขนโดยจดตงเปนองคกรอสระ ประกอบดวยตวแทนจาก 3 ภาค สวน คอ ภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพอกาหนดยทธศาสตรการประกนชวตใหพฒนาไปอยางยงยน

กนษฐภาต ละมล 2553 รายรบและการออมเงนของนกศกษาม .อบลราชธาน ในชวงทศวรรษท 90 การออมภาคครวเรอนมสดสวนในรายไดประชาชาตสงถงรอยละ 14.4 ในป 2532 แตอตราการออมภาคครวเรอนถดถอยลงอยางตอเนอง นบแตปนนเปนตนมา จนในป 2546 อตราการออมภาคครวเรอนตอรายไดประชาชาตลดลงเหลอเพยงรอยละ 3.8 เทานนเอง รายงานผลการวจยเรอง รายรบและการออมเงนของนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน ทาขนมาเพอศกษาทมาของรายรบและจานวนเงนทไดรบตลอดจนการใชเงนของนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน และเพอศกษาการออมเงนของนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน โดยวธการวจยดงตอไปน 1) ทาการศกษาเกยวกบ การรบเงนจากแหลงใด การใชเงน จานวนเงนทไดรบและจานวนเงนทออมตอเดอนของนกศกษา โดยเรมเกบขอมลจากวนท 24 สงหาคม 2553 – 24 กนยายน 2553 ในบรเวณตามศนยอาหาร หองสมด มหาวทยาลยอบลราชธาน ดวยวธการทาแบบสอบถาม 2)จดเกบขอมลในแบบสอบถาม และนาขอมลทไดมาวเคราะห ตรวจสอบความสมบรณและความถกตองของแบบสอบถาม 3) ทาการวเคราะหขอมลทางสถต โดยใชเครองคอมพวเตอร และโปรแกรม Excel ในการวเคราะห 4) สรปผลการวจย ผลการศกษาพบวา รายรบตอเดอนของของนกศกษามหาวทยาลยอบลราช ธานสวนใหญคอ 5000บาทตอเดอน คดเปนรอยละคอ 32.26% โดยมคาเฉลยอยท 4645.16 บาทตอเดอนและนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธานสวนใหญไมมการออมเงน คดเปนรอยละคอ 38%

นพแสน พรหมอนทร 2554 พฤตกรรมการออมและปจจยทมอทธพลตอการออมเพอการดารงชพยามชราภาพของหวหนาครวเรอนเกษตรกรลกคาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร จงหวดพระนครศรอยธยา การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรม และปจจยทมอทธพลตอการออมเพอการดารงชพยามชราภาพของหวหนาครวเรอนเกษตรกรลกคาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจงหวดพระนครศรอยธยา ดวยแบบจาลองโลจท (Logit Model) จากการสมภาษณหวหนาครวเรอนเกษตรกรจานวน 400 ตวอยาง ในชวงเดอนกมภาพนธ ถง เดอนมนาคม พ.ศ. 2554 ผลการศกษาพบวา หวหนาครวเรอนเกษตรกรรอยละ 41.80 ไมมการวางแผนการออมเงนเพอการดารงชพยามชราภาพ และหวหนาครวเรอนเกษตรกรรอยละ 40 ไมม

www.ssru.ac.th

(59)

การออมเพอการดารงชพยามชราภาพ เมอพจารณาเฉพาะหวหนาครวเรอนเกษตรกรทมการออมเพอการดารงชพยามชราภาพ พบวาหวหนาครวเรอนเกษตรกรนยมการออมรปแบบกองทนทวสข และสลากออมทรพย โดยปจจยในการตดสนใจเลอกรปแบบการออมแบบผกพนระยะยาว ไดแก 1) ใหผลตอบแทนสง 2) การจายภาระผกพนทไดรบเงนตนคนแนนอนไมสญหาย และ 3) สามารถถอนเงนตนคนไดกอนกาหนดเตมจานวน จากการศกษาปจจยทมอทธพลตอการออมเพอการดารงชพยามชราภาพ พบวา อตราสวนภาระพงพง การวางแผนชวต การวางแผนทางการเงน ความรทางการเงน และสดสวนสมาชกในครวเรอนทไดรบเบยยงชพคนชราตอจานวนสมาชกในครวเรอนเปนปจจยทมอทธพลตอการออมเพอการดารงชพยามชราภาพ 2.7 กรอบแนวคดในการวจย

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

รปแบบ การออม

รายได

การเตรยมพรอม สวยสงอาย

www.ssru.ac.th

บทท 3

วธด าเนนการวจย งานวจยนไดออกแบบการวจย เชงส ารวจ โดยเรมตนจากขนตอนของการเกบรวบรวมขอมลพนฐานทงลกษณะขอมลทางกายภาพ อาทเชน ทตงชมชน ภมศาสตร สงคม และวฒนธรรม ตลอดจนวถชวตของคนในชมชน และจากปรากฏการณทไดจากการไปลงพนทเพอศกษา ส ารวจปรากฏการณโดยรอบ ผวจยไดด าเนนการตามขนตอนตางๆดงตอไปน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมล

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง

การวจยเชงปรมาณ โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล จากจ านวนกลมตวอยาง คอ ศกษาขอมลจากประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ทอาศยในเขตดสตโ ดยมกลมตวอยาง จ านวน 400 ตวอยาง 3.2 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอและขนตอนการสรางเครองมอหรอแบบสอบถามทใชในการเกบรวบรวมขอมลมการด าเนนการสรางตามล าดบ ดงน

www.ssru.ac.th

(61)

การวจยเชงปรมาณ โดยศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ ทฤษฎ และเอกสารเนอหาทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถาม โดยแบงรปแบบของแบบสอบถามทใชใน การเกบรวบรวมแบงเปน 3 สวน คอ

สวนท 1 เปนค าถามเกยวกบขอมลทวไปทางประชากรศาสตร ของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส การศกษา อาชพ และจ านวนสมาชกทอาศย

สวนท 2 เปนค าถามเกยวกบ ลกษณะของรายได การใชจายและการออม ไดแก รายไดตอเดอน(โดยประมาณ) รายจายตอเดอน(โดยประมาณ) มการใชจายเกยวกบ การออมโดยวธ

สวนท 3 เปนค าถามเกยวกบแรงบนดาลใจในการออม ใชมาตราวดแบบ Scale เปนค าถามแบบ Likert Scale การใหคะแนน ผวจยไดท าการแบงคะแนนตามมาตรวด ดงน

แรงบนดาลใจมากทสด ให 5 คะแนน แรงบนดาลใจมาก ให 4 คะแนน แรงบนดาลใจปานกลาง ให 3 คะแนน แรงบนดาลใจนอย ให 2 คะแนน แรงบนดาลใจนอยทสด ให 1 คะแนน

การอภปรายผลการวจยของลกษณะแบบสอบถามทใชน ผวจยใชเกณฑเฉลยใน การอภปรายผล 5 ระดบ ดงน(ศรวรรณ เสรรตน. 2548: 193-194)

ความกวางของอนตรภาคชน = ขอมลทมคาสงสด – ขอมลทมคาต าสด จ านวนชน = 5 – 1 5 = 0.8 เกณฑการแปรความหมายของคาเฉลย คะแนนเฉลยระหวาง 4.21 – 5.00 หมายถง แรงบนดาลใจมากทสด คะแนนเฉลยระหวาง 3.41 – 4.20 หมายถง แรงบนดาลใจมาก คะแนนเฉลยระหวาง 2.61 – 3.40 หมายถง แรงบนดาลใจปานกลาง

www.ssru.ac.th

(62)

คะแนนเฉลยระหวาง 1.81 – 2.60 หมายถง แรงบนดาลใจนอย คะแนนเฉลยระหวาง 1.00 – 1.80 หมายถง แรงบนดาลใจนอยทสด 3.3 การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย

ความเทยงตรง(Validity) จากแบบสอบถามทไดจดรางมาน าเสนอ เพอผานความเหนชอบของผเชยวชาญและน าไป

ทดสอบ(Pretest) กบกลมประชากรเปาหมายทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง แลวน าผลการ Pretest มาวเคราะหความเชอถอได(Reliablility)

การตดตามและควบคมคณภาพงานวจย การคดเลอกพนกงานเกบขอมล เปนผทมประสบการณและความรในการวจย พนกงานท

ไดรบคดเลอกจะศกษาโครงการวจยเพอความเขาใจในคณคา และความส าคญของการวจยผานการอบรมกลยทธ เทคนคการเกบรวบรวมขอมล การตความของค าถาม เพอใหไดค าตอบทตรงและไดรบการทดสอบเกบขอมลกอนออกภาคสนาม 3.4 การเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยนใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล จากจ านวนกลมตวอยาง คอ ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร 400 ตวอยาง เมอรวบรวมแบบสอบถามตามความตองการแลว น ามาตรวจสอบความถกตองและสมบรณของแบบสอบถาม ท าการลงรหส แลวน าขอมลมาบนทกลงเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรม ส าเรจรป ในการค านวณสถตคา ความถ คาเฉลย คารอยละ รวบรวมและน าเสนอดวยตารางประกอบการบรรยาย และน ามาวเคราะหอยางเปนระบบ พรอมทงสรปเปนค าตอบของการวจยทถกตองสมบรณตอไป

3.5 การวเคราะหขอมล

ผวจยไดวเคราะหขอมลโดยใชสถต ดงน การวเคราะหสถตเชงพรรณนา(Descriptive Analysis) โดยแบงเปน 2 สวน คอ การวจยเชงปรมาณ คาสถตรอยละ ( Percentage) ส าหรบการวเคราะหสถตเชงพรรณนา (Frequencies Statistics และ Descriptives Statistics)

www.ssru.ac.th

บทท 4

ผลการวจย

การวจยเรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ผวจยไดท าการรวบรวมขอมลโดยแบบสอบถาม จากนนไดน าขอมลมาประเมนและวเคราะหผลในเชงปรมาณ ซงสามารถสรปผลออกมาไดเปนดงน ผลการวจยเชงปรมาณ

จากจ านวนกลมตวอยาง คอ ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร 400 ตวอยาง โดยใชแบบสอบถาม ผลการวจยจะแบงออกเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไป ตอนท 2 ลกษณะของรายได การใชจายและการออม

ตอนท 3 แรงบนดาลใจในการออม

ตอนท 1 ขอมลทวไป ตารางท 4.1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศของผตอบแบบสอบถาม เพศ จ านวน รอยละ ชาย 118 29.5 หญง 282 70.5

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยมเพศหญงจ านวน 282 คน คดเปนรอยละ 70.5 และเพศชายจ านวน 118 คน คดเปนรอยละ 29.5

www.ssru.ac.th

(64)

ตารางท 4.2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามอายของผตอบแบบสอบถาม อาย(ป) จ านวน รอยละ 30-34 ป 124 31.0 35-39 ป 208 52.0 40 ป 68 17.0

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมอายระหวาง 35-39 ปจ านวน 208 คน คดเปนรอยละ 52.0 รองลงมาอายระหวาง 30-34 ปจ านวน 124 คน คดเปนรอยละ 31.0 และอาย 40 ปจ านวน 68 คน คดเปนรอยละ 17.0 ตารางท 4.3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพ จ านวน รอยละ โสด 182 45.5 สมรสอยดวยกน 188 47.0 สมรสแยกกนอย. 7 1.8 หมายหยาราง 19 4.8 หมายคสมรสเสยชวต 4 1.0

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพสมรสอยดวยกน จ านวน 188 คน คดเปนรอยละ 47.0 รองลงมาเปนโสด จ านวน 182 คน คดเปนรอยละ 45.5 และหมายหยาราง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 4.8 ตารางท 4.4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามการศกษาของผตอบแบบสอบถาม การศกษา จ านวน รอยละ ประถมศกษา 72 18.0 ม.ตน 57 14.3 ม.ปลาย/ปวช. 55 13.8 ปวส./อนปรญญา 18 4.5

www.ssru.ac.th

(65)

ตารางท 4.4 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามการศกษา ของผตอบแบบสอบถาม การศกษา จ านวน รอยละ ป.ตร 190 47.5 สงกวาป.ตร 8 2.0

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร จ านวน 190 คน คดเปนรอยละ 47.5

รองลงมาเปนประถมศกษา จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 18.0 และมธยมศกษาตอนตน จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 14.3 ตารางท 4.5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามอาชพของผตอบแบบสอบถาม อาชพ จ านวน รอยละ ราชการ/รฐวสาหกจ 108 27.0 พนกงานบรษทเอกชน 87 21.8 ธรกจสวนตว รบจางทวไป คาขาย

8 96

101

2.0 24.0 25.3

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมอาชพราชการ/รฐวสาหกจ จ านวน 108 คน คดเปนรอยละ 27.0

รองลงมาเปนคาขาย จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.3 และรบจางทวไป จ านวน 96 คน คดเปนรอยละ 24.0 ตารางท 4.6 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามจ านวนสมาชกทพกอาศยในบาน ของผตอบแบบสอบถาม สมาชก จ านวน รอยละ 1-3 คน 257 64.3 4-6 คน 143 35.8

www.ssru.ac.th

(66)

ตารางท 4.6 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามจ านวนสมาชกทพกอาศย ในบานของผตอบแบบสอบถาม สมาชก จ านวน รอยละ

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมจ านวนสมาชกทพกอาศยในบาน 1-3 คน จ านวน 257 คน คดเปนรอยละ 64.3 รองลงมาม 4-6 คน จ านวน 143 คน คดเปนรอยละ 35.8 ตอนท 2 ลกษณะของรายได การใชจายและการออม ตารางท 4.7 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามรายไดตอเดอน ของผตอบแบบสอบถาม รายไดตอเดอน จ านวน รอยละ ต ากวาหรอเทากบ 5,000 บาท 23 5.8 5,001-10,000 บาท 88 22.0 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท

162 109 18

40.5 27.3 4.5

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมรายไดตอเดอน 10,001-15,000 บาท จ านวน 162 คน คดเปนรอยละ 40.5 รองลงมามรายไดตอเดอน 15,001-20,000 บาท จ านวน 109 คน คดเปนรอยละ 27.3 และ 5,001-10,000 บาท จ านวน 88 คน คดเปนรอยละ 22.0 ตารางท 4.8 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามรายจายตอเดอน ของผตอบแบบสอบถาม รายจายตอเดอน จ านวน รอยละ ต ากวาหรอเทากบ 5,000 บาท 12 3.0 5,001-10,000 บาท 169 42.3 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท

127 83

31.8 20.8

www.ssru.ac.th

(67)

ตารางท 4.8 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามรายจายตอเดอน ของผตอบแบบสอบถาม รายจายตอเดอน จ านวน รอยละ 20,001-25,000 บาท 9 2.3

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมรายจายตอเดอน 5,001-10,000 บาท จ านวน 169 คน คดเปนรอยละ 42.3 รองลงมามรายไดตอเดอน 10,001-15,000 บาท จ านวน 127 คน คดเปนรอยละ 31.8 และ 15,001-20,000 บาท จ านวน 83 คน คดเปนรอยละ 20.8 ตารางท 4.9 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของรายจาย ของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะของรายจาย จ านวน รอยละ คาอาหารและคาเครองใชตางๆ 211 52.8 คาเวชภณฑและคารกษาพยาบาล 32 8.0 คาเดนทาง คาบรการสอสาร คาการศกษาบตร กจกรรมทางศาสนา ช าระหนตางๆ

12 17 97 8 23

3.0 4.3

24.3 2.0 5.8

รวม 400 100.0 กลมตวอยางสวนใหญมรายจายเกยวกบคาอาหารและคาเครองใชตางๆ จ านวน 211 คน คดเปนรอยละ 52.8 รองลงมาเปนรายจายคาการศกษาบตร จ านวน 97 คน คดเปนรอยละ 24.3 และคาเวชภณฑและคารกษาพยาบาล จ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 8.0 ตารางท 4.10 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของการออม ของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะของการออม จ านวน รอยละ เกบไวเอง 87 21.8

www.ssru.ac.th

(68)

ตารางท 4.10 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของการออม ของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะของการออม จ านวน รอยละ ฝากธนาคาร 173 43.3 เลนแชร 24 6.0 สหกรณออมทรพยและสถาบนการเงนอนๆ ทรพยสนหรอสนทรพยทางการเงน ประกนชวต สมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห

32 15 21 48

8.0 3.8 5.3

12.0 รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมลกษณะการออมโดยฝากธนาคาร จ านวน 173 คน คดเปนรอยละ 43.3 รองลงมาเปนเกบไวเอง จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 และสมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห จ านวน 48 คน คดเปนรอยละ 12.0 ตอนท 3 แรงบนดาลใจในการออม ตาราง 4.11 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเพอความมนคงในวยสงอาย เพอความมนคงในวยสงอาย จ านวน รอยละ ล าดบท 1 มากทสด 258 64.5 ล าดบท 2 มาก 117 29.3 ล าดบท 3 ปานกลาง 12 3.0 ล าดบท 4 นอย 9 2.3 ล าดบท 5 นอยทสด 4 1.0

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจในการออมเพอความมนคงในวยสงอายเปนล าดบท 1 มากทสด จ านวน 258 คน คดเปนรอยละ 64.5 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 117 คน คดเปนรอยละ 29.3 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0

www.ssru.ac.th

(69)

ตาราง 4.12 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา จ านวน รอยละ ล าดบท 1 มากทสด 268 67.0 ล าดบท 2 มาก 121 30.3 ล าดบท 3 นอย 7 1.8 ล าดบท 4 ปานกลาง 2 0.5 ล าดบท 5 นอยทสด 2 0.5

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเพอเกบไวใชในยามเจบปวยหรอยามชรา เปนล าดบท 1 มากทสด จ านวน 268 คน คดเปนรอยละ 67.0 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 121 คน คดเปนรอยละ 30.3 และล าดบท 3 นอย จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 1.8 ตาราง 4.13 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบมผลตอบแทนคมคาและแนนอน มผลตอบแทนคมคาและแนนอน จ านวน รอยละ ล าดบท 1 นอยทสด 145 36.3 ล าดบท 2 นอย 111 27.8 ล าดบท 3 มากทสด 58 14.5 ล าดบท 4 ปานกลาง 52 13.0 ล าดบท 5 มาก 34 8.5

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเพราะมผลตอบแทนคมคาและแนนอน เปนล าดบท 1 นอยทสด จ านวน 145 คน คดเปนรอยละ 36.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอย จ านวน 111 คน คดเปนรอยละ 27.8 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 14.5 ตาราง 4.14 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบการประชาสมพนธขอมลขาวสาร การประชาสมพนธขอมลขาวสาร จ านวน รอยละ ล าดบท 1 นอย 135 33.8 ล าดบท 2 ปานกลาง 91 22.8

www.ssru.ac.th

(70)

ตาราง 4.14 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบการประชาสมพนธขอมลขาวสาร การประชาสมพนธขอมลขาวสาร จ านวน รอยละ ล าดบท 3 นอยทสด 87 21.8 ล าดบท 4 มาก 55 13.8 ล าดบท 5 มากทสด 32 8.0

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเพราะมการประชาสมพนธขอมลขาวสารเปนล าดบท 1 นอย จ านวน 135 คน คดเปนรอยละ 33.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 ปานกลาง จ านวน 91 คน คดเปนรอยละ 22.8 และล าดบท 3 นอยทสด จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 ตาราง 4.15 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบเกบไวใหบตรหลาน เกบไวใหบตรหลาน จ านวน รอยละ ล าดบท 1 มากทสด 231 57.8 ล าดบท 2 มาก 124 31.0 ล าดบท 3 ปานกลาง 32 8.0 ล าดบท 4 นอย 11 2.8 ล าดบท 5 นอยทสด 2 0.5

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเปนเพอตองการเกบไวใหบตรหลาน โดยใน ล าดบท 1 มากทสด จ านวน 231 คน คดเปนรอยละ 57.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน124 คน คดเปนรอยละ 31.0 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 8.0 ตาราง 4.16 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบสามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป จ านวน รอยละ ล าดบท 1 นอย 134 33.5 ล าดบท 2 นอยทสด 121 30.3 ล าดบท 3 มากทสด 87 21.8 ล าดบท 4 ปานกลาง 37 9.3 ล าดบท 5 มาก 21 5.3

www.ssru.ac.th

(71)

ตาราง 4.16 (ตอ) จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบสามารถน าไป ลดหยอนภาษประจ าป สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป จ านวน รอยละ

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะสามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าปโดยในล าดบท 1 นอย จ านวน 134 คน คดเปนรอยละ 33.5 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอยทสด จ านวน 124 คน คดเปนรอยละ 30.3 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 ตาราง 4.17 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบผอนชกชวน ผอนชกชวน จ านวน รอยละ ล าดบท 1 นอย 193 48.3 ล าดบท 2 นอยทสด 108 27.0 ล าดบท 3 มากทสด 42 10.5 ล าดบท 4 ปานกลาง 36 9.0 ล าดบท 5 มาก 21 5.3

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะผอนชกชวน ล าดบท 1 นอย จ านวน 193 คน คดเปนรอยละ 48.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอยทสด จ านวน 108 คน คดเปนรอยละ 27.0 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 10.5 ตาราง 4.18 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบส าหรบประกอบพธฌาปนกจ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ จ านวน รอยละ ล าดบท 1 มากทสด 181 45.3 ล าดบท 2 มาก 119 29.8 ล าดบท 3 ปานกลาง 41 10.3 ล าดบท 4 นอยทสด 31 7.8 ล าดบท 5 นอย 28 7.0

www.ssru.ac.th

(72)

ตาราง 4.18 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบส าหรบประกอบพธฌาปนกจ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ จ านวน รอยละ

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมไวส าหรบประกอบพธฌาปนกจล าดบท 1 มากทสด จ านวน 181 คน คดเปนรอยละ 45.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 119 คน คดเปนรอยละ 29.8 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 41 คน คดเปนรอยละ 10.3 ตาราง 4.19 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบใหความคมครองหลายดาน ใหความคมครองหลายดาน จ านวน รอยละ ล าดบท 1 นอย 123 30.8 ล าดบท 2 มากทสด 92 23.0 ล าดบท 3 มาก 87 21.8 ล าดบท 4 นอยทสด 56 14.0 ล าดบท 5 ปานกลาง 42 10.5

รวม 400 100.0

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะใหความคมครองหลายดานล าดบท 1 นอย จ านวน 123 คน คดเปนรอยละ 30.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มากทสด จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 23.0 และล าดบท 3 มาก จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8

ตาราง 4.20 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเกยวกบลดการพงพงภาครฐ ลดการพงพงภาครฐ จ านวน รอยละ ล าดบท 1 มากทสด 203 50.8 ล าดบท 2 มาก 92 23.0 ล าดบท 3 ปานกลาง 76 19.0 ล าดบท 4 นอยทสด 18 4.5 ล าดบท 5 นอย 11 2.8

รวม 400 100.0

www.ssru.ac.th

(73)

กลมตวอยางสวนใหญมแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะลดการพงพงภาครฐล าดบท 1 มากทสด จ านวน 203 คน คดเปนรอยละ 50.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 23.0 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 19.0

ตารางท 4.21 แรงบนดาลใจในการออม

รายการ

คาต าสด

คาสงสด

คาเฉลย

สวนเบย

งเบน

มาตรฐาน

ความหมาย

1. เพอความมนคงในวยสงอาย 1 5 4.54 .751 มากทสด 2. เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา 1 5 4.61 .642 มากทสด 3. มผลตอบแทนคมคาและแนนอน 1 5 2.37 1.415 นอย 4. การประชาสมพนธขอมลขาวสาร 1 5 2.52 1.201 นอย 5. เกบไวใหบตรหลาน. 1 5 4.42 .794 มากทสด 6.สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป 1 5 2.54 1.506 นอย 7. ผอนชกชวน 1 5 2.24 1.208 นอย 8. ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ 1 5 3.97 1.239 มาก 9. ใหความคมครองหลายดาน 1 5 3.09 1.414 ปานกลาง 10.ลดการพงพงภาครฐ 1 5 4.12 1.095 มาก ประชาชนทอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร มแรงบนดาลใจในการออมในระดบมากทสด คอ เพอความมนคงในวยสงอาย คาเฉลยเทากบ 4.54 เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา คาเฉลยเทากบ 4.61 เกบไวใหบตรหลาน คาเฉลยเทากบ 4.42 สวนทเปนแรงบนดาลใจในระดบมาก คอ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ คาเฉลยเทากบ 3.97 ลดการพงพงภาครฐคาเฉลยเทากบ 4.12 ส าหรบทเปนแรงบนดาลในระดบปานกลาง คอ ใหความคมครองหลายดาน คาเฉลยเทากบ 3.09 และทเปนแรงบนดาลในระดบนอย คอ มผลตอบแทนคมคาและแนนอน คาเฉลยเทากบ 2.37 การประชาสมพนธขอมลขาวสาร คาเฉลยเทากบ 2.52 สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป คาเฉลยเทากบ 2.54 ผอนชกชวน คาเฉลยเทากบ 2.24

เมอน ามาแปลความหมาย เปนดงน แรงบนดาลใจในการออมระดบมากทสด คอ เพอความมนคงในวยสงอาย เกบไวยามเจบปวยหรอยามชราและเกบไวใหบตรหลาน แรงบนดาลใจใน

www.ssru.ac.th

(74)

ระดบมาก คอ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจและลดการพงพงภาครฐ แรงบนดาลในระดบปานกลาง คอ ใหความคมครองหลายดาน แรงบนดาลในระดบนอย คอ มผลตอบแทนคมคาและแนนอน การประชาสมพนธขอมลขาวสาร สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าปและผอนชกชวน

ดงนน สามารถสรปผลการวจยตามวตถประสงคของการวจย ไดดงตอไปน ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป สวนใหญเปนเพศหญง อาย 35 – 39 ป สถานภาพสมรสอยดวยกน มการศกษาระดบปรญญาตร อาชพ ราชการ/รฐวสาหกจ จ านวนสมาชกพกอาศยอยในบาน 1 – 3 คน มแบบแผนของรายได คอ สวนใหญมรายไดตอเดอน 10,001 – 15,000 บาท ม แบบแผนของรายจาย คอ สวนใหญมรายจายตอเดอน 5,001 – 10,000 บาท โดยมากเปนรายจายเกยวกบคาอาหารและคาเครองใชตางๆ รองลงมา คอ คาการศกษาบตร คาเวชภณฑและคารกษาพยาบาล และมลกษณะของการออมโดยการฝากธนาคาร รองลงมา คอ เกบไวเอง และสมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห ซงแรงบนดาลใจในการออม คอ เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา เพอความมนคงในวยสงอาย เกบไวใหบตรหลาน ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ ลดการพงพงภาครฐ ตามล าดบ

www.ssru.ac.th

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

จากการศกษาวจยเรองรายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของ

ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร มวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาและวเคราะหแบบแผนของรายไดและการใชจายของประชาชนวยผใหญ

ตอนตน อาย 30 – 40 ป 2) เพอศกษาและวเคราะหรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชน

วยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป

กลมตวอยางทใชในการศกษา คอ การวจยเชงปรมาณ โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล จากจ านวนกลม

ตวอยาง คอ ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร จ านวน 400 ตวอยาง 5.1 สรปผลการวจย

ผลจากการวจยเชงปรมาณ พบวา ตอนท 1 ขอมลทวไป กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยม

เพศหญงจ านวน 282 คน คดเปนรอยละ 70.5 และเพศชายจ านวน 1 18 คน คดเปนรอยละ 29.5 สวนใหญมอายระหวาง 35-39 ปจ านวน 208 คน คดเปนรอยละ 52.0 รองลงมาอายระหวาง 30-34 ปจ านวน 124 คน คดเปนรอยละ 31.0 และอาย 40 ปจ านวน 68 คน คดเปนรอยละ 17.0 ตามล าดบ มสถานภาพสมรสอยดวยกน จ านวน 188 คน คดเปนรอยละ 47.0 รองลงมาเปนโสด จ านวน 182 คน คดเปนรอยละ 45.5 และหมายหยาราง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 4.8 การศกษาระดบปรญญาตร จ านวน 190 คน คดเปนรอยละ 47.5 รองลงมาเปนประถมศกษา จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 18.0 และมธยมศกษาตอนตน จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 14.3 อาชพราชการ/รฐวสาหกจ จ านวน 108 คน คดเปนรอยละ 27.0 รองลงมาเปนคาขาย จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.3 และรบจางทวไป จ านวน 96 คน คดเปนรอยละ 24.0 มจ านวนสมาชกท

www.ssru.ac.th

(76)

พกอาศยในบาน 1-3 คน จ านวน 257 คน คดเปนรอยละ 64.3 รองลงมาม 4-6 คน จ านวน 143 คน คดเปนรอยละ 35.8 ตามล าดบ

ตอนท 2 ลกษณะของรายได การใชจายและการออมของกลมตวอยางทท าการ ศกษาวจย พบวา กลมตวอยางสวนใหญมรายไดตอเดอน 10,001-15,000 บาท จ านวน 162 คน คดเปนรอยละ 40.5 รองลงมามรายไดตอเดอน 15,001-20,000 บาท จ านวน 109 คน คดเปนรอยละ 27.3 และ 5,001-10,000 บาท จ านวน 88 คน คดเปนรอยละ 22.0 รายจายตอเดอน 5,001-10,000 บาท จ านวน 169 คน คดเปนรอยละ 42.3 รองลงมามรายไดตอเดอน 10,001-15,000 บาท จ านวน 127 คน คดเปนรอยละ 31.8 และ 15,001-20,000 บาท จ านวน 83 คน คดเปนรอยละ 20.8 มรายจายเกยวกบคาอาหารและคาเครองใชตางๆ จ านวน 211 คน คดเปนรอยละ 52.8 รองลงมาเปนรายจายคาการศกษาบตร จ านวน 97 คน คดเปนรอยละ 24.3 และคาเวชภณฑและคารกษาพยาบาล จ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 8.0 ลกษณะการออมโดยฝากธนาคาร จ านวน 173 คน คดเปนรอยละ 43.3 รองลงมาเปนเกบไวเอง จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 และสมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห จ านวน 48 คน คดเปนรอยละ 12.0 ตามล าดบ

ตอนท 3 แรงบนดาลใจในการออม จากการศกษาวจย พบวา กลมตวอยางสวน ใหญมแรงบนดาลใจในการออมเพอความมนคงในวยสงอายเปนล าดบท 1 มากทสด จ านวน 258 คน คดเปนรอยละ 64.5 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 117 คน คดเปนรอยละ 29.3 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0 แรงบนดาลใจการออมเพอเกบไวใชในยามเจบปวยหรอยามชรา เปนล าดบท 1 มากทสด จ านวน 268 คน คดเปนรอยละ 67.0 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 121 คน คดเปนรอยละ 30.3 และล าดบท 3 นอย จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 1.8 แรงบนดาลใจการออมเพราะมผลตอบแทนคมคาและแนนอน เปนล าดบท 1 นอยทสด จ านวน 145 คน คดเปนรอยละ 36.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอย จ านวน 111 คน คดเปนรอยละ 27.8 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 14.5 แรงบนดาลใจการออมเพราะมการประชาสมพนธขอมลขาวสารเปนล าดบท 1 นอย จ านวน 135 คน คดเปนรอยละ 33.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 ปานกลาง จ านวน 91 คน คดเปนรอยละ 22.8 และล าดบท 3 นอยทสด จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 มแรงบนดาลใจการออมเปนเพอตองการเกบไวใหบตรหลาน โดยใน ล าดบท 1 มากทสด จ านวน 231 คน คดเปนรอยละ 57.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน124 คน คดเปนรอยละ 31.0 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 8.0 มแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะ สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าปโดยในล าดบท 1 นอย จ านวน 134 คน คดเปนรอยละ 33.5 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอยทสด จ านวน 124 คน คดเปน

www.ssru.ac.th

(77)

รอยละ 30.3 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 แรงบนดาลใจการออมเปนเพราะผอนชกชวน ล าดบท 1 นอย จ านวน 193 คน คดเปนรอยละ 48.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 นอยทสด จ านวน 108 คน คดเปนรอยละ 27.0 และล าดบท 3 มากทสด จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 10.5 มแรงบนดาลใจการออมไวส าหรบประกอบพธฌาปนกจล าดบท 1 มากทสด จ านวน 181 คน คดเปนรอยละ 45.3 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 119 คน คดเปนรอยละ 29.8 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 41 คน คดเปนรอยละ 10.3 แรงบนดาลใจการออมเปนเพราะใหความคมครองหลายดานล าดบท 1 นอย จ านวน 123 คน คดเปนรอยละ 30.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มากทสด จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 23.0 และล าดบท 3 มาก จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 21.8 มแรงบนดาลใจการออมเปนเพราะลดการพงพงภาครฐล าดบท 1 มากทสด จ านวน 203 คน คดเปนรอยละ 50.8 รองลงมาเปนล าดบท 2 มาก จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 23.0 และล าดบท 3 ปานกลาง จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 19.0

ดงนนจากการศกษาจงสรปไดวา ประชาชนทอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร มแรงบนดาลใจในการออมในระดบมากทสด คอ เพอความมนคงในวยสงอาย คาเฉลยเทากบ 4.54 เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา คาเฉลยเทากบ 4.61 เกบไวใหบตรหลาน คาเฉลยเทากบ 4.42 สวนทเปนแรงบนดาลใจในระดบมาก คอ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ คาเฉลยเทากบ 3.97 ลดการพงพงภาครฐคาเฉลยเทากบ 4.12 ส าหรบทเปนแรงบนดาลในระดบปานกลาง คอ ใหความคมครองหลายดาน คาเฉลยเทากบ 3.09 และทเปนแรงบนดาลในระดบนอย คอ มผลตอบแทนคมคาและแนนอน คาเฉลยเทากบ 2.37 การประชาสมพนธขอมลขาวสาร คาเฉลยเทากบ 2.52 สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป คาเฉลยเทากบ 2.54 ผอนชกชวน คาเฉลยเทากบ 2.24 5.2 ตอบค าถามการวจยและอภปรายผล

ผวจยไดตอบค าถามและอภปรายผลการวจย ไวดงน 1) รายไดและการใชจาย รวมทงรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของ

ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ปจจบนนเปนอยางไร จากการศกษาวจย พบวา ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ในเขตดสต

กรงเทพมหานคร มรายไดไมตางจากรายจายมากนก และรายไดกบรายจายเทากนเปนสวนใหญ ท าใหมการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย ไดนอย หรอบางชวงเวลาไมมการออมเงนเลย คอ มรายไดเขามากตองใชจายออกไป ซงรายจายสวนใหญจะจายเกยวกบคาอาหารและคาเครองใช

www.ssru.ac.th

(78)

ตางๆในชวตประจ าวน คาการศกษาบตร รวมทงคาเวชภณฑและคารกษาพยาบาล ส าหรบผทมการออมจะออมโดยการฝากธนาคารเปนสวนใหญ นอกจากนนจะออมโดยการเกบไวเองและสมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห ดงนน การเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ในปจจบน จงมการเตรยมพรอมโดยการออมเพยงเลกนอยและมจ านวนเงนออมไมมากนก

2) แรงบนดาลใจทท าใหเกดการวางแผนในการออมมอะไรบาง จากการศกษาวจย พบวา ประชาชนวยผใหญตอนตน อาย 30 – 40 ป ในเขตดสต

กรงเทพมหานคร โดยสวนใหญมแรงบนดาลใจทท าใหเกดการวางแผนในการออมเนองมาจาก ตองการเกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา เพอความมนคงในวยสงอาย เกบไวใหบตรหลาน ลดการพงพงภาครฐ ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ ตามล าดบ ส าหรบการออมนน มไดค านงถงผลประโยชนหรอการใหความคมครองหลายดาน มผลตอบแทนคมคาและแนนอน คาการประชาสมพนธขอมลขาวสาร หรอน าไปลดหยอนภาษประจ าป เนองจากจ านวนเงนออมคอนขางมนอย

3) ความมนคงในวยสงอายของประชาชนในเขตดสตมมตอยางไรบาง จากการศกษาวจย พบวา ความมนคงในวยสงอายของประชาชนในเขตดสต มมตดงน ประชาชนโดยสวนใหญมความตองการออมเงน เพอเตรยมพรอมและเพมความมนคงใน

วยสงอาย ลดการพงพงจากภาครฐ แตเนองดวยมรายไดไมมาก แคเพยงพอแกการยงชพ เมอเปรยบเทยบกบการใชจายแลว จะเหนวาเมอมรายไดเขามาในแตละเดอนกมการใชจายออกไปเชนกน บางรายมภาระหนสนเนองจากรายไดกบการใชจายไมสมดลกน จงท าใหมการออมในจ านวนทนอย บางรายไมมพอส าหรบการออมเลย จงเหนไดวา ความมนคง ในวยสงอายของประชาชน ในดานของรายไดและการออมยงไมมากนก ดงนน จงควรสงเสรมการหารายไดเสรม อาชพเสรม เพอสรางงาน เพมรายได สรางนสยประหยด อดออมใหกบประชาชน รวมทงมการอบรมหรอใหความรเกยวกบดานการเงน การออม ฯลฯ ใหกบประชาชน เพอใหมการใชจายทถกหลก ค านงถงการออมและมการออมเพมมากขน เตรยมเขาสวยสงอายดวยความมนคง

www.ssru.ac.th

(79)

5.3 ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช

ในการวจย เรอง รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร สามารถน าไปใชใหเกดประโยชน ดงตอไปน

1) จดประชมหรออบรมใหความรแก ประชาชน เรองการเตรยมพรอมในการออมเพอเขาสวยสงอายดวยความมนคง โดยลดการพงพงจากรฐ 2) ท าการเผยแพรผานสอตางๆ ในมตรายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของเขตดสต ซงอยในเมองหลวงชนใน เพอให สามารถเปนภาพสะทอนใหกบเขตอนๆในกรงเทพ ฯและตางจงหวด ใหเกดประโยชนแก ประชาชน ศนยสงเสรมบรหารเงนออมครอบครว กรงเทพมหานคร สถาบนการเงนตางๆ องคกรปกครองสวนทองถน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงการคลง ฯลฯ ไดทราบถงแนวทางการวางแผนหรอสงเสรมการออม เพอการเตรยมพรอมสวยสงอาย ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ควรเพมวธการเกบขอมลดวยการวธเชงคณภาพ เพอใหไดขอมลเชงลกมากขน 2. ควรเพมขนาดกลมตวอยาง เพอเพมระดบความเชอมนของขอมลใหมากยงขน 3.ควรเพมพนททใชในการศกษาวจย เพอเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางใหชดเจนมากขน

www.ssru.ac.th

บรรณานกรม

กนษฐภาต ละมล. (2553). บทคดยอ รายรบและการออมเงนของนกศกษามหาวทยาลย

อบลราชธาน. บรหารศาสตร สาขาเศรษฐกจพอเพยง มหาวทยาลยอบลราชธาน. กมลพร กลยาณมตร. (2550). การน านโยบายอยดมสขไปปฏบตในจงหวดนนทบร.

กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามค าแหง. เกษรา ธญลกษณ. (2555). ประโยชนของการออม. ผจดการออนไลน. ขอมลทวไปเขตดสต กรงเทพมหานคร. คนจาก http://www.bangkok.go.th/dusit/ เมอวนท 20 กมภาพนธ พ.ศ. 2555. ขอมลสถตประชากร. ส านกงานสถตแหงชาต. 2551. คนจาก http://www.nso.go.th

เมอวนท 20 กมภาพนธ พ.ศ. 2555.

จรนทร เทศวานช. (2549). การวเคราะหสถตโดยโปรแกรมส าเรจรปSPSS. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร. นพแสน พรหมอนทร. (2554) บทคดยอ พฤตกรรมการออมและปจจยทมอทธพลตอการ

ออมเพอการดารงชพยามชราภาพของหวหนาครวเรอนเกษตรกรลกคาธนาคาร เพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร จงหวดพระนครศรอยธยา. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

นนทกา นนทวสย. (2552). บทคดยอ การศกษาเปรยบเทยบภาวการณออมของครวเรอนใน

ภาค เกษตรและนอกภาคเกษตร. หลกสตรปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. บณฑรก ศรกจจาขจร. (2555). บทคดยอ กองทนการออมแหงชาต. มหาวทยาลยกรงเทพ. ประยงค คศรสน. (2551). บทคดยอ เรอง ปจจยทมผลตอการออมของครวเรอนในเขต อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. ปราโมทย ประสาทกล. (2543). วารสารประชากรและพฒนา. สภาพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต. ปยดา สมบตวฒนา. (2550). ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการออมของนสต ปรญญาตร โครงการบรหารธรกจ ภาคสมทบ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

www.ssru.ac.th

81

วทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1-10. พ.ศ. 2504 – 2554. แผนพฒนาผสงอาย ฉบบท 2. พ.ศ. 2545 – 2564. พระราชด ารสเศรษฐกจพอเพยง. (2542). คนเมอ 10 สงหาคม 2550, จาก

http://www.seal2thai.org/sara/sara119.htm. เมอ วนท 15 มนาคม 2555. พชรวต ปยะโอสถสรรค. (2552). บทคดยอ เรอง ยทธศาสตรการพฒนาการออมภาค ประชาชน : ศกษาเฉพาะกรณการประกนชวต. มลนธสาธารณสขแหงชาต. สถานการณในภาพรวมของผสงอาย. [Online]. Available from:

http://www.thainhf.org/ เมอวนท 15 พฤษภาคม 2555. สภาคย อนทองคง. (2547). หลกการเรองการออม ตามหลกเศรษฐกจพอเพยง. http://wwwfamilynetwork.or.th. เมอวนท 3 มนาคม พ.ศ. 2555.

รงนภา ศรธญญะโชต. (2550). บทคดยอ พฤตกรรมการออมเพอใชจายในอนาคตของ ประชาชน : กรณศกษาผบรหารศนยการขาย บรษทไทยประกนชวตจ ากด สาขา ธนบร กรงเทพมหานคร. รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป วทยาลย การบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

สรกล เจนอบรม. วสยทศนผสงอายและการศกษานอกระบบส าหรบผสงอายไทย. กรงเทพฯ : นชนแอดเวอรไทซงกรพ, 2541. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2545). รายงานการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมของประเทศ: ความอยดมสขของคนไทย 5 ปหลงวกฤต

เศรษฐกจ. กรงเทพมหานคร.

Anderson, J.E. Teaching and learning. In W.T. Donahuc (Ed.) , Education for later

maturity. New York : Whiteside,1971. Barrow G.M. and Smith, P.A. Aging, Ageism and society.St. Paul,Minn. : West,1979. Burnside, I.M. Nursing and the aged. 2nd Ed. New York : McGrawHill,1981. Castetter, W. B.. The personnel/unction in education administration. New York : Publishing Co., Inc. Cronbach, L. J., 1976.

www.ssru.ac.th

82

Doyal, L., & Gough, I. (1991). A theory of human need. London: The Macmillan. Moody, H.R. Philosophical presupposition of Education for old age. Educational Gerontology, 1976, 1, 1 - 16, 1976. Sen, A. (1999). Development as freedom. New York: A Division of Random House. United Nations Development Program. (1999). Dedicated to the memory of Mahbub ul

haq, (1934-98). human development report. New York: Oxford University Press.

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ก

www.ssru.ac.th

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา แบบสอบถาม

ค าชแจง แบบสอบถามน มวตถประสงคเพอศกษา เรองรายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมส วยสงอายของประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ค าตอบของทานจะน าไปใชเพอประโยชนทางวชาการตอไป

.............................................................................................................................................. กรณาท าเครองหมาย / ใน ( ) ทเปนขอมลของทาน ตอนท 1 ขอมลทวไป 1) เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2) อาย ( ) 30 – 34 ป ( ) 35 – 39 ป ( ) 40 ป 3) สถานภาพการสมรส ( ) โสด ( ) สมรสอยดวยกน ( ) สมรสแยกกนอย ( ) หยาราง ( ) หมายคสมรสเสยชวต 4) การศกษาสงสด ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาตอนตน ( ) ม.ปลาย / ปวช. ( ) ปวส. / อนปรญญา ( ) ปรญญาตร ( ) อนๆ (โปรดระบ) .................... .. 5) อาชพ ( ) ราชการ / รฐวสาหกจ ( ) พนกงานบรษทเอกชน ( ) ธรกจสวนตว ( ) รบจางทวไป ( ) คาขาย ( ) อนๆ (โปรดระบ) .................... 6) จ านวนสมาชกทอาศยในบาน ( ) 1 – 3 คน ( ) 4 – 6 ( ) 7 – 9 คน ( ) 10 คนขนไป ตอนท 2 ลกษณะของรายได การใชจายและการออม 7) รายไดตอเดอน (โดยประมาณ) ( ) ต ากวาหรอเทากบ 5,000 บาท ( ) 5,001 – 10,000 บาท ( ) 10,001 – 15,000 บาท ( ) 15,001 – 20,000 บาท ( ) 20,001 – 25,000 บาท ( ) สงกวา 25,000 บาท

www.ssru.ac.th

86

8) การใชจายตอเดอน (โดยประมาณ) ( ) ต ากวาหรอเทากบ 5,000 บาท ( ) 5,001 – 10,000 บาท ( ) 10,001 – 15,000 บาท ( ) 15,001 – 20,000 บาท ( ) 20,001 – 25,000 บาท ( ) สงกวา 25,000 บาท 9) ในแตละเดอนทานมการใชจายเกยวกบ ( ) คาอาหารและเครองใชตางๆ ( ) คาเวชภณฑและรกษาพยาบาล ( ) คาเดนทาง ( ) คาบรการสอสาร ( ) คาการศกษาบตรหลาน ( ) การบนเทง ( ) กจกรรมทางศาสนา ( ) ช าระหนตางๆ 10) ทานมการออมโดยวธใด (เรยงล าดบ 1 - 3) ( ) เกบไวเอง ( ) ฝากธนาคาร ( ) เลนแชร ( ) สหกรณออมทรพยและสถาบนการเงนอนๆ ( ) ทรพยสนหรอสนทรพยทางการเงน เชน บานหรอทดนเพออยอาศยหรอเพอการลงทน ทองค าและพนธบตร เปนตน ( ) ประกนชวต ( ) สมาชกชมรมตางๆ เชน ฌาปนกจสงเคราะห เปนตน

ตอนท 3 แรงบนดาลใจในการออม กรณาท าเครองหมาย / ในชองททานเลอก

แรงบนดาลใจ นอยทสด = 1 จนถง

มากทสด = 5 1 2 3 4 5

11) เพอความมนคงในวยสงอาย 12) เกบไวยามเจบปวยหรอยามชรา 13) มผลตอบแทนคมคาและแนนอน 14) การประชาสมพนธขอมลขาวสาร 15) เกบไวใหบตรหลาน 16) สามารถน าไปลดหยอนภาษประจ าป 17) ผอนชกชวน 18) ส าหรบประกอบพธฌาปนกจ 19) ใหความคมครองหลายดาน 20) ลดการพงพงภาครฐ

..................ขอขอบคณส าหรบขอมล...................

www.ssru.ac.th

ประวตผวจย

ชอ : นางสาวชารว บตรบ ารง Miss Charawee Butbumrung เพศ : หญง วนเดอนปเกด 3 มกราคม 2518 ต าแหนงปจจบน : อาจารย สถานทตดตอ : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา โทรศพท : 02-1601513 E-mail : b_charawee@hotmail.com ทอย : เลขท 1 ถนนอทองนอก แขวงวชระ เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300 โทรศพท : 081-8076050 ประวตการศกษา: ปรญญาตร การเงนการธนาคาร คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยรามค าแหง ปรญญาโท การจดการการเงน คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ปรญญาเอก นวตกรรมการจดการ (การจดการภาคธรกจ) มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา สาขาทเชยวชาญ : การเงนและการธนาคาร การบรหารธรกจ ภาระงานในปจจบน : หวหนาสาขาการเงนการธนาคาร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา ผลงานวจย : ปพ.ศ.2552 นวตกรรมการจดการตลาดน าทสงผลตอคณภาพชวตอยางยงยน ในพนททเกดการทองเทยว : การประยกตใชบทเรยนเพอสงเสรมความส าเรจของตลาดน าศาลายา : ปพ.ศ.2554 การจดการเงนและความตองการความรดานกฎหมายกบการอยดมสข ของผสงอายในเทศบาลต าบลศาลายา : ปพ.ศ.2555 รายไดและรปแบบการออมเพอการเตรยมพรอมสวยสงอายของ ประชาชนอายระหวาง 30 – 40 ป ในเขตดสต กรงเทพมหานคร : ปพ.ศ.2556 ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการเตรยมพรอมสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนของธนาคารไทยพาณชย

www.ssru.ac.th