CHU K TBO-

PHN CHIA TBO

Mc tiu hc tp:1. Trnh by c cc giai on ca

chu k t bo.2. Nu c tn ca 3 kiu phn chia

t bo.3. M t c cc giai on ca mi

kiu phn chia t bo

CHU K T BO- Chu k TB l tt c nhng bin i

ca TB xy ra t lc bt u 1 lnphn bo cho ti lc bt u lnphn bo k tip.

- Thi gian 1 chu k TB khc nhau tyloi TB. TB c tc phn chianhanh, chu k TB khong 10-20 h.

- Chu k TB gm gian k (interphase) & thi k phn chia TB (mitosis &cytokinesis).

S iu chnh chu k TBS iu chnh chu k TB bao gm cc qu

trnh quyt nh s sng tip tc ca tbo, bao gm c s khm ph v phc hica nhng gene h hng cng nh ngncn TB phn chia khng kim sot. Nhngs vic iu chnh chu k TB mc phnt c nh hng v chng trnhha v khng th o ngc.

Mt s TB phn chia rt nhanh. TB u cn19 h chu k TB hon thnh; TB hngcu phn chia vi tc 2,5 triu/ giy.

Cc TB khc nh TB thn kinh mt kh nngphn chia khi TB trng thnh.

S iu chnh chu k TBMt s TB nh TB gan duy tr c nhng

khng s dng 1 cch thng xuyn khnng phn chia ca chng. TB gan ch phnchia khi 1 phn ca gan b ly i. S phnchia tip tc n khi gan t kch thc can.

TB ung th phn chia rt nhanh trc khichng t trng thnh chc nng

Cc yu t mi trng nh s thay i nhit & pH, dinh dng km dn n tc phnchia TB km. Khi TB ngng phn chia, chngthng dng mt im cui ca G1, imgii hn R (restriction).

CHU K T BOGian k: chim phn ln thi gian ca chu

k TB, TB khng ngng tng hp nhiuphn t & to nhiu bo quan mi (gtng trng TB). T bo cht cha MTOC.

CHU K T BOGian k gm 3 g: G1, S & G2- G1: (G=Gap: khong gin on) quytnh thi gian chu k TB di hay ngn (TB ung th G1 rt ngn hockhng c). S lng NST & hmlng ADN tng i n nh & ctrng cho loi. C s tng hpprotein & ARN nh TB gia tngkch thc & khi lng to hnhdng c trng.

CHU K T BOCui G1 c 1 im gii hn:+ TB i vo phn chia s tng hp

nhng yu t cn thit TB hontt nt chu k.

+ Nu v l do no (s i hay mt ti kch thc cui cng ca n), TB s ngng chu k & duy tr trngthi ngh c gi l G0. Hu ht TB G0 c th i vo li chu k nu iukin thay i.

CHU K T BO- S=Synthesis: g ti bn ADN, hm lng

ADN tng ln gp 2 (TB vi 4 bn copy cho mi kiu NST).

- G2: G TB chun b bc vo thi kphn chia (M). ARN & protein tip tcc tng hp, cc protein ny cnthit cho M.

Thi k phn chia TB gm 2 g ni tipnhau l phn nhn (mitosis) & phn chiat bo cht (cytokinesis).

S PHN CHIA T BO

- TB tng trng n mt g nht nh thc kh nng phn chia (sinh sn) cgi l phn bo.

- C 3 kiu phn bo:+ Phn bo nguyn nhim (Mitosis): cn

cho s tng trng & pht trin c th.+ Phn bo gim nhim (Meiosis): cn cho

s bo tn ni ging, lin quan ti qutrnh sinh sn hu tnh ca sinh vt.

+ Phn bo v nhim (Amitosis)

S PHN CHIA T BO

Phn chia TB eukaryote & prokaryote cim ging nhau:

- Phi c s nhn i ADN- S tch ri ca nhn nhn 2- S phn chia t bo

PHN BO NGUYN NHIM(Mitosis)

- y l kiu phn bo ph bin nht, gp cc TB dinh dng nh TB vng m phnsinh. Phn bo nguyn nhim gm c sphn chia nhn & phn chia cht t bo

- Thi gian phn bo nguyn nhim tngloi m, trng thi sinh l ca TB & iukin ngoi cnh, trung bnh ko di 1-2 gi. lu ca cc k cng , k u & k cuithng di hn k gia & k sau.

S PHN NHN xy ra sau gian k gm: ku, k gia, k sau & k cui

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K u: Trong pha S, NST nhn i trong nhn.+ Cp trung t nhn i trong gian k bt u

di chuyn v 2 cc. Quanh mi trung th xuthin nhiu tia. Nhn phng to, th nhim scxut hin.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

+ Gia k u, QS c th nhim sckp gm hai cromatid dnh nhau phn tm gi l cp cromatid ch em. Hch nhn bin mt.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

+ Cui k u:-mng nhn bin mt, -thoi phn bo hnhthnh gm vi ngcc, vi ng tm ng, vi ng th sao & ccvi ng t do nm rirc trong thoi phnbo.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K gia: NST co ngn ti a, c hnhdng nht nh, tp trung mt phngxch o ca thoi phn bo.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K sau: 2 tm ng t ngt tch i 2 cromatid tch ri nhau. Mi cromatidb ko v mi cc TB vi tc # 1 m/1 pht.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K sau: Cc vi ng tmng b rt ngn dn, trong khi cc vi ngcc ko di thm 2 cc ca thoi phn bocng b y xa hn. Ccvi ng tm ng tiptc b rt ngn & binmt khi cromatid v ncc TB.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K cui: cc NST v2 cc TB, tp hpli & tho xon tothnh mng nhimsc. Mng nhn tilp nh cc mnhbm theo th nhimsc v nh li nisinh cht rp li.

PHN BO NGUYN NHIMPhn nhn

- K cui: Hch nhn ti xut hin tmin t chc hch nhn mt s thnhim sc. Nh vy hai nhn con c hnh thnh trong TB m, minhn ny vn gi nguyn sthnhim sc 2n ca TB m.

PHN BO NGUYN NHIM Phn t bo cht

T bo cht cchia 2 bi vchngn 2 TB con. TB thc vt: t bocht to phin TB (phin gia) mtphng gia 2 nhncon ngay sau sphn nhn.

PHN BO NGUYN NHIMPhn t bo cht

Hnh thnh phin gia:- S hnh thnh phragmoplast &

tp hp cc bng Golgi. Phragmoplast l phc hp vi ng & mng ni cht cthnh lp trong k sau mun& k cui sm t cc tiun v ca thoi b phn ly. Cc bng Golgi tip xc vicc vi ng 2 bnphragmoplast & di chuyn tivng xch o. Bn trong ccbng Golgi cha cc chtpolysaccharid tin thn cavch TB thc vt.

PHN BO NGUYN NHIMPhn t bo cht

- S dung hp cc bng Golgi, cc chttin thn bn trong c tit ra tothnh cu trc hnh da c mng baogi l phin TB.

Phin ny tng rng n mng sinh chtca TB m hnh thnh mng sinh chtmi bao quanh 2 TB con. Cc vi sicellulose sau c sp xp trongphin TB to vch s cp.

PHN BO NGUYN NHIMPhn t bo cht

Tb ng vt c s gnsi actin vo mttrong mng sinh chthnh thnh vng co tht v tr mt phngxch o. Khi co rt, vng ko mng vpha trong phn Tb m lm 2.

PHN BO GIM NHIM Phn bo gim nhim = gim phn,

xy ra cc TB sinh dc giao t. Nh gim phn m giao t c & cich c n th nhim sc nn sau khith tinh s to trng hay hp tlng bi c 2n th nhim sc, duytr c ni ging.

Qu trnh phn bo gim nhim gm2 ln phn chia lin tip.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht:

c s gim s lngth nhim sc t 2n (TB lng tng) n th nhim sc (TB ntng), gm 4 giaigon:

- K u I: L thi k dinht & phc tp, gmnhiu giai on:

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- Giai on si mnh (leptotene): Nhn

ph to ra, cht nhim sc tr thnhnhng si rt mn & cn rt di. lnhng th nhim sc mi bt u qunxon.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- Giai on tip hp (Zygotene): Cc thnhim sc kp tng ng tin li gnnhau, tip hp tng ng (bt cp) vinhau 1 cch chnh xc. S tip hp btu t 1 u mt ca cc cromatid rilan dc theo chiu di th nhim sc ntn u mt kia.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- Giai on co ngn (Pachytene): Cc cp

NST kp tng ng tip tc xonnhng si to & m thy r KHV QH. C s bt cho ca cc cromatid khngphi ch em ti mt hay nhiu im strao i vi nhau nhiu on.

PHN BO GIM NHIM

Ln phn chia th nht- Giai on tch i (Diplotene): Cc

NST kp tng ng bt u tch ra, khng tip hp na nhng vn cndnh nhau mt t ti nhng im traoi cho.

PHN BO GIM NHIM

Ln phn chia th nht- Giai on xuyn ng

(Diakinesis): Cc NST kp tip tc xon nnto, m & ngn hn, thy r tng cp NST kp tng ng diKHV QH. Cui k, mng nhn & hchnhn bin mt, thoiphn bo hnh thnh.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- K gia I: Cc cp NST

kp tng ng tptrung trn mt phngxch o ca thoi phnbo nh s tng tcgia cc vi ng cc vicc vi ng tm ng.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- K sau I: Mi NST kp b ko v 1 cc TB.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th nht- K cui I: Cc NST kp

tp trung mi cc TB (n kp) & gi nguynhnh dng, khng thoxon thnh mng chtnhim sc, mng nhnti lp, phn chia cht tbo. 2 TB con hnhthnh, mi TB con c n NST kp.

PHN BO GIM NHIM

Ln phn chia th haiDin bin tng t phn bo nguyn

nhim, gm 4 giai non:- K u II: gn nh khng c v trong

mi TB con ca ln phn chia thnht c n NST kp. Thoi phn bohnh thnh.

PHN BO GIM NHIM

Ln phn chia th hai- K gia II: Cc NST kp tp trung trn

mt phng xch o ca thoi phn bo.

PHN BO GIM NHIMLn phn chia th hai- K sau II: Ht tm ng tch i, cc

cromatid ca mi NST kp tch ra & b ko v mi cc ca TB.

PHN BO GIM NHIM

Ln phn chia th hai- K cui II: cc NST ti mi

cc TB tr li dng chtnhim sc. Mng nhn & hchnhn xut hin. Cht TB phnchia cc TB con c slng th nhim sc n.

1 TB ban u (2n), sau 2 lnphn chia ca phn bo gimnhim 4 TB, mi TB c n NST.

PHN BO V NHIMPhn bo khng hnh thnh

thoi phn bo hoc s xuthin ca NST. Nhn t kodi ra, phn gia tht li vnt ra thnh 2 nhn mi. Sau cht TB s phnchia lm 2 vi cch tngt, nhng cng c th chtTB khng phn chia, ktqu TB c nhiu nhn gil cng bo.

PHN BO V NHIM