7.4 yetişkinliğe geçiş ve yaşam alternatifleri
TRANSCRIPT
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi
(BAP)
7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 2
YETİŞKİNLİĞE GEÇİŞ VE YAŞAM
ALTERNATİFLERİ
Aileler bu dönemde özel gereksinimli
çocuklarının gelecekteki yaşam
imkanları konusunda yoğun bir endişe yaşamaktadırlar.
7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 3
Özel gereksinimli bireylere bakım hizmetlerinin sunulmasında
benimsenen ilkeler
Özel gereksinimli bireylerin öncelikle ailesinin yanında ve kendi evinde bakımına önem verilir.
Bunun için gerekli maddi destek ve bilgilendirme desteği ailelere sağlanır.
Yatılı merkezlerde bakım alan özel gereksinimli bireylerin eğitim hizmetlerinden
de yararlanmaları için Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okullarla
işbirliği yapılır.
Bakım hizmetlerinden yararlanan ve çalışabilecek durumda olan özel gereksinimli
bireylerin istihdamı için gerekli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır.
7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 4
• Özür gruplarına yönelik bakım ve rehabilitasyon programları ve özel gereksinimli bireylerin toplumsal hayata katılmalarına ilişkin programlar oluşturmak, geliştirmek ve uygulamakla yükümlüdür.
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirge
me (SHÇE
K)7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 5
SHÇEK’e bağlı olarak kurulan;
Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri
Aile Danışma ve Rehabilitasyon Merkezleri
Özel Bakım Merkezlerinde özel gereksinimli bireylere ve ailelerine
hizmetler sunulmaktadır.
7.4 Yetişkinliğe Geçiş ve Yaşam Alternatifleri 6
7.4.1 Bakım Hizmetleri 7
Bakım Hizmetleri
Özel gereksinimli bireylere sunulan bakım hizmetleri, kişisel bakım hizmetlerini kapsamaktadır. Bunlar şu şekilde listelenebilir:
Banyo yaptırılması, tuvalet gereksiniminin giderilmesine yardımcı olunması, gerekiyorsa temizliğinin yapılması, tırnakların kesilmesi,
saçların taranması, dişlerin temizlenmesi, beslenme gereksinimlerinin karşılanması, el, yüz ve ayak temizliği,
sakal tıraşının yapılması, istenmeyen tüylerin temizlenmesi, elbiselerin giydirilmesi, çıkarılması,
burun ve kulak temizliğinin yapılması, yatağın temizlenmesi ve düzeltilmesi, odasının temizlenmesi,
çamaşırlarının yıkanması, tehlikelere karşı korunması.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 8
Bakım hizmeti almaya gereksinim duyan özel
gereksinimli bireyin kendisi, anne-babası, akrabaları,
komşuları, sağlık kuruluşları, mahalli idareciler (muhtar vb), belediye zabıta memurları gibi
kişiler bakım hizmetinden yararlanması için başvuruda
bulunabilir.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 9
Bakım hizmetlerine başvuru için bir dilekçe yazarak bu
dilekçeyi:
İl müdürlükleri
İlçe müdürlükleri
Kuruluş müdürlükleri ve
Diğer sosyal hizmet kuruluşlarına teslim etmek yeterlidir.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 10
Dilekçe bildiriminin
ardından SHÇEK yetkilileri gerekli
incelemeleri yaparak rapor
hazırlarlar.
Bu incelemeler kişinin TC kimlik
numarasından aile nüfus bilgilerine
ulaşarak gerçekleştirilmekte
dir.
Özel gereksinimli birey 18 yaşını
doldurmamışsa ya da 18 yaşını
doldurmuş olduğu halde zihinsel
özellikleri dolayısıyla kısıtlanmış
durumdaysa, bakım hizmeti alması için
gerekli başvuru mutlaka yasal
temsilcisi tarafından
yapılmalıdır.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 11
Bakım hizmetlerinden yararlanmak üzere yapılan
başvurularda: Özürlü sağlık kurulu raporu (bulaşıcı
hastalık ya da madde bağımlılığı var ise mutlaka belirtilmiş olmalıdır).
18 yaşının altındaki bireyler için, koruma altına alınması ve bakım merkezine
yerleştirilmesi için mahkemelerden alınacak karar.
Velayet altında olmayanlar için vesayet altına alınmasına ilişkin karar, gibi belgelerin
tamamlanması gerekir.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 12
Özel gereksinimli bireyin belgelerinin tamamlanmasına kadar geçecek sürede kalacak yeri ve bakacak kimsesi yoksa; bakım sunan kimseler olduğu halde bunlar belgeler tamamlanana kadar bakım hizmeti sunamayacak kadar zor durumdaysa, belgelerin tamamlanması beklenmeden bakım merkezine yerleştirme işi gerçekleştirilir.
Belgelerin ise en geç altı ay içinde tamamlanması gerekir.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 13
Merkezlerde kontenjan ayrılmış olması ve/veya boş yer bulunması durumunda, özel gereksinimli bireyler için bir yıl içinde en fazla 30 gün olmak üzere misafir olarak geçici bakım hizmetleri sunulmaktadır.
7.4.1 Bakım Hizmetleri 14
7.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama 15
Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde
Yaşama
Özel gereksinimli bireylerin çok büyük bir bölümünün yetişkinlik yıllarında da ailelerinin evinde, anne baba ve kardeşleri ile birlikte yaşamaya devam ettikleri bildirilmektedir.
AİLE İLE BİRLİKT
E YAŞAMA Bağımsız evlerde
yaşamanın ekonomik ve sosyal birçok beceriyi gerektiriyor olması ailelerin çocuklarının güvenliğine ilişkin duydukları endişeler bu alternatifin daha az değerlendirilmesine yol açıyor olabilir.
BAĞIMSIZ
EVLERDE YAŞAM
7.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama 16
177.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama
İster aileleri ile birlikte isterse bağımsız evlerinde
yaşamaya devam etsinler özel gereksinimli bireylerin de
tıpkı normal gelişim gösteren bireyler gibi birtakım
becerilere sahip olmaları, kendileri ve aileleri açısından
son derece önemlidir.
7.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama 18
7.4.2 Aile ile Birlikte ve Bağımsız Evlerde Yaşama 19
Bağımsız Yaşam BecerileriTüketici Becerileri Ev İçi Beceriler Parayı Tanıma ve Doğru Kullanma Sorumlu Olduğu Harcamaları
Yapma Basit Gelir Gider Kayıtları Tutma Banka Hizmetlerinden Yararlanma
Evdeki Araç-Gereçleri Kullanma Mutfak Becerileri Ev Düzeni ve Temizliği Çamaşır Yıkama ve Giysilerin
Bakımı Uyku Zamanı Becerileri
Sağlığı Koruma Becerileri Toplumu Tanıma Becerileri Basit Sağlık Sorunlarını Çözme Koruyucu Sağlık Önlemleri Alma İlaç Kullanma Kişisel Sağlık Problemlerini
Çözme
Bağımsız Seyahat Etme, Yol Bulma Eğlence Olanaklarından
Yararlanma Vatandaşlık Hak ve
Sorumluluklarını Bilme Yasaları Bilme ve Yasalara Uyma Toplum Beklentilerine Uygun
Davranma
7.4.3 Kendini Yönetme 20
Kendini Yönetme
Yetişkinlik dönemine gelmiş özel gereksinimli bireylerin
toplumsal yaşamda daha fazla etkinlik gösterebilmeleri için
günlük yaşamda gerçekleştirilen etkinliklerde
yetişkin yönergelerinin azaltılması önemli olabilir.
7.4.3 Kendini Yönetme 21
Kendini Yönetme StratejileriSTRATEJİNİN ADI TANIMI ÖRNEKKendine Önuyaran Verme Kişinin, bir işi yapmak
üzere görsel, işitsel ya da dokunsal bir hatırlatıcıyı kendisi için kullanması.
Alışveriş yaptığında para üstü almak için, cüzdanını açtığında görülen “para üstünü unutma” yazılı karta bakma.
Kendine Yönerge Verme Kişinin bir işi yapmak için önce kendi kendine konuşması ve sonra o işi yapması (yetişkin tarafından söylenen yönergeyi kendisinin söylemesi)
Yatak çarşaflarının değiştirilmesi sırasında “kirlenmiş çarşafları çıkarttım, şimdi temiz olanları sereceğim. Temiz çarşafları serdim, şimdi kirli yastık kılıfını çıkaracağım…” denilmesi.
Kendini İzleme Kişinin bir davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğine kendisinin karar vermesi ve ardından bu kararını kaydetmesi.
İşyerindeki görevleri için kendisine verilmiş olan listedeki her bir basamağı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini gözden geçirme: fotokopideki belgeleri aldım, dosyalara yerleştirdim, dosyaları rafa koydum.
7.4.3 Kendini
Yönetme 22
Kendini Yönetme StratejileriSTRATEJİNİN ADI TANIMI ÖRNEK
Kendini Değerlendirme
Kişinin bir davranış ile ilgili olarak, önceden belirlenmiş olan ölçütü karşılayıp karşılamadığını belirlemesi.
Ev işleri ile ilgili olarak hazırlanmış listede yer alan işlerin her birini gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirledikten sonra “Bugünkü işlerimi bitirdim/bitirmedim” demesi.
Kendini Pekiştirme Kişinin gerçekleştirdiği davranışlara bağlı olarak hoşuna giden bir etkinliği yapması ya da hoşuna giden bir ödülü seçmesi.
“Bugünkü işlerimin tamamını bitirdim, şimdi televizyon izleyebilirim” demesi ve televizyon izlemesi.
7.4.3 Kendini
Yönetme 23