Право нa hartii od vrednost

проф. d-r Marko Andonov

kratka istorija na regulativata za hartii odvrednost vo Republika Makedonija

Prviot Zakon za hartii od vrednost vo samostojna RepublikaMakedonija - donesen vo 1993 godina

Zakonot za izdavawe i trguvawe so hartii od vrednost od1997 godinaZakon za hartii od vrednost od 2000 godina

Zakon za hartii od vrednost donesen vo 2005~etvrti po red Zakon za hartii od vrednost voRepublika Makedonija

pri~ini za donesuvawe: novonastanatite uslovi napazarot na hartii od vrednost vo Republika Makedonija,tendecijata na harmonizacija na nacionalnotozakonodavstvo za hartii od vrednost so zakonodavstvotona EU, potrebata za ponatamo{na implementacija nacelite i principite na IOSCO

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

predmet na ureduvawe≠ izdavaweto i trguvaweto so hartii od vrednost

≠ registracijata, utvrduvaweto i poramnuvaweto na trgovskitetransakcii i netrgovskite prenosi so hartii od vrednost kako iograni~uvawata na pravata od sopstvenosta na hartiite od vrednost

≠ funkcioniraweto na pazarot na hartii od vrednost i na ovlasteniteu~esnici na pazarot

≠ obvrskite za obelodenuvawe od strana na AD so posebni obvrski zaizvestuvawe, ~lenovite na organite na upravuvawe, direktorite ioddelni akcioneri

≠ zabranetite dejstvija vo vrska so raboteweto so hartii od vrednost

≠ statusot i nadle`nostite na Komisijata

≠ ste~aj i likvidacija na ovlastenite u~esnici na pazarot i

≠ drugi pra{awe {to se od zna~ewe za hartiite od vrednost

za se ona {to ne e uredeno so ovoj zakon - primena naodredbite na Zakonot za trgovski dru{tva, Zakonot zaste~aj i Zakonot za op{ta upravna postapka

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

IZDAVAWE, PONUDA I PRODA@BA

NA HARTII OD VREDNOST

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

IZDAVAWE, PONUDA I PRODA@BA NA HARTII OD

VREDNOST

hartiite od vrednost se izdavaat vodematerijalizirana forma (elektronski zapis)

hartiite od vrednost imaat nominalna vrednost(vo denari ili stranska valuta)

trgovskite transakcii na hartii od vrednost nateritorijata na Republika Makedonija sevr{at vo denari

akt za izdavawe na hartii od vrednost donesuvanadle`niot organ na izdava~ot

izdavaweto na hartii od vrednost na

primarniot pazar, vklu~uvaj}i gi i

sopstvenite akcii

se vr{i po prethodno odobrenie od

Komisijata za hartii od vrednost, osven vo

slu~aite utvrdeni so ovoj zakon

mo`e da se vr{i po pat na javna ponuda i po

pat na privatna ponuda

IZDAVAWE, PONUDA I PRODA@BA NA HARTII OD

VREDNOST

DEPOZITARI NA HARTII OD VREDNOST,

REGISTRACIJA NA HARTII OD VREDNOST,

VR[EWE NA NETRGOVSKI PRENOSI I

PORAMNUVAWE NA TRGOVSKITE TRANSAKCII

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

1. Depozitar za hartii od vrednost depozitari za hartii od vrednost se osnovaat za

регистрирање на хартиите од вредност

poramnuvawe na trgovskite transakcii i

vr{ewe na netrgovski prenosi so hartii od vrednost

dozvola za osnovawe na depozitar od KHVse osnova kako AD so sedi{te vo RMosnovna glavnina - najmalku 500.000 evra vo denarska

protivvrednostakcioneri na depozitarot - edinstveno brokerski

dru{tva, banki, osiguritelni dru{tva ili dru{tva zaupravuvawe so fondovinajmalku edna tretina od ~lenovite na organite na

upravuvawe (upraven i nadzoren odbor odnosno odborot nadirektori) se nezavisni lica

DEPOZITARI NA HARTII OD VREDNOST, REGISTRACIJA NA HARTII

OD VREDNOST, VR[EWE NA NETRGOVSKI PRENOSI I PORAMNUVAWE NA TRGOVSKITE TRANSAKCII

~lenki na depozitarot - samo ovlastenite u~esnici napazarot na hartii od vrednost koi se registrirani votrgovskiot registarsamoregulira~ka organizacijaograni~uvawa za investirawe vo hartii od vrednost

2. Rегистрирање на хартиите од вредност

site hartii od vrednost izdadeni vo RM se registriraat vodepozitar kako elektronski zapis

hartiite od vrednost izdadeni od eden izdava~ seregistriraat samo vo eden depozitar

smetka na hartii od vrednost vo depozitarot

osnov za ograni~uvawe ili promena na pravoto nasopstvenost na hartiite od vrednost - aktot za izdavawe,zalog, pravosilna sudska odluka, akt na KHV i akt naUpravata za javni prihodi

DEPOZITARI NA HARTII OD VREDNOST, REGISTRACIJA NA HARTII

OD VREDNOST, VR[EWE NA NETRGOVSKI PRENOSI I PORAMNUVAWE NA TRGOVSKITE TRANSAKCII

3. Netrgovski prenosidogovor za podarok, dogovor za kompenzacija, realizacija na

dogovor za zalog na hartii od vrednost, nasledstvo i sudska odluka

4. Poramnuvawe na trgovskite transakciiteporamnuvaweto se vr{i vo depozitarprincip "isporaka nasproti pla}awe"(DVP)

vreme na poramnuvawe T+3nadzor vrz poramnuvaweto vr{i depozitarot

5. Obvrski na depozitarot za izvestuvawei informirawe

izvestuvawe na sopstvenikot na hartii od vrednost za sostojbata nanegovata smetka na hartiite od vrednostpodnesuvawe izve{tai do KHV (za novoizdadeni hartii od

vrednost, za prenos na sopstvenost i drugi fakti i okolnosti)dostavuvawe na godi{niot izve{taj i programata za rabota do KHV

DEPOZITARI NA HARTII OD VREDNOST, REGISTRACIJA NA HARTII OD

VREDNOST, VR[EWE NA NETRGOVSKI PRENOSI I PORAMNUVAWE NA TRGOVSKITE TRANSAKCII

TRGUVAWE SO HARTII OD

VREDNOST

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

zadol`itelno sekundarno trguvawe so hartii odvrednost preku ovlastena berza

dozvola za osnovawe na Berza od KHV

se osnova kako AD so sedi{te vo RM

osnovna glavnina - najmalku 500.000 evra vo denarskaprotivvrednost

akcioneri na berzata - doma{ni i stranski fizi~ki ipravni lica

najmalku edna tretina od ~lenovite na organite naupravuvawe(upraven i nadzoren odbor odnosnoodborot na direktori) se nezavisni lica

~lenki na berzata - samo ovlastenite u~esnici napazarot na hartii od vrednost koi se registrirani votrgovskiot registar

TRGUVAWE SO HARTII OD VREDNOST

kotacija na hartiite od vrednost na berza

oddluka za kotacija donesuva organot naupravuvawe na izdava~ot

barawe na izdava~ot

op{t uslov - HV da bidat celosno uplateni ineograni~eno prenoslivi

isklu~uvawe od kotacija vrz osnova na odluka nasobranieto na akcioneri na izdava~ot

samoregulira~ka organizacija

ograni~uvawa za investirawe vo hartii od vrednost

dostavuvawe na dnevni, nedelni i mese~ni izve{taiza svoeto rabotewe do Komisijata

dostavuvawe na godi{niot izve{taj i programata zarabota do KHV

TRGUVAWE SO HARTII OD VREDNOST

OVLASTENI U^ESNICI NA

PAZAROT SO HARTII

OD VREDNOST

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

1. Uslugi so hartii od vrednost vidovi uslugi so hartii od vrednost

pravni lica koi vr{at uslugi so hartii od vrednostbrokerska ku}a

ovlastena banka soglasno so Zakonot za banki i

podru`nica na stranska brokerska ku}a

(koi imaat dobieno dozvola za rabotewe od Komisijata)

2. Osnovawe i organizacija na brokerska ku}adozvola za osnovawe od KHVse osnova kako AD so sedi{te vo RMosnova~i - najmalku 2 fizi~ki ili pravni, doma{ni ili

stranski lica (osven koga osnova~ e banka ili osiguritelnodru{tvo)

kapitalno bazirani aktivnosti (capital based activities) -dejnostite koi }e gi vr{at se vo zavisnost od iznosot naosnovnata glavnina (75.000 evra, 150.000 evra ili 500.000 evra, vodenarska protivvrednost

OVLASTENI U^ESNICI NA PAZAROT SO HARTII

OD VREDNOST

upravuvawe so rizici - raspolgawe so propi{an iznos nalikvidni sredstva

podru`nica na stranska brokerska ku}a - dozvola od KHV ekspozitura na brokerska ku}a brokerskata ku}a mora da bide ~lenka na najmalku edna

samoregulira~ka organizacija ovlasteni brokeri - dozvola za rabotewe na broker od KHV

3. Rabotewe na brokerskite ku}i uvid na klientite vo op{tite uslovi za rabotewe za{tita na interesite na klientite izvestuvawe na klientite za sudir na interesi vodewe na kniga na nalozi ~uvawe na pari~nite sredstva na klientot na posebna smetka izvestuvawe na klientite za realizirana transakcija

dol`nost za sklu~uvawe dogovor so klientot

dogovor za portfolio menaxment

dostavuvawe na mese~ni i godi{en izve{taj do KHV

OVLASTENI U^ESNICI NA PAZAROT SO HARTII

OD VREDNOST

4. Prestanok na brokerska ku}alikvidacija na brokerska ku}aste~aj na brokerska ku}a

5. Osnovawe i rabotewe na dru{tvo za investicionosovetuvawe

dru{tvo koe vr{i uslugi na investiciono sovetuvawe i koe imavraboteno najmalku eden investicionen sovetnik

uslugi na investiciono sovetuvawe

- upravuvawe so portfolio na hartii od vrednost po nalog i zasmetka na individualen klient i

- investiciono sovetuvawe dozvola za rabotewe na Dru{tvoto od KHV

osnovna glavnina - 10.000 evra vo denarska protivvrednost

investicionen sovetnik - dozvola za rabotewe od KHV

OVLASTENI U^ESNICI NA PAZAROT SO HARTII

OD VREDNOST

AKCIONERSKI DRU[TVA SO POSEBNI OBVRSKI ZA IZVESTUVAWE I

OBVRSKI ZA IZVESTUVAWE NA^LENOVITE NA ORGANITE NA UPRAVUVAWE ,

DIREKTORITE I AKCIONERITE

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

1. Akcionerski dru{tva so posebni obvrski zaizvestuvawe

dru{tvo koe izvr{ilo javna ponuda na hartii od vrednost ili ima osnovna

glavnina od 1.000.000 EVRA vo denarska protivvrednost i pove}e od 100

akcioneri (KHV vodi Registar na ovie dru{tva)

dostavuvawe do KHV godi{ni, polugodi{ni i trimese~ni izve{tai, kako itekovni soop{tenija i materijali za akcionerski sobranija

mo`nost za neobjavuvawe na cenovno ~uvstvitelni informacii

2. Obvrski za izvestuvawe na ~lenovite na organitena upravuvawe i direktorite

izve{tai za sopstvenost do KHV i akcionerskoto dru{tvo vo ~iiorgani na upravuvawe e ~len (prvi~en i izve{taj za promena)

3. Obvrski za izvestuvawe na odredeni akcioneriizve{tai za sopstvenost nad 5% do KHV i akcionerskoto

dru{tvo(prvi~en i izve{taj za promena)

AKCIONERSKI DRU[TVA SO POSEBNI OBVRSKI ZA IZVESTUVAWE I OBVRSKI ZA IZVESTUVAWE NA^LENOVITE NA ORGANITE NA UPRAVUVAWE ,DIREKTORITE I AKCIONERITE

ZABRANETI DEJSTVIJA VO

RABOTEWETO

SO HARTII OD VREDNOST

ZAKON ZA HARTII OD VREDNOST

zabraneti dejstvija pri ponuda na HV

zabrana za sozdavawe na la`na pretstava za opredelena

hartija od vrednost

zabrana za {irewe na neto~ni informacii ili

informacii koi doveduvaat do zabluda

zabrana za koristewe na manipulativni i izmamni~ki

dejstvija

zabrana za kupuvawe i prodavawe na HV vrz osnova na

vnatre{ni informacii

zabrana za revizorot da potpi{e neto~ni finansiski

izve{tai ili finansiski izve{tai {to

predizvikuvaat zabluda

ZABRANETI DEJSTVIJA VO RABOTEWETO SO HARTII OD

VREDNOST