2554 - silpakorn university · 2013-08-22 · คําสําคัญลํ :...

การแสดงลาตดคณะหวงเตะ : การศกษาตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร

โดย

นางสาวนาผง มโนชยภกด

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย

ภาควชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

THE 'LAMTAT' PERFORMANCE OF WANGTAE GROUP : AN ETHNOGRAPHY OF

COMMUNICATION APPROACH

By

Namphung Manochaipakdi

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF ARTS

Department of Thai

Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY

2011

สำนกหอ


บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การแสดงลาตดคณะ

หวงเตะ : การศกษาตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร ” เสนอโดย นางสาวน าผง มโนชยภกด

เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

……...........................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ผชวยศาสตราจารย ดร.สมชาย สาเนยงงาม

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(รองศาสตราจารยสวฒนา เลยมประวต)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(รองศาสตราจารยกญญรตน เวชชศาสตร)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตรจารย ดร.สมชาย สาเนยงงาม)

............/......................../..............

สำนกหอ


ง

50202205 : สาขาวชาภาษาไทย

คาสาคญ : ลาตดคณะหวงเตะ / ชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร

น าผง มโนชยภกด : การแสดงลาตดคณะหวงเตะ : การศกษาตามแนวชาตพนธ

วรรณนาแหงการสอสาร. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผศ.ดร.สมชาย สาเนยงงาม. 263 หนา. งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด รปแบบและ

องคประกอบของเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด และวเคราะหการใชภาษา

ในการแสดงลาตด โดยศกษาจากเกบขอมลภาคสนาม การแสดงสดของลาตดคณะหวงเตะ ตงแตเดอน

พฤศจกายน พ.ศ.2552-เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2553 จานวน 5 ครง

ผลการศกษาพบวา สถานการณสอสารการแสดงลาตด เมอพจารณาเกณฑการจาแนกเหตการณ

สอสาร 3 ประการ ไดแก วตถประสงคของการสอสาร เนอหาของการสอสารและผรวมเหตการณหลก

เกณฑดงกลาวจาแนกเหตการณสอสารหลกได 6 เหตการณเรยงเปนลาดบแนนอน ไดแก 1) เหตการณ

สอสารการโหมโรงกลองรามะนา 2) การรองเกรนหนากลอง 3) การรองออกตว 4) การรองแหลอวยพร 5)

การรองตอบโต และ6) การจบการแสดง

การศกษาองคประกอบของเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด พบวา

เหตการณสอสารทกเหตการณมองคประกอบครบทง10 ประการ ซงสามารถแบงออกเปน 3 กลม คอ

องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสารไดแก กาลเทศะ ผรวมเหตการณ และกฎการปฏสมพนธ

องคประกอบทมลกษณะรวมกนบางเหตการณสอสาร ไดแก ชนดของเหตการณ รปแบบการสอสาร

บรรทดฐานของการตความและลาดบวจนกรรม และองคประกอบทมลกษณะแตกตางกนแตละเหตการณ

สอสาร ไดแก หวขอ วตถประสงคและเนอหาของการสอสาร ทงนวจนกรรมทใชสอสารการแสดงลาตด

พบวจนกรรมการตอวามากทสด

สาหรบการศกษาการใชภาษาในการแสดงลาตดพบวามการใชการพดและการขบรอง สวน

การขบรองจะประกอบดวยกลอนประเภทตางๆ ไดแก กลอนหวเดยวและกลอนสภาพ กลอนหวเดยว

ไดแก กลอนเพลงลาตด กลอนเพลงพวงมาลย กลอนเพลงฉอย กลอนเพลงอแซว และกลอนสภาพไดแก

กลอนเพลงไทยเดมและกลอนเพลงแหล และลกษณะการใชภาษาทงดานคาและการใชภาพพจน ดานคาม

การใชคาสมผส คาซ า คาซอน การซ าคา การซ าขอความ การใชคาภาษาตางประเทศ การใชคาศพทเฉพาะ

การใชคาสองแงสองงาม การใชคาหยาบ และการใชภาพพจนมการใชอปมา อปลกษณ และการอางถง

ภาควชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลายมอชอนกศกษา..............................................

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ .................................................

สำนกหอ


จ

50202205 : MAJOR : THAI KEY WORD : THE LAMTAT WANGTAE GROUP / AN ETHNOGRAPHY OF

COMMUNICATION APPROACH NAMPHUNG MANOCHAIPAKDI : THE 'LAMTAT' PERFORMANCE OF WANGTAE GROUP : AN ETHNOGRAPHY OF COMMUNICATION APPROACH. THESIS ADVISOR : ASST.PROF. SOMCHAI SUMNIENGNGAM, Ph.D.263 pp.

This research is aimed to study the structure of the communication situation ‘The Lamtat performance’, the form and components of the communicative event in the lamtat performance,and analysize the language in the lamtat performance using the data from from the field study of five 'The Lamtat of Wangtae Group’ live performances from November 2552 to February 2553.

Studying the communication situation the Lamtat performance, the results show that when considering the classification into three communication respects: the objectives of communication, the content of communication, and the major participants, we can classify the communication events into six major communication events in a certain order: 1) the communication prelude with Rummana drums. 2) Kren Naklong singing, 3) Show own singing, 4) Lae Ouay phorn singing (greeting singing), 5) Interactive singing and, 6) the end of the show. Considering the communication situations of the Lamtat performance, the study shows that the communication events in Lamtat have the full 10 elements which can be divided into three groups. The first group has the components that are constant for all events of communications: sitting(situations), participant(people in the situations) and rules for interaction. The second has some common components of communication which are genre, message form, norm of interpretation and act sequence. The last group has the components that are different in each communication event: topic, purpose and massage content. The communicative act which is used the most in the show of Lamtat is the speech act of verbal abuse. In the study of language in the Lamtat performance, it has been found that speeches and songs have been used. The lyrics are composed of different kinds of poems such as klon hua deaw and klon su phab. Klon hua deaw includes poems such as klon pleang lamtat, klon pleang puang malai , klon pleang choi, and klon pleang e-saew. Klon su phab includes poems such as klon traditional thai song, klon pleang lae. To focus on the use of word and figure of speech, there are rhyme words, reduplication, synonymous compound, repetition of word, repetition of text, the use of foreign languages,the use of terminology, the use of double-meaning erotic words, the use of profanity, And the use of figure of speech has been the use of simile, the use of metaphor, and the use of allusion .

Department of Thai Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011 Student's signature ........................................ Thesis Advisor's signature ........................................

สำนกหอ


ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาจากผชวยศาสตราจารย ดร.สมชาย สาเนยงงาม

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทกรณาเสยสละเวลาใหคาปรกษา คาแนะนา และตรวจแกวทยานพนธอยางละเอยด

ดวยความเอาใจใสอยางดยง และคอยใหกาลงใจ คอยแนะนา ตกเตอนดวยไมตรจตตอลกศษยคนนเสมอ ทงยงให

โอกาสผวจยไดเรยนรประสบการณการทางานสอนอนเปนประโยชนตออนาคตของผวจย ผวจยขอขอบพระคณคณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ รองศาสตราจารย สวฒนา เลยมประวต

และรองศาสตราจารยกญญรตน เวชชศาสตร กรณาสละเวลาใหคาแนะนาในการตรวจสอบวทยานพนธ

ผวจยขอขอบคณสมาชกคณะลาตดหวงเตะทกคนใหความรวมมอในการเกบขอมล เสยสละเวลาให

ผวจยสมภาษณ และผวจยขอขอบคณเปนอยางยง คอ คณแมศรนวล ขาอาจ เสยสละเวลาทกครงทผวจยมขอสงสย

รวมทงความหวงใยของคณแมศรนวล ขาอาจมตอผวจย ทงนผวจยขอแสดงความเสยใจแดการจากไปของของนายปรชา เอยมสกข และขอขอบคณนายปรชา ศลปนผ มความสามารถท งการรอง รา โดยเฉพาะน าเสยงอน

ไพเราะและผสบสานการแสดงพนบานลาตดมายาวนาน ผวจยขอขอบพระคณ สานกงานกองทนสนบสนนการวจย มโครงการทนวจยมหาบณฑต สกว. ดาน

มนษยศาสตร-สงคมศาสตร ชวยสนบสนนทนทรพยการทางานวจยฉบบน และทาใหผวจยไดมโอกาสแลกเปลยน

ความร รบฟงความคดเหน จากผทรงคณวฒคอ ศาสตราจารยดร.อมรา ประสทธรฐสนธ และอาจารยดร.ศรพร

ภกดผาสข ใหคาแนะนาอนมประโยชนตองานวจยฉบบนอยางยง

ผวจยขอขอบพระคณคณาจารยภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร ผประสทธประสาทวชาความร

ใหแกผวจย รวมทงใหคาแนะนา และกาลงใจแกผวจยทาใหผวจยไมยอทอและทอแทตอการทางานวจยฉบบน

ผวจยขอขอบคณพๆและนองๆปรญญาโทไดแก พศวลกษณ เจอจล(ชยงาม) พมณฑาทพย ศรพนธ

พมธรส คมประสทธ นองศภมน อาภานนท นองธชชย กรกมและปรชา เสอพทกษ รวมแบงปนความร ความคด

และชวยใหกาลงใจซงกนและกนเสมอมา ไมเคยทอดท งกนเมอคนใดคนหนงกาลงเหนอยลาและเพอนฉายสร

พฒนถาวร ทคอยใหคาแนะนาและหวงดกบเพอนคนนเสมอ

ผวจยขอขอบพระคณคณนาชและนามลทคอยขบรถ ชวยเกบขอมล อานวยความสะดวกดานการ

เดนทางแมเสนทางจะไกลและมดคาหรอออนเพลยแคไหนกพรอมอยรวมเกบขอมลกบผวจยและคอยดแลหวงใย

ผวจยเสมอ รวมทงนองพด นองเอกทเปนเพอนเดนทางและชวยเกบขอมล และขอบคณญาตพนองผคอยถามไถ

และชวยเหลอกนตลอดมา และขอขอบคณดวงวญญาณของคณนาหลอผคอยหวงใยและใหคาแนะนาขณะทยงม

ชวต

สดทายนคณประโยชนอนใดทเกดจากงานวจยฉบบนผวจยขอนอมบชาใหแดพระคณของคณพอ

และคณแม ผมอบความรก ความเอาใจใส คอยอบรมส งสอน ดแลยามลกเหนอยลา ใหกาลงใจยามลกทอแท แกลก

คนนเสมอมา

สำนกหอ


ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง ............................................................................................................................ ญ สารบญภาพ ............................................................................................................................... ฎ บทท 1 บทนา ....................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา .................................................... 1 วตถประสงคของการศกษา ........................................................................ 6 สมมตฐานในการศกษา .............................................................................. 6 ขอบเขตในการศกษา ................................................................................. 7 นยามศพท .................................................................................................. 7 วธดาเนนการศกษา .................................................................................... 7 เครองมอทใชในการศกษา ......................................................................... 9 แหลงขอมลทใชในการศกษา .................................................................... 9 เอกสารและงานวจยทเกยวของ .................................................................. 10 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ....................................................................... 20 2 สถานการณสอสารการแสดงลาตด .......................................................................... 21

การแสดงลาตดคณะหวงเตะ...................................................................... 22 เกณฑการจาแนกเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสาร การแสดงลาตด .......................................................................................... 30 เหตการณสอสารทปรากฏในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ............. 32 โครงสรางของสถานการณสอสารการแสดงลาตด .................................... 46

3 เหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ......................................... 51 องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร.................................... 52 กาลเทศะ ...................................................................................... 53

สำนกหอ


ซ

บทท หนา ผรวมเหตการณ ............................................................................ 65 กฎการปฏสมพนธ ....................................................................... 80 องคประกอบทมลกษณะรวมกนเฉพาะบางเหตการณสอสาร ................... 84 ชนดของเหตการณ....................................................................... 85 รปแบบการสอสาร ...................................................................... 85 บรรทดฐานของการตความ .......................................................... 118 ลาดบวจนกรรม ........................................................................... 119 องคประกอบทมลกษณะแตกตางกนแตละเหตการณสอสาร .................... 158 เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา................................ 159 หวเรอง ................................................................................ 159 วตถประสงค ....................................................................... 159 เนอหาของการสอสาร ......................................................... 159 เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง .................................... 160 หวเรอง ................................................................................ 160 วตถประสงค ....................................................................... 160 เนอหาของการสอสาร ......................................................... 160 เหตการณสอสารการรองออกตว ................................................. 161 หวเรอง ................................................................................ 161 วตถประสงค ....................................................................... 161 เนอหาของการสอสาร ......................................................... 161 เหตการณสอสารการแหลอวยพร ................................................ 171 หวเรอง ................................................................................ 171 วตถประสงค ....................................................................... 171 เนอหาของการสอสาร ......................................................... 171 เหตการณสอสารการตอบโต ....................................................... 173 หวเรอง ................................................................................ 173 วตถประสงค ....................................................................... 173

สำนกหอ


ฌ

บทท หนา เนอหาของการสอสาร ......................................................... 173 เหตการณสอสารการจบการแสดง ............................................... 186 หวขอ .................................................................................. 186 วตถประสงค ....................................................................... 186 เนอหาของการสอสาร ......................................................... 186 4 ลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตด ................................................................... 188 ลกษณะฉนทลกษณของกลอนประเภทตางๆทใชในการแสดงลาตด ........ 188 กลอนหวเดยว .............................................................................. 189 กลอนสภาพ ................................................................................. 199 ลกษณะการใชคาและการใชภาพพจนในการแสดงลาตด.......................... 201 ลกษณะการใชคา ......................................................................... 201 ลกษณะการใชภาพพจน .............................................................. 230 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ........................................................................ 241 สรปผลการศกษา ....................................................................................... 241 อภปรายผลการศกษา ................................................................................. 247 ขอเสนอแนะ ............................................................................................. 252 บรรณานกรม ..................................................................................................... 253 ภาคผนวก ..................................................................................................... 257

ประวตพอเพลงแมเพลงของคณะลาตดหวงเตะ ........................................ 258 ประวตพอเพลงนายหวงเตะ นมา ................................................. 258 ประวตแมเพลงนางศรนวล ขาอาจ............................................... 260 ประวตผวจย ..................................................................................................... 263

สำนกหอ


ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 ตารางลาดบเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

จาแนกตามเกณฑ ....................................................................................... 33 2 ตารางสรปเหตการณสอสารหลกในสถานการณสอสารการแสดงลาตดตามเกณฑ วตถประสงคสาคญของการสอสาร ............................................................ 39 3 สรปจานวนวจนกรรมสอสารทใชรวมกนในแตละเหตการณสอสาร .................. 152

สำนกหอ


ฎ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 แผนภมโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด ......................................... 47

2 แผนผงบรเวณพนทการแสดงลาตด ..................................................................... 56

3 เวทคณะลาตดหวงเตะ .......................................................................................... 57

4 ฉากปายผาผนใหญสแดงและทบดวยปายผาสเหลอง ........................................... 58

5 ฉากปายสเหลองทาจากพลาสตกเขยนดวยตวอกษรสแดงทงหมด ....................... 59

6 แสงบนเวทคณะมแผงหลอดไฟยาวและสปอรตไลต ........................................... 60

7 ภาพทางดานซายเปนภาพทมไมโครโฟนขาตงสงกลางเวท 2 ตวและไมโครโฟน

ขาตงเตยจานวน 2 ตว และภาพทางดานขวาเปนภาพไมโครโฟนสายยาว

สาหรบลกครองรบ ................................................................................... 61

8 เวทของคณะเจาภาพเปนเวทสาหรบคอนเสรตลกทงทเทศบาลตาบลทาขาม

จงหวดฉะเชงเทรา .................................................................................... 62

9 การแตงกายของนกแสดงฝายชาย......................................................................... 67

10 การแตงกายของนกแสดงฝายหญง ....................................................................... 68

11 การแตงกายของนกดนตร..................................................................................... 69

12 กลองรามะนาและวธการตกลองรามะนาของคณะลาตดหวงเตะ ......................... 76

13 กลองตะโพนทคณะหวงเตะใชแสดง ................................................................... 77

14 ผชมการแสดงมทงรนเยาวและรนผใหญ ............................................................. 79

15 แผนผงโครงสรางลารองของเพลงลาตดทใชในการแสดงลาตด .......................... 90

16 แผนผงโครงสรางลารองของเพลงพนบานทใชในการแสดงลาตด ...................... 93

17 ทาราทใชในการแสดงลาตด ................................................................................. 109

18 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองในเหตการณสอสาร

การรองเกรนหนากลอง ............................................................................ 113

19 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพด

ในเหตการณสอสารการรองออกตว ......................................................... 114


ในเหตการณสอสารการรองแหลอวยพร .................................................. 116

สำนกหอ


ฏ

ภาพท หนา


ในเหตการณสอสารการรองตอบโต ......................................................... 117

22 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง . 146

23 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการรองแหลอวยพร ....... 148

24 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการจบการแสดง ............ 149

25 นายหวงด นมา หรอ หวงเตะ ............................................................................... 258

26 นางศรนวล ขาอาจ ................................................................................................ 260

สำนกหอ


1

บทท 1

บทนา

1.ความเปนมาและความสาคญของปญหา สกญญา ภทราชย(2540: 7,13) กลาววา เพลงปฏพากย(dialogue songs)สวนใหญจะ

เปนเรองของการเกยวพาราสซงมจดเดนอยทโวหาร การใชปฏภาณชงไหวชงพรบทมการรอง

ดนกลอนเพลงสดโตตอบกน มทวงทานองการรองคอนขางเรวและกระชน มบทลกครองรบ คอ ม

ลกคชวยรองรบเพอเพมน าหนกบทเพลงและสานตอเนอเพลง มการใหจงหวะรวมกน คอใชเครอง

ดนตรประเภทเครองต ไดแก กลองรามะนา ฉ ง กรบ หรอการปรบมอมาชวยประกอบจงหวะ

เนอหาของเพลงมไดมงโดยตรงทการเกยวพาราสหรอการใชถอยคากากวมในเรองเพศทเรยกวา

“คาสองแงสองงาม”เพยงอยางเดยว แตยงใชเปนเครองผอนคลายความตงเครยดจากการทางาน

หรอใชเปนการละเลนในโอกาสทไดพบปะกนตามเทศกาลตางๆ ลาตดเปนเพลงพนบานทนยมรองเลนกนในเขตภาคกลาง จงหวดทนยมรองและยงม

การแสดงกนอย เชน อยธยา กรงเทพมหานคร ปทมธาน อางทอง และสพรรณบร เปนตน ลาตดเปน

ลกษณะเพลงโตตอบหรอเพลงปฏพากยชนดหนง คอ เปนเพลงทมลกษณะการรองโตตอบกนของผ

รองฝายชายและฝายหญง เชนเดยวกบเพลงทนยมรองเลนกนอยาง เพลงฉอย เพลงเรอ เพลง

เกยวขาว การแสดงลาตดมการรองเชอดเฉอนคารมกนของผขบรองและยงเปนการแสดงทรวมเพลง

พนบานตางๆมาผสมผสานไว โดยตดเนอรองและทานองของการแสดงอนๆเขามาประกอบอาท

เพลงอแซว เพลงเกยวขาว เพลงฉอย เพลงโคราช เปนตน ปจจบนการแสดงพนบานลาตดไดรบ

ความนยมอยบางในระดบชาวบานตามงานมหรสพในทองถนหรอผวาจางจางไปแสดงในโอกาส

ตางๆกน เชน งานบวช งานประจาป งานวนลอยกระทง งานศพ เปนตน

ลาตดเปนการแสดงทสบเนองมาจากการแสดงดเกรของมลาย เดมเปนบทสวดบชาพระ

เจาของศาสนาอสลามพรอมการตกลองรามะนา ดเกรทเลนกนในเขตวฒนธรรมมลายและเขต

ปตตาน เรยกวา“ลเกฮล”มผสวดเปนผชายลวน ตอมาสมยรชกาลท 5 นกสวดดเกมโอกาสเขาไป

สวดถวายตวครงแรกในการบาเพญพระราชกศลจงเรยกวา “สวดดเกร”แลวพวกเชอแขกทอาศยอย

สำนกหอ


2

ในกรงเทพมหานครกไดคดแผลงนาการสวดมาแสดงเลน จะมคนนงลอมวงตกลองรามะนาและฉง

มผรองนา สวนคนตกลองรามะนาประกอบจงหวะกจะเปนลกคคอยรบ มการรองดนกลอนโตตอบ

แกกนหรอทเรยกวา “บนตนหรอปนตน” เดมขบรองเปนภาษามลายเรยกวา “ละก” จงเรยกลกษณะ

การละเลนดงกลาววา”ลเกบนตน” ตอมาลเกบนตนไดแยกออกเปน 2 สาขา คอสาขา “ฮนดาเลาะ”

คอ แสดงเปนชดเปนเรองยาวและเรองเบดเตลด กลายเปนทมาของ “ลเก” อกสาขาหนงคอ “ละกเยา

หรอละกยาว” เปนการรองดนกลอนสดวาแกกน เมอตนบทรองจบกจะมลกคคอยรบ ตอมามการ

ดดแปลงเปนเนอหาขบรองเปนภาษาไทยท งหมดจงเรยกวา “ลเกลาตด”ในระยะแรก และระยะ

ตอมาจงเรยกสนๆวา “ลาตด” เดมลเกลาตดมผเลนเปนชายลวนฝายละ 4 คน ตอมามหญงรวมเลน

ฝายละ1 คน โดยจบคกบชายรองวาหญง หญงรองวาชาย ตอมาเปลยนใหชายวาชาย หญงวาหญง

จนถง พ.ศ.2479 จงมการแสดงแบงเปนชายหญงอยคนละฝาย และรองลาตดวาแกกนเปนรปแบบ

ลาตดทแสดงอยในปจจบนน เอนก นาวกมล(2542: 85) กลาวเพมเตมอกวา “ในสมยรชกาลท6-7ความนยมลาตดพงขนสงมาก นอกจากจะมการเลนลาตดบนเวทแลว ยงมการนามาเขยนในลกษณะบทความลงหนงสอพมพเปนประจาและเขยนเปนเรองขายเปนเลมๆ”

คาวา “ลาตด” มผใหนยมความหมายอาท เดนดวง พมศร(2523: 26)ใหคาจากดความ

คาวา “ลาตด” ความวา

“ลา” ในทนหมายถง เนอรองทมใจความตางๆกนเชน รองเวลาไหวคร เรยกวา ลาไหว

ครรองตอนเกยวเรยกวา ลาเกยว นอกจากนกยงม ลาสาด ลาวา ลาดา และลาลอย สวนคาวา

“ตด” หมายถง การตดเขาทานองเพลงตางๆของแขก ของไทย พวกเพลงมโหรปพาทยในตอนท

ไพเราะและเหมาะทจะรองเขาจงหวะรามะนาไดครกครนกระฉบกระเฉง และนอกจากนกไดตด

หรอเลยนแบบการแสดงอนๆอยางโนนนดอยางนหนอย เชน โขน ละคร หนง ง ว สวดคฤหสถ

และเพลงพนเมองอนๆ เชน เพลงฉอย เพลงเรอ เพลงอแซว เปนตน

สวนศนยสงคตศลป(2529: 67) ไดใหคาจากดความวา“‘ลา’ คอ เพลง, กลอน และ ‘ตด’คอ แยก, ยก, เอาเปนบางตอน บางสวน ดงนน“ลาตด” จงหมายความวา ลาทยก, แยกออกมาเปนบางตอนบางสวนจากบทเพลง บทกลอนตางๆของมหรสพทกชนด”

อาจกลาวไดวา “ลาตด” หมายถง การแสดงขบรองโตตอบดวยกลอนเพลงลาตดและตด

เอากลอนเพลงพนบานอนๆบางสวนบางตอนและขบรองรวมกบเสยงจงหวะกลองรามะนา มลลา

การขบรองโตตอบปะคะคารม เพอแสดงปฏภาณไหวพรบของพอเพลงและแมเพลง

สำนกหอ


3

การแสดงลาตดในสงคมไทยปจจบนเรมเสอมความนยมลง จากการสมภาษณผาน

รายการโทรทศน “เรองของเรอง” พอเพลงหวงเตะหรอนายหวงด นมา (2552) กลาวถง การแสดง

ลาตดในสงคมไทยวา เมอประมาณ 30 ปทแลวลาตดเคยเฟองฟมากมท งการปรบเนอหาใหมออก

แนวตลก การประยกตโดยนาเพลงพนบานอยางเพลงฉอย เพลงเรอ หรอเพลงอแซว มารองปนกน

แตหลงป 2535 ลาตดกเรมซบเซา ปจจบนการแสดงลาตดถกลดบทบาทลงเนองจากมสอทม

คณสมบตทนสมยและเขาถงคนในสงคมไดงายมาแทนทอาท ภาพยนตร โทรทศน เปนตน ทาให

ผชมสามารถเลอกรบชมความบนเทงไดอยางสะดวกไมตองเดนทางไปชมตามสถานทจดงาน

มหรสพตางๆ แมกระทงผรองพอเพลงแมเพลงกมไมมากนก การแสดงลาตดกกาลงเลอนหายและ

หาดไดยาก

สวนเรองการประยกตการแสดงลาตดและการอนรกษลาตดนนจากการสมภาษณผาน

รายการโทรทศน “เรองของเรอง”ของพอเพลงหวงเตะหรอนายหวงด นมา(2552) ใหความคดเหนวา

พอมสอใหมๆ มวฒนธรรมตางชาตเขามา เดกรนใหมเลยพากนไปเหอเพลงสมยใหม

กนหมด จนเดยวนไมรแลววาลาตดคออะไร เคยมคนตดตอใหลองเอาลาตดไปใสดนตรเพลง

สมยใหม แตเรากไมเอา เพราะรสกวามนไมเขากน ลาตดตองใชกลองเทานนมนถงจะเราใจถง

ทาไปกอยไดไมนาน...

เชนเดยวกบคากลาวสนบสนนของแมเพลงนางศรนวล ขาอาจ(2552)จากการสมภาษณ

ผานรายการโทรทศนรายการเดยวกน กลาวสนบสนนความคดเกยวกบการประยกตการแสดงลาตด

และการอนรกษลาตดไววา

เคยไดยนมาบางวามคนเอาเพลงลาตดมาประยกตเปนแบบแรพ แบบนนมนไมใชการ

อนรกษแลว แตมนคอการทาลาย การอนรกษมนควรจะคงรปแบบเดมๆ ไว ซงทผานมาเรากได

เขาไปสอนตามโรงเรยน และหนวยงานตางๆ เขยนเนอเพลงใหเขาเลนกนเองงายๆ...แตกอยาก

ใหทางรฐ และรายการทวตางๆ ชวยกนอนรกษโดยการเอาลาตดหรอเพลงพนบานไทยอนๆ มา

เผยแพรทางโทรทศนวนละ 10 นาท 20 นาท ใหไดผานตาบาง การแสดงพนบานอยางลาตดทสบ

ทอดกนมายาวนาน จะไดไมสญหายไปจากบานเราคะ

จากบทสมภาษณพอเพลงหวงเตะและแมเพลงศรนวลขางตนแสดงใหเหนวาพอเพลง

และแมเพลงลาตดยงหวงใยและตองการอนรกษการแสดงลาตดโดยการรกษาวธและรปแบบการ

แสดงแบบเดมไว

สำนกหอ


4

ปจจบนนแมการแสดงลาตดจะหาชมคอนขางยาก แตกยงมกลมพอเพลงแมเพลงลาตด

บางกลมในภาคกลางทยงอนรกษการแสดงพนบานไวใหลกหลานไดชม โดยยงรบงานแสดงอย

ไดแก คณะหวงเตะ จงหวดปทมธาน คณะแมอนเรอน กรงเทพมหานคร และคณะจรญบอตาโล

จงหวดพระนครศรอยธยา เปนตน

คณะลาตดทมชอเสยงมากทสด คอลาตดคณะหวงเตะ เนองจากมประวตความเปนมา

ยาวนานและคนทวไปรจกกนด จนมวลหนงทกลาววา “นกถงหวงเตะกจะนกถงลาตด ถาหากนกถง ลาตดกจะนกถงหวงเตะ” ลาตดคณะหวงเตะกอขนโดยนายหวงด นมาหรอทคนทวไปในปจจบน

เรยกขานวา“หวงเตะ” เนองจากเปนผแสดงทสบทอดการแสดงลาตดมาจากบดา(นายหวงเตะ นมา)

นายหวงดจงนาชอบดามาต งเปนชอคณะวา “ลาตดหวงเตะ” นายหวงด นมาไดรบการยกยองเปน

ศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดงพนบานประเภทลาตด พ.ศ. 2531 ปจจบนปวยเปนมะเรงทเสน

เสยง นางศรนวล ขาอาจภรรยาของนายหวงด นมา จงทาหนาทเปนหวหนาคณะแทน ความสามารถ

ทางการแสดง การสบทอดและสบสานการแสดงลาตดของนางศรนวล ขาอาจ ทาใหไดรบรางวล

ศลปนดเดน สาขาการแสดงพนบานลาตด จงหวดปทมธาน พ.ศ. 2542

การแสดงลาตดเปนการแสดงพนบานทมนกวชาการหลายแขนงสนใจศกษา ท ง

ทางดานมานษยวทยาและคตชนวทยา ทมงศกษาประวตความเปนมา รปแบบ เนอหา ทานองเพลง

คานยม วฒนธรรม และชวตความเปนอย ไดแก วาสนา ตนสาร(2523) ศกษาประวตความความ

เปนมา รปแบบการแสดง เนอหา และคานยมของการแสดงลาตด วฒนะ บญจบ(2532) ศกษา

จงหวะและทานองเพลงฉอยและลาตด ทาใหเหนถงกลวธการรองลาตดทมจงหวะกระแทกกระทน

และรวดเรว และ วชา เชาวศลป(2543) ศกษาทานองเพลงลาตดและทานองเพลงทปรากฏในการ

แสดงลาตด สวนดานภาษา ยงมผศกษาอยจานวนนอย สวนใหญจะศกษาเนอหาการใชภาษาในการ

แสดงลาตดโดยจะแทรกอยในเนอหาบางสวนของวทยานพนธ แตยงไมมผใดศกษาทางดานการใช

ภาษาเพอการสอสารของการแสดงพนบานประเภทน

การแสดงลาตดน นเปนการสอสารทแตกตางจากการสอสารระหวางบคคลใน

สถานการณอนๆ กลาวคอ การสอสารระหวางบคคลคสอสารจะผลดกนเปนผสงสารและผรบสาร

ขณะทการสอสารการแสดงลาตดผสงสารหลก คอผแสดง และผรบสารหลก คอ ผชม ระหวางทผ

แสดงกาลงแสดงอยนน การแสดงดงกลาวจะมการสอสารระหวางผแสดงดวยกนเองและการ

สอสารระหวางผแสดงกบผชมซอนอยดวยเพอใหผชมไดรบความบนเทงจากการแสดงนน

ผวจยจงสนใจทจะศกษาการแสดงลาตดในฐานะทเปนสถานการณการสอสารหนง

โดยสนใจศกษาการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ ตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร เพอหา

สำนกหอ


5

คาตอบวาสถานการณดงกลาวมเหตการณสอสารอะไรบาง แตละเหตการณมองคประกอบและม

การใชภาษาในการสอสารอยางไร

วธการศกษาตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารนนไฮมส(Hymes, 1974) เปนผ

รเรมคนแรก เขาไดเสนอแนวคดนไวในหนงสอ เรอง Foundations in Sociolinguistics : An

Ethnographic Approach เดมไฮมสใชชอวา“ทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการพด” (Ethnography of

speaking) แลวตอมากเปลยนมาใชคาวา“ชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร” (Ethnography of

communication) เปนการศกษาพฤตกรรมการสอสารหรอการพดในสถานการณการสอสารหนงๆ

ทประกอบดวยเหตการณสอสารซงจะถกกาหนดจากการกระทาตางๆทมกฎและบรรทดฐานการใช

ภาษาของชมชนเปนตวควบคมการกระทา โดยแตละเหตการณสอสารจะประกอบดวยองคประกอบ

8 ประการทรวมเรยกวา SPEAKING ไดแก กาลเทศะหรอฉาก(scene) ผรวมเหตการณ(participants)

จดหมาย(ends) การลาดบวจนกรรม(act sequence) กญแจ(key) เครองมอ(instrumentalities) บรรทด

ฐานของปฏสมพนธและการตความ(norms of interaction and interpretation) และประเภทการ

สอสาร(genre) ทจะชวยทาใหเหนภาพของเหตการณสอสารไดชดเจนมากขน

ตอมามนกภาษาศาสตรทสนใจศกษาแนวคดดงกลาว คอ ซาวลล-ทรอยก(Saville

Troike ,1982: 26-28)ทไดนาแนวคดไฮมสมาปรบใช ซงซาวลล-ทรอยกไดเสนอกรอบการวเคราะห

โดยแบงออกเปน 3 หนวยคอ สถานการณสอสาร(communicative situation)เหตการณสอสาร

(communicative event) และวจนกรรมสอสาร(communicative act) มรายละเอยดดงน

1. สถานการณสอสาร(communicative situation) เปนหนวยใหญทสดในการวเคราะห

ซงเปนบรบททเกดขนในการสอสารเชน การพจารณาคดในศาล(a court trial) การประมล(an

auction) การนงรถไฟ(a train ride) เปนตน แมวาจะมการเปลยนสถานทแตกยงเปนสถานการณเดม

หากมกจกรรมหลากหลายเกดขนในเวลาทแตกตางกน เชน สถานการณสอสารการเดนทางโดย

รถไฟ เครองบน รถโดยสารประจาทางหรอรถยนต ขณะเดยวกนถาสถานทเดมสถานการณสอสาร

กอาจจะเปลยนไปกได เชน สถานการณสอสารการประมลขณะเปดการประมลกบสถานการณ

สอสารหลงการปดประมลซงเกดขนในสถานทเดยวกน

2. เหตการณสอสาร(communicative event) เปนหนวยพนฐานทใชบรรยายชาตพนธ

วรรณนาแหงการสอสาร คอเหตการณทผพดใชภาษาเพอสอสารตามวตถประสงคทตองการซง

เหตการณสอสารหนงๆจะส นสดเมอมการเปลยนผ รวมสถานการณหลก เปลยนบทบาท

ความสมพนธของผรวมสถานการณ หรอมการเปลยนจดมงหมายของความสนใจ นอกจากน

ขอบเขตของเหตการณสอสารอาจถกกาหนดโดยระยะเวลาของความเงยบหรอการเปลยน

อากปกรยาของผรวมเหตการณ

สำนกหอ


6

3. วจนกรรมสอสาร(communicative act) เปนองคประกอบภายในเหตการณสอสาร

หมายถง ถอยคาหรอการกระทาทสอความหมายตามเจตนาของผพดในการสอสารโดยอาจจะอยใน

รปของวจนภาษาและอวจนภาษา เชน การเลกคว การสง การถาม เปนตน

มเรยล ซาวลล-ทรอยก( Muriel Saville Troike, 1982: 27)กลาวไววา สถานการณ-

สอสาร 1 สถานการณสามารถประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณ เชน ในงานเลยงงาน

หนง อาจมเหตการณการแสดงบนเวท มเหตการณการสนทนาระหวางผรวมงานหลายคน ม

เหตการณการกลาวปราศรยของเจาภาพ และเหตการณสอสาร 1 เหตการณจะประกอบดวย

วจนกรรมสอสารหลายวจนกรรม เชน เหตการณสอสารการกลาวปราศรยของเจาภาพใน

สถานการณงานเลยงอาจประกอบดวยวจนกรรมทกทาย เพอทกทายผทมารวมงาน วจนกรรม

ขอบคณเพอขอบคณแขกผมารวมงาน เปนตน และในเหตการณสอสาร 1 เหตการณ ควรม

องคประกอบ 10 ประการ ไดแก ชนดของเหตการณ(genre) หวเรอง(topic) วตถประสงคหรอหนาท

(purpose or function) กาลเทศะหรอเวลา-สถานท(setting) ผรวมเหตการณ(participant) รปแบบการ

สอสาร(message form) เนอหาการสอสาร(message content) การลาดบวจนกรรม(act sequence)

กฎการปฏสมพนธ(rule for interaction) และบรรทดฐานของการตความ(norm of interpretation)

ผวจยสนใจทจะศกษาการแสดงลาตดคณะหวงเตะโดยใชแนวคดชาตพนธวรรณนา

แหงการสอสารดงกลาว เพอวเคราะหโครงสรางสถานการณการสอสาร เหตการณสอสารและลาดบ

วจนกรรมในสถานการณสอสารการแสดงลาตด และการใชภาษาในการแสดงลาตด ซงจะทาให

เขาใจพฤตกรรมและวฒนธรรมการแสดงลาตดในสงคมไทยไดชดเจนยงขน

2. วตถประสงคของการศกษา

2.1 เพอวเคราะหโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด

2.2เพอศกษารปแบบและองคประกอบของเหตการณสอสารตางๆในสถานการณ

สอสารการแสดงลาตด

2.3 เพอวเคราะหการใชภาษาในการแสดงลาตด

3. สมมตฐานของการศกษา 3.1 การแสดงลาตดเปนสถานการณสอสารทประกอบดวยเหตการณสอสารหลาย

เหตการณทมการเรยงลาดบเปนระบบ

สำนกหอ


7

3.2 เหตการณสอสารในการแสดงลาตดแตละเหตการณมองคประกอบ 10 ประการ

ไดแก ชนดของเหตการณ หวขอ วตถประสงค กาลเทศะ ผรวมเหตการณ รปแบบการสอสาร

เนอหาการสอสาร ลาดบวจนกรรม กฎการปฏสมพนธและบรรทดฐานของการตความ

3.3 สถานการณสอสารการแสดงลาตดสวนใหญเปนวจนกรรมการตอวา

4. ขอบเขตของการศกษา 4.1 ศกษาการแสดงลาตดคณะหวงเตะทรบงานแสดงตามงานมหรสพหรอเทศกาล

ตางๆจานวน 5 ครง ตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2552 ถงเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2553

4.2 ขอมลทนามาศกษาครงนเปนขอมลปฐมภมทถายทอดจากการแสดงสด การ

สมภาษณพอเพลง แมเพลง และผชมการแสดงและการสงเกตอยางมสวนรวม

5. นยามศพท

การแสดงลาตด หมายถง การแสดงเพลงพนบานทมลกษณะเปนการรองกลอนเพลง

และการพดโตตอบกนไปมาระหวางนกแสดงฝายชายและนกแสดงฝายหญง อาจมเพลงพนบาน

อนๆปรากฏรวมดวย เครองดนตรประกอบจงหวะทสาคญคอ กลองรามะนา ฉงและกรบ รวมท ง

กลองตะโพน ในงานวจยฉบบนหมายถงการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ

6. วธดาเนนการวจย ผวจยมวธการดาเนนการวจย ตามขนตอนดงน

6.1 ศกษาแหลงขอมลจากเอกสารตางๆทเกยวของกบทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการ

สอสารและการแสดงลาตด ตลอดจนการสมภาษณผมความรเกยวกบการแสดงลาตด

6.2 การเกบขอมล

6.2.1 ขอมลทใชในการศกษา

ผวจยใชขอมลจากการแสดงลาตดคณะหวงเตะ จากการแสดงสดงาน

ตางๆระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2552 ถงเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2553 จานวน 5 ครง ทงน

เนองจากผวจยไดสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ หวหนาคณะลาตดหวงเตะแลวพบวา ลาตดคณะ

หวงเตะมการแสดงเฉลยเดอนละครงเทานนและผวจยเหนวาขอมลจากการแสดงลาตดจานวน 5

ครงเปนขอมลทเพยงพอสาหรบการวเคราะหโครงสรางการสอสาร เหตการณสอสารและวจนกรรม

สอสารการแสดงลาตด ไดแก

สำนกหอ


8

1. การแสดงลาตดงานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม เทศบาลตาบล

ทาขาม บรเวณเชงสะพานเทพหสดน(สะพานขามแมน าบางประกง) อาเภอบางประกง จงหวด

ฉะเชงเทรา เมอวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2552 รวมระยะเวลาในการแสดงประมาณ 1 ชวโมง 30

นาท

2. การแสดงลาตดงานเทศกาลลอยกระทง ทสวนเฉลมพระเกยรต 80

พรรษา ตาบลแหลมฉบง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร เมอวนท 2 พฤศจกายน พ.ศ. 2552 รวม

ระยะเวลาในการแสดงประมาณ 2 ชวโมง 30 นาท

3. การแสดงลาตดงานหาธนวามหาราช ทองคการบรหารสวนตาบลกลาง

แดด อาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค เมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2552 รวมระยะเวลาในการแสดง

ประมาณ 2 ชวโมง 30 นาท

4. การแสดงลาตดงานทาบญขนบานใหม ตาบลบางเมองใหม อาเภอ

เมอง จงหวดสมทรปราการ เมอวนท 12 ธนวาคม พ.ศ. 2552 รวมระยะเวลาในการแสดงประมาณ 3

ชวโมง

5. การแสดงลาตดงานพระราชทานเพลงศพทวดประชารงสรรค ตาบล

บางกรวย อาเภอบางเลน จงหวดนนทบร เมอวนท 6 กมภาพนธ พ.ศ. 2553 รวมระยะเวลาในการ

แสดงประมาณ 2 ชวโมง 30 นาท

6.2.2 วธการเกบขอมล

ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากขอมลภาคสนามคอ การแสดงลาตดคณะ

หวงเตะทรบเลนตามงานมหรสพและสถานทตางๆ จานวน 5 ครง โดยการสงเกต การจดบนทก การ

บนทกเสยงและภาพการแสดงต งแตเรมการแสดงไปจนจบการแสดง รวมท งบรรยากาศกอนและ

หลงการแสดงแลวนาขอมลทไดจากการบนทกการแสดงมาถอดเสยงเปนตวอกษรภาษาไทย

นอกจากนผวจยยงสมภาษณสมาชกผเกยวของคณะหวงเตะทงนกแสดงชาย นกแสดงหญงและนก

ดนตรททราบรายละเอยด รวมทงผชมการแสดงทเตมใจใหขอมลแกผวจยท งอยางเปนทางการและ

ไมเปนทางการ เพอใหเหนสถานการณสอสารและเหตการณสอสารทเปนระบบแบบแผนอยาง

ชดเจน แลวนาขอมลมาวเคราะหสถานการณสอสารการแสดงลาตดอยางเปนระบบตามแนวชาต

พนธวรรณนาแหงการสอสารรวมทงวเคราะหการใชภาษาทปรากฏในแตละเหตการณสอสาร

สำนกหอ


9

6.3 การวเคราะหขอมล

ผวจยวเคราะหขอมลตามแนวคดและทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารของ

ไฮมส(Hymes, 1974) และซาวลล-ทรอยก(Saville Troike, 1982) โดยแบงการวเคราะหขอมล

ออกเปน 3 ขนตอนดงน

6.3.1 วเคราะหโครงสรางสถานการณสอสาร

ผวจยวเคราะหโครงสรางของสถานการณการสอสารการแสดงลาตดตาม

แนวคดของไฮมส และซาวลล-ทรอยก โดยพจารณาวาประกอบดวยเหตการณสอสารใดบางและ

เรยงลาดบอยางไร

6.3.2 วเคราะหเหตการณสอสาร

ผวจยวเคราะหเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

โดยพจารณาองคประกอบในแตละเหตการณสอสารตามแนวการวเคราะหองคประกอบของ

เหตการณสอสารทง 10 ประการ ของซาวลล-ทรอยก ไดแก ชนดของเหตการณ(genre) หวขอหรอ

หวเรอง(topic) วตถประสงคหรอหนาท(purpose or function) กาลเทศะหรอเวลา-สถานท(setting)

ผรวมเหตการณ(participant) รปแบบการสอสาร(message form) เนอหาการสอสาร(message

content) การลาดบวจนกรรม(act sequence) กฎการปฏสมพนธ(rule for interaction)และบรรทด

ฐานของการตความ(norm of interpretation) โดยพรรณาขอมลทปรากฏของแตละองคประกอบใน

แตละเหตการณสอสาร

6.3.3 วเคราะหวจนกรรมสอสาร

ผวจยวเคราะหว จนกรรมในแตละเหตการณสอสารตามแนวคดเรอง

วจนกรรมของจอหน อาร เซอรล(John R. Searle, 1969) ในงานวจยนผวจยจะใชหนวยในการ

วเคราะหวจนกรรมจากคาพด และกรยาทาทางของผรวมเหตการณทมเจตนาในการพดและแสดง

การกระทานนๆ

6.4 สรปผล อภปรายผลและนาเสนอผลงานในรปแบบวทยานพนธ

7. เครองมอทใชในการศกษา 7.1 สมดบนทก ปากกา ดนสอ สาหรบการจดบนทก

7.2 เครองบนทกเสยงและแถบบนทกเสยง

7.3 กลองถายรป กลองถายวดทศนและแถบบนทกภาพ

สำนกหอ


10

8. แหลงขอมลทใชในการศกษา 8.1 แหลงขอมลเอกสาร

8.1.1 หองสมดคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

8.1.2หอสมดกลางมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร

8.1.3 หอสมดกลางมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตวงทาพระ

8.2 แหลงขอมลภาคสนาม

การแสดงลาตดคณะหวงเตะตามสถานทตางๆ

9. เอกสารและงานวจยทเกยวของ ในงานวจยน ผวจยไดจาแนกเอกสารและงานวจยทเกยวของออกเปน 3 ประเภทไดแก

1) เอกสารทเกยวของกบแนวคดทฤษฎทางชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร 2) เอกสารทเกยวของ

กบทฤษฎวจนกรรม 3) งานวจยทเกยวของกบทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารและการ

แสดงลาตด ดงตอไปน

9.1 เอกสารทเกยวของกบแนวคดทฤษฎทางชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร ไฮมส(Hymes, 1974) เปนคนแรกทใชคาวา Ethnography of speaking (ชาตพนธ

วรรณนาแหงการพด) เพอเปนแนวทางการศกษาภาษาเพอการสอสารแนวใหม และตอมาไฮมส

เปลยนมาใชคาวา Ethnography of communication(ชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร)ไฮมส

(Hymes, 1974: 8,98) อธบายวา การศกษาชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารเปนสวนหนง

ภาษาศาสตรสงคมทเกยวของกบการสอสาร เพอเปนแนวทางทมงศกษารปแบบของการสนทนา

ตงแตเรมตนจนจบการสนทนา ในฐานะทเปนรปแบบของพฤตกรรมการสอสารทางวฒนธรรมของ

แตละสงคมซงไฮมส เชอวาผใชภาษาตองมความรความสามารถในการใชภาษาสอสารทงสามตถยะ

ภาษา ( linguistic competence) และทสาคญตองมความสามารถเ รองสามต ถยะ สอสาร

(communicative competence) เพอเขาใจและรกฎการใชภาษาพดทแสดงใหเหนถงความสามารถ

ของบคคลในกลมชนนน

ไฮมส( Hymes, 1974) ไดเสนอแนวคดการศกษาบทบาทของภาษาในการสอสารของ

คนในชมชน วามวธการใชภาษา หนาท ศลปะการพดและความหมายของถอยคาทเกดจากเจตนา

ของผพด หรอเรยกวา “วจนกรรม”อยางไร ไฮมส(Hymes, 1974, อางถงใน อมรา ประสทธรฐสนธ,

2550: 182-184) มความคดหลกในการวเคราะห คอ การเขาถงพฤตกรรมการพดหรอการสอสารจาก

มมมองของมโนทศนทเรยกวา เหตการณสอสาร (speech event / communicative event) ซงหมายถง

สำนกหอ


11

เหตการณทผพดใชภาษาเพอสอสารตามวตถประสงคทเขาตองการ เชน การทกทาย การอาลา

การอวยพร การแสดงความเสยใจ การกลาวเปดงาน เปนตน โดยไดเสนอแนวทางในการวเคราะห

ภาษาตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร วาในเหตการณสอสารหนงๆจะตองประกอบดวย

องคประกอบ 8 ประการ ทเรยกโดยยอวา SPEAKING ดงน

1. S = Setting หรอScene (กาลเทศะหรอฉาก) กาลเทศะ หมายถง เวลา

และสถานทซงเปนสภาวะแวดลอมทางกายภาพของเหตการณสอสาร เชนตอนเทยงในโรงอาหาร

ตอนเยนทบาน เปนตน สวนฉาก หมายถง สภาวะแวดลอมทเปนนามธรรมทมผลทางดานจตใจของ

ผรวมเหตการณ เชน การสรางฉากใหดตนเตนในหนงผจญภย ใหดนากลวในหนงผ เปนตน

2. P = Participants (ผรวมเหตการณ) หมายถง ผพด กบ ผฟงหรอผสง

สารกบผรบสาร เชน การฟงพระเทศน การหาเสยงเลอกตง หรอทงสองฝายอาจเลนบทสลบกนเปน

ผพดกบผฟง

3. E=Ends (จดหมาย) หมายถง เปาหมายหรอผลลพธทผรวมเหตการณ

ประสงคจะไดจากการสอสาร และหมายถงเปาหมายของทงเหตการณสอสารดวย เชน ในเหตการณ

พพากษาคดในศาล ผรวมเหตการณแตละคนมจดมงหมายตางกน แตท งเหตการณมจดหมาย

เดยวกนในสงคม คอ ตดสนความดวยความยตธรรม

4. A=Act sequence (การลาดบวจนกรรม) หมายถง รปแบบและเนอหา

ของคาพด ไดแก ถอยคาทใช คออะไร ใชอยางไร เรยงลาดบอยางไร ในการวเคราะหหนวยของ

ถอยคาทเรยกวา วจนกรรม ซงหมายถง ถอยคาทใชสอความหมายตามเจตนาของผพด ทผวเคราะห

ตองแยกและเรยงลาดบอยางชดเจนวาวจนกรรมใดเกดกอนเกดหลง เพอใหเหนกฎของสงคม

5. K= Key (กญแจ) หมายถง น าเสยง ทาทาง อารมณหรอสสนในการ

สอสาร เชนสอสารแบบเอาจรงเอาจง แบบโออาหรหรา แบบถากถาง แบบเยาะเยย แบบโออวด เปน

ตน

6. I = Instrumentalities (เครองมอ) หมายถง การเลอกวธการสอสารวาตว

ภาษาทใชเปนแบบใด เชน พดปากเปลา เขยน โทรศพท จดหมายอเลกทรอนกส(e-mail) เปนตน

รวมถงการเลอกใชวธภาษาวาการใชภาษามลกษณะอยางไร กลาวคอ ใชภาษามาตรฐานหรอภาษา

ยอย ใหทาเนยบภาษาใด เชน ภาษาทางการ ภาษากฎหมาย ภาษาโฆษณา เปนตน มการสลบภาษา

หรอไม

7. N = Norms of Interaction and Interpretation (บรรทดฐานของ

ปฏสมพนธและการตความ) หมายถง ลกษณะเฉพาะของการพดหรอการสอสาร ทผพดใชเพอม

ปฏสมพนธทางสงคมกบผฟง กฎเหลานตองตความดวยความรทางวฒนธรรมของคนในสงคมนนๆ

สำนกหอ


12

เชน ความคอย-ดงของการพด ความเงยบ การใชภาษาทาทาง การมองตาผฟง การใชมอประกอบ

เปนตน

8. G = Genre (ประเภทการสอสาร) หมายถง ประเภทของถอยคาทใชใน

การสอสาร ทมกมชอเรยกเฉพาะ เชน รอยกรอง ปรศนาคาทาย บทสวดมนต คานา เปนตน

ไฮมส( Hymes, 1974) กลาววา หากวเคราะหองคประกอบเหลานท งหมดจะทาใหเหน

ภาพของเหตการณสอสารไดชดเจน มเรยล ซาวลล-ทรอยก(Muriel Saville Troike, 1982) นกวชาการแนวชาตพนธ

วรรณนาแหงการสอสารอกคนทไดดาเนนการศกษาตามรอยทฤษฎของไฮมส และสรางกรอบการ

วเคราะหทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร โดยแบงหนวยทใชการสอสารออกเปน 3 หนวย

คอ สถานการณสอสาร(communicative situation) เหตการณสอสาร(communicative event) และ

วจนกรรมสอสาร(communicative act) ซงเหตการณสอสารถอเปนหนวยทสาคญ สถานการณ

สอสารหนงสถานการณประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณ แตละเหตการณสอสาร

ประกอบดวยวจนกรรมสอสารหลายวจนกรรม

การวเคราะหเหตการณสอสารจะตองอาศยองคประกอบของการสอสาร(components

of communication) มเ รยล ซาวลล-ทรอยก ดดแปลงมาจากองคประกอบ 8 ประการ

(SPEAKING)ของไฮมส เปนองคประกอบ 10 ประการ(Muriel Saville Troike, 1982: 138 และ อาง

ถงใน อมรา ประสทธรฐสนธ, 2550: 185-186) มดงน

1. ชนดของเหตการณ (Genre or kinds of event ) เชน การทกทาย การ

สนทนา การบรรยาย เรองเลาเรองตลก เปนตน ชนดของเหตการณมกไปดวยกนกบชอของ

เหตการณเสมอ

2. หวเรอง (Topic) หรอจดมงเนนของเหตการณสอสารวากลาวถงเรอง

อะไร

3. วตถประสงคหรอหนาท (Purpose or Function) คอ จดมงหมายหลกใน

การปฏสมพนธของผรวมสถานการณของผรวมสถานการณแตละคน

4. กาลเทศะหรอเวลา-สถานท (Setting) คอ สถานทสอสาร เวลาของวน

ฤดของป และแงมมตางๆทางกายภาพของเหตการณสอสาร เชน การจดวางเฟอรนเจอร ขนาดหอง

เปนตน

สำนกหอ


13

องคประกอบทง 4 อยางขางตนรวมเรยกวา scene ซงหมายถงปรบทนอก

ตวบคคลในเหตการณสอสาร คาถามทใชตรวจสอบ scene วาพรรณนาครบหรอไมคอ เหตการณ

สอสารนนเปนเหตการณชนดใด เปนเรองเกยวกบอะไร ทาไมจงเกดขนและเกดขนทไหน เมอไร

5. ผรวมเหตการณ (Participant) คอผทมสวนรวมใหเหตการณสอสาร

นนๆ ซงรวมถงการพจารณา อาย เพศ ชาตพนธ ฐานะทางสงคม และอนๆทเกยวของ คาถามทใชคอ

ใครมสวนรวมในเหตการณ

6. รปแบบการสอสาร (Message form) องคประกอบนเหมอนกบ

Instrumentalities ของไฮมส รวมถงการใชเสยง(vocal)หรอไมใชเสยง(non-vocal) และลกษณะของ

รหสทใช เชน ใชวจนภาษา(verbal)หรออวจนภาษา(nonverbal) นอกจากนยงดวามการใชภาษาใด

และมการสลบภาษา(code switching)หรอไม

7. เนอหาการสอสาร (Message content) การสอสารเปนเรองเกยวกบ

อะไร ประเดนสาคญไดแกอะไรบาง เปนตน

8. การลาดบวจนกรรม (Act sequence) เหมอนกนกบไฮมส คอ การ

เรยงลาดบวจนกรรมสอสารทปรากฏในเหตการณสอสาร ท งนรวมถงการผลดกนพดและ

ปรากฏการณทเกดซอนกน(overlapping phenomena)

9. กฎการปฏสมพนธ (Rule for interaction) ไดแก การอธบายกฎของการ

ใชภาษาพดและคาพด สามารถนาไปใชไดกบเหตการณสอสาร กฎเชนนเกดจากคานยมของชมชน

ภาษาแตละชมชนและเปนตวกาหนดพฤตกรรมการแสดงออก อาจเหนกฎเหลานไดจากคาพงเพย

และสภาษตและกฎหมายของชมชนนนๆ

10. บรรทดฐานของการตความ(Norm of interpretation) สรางขนจาก

มาตรฐานของความเขาใจของสมาชกในชมชนภาษารวมกน หมายรวมถงความรท วไปทมอย

รวมกน ขอสมมตฐานทางวฒนธรรมทเกยวของ ความเขาใจรวมกนของชมชนภาษานนๆ

9.2 เอกสารทเกยวของกบแนวคดทฤษฎวจนกรรม สจรตลกษณ ดผดง(2549: 61,68) อธบายเกยวกบทฤษฎวจนกรรม(speech act theory)

คอ การศกษาความหมายของถอยคาทสอตามเจตนาของผพดในประโยคนนๆ ผทศกษาคนแรกคอ

จอหน แอล ออสตน(John L. Austin) เปนนกปรชญาไดแสดงความเหนเกยวกบการศกษาภาษา

ไมใชเพยงการศกษารปประโยคหรอการบอกเลาเนอความเทานน แตยงตองศกษาถงการนาไปใช

แสดงการกระทา เชน การขอรอง การส ง การแสดงความรสก ทผพดมเจตนาสอความหมายผาน

ถอยคาซงทกครงทผพดกลาวถอยคากบผฟงจะเกดระดบขนของวจนกรรม 3 ลกษณะไดแก

สำนกหอ


14

1. วจนกรรมตรงตามถอยคา(Locutionary act) คอการใชภาษาเพอสอความ โดย

ถอยคาประกอบดวยเสยง คา ประโยค ทมสามารถสอความหมายของคาในภาษาและความหมายได

ตามกฎไวยากรณ

2. วจนกรรมปฏบต (Illocutionary act) คอ การทผพดกระทาบางสงบางอยาง โดย

ผานทางถอยคา เชน การกระทาการบอกเลา การกระทาการสญญา การกระทาการถาม เปนตน

3. ผลวจนกรรม (Perlocutionary) คอ การกระทาทเปนผลมาจากการกลาวถอยคา

ของผพดทเกดตอผฟง ประสทธผลของวจนกรรม(Perlocutionary effect) อาจเปนผลไปตามแผน

หรอไมกได

จอหน อาร เซอรล(John R.Searle, 1979) กลาววา การกระทาโดยใชคาพดจะ

เกดขนเมอมคณสมบตครบถวนตามเกณฑของวจนกรรมนนๆ ถอยคาเหลานนจะสอความหมายได

กตอเมอผพดมคณสมบต 3 ประการ คอ

1. การกลาวถอย(Utterance act) คอ การทผพดใชคา หรอประโยคในการสอสาร

2. การบงเนอความ(Propositional) คอ การบงเนอความถอยคาทพดออกมา ในรป

ของเหตการณและผทเกยวของ

3. การแสดงเจตนา(Illocutionary act) คอ ผพดมเจตนาในการกลาวถอยคาออกมา

เชน การทกทาย การถาม เปนตน

เซอรล ยงกลาววาการแสดงเจตนานนเปนลกษณะสาคญของการกระทาทสาคญ

การศกษาภาษานนตองมความสมพนธกบการใชพดจรงทตองมการศกษารปภาษาและเจตนาในการ

สอสารทเรยกวา วจนกรรม(Speech act) เซอรล โดยยดกรยาบงการกระทา(performative verbs)

เปนหลก เซอรลจงแบงวจนกรรมออกเปน 5 แบบ(สจรตลกษณ ดผดง, 2549: 73-74) ดงน

1. การกลาวความจรงหรอการบอกกลาว(เซอรล ใชคาวา “representative” ตอมา

เปลยนเปนคาวา “assertive” ) เปนการกลาวถอยคาทผพดผกมดตนเองอยกบความจรง เชน การ

ยนยน(asserting) การสรป(concluding) การบรรยาย หรอการพรรณนา(describing) เปนตน ใน

ตวอยาง วจนกรรมการกลาวยนยนในประโยคทวา “ผมขอยนยนวา เขาทางานนดวยตวเอง”

2. การกลาวชนา (directive) เปนการกลาวถอยคาทผพดพยายามกาหนดใหผฟง

กระทาตามประสงคของผพด เชน การสง(orderring) การขอรอง(reguesting) การถาม(questioning)

เปนตน ตวอยาง วจนกรรมการสงในประโยคทวา “ครขอสงใหนกเรยนทาการบาน”

3. การกลาวผกพน (commissive) เปนการกลาวถอยคาทผพดผกมดตนเองตอการ

กระทาในอนาคต เชน การสญญา(promisisng) การขมข(thrreatening) การยนขอเสนอหรอการ

เสนอตว(offering) เปนตน ตวอยาง วจนกรรมการขมขในประโยคทวา “ผมขอบอกใหคณระวงตว”

สำนกหอ


15

4. การแสดงความรสก(expressive) เปนการกลาวถอยคาทแสดงความรสกและ

ทศนคตบางอยาง เชน การขอบคณ(thanking) การขอโทษ(apologizing) การทกทาย(greeting) การ

แสดงความยนด(congratulation) เปนตน ตวอยาง วจนกรรมการขอบคณในประโยคทวา “ดฉนขอบคณมากทกรณาใหโอกาสดฉน”

5. การกลาวประกาศ(declaration) เปนการกลาวถอยคาทมผลทาใหเกดการ

เปลยนแปลงบางสงบางอยาง เปนการกระทาทผพดตองการใหผอนรบร เชน การขบออกจากศาสนา

หรอการคว าบาตร(excommunicating) การกลาวเปดงาน(opening a ceremony) การประกาศ

สงคราม(declaring war) การไลออกจากงาน(firing from employment) เปนตน ตวอยางวจนกรรม

การไลออกจากงานในประโยคทวา “ผมขอไลคณออกจากงาน”

นอกจากน การกลาวถอยคาหนงๆยงอาจมการแสดงของวจนกรรมได 2 ลกษณะ

คอวจนกรรมตรง(direct speech act) และวจนกรรมออม(indirect speech act) วจนกรรมตรงคอ

วจนกรรมทถอยคาสอดคลองกบเจตนาของผพด เชน “สงปากกาใหฉนหนอย” ผพดมเจตนา

ขอรองตามรปประโยคบอกเลา และวจนกรรมออม(indirect speech act) คอวจนกรรมทกลาวถอยคา

ไมสอดคลองกบเจตนาตามรปประโยค เชน “ชวยสงปากกาใหฉนหนอยไดมย” ผพดมเจตนา

ขอรองแตใชรปประโยคทเปนคาถาม

9.3 งานวจยทเกยวของกบชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารและการแสดงลาตด 9.3.1 งานวจยทเกยวของกบชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร เอกสารงานวจยทเกยวของกบชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร มผวจย

ศกษางานประเภทตางๆ ไดแก การแสดงพระธรรมเทศนาในรายการวทย การปราศรยหาเสยง

เลอกตงในเขต กรงเทพมหานคร การปฏสมพนธระหวางพธกรและวทยากรในรายการทว และการ

สบพยานในคดอาญาในศาลไทย ดงตอไปน

พกลกานต รจราภา (2537) ศกษาเรอง “การแสดงพระธรรมเทศนาทาง

วทย: การศกษาแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร” เพอศกษาวเคราะหและพรรณนารปแบบ

โครงสรางของสถานการณสอสาร และเหตการณสอสารโดยใชขอมลการแสดงพระธรรมเทศนา

จากสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ ความถคลน F.M. 92.5

เมกะเฮรตซในภาคเชาเทานน

ผลการศกษาพบวา สถานการณสอสารการแสดงพระธรรมเทศนาทาง

วทย สามารถแบงเหตการณสอสารออกเปน 15 เหตการณทมการเรยงลาดบดงน การกลาวเปดการ

แสดงพระธรรมเทศนา การกลาวคานมสการโดยพทธศาสนกชน การถงสรณคมณ การสมาทาน

สำนกหอ


16

อโบสถศล การบอกอานสงสของศล การกลาวคานมสการโดยพระภกษองคเทศก การอาราธนา

ธรรม การกลาวคาสาธการ การประกาศตนเปนอบาสกอบาสกา และการกลาวปดการการแสดงพระ

ธรรมเทศนาทางวทย เมอวเคราะหเหตการณสอสารอยางละเอยดตามองคประกอบทง 10 ประการ

พบวา การแสดงพระธรรมเทศนาทางวทยเปนพธกรรมอยางหนงทมการแสดงอยางเปนระบบ

ชดเจน แนนอนและตายตว เหตการณสอสารทสาคญทสด คอ เหตการณสอสาร “การเทศน”

เนองจากมความซบซอนและประกอบดวยวจนกรรมถง 20 วจนกรรมซงวจนกรรมหลก คอ

วจนกรรมเรม วจนกรรมการอธบาย และวจนกรรมการจบ

สดาดวง เกดโมฬ (2537) ศกษาเรอง “การศกษาปราศรยหาเสยงเลอกต ง

ผแทนราษฎรตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร: กรณศกษาผสมครพรรคพลงธรรม” เพอ

ศกษาวเคราะหโครงสรางสถานการณสอสารและพรรณนารปแบบองคประกอบของเหตการณ

สอสารตางๆทปรากฏในการปราศรยหาเสยงตามแนวคดชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารของ

ซาวลล-ทรอยก และศกษาวจนลลา โดยใชขอมลการปราศรยหาเสยงของพรรคพลงธรรมในเขต

กรงเทพมหานคร

ผลการศกษาพบวา สถานการณสอสารการปราศรยหาเสยงเลอกต ง

ประกอบดวยเหตการณสอสารยอยทงหมด 17 เหตการณ แบงเปนเหตการณหลก 4 เหตการณ ดงน

การกลาวเปดการปราศรย การแนะนาตว การปราศรย และการสรป การวเคราะหองคประกอบของ

เหตการณสอสารแตละประเภท พบวา ชนดของเหตการณ หวเรอง วตถประสงค เนอหาการสอสาร

และการลาดบ วจนกรรม เปนลกษณะเฉพาะของแตละเหตการณ สวน รปแบบการสอสาร กฎการ

ปฏสมพนธ และบรรทดฐานของการตความในแตละเหตการณมลกษณะใกลเคยงกน สวนวจนลลา

การปราศรยหาเสยง พบวา ผพดใชกลวธโนมนาวใจโดยการใชการซ าคามากทสดและรองลงมาคอ

การใชคาสมผสคลองจอง

ปอรรชม ยอดเณร(2544) ศกษาเรอง “การศกษาปฏสมพนธระหวาง

พธกรและวทยากรรายการสขภาพทางโทรทศนในเชงชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร” เพอ

ศกษากระบวนการผลตและวธการกาหนดประเดนในการนาเสนอ ลกษณะปฏสมพนธระหวาง

พธกรและวทยากรรวมรายการและทศนคตของผนาเสนอทมตอการชมรายการสขภาพทางโทรทศน

จากรายการโทรทศน 2 รายการ คอ รายการพลกฟนสขภาพคนเมอง และรายการวาไรตพลกฟน

สขภาพ โดยใชแนวคดชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารและองคประกอบของไฮมสและซาวลล-

ทรอยก

สำนกหอ


17

ผลการศกษาพบวาแบบแผนการปฏสมพนธระหวางพธกรและวทยากร

ในสถานการณสอสารรายการพลกฟนสขภาพคนเมอง และรายการวาไรตพลกฟนสขภาพ สามารถ

แบงเหตการณสอสารออกเปน 4 เหตการณใชเกณฑตามการเปลยนเนอหาการสอสาร พบวา

สถานการณสอสาร รายการพลกฟนสขภาพคนเมองนน แบงออกเปน 5 สถานการณยอย คอ ชวง

เปดรายการ ชวงรอบรรอบเมอง ชวงสขภาพคนเมอง ชวงปฏทนสขภาพ และชวงปดรายการ ผวจย

เลอกวเคราะหชวงรอบรรอบเมองซงสามารถแบงเหตการณสอสารได 4 เหตการณ โดยแตละ

เหตการณประกอบดวยวจนกรรม ดงน 1)การกลาวเปดชวงประกอบดวย วจนกรรมเกรนนา 2)การ

แนะนาวทยากรประกอบดวยวจนกรรมแนะนาวทยากรและวจนกรรมการทกทาย 3)การถามตอบ

ประกอบดวย วจนกรรมเรยกขาน วจนกรรมอธบาย วจนกรรมย าเตอน และวจนกรรมส งการ และ

4) การกลาวเปดชวง ประกอบดวย วจนกรรมขอบคณ วจนกรรมเชญชวนและวจนกรรมการแนะนา

วทยากร

สวนสถานการณการสอสารรายการวาไรตพลกฟนสขภาพ แบงออกเปน

6 สถานการณยอย คอชวงเปดรายการ ชวงคยกนยามเชา ชวงสวสดคณหมอ ชวงขาวสขภาพ ชวง

สขภาพครอบครว และชวงปดรายการโดยเลอกวเคราะหชวงคยกนยามเชาซงสามารถแบงเหตการณ

สอสารได 4 เหตการณ แตละเหตการณประกอบดวยวจนกรรม ดงน 1)การกลาวเปดชวง

ประกอบดวยวจนกรรมเกรนนา 2) การแนะนาวทยากรประกอบดวย วจนกรรมแนะนาวทยากรและ

การทกทาย 3) การถามตอบ ประกอบดวย วจนกรรมเรยกขาน เลาความ อธบาย และอางอง และ4)

การกลาวปดชวง ประกอบดวย วจนกรรมขอบคณ

ดานทศนคตของผชมทมตอการกาหนดรปแบบรายการพบวารายการพลก

ฟนสขภาพคนเมองทมวทยากรเปนแพทยผเชยวชาญ ผรบชมรายการจะมความเชอถอขอมล

มากกวารายการวาไรตพลกฟนสขภาพคนเมอง ทมวทยากรทวไปเปนคนพดเพราะสามารถพดโนม

นาวใจใหเชอถอไดนอย และผชมรายการชอบรปแบบรายการทมสาระและความสนก

ณศณชชา เหลาตระกล(2549) ศกษาเรอง“การศกษาสถานการณสอสาร

การสบพยานคดอาญาในศาลไทยตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร” เพอวเคราะห

โครงสรางสถานการณสอสารวาประกอบดวยเหตการณสอสาร และพรรณนาองคประกอบของ

เหตการณสอสาร ผวจยเกบขอมลการสบพยานจากศาลจงหวดนครปฐมจานวน 6 คด แตละคดม

ขอหาทแตกตางกน ผวจยเลอกวเคราะหสถานการณการสบพยานคดอาญา ซงเปนสวนหนงใน

กระบวนการพจารณาคดทสาคญ

สำนกหอ


18

ผลการศกษาพบวา สถานการณสอสารการสบพยานคดอาญา โดยใช

วตถประสงคเปนเกณฑในการแยกเหตการณสอสาร สามารถแบงเหตการณสอสารออกเปน 8

ประการตามลาดบ ดงน การเปดการสบพยาน การสาบานตน การถามขอมลสวนตวพยาน การ

ซกถาม การถามคาน การถามตง การอานคาเบกความ และการปดการสบพยาน การวเคราะห

องคประกอบของเหตการณสอสารแตละประเภท พบวา ชนดของเหตการณ หวเรอง วตถประสงค

เปนลกษณะการหาขอเทจจรง เนอหาการสอสาร เปนการถามตอบเกยวกบรายละเอยดของคดความ

และการลาดบวจนกรรมพบ 17 วจนกรรม ไดแก ส ง เคารพ สาบาน อางอง ถาม ตอบ เลาความ

อธบาย เตอน แยง เนนย า ขออนญาต ขอรอง ตอบรบ ขอบคณ และแจงใหทราบซงเกดขนสลบกน

วจนกรรมทเดนทสดคอ การเคารพ สวนรปแบบการสอสาร กฎการปฏสมพนธแบงเปนพธกรรม

การกลาวขอความ และการถามตอบของผรวมเหตการณ และบรรทดฐานของการตความ แสดงให

เหนวาสงคมไทยใหความสาคญกบสถานภาพสงคมมากกวา

9.3.2 งานวจยทเกยวของกบการแสดงลาตด เอกสารงานวจยทเกยวของกบการแสดงลาตด มผศกษาเกยวกบการแสดง

ลาตดท งในแงของรปแบบการแสดงและในแงของทานองและจงหวะท งเพลงลาตดและเพลง

พนบานอนๆซงมท งการศกษาโดยใชวธการทางสทศาสตรและวธการบนทกเปนระบบตวโนต

ดงตอไปน

วาสนา ตนสาร(2532) ศกษาเรอง “ลาตด: การศกษาวเคราะห” เพอศกษา

วเคราะหรปแบบ ศลปะการใชภาษา เนอหา วถชวตมนษยและคานยมทางสงคมทปรากฏในลาตด

โดยใชขอมลจากคณะลาตดหวงเตะ ทงการเกบขอมลภาคสนาม และขอมลจากแถบบนทกเสยงท

คณะลาตดหวงเตะบนทกออกจาหนายในชวงป พ.ศ. 2525-2529

ผลการศกษาพบวา รปแบบการแสดงลาตดแตกตางจากการแสดงบนเวท

เชน ลเกหรอเพลงพนบานอนๆทงดานการตงวงผเลนและวงดนตร ฉาก และตาแหนงในการแสดง

ลกษณะคาประพนธเปนกลอนหวเดยว มลกษณะการดาเนนเรอง ดงน ลาเกรนหนากลองหรอ

บนตน ลาไหวคร ลาออกตว ลาสาดหรอลาสอน ลาลอย ลาเกยว ลาวา ลอยดอก และรองรบ

ทางดานศลปะการใชภาษา มการเลอกสรรคาใชท งการใชคาซ า การซอนคา และการใชคาทม

ความหมายไพเราะกนใจ ดงน การใชอปมาอปไมย ศพทแสลง และการแทรกคาภาษาตางประเทศ

ทางดานเนอหา มลกษณะการสรางความบนเทงดวยการเกยวพาราส ปะทะอารมณระหวางชายและ

หญง และการใหความร เรองเพศ เศรษฐกจ การทามาหากน และวถชวต ลาตดสะทอนใหเหนถง

สำนกหอ


19

เรอง ความเชอ คาสอนคตสอนใจ และระบบครอบครว สวนคานยมในสงคมทปรากฏคอ เรองความ

กตญญ การปฏบตของสตร การครองเรอน เรองเพศ และเรองของตางชาต

วฒนะ บญจบ(2532) ศกษาเรอง “จงหวะและทานองในเพลงฉอยและ

ลาตด” เพอศกษาความแตกตางระหวางจงหวะและทานองเพลงฉอยและลาตดวามลกษณะเฉพาะ

อยางไร โดยเกบขอมลภาคสนามและจากแถบบนทกเสยงเพลงฉอยและลาตด ศกษาตามแนว

สทศาสตรในแงของจงหวะประกอบดวย พยางค การลงเสยงหนกและการหยด สวนการศกษาในแง

ของทานอง คอเสยงสง-ตา เสยงหนก-เบา ชวงพสยของเสยง ซงมสมพนธกบจงหวะทปรากฏใน

เพลงฉอยและลาตด

ผลการศกษาพบวา เพลงฉอยและเพลงลาตดมความแตกตางกนท งจงหวะ

และทานอง ในแงของจงหวะ พบวา การรองลาตดนนมจงหวะรวดเรวและกระแทกกระทนมากกวา

เพลงฉอย เนองจากเพลงฉอยมหนวยจงหวะและจงหวะหยดนอยกวาลาตด กลาวคอ ลาตดจะม

จานวนพยางคในแตละหนวยจงหวะมไมแนนอนต งแต 1-5 พยางค ในแตละตอน(วรรคหนงม2

ตอน)จะมหนวยจงหวะอยถง 5 หนวยจงหวะ และมหนวยหยดจงหวะในแตละบาทม 3 หนวย

ปรากฏในหนวยจงหวะท 4 ของตอนท 2 วรรคหนา ตอนท 1 วรรคหลงและตอนท2 วรรคหลง ทา

ใหตองรองรวบพยางคท งหมดมารองในเวลาทจากดทาใหจงหวะในการรองกระชบและรวดเรว

สวนฉอยในแตละตอนจะมหนวยจงหวะ 1 และ2 พยางค ไมเกน 4 พยางค ในแตละตอนจะมหนวย

จงหวะอย 4 หนวยจงหวะ และมหนวยหยดจงหวะในแตละบาทม 2 หนวย ปรากฏในหนวยจงหวะ

ท 4 ของตอนท 2 วรรคหนา และตอนท 2 วรรคหลง ทาใหจงหวะในการรองสมาเสมอตลอดเพลง

สวนในแงทานอง เพลงฉอยมทานองเสยงรองทเรยบกวาลาตด เนองจาก

พสยของเสยงทใชในการรองเพลงฉอยแคบกวาลาตดมาก ทาใหระหวางการรองท งจงหวะและ

ทานอง เพลงฉอยมความเนองแบบกลมกลนมากกวาเพลงลาตด ระดบเสยงในเพลงฉอยจะมระดบ

เสยงสงต าไมตางกนมากทาใหทานองเสยงเรยบ สวนลาตดจะมระดบเสยงสงตาตางกนมาก

ประกอบกบพสยของเสยงจะกวางกวาเพลงฉอย จงทาใหทานองเสยงของลาตดมเสยงตาสลบกน

ตลอดเวลาไมราบเรยบเหมอนเพลงฉอย

วชา เชาวศลป(2549) ศกษาเรอง“ทานองเพลงลาตดและเพลงพนบาน

อนๆทปรากฏในลาตด” เพอศกษารวบรวมและบนทกทานองเพลงลาตดและเพลงพนบานอนๆท

ปรากฏในลาตดเปนระบบโนตสากล ซงศกษาเนนเรองระดบเสยงทเคลอนทเปนทานอง โดยเกบ

สำนกหอ


20

ขอมลจากแถบบนทกเสยง วดทศนและการเกบขอมลภาคสนาม จากการสมภาษณพอเพลงแมเพลง

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

ผลการศกษาพบวาการบนทกทานองเพลงลาตดเปนระบบโนตสากล

บนทกไดในจงหวะ 24 ของหลกเสยงโมดในทานองเพลงพนบาน และอตราจงหวะ 4

4 ของระบบ

บนไดเสยงในทานองเพลงไทยสากล ดานระดบเสยงทเคลอนทเปนทานอง พบวาปรากฏในสวน

ของการรองบนตนและสวนของลารอง การรองบนตนนนพบมการรองหลายทานอง เชน ทานอง

แขกมลาย ทานองเพลงไทยเดม ทานองเพลงไทยสากลหรอลกทงตามสมยนยม เปนตน สวนลารอง

นนแบงออกเปน 2 โครงสราง คอ สรอยเพลงและบทรอง สรอยเพลงยงแบงการรองออกเปน 2 สวน

คอ สวนนา เปนสวนทรองนาโดยผเปนตนบทและสวนลกค คอ สวนทผเปนลกค รองรบในบท

กลอนเดยวกบสวนนา ทานองการรองสรอยเพลง ยงคงเปนการรองของการแสดงลาตดทวไปหลาย

ทานอง ซงทานองทนยมรองมากทสดตามลาดบไดแก ทานองกลาง ทานองจกรน และทานองโศก

และยงมทานองมอญ ทานองแขก ทานองลาวอกดวย สวนทานองโบราณนนสญหาย เนองจากไมม

ผสบทอดและบทรอง พบวาลกษณะการเคลอนทของระดบเสยงแบงได 2 ลกษณะ คอ เคลอนท

ระดบเสยงไมเปนทานอง มลกษณะคลายบทพดกงรอง

สวนเพลงพนบานอนๆทปรากฏอยในการแสดงลาตดทวไปทนยมใชรอง

มากทสดตามลาดบ คอ เพลงฉอย เพลงอแซว และเพลงเกยวขาว การรองเพลงลาตด ผเปนตนบท

จะเปนผต งหลกเสยงในการรอง ซงการรองรบของลกค ควรรองในหลกเสยงเดยวกน ไมควรรอง

หลกเสยงตางออกไป เพราะเนอหาและสานวนกลอนทรองเปนเรองทสาคญมากกวา

10. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 10.1 ทาใหเขาใจโครงสราง องคประกอบและรปแบบการสอสารของการแสดงลาตด

อยางเปนระบบระเบยบมากขน

10.2 เปนการขยายแนวทางในการศกษาวจยขอมลทางคตชนวทยาในประเทศไทยให

กวางมากยงขนโดยใชทฤษฎทางภาษาศาสตรตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร

10.3 ทาใหทราบลกษณะการใชภาษาเพอสรางความบนเทงใหแกผชมการแสดงของ

ลาตดคณะหวงเตะ

10.4 ทาใหเหนคณคาของมรดกทางวฒนธรรมอนจะนาไปสการอนรกษใหเปนมรดก

ของสงคมไทยสบไป

10.5 ทาใหเหนการดารงความอยรอดของการแสดงลาตดคณะหวงเตะในสภาพ

สงคมไทยปจจบน

สำนกหอ


21

บทท2

สถานการณสอสารการแสดงลาตด

สถานการณสอสาร (communicative situation) คอ สถานการณหนงๆทมบรบทของ

การใชภาษาท งวจนภาษาและอวจนภาษาเพอการสอสาร ประกอบดวยเหตการณสอสารหลาย

เหตการณ แตละเหตการณสอสารจะประกอบดวยองคประกอบ10 ประการ สถานการณสอสารน

ซาวลล ทรอยก ถอวาเปนบรบทของการสอสารหนวยใหญทสด(อมรา ประสทธรฐสนธ 2550:185 )

ในการวเคราะหตามแนวคดชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร

ผวจยจดการแสดงลาตดของคณะหวงเตะเปนสถานการณสอสาร เนองจากมบรบทการ

ใชภาษาท งวจนภาษาและอวจนภาษาเพอการสอสารผานการแสดง การแสดงลาตดนนเปนการ

แสดงทมทงขนตอนหรอลาดบการแสดง มวธการแสดงออกของผแสดง และขนบธรรมเนยมในการ

แสดงของตนอยางเปนระบบชดเจน สถานการณสอสารการแสดงลาตดนนประกอบดวยเหตการณ

สอสารหลายเหตการณ

บทนผวจยจะนาเสนอเหตการณสอสารตางๆทเกดขนในสถานการณสอสารการแสดง

ลาตด ท งเหตการณสอสารหลกและเหตการณสอสารยอย แลวผวจยจะสรปเหตการณสอสาร

ท งหมดใหชดเจนและเขาใจงายย งขนดวยโครงสรางของสถานการณสอสารการแสดงลาตด ดง

หวขอตอไปน

1. การแสดงลาตดคณะหวงเตะ

2. เกณฑการจาแนกเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

3. เหตการณสอสารทปรากฏในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

4. โครงสรางของสถานการณสอสารการแสดงลาตด

สำนกหอ


22

1. การแสดงลาตดคณะหวงเตะ

1.1 ประวตคณะลาตดหวงเตะ นายหวงเตะ นมาและกลมเพอนผชายทมความสามารถทางดานเพลงพนบานตางๆ

อาท นายแกว ผมโปง นายถนอม ทาเกษม นายชะโอด ทาไข เปนตน ไดรวมกลมกนรบงานแสดง

ลาตดขนชวคราว เพอรบงานแสดงลาตดจากเจาภาพทตองการใหไปแสดงในงานเทศกาลหรอ

ประเพณตามสถานทตางๆ เพอสรางความบนเทงใหกบผมารวมงาน มท งงานแสดงทไดรบคาจาง

และงานแสดงชวยเหลอ นายหวงเตะ นมาและเพอนๆสวนใหญมอาชพหลกคอการทานา จงมกรบ

งานแสดงลาตดเปนอาชพเสรม ศนยสงคตศลป(2522: 68) อธบายวา “สมยนนการรวมกลมของผแสดงลาตดเรยกเปนวง ยงไมเรยกเปนคณะ สวนการตงชอวงสาหรบรบงานแสดงยงไมม” หาก

เวลารบงานแสดงจากเจาภาพจะใชชอเรยกของพอเพลงเปนผรบงานจากเจาภาพเปนชอเรยกวงแทน

เชน นายหวงเตะ นมา เปนผรบงานกจะใชชอ วงลาตดวา วงนายหวงเตะ ถานายชะโอด ทาไข เปน

ผรบงานกจะเรยกวงลาตดวา วงนายชะโอด เปนตน

ลกษณะการแสดงลาตดในสมยนายหวงเตะ นมานนมลกษณะการแสดงแบบประชน

ลาตดแบบมการตดสนแพชนะโดยมกรรมการตดสน และมการแสดงประชนลาตดแบบไมมการ

ตดสนแพชนะขนอยกบความตองการของเจาภาพ การประชนลาตดนนมท งการประชนภายในวง

เดยวกนและประชนกนคนละวง ผทขบรองประชนกนเรมจากการประชนลาตดกนระหวาง

พอเพลงดวยกนซงเปนลกษณะการโตเดยวคอพอเพลง 1 คนประชนกบพอเพลง 1 คน แลวตอมาเรม

มการประชนลาตดดวยการใหผหญงเขารวมแสดงดวยฝายละ1 คน ใหฝายหญงประชนกบฝายหญง

เดนดวง พมศรและคณะ(2527: 1040) ไดกลาววธการประชนลาตดตอมาวา “ในราวปพ.ศ.2479 มการเปลยนการแสดงลาตดประชนแบบใหมขนคอผชายคหนงรองโตกบผหญงคหนง นยวานายหวงเตะ นมาเปนผเรมเลนกอนและกเปนทนยมเรอยมา” การแสดงลาตดประชนระหวางพอเพลง

กบแมเพลงสลบกนไปมา คลายกบการโตวาทคากลอน เนอเรองและสานวนภาษาทใชในบทรองม

ทงถอยคาหยาบ คาเกยวกบเพศอยางตรงไปตรงมา ทเรยกวากลอนแดงหรอเนอแดงๆ รวมท งการ

สรรหาถอยคาตอวาทคอนขางรนแรง ถอยคาประจานความไมดของอกฝายดวย

ประมาณพ.ศ. 2479 นายหวงเตะ นมากจดวามชอเสยงในการเลนลาตด ทงการขบรอง

ลลาการแสดงปฎภาณไหวพรบ โดยเฉพาะการเขยนเนอเพลง นางศรนวล ขาอาจ(2553) กลาวถง

นายหวงเตะ นมา ความวา

สำนกหอ


23

พอหวงเตะน นทานแปลก ทานาไปดวยเขยนเพลงไปดวย เวลาทานไปทไหนกจะม

สมดจดเลมเลกพกตดตวไปดวยเสมอสาหรบคดแตงกลอนเพลงใหมๆเสมอ รวมทงเวลาฝกขบ

รองทานกจะใชทองนาเปนเวทฝกรองเปนการชวยทดสอบเสยงตวเองอกทาง

นายหวงเตะ นมามภรรยาชอนางลาใย และมบตรชายคอนายหวงด นมา นายหวงด

กไดสบทอดและเรยนรการเลนลาตด การเขยนเพลง และลลาทาทางการแสดงจากบดา สวนทาราก

เรยนรจากมารดา นายหวงด นมาไดตดตามบดาไปเลนลาตดตามสถานทตางๆต งแตเดกจนสามารถ

ออกงานแสดงและรวมเลนลาตดกบบดาไดเมออายเพยง 13 ป นอกจากนนายหวงด นมากยงไดรบ

การฝกฝนความรเพมเตมเกยวกบการเลนเพลงพนบาน อาท เพลงฉอย เพลงขอทาน เพลงโคราช

เพลงอแซว เพลงเรอ เปนตน จากครเพลงหลายทานทรวมแสดงกบนายหวงเตะ นมา อาท ครแกว

ผมโปง ครถนอม ทาเกษม ครชะโอด ทาไข ครจรญ หนาบาก เปนตน เมอนายหวงเตะ นมาเสยชวต

ประมาณปพ.ศ.2505 ขณะนนนายหวงด นมาอายประมาณ 17 ป นายหวงด นมาจงไดทางานเปนชาง

เครองทบรษทเดนเรออสตเอเซยตค จนกระทงเขาอายประมาณ 26 ปกไดลาออกจากงานแลวมาต ง

คณะลาตดเปนของตวเอง เพอรบงานแสดงลาตดเปนอาชพอยางจรงจงและตองการสบทอด

ศลปะการแสดงพนบานลาตดตอจากบดา โดยไดนาชอของบดา คอ “หวงเตะ” มาต งเปนชอคณะ

ลาตด เนองจากสมยเดกๆทนายหวงด นมาไดรวมเลนลาตดกบบดานน มกถกเพอนๆลอชอบดากน

จนเรยกตดปากวา หวงเตะ หรอลกไอเตะบาง อกทงนายหวงด นมาคดวา ชอของบดานนเปนมงคล

นามเหมาะสาหรบการตงเปนชอคณะ นายหวงด นมาไดรบงานแสดงในฐานะเปนหวหนาคณะและ

นกแสดง จนกระทงคนทวไปกเรมรจกคณะลาตดหวงเตะมากขน และคนทวไปจงเรยกขาน นาย

หวงด นมา ในนามของ “หวงเตะ” ตลอดมา งานวจยฉบบนผวจยจะเรยกวานายหวงด นมา วา

“หวงเตะ”

หวงเตะ เปนศลปนเพลงพนบานทมความสามารถท งการขบรอง การรา การเขยนเนอ

เพลง ปฏภาณไหวพรบในการแสดง รวมท งความสามารถทางดานดนตรหลายชนด อาท กลอง

รามะนา ฉง กรบ ขลย กลองตะโพนเปนตน ทาใหการแสดงลาตดไดรบความนยมอยางมาก นาง

ศรนวล ขาอาจ(2553) กลาวเพ มเตมวา “ลาตดคณะหวงเตะตระเวนแสดงไปแทบทกจงหวด เหลอเพยงจงหวดเดยวททางคณะยงไมเคยไปแสดงนนกคอ จงหวดแมฮองสอน แลวการแสดงในชวงนนกมกแสดงกนตงแตหวคาจนสวางของอกวน” เอนก นาวกมล(2531: 93) สมภาษณหวงเตะทาให

ทราบวา “หวงเตะไดปรบเปลยนลาตดดวยการเรมนาเพลงพนบานตางๆทเขาชานาญมาใชรวมแสดงลาตดคณะหวงเตะ” สรปไดวาเพลงพนบานทหวงเตะ นามาใชนนจะตดเนอรอง ทานองเพลง

สำนกหอ


24

บางสวนมาปรบใชแสดง อกทงหวงเตะยงไดเพมเครองดนตรประเภทโหมงและกลองตะโพน เพอ

เพมบรรยากาศการแสดงลาตดใหหลากหลายและใหผชมไดรบความบนเทงมากยงขนอกดวย นอกจากหวงเตะจะเปนศลปนทประสบความสาเรจจนเปนทยอมรบจากสงคม เขายง

เขาใจสภาพสงคมและวฒนธรรมทเรมเปลยนแปลงไป เมอประมาณปพ.ศ. 2515 สอทางเทคโนโลย

เรมเขามามบทบาทตอสงคมมากขน การแสดงลาตดบนเวทตามสถานทตางๆไมคอยไดรบความ

นยมจากผชม หวงเตะ จงเรมขยายพนทการแสดงลาตดจากบนเวทเขาสการบนทกเทปการแสดง

ลาตดลงบนแผนเสยงและแผนภาพ อกทงการนาเสนอการแสดงลาตดผานทางสอโทรทศนมากขน

เนองจากเปนสอทมใชบนเวทจรงๆ หวงเตะจงปรบถอยคาทใชแสดงและปรบขนตอนและวธแสดง

บางอยาง เพอใหเหมาะสมกบชวงระยะเวลาการบนทกเทปและภาพประมาณ 2-3 ช วโมงและ

เหมาะสมกบกลมผชมทกเพศทกวยมากย งขน ถอยคาทใชแสดงลาตดหวงเตะไดใชวธการทองจา

บทรองกอนเรมแสดง และแทรกวธการดนกลอนสดจรงๆบาง รวมท งการลดทอนเนอหาและ

ถอยคาเกยวกบเรองเพศอยางโจงแจงทเรยกวา “เนอแดงๆหรอกลอนแดง” และคาหยาบอยาง

ตรงไปตรงมา เลยงใชถอยคาลกษณะสองแงสองงามแทน สวนขนตอนการแสดงกปรบใหเขากบ

ระยะเวลา อาท การโหมโรงกลองรามะนากจะใชทานองทเรยกวา ทานองออกภาษา จากเดมหลาย

ทานองเหลอเพยง 3-4 ทานอง การรองบทไหวครบางเทปการแสดงอาจจะมหรอไมมกได รวมท ง

การรองบทอาลากอาจใชคาพดแทนการขบรอง และวธการแสดงในสวนของการรองบนตนหรอ

เกรนหนากลองจากผข บรองน งรองกบพนรวมกบวงกลองรามะนากเปลยนเปนยนขบรองแทน

เพอใหสะดวกตอการบนทกภาพและเสยง แตยงคงเนอหาลาตดในทานองเกยว ทาทาย ตอวา หรอ

ย วย ในลกษณะการแสดงชายวาหญง หญงวาชายสลบกนไปมา เอนก นาวกมล(2550: 589) กลาววา

“ชวงนนลาตดอดเทปกเปนทนยมมาก อยางเทปลาตดคณะหวงเตะ ชด ชนไหนชนกน ทวางจาหนายในปพ.ศ. 2519” และยงมเทปบนทกภาพชดลาตดมหาสนกจานวนหลายชดออกวาง

จาหนาย โดยใชชอคณะวา “คณะหวงเตะ-แมศรนวล” พรอมดวยสมาชกบางคนทยงแสดงอยใน

ปจจบน

เค รองดนตรประเภทโหมง จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ เดมมการนาเครองดนตรโหมงมาใช

ประกอบการแสดง แตเลกใชเนองจากเสยงของโหมงนนมลกษณะเสยงทมแหลมดงกงวานยาวนาน ทาใหเวลาตโหมง เสยงจะดง

นานจนทาใหกลบเสยงของกลองรามะนา ในงานวจยฉบบนผวจยกไมพบการนาเครองดนตรโหมงมาใชประกอบการแสดงเชนกน

ทานองออกภาษาคอ ทานองเพลงทเลยนสาเนยงภาษาตางๆเชน ทานองพมา แขก มอญ เขมร ไทย จน เปนตน

หรอเรยกอกชอหนงวา ทานองสบสองภาษา

สำนกหอ


25

หลงจากการแสดงลาตดอดเทปและการแสดงลาตดผานทางโทรทศนไดรบความนยม

จากประชาชน แตอกประมาณ 20 ปตอมา เมอมวทยาการสมยใหมเพมมากขนจนสงผลใหการแสดง

ลาตดของคณะหวงเตะลดความนยม เมอกลมผชมมทางเลอกสาหรบการสรรหาความบนเทง

รปแบบอนทสะดวกสบายและหลากหลายมากย งขนอาท ภาพยนตร เพลงลกทง เพลงไทยสากล

เปนตน จนทาใหผชมทชมการแสดงลาตดบนเวทการแสดงสดนนๆเรมลดนอย หวงเตะกบภรรยา

คอ นางศรนวล ขาอาจ จาเปนตองปรบเปลยนการแสดงลาตดบางอยางเพอใชแสดงบนเวทการ

แสดงสดเพมเตม นอกจากการปรบการแสดงทใชสาหรบการบนทกภาพและเสยงแลว หวงเตะยง

ปรบการแสดงลาตดบางอยางเพม ไดแก การใชวธการขบรองแบบหยดจงหวะคากลอนทเรยกวา

หกคอรอจงหวะ แทนการลงคาเกยวกบเพศตรงๆ การใชกรยาทาทางทสอนยเกยวกบเรองเพศอยาง

โจงแจงเกนไปใหนอยลง และเรองระยะเวลาการแสดง จากเดมเคยแสดงตงแตค าไปจนถงสวางของ

อกวน กปรบจานวนชวโมงการแสดงเหลอเพยง 2-3 ชวโมงและไมควรแสดงเกนเทยงคน เพอมให

การแสดงนานเกนไปจนผชมเรมเบอหนายจนอาจจะทยอยกนกลบบาน

ความสามารถทางดานศลปะการแสดงพนบานและการสบทอดใหการแสดงลาตด

สามารถดารงอยไดในสงคมสบมาของหวงเตะเปนทประจกษชด จนกระทงไดรบการเชดชเกยรต

เปนศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง(เพลงพนบาน)ประเภทลาตด พ.ศ. 2531 ซงเปนรางวลท

สรางชอเสยงใหกบหวงเตะจนกระทงชอ หวงเตะ ไดกลายเปนสญลกษณของลาตด ดงคากลาวทวา

“ถานกถงลาตดกจะนกถงหวงเตะ ถานกถงหวงเตะกจะนกถงลาตด”

ปจจบนพ.ศ. 2554 หวงเตะอาย 86 ปปวยเปนเสนเลอดในสมองตบ มะเรงทเสนเสยง

และเบาหวาน ขณะนรกษาตวอยทบาน มภรรยาคอ นางศรนวล ขาอาจเปนผดแลพรอมท งทาหนาท

เปนหวหนาคณะลาตดหวงเตะรบงานแสดงแทนอยในปจจบน

นางศรนวล ขาอาจนนไดมโอกาสฝกหดเลนลาตดกบนายหวงเตะ นมา(บดาของนาย

หวงด นมา)อยสกระยะหนงแลวไดศกษาตอกบครอกหลายทาน จนกระทงนางประยร ยมเยยมเหน

ความสามารถจงไดชวนไปเลนลาตดกบคณะลาตดหวงเตะ และนางศรนวล ขาอาจจงไดฝกลาตด

เพมเตมและรวมแสดงลาตดกบหวงเตะเรอยมา จนกระทงนางศรนวลไดแตงงานกบหวงเตะ ทงสอง

นางประยร ยมเยยม เปนลกพลกนองกบนางศรนวล ขาอาจและเปนภรรยาคนทสองของหวงเตะซงชวงทหวงเตะ

ตงคณะลาตดหวงเตะนน นางประยร ยมเยยมกรวมเลนอยในคณะดวย จนกระท งตอมาหวงเตะไดแยกทางกบนางประยร ยมเยยม

นางประยร ยมเยยมกไดตงคณะลาตดเปนของตวเองชอวา ลาตดแมประยร จนกระทงนางประยร ยมเยยมไดรบรางวลศลปนแหงชาต

สาขาศลปะการแสดง(เพลงพนบาน)ประเภทลาตด พ.ศ. 2537 เปนศลปนแหงชาตคนท 2 ทไดรบรางวลเพลงพนบานประเภทลาตด

ตอจากหวงเตะ นางประยร ยมเยยมเสยชวตแลวเมอวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ.2553

สำนกหอ


26

กรบงานแสดงรวมกนจนคนทวไปเรมรจกจนกระทงปจจบนรวมระยะเวลากวา 30 ป นางศรนวล

ขาอาจ เปนศลปนเพลงพนบานทมความรความสามารถในการแสดงลาตด รางวลสาคญทไดรบ คอ

รางวลศลปนดเดน สาขาการแสดงพนบานลาตด จงหวดปทมธาน ในพ.ศ.2542 ปจจบนนางศรนวล

ขาอาจรบหนาทเปนหวหนาคณะแทน ซงนางศรนวล ขาอาจกจะกลาวขอโทษผชมทกครงทไป

แสดงทหวงเตะไมสามารถมารวมแสดงไดเนองจากปวย นางศรนวล ขาอาจน นต งใจจะสบทอด

เจตนารมณเดมตอจากหวงเตะในการสบสานการแสดงลาตดใหดารงอยและเพอมใหสญหายไปจาก

สงคมปจจบน ดงคาสมภาษณของนางศรนวล ขาอาจ(2553) กลาววา “ลาตดหวงเตะนอกจากแสดงเปนอาชพแลว อกอยางหนงกเพอเปนการเผยแพรเพลงลาตดใหยงคงอย” ทางคณะจงรบเลนลาตด

ทกสถานท ทกจงหวดเมอมผวาจางใหไปแสดง แมวาในปจจบนจะมผชมลดจานวนนอยลงกตาม

ดงคาสมภาษณของนางศรนวล ขาอาจ(2553) กลาววา

แมจะมคนดเพยง 10 คนหรอไมกตามแมกยนดไปแสดงอยางเตมทใหสมกบทเจาภาพ

และผชมเดนทางมาชม เพราะพอหวงเตะเขาใหแสดงเตมทเหมอนมคนมาชมหลายสบ ใหพวก

เขาเกดความสนกสนานมากทสดจนไมลกหนจากไปไหน

นอกจากนจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553)ยงกลาวเพมเตมเกยวกบ

ลกษณะการรบงานแสดง หากมผวาจางจางใหคณะลาตดไปแสดงงานทเกยวของกบเรอง

การเมอง ทางคณะจะไมนยมรบวาจางไปแสดงเนองจาก นางศรนวล ขาอาจมความเหนวา

การแสดงลาตดนนเปนการแสดงทสรางใหคนในชมชนมสามคคกน ทงนลาตดคณะหวงเตะ

แสดงลาตดตงแตเรมกอตงจนกระทงถงปจจบน(พ.ศ. 2554) รวมระยะเวลาได 60 กวาป

1.2 สมาชกในคณะลาตดหวงเตะ ปจจบน(พ.ศ. 2554) สมาชกในคณะลาตดหวงเตะประกอบดวยหวหนาคณะลาตด

หวงเตะคนปจจบนคอนางศรนวล ขาอาจ สมาชกนกแสดงและนกดนตรท งหมดมจานวน 16 คน

ประกอบดวยผชายจานวน 8 คน และผหญงจานวน 8 คน มทงกลมรนผใหญ กลมวยรนและรนเยาว

ทงนสมาชกทงหมดทรวมแสดงลาตดนนมทงกลมทแสดงลาตดเปนอาชพหลกและอาชพเสรม ดงน

1.2.1 สมาชกทแสดงลาตดเปนอาชพหลก คอ สมาชกทประกอบอาชพการแสดง

ลาตดเปนหลกซงผแสดงบางคนอาจมอาชพเสรมตางๆยามวางจากการแสดงลาตด ประกอบดวย

สำนกหอ


27

นกแสดงและนกดนตรรนผใหญและนกแสดงวยรนจานวน 11 คนไดแก นกแสดงหญงจานวน 4

คน คอ นางศรนวล ขาอาจ นางขวญตา ระดงหน นางหวานเยน ทองสารดและนางสาวปาต นมา

นกแสดงชายจานวน 4 คน คอ นายประภาส นมา นายปรชา เอยมสกขนายภาณพงศ นลพฤกษ

นายณรงค เกดฉายและนกดนตร(ตกลองรามะนา)จานวน 3 คน ไดแก นายนกชาย จเมฆ นายวรช

เผอกฉายา และนายวชรนทร เกดฉาย

1.2.2 สมาชกทแสดงลาตดเปนอาชพเสรม คอสมาชกทแสดงลาตดเปนอาชพเสรม

ยามวางเวนจากอาชพประจาหรออาชพหลกตางๆ ประกอบดวยนกแสดงและนกดนตรรนผใหญ

นกดนตรวยรนและนกแสดงรนเยาวดงน นกแสดงและนกดนตรรนผใหญมจานวน 3 คนทมอาชพ

ประจาเปนครสอนในโรงเรยนตางๆไดแกนกแสดงหญงจานวน 2 คน คอนางพชร วมลศลปน และ

นางสาวมาเรยม นมา และนกดนตรชาย คอ นายวจตร วมลศลปน (ผทาหนาทตฉ งประจาวง)

นกดนตรวยรนและนกแสดงรนเยาวทมทมอาชพประจาเปนนกเรยนจานวน 2 คนคอ นางสาวพนวล

อยาเคล มจต (ผทาหนาทตกลองรามะนา)และด.ญ.นพรตน ศรนยม

สมาชกนกแสดงและนกดนตรทกคนของคณะลาตดหวงเตะนนสวนใหญเปนผทรวม

เลนกบคณะต งแตเดมครงทหวงเตะเรมกอต งคณะลาตดหวงเตะจนมชอเสยงไดแก นางศรนวล

ขาอาจ นายณรงค เกดฉาย นายนกชาย จเมฆและนายวรช เผอกฉายา สมาชกบางคนเปนเครอญาต

กบสมาชกในคณะลาตดหวงเตะ กลาวคอนกแสดงบางคนในปจจบนเปนลกและหลานของ

นกแสดงในคณะลาตดหวงเตะ ผไดรบการสบทอดวชาลาตดจากรนหนงสอกรนหนง อาท นาย

ประภาส นมา เปนลกชายทเกดกบภรรยาคนแรกของนายหวงเตะ นมา นางสาวมาเรยม นมา และ

นางสาวปาต นมา เปนหลานสาวของหวงเตะ นายปรชา เอยมสกขเปนหลานของนางประยร

ยมเยยม(ภรรยาคนทสองของหวงเตะ) นางสาวขวญตา ระดงหน(ลกสาวนายณรงค เกดฉาย)และ

สมาชกบางคนเปนผทสนใจการแสดงลาตดแลวมาฝากตวเปนศษยกบทางหวหนาคณะ ไดแก นาย

ภาณพงศ นลพฤกษ ผทไดรบการชกชวนจากสมาชกในคณะ คอนายปรชา เอยมสกขและ ด.ญ.

นพรตน ศรนยม ผทฝากตวเปนลกศษยกบนางศรนวล ขาอาจดวยตวเอง จากการชมเทปบนทกการ

แสดงลาตด แลวชนชอบอยากฝกหดรองลาตดจงไดขอใหคณยาของตนตดตอนางศรนวล ขาอาจ

เพอฝากตวเปนศษย สมาชกทกคนของคณะลาตดหวงเตะจะตองผานการฝกฝนกบหวหนาคณะ

นายปรชา เอยมสกข เสยชวตแลวเมอวนท 8 เมษายน พ.ศ.2554 หลงจากทผวจยไดเกบขอมลการแสดงและ

สมภาษณไวแลวเมอปพ.ศ. 2552-2553 ในงานวจยฉบบนผวจยจะรวมนายปรชา เอยมสกขเปนหนงในสมาชกนกแสดงของคณะ

หวงเตะทรวมแสดงลาตดดวย

สำนกหอ


28

(หวงเตะและนางศรนวล ขาอาจ)ทงการรอง การรา การฟง การแสดงบนเวท และฝกการมปฏภาณ

ไหวพรบในการแสดงจงจะสามารถออกงานแสดงลาตดบนเวทได

1.3 ลกษณะการจดแสดงลาตดคณะหวงเตะ จากการเกบขอมลภาคสนามและการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2552)ทาใหทราบวา

การแสดงลาตดคณะหวงเตะแตละครงนนจะเกดขนกตอเมอมผวาจางมาตดตอวาจางคณะลาตดให

ไปแสดงในงานนนๆ ลกษณะการจดแสดงททางคณะรบวาจางจดแสดง 2 ลกษณะไดแก การแสดง

เพอความบนเทง และการบรรยายประกอบการแสดงสาธต ดงน

1.3.1 ลกษณะทเนนการแสดงเพอความบนเทง

ลกษณะทเนนการแสดงเพอความบนเทง หมายถง การจดแสดงลาตดในลกษณะ

ของงานมหรสพโดยมงความบนเทงเพยงอยางเดยว ทจดแสดงตามงานเทศกาล งานนกขตฤกษ และ

ประเพณตางๆท งงานมงคลและงานอวมงคล ท งนขนอยกบผวาจางมท งหนวยงานราชการ

หนวยงานเอกชนและบคคลทวไป คณะลาตดจะแสดงบนเวทยกพนสงเฉพาะของคณะ หรอบาง

โอกาสอาจจะใชเวทรวมกบการแสดงอยางอนขนอยกบสถานทแสดงและผวาจางจะกาหนด จานวน

นกแสดงจะขนอยกบความพรอมในการแสดงลาตดและเวลาของการแสดงในแตละครง ในงานวจย

ครงนพบการแสดงลาตดทใชเวทของคณะจานวน 4 ครง คอ “งานเทศกาลลอยกระทง”ทสวนเฉลม

พระเกยรต 80 พรรษา เทศบาลตาบลแหลมฉบง ตาบลแหลมฉบง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร “งาน

หาธนวามหาราช”ทองคการบรหารสวนตาบลกลางแดด ตาบลกลางแดด อาเภอเมอง จงหวด

นครสวรรค “งานทาบญขนบานใหม” ทตาบลบางเมองใหม อาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ และ

“งานพระราชทานเพลงศพ” ทวดประชารงสรรค ตาบลบางกรวย อาเภอบางเลน จงหวดนนทบร

และพบการแสดงลาตดทใชเวทรวมกบการแสดงอยางอน จานวน 1ครง คอการแสดงใน “งาน

เทศกาลชมปลาโลมาทาขาม”ทบรเวณเชงสะพานเทพหสดน(สะพานขามแมน าบางปะกง ) ตาบล

ทาขาม อาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา ททางผวาจางใหแสดงเปนลาดบแรก หลงจากนนกม

มหรสพชนดอนๆแสดงเปนลาดบตอไป อาท การแสดงคอนเสรตของนกรองลกทง การแสดง

ประเภทนคณะลาตดหวงเตะจะรบแสดงจานวน 1-3 ชวโมง เพอใหผชมการแสดงไดรบความ

สนกสนาน

สำนกหอ


29

อนงจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2552)ทาใหทราบวา ทางคณะจะรบ

แสดงลาตดไมเกน 3 ชวโมง เนองจากถาระยะเวลาทาการแสดงนานจนเกนไปจะทาใหคนดเกด

ความเบอหนายหรออาจจะงวงนอน จนไมสามารถดจนจบการแสดงและอาจจะทยอยกลบบานได

อกทงนกแสดงและนกดนตรทกคนจะตองอยบนเวทตลอดเวลาโดยไมมการพกเขาหลงเวทหรอพก

เขาหองน า และนกแสดงตองขบรองตลอดเวลา ถาเวลามากเกนไปจะทาใหเสยงรองแหง ทาใหรอง

ไมไพเราะได การแสดงลาตดนนยมเลนในเวลากลางคน เนองจากเปนชวงเวลาทผชมวางจากการ

ทางานจะทาใหมเวลาชมการแสดงลาตดจนจบการแสดง ยกเวนกรณทมผวาจางจดขนโดยมกลม

ผชมเฉพาะเจาะจง เชน กลมคนแกทบานสถานสงเคราะหคนชรา ทางคณะลาตดหวงเตะกจะรบ

แสดงตอนกลางวน

1.3.2 ลกษณะทเนนการบรรยายประกอบการแสดงสาธต

ลกษณะทเนนการบรรยายประกอบการแสดงสาธต หมายถง การบรรยายทมงให

สาระความรเพลงพนบานลาตด และมการสาธตการแสดงประกอบการบรรยายนนๆ ผวาจางสวน

ใหญจะเปนโรงเรยนตางๆและหนวยงานรฐบาลทตองการเผยแพรวฒนธรรมพนบาน จากการ

สมภาษณหวหนาคณะ คอนางศรนวล ขาอาจ(2553) ทาใหทราบวา ทางคณะจะรบสาธตการแสดง

ลาตดใหแกเดกๆในโรงเรยน ลกษณะการแสดงจะมนกแสดงทเปนหวหนาคณะทาหนาทเปน

ผบรรยายหลกและนกแสดงบางคนรวมเปนผบรรยายจานวน 1หรอ 2 คน ขณะทพดบรรยายเพลง

พนบานลาตดกจะมการสาธตการรอง การรา ประกอบไปพรอมกน หรอบางครงกจะใหผรวมฟง

บรรยายหดรองกลอนสนๆ หรอหลงจากบรรยายกจะมการสาธตแสดงลาตดซงจะมการตดทอน

ขนตอนการแสดงบางสวน เชน การโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนากลอง ทาใหลาดบการ

แสดงไมตายตวขนอยกบหวขอทนกแสดงไปพด รวมท งนกดนตรกลองรามะนาอาจเหลอเพยง 1

หรอ 2 คนกไดแลวแตลกษณะของงาน หรอบางครงกอาจจะไมจาเปน สาธตเฉพาะการรองเพลง

จากการทผวจ ยไดเดนทางเกบขอมลเพมเตมนอกเหนอจากการแสดงลาตดเปนหลก งานทคณะ

ลาตดหวงเตะรบวาจางบรรยายประกอบการสาธตนน ไดแก การบรรยายเรองเพลงพนบานทหอ

อครศลปน จงหวดปทมธาน และการบรรยายประกอบการสาธตเรอง “ลเก ลาตด: มรดกไทยใน

กระแสสากล” ทภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร เปนตน

การบรรยายประกอบการแสดงสาธตนางศรนวล ขาอาจ มกจะถายทอดความร

เกยวกบการแสดงโดยการสอนใหผชมมสวนรวม คอ สอนใหผรวมฟงบรรยายหดรองส นๆใช

สำนกหอ


30

ระยะเวลาประมาณ 1-2 ชวโมง บางครงนางศรนวล ขาอาจกจะไปบรรยายประกอบสาธตใหกบทาง

โรงเรยนโดยไมเรยกเกบคาจางหรอบางครงกแลวแตศรทธาของผวาจาง สวนใหญจะรบวาจางไป

แสดงเวลากลางวน ทางคณะลาตดหวงเตะนนจะรบงานบรรยายประกอบสาธตทกสถานท เนองจาก

ตองการจะเผยแพรองคความรเกยวเพลงพนบานใหอนชนรนหลงไดสบทอดตอไป

งานวจยครงนผวจยศกษาเฉพาะลกษณะการจดแสดงลาตดคณะหวงเตะทมลกษณะ

เนนการแสดงเพอความบนเทงเทานน เพราะเปนลกษณะการแสดงทมลาดบขนตอน มวธการแสดง

มผแสดง นกดนตร มการใชถอยคาสอสาร รวมท งขนบธรรมเนยมการแสดง เพอมงสรางความ

สนกสนานเพลดเพลนผานการแสดงไปยงกลมผชม ผวจยจงจดเปนสถานการณสอสารการแสดง

ลาตดทมปรบทของการใชภาษาเพอสอสารการแสดงซงผวจยจะวเคราะหหาเหตการณสอสารตางๆ

ทปรากฎในสถานการณสอสารการแสดงลาตดโดยใชเกณฑการจาแนกเหตการณสอสาร ดงหวขอ

ตอไป

2. เกณฑการจาแนกเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด เดลล ไฮมส(Dell Hymes, 1974)และซาวลล-ทรอยก (Saville-Troike, 1982) อธบาย

ความหมายของ เหตการณสอสาร(communicative event) คอ เหตการณทผพดใชภาษาเพอสอสาร

ตามวตถประสงคทตองการและเปนหนวยสาคญทสดในการวเคราะหสถานการณสอสารตามแนว

ชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร ไฮมสยงกลาวอกวา เหตการณสอสารนนเปนหนวยสาคญท

เสนอความคดหลกของการสอสารซงจะทาใหสามารถเขาถงพฤตกรรมการพดหรอการสอสารท

เกดขนในแตละวฒนธรรมได แตละเหตการณสอสารนนจะประกอบดวยองคประกอบ 10 ประการ

ตามแนววเคราะหของซาวลล-ทรอยกซงผวจยจะนาเสนอในบทท3

จากการวเคราะหขอมลการแสดงลาตดคณะหวงเตะ ผวจยพบวาสถานการณสอสาร

“การแสดงลาตด” นนประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณเพอสอสารวตถประสงคใด

วตถประสงคหนงโดยผแสดงใชภาษาในการแสดงท งวจนภาษาและอวจนภาษา เชน การทกทาย

การแนะนาตว การอวยพร การโตตอบ การอาลา การหวเราะ การปรบมอ เปนตน เหตการณสอสาร

ถอเปนหนวยสาคญทสดในการวเคราะหสถานการณสอสารการแสดงลาตดคณะหวงเตะ ผวจยจะ

วเคราะหเหตการณสอสารทเกดขนวามเหตการณสอสารอะไรบาง โดยอาศยเกณฑ 3 เกณฑ คอ

สำนกหอ


31

วตถประสงคของการสอสาร เนอหาของการสอสารและผรวมเหตการณหลก เพอจาแนกขอบเขต

ของเหตการณสอสารหลายๆเหตการณออกจากกน ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 วตถประสงคของการสอสาร วตถประสงคของการสอสาร คอ จดมงหมายหลกของการสอสาร จากการวเคราะห

ขอมลการแสดงลาตดพบวาสถานการณสอสารการแสดงลาตดปรากฏเหตการณสอสารตางๆ โดยม

วตถประสงคของการสอสารทแตกตางกน เชน การโหมโรงกลองรามะนา มวตถประสงคเพอบอก

ใหผชมทราบวาการแสดงลาตดไดเรมตนขนแลว การรองเกรนหนากลอง มวตถประสงคเพอเชญ

ชวนผชมใหมาชมการแสดง เปนตน ทงสองเหตการณเปนเหตการณทเกดขนตามลาดบตอเนอง แต

วตถประสงคหลกของการสอสารแตกตางกนอยางชดเจน จงถอวาเปนคนละเหตการณสอสาร

ดงนนหากวตถประสงคของการสอสารตางกนกถอวาเปนคนละเหตการณสอสาร

2.2 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสาร คอ สาระสาคญของเรองราวทใชในการสอสารการแสดงลาตด

โดยพจารณาจากเนอรองทงรอยกรองและรอยแกว เนอหาของการสอสารนนเปนเนอหาทผแสดง

แตละคนใชสอสารกบผชมการแสดง บางกรณทเหตการณสอสารมวตถประสงคเหมอนกน แตม

รายละเอยดเนอหาของผแสดงแตละคนแตกตางกน ผวจยจงใชเกณฑเนอหาของการสอสารท

แตกตางกนมาจาแนกเปนอกหนงเหตการณ เชน การรองเกยวและการรองแกเกยวทมวตถประสงค

เหมอนกน คอ ตองการเชญชวนฝายตรงขามมารองกลอนโตตอบกน แตมเนอหาของการสอสาร

ตางกนคอ การรองเกยว มเนอหาเกยวกบการเรยกรองความสนใจของนกแสดงฝายชายและฝากรก

นกแสดงฝายหญง สวนการรองแกเกยวมเนอหาเกยวกบการไมรบรกของนกแสดงฝายหญงและ

ความไมไววางใจนกแสดงฝายชาย จงถอไดวาเปนคนละเหตการณสอสาร เนองจากมเนอหาของ

การสอสารตางกน ดงนนหากเนอหาของการสอสารตางกนกถอวาเปนคนละเหตการณสอสาร

2.3 ผรวมเหตการณหลก ผรวมเหตการณในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ไดแก นกแสดงฝายชาย

นกแสดงฝายหญง ลกครองรบ นกดนตรและผชมการแสดงลาตด สวนผรวมเหตการณหลกทม

หนาทหลกในการแสดงลาตดนน ไดแก นกแสดงฝายชายและฝายหญง และนกดนตร กลาวคอ

สำนกหอ


32

นกแสดงฝายชายและนกแสดงฝายหญงเปนผทาหนาทเปนคนรองนาหรอผเปนตนบท คอเปนผรอง

บทรองคนแรกแลวจะมผรองตามคอ ลกคซงจะทาหนาทรองรบทวนซ าบทรองเดมทผรองนาไดรอง

ไวกอน ซงนกแสดงทกคนทงฝายชายและฝายหญงจะสลบบทบาทหนาทกนเปนผรองนาในบทรอง

เฉพาะของตวเองพรอมทงทาหนาทเปนลกครองรบ สวนนกดนตรมบทบาทหลกเปนผทาหนาทต

เครองประกอบจงหวะสาคญคอ กลองรามะนา

ผวจยใชผรวมเหตการณหลกเปนเกณฑในการแยกเหตการณสอสาร โดยพจารณาวา

หากเหตการณสอสารใดมการเปลยนนกแสดงหลกกจะถอเปนอกหนงเหตการณสอสาร แมจะม

วตถประสงคเดยวกน เชน การรองออกตวของนกแสดงฝายชายลาดบท 1 กบการรองออกตวของ

นกแสดงฝายชายลาดบท 2 เปนเหตการณสอสารสอสารทเกดขนตอเนองกนและมวตถประสงค

เหมอนกนคอ ตองการแนะนาตวเองครงแรกใหผชมการแสดงไดรวาตนเองเปนนกแสดงคนหนงใน

คณะ แตมการเปลยนผรวมเหตการณเปนคนละคน ผวจยจงจดเปนคนละเหตการณสอสาร ดงนนผ

รวมเหตการณหลกแตกตางกนกถอวาเปนคนละเหตการณสอสาร

ผวจยใชเกณฑท ง 3 เกณฑดงกลาวในการจาแนกเหตการณสอสารหนงออกจาก

เหตการณสอสารหนงในสถานการณสอสารการแสดงลาตด โดยอาจจะใชเกณฑเพยงเกณฑเดยว

หรอ 2 เกณฑ หรอใชท ง 3 เกณฑตามความเหมาะสม จากการใชเกณฑดงกลาวในการจาแนก

เหตการณสอสารพบวาในสถานการณสอสารการแสดงลาตดมเหตการณสอสารหลายเหตการณ

เกดขนเปนลาดบตอเนอง

3. เหตการณสอสารทปรากฏในสถานการณสอสารการแสดงลาตด การวเคราะหจาแนกเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตดออก

จากกน ผวจยพจารณาจากเกณฑ 3 เกณฑ ไดแก วตถประสงคของการสอสาร เนอหาของการ

สอสาร ผรวมเหตการณหลก จากการวเคราะหพบวาสถานการณสอสารการแสดงลาตด

ประกอบดวยเหตการณสอสารจานวน 25 เหตการณซงสามารถแสดงรายละเอยดลาดบเหตการณ

สอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ดงตารางตอไปน

สำนกหอ


33

ตารางท 1 ตารางลาดบเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตดจาแนกตามเกณฑ

ลาดบท เหตการณสอสาร

เกณฑการจาแนกเหตการณสอสาร

วตถประสงคของ การสอสาร

เนอหาของ การสอสาร

ผรวมเหตการณหลก

1. การโหมโรงกลองรามะนา

เพอบอกใหทราบวาการ

แสดงไดเรมขนแลว

ทานองเพลงบรรเลง

เครองดนตร

นกดนตร

2. การรองเกรนหนากลอง

-เพอเชญชวนผชมใหมา

ชมการแสดงลาตด

-เพอเปดการแสดงลาตด

การสดดพระมหากษตรย นกแสดงฝาย

ชายจานวน 1คน

หรอ 2 คน

3. นกแสดงฝายชาย1

รองออกตว เพอใหนกแสดงชายคน

แรก ออกมาแสดงตว

ครงแรก

-การปฎบตตวของผหญง

และเรองการสอนผชาย

เกยวกบการเลอกภรรยา

-การฝากตวกบผชม

นกแสดงฝาย

ชายคนท 1


รองออกตว เ พอใหนกแสดงชาย

ลาดบท2 ออกมาแสดง

ตวครงแรก

-ทกทายผชม

-เชญชวนชมลาตด

-อวยพรผชม




รองออกตว เพอใหนกแสดงฝายชาย

ลาดบท 3 ออกมาแสดง

ตวครงแรก

-ถอมตวกบผชมวาตวเอง

ไมเกง



ตวเลขหอยดานลาง หมายถง ลาดบทของนกแสดงแตละคนซงเรยงเปนลาดบแนนอน ตวอยาง นกแสดงฝายชาย

1รองออกตว หมายถง นกแสดงชายคนท 1 กาลงแสดง

สำนกหอ


34

ตารางท 1 (ตอ)


เกณฑการจาแนกเหตการณสอสาร

วตถประสงคของ การสอสาร



6. การรองลอยลง เ พอใหกล มนกแสดง

ฝายชายทกคนออกมา

แสดงตวรวมกนกอนท

จะใหนกแสดงฝายหญง

ไดออกมาแสดงตวครง

แรก (บทรองสาหรบ

ขบรองกอนจะหมดยนของกลมนกแสดงฝาย

ชาย)

-ความสามคคของคน

ในชาต

-เ ช ญช วน ฝ า ยหญ ง

ขนมาดนกลอน

-เนอรองทานองการ

ทาทายคตอสวาตนเอง

นนมดกวาหรอเกงกวา

นกแสดงฝายชาย

ลาดบท 3 หรอ


จานวน 2 คนใน

ลาดบท 1 กบ

ลาดบท 2แสดง

สลบกน

7. นกแสดงฝายหญง1

รองออกตว เ พอใหนกแสดงฝ า ย

หญงลาดบท 1 ออกมา

แสดงตวครงแรก

-แนะนาคณะ

-อวยพรผชม

-นกแสดงฝาย

หญง ลาดบท 1


รองออกตว เพอเพอใหนกแสดงฝาย



-ทาทายฝายชาย

-ไหวคร


หญงลาดบท 2


รองออกตว เพอใหนกแสดงฝาย




-ถอมตวกบผชมวา

ตวเองไมเกง



คาวา “ยน” คอการยนขนกลางเวทเมอถงคราวทนกแสดงผขบรองนาจะตองทาหนาทแสดงจนกวาจะหมดหนาท

ในแตละเหตการณสอสารจงจะนงลงในตาแหนงเดม เนองจากหากยงไมถงหนาทหรอลาดบทตองแสดงนกแสดงทงฝายชายและฝาย

หญงจะนงทพนบนเวทรวมกนเปนกลมของแตละฝาย การยนนตลอดการแสดงลาตดบนเวทนกแสดงท งฝายชายและฝายหญงจะ

สลบกนยนและนงจนกวาจะหมดเวลาแสดง

สำนกหอ


35



เกณฑการจาแนกเหตการณสอสาร วตถประสงคของ

การสอสาร




รองออกตว เพอใหนกแสดงฝาย



-อธบายลกษณะของ

การแสดงลาตด

-ขมขวญฝายชาย







-ถอมตวกบผชม

-แจงวตถประสงคของ

งาน

-ขอบคณเจาภาพงาน

-กระทบฝายชาย

เลกนอย







-ไหวคร

-ออกตว

-แนะนาตวเอง








-กระทบกระเทยบฝาย

ชายเลกนอย

นกแสดงฝายหญง

ลาดบท 7

14. การรองแหลอวยพร

เพออวยพรเจาภาพและ

ผชม

การอวยพรใหเจาภาพ

และผชมมความสข


จานวน 1 หรอ 2

คน

15. การรองกระทบกระเทยบชาย

เ พอ เ ชญชวนฝายชาย

ขนมารองดนกลอนแขง

กน

การตอวาฝายชายให

ไดรบความเสยหาย


ลาดบท 7

สำนกหอ


36




การสอสาร เนอหาของ การสอสาร


16. การรองเกยว เ พอย วย ฝายหญงดวย

การแสดงความร ส ก

ยนดทไดมาพบกบฝาย

หญงและฝากรก

เบดเตลดทวไป ทานอง

เกาะแกะและเรยกรอง

ความสนใจจากฝ าย

หญงใหสนใจฝายชาย

แลวฝายชายจะฝากรก


จานวน 1 คนและ

น ก แ ส ด ง ช า ย

จานวน 2คนแสดง

สลบกน

17. การรองแกเกยว เพอย วยฝายชายดวยการ

แสดงความไมชอบ ไม

ไววางใจและรเทาทน

กรยาฝายชาย

การโตตอบทานองวา

รทนและไมรบรกจาก

ฝายชายทรองเกยวมา


จานวน 1 คนและ


จานวน 2 คน

แสดงสลบกน

18. การรองวา เพอทาทายดวยการตอ

วาฝายหญงใหเสยหาย

การตาหนฝายหญงท

ไมรบรกจงหาขอเสย

หรอความไมดมาต


จานวน 2 คน

แสดงสลบกน

19. การรองวาตอบ เพอทาทายดวยการแก

ความกลบใหฝายชาย

เสยหายบาง

การตาหนฝายชายหา

ขอเสยหรอความไมด

บกพรองมาต


20. การรองดา เ พอ ตอวา ฝายชายให

รสกเจบแสบ

การวารายฝายชายให

ร สกเจบอบอายและ


มากย งขน


“การรองวา”ในทนหมายถง การรองโดยใชถอยคาตาหน เพอแสดงการตอวาใหฝายทถกวารสกเจบใจ ไมพอใจหรอ

โกรธ

สำนกหอ


37






21. การรองดาตอบ เพอตอวาแลวแกความ

กลบใหฝายหญง ร สก

เจบแสบ

การวารายฝายหญงให

รสกเจบ อบอายและ


มากย งขน


22. การรองโตตอบผกเรอง

เพอเชญชวนรองกลอน

สลบกนไปมาระหวาง

ฝ ายชายกบฝ ายหญง

ทานองแกความกนไป

มา

-การผกเปนเรองราว

สนๆคอ ผหญงแตงตว

แลวผชายมาหาทบาน

ตอนหวค าแลวชวน

ฝายหญงออกจากบาน

-การผกเปนเรองราว

สนๆ คอ ตงแตผชายมา

หาทบานผ หญ งแลว

ฝายผหญงชวนขนบาน

เพอแลวตอนรบดวย

การเลยงอาหารฝายชาย


กบนกแสดงฝาย

หญงแสดง

สลบกน

23. การรองกลอนตอเบดเตลด

เพอทาทายใหฝายตรง

ขามมาดนตอกลอนกน

ระหวางชายกบหญง

สลบกนคนละวรรค จน

ฝายชายจนกลอนไม

สามารถตอกลอนได ซง

เ ปน เห ตก าร ณ ทอาจ

เ ก ด ข นห ร อ ไ ม ก ไ ด

ขนอยกบการแสดง

เบดเตลด ขนอยกบคา

ทนกแสดงจะคดนามา

ตอกลอน โดยคากลอน

จะขนตนวรรควา “ฉน

ชอบ....”แลวนกแสดง

จะตองหาคามาตออก

จานวน 2 คา (จานวนคา

ในแตละวรรคมจานวน

4 คา)

นกแสดงฝายละ 2

คน ผทาหนาท

หลกคอนกแสดง

ฝายชายลาดบท 2

และลาดบท 4 กบ


ลาดบท 1 และ

ลาดบท 6

สำนกหอ


38






24. การรองหรอกลาวจบ

เพอแจงเจาภาพและ

ผชมการแสดงวาหมด

เวลาการแสดง

แจงใหผชมวาใกลหมด

เวล าการแสดงและ

กลาวขออภยผชมทการ

แสดงอาจมการรอง

หยาบคายบาง และ ปด

ทายดวยการฝากฝงการ

แ ส ด ง ล า ต ด ค ณ ะ

หวงเตะ


ททาหนาทเปน

หวหนาคณะ

25. การตกลองรามะนาจบ

เพอบอกวาการแสดงได

สนสดลงแลว

ทานองเพลงบรรเลง

เครองดนตร

นกดนตร

จากตารางแสดงเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด จานวน 25

เหตการณนนเกดขนตอเนองเปนลาดบอยางชดเจนตายตว เชนเดยวกบลาดบของนกแสดงหลก แตม

บางเหตการณสอสารอาจจะไมปรากฏทกครง ไดแกเหตการณสอสารการรองออกตวของนกแสดง

ชายหญงบางคน เนองจากนกแสดงไมสามารถมารวมแสดงได โดยอาจตดภาระกจสวนตวหรอม

ปญหาเรองสขภาพ อยางไรกตามเหตการณสอสารการรองออกตวกยงคงมอย โดยจะเลอนลาดบ

การแสดงของนกแสดงคนถดไปขนมาแสดงแทน

นอกจากนยงมเหตการณสอสารบางเหตการณทอาจไมปรากฏทกครงเนองจากชวง

ระยะเวลาการแสดงนอย ไดแก การรองกระทบกระเทยบ การรองวา การรองวาตอบ การรองดา การ

รองดาตอบ และการรองกลอนตอเบดเตลด ดงนนในการแสดงลาตดครงหนงๆจะตองมเหตการณ

สอสารดงกลาวอยางนอย 1 เหตการณเสมอ หากพจารณาวตถประสงคหลกของเหตการณเหลานจะ

เหนวามวตถประสงคสาคญคอการแสดงการรองตอบโตกนระหวางนกแสดงชายหญงเหมอนกน

ทกเหตการณ

สำนกหอ


39

อนงเหตการณการรองกลอนเบดเตลดนนจะเกดขนเฉพาะเมอมเวลาในการแสดงนอย

มาก โดยหวหนาคณะจะตดเหตการณการรองกระทบกระเทยบ การรองวา การรองวาตอบ การรอง

ดาและการรองดาตอบออกทงหมดและใชการรองกลอนเบดเตลดแทน

สวนการรองแหลอวยพรกเปนเหตการณสอสารอกเหตการณหนงทอาจจะไมปรากฏ

ทกครง เนองจากชวงระยะเวลาการแสดงนอยและเนอหาของการสอสารเกดขนซ าหลายครงจง

สามารถตดเหตการณสอสารนได

หากพจารณาเหตการณสอสารทง 25 เหตการณโดยใชเกณฑวตถประสงคหลก รวมถง

การปรากฏหรอไมปรากฏของเหตการณแลว สามารถจาแนกเหตการณสอสารในสถานการณ

สอสารการแสดงลาตดได 6 เหตการณ ดงตารางตอไปน

ตารางท 2 ตารางสรปเหตการณสอสารหลกในสถานการณสอสารการแสดงลาตดตามเกณฑ

วตถประสงคสาคญของการสอสาร

เหตการณสอสารยอย เหตการณสอสารหลก วตถประสงคสาคญการสอสาร

1.การโหมโรงกลองรามะนา 1. การโหมโรงกลองรามะนา

เรมตนการแสดง เพอบอกใหทราบ

วาการแสดงไดเรมขนแลว

2.การรองเกรนหนากลอง 2. การรองเกรนหนากลอง

เพอเปดการแสดงลาตดดวยการรอง

สดดพระมหากษตรย และ

เพอเชญชวนผชมการแสดงใหมาชม

การแสดงลาตด 3.นกแสดงฝายชาย1รองออกตว

3. การรองออกตว

เพอใหนกแสดงทงฝายชายและฝาย

หญงทละคนออกมาแสดงครงแรก

และใหกลมนกแสดงฝายชายออกมา

แสดงรวมกน กอนทจะใหนกแสดง

ฝายหญงออกมาแสดง เพอใหผชม

การแสดงไดรจ กนกแสดง การ

ออกมาแสดงตวนนนกแสดงแตละ

คนจะเ รยงเ ปนลาดบบคคลและ

ลา ดบต ามคว ามส าม า รถขอ ง

นกแสดง

4.นกแสดงฝายชาย2รองออกตว

5.นกแสดงฝายชาย3รองออกตว

6.การรองลอยลง

7.นกแสดงฝายหญง1รองออกตว






สำนกหอ


40


เหตการณสอสารยอย เหตการณสอสารหลก วตถประสงคสาคญการสอสาร 13.นกแสดงฝายหญง7รองออกตว

14.การรองแหลอวยพร 4. การรองแหลอวยพร เพอเปนการอวยพรเจาภาพและผชม

15.การรองกระทบกระเทยบชาย

5. รองตอบโต

เพอใหนกแสดงฝายหนงเร มรอง

เชญชวน ทาทาย หรอย วยนกแสดง

ฝายตรงขามมารองกลอนโตตอบกน

ไปมา ซงเรมดวยนกแสดงฝายหญง

ชวนนกแสดงฝ ายชายและเ ปน

นกแสดงฝายชายชวนนกแสดงฝาย

หญง สลบกนไปมาคนละเหตการณ

สอสาร

16.การรองเกยว

17.การรองแกเกยว

18.การรองวา

19.การรองวาตอบ

20.การรองดา

21.การรองดาตอบ

22.การรองโตตอบผกเรอง

23.การรองกลอนตอเบดเตลด

24.การรองหรอกลาวจบ 6. การจบการแสดง เพอปดการแสดง 25.การตกลองรามะนาจบ

จากตารางขางตนเหตการณสอสารหลกจานวน 6 เหตการณทปรากฎในสถานการณ

สอสารการแสดงลาตด แมวาเหตการณสอสารการรองแหลอวยพรอาจจะไมปรากฏแสดงทกครง

แตเปนเหตการณสอสารทมวตถประสงคเฉพาะชดเจนคอการอวยพร จากการสมภาษณหวหนาคณะ

คอ นางศรนวล ขาอาจ (2552) ทาใหทราบวา เนอหาทเกยวกบการอวยพรเปนเนอหาสาคญทจะตอง

ใชแสดง หากไมปรากฏเหตการณสอสารการรองแหลอวยพร เนอหาบางสวนทเกยวกบการอวยพร

กจะไปปรากฏในเหตการณสอสารอน ดงนนผวจยจงจดเหตการณสอสารการรองแหลอวยพรเปน

เหตการณสอสารหลกทสาคญ มรายละเอยดดงตอไปน

3.1 เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา คอ เหตการณสอสารลาดบท 1 ซงเปน

จดเรมตนของการแสดงลาตด เพอบอกวาการแสดงลาตดไดเรมแสดงแลวและเพอประกาศใหผชมท

สนใจเขามาชมการแสดงลาตด นอกจากนเสยงดงกงวานของกลองรามะนา ยงเปนอาณตสญญาณ

แจงแกประชาชนในบรเวณรอบๆสถานทนนๆ เพอบอกใหประชาชนทสนใจทราบวาจะมการแสดง

สำนกหอ


41

ลาตดเกดขนแลว ประชาชนจะไดชกชวนกนมาชมการแสดง เหตการณสอสารนจะเกดขนเมอถง

กาหนดเวลาทหวหนาคณะและเจาภาพไดตกลงนดหมายเวลาไว ผรวมเหตการณหลกคอนกดนตร

จะเรมแสดงตกลองรามะนา และดนตรประกอบจงหวะอนๆ คอ ฉงและกรบ เนอหาของการสอสาร

เปนเพลงบรรเลงซงมทานองเพลงโหมโรงตางๆ ทางคณะลาตดเรยกวา ทานองออกภาษา นกชาย

จเมฆ(2553) ผตกลองรามะนา ทาใหทราบวา “การตกลองรามะนาเพอโหมโรงเปนทานองตางๆนจะประกอบดวยจงหวะหนาทบตางๆ ไดแก หนาทบพมา หนาทบลาว หนาทบโยน หนาทบแขก และหนาทบมอญตเปนลาดบตอเนอง” หนาทบตางๆสามารถตดออกไดขนอยกบการตดสนใจของหวหนาคณะกบนกดนตร โดยเฉพาะหนาทบลาวและหนาทบโยน เพอใหเหมาะสมกบระยะเวลา

การแสดง บางครงอาจตครบหนาทบทงหมดเพอยดเวลาในการเรยกและเชญชวนผชมใหมาชมการ

แสดง กรณทหวหนาคณะเหนวายงไมคอยมผมาชมการแสดง

จากการศกษาผวจยพบวาจงหวะหนาทบทใชมากทสดและทางคณะกนยมบรรเลงคอ

หนาทบพมา หนาทบแขก และหนาทบมอญเรยงเปนลาดบตอเนอง เหตการณสอสารนไมม

เหตการณสอสารยอย

3.2 เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง คอ เหตการณสอสารลาดบท 2 เปนเหตการณ

สอสารการเปดการแสดงลาตดดวยเสยงรองของนกแสดง เพอเชญชวนผชมใหมาน งชมการแสดง

หนาเวท การรองเกรนหนากลองหรอทางคณะหวงเตะเรยกอกชอหนงวา “การขนหนากลอง”

เหตการณสอสารนเปนการขนตนบทนาการแสดงลาตดดวยบทรองทมเนอหาสาคญเพยงประเดน

เดยวคอ บทสดดพระมหากษตรย โดยผรวมเหตการณหลกคอ นกแสดงชายจะน งขบรองคากลอน

กบพนเวท อาจจะใชนกแสดงชายจานวน 1 หรอ 2 คนและสามารถเปลยนบทบาทหนาทกนขบรอง

กไดซงขนอยกบการตกลงระหวางนกแสดงดวยกนเองทานองเพลงทใชขบรองจะเปนทานองเพลง

ไทยเดม คอ ทานองสงฆรา นกแสดงหลกจะขบรองประกอบกบเสยงเครองดนตรกลองรามะนา

กรบและฉง ไมมการปรบมอประกอบจงหวะ สวนนกแสดงคนอนกยงคงน งกบพนเวทรวมกบวง

กลองรามะนา และนกแสดงบางคนกจะชวยตกรบและฉงประกอบจงหวะการรอง เนอหาของ

สอสารในเหตการณสอสารนสามารถเพมเนอรองจากบทเดมเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของ

งานททางคณะหวงเตะไปแสดง คอ งานหาธนวามหาราช จงหวดนครสวรรคกจะเพมเนอหา

เกยวกบการเฉลมฉลองวนครบรอบพระชนมพรรษา 83 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ภมพลอดลยเดช เหตการณสอสารนไมมเหตการณสอสารยอย

สำนกหอ


42

3.3 เหตการณสอสารการรองออกตว

เหตการณสอสารการรองออกตว คอเหตการณสอสารลาดบท 3-13 จานวน 11

เหตการณสอสารยอยซงเปนเหตการณทเกดขนโดยมวตถประสงคเหมอนกน ผวจยจงจดรวมเปน

เหตการณสอสารหลกเหตการณเดยวคอ เหตการณสอสารการรองออกตวเปนการออกมายนแสดง

ครงแรกของนกแสดงท งฝายชายและฝายหญงททาหนาทเปนผขบรองบนเวทการแสดงทละคน

เหตการณสอสารนสามารถเกดซ าหลายครงไดซงขนอยกบจานวนนกแสดงของคณะ

เหตการณสอสารหลกการรองออกตวประกอบดวยเหตการณสอสารยอยเรยง

ตามลาดบไดแก นกแสดงฝายชาย1รองออกตว นกแสดงฝายชาย2รองออกตว นกแสดงฝายชาย3รอง

ออกตว การรองลอยลง นกแสดงฝายหญง1รองออกตว นกแสดงฝายหญง2รองออกตว นกแสดงฝาย

หญง3รองออกตว นกแสดงฝายหญง4รองออกตว นกแสดงฝายหญง5รองออกตว นกแสดงฝายหญง6

รองออกตว และนกแสดงฝายหญง7รองออกตว จาแนกตามเกณฑผรวมเหตการณหลกและเนอหา

ของการสอสาร ซงเกณฑหลกทใชพจารณาคอ ผรวมเหตการณหลก เนองจากมผรวมเหตการณหลก

แตกตางกนอยางชดเจน ดงน นเหตการณสอสารหลกการรองออกตวแมวาจะมวตถประสงค

เหมอนกน หากพจารณาโดยละเอยดจะพบวาเนอหาของการสอสารของผรวมเหตการณหลกแตละ

คนน นจะมเนอหาทานองเดยวกนและแตกตางกน ดงปรากฏรายละเอยดในตารางท 1 “ลาดบ

เหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตดจาแนกตามเกณฑ”

เหตการณสอสารหลกการรองออกตวนจงเรมตงแต นกแสดงฝายชายทละคนจานวน 3

คนหลงจากนนกลมนกแสดงฝายชายจะรองลอยลงกอนทจะปดทายดวยนกแสดงฝายหญงทละคน

จานวน 7 คนจนครบซงเรยงเปนลาดบบคคลชดเจนทกครง แมวาเหตการณสอสารการรองลอยลง

จะมใชการออกมาแสดงครงแรกของนกแสดงคนใดคนหนง แตกเปนเหตการณสอสารทใหกลม

นกแสดงฝายชายออกมาแสดงรวมกนอกครง โดยมตวแทนเปนนกแสดงชายคนใดคนหนงหรอสอง

คนเปนผออกมาแสดง ผวจยกถอวาเหตการณการรองลอยลงนเปนการรองออกตวของนกแสดงเปน

กลมเพอใหผชมไดรจกยงขน

นอกจากนกแสดงจะออกมายนแสดงตวกลางเวทใหผชมไดรจกแลว บทรองของ

นกแสดงบางคนชวยทาใหผชมไดรจกนกแสดงทออกมาแสดงมากย งขนดวยการใสชอของตนเอง

ดงตวอยาง การรองออกตวของนกแสดงหญงลาดบท 5 หลงจากพดทกทายผชมกจะขบรองบท

กลอนเพอแนะนาตวเอง

สำนกหอ


43

นกแสดงหญง: มาละโหวยมาละวา มาละโหวยมาละวา

ดฉนนหรอชอศรนวล ขอเชญชวนใหทศนา

อกทงการรองออกตวของนกแสดงไมจาเปนทจะตองแนะนาตวเองเพยงอยางเดยว แต

อาจจะแนะนานกแสดงคนถดไปใหขนมาแสดงตวดวยกได ดงตวอยาง การรองออกตวของ

นกแสดงชายลาดบท 2 หลงจากการแสดงของตนกาลงสนสดกจะพดปดทายดวยการแนะนา

นกแสดงคนถดไป

บทพด: เรามากนหลายคน ตอนนกขอทานพบกบพณรงค นนบรไดเลยครบ สาหรบคนนละกเปนทง ลาตด เปนทงลเก เปนทงหมอทาขวญ

เหตการณสอสารหลกการรองออกตวนมเหตการณสอสารยอยหลายเหตการณ ซง

จานวนเหตการณสอสารยอยดงกลาวจะมจานวนมากหรอนอยนนขนอยกบจานวนนกแสดงทเปนผ

รวมเหตการณหลก และเหตการณสอสารยอยกเรยงลาดบตายตว สวนเนอหาการสอสารของ

นกแสดงหลกแตละคนกจะเปนเนอหาเฉพาะของแตละบคคล หากนกแสดงหลกคนใดมไดรวม

แสดงในครงนนกจะเลอนลาดบนกแสดงคนถดไปตามลาดบ ซงเนอหาของการแสดงกจะเปนบท

เฉพาะของนกแสดงคนถดไปมใชของนกแสดงคนทมไดมารวมแสดง

3.4 เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร คอ เหตการณสอสารลาดบท 14 เหตการณ

สอสารนมวตถประสงคเพอมงเนนการอวยพรใหกบเจาภาพ ผรวมเหตการณหลกคอ นกแสดงฝาย

หญงจานวน 1 หรอ 2 คนเปนผขบรองขนอยกบการตกลงระหวางนกแสดงดวยกนเอง การขบรอง

นนจะขบรองโดยใชทานองเพลงแหล ประกอบจงหวะเครองดนตร เนอหาการแสดงมเพยงประเดน

เดยวคอการอวยพรใหเจาภาพมความสข ร ารวยเงนทอง ยศตาแหนง คดสงใดกสมดงปรารถนา

เปนตน จากการศกษาแมวาเหตการณสอสารนจะมไมครบทง 4 ครง แตเหตการณสอสารนม

วตถประสงคสาคญคอการอวยพรซงแตกตางจากวตถประสงคของเหตการณสอสารหลกอนๆอยาง

ชดเจน อกท งเหตการณสอสารนจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2552) ทาใหทราบวาม

เหตการณสอสารนเปนสวนใหญ แตจากการเกบขอมลผวจยไมพบเพยง 1 ครง เนองจากมเวลาจากด

สำนกหอ


44

มาก หวหนาคณะนาเนอหาการอวยพรไปไวในเหตการณสอสารการรองออกตวแทน ผวจยจง

จดเปนเหตการณสอสารหลก เหตการณสอสารนไมมเหตการณสอสารยอย

3.5 เหตการณสอสารการรองตอบโต

เหตการณสอสารการรองตอบโต คอ เหตการณสอสารลาดบท15-23 จานวน 9

เหตการณซงเปนเหตการณทเกดขนโดยมวตถประสงคสาคญเหมอนกน ผวจยจงจดรวมเปน

เหตการณสอสารหลกเหตการณเดยว คอ เหตการณสอสารการรองตอบโตเปนการเชญชวน ทาทาย

หรอย วยนกแสดงฝายตรงขามขนมารองคากลอนโตตอบกนไปมา ลกษณะการแสดงเปนการจบค

แสดงของนกแสดงชายและหญงทงระหวางนกแสดงฝายชายกบฝายชาย นกแสดงฝายหญงกบฝาย

หญง และนกแสดงฝายชายกบฝายหญง เนอหาของการแสดงทใชสาหรบนกแสดงรองตอบโตไปมา

นนมลกษณะการเรยงลาดบของเนอหา ต งแต การรองกระทบกระเทยบ การรองเกยว การรอง

แกเกยว การรองวา การรองวาตอบ การรองดา การรองดาตอบ การรองโตตอบผกเรอง และการรอง

กลอนตอเบดเตลด ซงบางเนอหาของการแสดงอาจจะไมมกได ถาเนอหาของการแสดงใดไมมกจะ

เลอนลาดบเนอหาการแสดงอนขนมาตามลาดบ

เหตการณสอสารการรองตอบโตประกอบดวยเหตการณสอสารยอยเรยงตามลาดบ

ไดแก การรองกระทบกระเทยบชาย การรองเกยว การรองแกเกยว การรองวา การรองวาตอบ การ

รองดา การรองดาตอบ การรองโตตอบผกเรอง และการรองกลอนตอเบดเตลดจาแนกตามเกณฑ

เนอหาของการสอสารและผรวมเหตการณหลก ซงเกณฑหลกทใชจาแนกคอ เนอหาของการสอสาร

เนองจากเนอหาของการสอสารจะแตกตางกนอยางชดเจน ดงนนเหตการณสอสารการรองตอบโตม

วตถประสงคเหมอนกน เมอพจารณาโดยรายละเอยดจะพบวาผรวมเหตการณหลกทสลบกนขนมา

แสดงจะมรายละเอยดของเนอหาของการสอสารแตกตางกน ดงปรากฏรายละเอยดในตารางท 1

“ลาดบเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตดจาแนกตามเกณฑ”

เหตการณสอสารนสามารถปรบเปลยนขนตอน โดยตดทอนขนตอนการรองกระทบ

กระเทยบ การรองวา การรองวาตอบ การรองดา และการรองดาตอบออก แลวเรมการแสดงลาตด

ดวยการรองเกยว การรองแกเกยว การรองผกเรองสนๆแลวตอดวยการรองกลอนตอเบดเตลดและ

รายละเอยดเนอหาการรองผกเรองสนๆกตดทอนเนอหาบางสวนออกใหสนลง ทงนขนอยกบการ

พจารณาของหวหนาคณะถงความเหมาะสมกบชวงระยะเวลาการแสดงในแตละครง

สำนกหอ


45

เหตการณสอสารการรองตอบโตนจงเรมตนตงแต นกแสดงฝายหญงเปนผรองกระทบ

กระเทยบนกแสดงฝายชายกอน เพอเชญชวนใหนกแสดงฝายชายขนรองกลอน แลวนกแสดงชาย

จานวน 1 หรอ 2 คนกจะขนมาตอบกลบแลวรองเกยวฝายหญง เรยงตามลาดบเนอหาของการ

สอสารแลวจนกระทงถงการรองลกษณะผกเปนเรองราวสนๆยาวหลายบท ผรวมเหตการณหลกก

จะขบรองดวยทานองเพลงพนบาน เพอใหนกแสดงท งฝายชายและฝายหญงใชดาเนนการแสดง

จนกระทงจบการแสดง

เหตการณสอสารการรองตอบโตนใกลจะสนสดเหตการณ เมอเนอหาของการรองผก

เรองสนๆยาวหลายบทนนบททายๆมเนอหาซ าความและวนไปมา เนอหาเรมหยาบมากขนหรอ

บางครงนกแสดงอกฝายเรมหมดหนทางสหรอกลาวยอมแพ และสดทายใกลหมดเวลา นกแสดงท

เปนหวหนาคณะ(นางศรนวล ขาอาจ) กจะขบรองเตอนทกครงดวยขอความวา “เลนใหดดกนหนอยไดไหม เลนใหดดนะตอยจา” ขอความดงกลาวสามารถใสชอนกแสดงคนอนทเปนคแสดงแทน

ชอนกแสดงชายคอ “ตอย”ไดเสมอนสญญาณเตอนใกลหมดเวลาการแสดง นกแสดงทกคนในคณะ

กจะรบรวาการแสดงลาตดกาลงจะสนสด

เหตการณสอสารนถอเปนเหตการณสอสารทสาคญทสรางความสนกสนานใหกบผชม

การแสดง เนองจากเปนการรองประชนกนระหวางผรวมเหตการณหลกท งนกแสดงฝายหญงและ

ฝายชายวาฝายใดจะรองกลอนสไมไดหรอแพกอน รวมท งเนอหาทใชแสดงกมการแทรกลกษณะ

ทานองการเกยวพาราส ทานองสองแงสองงาม และมการใชถอยคาหยาบปนบาง ทาใหผชมรสกม

สวนรวมกบการโตตอบกนไปมาของนกแสดง

3.6 เหตการณสอสารการจบการแสดง

เหตการณสอสารการจบการแสดง คอ เหตการณสอสารลาดบท 24 และ 25 ซงเปน

เหตการณสอสารทเกดขนโดยมวตถประสงคสาคญเหมอนกน ผวจยจงรวมเปนเหตการณสอสาร

หลก คอ การจบการแสดง เหตการณสอสารการจบการแสดงคอเหตการณสอสารลาดบสดทาย ท

ถอเปนจดสนสดการแสดงในสถานการณสอสาร “การแสดงลาตด” โดยผรวมเหตการณหลกคอ

นกแสดงฝายหญงผเปนหวหนาคณะ คอ นางศรนวล ขาอาจ และนกดนตร หวหนาคณะจะทาหนาท

ดนกลอนสดเพอแจงแกเจาภาพและผชมการแสดงวาหมดเวลาและกาลงจะจบการแสดง และพดปด

การแสดงดวยการขอบคณทานเจาภาพ และผชม ขออภยผชม และโอกาสหนาพบกนใหม ดง

ตวอยางบทรองแลวตอดวยบทพดปดทายการแสดง

สำนกหอ


46

บทรอง: นมนไดเวลาแลวจะบอกให เพลงของลงหวงเอวงแคนถาวนหนาเวลาดพบกนใหม

บทพด: หากการแสดงขาดตกบกพรองหรอการแสดงหยาบไปกขออภยดวยนะคะ

เมอกลาวจบนกแสดงท งหมดกจะไหวลาผชมการแสดง แตถาหากหมดเวลาจรงๆ

หวหนาคณะกจะใชการพดอาลา พรอมกบการไหวลาของนกแสดงทงหมดเพยงอยางเดยว หลงจาก

นนนกดนตรกจะปดทายการแสดงอกครงดวยการตกลองรามะนา ถอเปนการสนสดสถานการณ

สอสารการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ เหตการณสอสารนมชวงระยะเวลาแสดงสนกวาเหตการณ

สอสารอนๆ

เหตการณสอสารหลกทง 6 เหตการณทปรากฏในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

ของคณะหวงเตะ เหตการณสอสารทมชวงระยะเวลาการแสดงนานกวาชวงเหตการณสอสารอนๆม

2 เหตการณ คอ เหตการณสอสารการรองออกตวและเหตการณสอสารการรองตอบโต ทงสอง

เหตการณมจานวนระยะเวลาการแสดงเฉลยเทาๆกน อกท งยงมเหตการณสอสารยอยมากกวา

เหตการณสอสารอนๆ เหตการณสอสารหลกท ง 6 เหตการณเรยงเปนลาดบชดเจนแสดงใหเหนวา

การแสดงลาตดนนดาเนนการแสดงดวยความเรยบรอยเปนลาดบขนตอนทงผรวมเหตการณและ

เนอหาของการสอสาร เนองจากการแสดงลาตดไมไดแสดงเปนเรองราวมตวละครพระเอก นางเอก

ตวโกง เปนตน เหมอนการแสดงประเภทอนๆอยางเชน ลเก แตใชการขบรองของนกแสดงท งชาย

และหญงเปนตวดาเนนเรองการแสดง และเนอหาของการสอสารทใชแสดงกหลากหลายเบดเตลด

ทวไป

4. โครงสรางของสถานการณสอสารการแสดงลาตด โครงสรางของสถานการณสอสารการแสดงลาตด คอ ลาดบขนตอนของการแสดง

ลาตดคณะหวงเตะตงแตเรมการแสดงจนกระทงจบการแสดงซงมท งลาดบขนตอนหลกและลาดบ

ขนตอนยอย จากการศกษาสถานการณสอสารการแสดงลาตด ผวจยพบวาสถานการณสอสาร

ดงกลาวประกอบดวยเหตการณสอสารหลกจานวน 6 เหตการณเพอสอสารการแสดงตาม

วตถประสงคทผแสดงตองการ บางเหตการณสอสารทมเหตการณสอสารยอยหลายเหตการณ

เหตการณสอสารตางๆท งเหตการณสอสารหลกและเหตการณสอสารยอยทเกดขนนนมการเรยง

เปนลาดบขนตอนตอเนองตายตวสามารถจดเรยงเหตการณสอสารตางๆเปนโครงสรางได

สำนกหอ


47

การแสดงแตละครงจะตองมเหตการณสอสารหลกซงจดเรยงเปนลาดบขนตอนหลก

จานวน 6 ขนตอน เรมต งแต การโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนากลอง การรองออกตว

การรองแหลอวยพร การรองตอบโตและปดทายดวยการจบการแสดง เรยงเปนลาดบเปนโครงสราง

ตอเนองตายตว อยางไรกตาม การแสดงบางครงอาจจะไมมการรองแหลอวยพรกได

นอกจากนเหตการณสอสารหลกบางเหตการณมเหตการณสอสารยอยจดเรยงเปน

ลาดบขนตอนยอยๆตอเนองกนเปนโครงสราง ทงนลาดบขนตอนยอยบางขนตอนอาจจะมหรอไมม

กได ไดแก เหตการณสอสารหลกการรองออกตวจะมขนตอนยอยเรยงเปนลาดบบคคลอยางชดเจน

ตอเนองจานวน 11 ขนตอนซงบางขนตอนอาจจะไมมกไดขนอยกบความพรอมของนกแสดง จาก

การศกษาพบนกแสดงชายลาดบท 3 และนกแสดงหญงลาดบท 2 กบ 6 ซงถานกแสดงคนใดไมได

มารวมแสดงกจะเลอนลาดบนกแสดงคนถดไปขนมาตามลาดบ เหตการณสอสารการรองตอบโตม

ขนตอนยอยเรยงลาดบตามเนอหาของการแสดงตอเนองจานวน 9 ขนตอนซงบางขนตอนอาจจะไม

มกไดขนอยกบการพจารณาของหวหนาคณะ ไดแก การรองกระทบกระเทยบ การรองวา การรอง

วาตอบ การรองดา การรองดาตอบและการรองกลอนตอเบดเตลด สวนขนตอนทตองมในเหตการณ

สอสารการรองตอบโตน ไดแก การรองเกยว การรองแกเกยวและการรองโตตอบผกเรองสนๆซง

เรยงเปนลาดบตอเนอง และเหตการณสอสารการจบการแสดงกจะมขนตอนยอยเรยงเปนลาดบ

ตอเนองจานวน 2 ขนตอนไดแก การรองหรอกลาวจบการแสดงและการตกลองรามะนาจบซงตองม

ทกครง

จากเหตการณสอสารตางๆทเกดขนผวจยสามารถสรปเปนแผนภมโครงสราง

สถานการณสอสารการแสดงลาตด เพอใหเหนภาพรวมของสถานการณสอสารดงกลาวไดชดเจน

ยงขน ดงน

สำนกหอ


48

ภาพท 1 แผนภมโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด

6. การจบการแสดง 6.1 การรองหรอกลาวจบ 6.1 การตกลองรามะนาจบ

1. การโหมโรงกลองรามะนา

2. การรองเกรนหนากลอง

3. การรองออกตว

4. การรองแหลอวยพร

5. การรองตอบโต

3.8 นกแสดงหญง4รองออกตว




3.3 นกแสดงชาย3รองออกตว

3.4 การรองลอยลง






5.1 การรองกระทบกระเทยบ

5.2 การรองเกยว

5.3 การรองแก

5.4 การรองวา

5.5 การรองวาตอบ

5.6 การรองดา

5.7 การรองดาตอบ

5.8 การรองโตตอบผกเรอง

5.9 การรองกลอนตอ

คาอธบาย หมายถงเหตการณสอสารทปรากฎทกครง หมายถงเหตการณสอสารทไมปรากฎทกครง หมายถง เหตการณสอสารยอย หมายถง เหตการณสอสารทเกดลาดบ- ตอเนองทกครง หมายถง เหตการณสอสารทเกดขนลาดบ- ตอเนองไมปรากฎทกครง หมายถง เหตการณสอสารทเกดสลบกนได

สำนกหอ


49

จากแผนภมโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตดขางตนพบวา ทงเหตการณ

สอสารหลกและเหตการณสอสารยอยทปรากฎนน เรมตงแต เปดการแสดงลาตดดวย นกดนตรโหม

โรงกลองรามะนา(1) แลวขนตนการแสดงดวยนกแสดงฝายชายคนใดคนหนงนงขบรองคากลอน

ดวยบทสดดพระมหากษตรย (2) หลงจากน นนกแสดงชายและหญงกจะเรมผลดกนทละคนเพอ

ออกมายนแสดงตวทละคนจนครบและเนอหาทใชแสดงกแตกตางกนไปแตละบคคล(3)โดยเรมท

นกแสดงชายออกมายนขบรองกลางเวท(3.1-3.3) แลวตอดวยการออกมายนรองรวมกนอกครงดวย

การรองลอยลง(3.4) กอนทจะใหนกแสดงฝายหญงออกมายนขบรอง(3.5-3.11)จนเมอครบทกคน

จากน นนกแสดงหญงในคณะคนหนงกจะออกมารองเพลงอวยพรโดยเฉพาะใหกบเจาภาพดวย

ทานองเพลงแหล(4) ซงการแสดงบางครงอาจจะไมมกได เนองจากเนอหาเกยวกบการอวยพรนนจะ

แทรกอยในการรองออกตวของนกแสดงบางคนแลวแตไมไดใชทานองเพลงแหล

จากนนนกแสดงทงหมดกมการสลบบทบาทกนเพอจะไดรองตอบโตกน(5) เรมตนท

นกแสดงหญงรองกระทบกระเทยบฝายชายคนใดคนหนง(5.1) แลวนกแสดงฝายชายทถกวากระทบ

กออกมายนรองโตกลบและตอบรบนกแสดงฝายหญงดวยการรองเกยว(5.2) เมอจบฝายหญงกสลบ

มายนรองแกเกยว(5.3)และรองวากลบ(5.4) ฝายชายจงโตฝายหญงกลบดวยการรองวาตอบ(5.5) ฝาย

หญงไมยอมจงขนรองดา(5.6) ฝายชายไมยอมเชนกนจงรองดาตอบฝายหญง(5.7) หลงจากน น

นกแสดงททาหนาทเปนหวหนาคณะกเปลยนลกษณะเนอหาการรองเปนการผกเรองราวสนๆเพอ

สรางเรองราวตอเนองส นๆใหนกแสดงชายและหญงไดรองโตตอบกนเปนคๆ ทงค เดยวชายกบ

หญง และคสองคอชาย 2 คน คกบหญง 2 คน สลบกนไปมา(5.8) จนกระทงจบการแสดง แตการ

แสดงบางครงอาจมการปรบเปลยนขนตอนโดยเรมทการรองเกยว การรองแกเกยว การรองผก

เรองราวสนๆและตอดวยการรองกลอนตอเบดเตลด(5.9)กอนจะจบการแสดง

เมอใกลจะหมดเวลาการแสดงหวหนาคณะคอ นางศรนวล ขาอาจกจะทาหนาทรอง

หรอกลาวขอบคณและแจงแกเจาภาพและผชมวาหมดเวลาแลว(6.1) แลว นกดนตรกจะปดทายดวย

การตกลองรามะนา(6.2) ซงถอเปนการสนสดการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ(6)

สถานการณสอสารการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ มเหตการณสอสารหลาย

เหตการณเกดขนเรยงเปนลาดบตามขนบหรอกฎการสอสารในสงคมไทย ต งแตการประกาศ การ

เชญชวน การออกมาแสดงตวพรอมกบทกทาย เนอหาการดาเนนเรองการแสดง จนกระทงการลา

ในทน ลาดบ(1)หมายถง ลาดบการแสดงลาดบท 1 ตามภาพท 1 แผนภมโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด

สำนกหอ


50

ดวยการขอบคณ อนเปนลกษณะของวฒนธรรมการไปมา-ลาไหว อกท งลาดบขนของการแสดงท

เกดขนกเปนระบบ โดยเฉพาะการวางตวนกแสดงอยางเปนระบบในแตละเหตการณสอสาร เพอ

ไมใหนกแสดงเกดความสบสนในกลมนกแสดงดวยกนเอง และการวางลาดบเนอหาของการแสดง

อยางชดเจน จนทาใหผรวมเหตการณสาคญ คอ ผชมการแสดงสามารถเขาใจรปแบบการแสดง

ลาตดไดอยางเปนระบบ จนทาใหการแสดงลาตดคณะหวงเตะนาชมยงขน

บทตอไปผวจยจะศกษาองคประกอบ 10 ประการของแตละเหตการณสอสารหลกท ง

6 เหตการณตามแนวการวเคราะหของซาวลล-ทรอยก(Saville-Troike, 1982) โดยจะวเคราะห

ลกษณะองคประกอบทงหมดทเกดขนทงหมดในแตละเหตการณสอสาร ส

ำนกหอสมดกลาง

51

บทท 3

เหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

สถานการณสอสารการแสดงลาตดเปนบรบทของการสอสารทหนวยใหญทสดอน

ประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณดงปรากฏเปนโครงสรางสถานการณสอสาร การ

แสดงลาตดในบทท 2 และบทนผวจยจะนาเสนอผลการวเคราะหองคประกอบของเหตการณสอสาร

ตางๆในสถานการณสอสาร การแสดงลาตด

ซาวลล-ทรอยก(Saville Troke, 1982 ) ถอวา เหตการณสอสาร(communicative event)

เปนหนวยสาคญทสดและเปนหวใจของการวเคราะหตามแนวคดเรองชาตพนธวรรณนาแหงการ

สอสาร(อมรา ประสทธรฐสนธ 2550: 184) เพราะเหตการณสอสารทเกดขนนนจะถกกาหนดโดย

การกระทาตางๆทมกฎและบรรทดฐานการใชภาษาของชมชนเปนตวควบคม และในหนงเหตการณ

สอสารนนประกอบดวยองคประกอบ 10 ประการไดแก ชนดของเหตการณ(genre or type of event)

หวขอ(topic)หรอจดมงเนนของการสอสาร(referential focus) วตถประสงคหรอหนาท(purpose or

function) กาลเทศะหรอเวลา-สถานท(setting) ผรวมเหตการณ(participant) รปแบบการสอสาร

(message form) เนอหาการสอสาร(message content) การลาดบวจนกรรม(act sequence) กฎการ

ปฏสมพนธ(rule for interaction)และบรรทดฐานของการตความ(norm of interpretation)

การพรรณนาองคประกอบดงกลาวจงเปนสงสาคญในการวเคราะหเหตการณสอสารหนงๆ เพราะ

จะทาใหเขาใจพฤตกรรมและเหนภาพรวมของเหตการณสอสารทเกดขน รวมท งวฒนธรรมการ

สอสารไดอยางชดเจน

เหตการณสอสารตางๆทปรากฏในสถานการณสอสารการแสดงลาตดนนมการสอสาร

วตถประสงคอยางใดอยางหนงทผแสดงใชภาษาเพอสอสารทงวจนนภาษาและอวจนภาษาในการ

แสดงลาตดเชนการแนะนาตว การทกทาย การเชญชวน การโตตอบ การปรบมอ เปนตน

สำนกหอ


52

ผวจยพบเหตการณสอสารยอยจานวน 25 เหตการณ บางเหตการณมลกษณะการเกดซ า

โดยมวตถประสงคเหมอนกนผวจยจงรวมเปนเหตการณสอสารหลกจานวน 6 เหตการณ ไดแก

1. เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา

2. เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

3. เหตการณสอสารการรองออกตว

4. เหตการณสอสารการรองตอบโต

5. เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร

6. เหตการณสอสารการจบการแสดง

บทนผวจยจะศกษาองคประกอบของเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการ

แสดงลาตด ผวจยจะนาเสนอการวเคราะหเหตการณสอสารหลกทกเหตการณสอสารทกลาวไว

ขางตนตามแนวการวเคราะหองคประกอบ 10 ประการของซาวลล-ทรอยก(Saville Troke, 1982)

ดวยการพรรณนาขอมลทปรากฏของแตละองคประกอบแตละเหตการณสอสารอนจะทาใหเหน

ลกษณะเฉพาะของการสอสารหรอแงมมทางวฒนธรรมในการใชภาษาในสถานการณสอสารมาก

ย งขน แลวจากการวเคราะหเหตการณสอสารหลกท ง 6 เหตการณ พบวามองคประกอบครบ 10

ประการเหมอนกนทกเหตการณ ทงนเมอผวจยศกษาองคประกอบทงหมดแตละเหตการณสอสาร

แลวพบวา สามารถจดเปนกลมองคประกอบของเหตการณสอสารเปน 3 ลกษณะ ไดแก

องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร องคประกอบทมลกษณะรวมกนเฉพาะบาง

เหตการณสอสาร และองคประกอบทมลกษณะแตกตางกนแตละเหตการณสอสาร ดงรายละเอยด

ตอไปน

1. องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร หมายถง องคประกอบทมลกษณะ

ไมเปลยนแปลงไมวาจะเกดเหตการณสอสารใดกตามกจะมลกษณะเหมอนกนทกเหตการณสอสาร

จากการศกษาผวจยพบ 3 องคประกอบ ไดแก กาลเทศะ ผรวมเหตการณ และกฎการปฏสมพนธ ดง

รายละเอยดตอไปน

สำนกหอ


53

1.1 กาลเทศะ(setting)

กาลเทศะ หมายถง วน เดอน ป เวลา และสถานททใชสอสารซงเปนลกษณะแวดลอม

ทางกายภาพของเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด การแสดงลาตดนนจะ

เกดขนเมอเจาภาพมจดมงหมายตองการสมโภชประเพณตางๆท งงานมงคลและงานอวมงคล และ

ตองสรางความบนเทงใหแกผคนภายในชมชน เจาภาพกจะตดตอวาจางโดยตรงกบหวหนาลาตด

คณะหวงเตะพรอมนดกาหนด วน เดอน ป เวลา และสถานทใหไปแสดงลวงหนา ดงรายละเอยด

ตอไปน

1.1.1 วน เดอน ป และเวลาการแสดง จากการศกษาพบวาวน เดอน และปท

ใชในการสอสารการแสดงลาตดนน มกจะเปนวนทมงานประเพณ งานเฉลมฉลองสาคญ หรองาน

วาจางเฉพาะของเจาภาพทงงานมงคลและงานอวมงคล อาท วนท 5 ธนวาคม พ.ศ.2552 หนวยงาน

องคการบรหารสวนตาบลของตาบลกลางแดด จงหวดนครสวรรค ไดจดงานเฉลมฉลองเนองใน

วโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมครบรอบ 83 พรรษา และวนขน 15 คา เดอน

สบสองซงมประเพณลอยกระทง หนวยงานเทศบาลตาบลแหลมฉบง จงหวดชลบรจงจดงานเมอ

วนท 2 พฤศจกายน พ.ศ.2552 เปนตน นอกจากวน เดอน สาคญๆของไทยแลว ยงมวน เดอน ป

เฉพาะของทางเจาภาพทตองการจดงานตางๆอาท งานเทศกาลทองถนของตาบลทาขาม จงหวด

ฉะเชงเทรา คองานเทศกาลชมปลาโลมาททาขามระหวางเดอนพฤศจกายนจนถงเดอนกมภาพนธ

ทางหนวยงานเทศบาลตาบลทาขามกจะกาหนดจดงานพธเปดเทศกาลชมปลาโลมาเมอวนท 1

พฤศจกายน พ.ศ. 2552 และงานทาบญขนบานใหมทจงหวดสมทรปราการเมอวนท 12 ธนวาคม

พ.ศ.2552 และงานพระราชทานเพลงศพทวดประชารงสรรค จงหวดนนทบรเมอวนท 6 กมภาพนธ

พ.ศ. 2553

สวนเวลาการแสดงลาตดนนสวนใหญจะเกดขนชวงเวลากลางคน ต งแตเวลา

19.00-24.00น. เวลาดงกลาวเปนชวงเวลาหลงจากเสรจสนพธการของเจาภาพการแสดงลาตดจงจะ

เรมขน อาท งานหาธนวามหาราชทจงหวดนครสวรรคจะมพธการของเจาภาพเรมตงแตพธการกลาว

เปดงาน พธมอบรางวลพอดเดนประจาตาบลกลางแดด ตามดวยผรวมงานรวมกนรองเพลง

สรรเสรญพระบารม ปดทายดวยการจดพลเฉลมฉลองงานหาธนวามหาราช คณะลาตดกจะเรม

แสดงทนทเมอเวลาประมาณ 20.00 น. และเสรจสนเมอเวลาประมาณ 23.30 น. การแสดงลาตดใน

สำนกหอ


54

แตละครงทางคณะหวงเตะมกจะใชระยะเวลาแสดงตงแต 1ชวโมง แตไมเกน3.30ชวโมง และนยม

แสดงไมเกนเวลา 24.00 น. เนองจากเปนชวงเวลาทเหมาะสมสาหรบการชมการแสดงของผชมการ

แสดง นางศรนวล ขาอาจ ใหสมภาษณ(2553)วา

ถาใหการแสดงนานไปกวานเหมอนเมอสมยกอนทมแสดงจนถงสวางหรอเชานน

จะทาใหทงคนแสดงและคนดลา พอเรมลาการแสดงกเรมหมดรสชาต ถาจะพอดตองให

ผชมกาลงสนกแลวเรากหยดเพอใหเขาอยากจะกลบมาดการแสดงของเราอก

อนงระยะเวลาทใชแสดงดงกลาวนนยงเปนเงอนไขกาหนดราคาคาจางแสดงลาตด

คณะหวงเตะ จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) ทาใหทราบวา การแสดงลาตดแตละครง

จะมราคาคาจางประมาณ 25,000 บาทขนไปซงขนอยกบจานวนชวโมง หากจานวนชวโมงมากกวา

1 ชวโมงขนไป ราคาคาจางจะกจะเพมตามเชนกน นอกจากนการตกลงการวาจางแสดงลาตดของ

คณะหวงเตะนนเปนสญญาปากเปลา คอ การตกลงทาสญญาวาจางกนดวยวาจา ไมมการตกลงทา

สญญาเปนลายลกษณอกษรอนแสดงเหนถงความไวเนอเชอใจกนระหวางเจาภาพและหวหนาคณะ

แมวาการแสดงบางครงหวหนาคณะกบเจาภาพอาจจะไมรจกกนมากอน และการจายคาจางน น

เจาภาพจะจายคาจางใหกบหวหนาคณะหลงจากการแสดงลาตดเสรจสน

1.1.2 สถานทแสดง สถานทแสดง คอ สถานทสาหรบจดแสดงลาตดซง

สถานทดงกลาวทางเจาภาพจะจดเตรยมไวสาหรบคณะหวงเตะจดสรางเวทการแสดง และมพนท

ขนาดเพยงพอสาหรบใหผชมนงชมการแสดงลาตดบรเวณหนาเวทการแสดงได สวนใหญสถานท

การแสดงดงกลาวมกเปนสถานททคนในชมชนนนๆรจกและคนเคย จากการศกษาพบวา บรเวณ

พนทดงกลาวมทงพนทสวนราชการ พนทสาธารณะและพนทสวนตวของเจาภาพ สวนใหญบรเวณ

สถานทจดแสดงลาตดน นมกจะเปนลานกวางพนปน อาท งานพระราชทานเพลงศพ จงหวด

นนทบร แสดงทลานกวางพนปนบรเวณวดประชารงสรรค งานเทศกาลลอยกระทงทแหลมฉบง

การทาสญญาปากเปลาวาจางการแสดงลาตด นางศรนวล ขาอาจ(สมภาษณ, 2554) เลาวาการตกลงกนทาง

วาจานนเคยมกรณปญหาคอ ผวาจางหรอเจาภาพ โทรศพทยกเลกการแสดงกอนถงกาหนดวนแสดง ทาใหทางคณะลาตดขาด

รายไดและมไดคาชดเชย อกทงยงสญเสยรายไดจากเจาภาพคนอนทตองการวาจาง โดยเฉพาะงานเทศกาลสาคญตางๆ

สำนกหอ


55

แสดงทบรเวณสวนสาธารณะเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา จงหวดชลบร และงานทาขนบานใหม

จงหวดสมทรปราการ แสดงทลานกวางพนปนหนาบานเจาภาพ เปนตน เนองจากบรเวณพนทลาน

กวางพนปนนนเหมาะสมสาหรบการปลกสรางเวทการแสดง รวมทงเปนพนททสะดวกสาหรบผชม

นงชมการแสดง ถาหากพนทนนเปนพนดนโดยเฉพาะพนผวดนทไมเรยบเสมอกนกจะทาใหเวลา

ผชมทตองนงชมการแสดงนานๆอาจจะเจบหรอเมอยลาได แลวยงถาหากลาตดตองไปแสดงในชวง

ฤดฝนกจะทาใหทาใหพนดนเฉอะแฉะไมสะดวกสาหรบผชมนงยงขนไปอก อาจจะทาใหไมมผชม

การแสดงลาตดได

สถานทแสดงดงกลาว ยงเปนสถานททคนในชมชนนนๆรจกและคนเคย ซงม

ความสาคญตอผชม เมอผชมเดนทางมาชมการแสดงยงสถานทดงกลาวนน ผชมจะมอสระในการ

เลอกทนงและการสรรหาอปกรณเพอปรองนงชมการแสดง อาท เสอ กระดาษหนงสอพมพ รองเทา

ของตวเอง หรอบางคนกนงกบพนปนโดยทไมจาเปนตองขออนญาตจากผใด หรอเสยคาใชจายใน

การเขาชม บางสถานทเจาภาพจะดแลจดเตรยมท งเกาอและเสอสาหรบผชมเตรยมไวพรอม อาท

งานทาบญขนบานใหม ทจงหวดสมทรปราการ ซงจดขนบรเวณหนาบานของเจาภาพมกางเตนท

ผาใบ เพอปองกนน าคางเวลากลางคนสาหรบผชมจะไดนงชมการแสดงลาตดไดอยางสะดวกสบาย

อกทงผมาชมการแสดงเองกสามารถเลอกทนงไดตามความพอใจ

อนงสถานทแสดงของเจาภาพยงเปนเงอนไขเรองราคาคาจางเชนเดยวกบเรอง

ระยะเวลาการแสดง จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) หากสถานทมระยะทางไกลมาก

จากบานของหวหนาคณะ(ต.หนาไม อ.ลาดหลมแกว จ.ปทมธาน) ราคาคาจางกจะเพมขน เนองจาก

สมาชกของคณะหวงเตะและฝายจดสรางเวทการแสดงจะเดนทางไปยงสถานทแสดงดวยตนเอง

อาจมสมาชกบางคนเดนทางไปกบรถตของคณะ ทงนขนอยกบความตองการของนกแสดงเอง อาท

สถานทแสดงทจงหวดนครสวรรค ระยะเวลาแสดงประมาณ 2.30 ชวโมง ราคาคาจาง 45,000 บาท

เนองจากสถานทแสดงมระยะทางไกลจากบานของหวหนาคณะมาก

นอกจากนบรเวณสถานทแสดงทเปนลานกวางพนปนจะมการปลกสรางเวทการ

แสดง เมอพจารณาสถานทแสดงรอบเวทการแสดงสามารถแบงพนทออกเปน 4 สวนไดแก พนท

บนเวท พนทดานหลงเวทการแสดง พนทดานหนาเวทการแสดงและพนทดานซายและขวาของเวท

การแสดง ดงภาพแผนผงตอไปน

สำนกหอ


56

ภาพท 2 แผนผงบรเวณพนทบรเวณการแสดงลาตด

1.1.2.1 พนทบนเวทการแสดง พนทบนเวทการแสดงคอพนทของกลมผแสดง

ลาตด พนทดงกลาวเกดจากการปลกสรางเปนเวทการแสดง ดงรายละเอยดตอไปน

1. เวทการแสดง เวทการแสดงคอ ส งปลกสราง ทสรางขน

ชวคราว เพอใชพนทบนเวทเปนพนทสาหรบนกแสดงและนกดนตรทากจกรรมการแสดงในทก

เหตการณสอสาร จากการศกษาพบวา เวทการแสดงทใชสาหรบแสดงน นม 2 ลกษณะ ไดแก

เวทของคณะหวงเตะและเวทของเจาภาพ ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 เวทของคณะหวงเตะ เวทของคณะหวงเตะเปนเวทท

ฝายจดสรางเวทของคณะหวงเตะเปนผปลกสราง ฝายจดสรางเวทจะเดนทางมายงสถานทแสดงกอน

เรมเวลาแสดงลาตดประมาณ 2 ชวโมง ลกษณะของเวทจะยกพนสงจากพนดนประมาณ 1 เมตร ม

หลงคาผาใบคลม ขนาดของพนเวทยาว 6 เมตร กวาง 6 เมตร และลก 4 เมตรจากหลงคาถงพนเวท

ใชเหลกปลกเปนเสาหลกจานวน 4 ตน ทางซายและขวา สาหรบยดพนเวทการแสดงกบโครงหลงคา

เวทและมผนผาใบสน าเงนคลมทบโครงหลงคาเหลกแลวใชเชอกดงใหตงแลวมดปลายเชอกกบพน

สำนกหอ


57

เวท พนเวทการแสดงจะปพนดวยแผนไมกระดานแลวปทบดวยเสอผนยาวจานวน3 ผนสาหรบ

นกแสดงนงและยนแสดง สวนบรเวณขางลางดานหนาเวททยกพนสงจะปดทบดวยผาสน าเงนผน

ยาวเพอคลมโครงเหลกใตพนเวทและเพมความสวยงามใหแกดานหนาเวท

ภาพท 3 เวทคณะลาตดหวงเตะ ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

จากการศกษาทราบวา เวทของคณะหวงเตะนนจะไมยกพนสง

เกนระดบสายตาของผนงชมมากนก เพอใหนกแสดงกบผชมการแสดงสามารถมองเหนและรสก

ใกลชดกน เมอนกแสดงแสดงอยบนเวทจะไดสามารถสงเกตปฏกรยาหรอสหนาของผชมการแสดง

ไดวาชนชอบการแสดงหรอไมไดอยางชดเจน บนเวทการแสดงของคณะลาตดหวงเตะ ม

อปกรณเสรมไดแก ฉาก แสง และเสยง ดงรายละเอยดตอไปน

1.1.1 ฉาก ฉากของคณะเปนฉากสาหรบปด

ดานหลงเวท ฉากของเวททาดวยผาสแดงผนใหญหนงผน ไมมลวดลาย ขนาดของผาสแดงผนใหญ

จะขงตามความกวางเทากบความกวางของเวท สวนชายผาดานความยาวจะยาวเกอบถงพนดนหรอ

พนปน ฉากปายผาสแดงน หากยงไมเรมแสดง ปลายผามกจะขมวดเปนปมไว ถาใกลเวลาเรมแสดง

นกแสดงและนกดนตรขนน งพรอมกนครบบนเวทบรเวณพนทหนาฉากแลวฝายจดสรางเวทกจะ

คลายปมผาออก เพอปดเปนฉากหลงจนกระทงจบการแสดง ฉากผาสแดงยงมปายผาพลาสตกส

เหลองขนาดสเหลยมผนผาทบซอนอยดานหนา และมตวพมพอกษรสดาและสแดง จานวน 3

สำนกหอ


58

บรรทด บรรทดแรกตวอกษรสดาเพอบอกคณสมบตของคณะวา “ศลปนแหงชาต ป 31” บรรทดท 2

ตวอกษรสแดงเพอบอกชอคณะวา “หวงเตะ” และบรรทดท3 ตวอกษรสดาเพอบอกหมายเลข

โทรศพทตดตอจานวน 3 หมายเลขไดแก “02-1945506, 01-8748615 และ 09-8963920” ดงภาพ

ตอไปน

ภาพท 4 ฉากปายผาผนใหญสแดงและทบดวยปายผาสเหลอง ภาพถายเมอวนท 5 ธนวาคม 2552

จากภาพประกอบดงกลาว ฉากปายผาสเหลองทระบชอ

คณะและหมายเลขโทรศพทตดตอนนเปนปายผาททางคณะใชสบเนองมานานตงแตสมยหวงเตะทา

หนาทเปนหวหนาคณะ อกท งหมายเลขโทรศพททตดตอยงมไดแกไขใหสอดคลองกบปจจบน

โดยเฉพาะหมายเลขโทรศพทมอถอทจะตองมเลข 8 ตามหลงเลข 0 ตวหนากอน ดงเชนหมายเลข

โทรศพททใชตดตอสอสารกนในปจจบน ทางคณะจงไดจดทาปายผนใหมขนเปนปายผาพลาสตกส

เหลองขนมาสาหรบใชอกหนงผน มขนาดเลกกวาปายผาผนเดมเลกนอย และมการปรบเปลยนส

ตวอกษรใชสแดงทงหมด และแกไขขอมลเกยวกบหมายเลขโทรศพทเหลอเพยง 2 หมายเลข ไดแก

02-1945506และ081-8748615 ทสามารถใชตดตองานแสดงไดในปจจบน ดงภาพตวอยาง

สำนกหอ


59

ภาพท 5 ฉากปายสเหลองทาจากพลาสตกเขยนดวยตวอกษรสแดงทงหมด ภาพถายเมอวนท 2 พฤศจกายน2552

ขอความตวอกษรบนปายผาสเหลองมสวนสาคญในการ

ชวยประชาสมพนธคณะ โดยทนกแสดงไมตองประกาศแจงแกผชมโดยตรง โดยเฉพาะคาวา

“ศลปนแหงชาตป 31” บงบอกถงคณสมบตของคณะวาเปนคณะทมชอเสยงและมเกยรตคณ

เนองจากไดรบยกยองใหเปนศลปนแหงชาตเมอปพ.ศ.2531 รวมทงขอความตวอกษรทเปนชอคณะ

และเบอรโทรศพท กเพอใหผทสนใจงานแสดงลาตดจดจาไดและสามารถตดตอใหคณะหวงเตะไป

แสดงในโอกาสตอไปไดดวย นอกจากนการเลอกใชสของฉาก และการใชรปแบบตวอกษรทเปน

ตวอกษรคอมพวเตอร ยงแสดงใหเหนถงการนาเทคโนโลยสมยปจจบนมาปรบใชเพอใหผชม

สามารถจดจาขอความไดสะดวกและรวดเรวยงขน กลาวคอมการเลอกใชปายผาสแดงเปนพนฉาก

หลงและปายสเหลองซอนทบทดงดดความสนใจหรอสะดดตาแกผพบเหนไดงาย รวมท งการ

เลอกใชอกษรคอมพวเตอรตวใหญสแดงทบอกชอคณะ “หวงเตะ”วางตาแหนงกงกลางปายผาย งทา

ใหตวอกษรทเปนชอคณะเดนชดขน

ฉากผาของคณะลาตดหวงเตะบนเวทการแสดงนนเปน

ฉากทใชสาหรบกนพนทบรเวณดานหลงฉาก คอพนทดานลางเวททนกแสดงท งหมดใชเปลยน

เครองแตงกายและแตงหนากอนและหลงแสดง พนทบรเวณดานหนาฉาก คอพนทบนเวทการแสดง

ทนกแสดงใชสาหรบทาการแสดงเทานน จงมไดเนนความสวยงามและบอกเลาเรองราวบางอยาง

เหมอนฉากภาพเขยนของการแสดงประเภท ลเก

สำนกหอ


60

1.1.2 แสง จากการศกษา พบวามการใชแสงไฟ

นออนจากแผงหลอดไฟ และสปอรตไลตตวใหญ กลาวคอ แผงหลอดไฟขนาดยาวเปนแสงสเหลอง

ตดหลงคากลางเวท เพอเพมความสวางใหกบหนานกแสดงขณะแสดง และยงเปนสญญาณบอกการ

เรมตนและการจบการแสดงอกดวย กลาวคอ เมอเปดไฟกลางเวทเมอใดแสดงวา การแสดงลาตด

กาลงจะเรมตนขนตงแตเหตการณสอสารลาดบแรก คอการโหมโรงกลองรามะนา แตถาหากยงไม

เรมแสดงแผงหลอดไฟกลางเวทกยงไมเปด แมวานกแสดงและนกดนตรจะขนน งบนเวท

เตรยมพรอมแลวกตาม และเมอเสรจสนการแสดงลาตดในเหตการณสอสารลาดบสดทายแผง

หลอดไฟกจะปดเพอเปนสญญาณวาจบการแสดงลาตดแลว

สวนสปอรตไลตตวใหญมจานวน 3 ดวง ไดแก สปอรต

ไลตทตดกบหลงคาตรงกลางดานหนาเวทจานวน 1 ดวง และตดกบเสาของเวทดานหนาซายและ

ขวาของเวทมจานวน 2 ดวง โดยจะตดตากวาหลงคาเวทประมาณ 50 เซนตเมตร ตวสปอรตไลตจะม

ขาเหลกยาวเชอมตออกแลวหนหนาสปอรตไลตเขาหาเวท สปอรไลตนจะเรมเปดไฟต งแตปลก

สรางเวทการแสดงเสรจ(สวนใหญมกเปนเวลาทหมดแสงพระอาทตย) เพอสองแสงสวางใหกบ

นกแสดงและนกดนตร พนทบรเวณดานลางรอบๆเวท โดยเฉพาะพนทดานหลงเวทสาหรบใหแสง

สวางกบนกแสดงไดแตงตวและแตงหนา นอกจากนยงสรางจดเดนใหเวทการแสดงลาตดดวย

เนองจากพนทดานหนาเวทซงเปนทนงของผชมนนมกจะไมมแสงไฟ ยกเวนบางสถานททเจาภาพ

อาจจดหาแสงไฟเพมเตมบรเวณทนงของผชมการแสดง

ภาพท 6 แสงบนเวทคณะมแผงหลอดไฟยาวและสปอรตไลต ภาพถายเมอวนท 2 พฤศจกายน 2552

แผงหลอดไฟ

ยาวกลางเวท สปอรตไลต

สำนกหอ


61

1.1.3 เสยง จากการศกษาพบวามอปกรณขยาย

เสยง คอ ไมโครโฟนและลาโพงขนาดใหญ กลาวคอไมโครโฟนจะม 3 ลกษณะ คอไมโครโฟนทม

ขาตงสงมจานวน 2 ตว จะตงอยกลางเวทสาหรบนกแสดงขบรอง ไมโครโฟนขาต งเตยมจานวน 2

ตว จะตงอยหนานกดนตรทตกลองรามะนา และไมโครโฟนมสายยาวมจานวน 2 ตว จะอยฝ งของ

นกแสดงชายกบนกแสดงหญงฝงละ 1ตว สาหรบทาหนาทเปนลกครองรบ(ภาพท 7) สวนลาโพงจะ

เปนลาโพงขนาดใหญจานวน 2 เครองซงจะวางขางซายและขวาของดานหนาเวทขางละ 1 เครอง

โดยจะตงตวลาโพงเอยงประมาณ 45 องศา เพอใหดานหนาลาโพงหนเขาหาเวทสาหรบนกแสดง

สวนหนงและอกสวนหนงหนเขาหาพนทบรเวณทผชมน งชมการแสดง และลาโพงต งหางเวท

ประมาณ 80 เซนตเมตร

ภาพท 7 ภาพดานซายเปนภาพทมไมโครโฟนขาตงสงกลางเวท 2 ตวและไมโครโฟนขาตงเตยจานวน 2 ตว แ ล ะ

ภาพดานขวาเปนภาพไมโครโฟนสายยาวสาหรบลกครองรบ ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

ลาโพงนอกจากใชสาหรบขยายเสยงรองของนกแสดง

แลวยงใชเปดเพลงลกทงทกาลงเปนทนยมในขณะนนกอนเรมแสดงลาตดและหลงการแสดงลาตด

เสรจสน กลาวคอ กอนการแสดงลาตดจะเรมขน ฝายจดสรางเวทจะเปดเพลงลกทง เพอใช

เสยงเพลงเปนสอประกาศใหประชาชนในชมชนนนทราบวาจะมการแสดงลาตดเกดขน และหลง

การแสดงลาตดเสรจสน ฝายจดสรางเวทกจะเปดเพลงลกทงอกครง เชนเดยวกบเวทของเจาภาพ

กอนเรมมพธการหรอการแสดงมหรสพตาง ๆเจาภาพกจะเปดเพลงลกทงและเพลงไทยสากลทกาลง

นยมในขณะนน ถาหากเวทของเจาภาพเปดเพลงกอนเรมงานแสดงทางคณะไมเปดเพลงซ า

สำนกหอ


62

1.2 เวทของเจาภาพ เวทเจาภาพเปนเวททเจาภาพปลกสราง

เวทไวใหเรยบรอย มอปกรณท ง ฉาก แสงและเสยงครบ อาท งานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม

จงหวดฉะเชงเทราซงคณะลาตดแสดงบนเวทคอนเสรตลกทงทจดสรางขนบรเวณหนาเทศบาลทา

ขาม งานครงนเวทการแสดงของทางเจาภาพมขนาดสงกวาเวทของทางคณะลาตด และจดเกาอน ง

สาหรบผชมอยหางจากหนาเวทมากจงทาใหนกแสดงคณะลาตดไมสามารถมองเหนหรอสงเกต

อากปกรยาของผชมการแสดงไดใกลชดเหมอนกบเวทของทางคณะ สวนการน งของนกแสดงโดย

ปกตนกแสดงจะนงกบพนเวทแตการแสดงครงนเจาภาพจดเกาอนงสาหรบนกแสดงเพอตองการให

ผชมไดเหนหนานกแสดง สวนการนงของนกดนตรจะนงกบพนซงผชมการแสดงจะไมเหนหนานก

ดนตร ดงภาพตอไปน

ภาพท 8 เวทของคณะเจาภาพ เปนเวทสาหรบคอนเสรตลกทงทเทศบาลตาบลทาขาม จงหวดฉะเชงเทรา

ปลกสรางขน ภาพถายเมอวนท 1 พฤศจกายน 2552

พนทบนเวทการแสดงยงเปนพนทสาคญสาหรบนกแสดงใชด าเนน

เหตการณสอสารต งแตเหตการณสอสารแรก คอ การโหมโรงกลองรามะนาจนกระทงเหตการณ

สอสารสดทายคอ การจบการแสดง เมอพจารณาพนทบนเวทการแสดงสามารถแบงตาแหนงพนท

ออกเปน 3 สวน สาหรบนกแสดงและนกดนตรใชทากจกรรมดาเนนการแสดง ไดแก ตาแหนงพนท

นกแสดงชายและหญงน งพก ตาแหนงพนทนกแสดงยนแสดง และตาแหนงพนทนกดนตร ดง


สำนกหอ


63

1.2.1. ตาแหนงพนทนกแสดงชายและหญงนงพก ตาแหนงพนท

ดงกลาวคอ พนทพกบทบาทการเปนนกแสดงหลกทงกอนและหลงยนแสดง พนทบรเวณดานหลง

ของนกดนตรทงฝงซายและฝงขวาของเวทการแสดง นกแสดงฝายชายจะนงฝงขวาของเวท(ซายมอ

ของผชมการแสดง) สวนนกแสดงหญงจะน งฝงซายของเวท(ขวามอของผชมการแสดง) ตาแหนง

การนงพกของนกแสดงกจะน งตามตาแหนงเดมของตนทกครงทไปแสดงตามสถานทตาง ๆ

นกแสดงท งหมดจะไมหลบเขาไปพกหลงฉากหรอดานหลงเวท แตนกแสดงจะพกบทบาทของ

ตวเองบนเวทเทานน จงทาใหผชมไดเหนวถชวตอกรปแบบหนงของนกแสดงท งการแตงหนา การ

พกดมน า ทาทางการนงหรอกรยาตางๆตลอดชวงระยะเวลาการแสดงบนเวทการแสดง

1.2.2. ตาแหนงพนทนกแสดงยนแสดง ตาแหนงพนทดง

กลาวคอ พนทสาหรบนกแสดงยนแสดงท งการรอง การพดและการใชทาทางประกอบการแสดง

ประกอบดวยอปกรณสาคญ คอ ไมโครโฟนขาต งสงจานวน 2 ตว สาหรบนกแสดงใชแสดงในแต

ละเหตการณสอสาร พนทดงกลาวเปนพนทดานหลงตดกบฉากซงจะอยบรเวณกงกลางเวทและ

กงกลางระหวางนกดนตรทง 2 ฝาย

1.2.3. ตาแหนงพนทนกดนตร ตาแหนงพนทดงกลาวคอ พนท

สาหรบนกดนตรใชแสดงการตกลองรามะนา นกดนตรจะน งบรเวณดานหนากลางเวทและหนา

ตาแหนงพนทนกแสดงยนแสดง นกดนตรจะนงแบงออกเปนฝงซายและฝงขวา ฝงละ 2 คนโดยจะ

นงหนหนาชนกน อกทง นกดนตรยงน งคนกลางระหวางนกแสดงฝายชายและฝายหญงพก สวน

นกดนตรททาหนาทตฉงและกรบนนจะน งเยองมาทางดานหลงของนกดนตรตกลองรามะนาฝง

เดยวกบทนกแสดงชายน ง ถาหากนกดนตรททาหนาทตฉงหรอกรบไมไดมารวมแสดง นกแสดง

ฝายชายหรอฝายหญงกจะทาหนาทแทนและนงในตาแหนงทพกนกแสดงเดมของตน

จากการศกษาตาแหนงพนทบนเวทการแสดงของนกแสดงกบ

นกดนตรพบวา พนทบรเวณทนกแสดงยนแสดงนนจะอยดานหลงพนทของนกดนตรซงตางจาก

การแสดงดนตรทวไปทนกดนตรจะน งดานหลงของนกแสดงหรอคนรอง จากการสมภาษณนาง

ศรนวล ขาอาจ(2553) ทาใหทราบวา

สำนกหอ


64

นกดนตรจะนงดานหนานกแสดงเพอจะไดยนเสยงจงหวะของกลองรามะนา

เชนเดยวกบนกดนตรจะไดยนเสยงรองคากลอนของนกแสดงไดอยางชดเจนวาจงหวะใดเปน

การลงเพลง นกดนตรจะไดตรามะนาใหรบจงหวะไดถกตอง

ตาแหนงตางๆของนกแสดงและนกดนตรนนแสดงใหเหนความ

เปนสดสวนและระบบระเบยบอยางชดเจน ทาใหผชมทน งอยบรเวณพนทดานหนาเวทสามารถ

เขาใจรปแบบการแสดงไดชดเจนยงขนอกดวย เนองจากตลอดการแสดงนกแสดงไมไดเขาไปหลง

ฉากจะอยบนเวทจนกระทงจบการแสดงซงจะอยในสายตาของผชมการแสดงอยตลอดเวลา

1.1.2.2 พนทดานหลงเวทการแสดง พนทดานหลงเวทการแสดง

เปนพนทโลงทมฉากผาสแดงกนระหวางพนทบนเวทและพนทดานหนาเวท กบพนทดานหลงเวท

เทานน พนทดานหลงเวทนเปนพนทกงสวนตวสาหรบกลมนกแสดงผลดเปลยนเครองแตงกายและ

แตงหนากอนและหลงแสดง รวมท งยงเปนพนททเจาภาพใชสาหรบเลยงอาหารสมาชกคณะ

หวงเตะกอนเรมแสดงอกดวย เนองจากเปนพนทโลงไมมอะไรกาบงนอกจากฉากผา จงทาใหผชมก

สามารถเดนเขาไปพนทบรเวณดานหลงเวทการแสดงไดตามสะดวก ไมวาจะเปนการเขาไปทกทาย

กบหวหนาคณะหรอนกแสดงคนอนๆ หรอการไปยนสงเกตการแตงกายหรอการแตงหนาของ

นกแสดง และเมอนกแสดงท งหมดแตงกายเสรจเรยบรอยและถงเวลาเรมแสดง แมวานกแสดงจะ

แตงหนายงไมเสรจกสามารถมาแตงเพมเตมตอบนพนทเวทการแสดงได

1.1.2.3 พนทดานหนาเวทการแสดง พนทดานหนาเวทการแสดง

จะมขนาดพนทกวาง สาหรบผชมสาหรบนงหรอยนรบชมการแสดงบนเวทการแสดง พนทดงกลาว

กลมผชมสามารถเลอกทนง รวมทงสามารถเดนเขา เดนออก ลก น ง ยน หรอเตนเมอไหรกไดตาม

ความพอใจ แมวาขณะนนนกแสดงกาลงดาเนนการแสดงอยบนเวทการแสดง จากการสงเกตพบวา

กลมผชมทเดนทางมาจบจองทนงกอนการแสดงเรมมกจะจบจองพนทบรเวณดานหนาเกอบตดกบ

เวทการแสดง อกทงยงเปนกลมผชมทเคยชมหรอชนชอบการแสดงลาตดอยกอนแลว สวนผชมคน

อนๆทเดนทางเปนลาดบถดไปกจะจบจองพนทวางๆดานหนากรณถามพนทวาง แตถาไมมพนทวาง

สำนกหอ


65

กจะจบจองพนทถดจากพนทดานหนาไปอก นอกจากนพนทดานหนาเวทตดกบเวทการแสดงเปน

พนททผชมสวนใหญจะเดนมาใหรางวลแกนกแสดงดวยตนเองเมอใดกไดหากผชมการแสดงพอใจ

1.1.2.4 พนทดานขางซายและขวาเวทการแสดง พน ทด า นข า งซ า ย

และขวาของเวท คอพนททฝายจดสรางเวทจะจดต งอปกรณขยายเสยง คอ ลาโพงขนาดใหญ

สวนทายเวททตดกบฉากหลงจะมขนบนไดสาหรบนกแสดงเดนขนเวทการแสดงและลงอกครงเมอ

เสรจสนการแสดง พนทดานขางเวทสวนใหญจะเปนพนทของบคคลทเกยวของกบคณะใชยนพดคย

กบนกแสดงบนเวท แมวาบนเวทการแสดงจะกาลงดาเนนการแสดง เชนผทมากบสมาชกในคณะ

ซอน ามาใหหรอมธระจะพดคยกบนกแสดงหรอนกดนตรบนเวทการแสดง จงมกไมมกลมผชมเขา

มาเกยวของ แตผชมสามารถมองเหนได ยกเวนผทเปนเจาภาพบางคนทตองการแสดงตวตนวาเปน

ผใหรางวลกบนกแสดงกจะใชพนทดานขางแลวเดนขนบนไดขนไปมอบรางวลบนเวทการแสดง

แทนการมอบรางวลบรเวณดานหนาเวท กรณนสวนใหญจะเปนงานสวนบคคลของทางเจาภาพ

โดยเฉพาะ

1.2 ผรวมเหตการณ(participant) ผรวมเหตการณ คอ ผมสวนรวมในสถานการณสอสารการแสดงลาตดเปนกลมบคคล

ทงทเปนปจเจกบคคลและเปนทงสมาชกของสงคมใดสงคมหนงในแตละสถานท ผรวมเหตการณน นจะอยในบรเวณสถานทแสดงรวมกน ผรวมเหตการณทมหนาทในทกเหตการณสอสาร

ประกอบดวย 2 กลม คอ กลมนกแสดง และกลมผชมการแสดง ผรวมเหตการณท งสองกลมม

บทบาทการสอสารเปนทงผสงสารและผรบสาร กลาวคอกลมนกแสดงจะมบทบาทเปนผสงสารคอ

ผแสดง สวนกลมผชมการแสดงมบทบาทเปนผรบสารในฐานะผชม ผรวมเหตการณท งสองกลม

อาจสลบบทบาทกนเปนผสงสารกบผรบสารได ทงนกลมผแสดงและกลมผชมการแสดงจะมหนาท

หลกในแตละเหตการณสอสารแตกตางกน ดงรายละเอยดตอไปน

สำนกหอ


66

1.2.1 กลมผแสดง ผแสดง คอผทาหนาทแสดงตามบทบาทสมมตของตวละครทสมมตขนตาม

บทบาททหวหนาคณะลาตดไดกาหนดไว เพอสงสารบางประการไปยงผรบสารคอ กลมผชมการ

แสดงบรเวณดานหนาเวทการแสดงในทกเหตการณสอสาร กลมผแสดงในทนจะเกยวของกบการ

ขบรอง การพด และเครองดนตรประกอบจงหวะ กลมผแสดงในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

นนประกอบ 3 กลม ไดแก กลมนกแสดงชาย กลมนกแสดงหญง กลมนกดนตร กลมนกแสดงนจะม

ผกาหนดบทบาทหนาท ลาดบในการแสดงอยางเปนระบบชดเจนคอ หวหนาคณะ รวมท งเครอง

แตงกาย ดงนนเมอพจารณารายละเอยดของกลมผแสดง ผวจยจะแบงการพจารณาออกเปน 2 สวน

ไดแก การแตงกาย การแตงหนาและการจดแตงทรงผมของกลมผแสดง และ บทบาทหนาทของ

กลมผแสดง ดงรายละเอยดตอไปน

1.2.1.1 การแตงกาย การแตงหนาและการจดแตงทรงผมของกลมผแสดง

การแตงกาย การแตงหนาและการจดแตงทรงผมของกลมผแสดง เพอจะ

บงบอกสถานภาพวาตนเปนผแสดง จากการศกษา กลมผแสดงกอนขนเวทการแสดงเพอทาหนาท

เปนผแสดงในเหตการณสอสารตางๆ ผแสดงจะตองแตงกาย การแตงหนาและการจดแตงทรงผม

เพอใหสวยงามและมความนาสนใจดงดดกลมผชม ดงรายละเอยดตอไปน

1. การแตงกายของกลมผแสดง จากการศกษาสามารถแบง

การพจารณาออกเปน 2 กลมคอ กลมนกแสดงชายและหญง และกลมนกดนตรดงน

1.1 การแตงกายของกลมนกแสดงชายและหญง กลม

นกแสดงชายและหญงจะประกอบดวยเครองแตงกายเหมอนกนไดแก เสอ ผานงโจงกระเบน และ

ผาคาดเอว ผาคาดเอวนอาจจะเปนผาขาวมานามาคาดเอวหรอผาสาหรบคาดเอวโดยเฉพาะซงจะม

ขนาดเลกกวาผาขาวมา สวนแบบของเสอจะมลกษณะแตกตางกนของกลมผแสดงชายและหญง

กลาวคอ แบบเสอของนกแสดงชายจะเนนความเรยบสวย เสอทสวมใสจะเปนคอกลมสพนหรอม

ลาย แขนสนยาวถงขอศอก บรเวณคอเสอผาลงมาถงบรเวณกลางหนาอกและตดกระดมสามเมด

สำนกหอ


67

คอเสอแบบนเรยกวา คอเสอมสกร ผานงโจงกระเบนนยมสพนไมมลวดลาย สของเสอกบผานง

โจงกระเบนของฝายชายจะนยมคนละสกบสของเสอ มผาคาดเอวหรอผาขาวมาคาดทบผานงโจง-

กระเบน สวนเครองประดบอนๆไมม นอกจาก สรอยคอ นาฬกาและแหวนของนกแสดงเอง และไม

สวมถงเทาหรอรองเทาขนบนเวทการแสดง ดงภาพตอไปน

ภาพท 9 การแตงกายของนกแสดงฝายชาย ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

สวนแบบเสอของนกแสดงฝายหญงจะนยมใสเสอแขน

สน ทงเสอคอกลม คอเหลยม หรอคอบว บรเวณรอบคอเสออาจปกเลอมหรอสอดดน สวนปลาย

แขนเสอมลกษณะเปนระบายหรออาจจะมลกษณะการจบจบบรเวณหวไหลใหแขนเสอพอง นยม

สวมเสอและผาโจงกระเบนสเดยวกนและสพนไมมลวดลาย มเขมขดเงนหรอนาคคาดทบผานงโจง-

กระเบนกอนแลวจงคาดทบดวยผาคาดเอว ผาคาดเอวเนนสสนลวดลายสวยงามเชนเดยวกบฝายชาย

สวนเครองประดบจะเปนตมห สรอยคอ แหวนและนาฬกาขอมอของนกแสดงเอง และไมสวม

ถงเทาและรองเทาเมอขนบนเวทการแสดง ดงภาพตอไปน

เสอมสกร คอเสอชนในของเสอโสรงคอตง ทาจากผาปาน ชวงการแสดงลาตดในสมยรชกาลท 6 เวลาแสดง

จะใสเสอคอต งสวนขางในเปนเสอคอกลมผากลางหนาอกตดกระดม 3 เมด(เอนก นาวกมล,2531: 92) สวนเสอโสรงคอต ง

เรยกวา “ดาโละบลงงา”(เดนดวง พมศร, 2523: 143)

สำนกหอ


68

ภาพท 10 การแตงกายของนกแสดงฝายหญง ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

อนงชนดของเนอผา สเสอผาและแบบเสอผาเปนอสระ

ของนกแสดงวานยมชมชอบแบบใด สวนใหญนกแสดงในคณะหวงเตะจะนยมใชชนดเนอผาไหม

เนองจากผาไหมมความวาวเมอไฟบนเวทสองกระทบจะทาใหเสอผาดโดดเดนสวยงามย งขน

นกแสดงทแสดงรวมกนมานานกมกจะตดเยบหรอออกแบบกนเอง สวนนกแสดงรนเดกหวหนา

คณะกจดหาให การแตงกายจะเนนสฉดฉาดเพอดงดดสายตาผชม โดยเฉพาะการใชผาคาดเอว ถอ

เปนเอกลกษณประจาคณะเนองจากทงนกแสดงฝายชายและฝายหญงจะใชคาดทบเหมอนกน อกท ง

ยงเปนอปกรณทชวยแกความประหมาของนกแสดง กรณทตนเตน ไมรวาจะวางมอไวทไหน กจบ

ผาคาดเอวไวเวลาขบรอง

1.2 การแตงกายของกลมนกดนตร กลมนกดนตรผทต

กลองรามะนาจะสวมเสอเชตคอปกแบบเสอ ลาย และสเหมอนกนทงหมด จากชวงทศกษาพบวา

นกดนตรจะใสเสอเชตสชมพเหมอนกน เนองจากเปนชวงปมหามงคลและทางคณะตองการถวาย

การใชผาคาดเอวเรมใชมาตงแตไดรบความนยมในสมยรชกาลท 6

สำนกหอ


69

ความจงรกภกดแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ในวาระครบรอบพระชนมพรรษา

ครบ 80 พรรษา (ตรงกบพ.ศ.2550) ดงภาพตอไปน

ภาพท 11 การแตงกายของนกดนตรถายภาพ ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

2. การแตงหนาของกลมผแสดง การแตงหนานนเปนการเพม

สสนความสวยงามใหกบกลมนกแสดงทงชายและหญง ขณะแสดงใบหนาจะไดโดดเดนไมหมอง

คล าขณะแสดง นกแสดงฝายชายและฝายหญงจะตองแตงหนาดวยตวเอง นกแสดงฝายชายสวน

ใหญนยมลงแปงรองพนทใบหนาและลาคอ รมฝปากปากจะทาโทนสแดงแตไมเขมมาก อาจจม

นกแสดงฝายชายบางคนไมแตงหนากไดขนอยกบความพงพอใจของตนเอง สวนนกแสดงฝายหญง

จะเนนแตงหนาใหเหนเครองหนาชดเจนทงสปาก สแกม เปนตน อาจจะเปนสแดงหรอสชมพขนอย

กบนกแสดงเอง การแตงหนาจะเนนความเขมของสบนใบหนาเพอความสวยงามประกอบไฟกลาง

เวทจะชวยใหเหนใบหนาของนกแสดงชดเจนย งขน เนองจากการแสดงมกเลนในเวลากลางคนจง

ตองเพมความเขม

3. การจดแตงทรงผมของกลมผแสดง การจดแตงทรงผมของ

กลมผแสดงนนจะเปนรปแบบอสระของนกแสดงแตละคน ผแสดงบางคนกจดแตงทรงผมตามสมย

นยม แตทรงผมททางหวหนาคณะเนนกคอ ไมใหมผมลงมาปดบรเวณหนาผาก จะตองเปดโลงให

เนองจากวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2550 ตรงกบวนองคารซงเชอวาสประจาวนองคาร คอ สชมพ และเปนปท

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงครบรอบพระชนมพรรษาครบ 80 พรรษา ท งนตามหลกโหราศาสตรทกษา

พยากรณวา วนองคารเปนวนเสรมดวงชะตาใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระชนมาพรรษายนนาน (ฟนกซแมน[นามแฝง],

2554 อางจาก มตชน, 2550)

สำนกหอ


70

เหนทงใบหนารวมถงใบหดวย เพอใหผชมการแสดงไดเหนลกษณะสหนาและใบหนาของนกแสดง

อยางชดเจน แตกจะมนกแสดงหญงทเปนวยรนทจะแตงตามสมยนยม กลาวคอ เอาวกผมยาวดดเปน

ลอนและผมหนาปดเฉยงปดหนาผากเลกนอย

1.2.1.2 บทบาทหนาทของกลมผแสดง กลมผแสดงจะแสดงตามบทบาทหนาททไดรบจากหวหนาคณะ ผวจยจะ

พจารณาจะแบงบทบาทหนาทของกลมผแสดงออกเปน 4 กลม ไดแก กลมนกแสดงชาย กลม

นกแสดงหญง กลมนกดนตร และลกค ดงรายละเอยดตอไปน

1. กลมนกแสดงชาย

กลมนกแสดงชายคอกลมนกแสดงทเรมตนทาหนาทเปนผ

ขบรองตงแตเหตการณสอสารลาดบท 2 คอ การรองเกรนหนากลอง จนกระทงเหตการณสอสาร

สดทาย คอ การจบการแสดง โดยเฉพาะเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลองจะเปนหนาทกลม

นกแสดงชายเทานน สามารถแบงหนาทออกเปน 4 ประเภทไดแก นกแสดงหลก นกแสดงลกค

ตวเอก และคอหนงคอสอง ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 นกแสดงหลก นกแสดงหลกคอ นกแสดงท

ทาหนาทเปนผขบรองนาเปนหลก กลาวคอนกแสดงหลกจะเปนผขนตนบทรองของตนหรอเรยก

อกอยางวา ผรองตนบท เรมจากบทสรอยเพลงหรอไมกได และตอดวยบทรองหลายบท รวมท ง

การใชคาพดแทรกเปนระยะ นกแสดงหลกจงเปนผนาการแสดงในแตละเหตการณสอสารยอย

ตางๆโดยนกแสดงหลกจะผลดกนทาหนาทของตน สกญญา สจฉายา(2543: 18)อธบายเพมเตมวา

“ชาวภาคกลางเรยกผรองเพลงนาในเพลงโตตอบของฝายชายวา พอเพลง เชนเดยวกบผ รองเพลงนาฝายหญงกเรยกวา แมเพลง ” นกแสดงชายทกคนจะตองทาหนาทเปนนกแสดงหลก

1.2 นกแสดงลกค นกแสดงลกคคอ ผททาหนาท

เปนนกแสดงเสรมนกแสดงหลกดวยการพดและการใชทารา การพดจะใชหลงจากทาหนาทของ

ตนเองเสรจกจะยนทาหนาทเปนนกแสดงลกค เพอสอสารโตตอบกบนกแสดงหลก อาท พดแทรก

ถาม-ตอบเพอรบ-สงมกตลกหรอเพอถามเชงย วเยาระหวางนกแสดงกนเอง พดเรองทวไป หรอพด

ประกาศแทรกเมอมผชมมาใหรางวล และการใชทาราจะใชพรอมกบทาหนาทเปนลกครองรบ

สำนกหอ


71

สาหรบขบรองบทลกค นกแสดงลกคจงทาหนาทสลบกบลกครองรบ นกแสดงชายทกคนจะตอง

ทาหนาทเปนนกแสดงลกค ตวอยาง บทพดทนกแสดงลกคพดแทรกบทรองหลงจากนกแสดงหลก

เหนผชมกาลงเดนมาใหรางวล ดงน

นกแสดงหลก รอง: กรประนมกมศรษะ ขอคารวะทานผฟง รางวลมา

นกแสดงลกค พด : โห มนตาด นถามงไมพดเขาถงเวทแลวเนย(นกแสดงหลกกาลงรบรางวลหนาเวท) คะขอบคณมากนะคะสาหรบรางวล สามคนรอยเหรอคะ ไมเปนไรคะขอใหถก รางวลทหนงนะคะ

(งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

จากตวอยางนกแสดงลกคพดแทรกเพอหยอกลอ

นกแสดงหลก รวมทงยงพดหยอกเยาผชมการแสดงทเดนมาใหรางวล สรางเสยงหวเราะใหกบผชม

การแสดงไดอกดวย

1.3 ตวเอกฝายชาย ตวเอกของนกแสดงฝายชาย

ในคณะหวงเตะจะเรยกวา “พระเอก” พระเอกในทนคอนกแสดงนาฝายชายผทาหนาทเปนผควบคม

การแสดงรองจากหวหนาคณะ พระเอกยงทาหนาทเปนนกแสดงหลกมากกวานกแสดงชายคนอน

ทงนพระเอกตองมประสบการณและความรความสามารถในการแสดงลาตดท งการจาบทรอง การ

รองดนกลอนสดหรอการแกไขสถานการณเฉพาะหนา อาท เมอนกแสดงคนอนลมบทรอง พระเอก

กจะชวยตอบทกลอนใหกบนกแสดงคนนน และบางครงกสามารถรองบทรองของนกแสดงคนอน

ได หรอ การนาสถานการณรอบตวเฉพาะหนามาผสมผสานกบการขบรองกลอนในขณะน น

พระเอกของคณะลาตดหวงเตะ คอ นายปรชา ยมเยยม เปนผทมน าเสยงไพเราะ มความร

ความสามารถและปฏภาณไหวพรบในการแสดง

อมรา กลาเจรญ(2527: 43 ) เรยกพระเอกและนางเอกอก

อยางวา “ตวพน” หนาทการแสดงหลกของพระเอก คอผทมหนาทเปนผดาเนนการแสดงใหเปน

ระเบยบแบบแผนตามขนตอนททางหวหนาคณะไดวางไว อกท งยงเปนผรองนาในลาดบคอหนง

บทลกค คอบทรองทลกครองรบจะตองขบรองทวนซ าจานวน 2 คร ง รวมกบเสยงดนตรคอ กลองรามะนา ฉง

และกรบ

สำนกหอ


72

หรอคอสองขนอยกบหนาทในแตละเหตการณสอสาร และเปนผแทรกหรอผซกปอนคาถามดวย

คาพด เพอสงมกตลกใหนกแสดงคนอนๆโดยเฉพาะกบนกแสดงทมตาแหนงเปนนกแสดงตลกของ

คณะ อกทงผมตาแหนงพระเอกไมจาเปนตองเปนหวหนาคณะและไมจาเปนจะตองขนรองคนแรกก

ไดอาจจะขนรองคนทสองกไดขนอยกบการตกลงระหวางนกแสดงดวยกนเอง และทสาคญพระเอก

จะรองกลอนลกษณะทานองไพเราะ ไมรองทานองสองแงสองงามหรอพดคาหยาบ ยกเวนจะสงคา

กลอนทมนยบรบทสองแงสองงามเพอใหนกแสดงตลกเปนผพดแทน

1.4 นกแสดงตลก นก แสด งตลก ใน ท น จ ะ ม

นกแสดงชายททาหนาท 1 คน นกแสดงตลก คอ นกแสดงททาหนาทสรางความขบขนใหแกผชม

ดวยวธการขบรอง การพด การแสดงทาทาง วธดงกลาวทใชแสดงตลกของผแสดงน นจะอยใน

ขอบเขตททางคณะกาหนด กลาวคอ ถอยคาทใชตองไมหยาบโลนเกนไป ไมใชถอยคาเกยวกบเรอง

เพศตรงๆและทาทางทใชตองไมโจงแจง ผททาหนาทเปนนกแสดงตลกนนจะทาหนาทซอนอยใน

หนาทหลกของตวเองคอ นกแสดงหลก นกแสดงลกค และคอสอง

1.5 คอหนงคอสอง คอหน งคอสอง ก ล าว ค อ

คอหนงหรอคอตน เปนชอเรยกตาแหนงลาดบการรองของผแสดงคนแรกททาหนาทขนตนรองนา

กอน และคอสอง เปนชอเรยกตาแหนงลาดบการรองของผแสดงคนทสองททาหนาทขบรองถดจาก

คอหนง คอหนงหรอคอสองนจะใชเรยกเมอการแสดงอยในเหตการณสอสารการรองตอบโต

เนองจากเปนเหตการณทใหนกแสดงสลบบทบาทกนขบรองท งการรองคนละวรรค และคนละบท

ดงตวอยาง

บทรอง: (คอหนง) (คอสอง)

ฉนขนตนพตอยเปนคนตอ เออ ยงงนกมงวางใจ

มาเลนลาตดวดประชารงสรรค วฒนธรรมแบบไทยไทย


จากตวอยางบทรองดงกลาว เปนการขบรองกนคนละ

วรรคของนกแสดงททาหนาทคอหนงและคอสองสลบกนโตตอบ เพอสอสารไปยงกลมผชมได

รบทราบวาใครเปนคนขนตนหรอคอหนง แลวใครเปนคนตอหรอคอสอง

สำนกหอ


73

สวนคาวา คอสาม ปจจบนไมใชเรยก เนองจากเดมม

นกแสดงจานวนฝายละ2-3 คน แตปจจบนมจานวนนกแสดงมากขน โดยเฉพาะคณะลาตดหวงเตะม

จานวนนกแสดงฝายหญงมากกวานกแสดงฝายชาย ชอทใชเรยกลาดบการขบรองโตตอบจง

เปลยนเปนการใชชอจรงหรอชอเลนของนกแสดงในการอางถงแทนเมอตองใชอางถงนกแสดงท

ขบรองกอนหนานเพอทจะไดใชชอจรงแลวโตกลบ ดงตวอยาง การใชชอเลนอางถงในบทรอง

บทรอง: พตอยนกเหมอนกนลาตดประชนแกไมคอยเลน วาเทาทฉนเคยเหนแกชอบเลนแตราวง

ชอบราวงหรอเจางงแหมกาลงของแกยงด จงหวะวาตซงวาตซเดยวนแกยงมควนหลง


2. กลมนกแสดงหญง กลมนกแสดงหญงจะทาหนาทเหมอนกลมนกแสดงชายไดแก

นกแสดงหลก นกแสดงลกค นกแสดงตลก และคอหนง คอสอง สวนหนาททแตกตางจากกลม

นกแสดงชายไดแก ตวเอก กบหวหนาคณะ ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 ตวเอกฝายหญง ตวเอกของนกแสดงฝายหญง

ในคณะหวงเตะจะเรยกวา “นางเอก” ซงหวหนาคณะจะเปนผกาหนด นางเอกในทนคอ นกแสดงนา

ฝายหญงผทาหนาทควบคมการแสดงของนกแสดงฝายหญงคนอนรองจากหวหนาคณะ และยงม

บทบาทหนาทการแสดงลาตดหลายครงในแตละเหตการณสอสารหลายครง อาท เหตการณสอสาร

การรองตอบโตผเปนนางเอกรองโตสลบกบกลมนกแสดงนกแสดงชายมากกวา 1 ครง นางเอก

จะตองเปนผทมความรความสามารถและปฏภาณไหวพรบการแสดงเชนเดยวกบพระเอก จาก

การศกษาพบวา ผมหนาทเปนนางเอกตลอดการแสดงลาตดจะมจานวน 3 คน คอนกแสดงหญง 2

คน กบหวหนาคณะอก 1 คน เนองจากนกแสดงฝายหญงมจานวนมากกวานกแสดงฝายชาย ดงนน

ชวงระยะเวลาทนกแสดงหญงแตละคนออกมาแสดงตวครงแรกในเหตการณสอสารการรองออกตว

จงใชระยะเวลามากกวานกแสดงฝายชาย อกท งนกแสดงฝายหญงจะมนกแสดงทมประสบการณ

การแสดงนอยกวาจานวน 2 คน จงตองแบงชวงแสดงในเหตการณสอสารการรองออกตวออกเปน 2

นกแสดงตลกของกลมนกแสดงหญง จะมจานวน 2 คน ไดแก นกแสดงหญงหลกชอ หวานเยน และ ศรนวล

สำนกหอ


74

ชวง คอชวงแรกใหนกแสดงหญงทเปนนางเอก 2 คน ดาเนนการแสดงและดแลนกแสดงหญงทม

ประสบการณการแสดงนอยคนหนง แลวสงตอหนาทใหกบหวหนาคณะดแลนกแสดงอกคนในชวง

หลง อกท งหวหนาคณะตองการฝกนกแสดงหญงท ง 2 คนเปนนางเอกประจาคณะ เชนเดยวกบ

นกแสดงฝายชายทกาลงฝกนกแสดงชายอก 1 คนใหเปนพระเอกประจาคณะ ดวยการใชการแสดง

บนเวทในแตละครงเปนตวชวยฝกประสบการณใหกบนกแสดง

2.2 หวหนาคณะ หวหนาคณะในทน คอนาง

ศรนวล ขาอาจ ผททาหนาทเปนนกแสดงเปนท งนกแสดงหลก นกแสดงลกค ลกครองรบ นางเอก

นกแสดงตลก และคอหนงคอสอง หวหนาคณะคอ ผทควบคมและดแลจดการคณะลาตดหวงเตะ

ตงแตการรบวาจางจากเจาภาพมาจดการแสดงตามสถานทและเวลาทไดกาหนดตกลงกนไวลวงหนา

ผทาหนาทแตงบทรองใหม หรอคดเลอกบทรองเดมมาใชสาหรบแสดงลาตด ผวางบทบาทนกแสดง

แตละคนใหแสดงตามข นตอนทไดวางไววานกแสดงคนไหนกอนแสดงกอนหรอหลง และ

นกแสดงแตละคนจะขบรองกลอนเพลงบทใด ขณะแสดงกเปนผทคอยพลกแพลงการแสดงให

สอดคลองตามสถานการณเฉพาะหนาทเกดขน หวหนาคณะจงเปนผทมบทบาทสาคญสามารถทา

ไดทกบทบาท ทกตาแหนงหนาท และมหนาทแสดงมากกวานกแสดงคนอนทกคนในคณะ

อนงตาแหนงหวหนาคณะลาตดหวงเตะคอ นางศรนวล

ขาอาจ ยงเปนผทผชมรจกหรอเคยไดยนชอเสยงคกบหวงเตะ ตาแหนงหวหนาคณะจงมความสาคญ

ตอการแสดงลาตด เพราะมสวนดงดดความสนใจจากผชมการแสดงไดเปนอยางด รวมถงการวาจาง

งานแสดงจากเจาภาพเชนกน เนองจากกลมผชมชนชอบทตวบคคล เปนพเศษ สงเกตไดจากการ

แสดงบางครงบางสถานท ผชมทรจกหรอเคยชมการแสดงกบคณะนมากอนกจะพงพอใจเปนพเศษ

ดวยการปรบมอหรอใหเงนรางวลกบหวหนาคณะโดยตรง หรอเมอการแสดงเสรจผชมบางคนก

คอยใหหวหนาคณะผลดเปลยนเครองแตงกายเสรจกอนแลวกจะเขาไปคยกบหวหนาคณะดวย

ตวเอง

3. กลมนกดนตร

กลมนกดนตร คอผทาหนาทใชเครองดนตรพรอมกบทาหนาท

เปนลกครองรบซงกอนรองบทลกคนกดนตรจะตองขบรองขนตนบทลกคดวยคาวา “เปกพอ” หรอ

“ชดชา” กลมนกดนตรประกอบดวย คนตกลองรามะนา จานวน 4 คน คนตฉง 1 คนหรอ 2 คน คนต

สำนกหอ


75

กลองตะโพน 1 คนซงเปนคนเดยวกบทตกลองรามะนา และนกแสดงชายบางคนทยงไมมหนาท

แสดงกจะทาหนาท ตกรบ เพอบรรเลงเปนทานองเพลงตางๆประกอบการแสดงลาตดของคณะ

หวงเตะ ท ง นหนาทลกค รองรบของนกดนตรน นจะทาหนาทควบคกบการตเครองดนตร

ประกอบดวย นอกจากความสามารถทางดานเครองดนตรแลว นกดนตรยงตองมความสามารถใน

การจดจาบทรองและจบจงหวะการลงเพลงของนกแสดงแตละคนทจะใหกลองรามะนาตรบ อมรา

กลาเจรญ(2527: 43) ไดอธบายถง การใหจงหวะรามะนาวา “ในตอนแรกๆจะผลดกนจาตนเสยงของแตละคนทขนเกรนหรอนาสรอย ตอมาเมอเกดความเคยชน เพราะการซอมหรอการแสดงมากขนกจะมความคลองตว”

เครองดนตรประกอบการแสดงลาตดคณะหวงเตะ เครองดนตร

ทใชในการแสดงประกอบจงหวะประเภทเครองต ไดแก กลองรามะนา ฉง กรบ และกลองตะโพน

เครองดนตรหลกทใชตลอดการแสดงลาตด คอ กลองรามะนา ฉง และกรบ โดยมกลองรามะนาเปน

ตวนา สวนฉงและกรบเปนสวนประกอบ ดงรายละเอยดตอไปน

3.1 กลองรามะนา กลองรามะนาเปนเครองดนตร

หลกทใชแสดงลาตด มลกษณะเปนกลองแขกหนาเดยวทาจากหนง ขอบรอบตวกลองรามะนาทา

จากหวายผาซกโยงระหวางขอบหนากบวงเหลกซงรดกบขอบลางของตวกลอง และมลมหลายอน

ตอกระหวางวงเหลกกบตวรามะนา เพอชวยเรงเสยง กลองรามะนาทใชแสดงมจานวน 4 ลก

รวมกนเรยกวา “สารบ” ทาหนาทเปนตวนาการแสดงลาตด วธการตกลองรามะนา นกดนตรจะ

นงขดสมาธบนพนเวท วางกลองรามะนาไวดานหนาลาตว ตวกลองรามะนาจะตงตรงซงมผารองอก

ชนหนงสาหรบยดกลองขณะตมใหตวกลองเลอนหรอลม นกดนตรจะใชมอตสองขางหรอขางเดยว

ขนอยกบจงหวะและทานองของเพลงทใชแสดง ลกษณะการตกลองรามะนาของนกดนตรจะม

กลองรามะนาใบหนงทาหนาทตขดขนกอน(ผต งหลกเสยงนาขนกอนใหผตกลองรามะนาทเหลอต

ตาม) สวนกลองรามะนาทเหลอจะตตาม ตวอยางรปกลองรามะนา ดงตวอยางภาพตอไปน

สำนกหอ


76

ภาพท 12 กลองรามะนา(ภาพขวามอ) และวธการตกลองรามะนา(ภาพซายมอ) ของคณะหวงเตะ ภาพถายเมอ

วนท 6 กมภาพนธ 2553

กลองรามะนา เปนเครองดนตรชนสาคญอนเปน

เอกลกษณของการแสดงลาตด ตงแตการแสดงลาตดเรมเขามากรงเทพมหานครในสมยรชกาลท 5

ใชตประกอบการรองเพลงบนตน แมวาการแสดงลาตดตอมาจะไมมบทรองบนตนแลว แตกลอง

รามะนากยงเปนเครองดนตรประกอบหลกสาหรบการแสดงลาตดเรอยมาจนถงปจจบน กลอง

รามะนาจงถอเปนของสงสาหรบการแสดงลาตด ฉะนน นกดนตรกลองรามะนาจงตองมหลกปฏบต

ตนเพอความเปนสรมงคล จากการสงเกตและการสมภาษณนกชาย จเมฆ(2553)ทราบวา นกดนตร

จะตองเกบกลองรามะนาไวททเหมาะสม หากกลองรามะนาวางทพนกหามเดนขามกลองรามะนา

ขณะถอกลองรามะนาตองถอใหสงดวยการแบกขนบา หามหว รวมทงขณะใชกลองรามะนาแสดง

จะตองมผารองกอนจานวน 2 ชน ชนแรกจะใชผาหรอพรมขนาดสเหลยมผนผาวางแลวทบดวยชน

ทสองคอผาทพบทบกนจนมขนาดเลกกวาชนแรก เพอใชสาหรบยดใหกลองรามะนาต งตรงจะได

ไมเลอนหลดหรอลมขณะกาลงตกลองรามะนา และทสาคญกลองรามะนากจะอยสงกวานกดนตร

และนกแสดง นกชาย จเมฆ(สมภาษณ, 2553) กลาวเพ มเตมวา “นกดนตรจะถอวากลองรามะนาถอวาเปนเครองดนตรทชวยหลอเลยงชวต จงควรรกษาดแลอปกรณทใชสาหรบทามาหากนทกชน”

ขอปฏบตเหลานยงเปนวธการรกษาเครองดนตรใหใชสอยไดยาวนานอกดวย

คาวา “รามะนา” ดเรก กลศรสวสด(2515: 77) ไดอธบายวา “รามะนา เปนกลองจากมลาย เขาใจวา เวลาตและ

รองเพลงประกอบ พวกมลายซ าคาอรบวา รอบบะนา แปลวา พระผอภบาลของเรา บอยๆฟงเพยนมาเปนรามะนา”

สำนกหอ


77

3.2 ฉง ฉงมจานวน 2 คซงทาหนาทเปนเครอง

ดนตรประกอบจงหวะหลกรวมกบการตกลองรามะนา

3.3 กรบ กรบมจานวน 1 ค ซงทาหนาทเปน

เครองดนตรประกอบจงหวะหลกรวมกบการตกลองรามะนา

3.4 กลองตะโพน กลองตะโพนมจานวน1 ลก ม

ลกษณะเปนกลองสองหนา ขงดวยหนงทงสองหนา หวและทายมรปสอบเขาเลกนอย ตรงกลางปอง

กลองตะโพนเปนเครองดนตรททางคณะลาตดหวงเตะนามาใชตประกอบจงหวะในชวงเหตการณ

สอสารการรองตอบโต ซงจะมการแทรกเพลงพนบานประเภท เพลงฉอย หรออแซว

ภาพท 13 กลองตะโพนทคณะหวงเตะใชแสดง ภาพถายเมอวนท 27 มนาคม 2554

ผททาหนาทตกลองตะโพน คอ ผททาหนาเดยวกบการตกลองรามะนาจานวน 1 คน นกดนตรกจะ

ใชกลองตะโพนเสรมรวมกบกลองรามะนาหวงเตะไดรเรมนาเขามาใชรวมประกอบการแสดง

รวมกบกลองรามะนา เพอเพมจงหวะของเสยงกลองใหเหมาะสมกบจงหวะของเพลงพนบานบาง

เพลง อกทงเปนการปรบเปลยนบรรยากาศของการแสดงสนกสนานยงขน

4. ลกครองรบ ลกครองรบในทน คอ กลมนกแสดงชาย กลมนกแสดงหญง และ

กลมนกดนตร แตจะทาหนาทแตกตางกบหนาทในกลมนกแสดงชายและกลมนกแสดงหญง คอ เมอ

นกแสดงทงสองกลมไมมบทบาทเปนนกแสดงหลก นกแสดงลกค นกแสดงตลก พระเอก นางเอก

สำนกหอ


78

และคอหนงคอสอง กจะทาหนาทเปนลกครองรบ สวนกลมนกดนตรจะทาหนาทเปนลกครองรบ

พรอมกบทาหนาทตเครองดนตร

หนาทของลกครองรบ คอ กลมผทาหนาทรองบทลกคของเพลงลาตดและ

เพลงพนบานจานวน 2 รอบ ลกครองรบจะทาหนาทสลบกบนกแสดงหลกเปนชวงๆและเปนผปด

ทายการแสดงใหกบนกแสดงหลกแตละคน กลมผททาหนาทเปนลกครองรบนนสามารถจะยน

หรอนงขบรองกได และลกครองรบกตองทาหนาท ปรบมอใหจงหวะ บางกตฉง ตกรบประกอบ

จงหวะของกลองรามะนา เพอชวยสรางจงหวะประกอบการขบรองบทลกคใหครกครนย งขน

นอกจากการมลกค รองรบจะชวยสรางจงหวะสนกสนานแลว สกญญา สจฉายา(2540: 13)ให

ความเหนเกยวกบเรองนวา “การมลกคชวยรองรบเพอเพมนาหนกของบทเพลงและสานตอเนอเพลง”

1.2.2 กลมผชมการแสดง

ผชมการแสดงคอผทมหนาทรบสารบางประการจากนกแสดงบรเวณหนาเวทการ

แสดง เพอตองการรบความสนกสนานและความบนเทงจากนกแสดงทกาลงสงสารผานการแสดง

บนเวท ซงผชมกสามารถสงสารบางประการไปยงนกแสดงไดตามความตองการ ผชมการแสดงนน

ประกอบดวย เจาภาพ และผชมการแสดง ซงท งเจาภาพและผชมการแสดงนนตางเปนกลมคนท

อาศยอยในชมชนใดชมชนหนงรวมกนและอาศยอยในบรเวณสถานททคณะลาตดหวงเตะไปแสดง

ดงรายละเอยดตอไปน

1.2.2.1 เจาภาพ

เจาภาพคอผทจางหรอหาการแสดงลาตดไปแสดงและเปนผจายคาแสดง

ใหแกคณะลาตดหวงเตะทไปแสดงแตละครง จงเปนผทมบทบาทสาคญคนหนง จากการศกษา

พบวา เจาภาพทจางการแสดงลาตดคณะหวงเตะนนจดมงหมายการจาง เพอตองการสมโภชหรอ

เฉลมฉลองงาน 2 ประเภท คอ งานประเภทเพอสวนรวมและงานประเภทปจเจกบคคล งานประเภท

เพอสวนรวมพบจานวน 3 งานไดแก งานหาธนวามหาราช งานประเพณลอยกระทงและงานเทศกาล

ชมปลาโลมาททาขาม เนองจากท ง3งานเปนการจางของหนวยงานรฐบาลคอองคการบรหารสวน

เทศบาลและองคการบรหารสวนตาบล สวนงานประเภทปจเจกบคคลพบจานวน 2 งาน ไดแก งาน

สำนกหอ


79

ทาบญขนบานใหมและงานพระราชทานเพลงศพ เนองจากท งสองงานเปนงานทเจาภาพจางไป

แสดงทครวเรอนของตน เพอแสดงใหเหนถงความมงคงของเจาภาพ อกท งยงไดรบการยกยองจาก

คนในละแวกใกลเคยง

นอกจากเจาภาพเปนผจ ดหาและจายเงนคาจางแลว ยงเปนผดแลคณะ

ลาตดดวยการเลยงอาหารใหแกนกแสดงกอนขนแสดงซงถอเปนธรรมเนยมปฏบตเมอมแขกมาเยยม

เยยนถงบานกจะมการตอนรบขบสดวยการเลยงขาวปลาอาหารกอนทจะเรมตนแสดง

1.2.2.2 ผชมการแสดง

ผชมการแสดง คอ ผชมทอาศยอยในบรเวณสถานททคณะหวงเตะแสดง

ลาตด และจะเดนทางมารบชมการแสดงตามเวลาทเจาภาพไดกาหนดขน โดยไมเสยคาใชจายใดๆ

ผชมการแสดงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ผชมทต งใจมาชมการแสดงลาตด กบผชมทไมไดต งใจ

มาชมการแสดงลาตด กลาวคอ ผชมทต งใจมาชมการแสดงลาตดเปนผชมทเจตนามาชมการแสดง

โดยตรง สงเกตจากการเตรยมพรอมจดหาอปกรณอาท เสอ ผา หรอ เกาอ และเสอกนหนาว มาชม

การแสดงจนจบการแสดง และผชมทไมไดต งใจมาชมการแสดงลาตด เปนผทมารวมกจกรรม

ประเพณหรองานเทศกาล ผมาซอของทขายบรเวณจดงาน ผทมาขายของ ผทผานมาแลวหยดยนด

หรอผทไมเคยชมการแสดงลาตดจรงๆ เคยแตไดยนจากคาบอกเลา ผรบชมการแสดงประเภทน ถา

การแสดงประทบใจกจะหาทน งหรอยนดตลอดจนจบการแสดง แตถาไมประทบใจกจะยนดสก

ระยะหนงแลวกกลบบานของตน กอนการแสดงจบ

ภาพท 14 ผชมการแสดงมท งรนผเยาวและรนผใหญ ภาพดงกลาวการแสดงจดในพนทบรเวณหนาบานของ

เจาภาพ เจาภาพจงจดทนงสาหรบผทมาชม ภาพถายเมอวนท 12 ธนวาคม 2552

สำนกหอ


80

1.3 กฎการปฏสมพนธ (rule for interaction)

กฎการปฏสมพนธ คอ กฎการสอสารระหวางผรวมเหตการณในสถานการณสอสาร

การวเคราะหกฎการปฏสมพนธจะพจารณาจากการใชภาษา คาพด และพฤตกรรมในการแสดงออก

ของผรวมเหตการณสอสารเพอหาสาเหตวาเกดขนเพราะเหตใด ในสถานการณสอสารการแสดง

ลาตดแตละเหตการณสอสารมกฎการปฏสมพนธรวมกน สามารถแบงกฎการปฏสมพนธระหวาง

ผรวมเหตการณเปน 3 ฝาย ไดแก กฎการปฏสมพนธของฝายผแสดง กฎการปฏสมพนธของฝาย

ผชมการแสดง และกฎการปฏสมพนธระหวางฝายผแสดงกบฝายผชมการแสดง ดงรายละเอยด

ตอไปน

1.3.1 กฎการปฏสมพนธของฝายผแสดง

การปฏสมพนธของฝายผแสดงสามารถแบงออกเปน 2 ฝายไดแก กฎการ

ปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกแสดง และกฎการปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกดนตร

ดงน

1.3.1.1 กฎการปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกแสดง จากการศกษาพบวา กฎการปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกแสดงนนมกฏการปฏสมพนธดงน

1. นกแสดงตองเชอฟงหวหนาคณะและปฏบตตามหวหนาคณะ

ทงนเพราะหวหนาคณะเปนผนาของคณะลาตดหวงเตะทาหนาทกาหนดขนตอนการแสดง วาง

ลาดบและบทบาทหนาทนกแสดง รปแบบการสอสารการแสดง และเนอหาทใชแสดงแตละ

เหตการณสอสาร เพอความเปนระบบระเบยบในการควบคมการแสดง

2. พระเอกและนางเอกจะเปนผควบคมรายละเอยดของการแสดงรองจากหวหนาคณะ มหนาทควบคมการแสดงเฉพาะนกแสดงฝายของตน กลาวคอ พระเอก

กจะควบคมนกแสดงฝายชายและนางเอกกจะควบคมนกแสดงฝายหญง เพอใหนกแสดงคนอนๆ

ของแตละฝายดาเนนการแสดงตามขนตอนทหวหนาคณะไดกาหนดไว พระเอกนางเอกจะทาหนาท

เปนผควบคมระหวางทตนเองทาหนาทเปนทงนกแสดงหลกและนกแสดงลกคกได พระเอกนางเอก

จะใชวธการควบคมการแสดงดวยการขบรองกลอนและการใชภาษาพดเปนสวนชวยเสรมหรอ

สำนกหอ


81

แทรกขอความ เพอเปลยนเหตการณสอสารการแสดง และบางครงกจะเปนผชวยตอเพลงใหหรอ

ทวนเพลงใหกบนกแสดงคนอนๆทอาจจะลมเนอเพลงขณะแสดง

3. กลมนกแสดงมพนทประจาของตน กลาวคอกลมนกแสดงชายตองนงและยนแสดงทางดานขวามอของเวท(ซายมอผชมการแสดง) และกลมนกแสดงหญงตอง

น งและยนแสดงซายมอของเวท(ขวามอผชมการแสดง) ท งนอาจเปนเพราะความเชอทวาพนท

ดานขวาเปนของเพศชายและดานซายเปนของเพศหญง ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช(2543: 61-62)ได

อธบายความคดดงกลาว โดยขยายความจากบทประพนธในวรรณคดเรองขนชางขนแผนจากตอน

หนง ความวา

เจาลมนอนซอนพมกระทมตา เดดใบบอนชอนน าทไรฝาย

พเคยวหมากเจาอยากพยงคาย แขนซายคดแลวเพราะหนนนอน

...ในสมยนนเขานอนหนนแขนกน แขนทหนนนนจะตองเปนแขนซาย เพอทจะทง ใหแขนขวาและมอขวามอสระทจะลบคลาอะไรตออะไรกได...

จากคาอธบายดงกลาว ลกษณะการนอนผหญงจะนอนดาน

ซายมอของผชาย สวนผชายกจะนอนดานขวามอ แขนขวาของผชายจะตองปลอยเปนอสระ เพอ

ความปลอดภยของผหญง หากมศตรหรอเหตเภทภยใดผชายจะใชมอขวาหยบอาวธไดสะดวก

ฉะนนผชายจงตองอยดานขวาของผหญงเสมอ ทงนประเพณการแตงงานของไทยกนยมใหเจาบาว

นงและยนทางดานขวามอของเจาสาว สวนเจาสาวนงและยนนงซายมอของเจาบาว

สวนการน งของกลมนกดนตรจะตองน งระหวางกลางกลม

นกแสดงชายและหญง เพราะการแสดงนกแสดงหลกและนกดนตรตองอาศยความใกลชดกนจะทา

ใหสามารถรบจงหวะเสยงขบรองและเสยงกลองรามะนาสลบกนไปมาได

4. กลมนกแสดงทกคนตองรจกบทบาทหนาทในการแสดงของตน กลาวคอ นกแสดงทกคนตองสลบกนเปนเปนนกแสดงหลกและเปนลกครองรบ ตามทหวหนา

คณะไดกาหนดไว และกลมนกแสดงชายและนกแสดงหญงกตองสลบกนเปนผนาแตละเหตการณ

สอสารดงน เหตการณสอสารการรองออกตวนกแสดงชายจะเปนผเรมตนเปนผนาการแสดงของตน

สำนกหอ


82

กอน จนครบตามจานวนทหวหนาคณะไดกาหนดกจะสลบหนาทใหนกแสดงหญงทาหนาทเปน

ผนาการแสดงบาง แตเหตการณสอสารการรองตอบโตนกแสดงหญงจะเปนผเรม สวนเหตการณ

สอสารการรองเกรนหนากลองนกแสดงชายจะเปนผนาการแสดงฝายเดยว และเหตการณสอสาร

การรองแหลอวยพรและเหตการณสอสารการจบการแสดงนกแสดงหญงจะเปนผนาการแสดงเพยง

ฝายเดยว

5. นกแสดงสามารถใชคาและกรยาตองหามในการแสดงบนเวทได คาตองหาม ไดแก คาทใชเพอการตอวาทงคาหยาบ คาดา คาเสยดส คาประชดประชน คากระทบ

กระเทยบ คาสองแงสองงาม และคาสาปแชง สวนกรยาตองหาม ไดแก การถมน าลาย การใชเทา

การถกผานง และการผลกศรษะ

6. ถอยคาและกรยาตองหามดงกลาวนกแสดงหญงจะตองเปนผเรมตนกอนนกแสดงชายจงจะใชได อยางไรกตาม ถอยคาและกรยาดงกลาวจะเกดขนเฉพาะใน

เหตการณการรองออกตว และการรองตอบโตเทานน จะไมใชในเหตการณสอสารทการโหมโรง

กลองรามะนา การรองเกรนหนากลองและการจบการแสดง เนองจากเหตการณสอสารการโหมโรง

กลองรามะนาและการจบการแสดงเปนเหตการณสอสารประเภทการประกาศซงมวตถประสงคแจง

กบผชมโดยตรง สวนเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลองมหวขอการแสดงคอการสดด

พระมหากษตรย เพอแสดงความเคารพ

1.3.1.2 กฎการปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกดนตรจากการศกษาพบวา กฎการปฏสมพนธระหวางนกแสดงกบนกดนตรนนมกฏการปฏสมพนธดงน

1. นกดนตรจะตองเรมตกลองรามะนากอนจงจะเรมการแสดงลาตดได และนกแสดงกตองรอใหนกดนตรตกลองรามะนาจบกอนจงจะเรมการขบรองได

2. เมอนกแสดงขบรองทอดเสยงลากยาวทเรยกวา“การลงเพลง” นกดนตรจะตองรบรวาตองทาหนาท คอ ตกลองรามะนา พรอมกบทาหนาทลกครองรบทงชวยรอง

รบบทลกค และชวยกระทงจงหวะดวยการแทรกพดคาวา “เปกพอ หรอ ชดชา” กอนลกครองรบจะ

ขนตนรองบทลกค เพอเพมจงหวะใหสนกยงขน

สำนกหอ


83

3. เมอนกแสดงกาลงแสดงการขบรองแลวหนมาถามนกดนตร

นกดนตรกตองรบรวาตนตองทาหนาทรวมแสดงดวย ดงตวอยาง

(ตอย)รอง: เอย จะไดอวดเขาหนอยวาผมผอยม ถาไดผมตอยพถอวาใชได

อยาเอาผมพเลยแมนวลนอง เอาผมคนตกลองถามวาไดไหม

(นกดนตร)พด: ไมได

(ตอย)พด: เอาตงไปซอวกด

(ตอย)รอง: ผมคนตกลองเขากไมให อยาเอาผมพเลยแมนวลนอง

(งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

1.3.2 กฎการปฏสมพนธของฝายผชมการแสดง

ผชมการแสดงประกอบดวยเจาภาพและผชมการแสดงคนอนๆจากการศกษาพบวา ม

กฏการปฏสมพนธดงน

1.3.2.1 การจองพนทการนงของผชมหากมผชมจบจองพนทน งชมการแสดงดวย

การวางสงของบนเกาอ และการปเสอหรอผาวางไว ผชมทมาทหลงตองรบรวาเปนพนทหาม

1.3.2.2 การลวงล าเขาไปเขตพนทสวนบคคล ผชมการแสดงคนอนๆสามารถ

ลวงล าเขาไปในเขตพนทบานเจาภาพได ถาบรเวณบานเจาภาพมการจดการแสดงเกดขนกถอวาเปน

สวนหนงของพนทการแสดง

1.3.3 กฎการปฏสมพนธของฝายนกแสดงกบผชมการแสดง

ฝายนกแสดงกบผชมการแสดงเปนกลมชนในสงคมทมวฒนธรรมเดยวกนและพด

ภาษาเดยวกน ทาใหกลมนกแสดงกบผชมการแสดงสามารถสอสารระหวางกนเขาใจ การแสดง

ลาตดนกแสดงจะทาหนาทเปนผสงสารเพอสอความหมายใหกบผชมการแสดงจากพฤตกรรมการ

แสดงออกและการใชภาษา สวนผชมการแสดงกจะทาหนาทเปนผรบสารทงเปนผชมและผฟง มกฏ

การปฏสมพนธดงน

1.3.3.1 ผชมการแสดงมสามารถมสวนรวมกบการแสดงบนเวทได เพราะผชมม

บทบาทในฐานะเปนสวนหนงของการแสดงบนเวท ผชมการแสดงมสวนรวมในฐานะเปนผรบสาร

สำนกหอ


84

คอ การชม มากกวาเปนผสงสาร สวนนกแสดงมบทบาทเปนผสงสารการแสดงไปยงกลมผชม

อยางไรกตาม ผชมการแสดงมสวนรวมในการสรางสรรคการแสดงรวมกบกลมนกแสดงบนเวท

ไดแก การปรบมอตามจงหวะเพลง การสงเสยงหวเราะ การรวมรองรบเหมอนเปนลกค และการม

สวนรวมลกขนรองราหรอยนชมบรเวณพนทดานหนาตดกบเวท รวมท งสามารถสงเสยงถอยคา

แทรกการแสดงของนกแสดงขนไปบนเวทการแสดงได โดยไมถอวาเปนการเสยมารยาทหรอ

ขดจงหวะการแสดง นอกจากนนกแสดงอาจจะขอรองใหผชมกระทาสงหนงสงใดเพอรวมแสดงได

ดวย เชน ขอใหปรบมอ ขอรางวล เปนตน ผชมการแสดงอาจจะปฏบตตามกได

1.3.3.2 นกแสดงตองยกยองใหเกยรตและแสดงความสนทสนมกบผชมท งนนกแสดงจะใชคาสรรพนามแทนผชมการแสดง เชน คณ ทาน ทานผดหรอทานผชม ทานเจาภาพ

เปนตน หรอการใชคาเรยกลาดบญาต เชน คณพ คณนา คณอา การใสชอเจาภาพโดยตรงแทรกท ง

ในบทรองและคาพด รวมทงการสารวมกรยาอาการตางๆและการแสดงออกอยางเหมาะสมบนเวท

การแสดง เพอแสดงความยกยองและใหเกยรตผชมการแสดง

สรปไดวาองคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร ทาใหเหนภาพรวมของ

การแสดงลาตดจะเกดขนเมอไหรและสถานทไหน ผทเกยวของคอกลมผแสดงและกลมผชมการ

แสดง เมอการแสดงเกดขนบนเวทกลมผแสดงกบกลมผชมการแสดงสามารถสอสารไดเขาใจ

ตรงกนเพราะมกฎการปฏสมพนธอนเปนลกษณะเฉพาะบางประการของสงคมไทยรวมกน

2. องคประกอบทมลกษณะรวมกนเฉพาะบางเหตการณ องคประกอบทมลกษณะรวมกนเฉพาะบางเหตการณ หมายถง องคประกอบทม

ลกษณะบางอยางปรากฏรวมกนบางเหตการณสอสาร และมลกษณะบางอยางปรากฏแตกตางกน

บางเหตการณ เชนองคประกอบชนดของเหตการณ มลกษณะการประกาศปรากฏรวมกนใน

เหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ แตอก3เหตการณไมมลกษณะการประกาศ เปนตน จาก

การศกษาผวจยพบ 4 องคประกอบ ไดแก ชนดของเหตการณ รปแบบการสอสาร บรรทดฐานของ

การตความและลาดบวจนกรรม ดงรายละเอยดตอไปน

สำนกหอ


85

2.1 ชนดของเหตการณ(genre) ชนดของเหตการณ หมายถง ภาพรวมของเหตการณสอสารวาประกอบดวยเหตการณ

สอสารประเภทใด ชนดของเหตการณสอสารทปรากฏในแตละเหตการณสอสารมลกษณะรวมกนและลกษณะตางกน สามารถแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ไดแก การประกาศและการแสดง

ดงตอไปน

2.1.1 เหตการณสอสารประเภทการประกาศ จากการศกษาพบ เหตการณ

สอสารประเภทการประกาศทมลกษณะรวมกนจานวน 2 เหตการณสอสาร ไดแก การโหมโรง

กลองรามะนา และการจบการแสดง แตทงสองเหตการณสอสารมประเภทการประกาศแตกตางกน

สามารถแบงออกเปน 2 ชนด ไดแก ชนดการประกาศเปด และชนดการประกาศปด ไดแก

เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนาเปนชนดการประกาศเปด คอ การประกาศเรมการแสดง

ดวยการใชดนตรบรรเลง สวนเหตการณสอสารการจบการแสดงเปนชนดการประกาศปด คอ การ

ประกาศปดการแสดง ดวยการใชคาพดและใชดนตรบรรเลง

2.1.2 เหตการณสอสารประเภทการแสดง เหตการณสอสารประเภทการแสดงทม

ปรากฏรวมกนจานวน 4 เหตการณสอสาร เรยงตามลาดบการแสดง ไดแก การรองเกรนหนากลอง

การรองออกตว การรองแหลอวยพร และการรองตอบโต แตละเหตการณสอสารจะมองคประกอบ

สาหรบแสดง อาท รปแบบการสอสารทมลกษณะรวมกนและแตกตางกน และองคประกอบเนอหา

ของการสอสาร วตถประสงค หวขอทแตกตางกนในแตละเหตการณสอสารซงผวจยจะอธบาย

รายละเอยดในแตละองคประกอบตอไป

สรปไดวา องคประกอบชนดของเหตการณทปรากฏแตละเหตการณสอสารน น

เปนประเภทการประกาศปรากฏรวมกน 2 เหตการณซงแตกตางจากอก 3เหตการณ สวนเหตการณ

สอสารอก 3 เหตการณกเปนประเภทการแสดงปรากฏรวมกน

2.2 รปแบบการสอสาร (message form)

รปแบบการสอสาร หมายถง เครองมอและวธการสอสารทผรวมเหตการณใชในการ

สอสารการแสดงระหวางกน รปแบบการสอสารททกเหตการณสอสารมลกษณะรวมกน และบาง

เหตการณสอสารมลกษณะแตกตางกน จากการศกษา พบวา รปแบบการสอสารตางๆทเกดขนใน

สำนกหอ


86

สถานการณสอสารการแสดงลาตดนนเปนการสอสารการแสดงทมรปแบบการสอสาร 2 ประเภท

ไดแก รปแบบการสอสารโดยใชวจนภาษาและการสอสารโดยใชอวจนภาษา โดยมกลมผแสดงทา

หนาทเปนผใชภาษาท งวจนภาษาและอวจนภาษาสาหรบถายทอดการแสดงไปยงกลมผชมการ

แสดง โดยใชวจนภาษาเปนรปแบบการสอสารการแสดงหลก และอวจนภาษาเปนรปแบบเสรมการ

ใชอวจนภาษาดงรายละเอยดตอไปน

2.2.1 รปแบบการสอสารแบบวจนภาษา

รปแบบการสอสารแบบวจนภาษาทใชในการแสดงลาตด จะใชวจนภาษาทเปน

ภาษาไทยถนกลาง สามารถแบงลกษณะรปแบบการสอสารโดยใชวจนภาษาออกเปน 2 รปแบบยอย

คอการสอสารโดยการขบรองและการสอสารโดยการพด ผททาหนาทสอสารโดยใชวจนภาษาคอ

กลมนกแสดงชายและหญง เหตการณสอสารทมรปแบบการสอสารโดยใชวจนภาษารวมกน คอ

เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง การรองออกตว การรองแหลอวยพร การรองตอบโตและ

การจบการแสดง ดงรายละเอยดตอไปน

2.2.1.1 การสอสารการแสดงโดยการขบรอง การสอสารการแสดงโดยการขบรอง การขบรองเกดจากการใชถอยคาท

อาศยการเคลอนทของเสยงเปนลานา จงหวะและทานองนกแสดงชายและหญงททาหนาทเปน

นกแสดงหลกรวมท งลกค รองรบ ถอยคาทใชขบรองนนเกดจากการเรยงรอยดวยคาประพนธ

ประเภทกลอนตางๆทมรายละเอยดของเนอหาแตกตางกน แลวอาศยวธการขบรองเปนเพลง ทาให

เกดเนอรองตางๆสาหรบแสดงลาตด เหตการณสอสารทใชการขบรองเปนรปแบบหลก รวมกน

จานวน 3 เหตการณ คอ การรองเกรนหนากลอง การรองออกตว และการรองตอบโต สวน

เหตการณสอสารการจบการแสดงใชเปนรปแบบเสรม รปแบบการสอสารโดยการขบรองอาจ

จาแนกรายละเอยดวธการสอสารการแสดงออกเปน 3 ประเดน ไดแก วธการเตรยมพรอมการ

ขบรอง เพลงทใชในการขบรอง และการใชเทคนคหรอวธการขบรองเฉพาะ ดงรายละเอยดตอไปน

ลานา คอ ความสนยาวเบาแรงของเสยง (วชา เชาวศลป, 2543: 12 )จงหวะคอ ระยะทสมาเสมอ,ระยะทกาหนด

ไวเปนตอนๆเชน เพลงจงหวะชา จงหวะเรว(ราชบณฑตยสถาน, 2544: 298) ทานอง คอระบบเสยงสงตาซงมจงหวะสนยาว

(ราชบณฑตยสถาน, 2544: 527)

รปแบบหลกคอรปแบบการสอสารทตองปรากฏใชแสดงทกคร ง

รปแบบเสรมคอรปแบบการสอสารทไมตองปรากฏใชแสดงทกคร ง

สำนกหอ


87

1. วธการเตรยมพรอมการขบรอง วธการเตรยมพรอมการขบรอง จากการศกษาผวจยพบวามวธ

เตรยมพรอม 2 ลกษณะ ไดแก การทองจากลอนและการดนกลอนสด ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 การทองจากลอน การทองจากลอนเปนวธทเกด

จากการเตรยมคากลอนทมเนอรองตางๆไวลวงหนา กลาวคอ เนอรองทใชแสดงเกดจากการแตงขน

กอนลวงหนา แลวใหนกแสดงทองจาเปนทานองเพลงเปนบทๆกอนนามาใชแสดงจรง การขบรอง

ทเกดจากการทองจากลอนจะทาใหถอยคาและเนอหาสละสลวยและมความหมายด และชวยทา

น าเสยงทขบรองตอเนองและไพเราะ ทงน ลกษณะเสยงทขบรองจะคลายกบการรองกงพด เพราะ

การขบรองนจะมทงเนนเสยงรองเพยงอยางเดยวกบใชเสยงขบรองประกอบกบเครองดนตร และไม

นยมการพดแทรก ยกเวนผแสดงจะหยดจงหวะการขบรองเอง การขบรองลกษณะนสวนใหญจะใช

เพอนาเสนอเนอหาสาระมากกวาการขบรองเพอสรางความตลกขบขน เชน เนอหาเกยวกบการ

อวยพร การแนะนาตน การทกทาย การสดด การสอน การเชญชวน เปนตน นกแสดงจะใชวธการ

ขบรองแบบทองจากลอนเมอตองขบรองเพยงคนเดยวทละหลายบทตอเนองกน

วธการทองจากลอนสามารถใชสลบกนขบรองของ

นกแสดงจานวน 2 คน หรอ 4 คนกได โดยจะผลดกนขบรองทละวรรค ลกษณะการขบรองคลายกบ

การโตเปนคเดยว ไดแก ชายกบชาย ชายกบหญง หญงกบหญง และโตคสอง ไดแก ชาย2คน กบ

หญง 2คน อยางไรกตาม การทองจากลอนนจะทาใหการแสดงลาตดมความสมจรงทงจงหวะรบ-สง

คากลอนในการโตตอบ จงหวะเวนวรรคคารองทาทเหมอนนกคากลอนคลายกบการเลยนแบบดน

กลอนสด จงหวะหยดพดแทรกขบรอง รวมท งถอยคาทพดคลายกบคดขนทนททนใด เหมอนการ

แสดงสดทาใหการแสดงนนมความเปนธรรมชาตทงทเปนการเตรยมความพรอมกอนแสดงจรง

1.2 การดนกลอนสด การดนกลอนสดคอ

การคดหาถอยคาอยางฉบพลนขณะขบรองจรงๆ โดยอาศยเคาโครงกลอนของบทรองเดมแลว

ปรบเปลยนถอยคาบางคาหรอบางวรรคใหมทาใหการขบรองจะมหยดสะดดคาเพราะนกคากลอนท

การรองกงพด คอลกษณะการขบรองประสานเสยงตอเนองกนในแตละวรรค แตละบาทและแตละบท

สอดคลองกบงานวจยของวชา เชาวศลป(2543)ศกษาเรองทานองเพลงลาตดและเพลงพนบานอนๆทปรากฏในลาตดนน พบวา

ลกษณะการขบรองบทรองทมลกษณะของการเคลอนทระดบเสยงทงเปนทานองและไมเปนทานอง วาเปนบทพดกงรอง

สำนกหอ


88

จะตอไมทน แตบงคบการลงเสยงสมผสทายบาททกบาทมากกวาสมผสระหวางวรรค โดยเฉพาะผ

ททาหนาทเปนคอสองจะตองใชวธดนกลอนสดใหเสยงทายบาทสมผสกน ทาใหคากลอนทใช

ขบรองไมสละสลวย วธการดนกลอนสดจะนามาใชเมอตองการกลาวถงสถานททไปแสดงในแต

ละครงและเจาภาพ หรอบางครงกใชวธการดนกลอนสดเพอใหเขากบสถานการณเฉพาะหนา การ

ดนกลอนนจะใชสาหรบแทรกกบการเลยนแบบดนกลอน หากคดคากลอนไมทนกจะใชการพด

แทรกเขามาชวย การขบรองแบบดนกลอนสดนมกใชเพอสรางมกตลกและเรยกเสยงหวเราะของ

ผชมการแสดง เนองจากผชมการแสดงมกจะรสกตนเตนและลนกบนกแสดงวาจะสามารถตอกลอน

ไดหรอไม การขบรองดนกลอนสดจะปรากฏใชในการขบรองเพลงพวงมาลย ดงตวอยาง

คอหนง: (ปรชา) คอสอง: (ตอย)

บทรอง(เดม): เพลงพวงมาลยมนกตองดน เราสามสคนชวยกนไดไหม

งนฉนขนตนพตอยเปนคนตอ เออยงงนกมงวางใจ

(กลอนดนสด) ทอบตกลางแดดนครสวรรค พดแทรก: “เอาอกทด” อบตกลางแดดนครสวรรค เชญทานทงหญงชาย

หาธนวามหาสวสด คนไทยทงชาตรวมอวยชย

แปดสบสองพรรษามหาราช บนทกประวตศาตรชาตไทย

ตองขอขอบพระคณทานนายกอบต ชอทานหนอคณธงชย (พดแทรก: กจาได)

คณธงชยสสด ทานมความสา-มา-รดนะบอกให

(พดแทรกดนสด): แกนภาษาไทยเรอะ มนกความสามารถนนแหละ กลอนรดเรอะ กสสด ตรงตว กเรยนมา แหม พฉนเทพ (รองตอ) คณธงชยสสด (พดแทรก: กอายเขา ไมตองซากได) บทรอง(เดม): ใหเราไดมาเจอะกบแมฝายหญง โดยเฉพาะอยางยงผหญงคนไหน


การลงเสยงสมผสทายบาททกบาท คอคาทายบาททกบาทจะลงทายดวยเสยงสระและเสยงพยญชนะเดยวกน

สำนกหอ


89

2. เพลงทใชสอสารการแสดงลาตด เพลงทใชในการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ จากการศกษา

สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทไดแก เพลงลาตด เพลงพนบานและเพลงไทยเดม ซงเพลงท ง3

เพลงน นจะมลกษณะทานองเพลงทแตกตางกน แมวาจะแตงดวยกลอนชนดเดยวกน คอ

กลอนหวเดยวสกญญา สจฉายา(2543: 8) ทาใหทราบวา

การใชกลอนเดยวกนสามารถยายรองไดหลายทานอง ดงจะพบวาพอเพลงแมเพลง

ใชกลอนชดเดยวกนรองไดทงเพลงเกยวขาว เพลงเรอ เพลงระบาบานนา เปนตน เพยงแตจบ

จงหวะของแตละเพลงใหไดเทานนกสามารถยกยายกลอนรองแตกตอไปไดทกเพลง

เพลงทปรากฏใชขบรองในแตละเหตการณสอสารทใชรวมกนและแตกตางกน ม

ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 เพลงลาตด เพลงลาตดเปนเพลงทใชขนตนการ

แสดงลาตดดวยวธการขบรองเดยวและคของนกแสดงหลกชายและหญง เพลงลาตดจะขบรองคราว

ละวรรค คราวละบท และหลายบทกได เมอจบเนอความหนงจะตองเออนลงเพอใหลกค รองรบ

คราวหนงหรอทเรยกวา “การลงเพลง” การขนตนและลงทายของ กลาวคอ เพลงลาตดจะขนตนดวย

บทสรอยเพลงของนกแสดงหลกกอน และลงทายดวยบทลกคของลกครองรบ เพลงลาตดเกดจาก

การทองจากลอนกอนขนแสดงอาจมการดนกลอนสดแทรกได คาประพนธทใชในเพลงลาตด คอ

กลอนหวเดยวและกลอนสภาพ ซงมลกษณะเฉพาะทงการเรยบเรยงคา มการแบงวรรค แบงจงหวะ

การรบ-สงสมผสทแนนอน รวมท งวธการขบรองทเปนลกษณะเฉพาะของการแสดงลาตดไดแก

เพลง หมายถง สาเนยงขบรอง,ทานองดนตร,กระบวนวธการราดาบราทวนเปนตน,ชอรองแกกน มชอตางๆ เชน

เพลงปรบไก เพลงฉอย (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพ.ศ. 2542, 2546 :799) ในงานวจยฉบบนผวจยใชคาวา เพลง หมายถง

สาเนยงการขบรองและทานองดนตรทแตกตางกน

กลอนหวเดยว คอ คากลอนททายบาทแตละบาท( 1บาท ม 2 วรรค คอ วรรคหนากบวรรคหลง ทายบาท คอ

วรรคหลง)จะลงทายดวยเสยงสระและเสยงพยญชนะทายเสยงเดยวกน เชน ลงทายดวยเสยงสระอา กจะเรยกวา กลอนลา ลงทาย

ดวยเสยงสระอ กจะเรยกวา กลอนล ลงทายดวยเสยงสระอะ และเสยงพยญชนะ /น/ กจะเรยกวา กลอนลนหรอลานกได เปนตน

เนองจากกลอนหวเดยวจะไมบงคบรปสระสนหรอยาว

สำนกหอ


90

กลอนเดนสบ กลอนเดนแปด กลอนโขยกและกลอนสรอยเพลง (ผวจยจะอธบายฉนทลกษณของ

กลอนเพลงลาตดในบทท 4) การขบรองเพลงลาตดจะมท งการขบรองประกอบจงหวะของดนตร

และการขบรองไมประกอบดนตร หากขบรองไมประกอบดนตรจะเรยกวา “การเดนเนอเรยบ”

เ มอพจารณาเพลงลาตด ทใชขบ รองและจากการ

สมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) สามารถแบงโครงสรางของเพลงออกเปน 3 สวนหลกไดแก บท

สรอยเพลง บทรองและบทลกค กลาวคอ บทสรอยเพลงจะเปนบทนา บทรองจะเปนบทตามทม

เนอหาสอสารทสาคญ บทรองนจะตองสมพนธกบบทสรอยเพลง คอ คาสดทายของบทสรอยเพลง

กบคาสดทายบาทแรกของบทรองจะตองใชกลอนหวเดยวชนดเดยวกน อาท หากขนตนบทสรอย

เพลงบทใดดวยกลอนไล บทรองกตองเปนกลอนไล เชนเดยวกน จนกระทงจบความตอนหนง จง

จะเปลยนบทสรอยเพลง อกท งเนอหาของบทสรอยเพลงกบบทรองอาจจะมเนอหาสมพนธกน

หรอไมกได โครงสรางทง3 สวนหลกดงกลาวรวมกนเรยกวา 1 ลา หรอลารองของนกแสดงแตละ

คนจะใชเมอขบรองเพลงลาตด ดงแผนผงโครงสรางลารองน

ภาพท 15 แผนผงโครงสรางลารองของเพลงลาตดทใชแสดงลาตด

จากแผนผงดงกลาว นกแสดงแตละคนจะขนตนการ

ขบรองดวยบทสรอยเพลงเปนบทนาทนกแสดงหลกหรอผเปนตนบทแตละคนใชขบรองกอน 1

ครงไมประกอบเสยงดนตร แลวจะมลกครองรบทวนซ าบทสรอยเพลงเดมจานวน 2 รอบในจงหวะ

ทานองเสยงเดยวกบผเปนตนบทแตจะมการใชเสยงดนตรประกอบคอ กลองรามะนา ฉงและกรบ

ซงจะเรยกบทนวา “บทลกค” การขบรองบทลกคนกอนขบรองกลมนกดนตรจะรองรบบทสรอย

เพลงดวยการขนตนดวยคาวา “เปกพอ” หรอ “ชดชา”กอน เพอชวยกระทงหรอสอดจงหวะเพลงใน

บทลกคเพอสรางจงหวะใหครกครนขน จากนนผเปนตนบทคนเดมกจะขบรองตอดวยบทรองทแตง

คาวา กลอนเดนสบ กลอนเดนแปด และกลอนโขยก เปนคาทหวหนาคณะลาตดหวงเตะใชเรยกชอ เมอจะ

ขบรองเพลงลาตด (นางศรนวล ขาอาจ: สมภาษณ, 2553)

บทสรอยเพลง บทรอง บทลกค บทลกค

สำนกหอ


91

ดวยกลอนเพลงลาตดท ง 3 ชนดไดแก กลอนเดนสบ กลอนเดนแปดและกลอนโขยก การขบรอง

กลอนทง 3 ชนดนอาจจะขบรองเรยงเปนลาดบคอ กลอนเดนสบ กลอนเดนแปดและกลอนโขยก

หรอไมกได และอาจจะไมขบรองกลอนชนดใดชนดหนงกไดเชนกน ขณะขบรองกลอนเพลงท ง 3

ชนด ลกครองรบสามารถขบรองบทลกคคนบทรองเปนระยะๆ เมอผเปนตนบทรองลงกลอนดวย

การขบรองลากเสยงยาวในบาทสดทายของ บทรองน นๆหรอเรยกอยางวา “การลงเพลง” เพอ

เปลยนจงหวะ เปลยนทานองเพลงหรอกลาวถงเนอหาใหมๆ ลกครองรบจะสามารถจะรบรวาตอง

ทาหนาทขบรอง และลกครองรบกจะทาหนาทปดทายลารองถอเปนการสนสดลารองของนกแสดง

หลกแตละคน การขบรองลารองในเพลงลาตดนจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2552) จะ

เรยกวา “การเดนเนอลาตด” ถาขบรองเฉพาะกลอนเดนสบและกลอนเดนแปดจะเรยกวา “การเดน

เนอเรยบ” เนองจากเปนการขบรองไมประกอบเครองดนตรสวนกลอนโขยกจะเปนการขบรอง

ประกอบเครองดนตร

ตวอยาง เนอรองจานวน 1 ลาทนกแสดงแตละคนจะใชขบรองเมอตองออกมาแสดงตว

ในเหตการณสอสารการรองออกตว กลอนหวเดยวทใช คอ กลอนล ดงน

เรมตน บทสรอยเพลง(ผรองตนบท): ครนครนเครง เสนาะวงเวงคลายเพลงดนตร วเวกกงวานแววหวานคาวร นงนงฟงกลอนเชงสนทรวาท

บทลกค(ลกครองรบ): ชะชา ครนครนเครง เสนาะวงเวงคลายเพลงดนตร(รองซ า2รอบ)

วเวกกงวานแววหวานคาวร(รองซ า2รอบ) นงนงฟงกลอนเชงสนทรวาท

(รองซ าทงบท2รอบ)

บทรอง(ผรองตนบท):

(กลอนเดนสบ) เชญทานชมลาตดแบบนทรรศนาการ เปนศลปะพนบานอยมานานจนถงเดยวน

................................................. .......................................................

(กลอนเดนแปด) ขอส งสอนวอนไหวไวเสยดวย ทกาลงสวยกาลงงามสบสามสบส

อยากรดกรายยายอกยกผาหม อยาเสยผมกลางทางหวางวถ

...................................... .............................................

(ลงเพลงใชกลอนเดนสบ) :

ทานส งสอนตอนเปนสาวฟงเรองราวดหรอราย คราวนคอยฟงตอไปตอนเมอไดสาม

บทลกค(ลกครองรบ): ชะชา ครนครนเครง เสนาะวงเวงคลายเพลงดนตร(รองซ า2รอบ)

สำนกหอ


92

วเวกกงวานแววหวานคาวร(รองซ า2รอบ) นงนงฟงกลอนเชงสนทรวาท(รองซ าทงบท2รอบ)

บทรอง(ผรองตนบท):

................................................. .......................................................

(กลอนโขยก) ทงนตองด เรองครกใคร ศกษานสย เสยใหถวนถ

ผชายมสทธ อยาคดสนสน หาเมยเชอมน ตามวรรณคด ................ ................ ................ ................

(ลงเพลงใชกลอนเดนสบ) :

ขอวงวอนตอนสดทายเพอเพอนชายทกทกทาน จะหาคอยรวมกนเลอกกนตามวรรณคด ปดทาย บทลกค(ลกครองรบ): ชะชา ครนครนเครง เสนาะวงเวงคลายเพลงดนตร(รองซ า2รอบ)

วเวกกงวานแววหวานคาวร(รองซ า2รอบ) นงนงฟงกลอนเชงสนทรวาท(รองซ าทงบท2รอบ)

(งานพระราชทานเพลงศพ จ.นนทบร)

ท ง น เพลงลาตดจะใชขนตนการแสดง เร มต งแต

เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง การรองออกตวและการรองตอบโตปรากฏใชเพลงลาตด

รวมกน เหตการณสอสารการรองตอบโตน นจะใชเพลงลาตดในเหตการณสอสารยอยจานวน 6

เหตการณไดแก การรองเกยว การรองแกเกยว การรองวา การรองวาตอบ การรองดา และการรองดา

ตอบ ทงนเนอหาทปรากฏใชในเพลงลาตดนนมกเปนเพลงทกลาวถงเรองทวๆไป อาท การสดด

พระมหากษตรย การทกทาย การแนะนาตว การเชญชวน การขออภย เปนตน รวมท งการทกทาย

กบนกแสดงดวยกนเองเพอใหทงนกแสดงและผชมเรมคนเคยกน กอนทนกแสดงท งฝายชายและ

ฝายหญงจะผลดกนโตตอบปะคะคารม ดวยเนอหาเกยวกบการเกยวพาราส แลวนกแสดงทงฝายชาย

และฝายหญงกจะใชเพลงลาตดเกรนนากนเองไปมา ทงการเกยว การวา การดา เปนตน

2.2 เพลงพนบาน เพลงพนบานในงานวจยฉบบ

นคอเพลงพนบานทปรากฏใชขบรองในการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ มจานวน 4 เพลง ไดแก

เพลงพวงมาลย เพลงฉอย เพลงอแซว และเพลงแหล เพลงท ง4 ชนดนนมทวงทานองการขบรอง

แตกตางกนของเพลงแตละชนด และเปนเพลงทใชขบรองตอจากเพลงลาตด เนอรองๆตางในเพลง

พนบานนนสวนใหญแตงดวยกลอนประเภทกลอนหวเดยว ยกเวนเพลงแหลจะแตงดวยกลอนสภาพ

(ผวจยจะอธบายฉนทลกษณของกลอนทใชในเพลงพนบานในบทท 4) เมอพจารณาเพลงพนบานทง

สำนกหอ


93

4 ชนดทใชแสดงลาตด พบวา สามารถแบงโครงสรางลารองของเพลงพนบานท ง4 ชนด ออกเปน 2

สวนซงมลกษณะเหมอนกนไดแก บทรองและบทลกค ดงแผนผงน

ภาพท 16 แผนผงโครงสรางลารองของเพลงพนบานทใชแสดงลาตด

จากแผนผงดงกลาว เพลงพนบานทใชแสดงลาตดนนจะขนตนเพลงดวยบทรองอ

ของนกแสดงหลกหรอผเปนตนบท แลวมบทลกคเฉพาะของเพลงพนบานแตละเพลงขบรองแทรก

เปนระยะจนกระทงจบเพลงกจะปดทายแตละเพลงดวยบทลกค ยกเวนเพลงแหลจะมเพยงบทรอง

เทานน รายละเอยดของเพลงพวงมาลย เพลงฉอย และเพลงอแซว ดงน

2.2.1 เพลงพวงมาลย เพลงพวงมาลยทคณะ

หวงเตะนามาใชแสดงลาตดน น นกแสดงหลกจะใชขบรองสลบกนคนละวรรค มการปรบ

รายละเอยดของเพลงบางประการ กลาวคอ ลกษณะของเพลงพวงมาลยนนจะขนตนบทรองดวยคา

วา “เออระเหยลอยมา” ลงทายดวยคาวา “เอย” แตการแสดงลาตดกลอนเพลงพวงมาลยนนจะไมได

ขนตนดวยคาวา “เออระเหยลอยมา” แตนาไปไวในบาททสามของบทรองเพอสงบทใหลกครองรบ

ใชขบรองเปนบทลกค ดงตวอยาง

บทรอง : ดอกจาปศรจาปาผดหนานวลนวล ยามเยนยามเยนยยวนชวนกนเลนมาลยเอย

เออระเหยลอยมา ตอนนจะวากนเปนพวงมาลย

บทลกค : เออระเหยลอยมา ตอนนจะวากนเปนพวงมาลย

และในบาทสดทายของบทรองเพลงพวงมาลยนจะมคาวา “พวงเอยมาลย” หรอ “คนพวงมาลย”

คณะหวงเตะจะเปลยนเปนคาวา “ใหมนสนหวงเรองพวงมาลย” แทน เพอแจงใหกบผชมการแสดง

และนกแสดงทราบวาจบเพลงพวงมาลย แตสวนทคงไวของเพลงพวงมาลย คอ คาสดทายในวรรค

สดทายของบทเพลงจะลงทายดวยคาวา “เอย” ดงตวอยาง

บทรอง บทลกค

สำนกหอ


94

บทรอง: ลกแมวอาบน าพตอยฟอกสบ ถถทวรางกาย

ใหมนสนหวงเรองพวงมาลย คนตกลองไปลกคเอย

บทลกค : เออระเหยลอยมา ตอนนจะวากนเปนพวงมาลย

เพลงพวงมาลยผททาหนาทขบรองกคอนกแสดงชายจานวน 2 คนผทขบรอง

ประจา คอ ปรชากบตอย ทงสองคนจะผลดกนขบรองคนละวรรคจนกระทงจบเพลง โดยคนแรกจะ

ทาหนาทเปนคอตนหรอคอหนงและคนทสองทาหนาทเปนคอสอง เพลงพวงมาลยนจะใชเพอแจง

จดประสงคเกยวกบสถานททคณะเดนทางไปแสดงแตละครง โดยจะอาศยเคาโครงจากกลอนบท

เดมแลวเปลยนถอยคาบางคาดวยการดนกลอนสดแทรก ดงตวอยาง

บทรอง คอหนง: คอสอง:

เพลงพวงมาลยมนกตองดน เราสามสคนชวยกนไดไหม


มาเลนลาตดกนทสมทรปราการ เชญทกทานตามอธยาศย

ขอขอบพระคณทางคณะเจาภาพ โปรดทราบครบเจาภาพใหญ

ใหมลาตดในรวบาน สขสนตทงหญงชาย

มารวมสนกกนในซอยเจด ขอใหทาอะไรสาเรจทกเรองไป


จากตวอยางขางตน วรรคในคากลอนทขดเสนใตคอคากลอนทนกแสดงดนกลอน

สดจรง ไดแก “มาเลนลาตดกนทสมทรปราการ” และ “มารวมสนกกนในซอยเจด”

งานวจยครงนพบการนาเพลงพวงมาลยมาขบรองในการแสดงลาตดทกครง จงถอ

ไดวาเปนเพลงหลกคณะหวงเตะนามาใชแสดงรวมกบเพลงลาตด ทางคณะลาตดนาเพลงพวงมาลย

มาใชแทรกกบเพลงลาตด เพอใชสาหรบรองเกยวฝายหญงทมเนอหาท วไป หลงจากน นกจะ

เปลยนเปนการดาเนนการแสดงดวยการผกเปนเรองราวสนๆตงแตชายกบหญงไดพบกนทบานโดย

ใชเพลงฉอยและเพลงอแซว

นายปรชา เอยมสกข(สมภาษณ, 5 ธนวาคม 2553.)

สำนกหอ


95

2.2.2 เพลงฉอย เ พ ล ง ฉ อ ย ท ค ณ ะ

หวงเตะนามาใชแสดงลาตดนน เปนเพลงทนกแสดงหลกท งฝายชายและหญงใชขบรองโตตอบ

สลบกนไปมาทงคนละวรรคและคนละหลายบท ดวยการนาเสนอเนอหาดวยการผกเปนเรองราว

ขนาดสนสาหรบใชเกยวพาราสกน เพลงฉอยจะใชขบรองตอจากเพลงพวงมาลยและเพลงลาตด

เพลงฉอยจะมบทลกคเฉพาะสาหรบลกครองรบ คอ “เอชา เอชา ชา ฉา ชา หนอยแม” เพลงฉอยใน

การแสดงลาตดนนนาเนอหาเรมตงแตผหญงแตงตวแลวผชายมาหาทบานตอนหวคา แลวกชวนฝาย

ชายขนบาน ชวงนคณะหวงเตะกจะเลนเปนเพลงชดสนๆหรอทเพลงฉอยเรยกวา “ตบ” บางตบมาใช

ขบรอง จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) ตบทใชนามาขบรองคอ “ตบกระได” เปนตบท

มเนอหาเกยวของกบการขนบนไดเรอนของฝายหญง ดงตวอยางเพลงฉอย ชด “ตบกระได”

บทรอง: ฉนอยบานอยชองอยกบนองสาว ทาสารบกบขาวนเอามาเตรยมไว

คณเปนแขกของคณพอใชไหมหนอน กเรวเรวเขาซอยามวราไร

เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออทกระได

บทลกค: เอชา เอชา ชา ฉาชาหนอยแม

บทรอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออนะทกระได กระได

เหนกระไดฉนกนกกระดาก กพวกฉนมามากเธอรไหม

จะขนพรอมกนกกลวขนหก ตองมายนหยดพกขอณอภย

กยงเหนแมนางรปรางลออ กแหมมนคนในคออยาบอกใคร

(งานเทศกาลลอยกระทง จ.ชลบร )

งานวจยครงนพบการนาเพลงฉอยมาขบรองในการแสดงลาตดทกครง จงถอไดวา

เปนเพลงหลกคณะหวงเตะนามาใชแสดงรวมกบเพลงลาตด โดยจะเรมตนทนกแสดงชายหลกเปนผ

เรมกอนแลวสลบใหนกแสดงหญงรองแกความฝายชายแลวฝายหญงจะรองโตกลบสลบกนลกษณะ

นจนกระทงจบการแสดงซงเนอหาจะตอเนองกนและแกความกนไปมา ชวงนผแสดงจะมการ

สอดแทรกคาสองแงสองงาม และการใชคาหยาบ เพอแสดงการตอวาสลบกนไปมาใหผชมไดรบชม

การแสดง

สำนกหอ


96

2.2.3 เพลงอแซว เพลง อแซว ท คณะ

หวงเตะนามาใชแสดงลาตดนน จะใชขบรองตอบโตกนไปมาของนกแสดงฝายชายและฝายหญงใน

ทานองเกยวพาราสกน เพลงอแซวจะมบทลกคทลกครองรบเฉพาะคอ “เออเองเอยเอยแลว+สองคา

ทายบาท” เพลงอแซวทการแสดงลาตดไดนามาใชขบรองนจะนาเนอหาตอนฝายหญงกาลงแตงตว

ตามคาเชญของฝายชายทมาชวนออกไปขางนอก จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) ทาให

ทราบวา เนอหาของเพลงแซวนนเหมอนกบทเพลงอแซวเรยกวา “เพลงแตงตว”ตวอยางเพลงอแซว

ทใชในการแสดงลาตด

บทรอง: สวสดแมพอรองฉนรองขอขมาเออเองเอยเอยแลวขมา

บทลกค: เออเองเอยเอยแลวขมา

บทรอง: คณลงคณปาคณตาคณยาย

มานงชมเพลงอแซวทเปนแนวสพรรณ เปนการละเลนโบราณนะพอแมทงหลาย

........................................................... ..............................................

บทรอง: แมหวผมโปงแลวยงไมไป

แมกยกฝาเทาเชยวนะกาวยอง แลวแมกเดนเขาในหองหอใน

วาถงโตะเครองตงแลวแมกนงแตง วาสาวนอยปะแปงกนเปนใย

ถาฉะนนตอนบนฉนนงผดกนแตหนา

บทลกค: เออเองเอยเอยแลวแตหนา

บทรอง: ตอนลางนะทาน าอบไทย

บทลกค: เออเองเอยเอยแลวน าอบไทย

บทรอง: วาตอนบนแมผดหนา วาตอนลางนนทาน าอบไทย

แมหยบแปงหนงเมดมาตบเปนแปงเกรดกระด แลวพรมน าอบราตรใหสงกล นไปไกล

แมกพรมตรงโนนแมกพรมตรงน แลวกพรมตรง...ทชอบใจผชาย

แมจะประน าอบนเสยกนใหหอมฟ ง

(งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ )

เพลงแตงตว คอ เพลงทพรรณนาถงการอาบน าและการแตงกาย เพลงนใชสาหรบชวงการรองเพลงเกรนใน

การแสดงอแซว การรองเพลงเกรนหมายถง การรองของฝายชายและฝายหญงกอนทจะมาพบกนตามเหตการณทสมมตไว

ประกอบดวยการรองเพลงออกตว คอ เพลงทกลาวทกทายและแนะนาตว เพลงแตงตว และเพลงปลอบ คอ เพลงทเชญชวนให

ฝายหญงออกมารองเพลงโตตอบในเชงออนวอนหรอทาทาย(บวผน สพรรณยศ 2535:62)

สำนกหอ


97

ทงนหลงจากใชเพลงลาตดเพอปการแสดงกอนแลว กจะ

ใชเพลงพนบานเพอผกเรองราวสนๆมตวละครกคอนกแสดงชายและหญง มเนอหาตอเนองกนเปน

เรองราววาใครทาอะไร ทไหน อยางไร การผกเรองสนๆนคณะหวงเตะจงเลอกใชเพลงพนบาน

อยางเพลงฉอย และเพลงอแซว ซงเนอหาของทงสองเพลงจะสามารดาเนนเรองไดยาวๆ เพราะมการ

ผกเรองราวส นเปนชดๆ และมเนอหาเหมาะสาหรบการโตตอบประทะแกความสลบกนไปมา

ระหวางนกแสดงฝายชายและฝายหญง กระทงจบการแสดงลาตด สวนเพลงพวงมาลย คณะหวงเตะ

กนามาใชแทรกการรองเกยวกนของฝายชาย และมการสอดแทรกการทกทายเจาภาพและบอก

จดประสงคทลาตดไปแสดง เหตการณสอสารทปรากฏใชเพลงพนบานอนๆไดแก เพลงพวงมาลย

เพลงฉอย เพลงอแซว และเพลงแหล เหตการณสอสารการรองตอบโตจะใชเพลงพนบานรวมกน

จานวน 3 เพลงไดแก เพลงพวงมาลย เพลงฉอยและเพลงอแซวซงเพลงพวงมาลยและเพลงฉอยจะ

เปนเพลงหลกทใชเปนรปแบบการสอสารหลกในเหตการณการรองตอบโต สวนเหตการณสอสาร

การรองแหลอวยพรจะใชเพลงแหลเทานน

2.3 เพลงไทยเดม เพลงไทยเดมในทน คอเพลงท

คณะหวงเตะนาทานองของเพลงไทยเดมมาใชขบรองในฉนทลกษณของเพลงลาตด เพลงไทยเดมน

อาจจะมทวงทานองการขบรองแตกตางจากทวงทานองเดมของเพลงไทยเดมนนๆ เพลงไทยเดมท

คณะหวงเตะนามาใชแสดงจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) มจานวน 2 เพลง ไดแก

ทานองเพลงสงฆราและทานองเสภา ทงสองเพลงนนจะขบรองดวยวธการแบบอยางไทยท งการ

เออนเสยง “เออ...เอย”ลากยาวขนตนเพลง และมจงหวะของการขบรองตามลกษณะการขบรองของ

เพลงไทยเดม เหตการณสอสารทปรากฏใชเพลงไทยเดมในการขบรอง ไดแก เหตการณสอสารการ

รองเกรนหนากลองใชทานองเพลงสงฆราขบรอง และเหตการณสอสารการรองออกตวทนกแสดง

หญงคนท 5 ใชทานองการขบเสภาขบรองเนอหาเกยวกบการอวยพร อกท งเพลงไทยเดมทคณะหวงเตะนามาใชขบรองนนจะใชทานองของเพลงแทรกในกลอนของเพลง ลาตด แสดงใหเหน

ความสามารถของนกแสดงและเพมบรรยากาศการชมการแสดงทมทานองเพลงฟงหลากหลาย

ยงขน

คาวา “สงฆรา” ในทนผวจยเขยนสะกดคาตามคาบอกกลาวของนางศรนวล ขาอาจ

สำนกหอ


98

อนง การนาเพลงตางๆมาประกอบการแสดงลาตด พบวา คณะ

หวงเตะมการจดวางเพลงตางๆสอดคลองกบการแสดงความคดและการสออารมณไดชดเจน

กลาวคอ การแสดงลาตดจะเรมตนดวยเพลงลาตดเพอใชสาหรบดาเนนการแสดงโดยไมมการผก

เรองราว และลงทายดวยเพลงพนบานเพอใชดาเนนการแสดงโดยผกเปนเรองราวสนๆ ทงนการใช

เพลงลาตดนนชวยสรางผอนคลายอารมณใหกบผชมดวยการเกรนเรองทวๆไปทสอดแทรกสาระ

ความรและแงคดเรองตางๆทเกยวของกบผชม รวมทงการแทรกทานองเพลงไทยเดมในเพลงลาตด

เพอใหผชมไดรบฟงความไพเราะทงเสยงและถอยความ กอนทจะเพมอารมณความสนกใหกบผชม

ดวยการใชเพลงพนบานผกเปนเรองราวในชวงทายของการแสดง เนองจากการแสดงลาตดนนสวน

ใหญจะแสดงชวงกลางคน อาจทาใหผชมบางคนเรมงวงนอนและอาจทยอยกลบบาน ทางคณะ

หวงเตะจงใชเพลงพนบานเรยกรองความสนใจของผชมดวยเนอหาทานองการเกยวพาราสซงมก

สอดแทรกเนอความเกยวกบเรองเพศ อกท งการขบรองเพลงพนบานนนจะใชวธการปะคะคารม

โตตอบถอยความระหวางนกแสดงชายและหญง คลายกบการโตเถยงไปมา รวมท งการแสดงท

สมจรงของนกแสดง จงมสวนชวยเพมระดบอารมณใหผชมรสกตนตวและสนกสนานกบการชม

การแสดง ทาใหเหนถงความคดสรางสรรคในการนาเพลงตางๆมาใชรวมแสดงลาตดไดอยาง

เหมาะสม รวมท งผชมการแสดงสามารถมปฏสมพนธรวมกบนกแสดงบนเวทการแสดงไดอยาง

อสระ

3. การใชเทคนคหรอวธการขบรองเฉพาะ

คณะหวงเตะมการใชเทคนคการขบรองเฉพาะสาหรบสอสารการ

แสดง ในทน คอ วธการขบรองในสวนบทรองโดยอาศยเนอรองและการละถอยคา เพอใหกลมผชม

ไดมสวนรวมในการแสดงบนเวท คณะหวงเตะนาเทคนคดงกลาวเสรมการแสดงใหนาสนใจย งขน

จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2553) ชอเรยกลกษณะการขบรองทมลกษณะเฉพาะ 2

ลกษณะไดแก เทคนคจงหวะรองแกมบงคบ และเทคนคการหกคอรอจงหวะ ดงน

3.1 เทคนคจงหวะรองแกมบงคบ เทคนคจงหวะรอง

แกมบงคบ คอวธการขบรองโดยอาศยถอยคากงขอรองและการกลาวซ าไปซ ามาสรางจงหวะของ

การขบรองบทรอง เพอกงบงคบผชมปรบมอใหกบนกแสดงจานวน 3 ครง ดงตวอยาง

สำนกหอ


99

(ปาต)รอง: กรประนมกมศรษะขอคารวะทานผฟง ขางซายขางขวาขางหนาขางหลงถาผดพลงตองขออภย

ทกทกทานทนบถอชวยตบมอใหหนสกท (ขวญตา)พด: โอโหหากาลงใจ

(ผชมการแสดง): (ปรบมอใหกบนกแสดงครงท 1)

(ปาต)พด: ขอบคณมากคะ

(ปาต)รอง: ทานใหเกยรตกนแบบนรสกวามกาลงใจ

ทานใหเกยรตกนแบบนรสกวามพลง แหมทานตบมอยงไมคอยดงขออกสกครงไดไหม

(ผชมการแสดง): (ปรบมอใหกบนกแสดงครงท2)

(ปาต)พด: ขอบคณมากคะ

(ปาต)รอง: พวกเรารสกครกครนสดชนกระฉบกระเฉง ถาทานถอเปนกนเองอาการเกรงกหมดไป

พวกเราทกคนจะเรมตนกนไดหรอยง เพราะตามบรรดาทานผฟงกาลงใหอภย

ทานตบมอต งสองหนพวกเราทกคนตองพยายาม อยากใหทานตบเปนครงทสามตบเพอความแนใจ (ผชมการแสดง): (ปรบมอใหกบนกแสดงครงท3)

(ปาต)พด : ขอบคณมากคะ

(งานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม จ.ฉะเชงเทรา)

เทคนคจงหวะรองแกมบงคบนใชแทรกในเพลงลาตดท

แตงดวยกลอนเดนสบ ในเหตการณสอสารการรองออกตวเทานน พบปรากฏใชจานวน 2 ครง ครง

แรกเปนการแสดงของนกแสดงหญงวยรนและอกครงเปนการแสดงของนกแสดงหญงรนอาวโส

เปนนกแสดงตลก เพอจะใชลอเลยนกบนกแสดงวยรน

3.2 เทคนคการหกคอรอจงหวะ การหกคอรอจงหวะ คอ

วธการจงใจหยดขบรองเพอละการลงคาสมผสทเกยวกบเรองเพศหรอคาหยาบบางคา แลวใหผชม

การแสดงทาหนาทลงคาแทนในตาแหนงทนกแสดงหยดขบรองและเวนวรรคไว แลวนกแสดงขบ

รองตอโดยอาจเลยงลงคาอนหลงจากหยดจงหวะไว เทคนคนเพอเปดโอกาสใหผชมไดมสวน

รวมกบการแสดงการขบรองดวยการลงคากลอนดวยตวเอง เทคนคการหกคอรอจงหวะจะใชแทรก

สำนกหอ


100

ในเพลงทใชแสดงในเหตการณสอสารการรองตอบโตเทานน ไดแก เพลงลาตด เพลงพวงมาลย

เพลงฉอยและเพลงอแซว ดงตวอยาง

(ตอย)รอง : มองหนาอกของเธอชางอวบอน มนอศจรรยเสยนกระไร

มองดหนาอกเธอยงขนาดน แลวจะมอง...จะขนาดไหน

(ตอย)พด : หกคอรอจงหวะ

(ปรชา)พด : เดยวพลาดจนได


จากตวอยางดงกลาวนกแสดงชาย(ตอย)ใชเทคนคการ

ขบรองหกคอรอจงหวะในเพลงพวงมาลย เครองหมาย(...)คอ การเวนวรรคทเกดจากการจงใจหยด

จงหวะขบรองเลกนอย เพอละคาของนกแสดงตองขบรอง แลวใหผชมลงคาดวยตวเองแทน

นอกจากนนกแสดง ยงใชการพดแทรกของนกแสดงดวยกนเอง เพอขยายความใหผชมไดเขาใจวา

วธดงกลาวนนเปนการหกคอรอจงหวะ ซงเทคนคดงกลาวนนสรางความสนกสนานและการมสวน

รวมของผชมไดเปนอยางด

2.2.1.2 การสอสารการแสดงโดยการพด

การสอสารการแสดงโดยการพดในทนกคอ การใชถอยคาพดสอสาร

เหมอนสนทนาในชวตประจาวน ภาษาทใชมลกษณะเรยบงาย ประโยคไมซบซอน มการละคา ม

การละประธาน มคาหยาบปะปนและไมเครงครดตามกฎเกณฑทางไวยากรณ สาหรบนกแสดงใช

โตตอบกนไปมาและนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง จากการศกษาพบวา การพดของนกแสดง

ทใชแสดงนนจะเปนการพดทเกดจากการแสดงซ าๆเพราะการพดทนกแสดงใชนนในการแสดงลา

ตดทง 5 ครงจะเปนการพดทมรปแบบเนอหาแนนอนจนเปนบทพดเฉพาะของนกแสดง แมวาจะม

บางถอยคาปรบเปลยนตามแตละสถานท และจงหวะการพดของนกแสดงแตละคนกมรปแบบอยาง

ชดเจน กลาวคอ จงหวะในการแทรกบทพดของนกแสดงแตละคนไดมการจดเตรยมไวแลว วา

จงหวะนนกแสดงคนใดพดแทรกหรอเสรม โดยนกแสดงหลกทเปนผนาการแสดงในขณะนนจะ

สำนกหอ


101

เวนหรอหยดจงหวะถอยคาทตวเองกาลงดาเนนการแสดงอยเพอเปนสญญาณบอกใหแกนกแสดง

ลกคดาเนนการแสดงพดคนได

การพดของกลมนกแสดงน นจะใชเสรมและแทรกการขบรองของ

นกแสดงหลก เพอประสานรอยตอระหวางบทรองและระหวางเปลยนเหตการณสอสารยอยตางๆ

การสอสารการแสดงโดยการพด เรมปรากฏใชในเหตการณสอสารการรองออกตว การรองแหล

อวยพร การรองตอบโต จนกระทงเหตการณสอสารการจบการแสดง โดยเฉพาะเหตการณสอสาร

การจบการแสดงนนจะใชการพดเปนรปแบบหลก สวนเหตการณสอสารอนๆจะใชเปนรปแบบ

เสรม เมอพจารณาการสอสารการแสดงโดยการพด พบการปรากฏใช 3 ลกษณะ ไดแก การพดเปด

การพดปด และการพดแทรก ดงน

1. การพดเปด การพดเปด คอการพดเกรนนากอนเรมตนการ

ขบรองของนกแสดงคนใคคนหนง เพอสอสารกบกผชมโดยตรง การพดเปดแบงออกเปน 2

ลกษณะไดแก การพดเปดเพอเรมตนการแสดงครงแรกและการพดเปดเพอเปลยนเหตการณสอสาร

ดงน

1.1 การพดเปดเพอเรมตนการแสดงครงแรก การพดเปด

ดงกลาวเปนการพดของนกแสดงหลกทกาลงจะเรมตนการแสดงการขบรอง ทงการพดคนเดยวและ

พดสนทนากบนกแสดงคนอน เพอแนะนาตนเอง เหตการณสอสารทปรากฏใชคอเหตการณสอสาร

การรองออกตวซงเปนเหตการณสอสารทนกแสดงทกคนทจะตองทาหนาทเปนนกแสดงหลกครง

แรก จงใชการพดเปดเพอเรมตนบทสนทนนาครงแรกของตนเองรวมกน ดงตวอยาง การพดเปดเพอ

ทกทายและแนะนาคณะการแสดง

(ปรชา)พด : ขอบพระคณมากนะครบ วนนกพบกบลาตดของคณะหวงเตะและแมศรนวล เหมอนเคย ถาการแสดงขาดตกบกพรองสงหนงประการใดกตองขออภยดวยนะ ครบ รอง เลยแลวกน พดมากไมไดเดยวเสยงแหง


จากตวอยางดงกลาวนกแสดงชายคอ ปรชา แสดงเปน

ลาดบท 2 ในเหตการณสอสารการรองออกตว เมอออกมายนแสดงตวครงแรกจงใชการพดเปดนา

สำนกหอ


102

การแสดงของตนเองกบผชมกอนจะแสดงการขบรอง ดวยการพดขอบคณผชมทปรบมอใหเมอ

นกแสดงออกมายนบนเวท หลงจากนนกแนะนาคณะการแสดงวาคอ ลาตดคณะหวงเตะและแม

ศรนวล และกลาวถอยคาขอโทษกบผชมกอนทจะเรมตนขบรอง แลวจงประกาศวาตวเองจะขบรอง

ในขอความวา “รองเลยแลวกนพดมากไมไดเดยวเสยงแหง” เพอใหผชมทราบวาตวเองกาลงจะ

ขบรองแลว

1.2 การพดเปดเพอแจงใหทราบ การพดเปดเพอแจง

ใหทราบ คอการพดของลกษณะสนทนาเพอแจงใหผชมทราบวาจะมการเปลยนรายละเอยดของการ

แสดง อาท การเปลยนเพลงทใชแสดง การเปลยนนกแสดง เปนตน การพดเปดเพอแจงใหทราบเปน

การพดของนกแสดงลกษณะการสนทนากนเอง

ตวอยาง การพดเพอตองการเปลยนเพลงทใชแสดงในเหตการณสอสาร

(ศรนวล)พด : เปลยนใหมด ขนชอวาลาตด มนตองตดเอาสงละอนพนละนอย มอแซว เพลงฉอย เพลงเรอ เพลงเกยวขาว เพลงอแซวสกหนอยไหม(หนหนามาทางนกแสดงชาย) ฉนจะโชวเดก

ฉนหนอยนง (ปรชา)พด : กเอาด


จากตวอยางดงกลาว นกแสดงหญงคอ ศรนวลใชการพด

ในแบบกนเองของนกแสดงดวยการกลาวทมาวาการแสดงลาตด “ตองมการตดเอาสงละอนพนละ

นอย” แลวกยกตวอยางเพลงพนบานตางๆ แลวศรนวลกสรปวาเพลงพนบานทใชตอไปคอเพลง

อแซว แลวยอนถามนกแสดงชายคอปรชา เพอใหพดตอบรบเพอแสดงความเหนดวย การสนทนา

ของนกแสดงท งสองเพอแจงใหผชมและนกแสดงดวยกนทราบวาจะเปลยนเพลงทใชแสดงเปน

เพลงอแซว ปรากฎใชในเหตการณสอสารการรองตอบโต

2. การพดปด การพดปดคอการพดเมอการแสดงการขบรอง

เสรจสน การพดปดผทาหนาทอาจเปนนกแสดงหลกหรอนกแสดงลกค เพอใหผชมทราบจดสนสด

ของการแสดงการขบรอง การพดปดมลกษณะปรากฏรวมกนและแตกตางกนในเหตการณสอสาร

สำนกหอ


103

ตางๆ การพดปดแบงออกเปน 2 ลกษณะไดแก การพดปดการแสดงการขบรองของตนเอง และการ

พดปดแลวพดเปด ดงน

2.1 การพดปดการแสดงการขบรองของตนเอง การพด

ปดดงกลาวคอ การพดหลงจากตนเองแสดงการขบรองเสรจสนกจะพดปดการแสดงดวยตวเองโดย

มไดสนทนากบนกแสดงคนใด การพดปดนอกจากบอกวาการแสดงของตวเองเสรจสนแลวยง

สามารถพดปดดวยการแนะนานกแสดงคนอนได ดงตวอยาง การพดเพอตองการผลดเปลยน

นกแสดงหลกในเหตการณสอสารการรองออกตว

(ปรชา)พด : พอแลวเรามากนหลายคน ตอนนขอทานพบกบพณรงค นนบร คนนกเปนลาตด เปนทง ลเก เปนทงหมอทาขวญ โอย! แกเปนหลายอยาง

(นกแสดงชาย คอ ณรงคลกขนมายนแสดงบนเวทเปนลาดบถดไป)


จากตวอยางดงกลาว นกแสดงชายคอ ปรชา หลงจากการ

แสดงการขบรองของตนเองเสรจสน กใชการพดปดวา “พอแลวเรามากนหลายคน” เพอแจงวา

ตนเองเสรจสนการแสดงแลว แลวจงพดลาดบการแสดงถดไปของนกแสดงอกคน ดวยการกลาว

แนะนานกแสดงคนคนนนทกาลงจะขนมาแสดงพรอมท งบอกคณสมบตของนกแสดงคนนนวา ม

ความสามารถทงลาตด ลเก และหมอทาขวญ จากนนนกแสดงชายคอณรงคจงคอยลกขนมาแสดง

2.2 การพดปดแลวพดเปด การพด ปดแลวพด

เปด คอการพดปดเหตการณสอสารหนงแลวพดเปดอกเหตการณสอสารหนงทนทโดยมเนอหา

เชอมโยงกน การพดปดแลวพดเปดนจะเปนการพดสนทนาถาม-ตอบ เพอประกาศใหผชมทราบ

ขนตอนการแสดงขนตอไป ดงตวอยาง

เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร (พชร)รอง: พรกไทยน าปลากบไขลวกอกสองฟองนนแหละอรอย(ยงไมจบทอน)

(หวานเยน)รองแทรก: นนแหละแขงแรงด

(ศรนวล)พด: เฮย! อะไร

สำนกหอ


104

(หวานเยน)พด: กกนไขกบารงสขภาพใหแขงแรง (ศรนวล)พด: ไมไดอรอยเหรอ

(การพดปด) (หวานเยน)พด: นไงอรอย ยนอดอยนไง กนไขพะโลท 5 ลก

เหตการณสอสารการรองตอบโต ชวงเหตการณสอสารยอยคอ การรองกระทบกระเทยบ (การพดเปด) (ศรนวล)พด: งนเธอดแตตอเขา เธอกแหลเองเลยส ใกลจะตรษจนแลวกแหลอวยพร ทานเจาภาพกบทานผชม

(หวานเยน)พด: เธอแหลอวยพรทานผชมกบทานเจาภาพไปแลวเดยวมนจะไปซากนเปลาๆ นฉนแหลอวยพรพวกผชายลาตด ตงแตปใหมยงไมเคยเจอกนเลย ตรษจน แลวจะอวยพรแลว อวยพรแบบคนจนเลย

(ศรนวล)พด: เอย ณรงค นงใหดส พบเพยบ ใหพรตองนงพบเพยบ พนมมอพนมไมขน สลกเอย ลกนอง


จากตวอยางการพดสนทนาดงกลาวของนกแสดงหญง 2

คนคอหวานเยนกบศรนวล หลงจากหวานเยนรองแทรกในเหตการณสอสารการรองแหลอวยพรตอ

จากพชร เพอจะปดเหตการณณสอสารดงกลาว ศรนวลกอทาน “เฮย! อะไร”เพอตอวาหวานเยนวา

รองแทรกอะไร หลงจากนนหวานเยนกบศรนวลกถาม-ตอบสลบกน เพอจะพดเชอมโยงไปอก

เหตการณสอสารหนง ศรนวลจงใชการพดเปดกบหวานเยนวา “เธอดแตตอเขากแหลเองเลยส...”

หวานเยนจงกลาววา เธออยากอวยพรผชายลาตดเพราะรองอวยพรเจาภาพและผชมไปแลวใน

เหตการณสอสารการรองแหลอวยพรเพอนาไปสการขบรองในเหตการณสอสารการรองตอบโต

ชวงเหตการณสอสารยอยการรองกระทบกระเทยบซงเปนเหตการณสอสารเรมตนในเหตการณ

สอสารการรองตอบโต

3. การพดแทรก การพดแทรกคอการพดคนระหวางการ

ขบรองบทรอง ท งขณะทตนเองกาลงรองหรอขณะทนกแสดงหลกคนอนกาลงรองน น จาก

การศกษาพบวา การพดแทรกบทรองนเปนการพดแทรกทเกดจากจงหวะของการฝกซอมทมการ

กาหนดแนนอนไวแลววาจงหวะใดสามารถแทรกพดได หนาทของการพดแทรกบทรองนสวนใหญ

นกแสดงหลกทกาลงขบรองจะเปนผใหสญญาณแกนกแสดงลกค ดวยการหยดจงหวะการขบรอง

ดวยตนเอง แลวนกแสดงหลกกบนกแสดงลกคจงจะพดสนทนาถาม-ตอบไปมาจนกวานกแสดง

สำนกหอ


105

หลกจะกลบไปทาหนาทขบรองตอ การพดแทรกนมวตถประสงคเพอขยายความขอมลจากบทรอง

หรอเพมเตมขอมลจากบทรอง และเพอสรางเปนบทตลกเลกๆนอยๆ ดงน

3.1 การพดแทรกบทรองเพอตองการขยายความจากบทรอง คอการพดขยายขอความจากบทรองใหชดเจนยงขน หรอการพดเพอเพมเตมขอมลจากบทรอง

กลาวคอการอธบายขอมลบางอยางเพมเตมโดยมมลความจรงดงตวอยาง

ตวอยางท1 การพดแทรกบทรองเพอตองการขยายความจากบทรองในเหตการณสอสารการ

จบการแสดง ดงน

(ศรนวล)รอง: ขอโทษโปรดทราบทานเจาภาพใหญ นมนไดเวลาจวนกเวลาตามทสญญากนเอาไว

(ศรนวล)พด: พดกอนแลวกนรองเดยวมนจะไปเรอยๆกขอขอบพระคณทางคณะเจาภาพโดยเฉพาะ คณแหวน เลยงดปเสอเปนอยางด เราบอกวาเราเลนแค 2 ชวโมงครง วนนเลน 3 ชวโมง (ขวญตา)พด : แถมให (ศรนวล)พด : ธรรมดาไมแถมใหใคร คณแหวนนแถมใหครงชวโมง เพราะวาทานตอนรบขบส เปนอยางด แลวคณแหวนคดขาวใหกนเอง กตองขอบพระคณ ไมมเจาภาพทไหน เขาทาอยางน กขอขอบคณสมควรแกเวลาเทาน พรงนมลเกนะคะกขอใหทานมาชม ลเกกน สาหรบลาตดวนนหยาบคายไปบางกกราบขออภย


ตวอยางท 2 การพดแทรกเพอตองการเพมเตมขอมลจากบทรองในเหตการณสอสารการ

รองออกตว ดงน

(ศรนวล)รอง: ...เราเลนหวตองรหลกตองรจกเปลยนแปลง จะราจะรองตองออกแรงตองมแขงมออน

เวลาแขงตองแขงขนมดดนนดหนอย เวลาออนตองเสยงออยๆใหแชมชอยอรชร

มหนกมเบามกระเซาเยาแหย อตอนแตชาแตตองมแงมงอน

ตองเลนหเลนตาตองลอยหนาใหเตมท

(ศรนวล)พด : อย สมยฉนเปนสาวๆนะเธอ (ขวญตา)พด: ทาไมคะ

สำนกหอ


106

(ศรนวล)พด: ขนมาน เราเปนสาว เราตองลอยหนาลอยตารอง มองไปซวาหนมๆอยตรงไหน ก หนไปทางนนแหละ

(ขวญตา)พด : มนยงเพงหดใหม (ศรนวล)พด : ตองทาหนอยนะอหนนะ หดอยางงอะ (ทาทาทางประกอบ)

(ขวญตา)พด : ไมไดมนไมได

(ศรนวล)พด : มนตองไดอหนจาไวเวลาอยหนากระจกเราตอง(ทาทาจบมอเขาหาตว แลวทาหนา

ยกค วนดนง) ไหน อหนลองทาซ(ปาตทาตาม)

(ขวญตา)พด : เอาใหไดสกครงหนงของแมศรนวล


3.2 การพดแทรกบทรองเพอสรางบทตลกเลกๆนอยๆ

จากการศกษาผวจยพบวา การพดแทรกนมจดประสงคเพอตองการสรางความตลกขบขนใหแกผชม

คอ การพดแทรกบทตลกเลกๆนอยๆ การพดบทตลกลกษณะนนางศรนวล ขาอาจเรยกวา “มกเกรด”

การพดลกษณะนจะใชวธถาม-ตอบสนๆสลบกนไปมา กลาวคอ นกแสดงคนหนงจะเปนผเรมดวย

การถามชนาหรอกระตนความสนใจใหกบผชม แลวนกแสดงอกคนทเปนคสนทนากจะทาหนาท

เปนผรบมกตลกดวยการพดตอบและถามกลบสลบกนไปมา จนกวาจะทาใหผชมรสกขา พอผชมขา

กจะเปลยนไปเขาบทรองดงเดม มกเกรดนจะเกดจากการขยายความ เพมเตมขอมล แกไขขอมล

บางอยาง หรอการพดขดแยงกบสถานการณจรง แลวนาไปสการสรางมกเกรด

ตวอยางท 1 การพดลกษณะขดแยงกบสถานการณจรงเพอสรางบทตลกในเหตการณ

สอสารการรองตอบโต ดงน

(ตอย,ตวตลก)พด : เอาละครบ ลาตดถาเลนดกชมวาด ถาเลนไมดกชมวาดดวยนะครบ นกวาชวยเหลอกนนะครบ ดกชมตอหนา ไมดกกลบไปดาทบานกได


จากตวอยางดงกลาว การพดของนกแสดงชายททาหนาทเปน

ตวตลกจะขนมารองครงแรก เปนการพดลกษณะพดขดแยงกบสถานการณจรง กลาวคอการพดของ

สำนกหอ


107

นกแสดงทมเนอความขดแยงหรอเนอความพดใหผดกบสถานการณจรง แลวนกแสดงอกคนกจะ

พดแกใหถกตองจนสดทายเกดเปนความขบขนแกผชม

ตวอยางท 2 การพดผดแตนกแสดงอกคนแกไขจนเปนมกตลก ดงน

(ตอย)รอง: พอนองตงทาวากจะควก เอามาแปะหวพคนไป

มวยเรากดกระบเรากคลอง ทาปดเชงปองเรากวองไว

มวยเรากดกระหรเรา...(ผชมการแสดงหวเราะขา)

(ตอย)พด : มวยอา ลนมนพนกน (ปรชา)พด : พนกบกระหรรพ


จากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2554)ไดใหคาแนะนาสาหรบการ

พดในการแสดงวา คนพดยาวนนคอคนโง โงเพราะพดไปมาเนอหาจะซา คนดจะเบอเอาได” ผลจากการศกษากสอดคลองกบคาสมภาษณดงกลาว เพราะรปประโยคทใชในการพดสนทนาของ

นกแสดงแตละคนนนจะเปนบทสนทนาลกษณถาม-ตอบสนๆไมกบทสนทนาแลวกเขาสบทรอง

เนองจากถานกแสดงพดนานๆเขาอาจจะสรรหาถอยคาหรอมกตลกไมได หรอหาทางลงคาหรอปด

การพดไมไดกจะกลายเปนมกตลกฝดไป อกทงยงสรางความราคาญใหกบผชมอกดวย นอกจากน

การพดในการแสดงทง 5 ครงนนมลกษณะเนอหาทานองเดยวกนแตอาจแตกตางทถอยคา

2.2.2 รปแบบการสอสารการแสดงแบบอวจนภาษา จากการศกษาพบวา อวจนภาษาสาหรบสอสารการแสดงทสาคญ สามารถแบง

ออกเปน 3 รปแบบ ไดแก การใชเสยงดนตร การใชทารา และการใชกรยาทาทางอนๆ ซงเปน

รปแบบการสอสารการแสดงทใชประกอบกบการใชวจนภาษาโดยเฉพาะการขบรอง ดงน

2.2.2.1. การสอสารการแสดงโดยการใชดนตร การสอสารการแสดงโดยการใชดนตร เครองดนตรหลกชนสาคญคอ

กลองรามะนา และเครองดนตรประกอบทใชประกอบจงหวะกลองรามะนา คอ ฉงและกรบ รวมท ง

สำนกหอ


108

การปรบมอประกอบจงหวะ ผททาหนาทแสดงในสวนของการใชดนตรไดแก กลมนกดนตร และ

กลมนกแสดง กลมนกดนตรจะทาหนาทในสวนของเครองดนตร สวนกลมนกแสดงจะใชการ

ปรบมอประกอบจงหวะรวมกบการขบรองของนกแสดง การสอสารการแสดงโดยการใชดนตรนน

จะใชเปนเครองมอสอสารทประกอบการขบรองและการบรรเลง ดงน

1. การใชดนตรประกอบกบการขบรอง การใชดนตรจะใช

เมอนกแสดงขบรองบทรองในเพลงลาตดไดแก กลอนโขยก และเพลงแหล รวมท งการขบรองใน

สวนของบทลกคในแตละเพลงดวย ซงการใชดนตรประกอบการขบรองนจะใชเปนระยะๆ เพอชวย

ใหการแสดงมบรรยากาศสนกสนานสลบกบการใชเสยงขบรองแสดงเพยงอยางเดยว สวนการ

ปรบมอนนจะใชรวมกบดนตรอนๆโดยเฉพาะเพลงพนบานคอ เพลงฉอยและเพลงอแซว จะใชการ

ปรบมอเปนจงหวะประกอบการขบรองบทรอง โดยจะปรบมอเปนจงหวะรวมกบเสยงกลอง

รามะนาและกลองตะโพน

2. การใชดนตรบรรเลง ดนต รบร ร เล ง คอ กา รใช

เสยงดนตรบรรเลงเปนทานองเพลงตางๆและไมประกอบการขบรอง เครองดนตรทใชบรรเลงคอ

กลองรามะนา(เครองดนตรหลก) ฉงและกรบ(เครองดนตรประกอบ) การใชดนตรบรรเลงปรากฎ

ใชสอสารในเหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา และในเหตการณสอสารยอยการตกลอง

รามะนาจบ จากการสมภาษณวชรนทร เผอกฉายา(2554)(นกดนตรตกลองรามะนาและกลอง

ตะโพน) เสยงกลองรามะนาจะมเสยงหลกอย 2 เสยง คอ เสยงโจะกบเสยงทง โดยจะตกลอง

รามะนาตอเนองกนเปนทานองเพลงทเรยกวาทานองเพลงออกภาษาไดแก พมา ลาว มอญ และแขก

หวงเตะไดใหสมภาษณ(วชา เชาวศลป, 2543: 35) “เรยกชอทานองเพลงออกภาษาเหลานวา หนาทบพมา หนาทบลาว หนาทบมอญ และหนาทบแขก จากการศกษาลกษณะการตกลองรามะนานนจะตเปนจงหวะตอเนองจนกระทงระยะเวลาเหมาะสมกจะลงจงหวะดวยเสยง ‘ทง ทง ทง ทง .... โจะ’ ” ถอเปนอนเสรจสนเหตการณสอสารการแสดงนนๆ

วชา เชาวศลป(2543: 35) กลาวเพ มอกวา “ชอหนาทบตางๆ เชน หนาทบพมา ลาว มอญ โยน และหนาทบแขก ทสมภาษณ

นายหวงเตะนน เปนหนาทบเฉพาะทใชในการโหมโรงกลองรามะนาของการแสดงลาตดเทานน เนองจากกระสวนจงหวะ(Pattern)ของหนาทบ

พมา ลาว มอญ และแขก นนแตกตางจากหนาทบทใชบรรเลงในดนตรไทย”

สำนกหอ


109

2.2.2.2 การสอสารการแสดงโดยการการใชทารา

การใชทาราสาหรบการสอสารการแสดงลาตดน น เปนการใชทารา

ประกอบกบการขบรองในชวงการขบรองในสวนบทรองและบทลกค ทาราของนกแสดงแตละคน

อาจจะแตกตางออกไปแตจะเนนความสวยงามและเสรมลลาของนกแสดงใหนาสนใจเพอใหผชม

ไดรบชมลกษณะทาทางทสวยงามและออนชอยของนกแสดง ผททาหนาท คอ นกแสดงหลก และ

นกแสดงลกค นกแสดงหลกจะใชทงประกอบบทรองของตวเองและบทลกคของลกครองรบ สวน

นกแสดงลกคจะใชทาราประกอบบทลกค การสอสารการแสดงโดยการใชทารานพบปรากฏใชบาง

เหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ ไดแก การรองออกตว การรองแหลอวยพรและการรอง

ตอบโต เพอแสดงใหผชมไดรบชม

ลกษณะทาราทใชแสดงลาตดน นเปนทาทางการรายนอยกบท ไมมการ

เดนไปเดนมา ทาราลกษณะนนางศรนวล ขาอาจ(2554) เรยกวา “ราปกหลก” กลาวคอ การยนอยกบ

ทแลวยอลาตวตงแตเอวลงมาเลกนอย เทาขางใดขางหนงตามแตถนดเยองเฉยงไปขางหนาหางจาก

ลาตวพอสมควรเพอรบน าหนกเวลายอตว รางกายสวนบนตงแตเอวขนไปจะเปนสวนทขยบตาม

สวนแขนทงสองขางจะวางตาแหนงในลกษณะการตงวงขางลาตว ปลายมอเหนอกวาศรษะเลกนอย

ในลกษณะของทาราวงมาตรฐาน ใหเหมาะสมกบการรองและจงหวะของกลองรามะนา ดงภาพ

ตอไปน

ภาพท 17 ทาราทใชในการแสดงลาตด ภาพถายเมอวนท 6 กมภาพนธ 2553

สำนกหอ


110

นอกจากนยงมการใชทาทางราประกอบเนอหาในบทรอง ไดแก ทาชนว

และทาพนมมอ ดงตวอยาง

บทรอง: กรประนมกมศรษะขอคารวะอภวาท ผมชอณรงคครบวงญาตยงไมฉลาดเลศลน(พนมมอไหว)

ผมเปนลาตดหดทหลงชอดงไมกระฉอน ทานทานองรองกลอนกระแทนกระทอนเตมทน


จากตวอยางดงกลาว การใชทาทางพนมมอประกอบเปนทาราตามบทรอง

ในบาททมขอความวา “กรประนมกมศรษะขอคารวะอภวาท ผมชอณรงคครบวงญาตยงไมฉลาด

เลศลน” นกแสดงกใชทาทางบการพนมมอไหวดวยกรยาออนชอย

การใชทาราเปนการใชอว จนภาษาทาทางประกอบการขบรองของ

นกแสดงท งชายและหญงซงจะเสรมลลาใหการแสดงของนกแสดงนาดและนาชมย งขน การใช

ทาราของนกแสดงนนขนอยกบความพอใจของนกแสดงวาจะใชหรอไมกได แตนางศรนวล ขาอาจ

นนใหความสาคญกบการใชทาราประกอบการขบรอง เพราะจะทาใหการแสดงนาสนใจย งขน

มากกวาการยนขบรองเพยงอยาง

2.2.2.3 การสอสารการแสดงโดยการการใชกรยาทาทางอนๆ กรยาทาทาง

อนๆทกลมนกแสดงใชประกอบการแสดง ไดแก การย ม การหวเราะ การไหว และการเตน ซง

ปรากฏรวมกนและแตกตางกนในแตละเหตการณสอสาร ดงน

1. การยม การย มนกแสดงทกคนเมอยนอยบนเวทใน

ตาแหนงทยนแสดงแมวาจะมหนาทเปนนกแสดงหลก นกแสดงลกค หรอลกค รองรบกตองม

ใบหนายมแยมเสมอ

2. การหวเราะ การหวเราะนกแสดงจะใชสอสารประการกบ

การพด เมอถอยคาทสนทนาสามารถสรางความรสกตลกขบขน ทงนเพอใหผชมรสกวาการแสดง

นนมความสนกและตลกดวย

สำนกหอ


111

3. การไหว การไหวนกแสดงแตละคนจะแสดงทาทางการ

ไหวบนเวทการแสดง 3 ลกษณะ คอ นกแสดงไหวครทตนเคารพกอนทจะแสดงการขบรองครงแรก

ซงนกแสดงอาจจะปฏบตหรอไมกได จากการสมภาษณนกแสดงบางคนทแสดงทาทางการไหวคร

บนเวท กลาววา สวนใหญครผทสอนตนเสยชวตไปแลวจงไหวเพอแสดงความเคารพ และขอให

การแสดงราบรน นกแสดงไหวผชมเมอขนมายนแสดงและจะทาหนาทเปนนกแสดงหลกในลาดบ

ถดไป และนกแสดงทาทางการไหวประกอบเนอหาของการทกทายและเปนสวนหนงของการใช

ทารา

4. การเตน การเตนของนกแสดงนนเปนทาทางทใชแทรก

การขบรอง เพอตองการสรางความตลกขบขนสนกสนาน นกแสดงททาหนาทจะเปนนกแสดงตลก

หญง ปรากฏใชในเหตการณสอสารการแหลอวยพร เนองจากเหตการณสอสารนใชทานองเพลง

แหล ซงเปนทานองเพลงทมจงหวะเรว กระชนและมเครองดนตรประกอบการขบรอง ดงตวอยาง

บทรอง: ขออวยพรใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภดงประสงค

โดยเฉพาะทเจาะจง สมเจตจานงดงเจตนา

กรยาทาทางประกอบบทขบรอง: (นกแสดงหญง(หวานเยน)ยนเตนดานหนาเวทสดตดกบผชม นกดนตร

ชวยขบรองกระทงจงหวะประกอบกบเสยงกลองรามะนา แลวนกแสดง

หญง(ศรนวล)เดนออกไปผลกศรษะของหวานเยน) (ศรนวล)พด: ไปทาอะไรวะนน

(หวานเยน)พด: เมอกเธอยงดนเลย

(ศรนวล)พด: แหลของไทยเราไมมดน

(หวานเยน)พด: จงหวะไทยๆเรายงมดนเลย ขายรถยนตยงมดนเลย ยนสจนรถถลอก อรถ คนนนออกวนแรกกชนเลย

(ศรนวล)พด: ออ ตองม


สวนใหญเปนนกแสดงรนอาวโสและรนกลางคนบางคน หากเปนนกแสดงรนกลางคนบางคนและนกแสดง

วยรนและรนเดกไมพบการไหวเพอแสดงความเคารพคร เนองจากนกแสดงวยรนและวยเดกสวนใหญ ครผสอนลาตด กคอ นาง

ศรนวล ขาอาจ(หวหนาคณะ)

สำนกหอ


112

2.2.3 โครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพด เหตการณสอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด จากการศกษาสามารถ

สรปโครงสรางการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพดได โดยเฉพาะเหตการณสอสารชนด

ประเภทการแสดง ไดแก เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง การรองออกตว การรองแหล

อวยพร และการรองตอบโต ซงเปนเหตการณสอสารทมรปแบบการสอสารการใชวจนภาษา

ซบซอนกวาเหตการณสอสารชนดประเภทการประกาศคอ การโหมโรงกลองรามะนาและการ

จบการแสดงซงเปนเหตการณทใชรปแบบการสอสารการแสดงทไมซบซอน กลาวคอเหตการณ

สอสารการโหมโรงกลองรามะนาใชดนตรเปนรปแบบการสอสารการแสดงหลก สวนเหตการณ

สอสารการจบการแสดงใชการพดและดนตรเปนรปแบบการสอสารการแสดงหลก ดงนน ผวจยจะ

เสนอเหตการณสอสารชนดของเหตการณประเภทการแสดงทมโครงสรางของการใชวจนภาษาโดย

การขบรองและการพดในเหตการณสอสารจานวน 4 เหตการณ ไดแกเหตการณสอสารการรอง

เกรนหนากลอง เหตการณสอสารการรองออกตว เหตการณสอสารการรองแหลอวยพรและ

เหตการณสอสารการรองตอบโต ดงรายละเอยดตอไปน

2.2.3.1 เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลองนเปนเหตการณสอสารทใช

วจนภาษาคอการขบรองเปนหลก ผททาหนาทคอนกแสดงชายจานวน 1 หรอ 2 คน สามารถสรป

เปนแผนผงโครงสรางการใชวจนภาษาโดยการขบรอง ดงน

สำนกหอ


113

ภาพท 18 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองในเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

จากแผนผงโครงสรางขางตนในเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

การแสดงจะเรมตนขบรองดวยการขนตนดวยบทสรอยเพลงจานวน 1 รอบ แลวลกครองรบบทลกค

ซ าทงหมด 2 รอบ นกแสดงคนเดมกจะขบรองบทรองดวยกลอนสภาพจานวน 8 บท แลวปดทาย

ดวยบทลกคอกครง หากการแสดงลาตดไปแสดงเนองในงานหาธนวามหาราช กจะมการเพมบท

รองทมเนอหาทานองเดยวกนและแตงดวยกลอนสภาพ แตจะเปลยนนกแสดงเปนนกแสดงชายอก

คนกจะขบรองบทรองแลววนซ าในลกษณะเดยวกนจนกวาจะจบบทรองทใชแสดงกจะเปลยนการ

แสดงลาดบถดไปกคอการแสดงในเหตการณสอสารการรองออกตว

2.2.3.2 เหตการณสอสารการรองออกตว เหตการณสอสารการรองออกตวนเปนเหตการณสอสารทใชวจนภาษาท ง

การขบรองและการพด การขบรองเปนรปแบบหลกสวนการพดจะเปนรปแบบเสรม ผททาหนาท

คอนกแสดงทงชายและหญงจะออกมายนแสดงตวทละคน นกแสดงแตละคนจะมรปแบบการการ

ขบรองดวยเพลงลาตดเหมอนกน เพลงลาตดประกอบดวยบทสรอยเพลงและบทรอง บทรองนนจะ

แตงดวยกลอนเดนสบ กลอนเดนแปดและกลอนโขยก ผวจยจะอธบายโครงสรางการใชวจนภาษา

สำนกหอ


114

โดยการขบรองดวยการระบกลอนทใชในเพลงลาตดประเภทตางๆ เพอแสดงใหเหนโครงสรางของ

การใชวจนภาษาโดยการขบรองอยางเปนระบบชดเจน สามารถสรปเปนแผนผงโครงสรางการใช

วจนภาษาโดยการขบรองและการพด ดงน

ภาพท 19 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพด ในเหตการณสอสารการรองออกตว

สำนกหอ


115

จากแผนผงโครงสรางขางตนเหตการณสอสารการรองออกตว นกแสดง

หลกแตละคนททาหนาทออกมายนแสดงตวนนจะมรปแบบการใชวจนภาษาเปนระบบเหมอนกน

โดยเรมตนตงแตการขนตนดวยการพด พดทกทายผชมการแสดง ตอดวยการขบรองบทสรอยเพลง

นาจานวน 1 รอบ เพอใหลกครองรบทวนซ าอก 2 รอบ นกแสดงหลกกจะขบรองบทรองดวยกลอน

เดนสบ 4-6 วรรคแลวจงตอดวยกลอนเดนแปดประมาณ 10 วรรคซงอาจจะมากหรอนอยขนอยกบ

เนอความ หรออาจจะรองกลอนโขยกตอจากกลอนเดนสบ หรอรองเฉพาะกลอนเดนสบเพยงอยาง

เดยว แตทกครงจะตองลงเพลงดวยกลอนเดนสบประมาณ 2-4 วรรค เพอสงใหลกครองรบและนก

ดนตรแสดงตอในบทลกค จากนนนกแสดงหลกคนเดมกจะขบรองบทรองทมเนอหาใจความใหม

ดวยดวยกลอนเดนแปดหรอกลอนเดนสบ แลวตอดวยกลอนโขยกและลงเพลงดวยกลอนเดนสบ

เพอสงใหลกค รองรบกบนกดนตรแสดงปดทายการขบรอง แลวนกแสดงหลกกใชการพด พด

ขอบคณผชมและ พดแนะนานกแสดงคนถดไปขนมาทาการแสดงตอซงถอเปนจดสนสดการแสดง

ของนกแสดงหนงคนทออกมาแสดงในเหตการณสอสารน แลวจงจะผลดเปลยนใหนกแสดงลาดบ

ถดไปขนมายนแสดงในลกษณะเดยวกน จนกระท งครบจานวนนกแสดงหลกททาหนาทใน

เหตการณสอสารการรองออกตว

2.2.3.3 เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร เหตการณสอสารการรองแหลอวยพรพบการใชวจนภาษาโดยการขบรอง

และการพด การขบรองเปนรปแบบหลกและการพดแทรกเปนรปแบบเสรม เหตการณสอสารนจะม

เฉพาะบทรอง ไมมบทลกค ผททาหนาทคอ นกแสดงหญงจานวน 1 หรอ 2 คน และอาจมนกแสดง

หญงอก 2 คนใชการพดแทรก สามารถสรปเปนแผนผงโครงสรางการใชวจนภาษาโดยการขบรอง

และการพดดงน

การลงเพลง คอ การรองทอดเสยงใหชาลงในบาทสดทายของกลอนเพอแจงใหลกค รองรบและนกดนตรเตรยม

ตวรองบทลกค

สำนกหอ


116

ภาพท 20 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพด ในเหตการณสอสารการรองแหล

อวยพร

จากแผนผงโครงสรางขางตน เหตการณสอสารการรองแหลอวยพรจะ

เรมตนดวการพดเปดในลกษณะการสนทนาถาม-ตอบของนกแสดงจานวน 3 คน ตอดวยการขบรอง

บทรองซงเปนเพลงแหลดวยกลอนสภาพจานวน 2 บาท กจะมการพดแทรกจงหวะการขบรองใน

ลกษณะสนทนาถามตอบของนกแสดงหญง 2 คน แลวนกแสดงหญงคนเดมกจะขบรองตอ

จนกระทงสนสดเหตการณสอสารน

2.2.3.4 เหตการณสอสารการรองตอบโต เหตการณสอสารการรองตอบโตพบการใชวจนภาษาโดยการขบรองและ

การพด การขบรองเปนรปแบบหลกและการพดเปนรปแบบเสรม ผททาหนาทแสดงคอนกแสดง

หลกท งชายและหญงสลบกนขบรอง เหตการณนจะใชเนอหาของการสอสารดาเนนการแสดง

ตงแตการรองเกยว การรองแกเกยว การรองวา การรองวาตอบ การรองดา การรองดาตอบ การรอง

โตตอบผกเรองส น และการรองกลอนตอเบดเตลด เนอหาดงกลาวจะใชเพลงลาตดและเพลง

พนบานไดแกเพลงพวงมาลย เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงแหล ผวจยสามารถสรปเปนโครงสราง

ของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพดดงน

สำนกหอ


117

ภาพท 21 แผนผงโครงสรางของการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการพดในเหตการณสอสารการรองตอบโต

สำนกหอ


118

จากแผนผงโครงสรางขางตนรปแบบการใชวจนภาษาจะเรมตนดวยการ

พดเปดเหตการณสอสารกอน แลวนกแสดงหญงจะขบรองดวยเพลงแหลทมเนอหาการกระทบกระ

เทยบ เพลงลาตดและเพลงพวงมาลยใชขบรองเนอหาการเกยว และเนอหาการรองแกเกยว การรอง

วา การรองวาตอบและการรองดาตอบกจะใชเพลงลาตดขบรอง ตอดวยเนอหาทผกเปนเรองราวกจะ

ใชเพลงเรมจากเพลงฉอยและตอดวยเพลงอแซว และการแสดงบางครงอาจจะสลบดวยกลอนตอคอ

กลอนทผลดกนดนคากลอนคนละวรรคเนอหาจงขนอยกบคาทนามาตอ สวนการพดจะพบการพด

จะแทรก เมอตองเปลยนเพลงทใชแสดงแตละเพลง การขบรองเพลงแตละเพลงกจะขบรองลารอง

ของแตละเพลง หากเปนเพลงลาตดกจะเรมตงแตบทสรอยเพลง ลกครองรบบทลกค บทรอง บทลก

คกบบทรองกจะขบรองสลบกน สวนเพลงพวงมาลย เพลงฉอย เพลงอแซวกจะเรมขบรองบทรอง

สลบกบบทลกค และเพลงแหลขบรองเฉพาะบทรองเพยงอยางเดยว โครงสรางการใชวจนภาษาโดย

การพดและการขบรองขางตนในเหตการณสอสารนสามารถยดหยนดวยการตดทอนบทรองแต

ยงคงเพลงทใชขบรอง และอาจจะตดเนอหาของการสอสารการแสดงบางเหตการณออกแตยงคง

เพลงลาตดกบเพลงพนบานไว

2.3 บรรทดฐานของการตความ(norm of interpretation)

บรรทดฐานของการตความ หมายถง ความรความเขาใจท วไปทมอยรวมกนระหวาง

นกแสดงกบผชมการแสดง เพอทจะใชตความสารทใชในการสอสารการแสดงไดอยางชดเจน ผวจย

พบวาบรรทดฐานของการตความทปรากฏในแตละเหตการณมลกษณะรวมกน ดงน

2.3.1 การแตงกาย การแตงหนา การจดแตงทรงผมของกลมนกแสดงทเกดขนบน

พนทเวทการแสดงไมใชวถชวตประจาวนของผแสดง แตเปนการตกแตงเพอการแสดง

2.3.2 เมอนกดนตรตกลองรามะนา ผชมการแสดงทราบไดทนทวาการแสดงลาตด

ไดเรมตนขนแลว ทงนเพราะการตกลองรามะนาเปนการประกาศใหผชมภายในบรเวณสถานท

แสดงทราบวามการแสดง

2.3.3 การทคณะลาตดหวงเตะไมมการรองไหวครหรอเทพเจาขนตนการแสดงการ

ขบรองหลงเสยงดนตรกลองรามะนาโหมโรงเสรจ แตจะใชการรองสดดพระมหากษตรยแทน

เนองจากการแสดงลาตดเปนการแสดงทมพนเพมาจากกลมคนทนบถอศาสนาอสลาม และนกแสดง

สำนกหอ


119

บางคนทรวมแสดงกนบถอศาสนาอสลามดวย จงไมสามารถแสดงความเคารพเทพเจาในศาสนาอน

ได

2.3.4 การออนขอรางวลจากผชมทเกดขนจากการแสดงบนเวทนนไมไดเปนการ

ปฏบตทเหนแกประโยชนสวนตนของนกแสดง แตเปนธรรมเนยมในการแสดงลาตด

2.3.5 การใชคาถอยเกยวกบเรองเพศ คาหยาบ บนเวท ไดรบการยกเวนวาสามารถ

นามาใชแสดงไดทงนเพราะเปนการนามาใชเพอผลอนดงาม คอสรางความสนกสนานใหแกผชม

2.3.6 การทเจาภาพจดการแสดงลาตดขนเพอเฉลมฉลองงานพธของตนเองหรอ

เพอใหผอนรวมงานไดรบความบนเทงนนทาใหคนทวไปทราบวาเจาภาพเปนผมหนามตาและม

เกยรตในสงคมจงสามารถจดการแสดงดงกลาวใหแกคนทวไปชมได

2.4 ลาดบวจนกรรม(act sequence) ลาดบวจนกรรม หมายถง การเรยงลาดบวจนกรรมสอสารทเกดขนในแตละเหตการณ

สอสารในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ผวจยจะแบงการวเคราะหออกเปน 3 ประเดน ไดแก

วจนกรรมสอสารการแสดงทเกดขนในแตละเหตการณสอสาร การลาดบวจนกรรมในแตละ

เหตการณสอสาร และวจนกรรมสอสารทใชรวมกนในแตละเหตการณสอสาร ดงรายละเอยดน

2.4.1 วจนกรรมสอสารการแสดงทเกดขนในแตละเหตการณสอสาร จากการศกษาขอมลการแสดงลาตดทง 5 ครง วจนกรรมสอสารทเกดขนในแตละ

เหตการณสอสารจะมจานวน 31 วจนกรรม ไดแกการประกาศ การเชญชวน การสรรเสรญ การ

สญญา การเนนย า การทกทาย การแนะนา การขออภย การส ง การอวยพร การเรยกขาน การตอวา

การถาม-ตอบ การหยอกเยา การอธบาย การอางถง การเสนอ การเกยว การเลาเรอง การขอบคณ

การแสดงความเคารพ การส งสอน การทาทาย การขอรอง การชม การถอมตน การแสดงความ

ตองการ การขออนญาต การแกตว การใหสญญาณและการกลาวลา มรายละเอยดดงน

1. วจนกรรมการประกาศ วจนกรรมการประกาศเปนวจนกรรมท

นกดนตรและนกแสดงเจตนาจะแจงใหนกแสดงและผชมการแสดงรบทราบวาลาดบขนตอนการ

แสดงลาตด ต งแตประกาศเรมตนการแสดง ใครเปนผแสดงลาดบถดไป เพลงตอไปแสดงเพลง

สำนกหอ


120

อะไร แจงวามผชมใหรางวล แจงวาใครคอเจาภาพ แจงสถานทแสดง แจงเจาภาพหมดเวลาการ

แสดง จนกระทงประกาศจบการแสดง สวนของการประกาศเรมตนการแสดงกบจบการแสดงนน

ผทาหนาทประกาศคอนกดนตรจะตกลองรามะนา ฉงและกรบ มการใชภาษาเพอแสดงการประกาศ

ดวยการใชเสยงดนตรบรรเลงเปนทานองเพลงใหผชมไดรบทราบวาการแสดงลาตดไดเรมขนแลว

และการแสดงลาตดไดเสรจสนแลว สวนนกแสดงจะมการใชถอยคาเพอแสดงการประกาศโดยใช

วธการขบรองและการพด เชนคาวา “ขอประกาศ” , ประโยคทขบรองวา “นมนไดเวลา...” และ

อาจจะมการใชถอยคาอนแทรกเพอแจงรายละเอยดบางอยาง ดงตวอยาง

(1) (ณรงค)พด: อยาลมนะครบงวดหนา 20 (ปรชา)พด: ขางบนหรอขางลาง (ณรงค)พด: ลาง บนเลย พอแลวเอาแคนกอน

(ปรชา)พด: โอวนนหลวงพอทานอตสาหมายนด นมนตเลยครบ ขางหนาเลย


(2) (ปรชากบตอย)รอง: นนหนหนเดนถอรางวลมา ถงวาตองไปไป

ไดรางวลมายสบบาท มงจะประกาศไปทาไม

ไดรางวลมายสบบาท ขอประกาศทวทวไป ...................................

(ศรนวล)รอง: อยากจะถามคณแหวนทานเจาภาพใหญ นมนไดเวลาจวนกเวลาตามทสญญากนเอาไว (ศรนวล)พด: พดกอนแลวกน รองเดยวมนจะไปเรอยๆ กขอขอบคณทางคณะเจาภาพ โดยเฉพาะคณ

แหวนเลยงดปเสอเปนอยางด เราบอกวาเราเลนแค 2 ชวโมง วนนเลน 2 ชวโมงครง


(3) (ศรนวล)พด: เอาไวโอกาสหนาคอยพบกนนะคะ วนนถาหยาบคายไปบางกตองขออภยคะ (นกแสดงทกคน): (พนมมอไหวลา)

(ศรนวล)พด: ถาหยาบคายกตองขออภยดวยนะคะ(พนมมอไหว)

(นกดนตร) : (ตกลองรามะนา ฉง กรบ) (งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

สำนกหอ


121

วจนกรรมการประกาศนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 4 เหตการณ

คอ การรองโหมโรงกลองรามะนา การรองออกตว(1) การรองตอบโต(2)และจบการแสดง(3)

2. วจนกรรมการเชญชวน วจนกรรมการเชญชวนเปนวจนกรรมท

นกแสดงกลาวเชญชวนใหผชมการแสดงและนกแสดงรวมกนแสดงความเคารพตอสถาบน

พระมหากษตรยของไทยในปจจบน คอ ในสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

รวมทงการชวนผชมมารบชมการแสดง อาจจะมการชวนใหผชมรวมกนอนรกษการแสดงพนบาน

มการใชถอยคาเพอแสดงการเชญชวนเชน คาวา “อยาละเลยจงเทดทน” “จงนงน ง” “มารวม” “เชญ

ชม” “เชญมา” “นมนต” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ณรงค)รอง: โอเจาพวงสมณฑา สมณฑาประชาเอย

อยาละเลยจงเทดทน เออเออเองเอยเอยนเรนทรศรยเอย (งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

(2) (มาเรยม)รอง: ยาบนตยายาบนตยา หนมาใหทานชม

นงนงฟงกอนเชญมาพกผอน เชญทานมาหยอนอารมณ (งานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม จ.ฉะเชงเทรา)

(3) (ปรชา)พด: โอวนนหลวงพอทานอตสาหมายนด นมนตเลยครบ ขางหนาเลย

(ณรงค)พด: เอางนเลย

(ปรชา)พด: เอาทานชอบ เผอทานจะไดตดตองานเราพก (ณรงค)พด: งานลางปาชากได

(ปรชา)พด: นมนตดไดนะครบ ลาตดเราไมหยาบโลนนะครบ แตอาจจะเจบสกนดนง (งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

(4) (เสมยน)รอง: ผชายขเกยจนออกมารองเกรน พวกผชายเขามาเชญแมอยาเฉไฉ

ขอใหแมแหวกมานโผลหนามา แลวกออกมาวากบพเสยไวไว (งานพระราชทานเพลงศพ จ.นนทบร)

ดงตวอยางทปรากฏในตวอยางท 1

สำนกหอ


122

วจนกรรมการเชญชวนนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองเกรนหนากลอง(1) การรองออกตว(2และ3)และการรองตอบโต

3. วจนกรรมการสรรเสรญ วจนกรรมการสรรเสรญเปนวจนกรรม

ทนกแสดงชายขบรอง เพอกลาวแสดงความเคารพ ยกยอง เทดทนพระมหากษตรยทพระองคทรง

งานตางๆมากมายเพอชวยเหลอประชาชนชาวไทยทเดอดรอน มการใชภาษาเพอแสดงการ

สรรเสรญ ไดแก การใชคาราชาศพท เชนคาวา “พระเมตตา” “พระราชทาน” “น าพระทย” เปนตน

การใชภาษาเปรยบเทยบเชนคาวา “ยงกวาแสงอษาสองราศร” “รอนเปนไฟนาประหลาดเปนหยาด

เยน” และการใชคาศพท เชนคาวา “ขอเคารพ” “สดด” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ณรงค)รอง: ขอเดชะพระองคเออเออเองเองเอยทรงสวสด พนพพฒนพระชนมมงคลเดน สวมสรอยศรตรรตนพพฒนเพญ พระทรงเปนมงขวญนรนดร .................................................... .........................................

(เสมยน)รอง: ศภฤกษเลศแลวแกวจกร จกรราศหมนวนชนาพรรษา

หมนนบกลบมาหาธนวา เฉลมพระชนมพรรษาประมกไทย

เกลาหมอมฉนอญชลสดดนพ ขอเคารพสงสงองคมไห (งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

วจนกรรมการสรรเสรญนปรากฏในเหตการณสอสารเพยงเหตการณเดยว

คอ การรองเกรนหนากลอง(1)

4. วจนกรรมการสญญา วจนกรรมการสญญาเปนวจนกรรมท

นกแสดงชายกลาวถอยคาสญญาวาจะกระทาสงใดสงหนงใหเหนถงความจงรกภกด แดองค

พระมหากษตรย อาท สามคคกนปกปองภยนตรายจากศตร และจะมความสามคคกนไมแบงแยก

กนเอง รวมทงนกแสดงหญงทเปนนกแสดงเดก กลาวคาสญญากบผชมการแสดงวาจะขบรองลาตด

ใหดใหเกงกวาการขบรองครงน มการใชถอยคาเพอแสดงการสญญา ไดแก คาวา “ขอปฏญาณ...”

และ“จะกลบไปหดมาใหม” ดงตวอยาง

สำนกหอ


123

(1) (ณรงค)รอง: พวกเราเหลาลกเสอเชอชาวบาน ขอปฏญาณตอองคพระทรงสอน จะรกษาเอกราชชาตถาวร ถาดสกรรกรากระหนาไทย จะสามคคกอดคอกนตอตาน อกพวกเราชาวบานทวทงหลาย อยาไดแตกแยกกนชนทาลาย ไทยตอไทยมาฆากนเออเองเองเอยนนไมดเอย

(งานเทศกาลลอยกระทง จ. ชลบร)

(2) (นองมายด)รอง: ตองขออภยทานผฟงหนรองยงไมชด ถาพลาดผดตดขดหนจะกลบไปหดมาใหม จะกลบไปหดใหดจะทาใหมชอเสยง ถารางวลไมมาจะไมหาวาลาเอยงหนขอแค

เพยงกาลงใจ

(3) (ปรชา)พด: แหม! ตาถงนะ แกเนย

(ตอย)พด: มนดๆ หลายอยางไอชากจะบอกให

(ปรชา)พด: ดยงไง

(ตอย)พด: เดยวตอนเลกกจะบอกมง


วจนกรรมการสญญานปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ คอ

การรองเกรนหนากลอง(1)และการรองออกตว(2)และการรองตอบโต(3)

5. วจนกรรมการเนนยา วจนกรรมเนนย า เปนวจนกรรมท

นกแสดงและลกครองรบเจตนากลาวซ าขอความเดมทเคยกลาวมาแลวเพอเนนย าใหชดเจนย งขน

และเพมจงหวะในการขบรอง การเนนย าในทนม 2 ลกษณะ คอ การขบรองหรอการพดซ าขอความ

เดมบางถอยคาและขอความเดมทงหมดแลวจงเพมขอความใหม เพอกลาวย าความใหชดเจนย งขน

และการขบรองซ าขอความเดมจานวน 2 ครงในบทลกค ผททาหนาทคอลกครองรบเพอเพมจงหวะ

ในการขบรองดงตวอยาง

(1) บทสรอยเพลง(ณรงค)รอง: โอเจาพวงสมณฑา มณฑาประชาเอย

อยาละเลยจงเทดทน เออเออเอ งเอยนเรศรยเอย

บทลกค(ลกครองรบ)รอง: โอเจาพวงสมณฑา มณฑาประชาเอย(ซาทงบาท2 รอบ) อยาละเลยจงเทดทน เออเออเองเอยนเรศรยเอย(ซาทงบท 2รอบ)


สำนกหอ


124

(2) (ณรงค)พด: กระดม กระดม กระดมมหาหลอ เขาเขยนไว เขยนไวทโคนตน


(3) (หวานเยน)รอง: เขาไปคนเดยว ไปเทยวตามตรอก เขาจะเดนออก แกจะเดนเขา

เขาไปคนเดยว ไปเทยวตามซอง นเขามลกนอง แกจะลอแมเลา


วจนกรรมการเนนย านปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ คอ

การรองเกรนหนากลอง(1) การรองออกตว(2) และการรองตอบโต(3)

6. วจนกรรมการทกทาย วจนกรรมการทกทายเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาวถอยคาทกทายกบผชมการแสดง เมอนกแสดงขนมายนแสดงบนเวทครงแรก ม

การใชถอยคาเพอแสดงการทกทาย เชน คาวา “กราบสวสด” “สวสด” “สวสดมชย” เปนตน รวมทง

การใชทาทางยกมอไหวทงประกอบพดและขบรองทกทาย ดงตวอยาง

(1) (เสมยน)พด: เอาละครบ กกราบสวสดบรรดาทานผฟงและผมเกยรตทกๆทานดวยนะครบ กเปน การแสดงลาตดพรอมดวยแมศรนวล ถาการแสดงในคนนผดพลาดประการใดกขออภยดวยนะครบ

(2) (ขวญตา)รอง: สองกรขนประนมพรอมกบกมเกศ ทานผชมทนสวสดทกทกทาน

ขอใหทานมความสขใหทานสนกสบาย ทงทานหญงทานชายหนเปนฝายบรการ


(3) (ตอย)พด: ครบกกราบสวสดพอแมพนองทเคารพรกทกทาน ผมขนมาทหลงคงเขาใจวาผมเกงนะครบ ก ไมเกงหรอกครบ กอาศยรปรางดหนอยนะครบ


วจนกรรมการทกทายนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1และ2) และการรองตอบโต(3)

สำนกหอ


125

7. วจนกรรมการแนะนา วจนกรรมการแนะนาเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนาแนะนาชอคณะลาตด และแนะนานกแสดงใหผชมไดรจกนกแสดงทจะทาหนาท

แสดงในลาดบถดไป การแนะนานนกแสดงทแสดงแลวจะพดแนะนานกแสดงคนถดไป พรอมท ง

บอกคณสมบตของนกแสดง รวมถงนกแสดงแนะนาตนเองผานการขบรอง การใชภาษาเพอแสดง

การแนะนา เชน คาวา “คนนกเปน” “ขอเชญพบกบ” “ดฉนนหรอชอ” “คนนกเปนลาตดคณะ...”

“ขอเชญทานพบกบ...” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ขวญตา)พด: คะกกราบสวสดทานผชมทกๆทาน คนนกเปนลาตดคณะหวงเตะพรอมดวยแมศรนวล ถา การแสดงขาดตกบกพรองสงหนงสงใดกขออภยดวยนะคะ .................................................................................................... ..................... จะ กจะเรยกขนมาอกคนนะคะ คนนกเปนอาจารยสอนนาฏศลปอยท คลอง13 รงสต อาจารยพชรเลยคะ ขอเชญพบกบพพชรไดเลยคะ

(2) (ศรนวล)รอง: มาละโหวยมาละวา มาละโหวยมาละวา

ดฉนนหรอชอศรนวล ขอเชญชวนทานทศนา


(3) (ปรชา)พด: ลงไปซะท ตอนนกขอทานพบกบหวงตอยลกหวงเตะครบ คนนกเดกฝากเหมอนกน เมยเขาฝากมา ฝากตงแตตอนไมเลกเหลา จนตอนนเลกเหลาไปแลว


วจนกรรมการแนะนานปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1และ2) และการรองตอบโต(3)

8. วจนกรรมการขออภย วจนกรรมการขออภยเปนวจนกรรมท

นกแสดงแตละคนเจตนาจะใชกลาวขออภยแกผชมการแสดงกอนทจะเรมตนการแสดงการขบรอง

เพลงลาตด เพอขออภยลวงหนาหากการแสดงทจะแสดงตอไป ไมวาจะเปนน าเสยงทใชขบรอง

เนอหาทใชขบรอง หรอทาทางการแสดง และนกแสดงทเปนหวหนาคณะจะใชการกลาวขออภยแก

ผชม เพอแจงวาสาเหตทหวงเตะไมไดมารวมแสดงลาตดการแสดงครงนนๆ ขออภยเพอทจะแนะนา

สำนกหอ


126

นกแสดงเดกทเพงเรมหดแสดง คอนองมายด หรอการแสดงบางครงนกแสดงมเหตไมพรอมแสดง

บางอยางเชน แขนเจบราไมไดกจะกลาวขออภยแกผชม และการขออภยผชมอกครงเมอการแสดง

กาลงจะเสรจสน เพอทจะขออภยแกผชมการแสดง หากคาพด กรยาทาทางตางๆ หรอเนอหาการ

แสดงทนกแสดงไดแสดงออกไปนนอาจจะมขอผดพลาด ทงนกเพอสรางความสมพนธอนดและ

ความประทบใจใหแกผชม มการใชภาษา เชนคาวา “ ขออภยดวยนะคะ” “ถาผดพลาดประการใด

ขออภยดวยคะ” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (นองมายด)พด: สวสดคะ

(ศรนวล)พด: จะ ขออภยดวยคะ อย ทบานมนไมคยกบใครเลย ฮฮ มนไมคยจรงๆมนนงเฉยถาม มายดกนขาวรยง กนรยง ยง พดไดแคน ประหยดมาก อหนไมตองประหยดลก...

(2) (นองมายด)รอง: ขอโทษมอฉง ขอโทษมอกลอง หนยงไมคลอง ตองขออภย ตองขออภยทานผฟงหนรองยงไมชด ถาพลาดผดตดขดหนจะกลบไปหดมาใหม


(3) (มาเรยมกบพชร)รอง:

หนรนนองขอรองบางอยากจะวาผดงหวหนา ฉนยนพนจพจารณาฉนอยากจะวาหมดทงวง

พระเอกพระรองมองมองแลวหมนไส ถาผดพลาดตองขออภยฉนเกลยดนสยพอณรงค

(4) (ศรนวล)พด : (พนมมอ) เอาไวโอกาสหนาคอยพบกนนะคะ วนนถาหยาบคายไปบางกตองขออภยคะ (นกแสดงทกคน): (พนมมอไหวลาผชม) (ศรนวล)พด: ถาหยาบไปกขออภยดวยนะคะ (พนมมอไหว)

(นกดนตร): (ตกลองรามะนา)


วจนกรรมการขออภยนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1 และ 2) การรองตอบโต(3)และการจบการแสดง(4)

สำนกหอ


127

9. วจนกรรมการสง วจนกรรมการส งเปนวจนกรรมทนกแสดงผ

เปนหวหนาคณะตองการใหนกแสดงคนอนๆกระทาบางสงบางอยาง เพอแทรกการขบรอง รวมถง

การแจงใหนกแสดงคนอนทาหนาทขบรองตอ แจงลาดบการแสดงตอไป อาจจะสงหามนกแสดงให

หยด เพอทจะใหนกแสดงหลกของเหตการณสอสารนทาหนาทตอ มการใชรปภาษาเพอแสดงการ

สงหลายลกษณะ เชนคาวา “หยด” “หนอยส” “ยงไมตอง...” “เดยว...” “เอาตอส...” “เอาไหนลองด”

“เปลยนอกครง...นะ” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)พด: สวสดหนอยสลก

(นองมายด)พด: สวสดคะ


(2) (ศรนวล)พด: มาเตนอะไรโคโยต ยงไมตองเตน เดยวคอยเตน

บทรอง : .................................................. ...................................................

(หวานเยน)พด: ขเกยจยนแจก

(ศรนวล)พด: เอาตอสหน (งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

(3) (ศรนวล)รอง: รองใหดดอวดทานผฟง เปลยนกลอนอกครงนะเปนกลอนล ลองวาลองดนวาใครจะจนกอน


วจนกรรมการสงนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ คอ การรอง

ออกตว(1) การรองแหลอวยพร(2) และการรองตอบโต(3)

10. วจนกรรมการอวยพร วจนกรรมการอวยพรเปนวจนกรรมท

นกแสดงหลก(พชร)ผขบรองเจตนากลาวขอความอวยพรแกผชมการแสดงใหไดรบแตสงมงคลแก

ชวต ทงทรพยสน เงนทอง บตรธดา เปนตน วจนกรรมการอวยพรนเปนวจนกรรมสาคญของ

เหตการณสอสารนเพราะสอดคลองกบวตถประสงคของการสอสารทตองการอวยพรใหแกผชม ม

การใชรปภาษาเพอแสดงการอวยพร เชนคาวา “ขออวยพร” “ทานม...ให...” “ให...” เปนตน ดง

ตวอยาง

สำนกหอ


128

(1) (ขวญตา)รอง:เมอทานจะคดสงใดขอใหสมใจดงทกหน ใหสงศกดสทธในสากลจงชวยดลบนดาล ขอใหอายวรรณะสขะพละ ใหทานแพแกพระใหทานชนะแกมาร


(2) (พชร) รอง: ขออวยพรใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภดงประสงค โดยเฉพาะทเจาะจง สมเจตจานงดงเจตนา ทานคดมเงนกของใหเงนมากอง ทานคดมทองใหไหลมาเทมา ทรพยสนทานการขายคา ใหเจรญกาวหนาพนนะทว ทานมกลบตรใหสดโสภา มกลธดาใหสมศกดศร


วจนกรรมการอวยพรนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ คอ การ

รองออกตว(1) และการรองแหลอวยพร(2)

11. วจนกรรมการเรยกขาน วจนกรรมการเรยกขานเปนวจนกรรม

ทนกแสดงใชเรยกผรวมเหตการณบคคลใดบคคลหนงกอน เพอใหรบรหรอใหปฏบตสงใดสงหนง

เพอใหผชมการแสดงทราบวาลาดบการแสดงตอไปเปนของนกแสดงคนใดทจะตองแสดง หรอใคร

มสวนเกยวของกบการแสดง อาท การระบชอเจาภาพ เพอเรยกใหเจาภาพรบรวานกแสดงจะอวยพร

ให หรอเรยกนกแสดงหญงใหขนมายนแสดงสาธตการเตน มการใชรปภาษาเพอแสดงการเรยกขาน

เชนคาวา “...น” “...ทน” “ทานนะเจาภาพ” “มานส...” และการใชอวจนภาษาทาทางประกอบการ

พด คอ การกวกมอเรยก ดงตวอยาง

(1) (ปรชา)รอง: ญาตพนองแถวน สวสดทวทวกน

ใหทานทนมความสข เชญชมใหสนกกบลาดดยคปจจบน


(2) (พชร)รอง : ขออวยพรใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภดงประสงค


(ศรนวล)พด: ไอหนมายนทางน(กวกมอเรยกนกแสดงหญงปาต)ใหมนเตนบาง มแดนเซอรบางเนอะ

(งานเทศกาลลอยกระทง จ.ชลบร)

สำนกหอ


129

(3) (ศรนวล)พด: อหน มายนหนอยอหน อหนคนนน


วจนกรรมการเรยกขานนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1) การรองแหลอวยพร(2) และการรองตอบโต(3)

12. วจนกรรมการการตอวา วจนกรรมการตอวาเปนวจนกรรมท

นกแสดงทเจตนากลาวตอวานกแสดงดวยกนเอง เพอทจะใหนกแสดงทถกตอวาใหไดรบความ

เสยหาย รสกไมพอใจ โกรธ จนกระทงตองแสดงถอยคาเพอตอวากลบ ถอยคาทใชเพอแสดงการตอ

วา มท งความหมายเชงประชดประชน เสยดส กระทบกระเทยบ ดา วา สาปแชง ตาหน มการใช

ถอยคาหยาบ เชนคาวา “ ฉบหาย” “โง” “หา” เปนตน คาไมสภาพ เชน “ไอแก” “ช ว” มการใช

อปลกษณเรยกขานทงพอเพลงและแมเพลงในความหมายเชงประชดประชน เชน พอเตยตนตา

พอเมดมะยม แมเนอเยน แมชอเรณ เปนตน เพอใหผชมการแสดงรสกสนกสนานกบขอความท

นกแสดงใชแสดงการตอวา รวมทงการใชอวจนภาษาเพอแสดงการตอวา ไดแก การถยน าลาย การต

หรอการผลก ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)พด: เสมยนตะเข ตอยตะกวด ไอหวแถวเหย


(2) กรยาทาทางประกอบ: (หวานเยนออกไปยนเตนหนาเวท ศรนวลเขาไปตแลวดงแขนใหกลบมายน

ตาแหนงเดม)

(ศรนวล) พด: ไปทาอะไร

(หวานเยน)พด: ...ดโคโยตขายรถด ยนสกนจนรถถลอก รถคนนนใครไดไปซวยฉบหายเลย ยนอย บนกระโปรงรถ

.................................................................................................... ........

(ศรนวล) พด: อาว มนโงจรงโวย หตาไมไวเลย

(พชร)พด: อะไร ยงเดนมาไมถง (งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

(3) (ตอย)รอง: คานงกแกสองคากแกแหมแหมชกจะมว แยมากมากปากชวไปแกหวมงเมอไหร

สำนกหอ


130

แกฟกแกแฟงแกแตงน าเตา เปลอกนอกมนเนาเมดยงเอาไปเพาะได

แกผแกคนมนไดผลยงกวาผก เราจะชราแกงกมนกไมหนกกบาลใคร

เราจะแกงอกไมเคยไปขอใครกน ถย

(4) (ตอย)รอง: พอเธอควางปบเรากตะครบปบ สองมอกกจบขาไว

จบไวขายกกไวขา ถามวาจะใหเอาตายหาหรอจะใหปลอยไป


วจนกรรมการตอวานปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ คอ

การรองออกตว(1)การรองแหลอวยพร(2)และการรองตอบโต(3และ4)

13. วจนกรรมการถาม-ตอบ วจนกรรมการถาม-ตอบ เปนวจนกรรม

ทกลมนกแสดงใชสนทนากน เมอนกแสดงคนหนงเปนผพดมเจตนาจะพดถามเพอหาคาตอบจาก

นกแสดงอกคนหนง และนกแสดงคนดงกลาวกพดตอบคาถามของผถามคาถาม เพอใหรายละเอยด

ขอมลหรอไขขอของใจเกยวกบการกระทาหรอคาพดบางสงบางอยางทเปนเหตหรอขอสงสยของ

นกแสดงทเปนผถาม นกแสดงทสนทนากนกจะสลบกนเปนผถามและผตอบ วจนกรรมการถาม-

ตอบน อาจมการยอนถาม ตอบปฏเสธหรอตอบรบกได อกท งการใชวจนกรรมการถาม-ตอบผลด

กนสนทนาของนกแสดงนนยงสรางความสนกสนานใหแกผชมได เพราะนกแสดงเจตนาถามตอบ

เพอจะแทรกมกตลกเลกๆนอยๆจากสนทนาอกดวย มการใชถอยคาเพอแสดงการถามและการตอบ

การถามเชน คาวา “อะไร” “เฮย อะไร” “ใคร” “เหรอ” และแสดงการตอบ เชน คาวา “...ได” เปน

ตน ดงตวอยาง

(1) (ปรชา)พด: ไดขาวพกยาดมาไมใชเรอะ ไมแบงลงแกสกใบนงหละ

(ณรงค)พด: ยาอะไรวะเปนใบๆ (การถาม)

(ปรชา)พด: เหนหยบเมอก (ณรงค)พด: ออ! สมนไพร เขาเรยกไอสวรรคงอง อะไรนนแหละ จากเวยดนามเชยวนะเอง...(การตอบ)


(2) (หวานเยน)พด : วนนวนพอ ใครแหลได(การถาม)

สำนกหอ


131

(พชร)พด: หนแหลได(การตอบ)

(ศรนวล)พด: ไดเหรอ(การยอนถาม)

(พชร)พด: ได(การตอบรบ)

(ศรนวล)พด: พอมนหมอทาขวญ ไหนลองส เอา ............................. ...................................

(กรยาทาทาง): (หวานเยนเดนไปเตนดานหนาสดของเวททตดกบผชม ศรนวลเดนออกไป

ผลกศรษะของหวานเยน หวานเยนจงเดนกลบเขามา)

(ศรนวล)พด: มงเตนอะไรวะ (การถาม)

(หวานเยน)พด: โคโยตเขากเตนอยางนแหละ (การตอบ)


(3) (ตอย)พด: อย ไอชา มงนสรจรงๆกชอบ

(ปรชา)พด: เสปคแกหรอน (การยอนถาม) (ตอย)พด: เออ (การตอบ) (ปรชา)พด: ตาถงนะแกเนย

..............................................................

(ปรชากบเสมยน)รอง: อยากใกลชดอยากตสนทกบเจา ผมอยากเขาไปนงใกลใกล

ถงเธอจะถบพตอยไมถอ

(เสมยน)พด: ชวยกน(หนหนาไปถามนกแสดงอกคน) (การถาม)

(ตอย)พด: ออ! ชวยกน(การตอบ) มงรไดไงวากไมถอ

(งานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม จ.ฉะเชงเทรา) (4) (ศรนวลกบตอย)รอง: ทานนายกชออะไรเธอ(การถาม) อฮเออเฮอชอคณธงชย(การตอบ)

คณธงชยสสด สามารถนะจะบอกให


วจนกรรมการถาม-ตอบนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 4 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1) การรองแหลอวยพร(2) การรองตอบโต(3)และการจบการแสดง(4)

นกแสดงทขบรองสะกดวา สา-มา-รด

สำนกหอ


132

14. วจนกรรมการหยอกเยา วจนกรรมการหยอกเยาเปนวจนกรรม

ทนกแสดงตลกมเจตนาจะกลาวขอความพาดพงถงพฤตกรรมหรอบคคลทเกดขนเปนปกตแต

นกแสดงทพดตองการใหเปนเรองตลก เพอใหผชมรสกขบขนและสนก อาท กลาวพาดพง

พฤตกรรมการเตนในการขายรถยนตกบการเตนของนกแสดงตลก และพาดพงถงรปรางของ

นกแสดงหญง รวมทงการใชถอยคาทมความหมายขดแยงกบความจรง อาทนกแสดงทขบรองนนม

อายจรง 63 แตบอกวาตนอายนอยกวา ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)พด: เอาหละคะขอฝากพอแมพนองไวดวยนะคะ เดกคนนมพรสวรรค หดไดแค 7วน

รองไดขนาดน...ตอนนใหทานพบอกคนนง นกหดได 7 ปแลว มาจากสระบร ขอ

เชญทานพบกบ อาว วยสาวเชอก(หวานเยนดงเชอกขางเวทใหพยงตวขน) เขามแตวยสาว ทวยสาวเชอก

(2) (ศรนวล)รอง: หนมานงกนพรอมหนาททานไดมาสนบสนน ฉนเปนลาตดวยรนนะคะคณเจาขา ถาผดบางพลงบางขอทานผฟงจงใหอภย อายของหนกไมเทาไหรนบมานบ ไปหนเพงสบหา


(3) (ศรนวล)พด : แหลของไทยๆเราไมมดน (หวานเยน)พด : จงหวะไทยๆเรายงมดนเลย ขายรถยนตยงมดนเลย ยนสจนรถถลอก อรถคนนน

ออกวนแรกกชนเลย (ศรนวล)พด: ออ ตองม

............

(ศรนวล)พด: ไมไดกนใหอรอย

(หวานเยน)พด: นไงกนอรอย ยนอดอยนไง กนไขพะโลท 3 ใบ

(ศรนวล)พด: งนเธอดแตแหลตอเขา เธอกแหลอวยพรเลยส

(หวานเยน)พด: แหลอวยพรทานผชมไปแลว เดยวจะซากนปาวๆ นวนพอจะแหลอวยพร พวกผชายลาตดหนอยเหมอนมนกาลงจะขาดทพง

(4) (ตอย)พด: กเราไมไดหาเอง ทานหาเรามาไอชา เอย บา ตองเขาใจดวย (ปรชา)พด: โทษเราไมได วนนคนเยอะนะพ คนมาก

สำนกหอ


133

(ตอย)พด: คนมากคนนอย เรากไมถอครบ คอเราไมไดเลนเอาคน เลนเอาเงนกนตะพรดตะพรอเลย

(ปรชา)พด: แกแลวเลนเอาคนเหอะ

(ตอย)พด: เอาคนไมตองมาทนหรอก บานกคนบานเลย


วจนกรรมการหยอกเยานปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1และ2) การรองแหลอวยพร(3)และการรองตอบโต(4)

15. วจนกรรมการอธบาย วจนกรรมการอธบายเปนวจนกรรมท

นกแสดงกลาวชแจงเหตของการกระทาบางสงบางอยางทไดกระทาไปแลวกบนกแสดงทกาลง

สนทนากน เพอใหผชมการแสดงไดทราบและเขาใจยงขน อาท การเตนประกอบเพลงแหล อธบาย

ถงเหตของการแสรงขอรางวล และหวหนาคณะเจตนาแจงรายละเอยดเกยวกบกาหนดเวลาแสดง

ใหแกเจาภาพ วาแตละครงคณะหวงเตะจะเลนกชวโมง แลวครงนเลนเกนเวลา เพราะเจาภาพดแลด

หรอ อธบายวาเจาภาพเปนใครทเปนผจางลาตดคณะหวงเตะ มการใชรปภาษาเพอแสดงการอธบาย

ในลกษณะของประโยคบอกเลา ดงตวอยาง

(1) (ผชมเดนขนมาใหรางวลแกนกแสดงหญงทขบรองบนเวท นกแสดงหญงตลกอกคนแกลงทาทยกมอ

ไหวเพอขอรางวล แตผชมคนดงกลาวไมไดใหรางวลแกนกแสดงหญงตลก ทาใหผชมการแสดงท

ดานหนาเวทหวเราะขบขน)

(ศรนวล)พด: ใหรวมๆใหหมด

(หวานเยน)พด: ฉนกยกมอไหวหมดเหมอนแขกมาบาน

(พชร)พด: ไมไดมาใบเดยวนะ เปนปงเลย

(หวานเยน)พด: ขเกยจยนแจก


(2) (ศรนวล)พด: งนเธอดแตตอเขา เธอกแหลเองเลส ใกลจะตรษจนแลวกแหลอวยพรทานผชมกบ ทานเจาภาพ (หวานเยน)พด: เธอแหลอวยพรทานผชมและทานเจาภาพไปแลวเดยวมนจะไปซากนเปลาๆ นฉนจะ แหลอวยพรพวกผชายลาตด ตงแตปใหมยงไมเคยเจอกนเลย ตรษจนแลวจะอวยพร

สำนกหอ


134

แลว อวยพรแบบคนจนเลย (งานพระราชทานเพลงศพ จ.นนทบร)

(3) (ศรนวล)รอง: สวสดจะพแกฉนขอแกอกสกครง ฉนทนฝนยนฟงแหมมนชางรอนห มตมชมคารมรายคมคายนะอตาขรว ตคนอนเคาวาชวตวของตวนะไมด


(4) (ศรนวล)พด: เอางดกวา ธรรมดาเราเลนแคสองชวโมงเราเลกแลว วนนเราเลนใหสองชวโมงครง เราบอกกบทานปลดวา ธรรมดาสองชวโมงเราเลกแลวนะคะ อนนเราเกนเวลาใหสองชวโมงครง เพราะวาโอโห ทานตอนรบเราอยางดเลย อาหารการกนกเลยงด มะ ปเสออยางด ตอนรบอยางด กตองขอขอบพระคณนะคะ


วจนกรรมการอธบายนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 4 เหตการณ คอ การ

รองออกตว(1) การรองแหลอวยพร(2) การรองตอบโต(3)และการจบการแสดง(4)

16. วจนกรรมการอางถง วจนกรรมการอางถงเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาวอางถงขอมลบางอยางทเคยเกดขนมาแลว เพอทจะใชอธบายถงพฤตกรรม

บางอยางทนกแสดงไดกระทาลงไปวาเคยมเกดขนแลว ฉะนนพฤตกรรมทนกแสดงกระทาไปแลว

จงถกตองหรอสามารถกระทาได ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)พด: แหลของไทยเราไมมดน

(หวานเยน)พด: จงหวะไทยๆเรายงมดนเลย ขายรถยนตยงมดนเลย ยนสจนถลอก อรถคนนนออก วนแรกกชนเลย

(ศรนวล)พด : ออ ตองม


(2) (ขวญตากบหวานเยน)รอง:

วายนนเปนยนสองผชายเขารองเกยวมา แมศรนวลหลอนจาอยาชกชาเลนองค

มาพบพอเศรษฐทมงมอนจะกน คยวามโรงสทดนมโรงฝงอยสองโรง


สำนกหอ


135

วจนกรรมการอางถงนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ คอ การ

รองแหลอวยพร(1)และการรองตอบโต(2)

17. วจนกรรมการเสนอ วจนกรรมการเสนอเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนาเสนอความคดเหนบางอยางของตนเอง เมอจบลาดบการแสดงใดการแสดงหนง เพอ

จะชแนะวาการแสดงตอไปเปนลาดบใดหรอนกแสดงคนใดจะเปนผแสดง รวมท งการนาเสนอ

รายละเอยดบางสงบางอยางใหนกแสดงทแสดงดวยกนสนใจ เชน รายการอาหารวามอะไรบางให

นกแสดงอกฝายเลอก เพอใชดาเนนการแสดงตามเนอเรอง มการใชถอยคาเพอแสดงการเสนอ เชน

คาวา “เอาอยางงส...” “...เลยส” “...กมให” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ปรชา)พด: เอางดกวานา ลอยลงแบบลาตดโบราณใหฝายหญงเขาขนบาง เอาพเสยงเพราะๆอกสกเพลง

(ณรงค)พด: กได


(2) (ศรนวล)พด: งนเธอดแตแหลตอเขา เธอกแหลอวยพรเลยส

(หวานเยน)พด: แหลอวยพรทานผชมไปแลวเดยวจะซากนเปลาๆ นวนพอจะแหลอวยพรผชายลาตด หนอยเหมอนกาลงจะขาดพพง อะ ทาใจใหดๆเสมยนกจะอวยพร มงแตงจงเลยนะตว ณรงคนงใหด พนมไมพนมมอขน อะหลวงพคะ ขอโทษนะคะ หลบๆหนอยนะคะหลวงพ พรจะไปโดนเขา(หวเราะ นกแสดงหญงอกคนจงตทแขน)


(3) (ปรชา)พด: เอางดกวา เราเลนตามคาขอ เมอตอนหวคาเขาขอเปนเพลงพนบาน แตมนมหลายแบบ มเพลงฉอย อแซว เกยวขาว เพลงเรอ เพลงพวงมาลย


(4) (ศรนวล)รอง: กนหมากสทาสบยาสพ หมากดบหนานฉนพอหาได

ยามวนใบตองอยในกลองอยในกลก เชญลวงเชญควกตามกสบาย

...................................... .........................................

กอนจะกนเหลาตองเอากบแกลม ฉนมของแถมมาใหพชาย

...................................... .........................................

ออไมเปนไรหรอกตอยจา เออ พวกปลาแกจะกนไหม

สำนกหอ


136

แปะซะปลาชอนแหมอรอยด ทอดมนปลากระดอกทงปลากราย ฉฉปลาสลดตวโตโต เฮยปลาหมอโคตวใหญใหญ ออปลาตะเพยนแลวกปลานล ถาพวกแกไดกนแลวจะตดใจ

อาหารน าจดนะมนจาเจ นอาหารทะเลฉนกมให

นอาหารทะเลฉนมอยหลายชาม ออหฉลามฉนกทาได


วจนกรรมการเสนอนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณ คอ

การรองออกตว(1) การรองแหลอวยพร(2) และการรองตอบโต( 3 และ 4)

18. วจนกรรมการเกยว วจนกรรมการเกยวเปนวจนกรรมทนกแสดง

ชายเจตนาใชถอยคาในลกษณะ เชงชสาว แทะโลม หรอเลยบเคยงนกแสดงฝายหญงเพอใหสมความ

ปรารถนาอาจจะมการกลาวถอยคาทแสดงการถอมตนเพอใหฝายหญงสงสารและเหนใจ วจนกรรม

นมกจะปรากฏแทรกกบวจนกรรมการตอวาและการชม กลาวคอ มการใชถอยคาเพอเกยว เมอเกยว

แลวกตอวากลบ สลบกนขนอยกบเนอความ มการใชรปภาษาเพอแสดงการเกยว เชนคาวา “รก”

“อยากใกลชด” “ประสบพบ” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ณรงค)รอง: ไดมาประสบพบพกตร โอแมนองรกนวลใย

ความรกพมนคกกรน หวงวาแมคณคงเหนใจ

พอยากใกลชดอยากสนทกบเจา ฉนอยากเขาไปไปนงใกลใกล

............................................... .............................................

(ณรงค)รอง: แมเนออนบญชพอยากจะรเรองราว เธอมคกนมาหรอเปลาหรอยงเปนสาวทงทรวดทรง

ดสมสวนอวนปดราศรผดผอง ชนแรกประสบพบนองเลนเอาสมองชกมนงง

ฉนหมายมนปนมออยากหารอเรองรก เพราะฉนกาลงอกหกมรกไมสมประสงค


วจนกรรมการเกยวนปรากฏในเหตการณสอสารคอ การรองตอบโต(1)

สำนกหอ


137

19. วจนกรรมการเลาเรอง วจนกรรมการเลาเรองเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนาจะใชเลาเรองรายละเอยดบางสงบางอยาง อาจเปนเรองราวสนๆเพอตองการบอกให

นกแสดงหรอผชมรบฟง วจนกรรมการบอกเลาในเหตการณสอสารการรองตอบโตอาจจะปรากฏ

แทรกกบวจนกรรมอนๆอาท วจนกรรมการบอกเลาแลวกวจนกรรมการชม หรอวจนกรรมบอกเลา

แลวกตอดวยวจนกรรมการตอวา เปนตน ทงนขนอยกบเนอความทนกแสดงตองการสอสารไปยง

ผชม มการใชถอยคาความหมายเพอบอกกลาว เชน นกแสดงเลาเหตการณทตวเองไปประสบมา

กอนเพอเกรนนาเรองกอนจะเกยวฝายหญง หรอ เลาเหตการณต งแตมผชายมาหาฝายหญง เปนตน


(1) (ตอย)รอง:ตองเลนเขาเรองนดหนอยตอนพญานอยชมตลาด เรองของราชาธราชเรองนมนอาจยงเหยง

ผมเปนพระเอกแนนอนอยนครหงสา สนกกนเลยดไหมละผมชอวามะเทง

....................................................... ........................................................

เรองสาวสาวเราไมอยากสน เพราะวาเราเปนคนรนผใหญ

เราเคยมเรองกบเดกสาวสาว มงคอยฟงกเลาแลวมงกจาไว เรองราวทงหมดเกดบนรถเมล ตางคนตางเซแหมเสยวไส เธอเอาศอกนมนมมาทมกลางหลง กอดทนจนกระทงลงเลยปาย


(2 (เสมยน)รอง: ผชายขเกยจออกมารองเกรน พวกผชายเขามาเชญแมอยาเฉไฉ

ขอใหแมแหวกมานโผลหนามา แลวกออกมาวากบพเสยไวไว

ผชายมาเกรนเสยเอาเพราะพรง ฟงฟงแลวเหมอนอยางรง(ชาแม)เรไร พกมองมองมองมองมองมอง มองมองนวลนองมองไปทางไหน ผชายเกรนอยขางนอกออกมาเสยท แมจะมายนแอนพงอยทาไม

(ลกครองรบ): เอชา เอชา ชา ฉา ชาหนอยแม


วจนกรรมการเลาเรองนปรากฏในเหตการณสอสารคอ การรองตอบโต(1 และ 2)

สำนกหอ


138

20. วจนกรรมการขอบคณ วจนกรรมการขอบคณเปนวจนกรรมท

นกแสดงและหวหนาคณะเจตนากลาวคาขอบคณผชมการแสดง เมอผชมการแสดงปรบมอ ให

รางวลแกนกแสดง และผชมทมาน งรบชมการแสดงจนกระทงจบการแสดงลาตด รวมท งกลาวคา

ขอบคณเจาภาพทเลยงอาหารสมาชกคณะหวงเตะ มการใชถอยคาเพอแสดงการขอบคณ เชนคาวา

“ตองขอขอบพระคณ” “ขอบคณ” เปนตน รวมทงการใชทาทางการพนมมอไหวประกอบการกลาว

ถอยคาขอบคณ ดงตวอยาง

(1) (ปรชา)รอง:ผมตองขอขอบพระคณทสนบสนน(พนมมอไหว) พวกผมสบนวขนประนมอยากให

ทานชมกนนานนาน

ใหทานชมกนนานนานในรายการครงน จงกรณาปราณทานอยาเพ งหนกลบบาน


(2) (ปาต)รอง: หนรนนองขอรองบางเพราผฟงทานสนบสนน หนลาตดวยรนขอขอบพระคณทานทงหลาย

หนรนใหมใชโงอยากจะโชวผลงาน ใหหนมานงอยต งนานชกมอาการเบอหนาย


(3) (ศรนวล)พด: เอางดกวา ธรรมดาเราเลนแคสองชวโมงเราเลกแลว วนนเราเลนใหสองชวโมงครง เราบอกกบทานปลดวา ธรรมดาสองชวโมงเราเลกแลวนะคะ อนนเราเกนเวลาใหสองชวโมง ครง เพราะวาโอโห ทานตอนรบเราอยางดเลย อาหารการกนกเลยงด มะ ปเสออยางด ตอนรบ อยางด กตองขอขอบพระคณนะคะ


วจนกรรมการขอบคณนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1) การรองตอบโต(2) และการจบการแสดง(3)

21. วจนกรรมการสงสอน วจนกรรมการสงสอนเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาวชแจงถงการปฏบตบางสงบางอยางใหผฟงเขาใจ เพอเปนขอคดเตอนใจถงสงท

ควรและไมควรปฏบต อาท เรองการวางตนของผหญง เรองการเลอกคครองของผชาย สวนใหญม

การใชถอยคาภาษาเพอแสดงการสงสอนดวยการสงหามปฏบตบางสงบางอยาง ดวยการขนตนคาวา

“อยา...” ตามดวยสงทไมควรปฏบต เปนตน ดงตวอยาง

สำนกหอ


139

(1) (เสมยน)รอง: ขอสงสอนวอนไหวไวเสยดวย ทกาลงสวยกาลงงามสบสามสบส

อยากรดกรายยายอกยกผาหม อยาเสยผมกลางทางหวางวถ อยาเทยวเตรเคหาอน อยาคางคนบานเขาบานเราม การคบเพอนเรอนแขกอยาแลคา อยาพยายามอจฉามารศร ........................................... .............................................

(2) (เสมยน)รอง: ทงนตองด เรองครกใคร ศกษานสย เสยใหถวนถ

ผชายมสทธ อยาคดสนสน หาเมยเชอมน ตามวรรณคด ตามวรรณคด เขามหลายอยาง อยาหาคสราง เหมอนนางกาก


วจนกรรมการสงสอนนปรากฏในเหตการณสอสารคอ การรองออกตว

(1และ2)

22. วจนกรรมการทาทาย วจนกรรมการทาทายเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาวทาทาย ย วย หยงเชง ความสามารถท งการขบรองและการใชถอยคาของ

นกแสดงอกฝาย เพอใหนกแสดงฝายตรงขามออกมาขบรองโตตอบกน หรอกลาวทาทายเพอขม

นกแสดงฝายตรงขามวารสกวาตนนนมความสามารถมากกวา กอนทจะขบรองโตตอบกนไปมาดวย

ถอยคาตอวาทรนแรง ดงตวอยาง

(1) (มาเรยม)รอง: เคารพสานตามตดตองลองสะกดดสกหนอย พอเนอนมหนมนอยมานงปลอยอารมณ

มานงกนหนาระเหยชะนะพอเตยตนตา ศภสรอยถอยคามทงขาทงคม

............................................................ ...........................................................

ไมวาหนมหรอแกถงเธอจะแนสกแคไหน ถงฉนจะเปนรนใหมไมยอมใหใครมาลบคม (มาเรยม)พด: ลบไมไดคมทงตว

(2) (เสมยน)พด: เอาละครบกกราบสวสดนะครบ ถารองผดพลาดประการใดกขออภยดวยนะครบ ลเกเอาไว ทหลงพ แหมฝายหญงมาเยอะนะวนน(ชมอไปทางนกแสดงฝายหญงนง) รสกประหมานะส

(ปรชา)พด: กลวแพเรานะส เลยเอามาเยอะ


สำนกหอ


140

(3) (มาเรยมกบหวานเยน)รอง:

ถาเจาหนมนกไมแนสวนอตาแกนกไมกลา เฮยแกแนแกมาถยดแตทาเทานน

ลองมาดวลกนคนละดนลองมาดนคนละลา วาคารมของใครจะคมขาถอยคาของใครจะขด อยาคยดนกเลยนาเหนดแตทาเทานนเอง ประเดยวกจอบอเองเดยวทองเพลงแทบไมทน


วจนกรรมการทาทายนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1และ 2)และการรองตอบโต(3)

23. วจนกรรมการขอรอง วจนกรรมการขอรองเปนวจนกรรม

เปนวจนกรรมทนกแสดงเจตนาขอรองใหผชมการแสดงกระทาบางสงบางอยาง อาท ขอรางวล ขอ

เสยงปรบมอ ขอใหผชมการแสดงน งชมจนจบการแสดง รวมท งการกลาวถอยคาพร า มการใช

ถอยคาเพอแสดงการขอรอง เชนคาวา “โปรดเอนด...” “ขอ...” “ถาชอบ...กได” เปนตน ดงตวอยาง

(1) (ณรงค)รอง: โปรดเอนดชชวยกระผมดวยคณนาย ทงสาวแกแมหมายทเรยงรายลนเหลอ

ผมลาตดพลดถ นมาหากนตอนคา อาชพการกระทาผมเลนแตลาเออเฟอ

(2) (ปาต)รอง: ทกทกทานทนบถอชวยตบมอใหหนสกท ทานใหเกยรตกนแบบนรสกวามกาลงใจ

ทานใหเกยรตกนแบบนรสกวามพลง แหมทานตบมอยงไมคอยดงขออกสกครงไดไหม

................................................................ .....................................................................

หนมความสามารถ ไมหวาดไมหวน ถาชอบหนนน จะรางวลกได


(3) (ณรงค)รอง: สนโดษเดยวเทยวจรเอาทางกลอนอปถมภ การละเลนเตนราอาบแตน าไคลเหงอ

พงเจาภาพกราบทานหารบประทานทางเสยง ไมคอยจะพอหลอเลยงไวเปนเสบยงเหลอเฟอ


วจนกรรมการขอรองนปรากฏในเหตการณสอสารคอ การรองออกตว(1,

2 และ 3)

สำนกหอ


141

24. วจนกรรมการชม วจนกรรมการชมเปนวจนกรรมทนกแสดง

เจตนาใชกลาวคาชนชม ยกยองนกแสดงและผชมการแสดง กลาวชมผชมการแสดงทมาชมการ

แสดงลาตด สวนนกแสดงจะกลาวชมนกแสดงฝายหญงทงการชมรปรางและหนาตากอนทจะรอง

เกยวฝายหญง มการใชถอยคาเพอแสดงการชม เชนคาวา “นารก” “ดจง” “แฉลม” เปนตน รวมท ง

การใชถอยคาทมความหมายทสอถงการชม ดงตวอยาง

(1) (พชร)รอง: วนนมลาตดมาโชวแหมโอโฮนารก เธอดจงชางรจกอนรกษของไทย

พดถงลาตดประชนตองวากนไปตามกลอน จะปลอยทเดดเผดรอนกอตอนทายทาย


(2) (ปรชากบตอย)รอง: ดหนาแฉลมแกมขาว หนาไมยาวแตหนาใหญ

.................................. .....................................

คนนหลานสาวแมประยร แมเจาประคณหนารปไข


วจนกรรมการชมนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ คอ

การรองออกตว(1)และการรองตอบโต(2)

25. วจนกรรมการถอมตน วจนกรรมการถอมตนเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาววาตนมสถานภาพตากวาผชมการแสดง ดวยการบรรยายวาตนเองมชวต

ลาบากยากจน การแสดงกไมเกง การขบรองยงไมไพเราะ และถอยคาภาษาคารมประชนกยงไมด

เพอใหผชมการแสดงใหรสกเหนใจ และสงสารนกแสดงท งน เพอเรยกรองความสนใจแกผชม

รวมท งยงเปนการพดเพอออกตวกอนหากการแสดงตอไปมขอผดพลาดประการใดผชมจะไดไม

โกรธหรอตาหน(1) และนกแสดงชายเจตนากลาวถอมตนเพอใหนกแสดงหญงหนมาสนใจตนเอง

กอนทจะรองเกยวฝายหญง(2) การใชถอยคาเพอแสดงการถอมตน เชน ขนตนดวยคาวา “ไม...”แลว

มคาขยาย หรอถอยคาทมความหมายในเชงตาหนตวเองเชนคาวา “ฉนมนซวย” ดงตวอยาง

(1) (ปาต)รอง: หนเปนขาพลอยไมคอยเฉยบแหลม หนเปนตวแถมมาแซมผใหญ ไมดไมเดนไมเปนภาษา งงปลาปลาเพงมาใหมใหม ใหมใหมซงซงจรงจรงนะคณ ไมคอยเคยคนกบรนใหญใหญ

สำนกหอ


142

(2) (เสมยน)รอง: ฉนหมายมนปนมออยากจะหารอเรองรก เพราะฉนกาลงอกหกมรกไมสมประสงค

เพราะฉนมนซวยสนดตลอดปตลอดชาต รปรางกไมสมารทจงไมบงอาจเลนองค


วจนกรรมการถอมตนนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1)และการรองตอบโต(2)

26. วจนกรรมแสดงความตองการ วจนกรรมแสดงความตองการ

เปนวจนกรรมทนกแสดงเจตนากลาวแสดงความตองการบางสงบางอยางจากนกแสดงดวยกนเอง

ตามเนอเรอง และนกแสดงเจตนากลาวแสดงความตองการใหผชมการแสดงปรบมอใหกบนกแสดง

มการใชถอยคาเพอแสดงความตองการคาวา “อยาก...” ดงตวอยาง

(1) (ปาต)รอง: พวกเราทกคนจะเรมตนกนไดหรอยง เพราะตามบรรดาทานผฟงกาลงใหอภย

ทานตบมอต งสองหนพวกเราทกคนตองพยายาม อยากใหทานตบมอเปนครงทสามตบเพอ ความแนใจ


(1) (ตอย)รอง: ตะพดหวานกรอบมะกอกแชอ ม กนแลวหวทมกแทบทกคนไป

กอยากจะถามศรนวลสกท ถามวาองตนหมมไหม


วจนกรรมการแสดงความตองการนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2

เหตการณ คอ การรองออกตว(1)และการรองตอบโต(2)

27. วจนกรรมการขออนญาต วจนกรรมการขออนญาต

เปนวจนกรรมทนกแสดงเจตนากลาวขออนญาตกอนทจะกระทาบางสงบางอยางทผชมการแสดง

ฟงแลวอาจจะไมพอใจ ดวยการใหผชมการแสดงปรบมอใหเพอแสดงการอนญาตทางออม

สำนกหอ


143

นกแสดงจะใชเมอตองการจะเปลยนเพลงทใชแสดง หรอนกแสดงตองการใชการขออนญาตผชม

การแสดงเกรนนากอนทจะขบรอง ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล) พด: นอกเรองเรอยเลย เอางดกวาไหนไหนเราเลนของเกาเกาแลว มนหนกสกนดนง ถาอยาก ฟงตบมอสกหนอยเปนไง

(ผชมการแสดง): (ปรบมอ)

(2) (ปาต)รอง: หนรนนองขอรองบางเพราะผฟงทานสนบสนน หนลาตดวยรนขอขอบพระคณทาน

ทงหลาย

หนรนใหมใชโงอยากจะโชวผลงาน ใหหนมานงอยต งนานชกมอาการเบอหนาย


วจนกรรมการขออนญาตนปรากฏในเหตการณสอสารคอ การรองตอบโต(1และ2)

28. วจนกรรมการแกตว วจนกรรมการแกตวเปนวจนกรรมท

นกแสดงเจตนากลาวคาพดเพอปลดเปลองความผดหรอขอผดพลาดของตนเองทไดพดหรอกระทา

ออกไปแลว มกจะใชกลาวเมอตนเองไดกลาวถอยคาทเกยวเนองกบเรองเพศ ดงตวอยาง

(1) (ขวญตา) พด: ฮย ไมมแมยก แลวมอะไร

(ศรนวล) พด: มแตไอแม... (ขวญตา) พด: ฮย

(ศรนวล) พด: ถาไมใชงานวด(ยกมอไหว)ทน มงเอย โดนแลว

(ขวญตา) พด: แมยกขเหนยวเลกไปหมดแลว แมยกอยบางปะหนเนย


(2) (ปรชากบตอย)รอง: มองดหนายงใหญขนาดน กจะมองด...จะใหญขนาดไหน

(ตอย)พด: หกคอรอจงหวะ

(ปรชา)พด: เดยวถาพลาดมา (ตอย)พด: อา มนเปนศลปะโวย


สำนกหอ


144

วจนกรรมการแกตวนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ คอ

การรองออกตว(1)และการรองตอบโต(2)

29. วจนกรรมการแสดงความเคารพ วจนกรรมการแสดงความ

เคารพเปน วจนกรรมทกลมนกแสดงท งชายและหญงท งหมดเจตนาใชคาพดและกรยาทาทางคอ

การพนมมอไหว เพอแสดงการยกยองใหเกยรตผชมการแสดง เมอผชมการแสดงกระทาบางสง

บางอยางใหแกนกแสดง อาท การมาน งชมการแสดง การน งชมการแสดงจนจบ รวมท งนกแสดง

เจตนากลาวคาพดเพอการแสดงความเคารพตอครบาอาจารยทสอนสงนกแสดง มการใชถอยคาเพอ

สดงความเคารพ เชน คาวา “ขอคารวะ” “สองกรประนมกมศรษะ” “สบนวขนประนม” “ศโรราบ

กราบกมไหวบรมครเฒา” รวมทงการพนมมอไหว ดงตวอยาง

(1) (ปรชา)รอง: บรรดาผดผชมพวกกระผมขอคารวะ(พนมมอไหว)

สองกรประนมกมศรษะขอคารวะทกทกทาน

ทานใหเกยรตมาเยยดยดชมลาตดประยกต

พวกผมสบนวประนมอยากใหทานชมกนนานนาน

(2) (มาเรยม)รอง: ศโรราบกราบกมไหวบรมครเฒา ทส งสอนกลอนขาเจาใหมเชาวเชงคารม

.................................................... ............................................................

ลกขอเชญคณครสมาสงสสถตย รองอะไรอยาใหตดใหหวคดลกแหลมคม

(3) (ศรนวล)พด:เอาอยางงดกวาเวลาเราพอด ทานนายกทานจะมาแลวนะคะ สมควรแกเวลาแลวนะคะ ถาขาดตกบกพรองอนใด นะคะ กขอฝากลาตดคณะหวงเตะไวดวยนะคะ ขอบคณคะ

(นกแสดงทกคน): (พนมมอไหว) (งานเทศกาลชมปลาโลมาททาขาม จ.ฉะเชงเทรา)

วจนกรรมการแสดงความเคารพนปรากฏในเหตการณสอสารจานวน 2 เหตการณ

คอ การรองออกตว(1 และ 2)และการจบการแสดง(3)

สำนกหอ


145

30. วจนกรรมการใหสญญาณ วจ น ก ร ร ม ก า ร ให ส ญญ าณ เ ป น

วจนกรรมทนกแสดงใชแสดงเจตนาบอกแกนกแสดงดวยกนใหรบรวาการแสดงลาตดกาลงจะจบ

การแสดงดวยการใชถอยคาภาษาทนกแสดงกบหวหนาคณะไดตกลงนดหมายกนไวลวงหนา คอ

รปภาษาทใชมลกษณะการกลาวเตอนทใชขบรองทกครง ประโยคทขบรองวา “จะเลนถงตายกน

เชยวรน” และขบรองขอความเดม 2 ครง เพอเปนการใหสญญาณระหวางกน และตอดวยประโยคท

ขบรองวา “เลนใหดดกนหนอยไดไหม” เนองจากประโยคทขบรองดงกลาวเปนถอยคาทนกแสดง

หลกคอศรนวล(หวหนาคณะ)จะเปนผกลาวเสมอ ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)รอง: จะเลนถงตายกนเชยวรน(ซาอกครง) เลนใหดดกนหนอยไดไหม

เราขอขอบคณทกทกทาน ทมาพรอมกนซงวามากมาย


วจนกรรมการใหสญญาณนปรากฏในเหตการณสอสารการจบการแสดง(1)

31. วจนกรรมการกลาวลา วจนกรรมการกลาวลาเปนวจนกรรมท

หวหนาคณะเจตนาจะกลาวอาลาแกผชมการแสดง เมอการแสดงลาตดเสรจสน ดวยการกลาวถอยคา

บอกวาการแสดงของคณะหวงเตะขอจบการแสดง และสญญาวาโอกาสหนาการแสดงลาตดคณะ

หวงเตะจะมาแสดงใหผชมอกครง มการใชถอยคา ประโยคทสวนใหญจะปรากฏขบรองเสมอ คอ

“เพลงของลงหวงขอเอวงแคน” และ “ถาวนหนาเวลาดพบกนใหม” ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)รอง: เลนใหดดกะตอยจา นมนไดเวลาแลวจะบอกให

เพลงของลงหวงขอเอวงแคน ถาวนหนาเวลาดพบกนใหม (งานเทศกาลลอยกระทง จ.ชลบร)

(2) (ศรนวล)พด: เอาไวโอกาสหนาคอยพบกนนะคะ วนนถาหยาบคายไปบางกตองขออภยคะ


วจนกรรมการกลาวลานปรากฏในเหตการณสอสารการจบการแสดง(1และ2)

2.4.2 การลาดบวจนกรรมในแตละเหตการณสอสาร

สำนกหอ


146

จากการศกษาองคประกอบลาดบวจนกรรมทใชสอสารการแสดงลาตดของคณะ

หวงเตะพบวา วจนกรรมสอสารการแสดงทเกดในแตละเหตการณสอสารนน สามารถเรยงลาดบ

วจนกรรมไดและไมได ดงน

2.4.2.1 เหตการณสอสารทสามารถเรยงลาดบวจนกรรมสอสารได ม

จานวน 4 เหตการณไดแก การโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนากลอง การรองแหลอวยพร

และเหตการณสอสารการจบการแสดงซงเหตการณสอสารทง 4 เหตการณนนเปนเหตการณสอสาร

ทมผแสดง โครงสรางรปแบบการสอสารการแสดงและเนอหาของการสอสารทแนนอนและเปน

ระบบ ทาใหสามารถลาดบวจนกรรมทเกดขนได ดงน

1. เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา เ ห ต ก า ร ณ

สอสารนจากการวเคราะหพบวจนกรรมเพยงวจนกรรมเดยวคอ การประกาศ

2. เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง เ ห ต ก า ร ณ

สอสารนจากการวเคราะหพบวา มจานวน 4 วจนกรรมไดแก การเชญชวน การสรรเสรญ การสญญา

และการเนนย า เหตการณสอสารนวจนกรรมทเกดขนเกดจากวธการสอสารโดยการขบรองเทานน

สามารถเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนไดเปนโครงสรางลาดบวจนกรรมใน ดงแผนภมตอไปน

ภาพท 22 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

จากแผนภมดงกลาวในเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง จะเรม

ตงแตการวจนกรรมเชญชวน วจนกรรมการสรรเสรญ สองวจนกรรมนจะสลบกนอกครง จงตอดวย

วจนกรรมการสญญาและวจนกรรมการเนนย า หากการแสดงลาตดไปแสดงเนองในโอกาสวนพอ

การสรรเสรญ

การเชญชวน

การสญญา

การเนนย า

คาอธบาย

หมายถง วจนกรรมท

เกดขนเปนลาดบถดไป

หมายถง วจนกรรมท

เกดขนสลบกนไปมาได

สำนกหอ


147

แหงชาต การแสดงลาตดกจะปรากฏลาดบวจนกรรมเพ ม คอ วจนกรรมการสรรเสรญและปดทาย

ดวยวจนกรรมการเนนย าอกครง

3. เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร เหตการณสอสาร น

จากการวเคราะห พบวามจานวน 9 วจนกรรมไดแก การสง การอวยพร การเรยกขาน การตอวา การ

เสนอ การอางถง การอธบาย การถาม-ตอบ และการหยอกเยา วจนกรรมสอสารทงหมดสามารถแบง

ลกษณะการสอสารไดเปน 2 ประเภทไดแก การสอสารทนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง และ

การสอสารทนกแสดงใชสอสารกนเอง ดงน

3.1 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง การ

สอสารลกษณะนมวจนกรรมสอสารทพบจานวน 2 วจนกรรม ไดแก การอวยพร และการเรยกขาน

3.2 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกนเอง การสอสาร

ลกษณะนมวจนกรรมสอสารทพบจานวน 7 วจนกรรม ไดแก การสง การอธบาย การถาม-ตอบ การ

อางถง การเสนอ การหยอกเยา และการตอวา

เหตการณสอสารนวจนกรรมสอสารทสาคญคอ การอวยพร

เพราะมวตถประสงคสาคญคอการอวยพรแกผชมการแสดง และเปนวจนกรรมทเกดขนจากการ

สอสารโดยการขบรองของนกแสดงหลก สวนวจนกรรมสอสารอนๆนนเกดจากการสอสารโดยการ

พดของนกแสดง สามารถเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนไดเปนโครงสรางลาดบวจนกรรมดงแผนภม

ตอไปน

สำนกหอ


148

ภาพท 23 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการรองแหลอวยพร

จากแผนภมดงกลาวเหตการณสอสารนจะเรยงลาดบวจนกรรม

เรมตงแตวจนกรรมการสงและวจนกรรมการอวยพร มบางครงทอาจจะแทรกวจนกรรมการถาม-

ตอบ จากน นเปนการพดแทรกบทรองในลกษณะการสนทนาของนกแสดงลกค (ศรนวล)กบ

นกแสดงตลก(หวานเยน) จะขนตนดวยวจนกรรมการตอวา วจนกรรมการถาม-ตอบ วจนกรรมการ

อางถง และ วจนกรรมการอธบาย มการแสดงบางครงอาจจะสลบไปมาระหวางวจนกรรมการถาม-

ตอบและการอางถง และหลงจากวจนกรรมการอางถง อาจจะตอดวยวจนกรรมการส งตาม

ดวยกวจนกรรมการหยอกเยา หลงจากการสนทนาของนกแสดงท ง 2 คน นกแสดงหลก(พชร)กจะ

ขบรองตอในวจนกรรมการอวยพร เมอจบบทรอง นกแสดงหญง 2 คนเดมกจะมการปดทาย

เหตการณสอสารนดวยการใชวจนกรรมการถาม-ตอบและวจนกรรมการเสนอเพอจะเปลยนไปยง

เหตการณสอสารการรองตอบโต

4. เหตการณสอสารการจบการแสดง เหตการณสอสาร น

จากการวเคราะหพบวาจานวน 8 วจนกรรมไดแก การใหสญญาณ การประกาศ การขอบคณ การ

กลาวลา การอธบาย การถาม-ตอบ การขออภย การแสดงความเคารพและปดทายดวยวจนกรรมการ

ประกาศ สามารถเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนในเหตการณสอสารการจบการแสดงไดดงแผนผง

ตอไปน

การส ง การหยอกเยา

การถาม-ตอบ การอางถง การอธบาย การตอวา

การสง การอวยพร(รอง) การถาม-ตอบ

การเสนอ การอวยพร การถาม-ตอบ

สำนกหอ


149

ภาพท 24 แผนภมโครงสรางลาดบวจนกรรมในเหตการณสอสารการจบการแสดง

จากแผนผงดงกลาวเหตการณสอสารนจะปรากฏลาดบวจนกรรมเรมตน

คอ วจนกรรมการใหสญญาณและปดทายดวยวจนกรรมการประกาศทแนนอน สวนลาดบวจนกร

รมทเกดหลงจากวจนกรรมการใหสญญาณนน จะมวจนกรรมทเกดขนแนนอนจานวน 6 วจนกรรม

ไดแก การประกาศ การอธบาย การขอบคณ การกลาวลา การขออภย และการแสดงความเคารพ การ

แสดงลาตดในแตละครงลาดบวจนกรรมทเกดขนในเหตการณสอสารน อาจจะเกดขนสลบกนไปมา

อาท บางครงอาจจะเรยงลาดบวจนกรรมตงแต การประกาศ การขอบคณ การกลาวลา การขออภย

การแสดงความเคารพ หรออาจจะเรยงลาดบวจนกรรมตงแต การประกาศ การอธบาย การขอบคณ

การขออภยและการแสดงความเคารพกได

2.4.2.2 เหตการณสอสารทไมสามารถเรยงลาดบวจนกรรมสอสารไดเหตการณสอสารนมจานวน 2 เหตการณ ไดแก การรองออกตวและการรองตอบโต เนองจากเปน

เหตการณสอสารทมนกแสดงหลกหลายคนแสดงสลบกนไปมา โครงสรางรปแบบการสอสารการ

แสดงทซบซอน และเนอหาของการสอสารทเกดขนซ ากน ทาใหลาดบวจนกรรมทเกดขนเลอนซ า

กนและแตละวจนกรรมกสลบกนไปมาไมแนนอน จงไมสามารถลาดบวจนกรรมทเกดขนได ดงน

การประกาศ การขอบคณ การกลาว

การอธบาย

การขออภย

การแสดงความเคารพ

การประกาศ

การใหสญญาณ

การถาม-ตอบ

คาอธบาย(เพ ม)

หมายถง วจนกรรมทไม

ปรากฏทกครง

หมายถง ลาดบวจนกรรมทไม

ปรากฏทดครง

สำนกหอ


150

1. เหตการณสอสารการรองออกตว เหตการณสอสารนจากการ

วเคราะหพบวาจานวน 24 วจนกรรม เมอพจารณาสามารถแบงตามลกษณะการสอสารไดเปน 2

ประเภทไดแก การสอสารทนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง และการสอสารทนกแสดงใช

สอสารกนเอง ทงนมบางวจนกรรมทนกแสดงใชสอสารรวมกนทงกบผชมโดยตรงและกบนกแสดง

กนเองคอ วจนกรรมการเนนย า ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง การสอสาร

ลกษณะนมวจนกรรมสอสารทพบจานวน 15 วจนกรรม ไดแก การทกทาย การแนะนา การขอบคณ

การขออภย การประกาศ การเชญชวน การขอรอง การแสดงความตองการ การอวยพร การส งสอน

การถอมตน การเนนย า การแสดงความเคารพ การสญญา และการชม

1.2 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกนเอง การสอสารลกษณะน

มวจนกรรมสอสารทพบจานวน 10 วจนกรรม ไดแก การหยอกเยา การถาม-ตอบ การเรยกขาน การ

ทาทาย การชม การตอวา การสง การเนนย า การอธบาย และการเสนอ

อยางไรกตาม วจนกรรมสอสารการแสดงตางๆทเกดขนในเหตการณ

สอสารการรองออกตวนมการเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนไมแนนอน เนองจากเหตการณสอสารน

มจานวนนกแสดงทออกมาแสดงตวหลายคนและเนอหาของการสอสารของนกแสดงแตละคนกม

หลากหลายท งเนอหาซ ากนและแตกตางกน ทาใหวจนกรรมทเกดขนนนเลอนสลบกนไปมาไม

แนนอน ทงนผวจยสามารถสรปวจนกรรมหลกทนกแสดงแตละคนใชแสดงเหมอนกนทกคนใน

เหตการณสอสารการรองออกตว มจานวน 5 วจนกรรม คอ การทกทาย การแนะนา การเนนย า การ

เชญชวน และการขออภย

2. เหตการณสอสารการรองตอบโต เหตการณสอสารนจากการ

วเคราะหพบวามจานวน 24 วจนกรรม เมอพจารณาสามารถแบงตามลกษณะการสอสารไดเปน 2

ประเภทไดแก ประเภทการสอสารระหวางนกแสดงกบนกแสดง และนกแสดงกบผชม ทงนม

บางวจนกรรมทนกแสดงใชสอสารรวมกนทงกบผชมโดยตรงและกบนกแสดงกนเอง ดงน

สำนกหอ


151

2.1 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกบผชมโดยตรง การสอสาร

ลกษณะนมวจนกรรมสอสารทพบจานวน 9 วจนกรรมไดแก การขอนญาต การประกาศ การเสนอ

การทกทาย การสญญา การแนะนา การขออภยและการเลาเรอง และการขอบคณ

2.2 การสอสารทนกแสดงใชสอสารกนเอง การสอสารลกษณะน

มวจนกรรมสอสารทพบจานวน 17 วจนกรรม ไดแก การทกทาย การตอวา การเลาเรอง การถอมตน

การเชญชวน การสง การหยอกเยา การถาม-ตอบ การประกาศ การอางถง การทาทาย การชม การ

เนนย า การเกยว การแกตว การอธบาย และการแสดงความตองการ

อยางไรกตาม วจนกรรมสอสารการแสดงตางๆทเกดขนในเหตการณ

สอสารการรองตอบโตนมการเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนไมแนนอน เนองจากเหตการณสอสารน

เปนเหตการณสอสารทมท งนกแสดงและเนอหาของการสอสารจานวนมากและแสดงสลบกน

โตตอบไปมา ทาใหมวจนกรรมเกดขนซ ากนหลายครงและวจกรรมทเกดขนซ ากนกเลอนสลบไป

มาไมแนนอน อาท ชวงการแสดงการรองเกยวกจะมวจนกรรมหลก คอ การเกยวซงอาจม วจนกรรม

การตอวา หรออาจจะมวจนกรรมการทาทาย หรออาจจะมวจนกรรมการชมเกดขนเปนลาดบถดมาก

ได และวจนกรรมเหลานกอาจเกดขนสลบกบวจนกรรมการเกยวอกครง รวมทงวจนกรรมการตอวา

กอาจจะมวจนกรรมการชม วจนกรรมการเลาเรอง หรอวจนกรรมการถาม-ตอบเกดขนเปนลาดบถด

มา และวจนกรรมเหลานกอาจเกดขนสลบกบวจนกรรมการตอวาอกครง ทาใหเหตการณสอสารน

ไมสามารถจดเรยงลาดบวจนกรรมทเกดขนแนนอนได

ท งนผวจ ยสามารถสรปวจนกรรมหลกทพบการปรากฏซ าในแตละ

เหตการณสอสารยอยของเหตการณสอสารการรองตอบโต มจานวน 2 วจนกรรม คอ การตอวาและ

การเลาเรอง

2.4.3 วจนกรรมสอสารทใชรวมในแตละเหตการณสอสาร จากการวเคราะหขอมลการแสดงลาตดท ง 5 ครง พบวจนกรรมสอสารการแสดง

ทงสนจานวน 31วจนกรรม วจนกรรมทง 31 วจนกรรมมลกษณะการเกดรวมกนในบางเหตการณ

สอสาร และเกดขนเฉพาะบางเหตการณสอสารเทานน อยางไรกตาม วจนกรรมการทกวจนกรรม

สำนกหอ


152

ไมไดเกดขนเพยงครงเดยว แตจะเกดซ าๆโดยอาจจะเกดซ าในเหตการณสอสารเดมหรอเกดซ าใน

เหตการณสอสารอนรวมกน สรปไดดงตารางตอไปน

ตารางท 3 สรปจานวนการเกดซ าของแตละวจนกรรมในแตละเหตการณสอสาร

ลาดบ วจนกรรม

เหตการณสอสาร จานวนการเกดซาทงสน

(ครง)

การโหมโรงกลองระมะนา

การรองเกรนหนากลอง

การรองออกตว

การรองแหลอวยพร

การรองตอบโต

การจบการแสดง

1. การประกาศ - - 75

2. การถาม-ตอบ - - 170

3. การอธบาย - - 45

4. การเชญชวน - - - 70

5. การสญญา - - - 15

6. การเนนย า - - - 130

7. การส ง - - - 40

8. การขออภย - - - 70

9. การขอบคณ - - - 95

10. การเรยกขาน - - - 40

11. การตอวา - - - 355 12. การหยอกเยา - - - 95

13. การเสนอ - - - 35

14. การทกทาย - - - - 75

15. การแนะนา - - - - 80

16. การอวยพร - - - - 90

17. การอางถง - - - - 25

18. การส งสอน - - - - - 20

19. การทาทาย - - - - 25

20. การชม - - - - 50

สำนกหอ


153


ลาดบ วจนกรรม

เหตการณสอสาร จานวนการเกดซาทงสน

(ครง)

การโหมโรงกลองระมะนา

การรองเกรนหนากลอง

การรองออกตว

การรองแหลอวยพร

การรองตอบโต

การจบการแสดง

21. การถอมตน - - - - 65

22. การแสดงความ

ตองการ - - - - 25

23. การแกตว - - - - 10

24. การแสดงความ

เคารพ - - - - 10

.25. การสรรเสรญ - - - - - 15

26. การขอรอง - - - - - 75

27. การเลาเรอง - - - - - 125

28. การเกยว - - - - - 70

29. การขออนญาต - - - - - 5

30. การใหสญญาณ - - - - - 5

31. การกลาวลา - - - - - 5

รวม 1 4 24 9 24 8 2,010

จากตารางขางตนสรปไดวา วจนกรรมสอสารบางประการเกดรวมกนในเหตการณ

สอสารตางๆจานวน 4 เหตการณไดแก การประกาศ การถาม-ตอบและการอธบาย วจนกรรมสอสาร

บางประการกเกดรวมกนในเหตการณสอสารตางๆจานวน 3 เหตการณไดแก การเชญชวน การ

สญญา การเนนย า การสง การขออภย การขอบคณ การเรยกขาน การตอวา การหยอกเยาและการ

เสนอ วจนกรรมสอสารบางประการเกดรวมกนในเหตการณสอสารตางๆจานวน 2 เหตการณ ไดแก

การทกทาย การแนะนา การอวยพร การอางถง การส งสอน การทาทาย การชม การถอมตน การ

แสดงความตองการ การแกตว และการแสดงความเคารพ และวจนกรรมสอสารทเกดเฉพาะบาง

เหตการณสอสารไดแก วจนกรรมการสรรเสรญเกดเฉพาะเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง

วจนกรรมการขอรองเกดเฉพาะเหตการณสอสารการรองออกตว วจนกรรมการเลาเรอง การเกยว

สำนกหอ


154

และการขออนญาตเกดเฉพาะเหตการณสอสารการรองตอบโต และวจนกรรมการใหสญญาณและ

การกลาวลาเกดเฉพาะเหตการณสอสารการจบการแสดง จากตารางดงกลาว วจนกรรมการสอสารท

เกดขนซ าในแตละเหตการณสอสารพบวจนกรรมการตอวาปรากฏจานวนการเกดซ ามากทสด

จานวน 355 ครง

1. เหตการณสอสารทปรากฏวจนกรรมการตอวา เหตการณสอสารทปรากฏวจนกรรมการตอวา พบวา วจนกรรมการตอวา

ปรากฏรวมกนในเหตการณสอสารจานวน 3 เหตการณไดแก เหตการณสอสารการรองออกตว การ

รองแหลอวยพรและการรองตอบโต ดงน

1.1 เหตการณสอสารการรองออกตว เหตการณสอสาร น

พบวจนกรรมการตอวาจานวน 70 ครง เหตการณสอสารนมนกแสดงหญงจานวน 3 คนเจตนากลาว

ถอยคาตอวา ดวยการใชวจนภาษาสอสารคอการขบรองและการพด นกแสดงหญงจะกลาวถอยคา

กระทบกระเทยบ คาหยาบ ประชดประชน และทาทายนกแสดงชาย เพอแสดงการตอวา

1.2 เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร เหตการณสอสาร น

พบวจนกรรมการตอวาจานวน 20 ครง วจกรรมการตอวาทเกดขนในเหตการณสอสารนไมเกยวของ

กบนกแสดงหญงหลกททาหนาทขบรองเนอหาเกยวกบอวยพร แตวจนกรรมดงกลาวเกดจากการ

แสดงแทรกของนกแสดงหญง 2 คน ทนกแสดงหญงคนหนงแสดงทาทางเตนทไมเหมาะสม

ดานหนาเวทระหวางทนกแสดงหลกกาลงขบรอง แลวนกแสดงหญงอกคนหนงเดนไปผลกศรษะ

นกแสดงหญงทเตนเพอตอวาวาเปนการกระทาทไมเหมาะสม

1.3 เหตการณสอสารการรองตอบโต เหตการณสอสาร น

พบวจนกรรมการตอวาจานวน 265 ครง เหตการณสอสารนใชปรากฏวจนกรรมการตอวา ทงการใช

วจนภาษาคอการขบรองและการพดนกแสดงท งฝายชายและฝายหญงใชถอยคาสองแงสองงาม

ประชดประชน เสยดส กระทบกระเทยบ ดา คาหยาบ เปนตน และอวจนภาษาคอ การผลกและการ

ถยน าลาย

สรปไดวาวจนกรรมสอสารการแสดงลาตด พบวจนกรรมการตอวามาก

ทสด ในเหตการณสอสารการรองตอบโต รองลงมาคอเหตการณสอสารการรองออกตวและการรอง

แหลอวยพร เนองจากวจนกรรมการตอวา เปนวจนกรรมทนกแสดงใชแสดงโตตอบสลบกนไปมา

สำนกหอ


155

ในลกษณะการโตเถยง ใหนกแสดงทถกตอวารสกไมพอใจหรอรสกโกรธจนตองมการใชถอยคา

โตตอบกลบ อกทงวจนกรรมตอวากจะปรากฏใชสอสารระหวางนกแสดงดวยกนเองเทานน สวน

เหตการณสอสารอก 3 เหตการณคอ การโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนากลองและการจบ

การแสดงไมปรากฏใชวจนกรรมการตอวา เพราะเหตการณท ง 3 เหตการณเปนเหตการณทม

วตถประสงคเพอตองการสอสารกบผชมโดยตรง นกแสดงททาหนาทแสดงกจะมจานวน1 หรอ 2

คนแสดงโดยไมไดสลบบทบาทหนาทกนแสดงจงไมตองใชถอยคาโตตอบและเนอหาทใชสอสารก

จะเปนเนอหาทไมเกยวของกบการเกยวพาราส

2. การใชวจนกรรมการตอวาในเหตการณสอสารตางๆ การใชวจนกรรมการตอวาในเหตการณสอสารตางๆทง 3 เหตการณ มการ

ใชถอยคาตอวาโดยตรงดวยการใหพอเพลงหรอแมเพลงเปนผเรมตนตอวากอนดวยการใชถอยคาทง

คาหยาบ คาเกยวกบเรองเพศ และมการใชถอยคาตอวาเพอใหอกฝายตอวากลบมาดวยถอยคาทานอง

เดยวกน รวมทงวจนกรรมการตอวายงมเทคนคการใชวจนกรรมการตอวารวมกบวจนกรรมอนๆ

อาท การชม การเกยว การบอกเลา เปนตน เพอทาใหผฟงเขาใจผดเบองตน แลวจงใชวจนกรรม

การตอวาเปนลาดบถดมาเพอเพมน าหนกอารมณของการตอวาในอกฝายรสกเจบใจมากย งขนดงจะ

ยกตวอยางอธบายดงน

(แมเพลง)รอง:ขออวยพรใหผชายลาตด ใหแกไรสมบตพสถาน

ใหแกลมละลายลงวายปราณ ถาแกไปเลนงานกขอใหถกตดเงน

หนทางทไปกใหไกลกลาบาก ใหเกดยงยากระหกระเหน

ไมมทางรถยนตใหมแตหนทางเดน ลาบากเหลอเกนนถงกบตองท งงาน

ถาแกมเมยกขอใหเมยแกมช ถาจะเลยงหมใหกลายเปนหมน

เลยงววเลยงควายกขอใหตายหมดทงบาน เลยงสตวเดรจฉานกใหเปนนะมะเลย

แกมลกชายกขอใหเปนจกโก มลกสาวคนโตใหเปนจกก

ณรงคมเมยกขอใหเมยแกเปนกะหร มอดดกขอใหมนหยกงอ

ขอใหนายตอยนะกเปนฝมะมวง ใหเปนดอกเปนดวงอยตามซอกคอ

ในทนหมายถง โรคมาลาเรย

สำนกหอ


156

ขาแขงถลอกออกดอกเขาขอ มอหยกมองอเดนยกแยยกย นสามวนเจรญ

เดนไมไหว เพยง


จากตวอยางดงกลาว เปนขอความทแสดงวจนกรรมการตอวา ผทกลาวคอ

แมเพลงใชถอยคาทมความหมายในลกษณะของการสาปแชง เพอแสดงการตอวาพอเพลง ทงเรอง

ทรพยสน การเดนทาง การเลยงสตว ลก เมย รวมท งการตอวาใหพอเพลงเปนโรคทเกยวเนองการ

เรองเพศ อาท โรคฝมะมวง ออกดอกเขาขอ มอหยกมองอ อกทงยงปดทายดวยการลงเพลงดวยคาลง

คาวา “เพยง” เพอขอใหคาอธษฐานเปนจรงดงทกลาวตอวา

จากนนพอเพลงกจะขนมาโตตอบกลบดวยการจบคารองของแมเพลงมา

ขบรองแกความกลบ ดงตวอยาง

(พอเพลง)รอง: มลกชายกขอใหเปนจกโก มลกสาวคนโตใหเปนจกก

ณรงคมเมยกขอใหเมยเปนกะหร ถายงงนกดเราจะไดเปนแมงดา

เอยถาพรงคเปนแมงดา ถาผมไปถงพตองใหผมครงราคา


จากตวอยางดงกลาว พอเพลงจบคารองทแมเพลงตอวาเรองลกกบเมย

แลวแกความกลบดวยการใชถอยคาทานองเดยวกบคาวา “กะหร” หมายถง หญงโสเภณคอ คาวา

“แมงดา” ซงหมายถง ชายทอาศยน าพกน าแรงของผหญงทประกอบอาชพเปนโสเภณท งคาวา

“กะหร”และ “แมงดา” ลวนเปนคาทมความหมายในเชงลบใชเพอแสดงการตอวาเหมอนกน แมจะ

ตางกนทแมเพลงใชเพอเจตนาตอวาพอเพลง สวนพอเพลงใชเพอเจตนาย วยใหแมเพลงรสกวาตน

นนแพ

อยางไรกตาม การปรากฏวจนกรรมการตอวาน มใชจะปรากฏวจนกรรม

ตอวาเพยงอยางเดยว วจนกรรมการตอวาอาจจะพบปรากฏแทรกอยในวจนกรรมอนๆแลวตอวา

กลบอกครงกได ดงตวอยาง

สำนกหอ


157

(พอเพลง)รอง : ดหนากลมผมสนอวนจนมนจกอก หนาตาตลกตลกเหมอนอยางกบนกมห (วจนกรรมการตอวา) แมคนรมเธอยมเกรปเธอเทเขาทา(วจนกรรมการชม) ชอพชรใชไหมละดนยนตาเธอเจาช

ชอพชรใชไหมนาง แหมรปรางเธอชางสวยสม ควกตอคอกกลมอยางกบขนมถวยฟ

(วจนกรรมการตอวา)

จากตวอยางดงกลาว ปรากฏวจนกรมการชม แทรกระหวางวจนกรรม

การตอวา เพอแสรงทาใหเขาใจผดในลกษณะชมแบบตอวาใหรสกเจบใจ เพอใหการตอวานนม

อารมณมน าหนกมากขนกอนทจะกลบไปใชวจนกรรมการตอวา เนอหาของการตอวาขางตน

เกยวกบการบรรยายรปรางของแมเพลงวาทกสวนอวนไปหมดจนใบหนาสน และใชคาเปรยบเทยบ

วาอวนมากถงขนาดมนมาจกอยทอก มการใชอปมาเปรยบเทยบใบหนาวาสนเหมอนกบคางคาว พบ

การใชถอยคาวาในลกษณะเชงเสยดสวา “ดนยนตาเธอเจาช” และยงพบการซ าความบางสวนทเนน

ย านกแสดง “ชอพชรใชไหม...”ใหแนใจจะไดตอวาถกคน และใชคาอทานและขอความทวา “แหม

เธอชางสวยสม” แสดงการเสยดส แลวใชอปมาเปรยบเทยบวาคอสนเหมอนกบขนมถวยฟ

อนงกรรมการตอวา เปนวจนกรรมทแสดงใหเหนถงการเปดโอกาสให

นกแสดงสามารถสรรหาถอยคาหรอถอยความตางๆมาใชโตตอบกนไดจนกวาฝายใดฝายหนงจะ

ยอมแพ อกทงวจนกรรมตอวาเปนวจนกรรมกลมแสดงความรสก จงเหมาะสมสาหรบการย วยใหอก

ฝายโกรธหรอไมพอใจ จนตองมโตตอบกลบเพอใหฝายทโตมารสกพายแพหรอเหนวาสามารถแก

ความทฝายนนตอวามาได ย งทาใหบรรยากาศของการแสดงสนกย งขน โดยเฉพาะในเหตการณ

สอสารการรองตอบโต ทนกแสดงท งพอเพลงและแมเพลงตองแสดงใหเหนถงการการใชปฏภาณ

ไหวพรบในการโตตอบสลบกนไปมา

ทงนการใชวจนกรรมการตอวาในสถานการณสอสารการแสดงลาตดนน

เปนวจนกรรมทเกดขนจากการกระทา 3 ระดบตามแนวคดของเซอรล ไดแก การกลาวถอย

(locutionary act) คอ มการใชถอยคาสอความหมายชดเจนเชน คาวา “อวน” หมายถงน าหนกมาก

อกท งนกแสดงหญงคอ พชรนนกมรปรางอวน การแสดงเจตนา(illocutionary act)คอ นกแสดง

เจตนาทจะใชถอยคาดงกลาวเพอสอความหมายแฝงคอ ตองการตอวา เพราะนอกจากคาวา “อวน”

สำนกหอ


158

แลวยงใชความเปรยบเพอย าเจตนาเดม เพอใหนกแสดงหญงรสกโกรธ และวจนผล(perlocutionary)

คอ การกระทาทเกดจากถอยคา เชน แมเพลงออกมาโตตอบดวยถอยคาแสดงตอวาทานองเดยวกน

วจนกรรมการตอวานน กจดอยในกลมการแสดงความรสก(expressive)

ซงเปนวจนกรรมทมความจาเปนตอการมปฏสมพนธกนโดยเฉพาะการแสดงลาตดทจะตองมการใช

สภาวะอารมณความรสก ใหสอดคลองกบการดาเนนเรองของกลมนกแสดงทจะตองแสดงให

สมจรง ซงวจนกรรมการตอวาทเกดขนบนเวทการแสดงลาตดนนจะมลกษณะใกลเคยงกบการใชใน

ชวตประจาวน เชนการใชคาหยาบ การใชถอยคาเชงเสยดส ประชดประชน เปนตน แตวจนผล

(perlocutionary act)ของการกระทาทเกดขนน นจะตางกน กลาวคอวจนผลของการใชวจนกรรม

การตอวาทเกดขนบนเวทการแสดงนน เปนวจนกรรมสอสารทใชสาหรบการแสดง ซงนกแสดง

ผใชถอยคาดงกลาวจะเขาใจวานนเปนสงทสมมตขนแมวานกแสดงอกฝายจะออกมาใชถอยคาตอวา

ทานองเดยวกน จงไมสงผลของการกระทาคอ ความไมพอใจหรอแสดงอารมณโกรธตอกน

เชนเดยวกบผชมการแสดงกเขาใจวาวจนกรรมตอวาทเกดขนนนเปนเพยงการแสดงทชวยสราง

ความสนกสนานเทาน น สวนการใชวจนกรรมตอวาในชวตประจาวนดวยถอยคาหยาบ หรอคา

ประชดเสยดสกนนน วจนผลทเกดขนคอ แสดงความโกรธไมพอใจซงกนและกนจงตองใชถอยคา

เพอแสดงอารมณความรสกนนออกมา

สรปไดวาองคประกอบทมลกษณะรวมกนเฉพาะบางเหตการณสอสารนน ทาใหเหน

วาคณะหวงเตะมการจดวางรายละเอยดของการแสดงทสะดวกตอการแสดงของกลมผแสดงเองซง

ชวยใหการแสดงมความเปนระเบยบและไมซบซอน รวมทงกลมผชมการแสดงสามารถรบชมและ

เขาใจสารทกลมผแสดงกาลงสงมายงกลมผชม และยงทาใหเหนลกษณะเฉพาะของการแสดงลาตด

ทแตกตางกนตงแตเรมตนการแสดงจนกระทงจบการแสดง ทาใหผชมการแสดงไมรสกเบอหนาย

และสามารถนงรบชมการแสดงจนกระทงจบการแสดง

3. องคประกอบทแตกตางกนในแตละเหตการณสอสาร องคประกอบทแตกตางกนแตละเหตการณสอสาร หมายถง องคประกอบทมลกษะไม

คงทมการเปลยนแปลงลกษณะไปตามแตละเหตการณสอสาร กลาวคอเปนลกษณะเฉพาะของ

สำนกหอ


159

เหตการณสอสารน นๆ องคประกอบลกษณะนผวจยพบ 3 องคประกอบ ไดแก หวเรอง

วตถประสงค และเนอหาของการสอสารซงมดงน

3.1 หวเรองหรอหวขอ(topic) หวเรอง หมายถง เรองทพดวาแตละเหตการณสอสาร

นกแสดงไดกลาวถงเรองอะไร โดยในแตละเหตการณสอสารจะมหวขอหลกในการสอสารกบผชม

การแสดงทชดเจนซงวเคราะหจากประเดนหลกของการแสดง

3.2 วตถประสงคหรอหนาท(purpose or function) วต ถปร ะสงคห ร อหน า ท หมายถง จดมงหมายหลกของการแสดงทปรากฏในแตละเหตการณสอสาร

3.3 เนอหาของการสอสาร(message content) เ น อหาของการ สอสาร หมาย ถ ง

สาระสาคญทกลาวถงในเหตการณสอสารการแสดงท งการใชวจนภาษาและอวจนภาษาวามการ

สอสารเกยวกบอะไร เนอหาของการสอสาร เปนองคประกอบสาคญทใชสาหรบดาเนนการแสดง

ตงแตตนจนจบการแสดง ผวจยสามารถอธบายองคประกอบทแตกตางกนแตละเหตการณสอสารท งหวขอ

วตถประสงคและเนอหาของการสอสารในแตละเหตการณสอสารดงรายละเอยดตอไปน

1. เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา

1.1 หวเรอง หวเรองคอ การประกาศเรมการแสดงใหผชมรบทราบ

1.2 วตถประสงค วตถประสงคคอเพอบอกวาการแสดงลาตดได

เรมตนขนแลว ดวยการใชดนตรคอกลองรามะนา ฉงและกรบบรรเลงเพลง เชญชวนผชมใหมาชม

การแสดงลาตด 1.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารมการใชอวจนภาษาคอ

ดนตรบรรเลงเพลงเปนสอแทนการใชถอยคาประกาศแจงแกผชมการแสดงทราบวาการแสดง ลาตด

ไดเรมตนขนแลว

2. เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง 2.1 หวเรอง หวเรองคอการสดดพระมหากษตรย เปนเหตการณสอสารทมหวขอเกยวของกบนกแสดงหลกทาทาหนาทสอสารดวยการขบรองครงแรก

2.2 วตถประสงค วตถประสงคคอเพอเกรนนาการแสดงและเพอเชญชวนผชมการแสดงใหมารวมรบชมการแสดง

สำนกหอ


160

2.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารมการกลาวยกยอง

สรรเสรญ และสดดพระมหากษตรย เพอแสดงอารมณ ความคด ความรสกซาบซงในพระมหา

กรณาธคณของพระมหากษตรย ดวยการกลาวถงพระกรณยกจตางๆ การเสดจพระราชดาเนนไป

ชวยเหลอในพนททรกนดารใหอยดกนด และการบอกวาจะเปนตวแทนลกเสอชาวบาน กลาว

ปฏญาณจะจงรกภกดตอประเทศชาตจะไมแตกแยกความสามคคกนเองของคนในชาต ดงตวอยาง

บทสรอยเพลง: โอเจาพวงสมณฑา สมณฑาประชาเอย

อยาละเลยจงเทดทน นเรนทรศรยเอย

บทรอง: พระรมรตนฉตรเกลาเกลาพวกขา พระเมตตาประชาถวนลวนตระหนก

น าพระทยใสงามดวยความรก ทรงพทกษชนผองของพระองค

ชาวนายากไรไดไถหวาน พระราชทานทใหทาตามประสงค

................................................. ..................................................

(สวนทาย) พวกของเราเหลาลกเสอเชอชาวบาน ขอปฏญาณตอองคพระทรงสอน

จะรกษาเอกราชชาตถาวร ถาดสกรรกร ากระหนาไทย

จะสามคคกอดคอกนตอตาน อกพวกเราชาวบานทวทงหลาย

อยาไดแยกแตกกนชนทาลาย ไทยตอไทยมาฆากนนนไมดเอย


ในเหตการณสอสารนบทรองเพอแสดงการสรรเสรญพระมหากษตรยนนจะเปนบทท

เครงครด ไมมการตดทอนเนอหา แตสามารถเพมเนอหาทานองเดยวกนไดหากงานทไปแสดงลาตด

เนองในวนพอแหงชาต คอวนท 5 ธนวาคมของทกปทางคณะกจะมการเพมเนอหาตอจากขางตน


บทรอง: ศภฤกษเลศแลวแกวจกร จกรราศหมนวนชนาพรรษา

หมนนบกลบมาหาธนวา เฉลมพระชนมพรรษาประมกไทย

เกลาหมอมฉนอญชลสดดนพ ขอเคารพสงสงองคมไห

.................................................. ............................................

(สวนทาย)สมแลวทพระองคทรงกษตรย สถาปนามหาราชอนสงสง

เจรญรอยตามพระบาทชาตวงศ ขานหนอขอพระองคทรงพระเจรญ


สำนกหอ


161

3. เหตการณสอสารการรองออกตว

3.1 หวเรอง หวเรองคอการแสดงตวของนกแสดงชายและหญงทละคน

3.2 วตถประสงค วตถประสงคคอเพอใหนกแสดงชายและหญงแนะนาตวเองใหผชมไดรจก เพอเรยกรองความสนใจและการฝากเนอฝากตวกบกลมผชม 3.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารมการกลาวถง ความคด

อารมณความรสกของนกแสดงแตละคนวารสก นกคดอยางไรใหผชมไดรบฟง เนอหาของการ

สอสารในเหตการณสอสารนจะมเนอหาทเกยวของกบผชมโดยตรงและเนอหาทเกยวของระหวาง

นกแสดงดวยกนดงน

3.3.1 เนอหาของการสอสารทตองการกลาวกบผชมโดยตรง

เนอหาของการสอสารนนกแสดงตองการกลาวกบผชมโดยตรง ดวยการกลาวทกทายผชม การ

แนะนาตนเอง การสอนเรองการประพฤตตน การเชญชวน การชแจงลกษณะการแสดงลาตด การ

อวยพร การถอมตน การไหวครและเรองทวไป ดงน

3.3.1.1 การทกทายผชม เ น อ ห า ข อ ง ก า ร

ทกทายนกแสดงจะเปนผพดหรอผขบรองดวยตวเอง ดวยการกลาวถอยคา “สวสดคะหรอครบ ,

กราบสวสด” การใชทาทางการไหวประกอบ การกลาวแนะนาคณะ การกลาวขอบคณ และ การ

กลาวขออภยผชมการแสดง ดงตวอยาง

ตวอยางท 1 การทกทายผชมดวยการขบรอง

(ปรชา)รอง: บรรดาผดผชมพวกกระผมขอคารวะ(พนมมอไหวประกอบ)สองกรประนมกมศรษะขอคารวะทกทาน

ทานใหเกยรตมายดเยยดชมลาตดประยกต ขอใหทานมความสขมารวมสนกสนาน

ผมตองขอขอบพระคณทสนบสนน(พนมมอไหวประกอบ)พวกผมสบนวขนประนมอยากใหทานชมกน

นานนาน

ใหทานชมกนนานนานในรายการครงน จงกรณาปราณทานอยาเพ งหนกลบบาน


จากตวอยางขางตน นกแสดงชายกลาวทกทายผชมพบ

ถอยคาวา “คารวะ” “สองประนมกมศรษะ” กลาวชมผชมทสนใจมาชมการแสดงลาตด กลาวขอรอง

ใหผชมนงชมจนจบการแสดง

สำนกหอ


162

ตวอยางท 2 การทกทายผชมดวยการพด

(ขวญตา)พด: คะกกราบสวสดทานผชมทกๆทานสาหรบคนนกเปนลาตดคณะลงหวงเตะ พรอมดวยแม

ศรนวล ถาการแสดงขาดตกบกพรองสงหนงประการใด กตองขออภยดวยนะคะ


จากตวอยางบทพดขางตน นกแสดงหญงขวญตา กลาว

ทกทายผชม พบคาวา “คะ กกราบสวสดทานผชมทกๆทาน” กลาวแนะนาคณะวา การแสดงลาตด

เปนการแสดงของคณะหวงเตะพรอมกบแมศรนวล แลวกลาวออกตวดวยการขออภยผชมกอน

แสดง เผอการแสดงผดพลาดผชมจะไดไมถอสา

3.3.1.2 การแนะนาตนเอง เนอหาของการแนะนาตนเอง

นกแสดงอาจจะแนะนาตนเองและนกแสดงคนอนแนะนาใหกได สาระสาคญของการแนะนาน

ประกอบดวย การกลาวชอจรงและชอเลนทนกแสดงใชเรยกกนเองภายในคณะ อาทชอจรง ไดแก

หวานเยน ศรนวล พชร ขวญตา มาเรยม ปาต ปรชา เปนตน ชอเลนไดแก หวงตอยหรอตอย เสมยน

นองมายด การกลาวรายละเอยดของนกแสดงวามความสามารถ ประกอบอาชพอะไร อาศยอยท

ไหน เปนตน ดงตวอยาง

ตวอยางท 1 หวหนาคณะแนะนาตวเองดวยการขบรอง

(ศรนวล) รอง : มาละโหวยมาละวา มาละโหวยมาละวา

ดฉนนหรอชอศรนวล ขอเชญชวนใหทศนา


จากตวอยางขางตนนกแสดงหญงศรนวลแนะนาตวเอง

วาตนเองนนชอ ศรนวล และกลาวเชญชวนผชมใหชมการแสดง

สำนกหอ


163

ตวอยางท 2 นกแสดงรนเดกแนะนาตนเองพรอมระบรายละเอยดดวยการขบรอง

(นองมายด)รอง : สวสดทานทงหลายหญงและชายทนบถอ ตวของหนนหรอมนามชอวานองมายด

ไมใชนองมายดปวนเมองนนไมใชเรองถนด หนอยากเปนนองมายดสไตลลาตดอยากฝกหดของ

ไทยไทย

หนเดกรนใหมใจแนนหนกอยากอนรกษศลปะ หนเกาขวบเองนะคะแตชอบวฒนธรรมไทย

เหนคณยายศรนวลในซดเหนทาทรองรา เหมอนเปนเครองตอกย าหนยงจาขนใจ


จากตวอยางขางตน นกแสดงหญงนองมายดเปน

นกแสดงเดก เนอหาทใชขบรองนเปนบทททางคณะแตงขนใหมสาหรบใชขบรองเพอแนะนา

ตนเองเกยวกบการบอกเลาเรองราวชวตจรงของนองมายด วาตอนนอาย 9 ขวบ สนใจการแสดง

ลาตดตงแตนองมายดไดดซดทคณยาเปดใหดแลวชนชอบจงใหคณยาพามาฝากตวเปนลกศษยกบ

นางศรนวล ขาอาจ ซงบทรองเดมมเนอหาเกยวกบการทกทายและการไหวคร

3.3.1.3 การสอนเรองการประพฤตตน เนอหาของการ

สอนในทนนกแสดงชายลาดบท 1ใชเนอหาของการสอนเพอแสดงตวเปนคนแรกในเหตการณ

สอสารนและเนอหาทใชขบรองกมจานวนยาวหลายบทมากกวาเนอหาของการสอสารของนกแสดง

คนอนๆ เนอหาของการสอนจะกลาวถงการสอนหญงและสอนชาย การสอนหญงจะสอนเรองการ

ประพฤตตนเปนกลสตรและการเปนภรรยาทดเมอถงวยอนสมควร และการสอนชายจะสอนเรอง

การเลอกคครองดวยการอางถงนางในนทานพนบานไทยเปนตวแทนผหญงทสมควรเลอกมาเปน

ภรรยาไดแก นางรจนา ตวแทนผหญงทไมสมควรเลอกมาเปนภรรยาไดแก นางกาก นางเมร นาง

โมรา หรอถาเลอกกอนจะเลอกมาเปนภรรยาควรศกษานสย ภมหลงกอนเลอก ไดแก นางวนทอง


เนอหาของการสอนทพบในงานวจยนหวงเตะเรยกวา “ลาสาด กลาวคอ สาด หมายถง ไมมเหตผล วาไปเฉยๆ

สาดไปเฉยๆ ไมไดแกกน” (วาสนา ตนสาร, 2532: 73)

สำนกหอ


164

ตวอยางท 1 เนอหาเกยวกบการสอนหญง

(เสมยน)รอง : มบางคนกคนคดสภาษตสอนหญง ฟงเสนาะเพราะพร งตวอยางหญงทด

มบางคนกคนคดสภาษตสอนชาย สอนศลธรรมนาขยายในขอบขายความด

ผมเคยจาไวหลายบทแลวเคยจดเอามารอง ในเนอลาทานองทเขารองกนแบบน

ขอส งสอนวอนไหวไวเสยดวย ทกาลงสวยกาลงงามสบสามสบส

อยากรดกรายยายอกยกผาหม อยาเสยผมกลางทางหวางวถ

อยาเทยวเตรเฮฮาเคหาอน อยาคางคนบานเขาบานเราม

การคบเพอนเรอนแขกอยาแลคา อยาพยายามอจฉามารศร

.................................................. .................................................

(สวนทาย) ทานส งสอนตอนเปนสาวฟงเรองราวดหรอราย คราวนคอยฟงตอไปตอนเมอไดฝายสาม

ไดสามดหรอชวเปนครอบครวแลวละคณ เราตองปฏบตทงบและบนใหสมเปนกลสตร

มหนกมเบารเรารทาน มผอนยาวมผอนสนแบบเรองวรรณคด


จากตวอยางขางตนเนอหาของการสอนจะเกรนนากอน

วามผคดคนสภาษตสอนหญงและสอนชาย เพอใชเปนหลกใหคนไดประพฤตปฏบตตามในสงทด

งาม ดวยการกลาวสอนขอหามใดบางทไมควรประพฤตของผหญง เชน ไมควรไปคางแรมบานคน

อน อยามนสยอจฉารษยา ขณะอยนอกบานไมควรขยบเสอผาในทสาธารณะ เปนตน และกลาว

สอนผหญงเมอถงวยครองเรอนวาควรปฏบตตนเปนภรรยาทดอยางไร เชน ตองรจกทางานบาน

รจกควบคมอารมณ รจกการใหอภยกน และเขาใจซงกนระหวางภรรยากบสาม

ตวอยางท 2 เนอหาเกยวกบการสอนชาย

(เสมยน)รอง: อนคากลอนสอนชายผมจาไดเลาเลา เชญตามสะดวกเถดพวกเราฟงเคาขอคด

ชายเปนชางเทาหนาโบราณทานวาเอาไว แตตองพงพาอาศยเอาใจสภาพสตร

ทงนตองด เรองครกใคร ศกษานสย เสยใหถวนถ

ผชายมสทธ อยาคดสนสน หาเมยเชอมน ตามวรรณคด

ทานทาวพรหมทต ตองมาตดสมพนธ ครฑาพาทน เยนหยยอปรย

เจาครฑรอบคอบ ผวชอบสกา หาญหกลกพา ภรรยาเขาหน

ภรรยากาก กมสนดาน ครฑาพาผาน วมานฉมพล

สำนกหอ


165

ถาไดคสราง เหมอนดงทวา ตองเชดน าตา ภรรยาไมด

..................... ..................... ..................... .....................

(สวนทาย) ถาไดสมหวงอยางวาแมรจนาเนอเหลอง ถงถกขบออกจากเมองถอดรปไดเรองท งตาป

ถงเราจะเปนเงาะปาแมจรนากไมขด แมโฉมสอางคนางกษตรยยงปรนบตสาม

ขอวงวอนตอนสดทายเพอเพอนชายทกทกทาน จะหาคอยรวมกนเลอกตามวรรณคด


จากตวอยางขางตนเนอหาของการสอนชายจะกลาวถง

การสอนผชายในการเลอกภรรยาวาควรคดใหรอบคอบกอนตดสนใจ แลวยกตวอยางนางกาก วา

เปนผหญงทไมดมผชายมาก และยกตวอยางผหญงทควรเลอกมาเปนภรรยาอยางนางรจนาในเรอง

สงขทอง เพราะนางดแลปรนบตสามเปนอยางดแมสามของนางจะเปนเงาะปา นางกมไดรงเกยจคน

ทรปรางหนาตาและฐานะ

3.3.1.4 การเชญชวน เนอหาของการเชญชวนจะ

กลาวถงขอดลาตดของคณะหวงเตะวาคากลอนทใชมความไพเราะสละสลวย การชนชมผชมการ

แสดงทยงอนรกษการแสดงลาตด และการเชญชวนใหมความสามคค ดงตวอยาง

ตวอยางท 1 เนอหาเกยวกบการเชญชวนผชมใหมาชมการแสดงลาตด

(ปรชา)รอง: เชญพกผอนหยอนอารมณ เชญทานชมนกประพนธทใชกลอนเขาแก

กนดวยเชงชนของวชา

แลววชาเชงชนพวกเรานขนคมคาย ทกขอคอดคาไขทานจะไมกงขา

ไมกงขาใหตองคดใหคาผดบกพรอง ใชถอยคาเขาสอดคลองใชทานองนาหนา


ตวอยางท 2 เนอหาเกยวกบการชนชมผชมทมาชมการแสดงลาตด

(พชร)รอง: วนนมลาตดมาโชวแหมโอโฮนารก เธอดจงชางรจกอนรกษของไทย

พดถงลาตดประชนตองวากนไปตามกลอน จะปลอยทเดดเผดรอนกอตอนทายทาย


สำนกหอ


166

ตวอยางท 3 เนอหาเกยวกบการเชญชวนใหมความสามคค

(ณรงค)รอง : ใครจะรกใครใคร ฉนรกเมองไทยของฉนเมองเดยว

เมองไหนฉนไมของเกยว รกเดยวใจเดยวฉนรกเมองไทย (ลกครองรบ)

พวกเราจงมาสามคค ใครหาญราวเรารบสดใจ

พวกเราจงมาสามคค ใครหาญราวเรารบสดใจ

ใครอยากเขามาทาเปนใหญ ใครอยากเขามาทาเปนใหญ

ใครล าแดนไทย เราพรอมยอมพล


3.3.1.5 การชแจงลกษณะการแสดงลาตด เ นอหาของ

การชแจงลกษณะของการแสดงลาตดจะกลาวถงขนตอน วธการแสดง ประวตความเปนมา การใช

ภาษาขบรองลาตด รวมทงการกลาวถงลกษณะการแสดงลาตดพาดพงคณะอน และฝากฝงการแสดง

ลาตดใหชวยกนอนรกษ

ตวอยางท 1 เนอหาเกยวกบประวตความเปนมาของลาตด

(เสมยน)รอง: ชอวาดเกรลาตดเรมในรชกาลทหก ใครขอหยบยกและสาธกแตเดมท

เดมทมกลองนงรองกนเปนหม คลายดเกฮลทมอยในปตตาน

ตอตอมากยนรองเรยกวาทานองลาตด ใหเสยงดงฟงชดแบบในปจจบนน


ตวอยางท 2 เนอหาเกยวกบการใชภาษาขบรองในการแสดงลาตด

(ปรชา)รอง: ภาษาของเราตองเปนหลกพรอมอกขระ บางอวดดดนดะใชวาทะไมเขาทา

ใชวาทะไมสนทดรองไมชดภาษาไทย ไมฝกฝนฝกใฝเอาใจใสเรองภาษา

ถอวาเลนแลวเลนไปไมมอะไรเปนหลก ถาเปนอยางนเขาหนกหนกเอกลกษณคงโรยรา


ตวอยางท 3 เนอหาเกยวกบการฝากฝงใหผชมชวยกนอนรกษการแสดงลาตด

(ปรชา)รอง: ผมขอฝากจากใจเราคนไทยทงทง อยาเพ งไปคดคลมคลงกบพวกฝรงมงคา

อยาเพ งไปคดคมคลงกบพวกฝรงชางผด ทชอบเหอแตเพลงฮตทงในองกฤษอเมรกา

สำนกหอ


167

............................................................. .....................................................................

(สวนทาย) เขาเปดแผนกนเสยจนพรน ใหวยรนนเรงรนเพลงเขาแผไปทงพนทวทงผนพสธา

เพยงแตเกรนขนมาสะกดใหนกสกนดเถดพนอง วาเมองไทยเมองทองเรายงมของมคา

ยงมคาทมนคงควรจรรโลงใหรนหลง ใหยนยงใหอยย งเหมอนเมอครงอยธยา


3.3.1.6 การอวยพร เนอหาของการอวยพรจะกลาวให

พรแกผชมการแสดง ใหมความสขในชวตความเปนอย ใหร ารวย ใหเลอนยศตาแหนง ใหปราศจาก

ทกขโศก ใหมความเจรญในหนาทการงาน ใหการคดสงใดกใหสมความมงปรารถนา ไมพบพาน

กบความทกขยาก เนอหาเกยวกบการอวยพรนจะปรากฏนกแสดงจานวน4 คนใชขบรอง มากกวา

เนอหาของการสอสารอนๆทนกแสดงใชขบรอง ดงตวอยาง

(1)(ณรงค)รอง:

ผมจะขออวยพรขนเปนกลอนลาตด ใหทกทกทานสขสมบรณพนพพฒนอยาไดขดไดสน

หากทานคดจะมลาภใหราบรน ใหอายทกทานยงยนจนหนงยน

ใหอายทกทานยงยนถงหมนป ใหทกทกทานเปนเศรษฐจนทวมทน


(2)(ขวญตา)รอง: ทานคดอะไร ใหไดดงคด ใหสงศกดสทธ ไปประดษฐาน

ใหสงศกดสทธ ไปสถตพทกษ จงปกปกษ เปนประจกษพยาน

ใหทานผชม ทนยมลาตด อยาของอยาขด ดงคาทขาน


เนอหาของการอวยพรจะปรากฏในเพลงลาตดทแตงดวย

กลอนเดนสบ(ตวอยางท1)และกลอนโขยก(ตวอยางท2) เนองจากกลอนเดนสบมจานวนคาในแตละ

วรรคตงแต10 คาขนไป จงสามารถใสเนอความเกยวกบการอวยพรไดมาก สวนกลอนโขยกแมจะม

จานวนคาในแตละวรรคจานวน 4 คาแตเนอความทใสจะเชอมโยงกน 2 วรรคเทากบ 1 เนอความ ดง

ตวอยางท 2 เชน “ทานคดอะไร” วรรคทสองกจะตอวา “ใหไดดงคด” จงจะครบเนอความการอวย

พรใหผชมคดสงใดกสมหวงดงทคด

สำนกหอ


168

3.3.1.7 การถอมตน เนอหาของการถอมตนจะกลาวถง

การกลาวถอยคาตอวาตนเองเกยวกบเรองความสามารถในการแสดง เชน ยงไมเกงหรอเชยวชาญ

การแสดงลาตด ทงคาและเนอความยงไมแหลมคมพอทจะใชปะทะเชอดเฉอน และกลาวถงชวต

ตวเองวาอาภพขดสน ชวตลาบาก ตองมาทามาหากนเพมเตมทางการรองการรา เพอเรยกรองความ

สนใจกบผชม ดงตวอยาง

(1)(ณรงค)รอง: ผมเปนลาตดหดทหลงชอไมดงกระฉอน ทานทานองทองกลอนกระแทนกระทอนเตมทน

ยงไมสนทดจดจานไมเกงในการรอยกรอง อภยผมหนอยนะพนองถาบกพรองตกหลน

ผมขอกราบแทบเทาผมชาวสวน นะแมนวลดอกนะหนอย ธ เมองนนท


(2) (ปาต)รอง: หนเปนขาพลอยไมคอยเฉยบแหลม หนเปนตวแถมมาแซมผใหญ

ไมดไมเดนไมเปนภาษา งงปลาปลาเพ งมาใหมใหม

ใหมใหมซงซงจรงจรงนะคณ ไมคอยเคยคนกบรนใหญใหญ


3.3.1.8 การไหวคร เนอหาของการไหวครจะกลาวถง

การแสดงความเคารพครอาจารยทสงสอนความรทงกลอนลาตด วธขบรอง วธการแสดงลาตด และ

มการกลาวขอพรจากครบาอาจารยใหการแสดงราบรนดวยด ดงตวอยาง

(1)(มาเรยม)รอง : ศโรราบกราบกมไหวบรมครเฒา ทส งสอนกลอนขาเจาใหมเชาวเชงคารม

ทานใหจาทานใหจดในแบบบทประพนธ ทานชวยเหลอเพอดฉนมาตงแตชนประถม

ในเชงชนประชนทาใหดฉนประชน ลกขอบชาทกคาเชาไวเหนอเกลาเหนอผม

ลกขอเชญคณครสมาสงสสถตย รองอะไรกอยาใหตดใหหวคดลกแหลมคม

(2)(ศรนวล)รอง: ขานขอคารวะยกหตถะขนวนทา ขอไหวพระคณครบาทอตสาส งสอน

ทานมงหวงส งสอนใหวากลอนสดสด ทานใหจาทานใหจดมกาหนดไวแนนอน

ทงทฆรสสระหรอวาจงหวะชองไฟ สมผสนอกสมผสในดฉนเขาใจลอนจอน

ดฉนเขาใจแจมแจงทานชแจงใหเหนจรง จงหวะโจะจงหวะทงจงหวะสวงจงหวะวอน


สำนกหอ


169

จากการศกษาเนอหาของการไหวครปรากฏใชนอยทสดพบเกด

ซ าไมเกน 2 ครงหรอบางครงไมปรากฏ เนองจากเนอหาของการไหวครจะเปนเนอหาเฉพาะของผ

ขบรองนกแสดงหญงลาดบท 2 นกแสดงหญงลาดบท 6 และนกแสดงหญงลาดบท 5 ซงบางครง

นกแสดงอาจจะมาไมมารวมแสดงและนกแสดงเปลยนเนอหาเปนเนอหาอนแทน ดงนนเนอหาของ

การไหวครจงเปนเนอหาทสามารถตดทอนหรอยดหยนได

3.3.1.9 เรองทวไป เนอหาของเรองทวไปในทน คอเนอหาทใช

บรรยายอารมณความรสกอยางใดอยางหนงกลาวถงความรสกสบายใจ และบรรยายวธการสงใดสง

หนงกลาวถงการปรงอาหาร คอ แกงสม ดงตวอยาง เนอหาสวนนจะปรากฏในบทสรอยเพลงและ

เนอหาไมมสมพนธกบเนอหาสวนบทรอง ดงตวอยาง

ตวอยางท 1 เนอหาเกยวกบการบรรยายความรสก

(ปาต)รอง: ชนจตกระไร ชนใจจะไปเทยวเลน

ลมพดเยนเยน จะไปเทยวเลนในสวนลาใย


ตวอยางท 2 เนอหาเกยวกบการปรงอาหารคอแกงสม

(หวานเยน)รอง: มะละกอแกงกง แกงสมผกบงปนถวฝกยาว

หลนปลาราเอามาฉก ตาน าพรกแลวกบบมะนาว


3.3.2 เนอหาของการสอสารทใชกลาวกบนกแสดง เนอหาของการสอสาร

นนกแสดงจะใชกลาวถงกนดวย การทาทายกน การกระทบกระเทยบ การผกรกกบนกแสดงหญง

3.3.2.1 การทาทาย เนอหาของการทาทายจะกลาวหย งเชงฝาย

ตรงขามแลวเชญฝายตรงขามขนวากลอนแขงกนวาใครจะเกงกวากน ใครจะพายแพจนตองเสยหนา

จากการศกษาพบใชในชวงเหตการณสอสารยอยการรองลอยลง ดงตวอยาง

สำนกหอ


170

(ปรชากบเสมยน)รอง: ใครตวดขอเชญสมาลอง ใครตวดขอเชญสมาลอง

ใครลาพองขอเชญมาลองกาลง วงไหนใครจะสมหวง

ใครเสยทาจะขายหนาทานผฟง นาสลดเอยหมดกาลงจะลงไปนงตาปรอ

ใครตวดขอเชญสมาลองด แมยอดชเชญมาเปนคประชน

.............................................. ............................................

แกมขาวเชญเขาแขงขน ผลดกนแกวาใครจะแนกวากน

ใหคนตกลองนนเปนกรรมการฉนกเชอมนในฝมอ


3.3.2.2 การกระทบกระเทยบ เนอหาของการกระทบกระเทยบ

นกแสดงหญงจะใชขบรองเพอกระตนและเรยกรองใหฝายชายสนใจ ดวยการกลาวตาหนฝายตรง

ขามทงอาย รปราง หนาตา กรยาทาทางตางๆ เชนอายแก หนาตาผวพรรณไมสดใส การแตงตวไม

เหมาะสม หรอกรยาทาทางออนแรง การกลาวตอวาดวยการใชคาเปรยบเทยบนกแสดงชายกบ

ตนไม ผาแพรแตมความหมายเชงประชดประชน ดงตวอยาง

(1) (พชร)รอง: จงหนมาดคประชนทแขงขนคนน วาหนมกมแกกมดฉนนยงสงสย

ทงพอปรชาคนนกบพอณรงคคนนน ดผวพรรณไมผองผดแตงเนอแตงตวชวทสดแมศรนวล

ไปขดเอามาจากไหน

วาคนนจาเปนจะตองเลนโลดโผน จงกกองตะโกนถามวงโนนวาไง

จงกกองรองตะโกนถามวงโนนดสกหนอย ดซมเซองเงองหงอยรสกไมคอยเตมใจ

ดซมเซองเงองหงอยรสกไมคอยกระปรกระเปรา เอพตอยแกนงเหงาไมรจะเอายงไง

(งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ

(2) (มาเรยม)รอง: เคารพสานตามตดตองลองสะกดดสกหนอย พอเนอนมหนมนอยมานงปลอยอารมณ

มานงกนหนาระเหยชะนะพอเตยตนตา สภสรอยถอยคามทงขาทงคม

ในคนนหนอนายจะเอายงไงกนแน ใครพลาดทาจะตองแพซะแลวพอแพรไหมพรม

ใครเพลยงพล าซ าสงไลออกจากวงไปเลย พอรปงามทรามเชยตองเออระเหยลอยลม


สำนกหอ


171

จากการศกษาเนอหาของการกระทบกระเทยบปรากฏใช

เฉพาะนกแสดงหญงในเหตการณสอสารการรองออกตว เพอใหนกแสดงฝายชายขบรองแกความ

กลบในเหตการณสอสารการรองตอบโต

จากการศกษาเนอหาของการสอสารในเหตการณสอสารการรองออกตว

ของนกแสดงแตละคน นกแสดงทกคนจะมเนอหาของการสอสารเหมอนกนคอการทกทาย การ

แนะนาตนเอง และรองลงมาเนอหาทนกแสดงแตละคนใชสอสารรวมกน คอ การอวยพรผชม สวน

เนอหาทพบสอสารนอยทสดคอการไหวคร นอกจากนเนอหาของการสอสารของนกแสดงแตละคน

จะมเนอหาเฉพาะของตวเองแนนอนตายตวทใชแสดงทกครง ยกเวนนกแสดงหญงทเปนหวหนา

คณะจะมการปรบเปลยนเนอหาของการสอสารในการแสดงแตละครงท งเหมอนและแตกตางกน

แตเนอหาของการสอสารทยงคงเดมไดแก การทกทาย การแนะนาตนเอง การอวยพร การทาทาย

และกระทบกระเทยบ

4 เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร

4.1 หวเรอง หวเรองคอการอวยพรเจาภาพแลผชม

4.2 วตถประสงค วตถประสงคคอเพอตองการอวยพรเจาภาพโดยตรงแตกจะอวยพรผชมการแสดงคนอนรวมดวย

4.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารมเนอหาเกยวกบการรองอวยพรใหเจาภาพ ใหประสบความสข ใหมความเจรญ ใหมความร ารวยทงทรพยสนเงนทอง ให

มตาแหนงหนาทการงานทด ใหมบตรธดาทด หลอสวยและความประพฤตตนด ใหมคนรบใช

รวมทงยามนอนหลบกใหนอนหลบสบาย ฝนด ตนมามทงขาวปลาอาหารพรอมบรบรณ เนอหาการ

สอสารในเหตการณสอสารนจะมจานวนบททใชรองทใชสอสารการแสดงแนนอนคอมจานวน 10

บท ดงตวอยาง

จานวนบทในทนผวจยนบจานวนไดเนองจากเหตการณสอสารการรองแหลอวยพรใชทานองเพลงแหลทแตงดวย

กลอนสภาพ ผวจยจงนบจานวนบทตามฉนทลกษณของกลอนสภาพ คอ 2 วรรค เทากบ 1 บาทและ2 บาทเทากบ 1 บท

สำนกหอ


172

(พชร)รอง : ขออวยพรใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภดงประสงค


ทานคดมเงนกขอใหเงนมากอง ทานคดมทองใหไหลมาเทมา

..... (สวนทาย) : ขอใหทานพบประสบนะแตสข ใหไรความทกขสขสาราญ

ทานจะนทราในราตรกาล ใหมเสยงประสานดงวงดนตร

ทงกลอมทงขบทงรบท งรอง ทานทานองถนดถน

นอนหลบทบหมอนขอใหทานนอนฝนด ฟงเสยงดนตรแลวเพลนหลบไป


จากการศกษาพบวาเนอหาของการสอสารสวนทใชขบรองจะระบวา

อวยพรใหเจาภาพ“ขออวยพรใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภดงประสงค” แตการแสดงบางครงจะใช

การพดเปดเหตการณสอสารนแจงวาจะอวยพรใหผชม ผชมในทนจงรวมผชมการแสดงคนอนๆ

ดวย เนองจากหากงานแสดงใดสถานทแสดงเปนพนทสาธารณะและหวหนาคณะไมเหนเจาภาพน ง

ชมอย กจะแจงใหผชมทราบวาจะรองอวยพรใหกบผชมซงกรวมเจาภาพดวยเชนกน ดงตวอยาง

(ศรนวล) พด: ออ! 4 ทม อก 5 นาท ถอโอกาสแหลอวยพร (หวานเยน) พด: แหลอวยพรทานผชมไปเลย


หากงานแสดงครงใดสถานทแสดงเปนพนทสวนตวของเจาภาพ และ

เจาภาพน งชมการแสดงตลอดอกท งเจาภาพกจะใหรางวลนกแสดงเรอยๆตลอดการแสดงลาตด

หวหนาคณะกจะเอาใจใสเจาภาพดวยการแจงวา จะรองแหลอวยพรใหกบเจาภาพโดยเฉพาะ ดง

ตวอยางการพดเปด

(ศรนวล)พด : เอางดกวา เมอกเจาภาพมาใหรางวล เรากถอโอกาสแหลอวยพรทางคณะเจาภาพทกๆทาน


สำนกหอ


173

5 เหตการณสอสารการรองตอบโต

5.1 หวเรอง หว เ รอง คอ การตอบโตระหว างนกแสดงชายกบ

นกแสดงหญง

5.2 วตถประสงค วตถประสงคคอ เพอเชญชวนนกแสดงฝายชายและ

ฝายหญงมาวากลอนตอฝปากกน 5.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารเกยวของกบ

นกแสดงคอ การแสดงอารมณ ความรสกและความคดทนกแสดงท งฝายชายและฝายหญงรสกตอ

กน เนอหาเกยวกบการเกยวพาราสทงการรก การไมรบรก การตอวากนทงรปรางหนาตา ทาทางการ

แสดงออก นสย การกระทาทไมด การเชญชวน เรองเพศ มการใชคาหยาบ และเนอหาของการผก

เปนเรองราวขนาดสนตงแตผชายไปหาผหญงทบาน รวมทงมสาระเกยวกบการสอบถามความรเรอง

เบดเตลด

เนอหาการสอสารทใชสาหรบการแสดงของเหตการณสอสารนพบ

รายละเอยดของเนอหาการสอสารเรยงเปนลาดบเนองจากผวจยใชเกณฑเนอหาของการสอสารเปน

เกณฑจาแนกเหตการณสอสารยอยจานวน 9 เหตการณซงเรยงตามลาดบไดแก การกระทบกระ

เทยบการเกยว การแกเกยว การวา การวาตอบ การดา การดาตอบ การโตตอบผกเรองและการตอ

กลอนเบดเตลด ดงน

5.3.1 การกระทบกระเทยบ เ น อ ห า ข อ ง ก า ร ก ร ะ ท บ

กระเทยบ นกแสดงหญงใชกลาวถอยคาทานองเชญชวนทะเลากกบนกแสดงฝายชาย สาระสาคญ

ประกอบดวยการตอวาฝายชายใหพบเจอแตสงไมดท งการงาน ครอบครว ใหพบกบความ

ยากลาบาก ตรปรางหนาตา เปนตน เพอแสดงการเรยกรองความสนใจจากฝายชายใหหนมาสนใจ


(หวานเยน)รอง : ขออวยพรใหผชายลาตด ใหแกไรสมบตพสถาน

ใหแกลมละลายลงวายปราณ ถาแกไปเลนงานกขอใหถกตดเงน

หนทางทไปกใหไกลกลาบาก ใหเกดยงยากระหกระเหน

...(สวนทาย) แกมลกชายกขอใหเปนจกโก มลกสาวคนโตใหเปนจกก

ณรงคมเมยกขอใหเมยแกเปนกระหร...

สำนกหอ


174

(ณรงค) รอง : แกมลกชายกขอใหเปนจกโก มลกสาวคนโตใหเปนจกก

ณรงคมเมยกขอใหเมยแกเปนกระหร ถายงงนกดเราจะไดเปนแมงดา(ขนเสยงสง)

(ตอย)รอง : ถาพรงคเปนแมงดาถาผมไปถง พตองใหผมครงราคา


5.3.2 การเกยว เนอหาของการเกยวนนกแสดงฝายชายจะใช

ขบรองเมอนกแสดงฝายหญงเรมจะสนใจฝายตนดวยการชวนทะเลาะกระทบกระเทยบ นกแสดง

ฝายชายจงสนใจนกแสดงฝายหญงทละคนวามใครคนไหนบางทนาสนใจกจะรองทานองเกยวเพอ

จะฝากรก สาระสาคญของการเกยวประกอบดวย เกรนนากอนวาตนเองสนใจผหญงดวยการขบรอง

เลาเรองราวเลกนอย การถามตอบกนเองของนกแสดงชายวานกแสดงหญงลาตดมใครบาง อาศยอย

ทไหน ถานกแสดงหญงคนไหนถกใจกจะบรรยายชมชมรปรางหนาตา อารมณความรสกชนชอบ

อยากแสดงความรจก หรออาจมการแกลงชมดวยการตรปราง หนาตา ดวยการใชคาเปรยบเทยบ

เลกนอยของนกแสดงบางคนทตนไมชนชอบ การเกยวนอาจมการใชถอยคาสองแงสองงามปะปน

จากนนนกแสดงชายกจะคยโออวดตวเองวามฐานะด ทามาหากนอะไรบาง เพอใหนกแสดงหญง

สนใจ ดงตวอยาง

(1) (ตอย)รอง:

ตองเลนเขาเรองนดหนอยตอนพญานอยชมตลาด เรองของราชาธราชเรองนมนอาจยงเหยง

ผมเปนพระเอกแนนอนอยนครหงสา สนกกนดไหมละผมชอวามะเทง

ผมตองการผหญงลาตดแตตองคด รปรางไมเปนไรไมเปนไรฉนแคตองการใหเปนแมนางเมยเจง

เรองคดจดสรรเจาคนนนเจาคนน แมคนนองกสวยดแมคนพยงกบยงเพ ง

แมคนสาวเธอกเขาทาแมคนกลางตาเธอกคม แมคนใหญฉนนยมแตดผมเปนกระเซง


(2) (ปรชากบตอย)รอง: มาเจอะกบแมหวานเยน มนเปนลาตดทไหน

เขาเปนลาตดอยสระบร คนนปากราย

ดหนาแฉลมแกมขาว หนาไมยาวแตหนาใหญ

สำนกหอ


175

มองดหนายงใหญขนาดน มองดท...จะใหญขนาดไหน


(3) (เสมยนกบณรงค)รอง:ไดมาประสบพบพกตร โอแมนองรกแมหนานวลใย

ความรกพมนคกรน หวงวาแมคณคงเหนใจ

พอยากใกลชดอยากตสนทกบเจา ฉนอยากเขาไปไปนงใกลใกล

ถงเธอจะถบพตอยไมถอ ขอจบมอสกหนอยไดไหม

ขอใหพไดแตะอง คยกนบางจะเปนไร

ถาไดหวานเยนเขามาเปนค นกวาเลยงหมเอาไวขาย

........................................ .........................................

ฉนหมายมนปนมออยากหารอเรองรก เพราะฉนกาลงอกหกมรกไมสมประสม

เพราะฉนมนซวยสนดตลอดปตลอดชาต รปรางกไมสารทจงไมบงอาจเลนองค

พณรงคเขาเปนคนเศรษฐทมงมอนจะกน มโรงสทดนมโรงยาฝนอยสองโรง


5.3.3 การแกเกยว เนอหาของการแกเกยวนนกแสดงหญง

จะใชโตกลบนกแสดงฝายชายทรองโออวดคณสมบตตวเอง นกแสดงหญงจงใชเนอหาเดมแกกลบ

ทานองไมเชอใจฝายชายแลวโตกลบวาถอยคาทเกยวมานนกลบตรงขามกบความจรงทนกแสดงชาย

โออวดไว ดงตวอยาง

(ขวญตากบหวานเยน)รอง: ยนนเปนยนสองผชายเขารองเกยวมา แมศรนวลหลอนจาอยาชกชาเลนองค

พบพอเศรษฐทมงมอนจะกน คยวามโรงสทดนมโรงฝนอยสองโรง

โรงยาฝนโรงสแลวโลงผแกมหรอปาว ฉนไดยนแตขาวมโลงปาวอยสองโรง

วาอยางไรปนพอเศรษฐรปงาม เหนคยวาจะไปตงฟารมอยแถวแมน าบางประกง

ไปตงฟารมเลยงเปดแลวเพาะเหดสงนอก แหมกาไรดไมหยอกเขาขอบอกตรงตรง

ไปตงฟารมเพาะเหดวาเลยงเปนเลยงไก เมอวานซนฉนแอบไปเหนนงลางไขอยหลงโรง


เครองหมาย(...) คอการละคาเพอเลยงคาทเกยวเนองกบเรองเพศ ดวยการใชเทคนคการขบรองหกคอรอจงหวะ

สำนกหอ


176

5.3.4 การวา การวาในทนหมายถง การใชถอยคาเพอสอ

ความหมายใหฝายทถกวารสกเจบใจ ไมพอใจ หลงจากทฝายทวาไมพอใจเมอฝายทถกวาไมแสดง

การตอบรบความหวงดของตน จงหาขอเสยหรอความไมดของฝายนนมาตาหน เสยดสเพอใหฝายท

ถกวารสกไมพอใจ เนอหาของการวานนกแสดงฝายชายจะใชเมอนกแสดงหญงไมรบฝากรกหรอ

สนใจตนหลงจากเกยวแลว และนกแสดงหญงกมการตอวามา นกแสดงชายจงวานกแสดงฝายหญง

ดวยถอยคาตาหนเปรยบเทยบรปราง หนาตา ผมทกสวนวาไมด ดงตวอยาง

(ปรชา)กบ(เสมยน) รอง: ยาลาลาลาลาลาลา เฮฮาไมนาจะด

ชอมะไฟใบมะฝอ เสนาะจรงหนอแมชอเรณ

ยกมอปองมองไปผหญงทไหนกนหนอน มาเจอกนเขาวนนสวสดจะหนหน

หนากลมผมสนอวนจนมนจกอก หนาตาตลกกลกเหมอนอยางกบนกมห แมคนรมเธอยมเกรปเธอเทเขาทา ชอพชรใชไหมหละดนยนตาเธอเจาช

แมคนนยยวนชอศรนวลหรอเนอเยน ดผมแขงเหมอนผมเมนนากลวคงเหมนนาด


5.3.5 การวาตอบ เนอหาของการวาตอบนนกแสดงหญง

จะใชเพอตอวานกแสดงชายกลบ ดวยการตาหนรปรางหนาตา มการใชคาดา เชน คาวา ชว ไอเวร

หา ตะกวด เปนตน มการใชคาสองแงสองงาม มการใชคาสรรพนามแทนทไมสภาพ เชนก เอง มง

เปนตน และตาหนนกแสดงชายวาไมเจยมตนเอง และกลาหาญจะมาสตอกลอนกบนกแสดงหญง

อาวโสกวารวมทงยงกลาวทาทายนกแสดงชาย หากมความกลาจรงดงถอยคาทรองวามา ดงตวอยาง

(ศรนวล)รอง : ยาลาลาลาลาลาลา เฮฮาไมนาจะด

ชอมะกอกดอกกระดงงา ฟงลาคาวาเหมอนถกปาดวยตะป

สวสดจะพแกฉนขอแกอกสกครง ฉนทนฝนยนฟงแหมมนชางรอนห

มตมชมคารมรายคมคายนะอตาขรว ตคนอนวาชวตวของตวนะไมด

พอพระเอกหนาลายมองคลายๆของจรง เฉยเฉยนะคอนตงอยนงนงเถอะไอหน

อยเฉยเฉยเสบยกวาเองกนาจะรด เองเคยแยแพพหนอยคนนจะฮดส

ขนสไปกไรผลเพราะเองมนคนละอนดบ ขนาดหวงเตะผกากบแมยงขยบเสยอย

สำนกหอ


177

ขนาดเจาตอยหนาจอยจอยยงจบจอยควรเขาใจ หนอยจะมาหาญสกบจบใหญไมกลวตายรไอหน

ขอทสองรองวาหนอยเจาเหมยนกบเจาชาไมใชเลน เขาบอกวาผมฉนแขงเหมอนขนเมนนากลวคงเหมน

นาด

เรองนไมจาเปนเรองผมเหมนหรอผมหอม ถาอยากจะดมอยากจะดอมกเดนออมมาสไอหน

เดนออมมาขางหลงแลวชวนณรงคทนงเขามาดวย วาผมจะหอมหรอจะเหมน ออ ดมไมไดหรอกไอเวร

มงไมไดเปนผวก


5.3.6 การดา การดาในทนหมายถง การใชถอยคาทสอความ

ใหฝายทถกดารสกเจบใจ อบอายและไดรบความเสยหายมากย งขนหลงจากถกการวาตอบกลบมา

เนอหาของการดานกแสดงหญงทอายนอยกลาวถอยคาตอวานกแสดงชายทอาวโสกวา ดวยการดา

รปราง หนาตา อาย เชนเดยวกบนกแสดงหญงคนอนกใชถอยคาดถกดวยการเปรยบเทยบเพอตอวา

ตางๆ การแสดงกรยาอาการทาททไมสภาพเชน การถยน าลาย หรอแสดงทาทางสองแงสองงาม

ประกอบถอยคา เชนนกแสดงหญงเตนแรงทาใหหนาอกสะทอนขนลง ดงตวอยาง

(ปาต)รอง :ไมตองอบไมตองอายหนสไดแนแน พดถงลาตดแกแกอาจจะแพหนกได

ดรปรางหนาตาไมเขาทาเลยสกคน ลกขนมายนหนายนมองเหมอนคนเพ งฟนไข

อยางนตาขรวหวหนาถาจะแย ดากดาแกกแกจะแคไหน

(ขวญตากบหวานเยน)รอง:

แหมทาทางจะรองอรอยขอฉนรองหนอยไดไหม รสกเจบใจเขาวาฉนไวเหมอนกน

วาจะหนมนกไมแนสวนอตาแกนกไมกลา เฮยเกงแนแกมาถย(ทาทาจะถมน าลาย)ดแตทาเทานน

แกนกวาแกหลอหนานงอเปนจวก วาผหญงทไหนใครจะไปรกหนายงกบยกษกมภกรรณ

ปรชากนกวาสวยหนาอยางกบถวยไฮโล สวนณรงคหนากหนาโตเหมอนอยางกะโลทาชน

ผหญงวาแลวยงมาเถยงประเดยวแมเหวยงเสยใหกลบ ประเดยวเถอะแมจะขยบเดยวกจะรบกน

แทบไมทน(ใหหนาอกสะทอนขนลง)


5.3.7 การดาตอบ เนอหาของการดาตอบนกแสดงชายใช

ถอยคาและทาทางลกษณะทานองเดยวกบทนกแสดงฝายหญงรองดามา เชน การดานกแสดงหญง

สำนกหอ


178

วยรนวา ชว แลวกตอวาพาดพงถงพอกบแมของนกแสดงหญง หนกศรษะใคร แสดงกรยาการถย

น าลาย เพอใหฝายหญงรสกเจบใจบาง ดงตวอยาง

(ตอย)รอง: นานนานมาเลนทวดนมาวาพไดยงไง

คานกกแกสองคากแก แหมแหมชกจะมว แยมากมากปากชวกไปแกบนหวมงเมอไหร

แกฟกแกแฟงแกแตงน าเตา เปลอกนอกมนเนาเมดยงเอาไปเพาะได

แกผแกคนมนไดผลยงกวาผก เราจะชราแกงกมนกไมหนกกระบาลใคร

เราจะแกงอกไมเคยไปขอใครกน” “ถย”(แกลงทาทาทางถยใสแตหนไปทางฝายตวเอง) คานงกแกสองคากแก ปากเจากรรมระยาแทพอมงไมแกบางรไง

คานงกแกสองคากแก ปากเจากรรมระยาแทมนไปหนกหวแมมงรยงไง


5.3.8 การผกเปนเรองราวสนๆ เ น อ ห า ข อ ง ก า ร ผ ก เ ป น

เรองราวสนๆตอเนองกนเนอหาสวนนจะเกดขนหลงจากทฝายชายและฝายหญงไดรจกกนแลว

เนอหาทใชแสดงตอนนกจะตดเนอหาบางสวนจากเพลงฉอยและเพลงอแซว นกแสดงฝายชายจะ

เปนผเรมแสดงอารมณความคดกอนแลวสลบใหนกแสดงหญงเลาเรองแสดงอารมณความคด

เชนเดยวกน เนอหาจะตอเนองกบนกแสดงฝายชาย สาหรบใชบรรยายเปนเรองราวสนๆ คอต งแต

หญงแตงตวแลวชายมาหาทบานตอนหวคามาชวนออกจากบาน และ ต งแตชายมาหาทบานหญง

ชวนขนบานแลวเลยงอาหาร ดงน

5.3.8.1 เนอหาของเพลงฉอย เนอหาของเพลงฉอยจะ

บรรยายเรองราวตงแต ชายมารองเรยกหาหญงสาวทหนาบานแลวชวนใหผหญงออกมาหา ฝายหญง

ทาทไดยนเสยงฝายชายรองเรยกกแกลงเฉไฉถามวาเปนใครมาจากทไหนวาเปนจน พมา มอญ

คนใต เปนตน ฝายชายกจงตะโกนบอกฝายหญงวาตนเองไมใชใครทไหนแตต งใจมาหาเพอจะมา

ฝากรกอยากรจกกนใหมากกวาน เมอฝายหญงไดยนเชนนนกเชญฝายชายขนบานเนอหาชวงนกจะม

กลาวถงการขนบนไดทเรยกวา “ตบกระได” ซงมแทรกเนอหาสองแงสองงาม ฝายชายทาทาไมกลา

ขนบนไดกลววาขนบนไดจะหก ฝายหญงจงตอวากลบวาอยามวชกชาใหรบขนบาน ถาไมขน

อาจจะเจบตวเพราะตกบนไดปากแตกได เมอฝายชายขนไปบนบานแลวกมองดรอบบานฝายหญง

สำนกหอ


179

ทงรกรงรงและพนบานนนปดวยไมไผไมกลานง จงยนถกผาโสรง กลววาถาน งไปแลวจะไมไผจะ

หกตวเองตกลงไปใตถนบาน ฝายหญงจงบอกวาถาลอดรองลงไปกโดนแมงปองตอยตาย ฝายหญง

จงเชญฝายชายใหทานหมากทานพลและมวนยาสบเตรยมไวตอนรบ แตฝายชายกปฏเสธ ฝายหญง

จงเปลยนวาหรออยากทานอาหารกจะทาอาหารใหทาน เมอฝายชายอยากทานอาหารแตเลอกมาก

อยากอาหารชนดนนชนดน ตางๆ เชน หอย ป ปลา หฉลาม องตนหม รวมท งอาหารแปลกทใน

ชวตประจาวนไมม เชน ผดเผดแมวดา ตมยาชาง แกงจดเนอคางกะกอไผ ไมตะพดหวานกรอบ เปน

ตน เมอฝายชายไมพอใจอาหารทฝายหญงเสนอใหนกแสดงชายอกคนจงเสนอใหอวยวะคอเทาเปน

อาหารแทน ดงตวอยาง

ตวอยางท 1 เนอหาบางสวนในเพลงฉอยตอนผชายมารองเรยกผหญงหนาบาน

(เสมยน)รอง: ผชายขเกยจนออกมารองเกรน พวกผชายเขามาเชญแมอยาเฉไฉ

ขอใหแมแหวกมานโผลหนามา แลวกออกมาวากบพเสยไวไว

ผชายมาเกรนเสยเอาเพราะพร ง ฟงฟงแลวเหมอนอยางรง(ลกครองรบ: ชาแม) เรไร

พกมองมองมองมองมองมองมองมอง มองมองนวลนองมองไปทางไหน


ตวอยางท 2 เนอหาตอนทฝายหญงไดยนเสยงผชายมารองเรยกหนาบาน

(ปาต)รอง: ไดยนสาเหนยกผชายมาเรยกหา แมกจงรองชา (ลกครองรบ: ชาแม) นนใคร

ฉนจะนงเฉยเสยไมเอยขาน มารองเรยกอยต งนานมากนจากไหน

จะเปนจนจามพะมอญ หรอวาจะเปนชาวตะลง(ลกครองรบ: ชาแม) ภาคใต

จะเปนเจกแคะหรอวากวางตง หรอวาจะเปนตงสทมาซอไก


จากตวอยางกลอนเพลงฉอยขางตน จากการสมภาษณนางศรนวล

ขาอาจ เรยกวา “ตบโบราณ” ใชขนตนเพลงฉอยสาหรบรองเกยวสาวเมอฝายชายมาเยอนถงบานสาว

และกาลงเชญชวนใหฝายหญงลงมาจากเรอน

สำนกหอ


180

ตวอยางท 3 เนอหาตอนฝายหญงชวนฝายชายขนบนไดบานทเรยกวา ตบกะได

(มาเรยม)รอง: เออ เออวาพมาทาบทามถามดสกท วารบสมครสาม (ลกครองรบ: ชาแม)

กนบางไหม

ใหพอขนมาคานบอยาไดชกชา กเชญสคะเชญสขาไมตองเกรงใจ

ไมตองกลวหรอหนอพอฉนไมอย นฉนจะบอกใหรคณพอไปทาไร

ฉนอยบานอยชองอยกบนองสาว ทาสารบกบขาวนเอามาเตรยมไว

คณเปนแขกของคณพอใชไหมหนอน กเรวเรวเขาซอยามวราไร

เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออทกระได

(ตอย)รอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออนะทบนได


ตวอยางท 4 เนอหาตอนเสนอรายการอาหารใหกบฝายชาย

(ศรนวล)รอง: ทเขาอยากจะถามศรนวลสกท วาองตนหมมกรไม

กไอองตนหมราคามนแพง ฉนเปนนกแสดงไมมรายได

ออไอองตนหมราคามนแพง มแตองตนหมาเอาไหม

(ปรชา)รอง: จะวาองตนหมฉนไมไดซอมา มแตองตนหมาจะเอาไหม

องตนหมากนแลวทองเสย นะสองตนเมยไดยงไง

(ตอย)รอง: ไอชาวาองตนหมากนแลวทองเสย สองตนเมยมนกไมได

ไอองตนเมยมนของหวานหม มงลององตนกนเปนไง


นอกจากนยงมเนอหาของเพลงฉอยทใชขบรองตอจาก

เนอหาของเพลงอแซว เนอหาสวนนจากการสมภาษณนางศรนวล ขาอาจ(2552) เรยกเนอหาดาเนน

เรองเปนชดสนๆวา “ตบยกค ว” ทกลาวถงการยกค วใหกนและแทรกเนอหาสองแงสองงาม โดย

เรมตนเพลงตงแตผชายออกมาวจารณพฤตกรรมของฝายหญงดวยการตอวาฝายหญงเปนผหญงเจาช

เนอหาสวนนนางศรนวล ขาอาจเรยกวา “ตบยกค ว” ดงตวอยาง เนอหาของตบยกค ว

สำนกหอ


181

(ณรงค)รอง: แยแลวโวยแยกละวา ผมจะแกอทาไหน

แตพอณรงคยกควมา ควเลยลอดหวางขาของอหนไป

เออวากรรมเอยกรรมวากรรมกรรม ผมมายกควตานาเจบใจ

พอฉนยกควจอดควลอดหวางขา มนกระเทอนอยางวาบางไหม

ลกครองรบ: เอชา เอชา ชาฉาชา หนอยแม

(ศรนวล)รอง: แกวายกควจอดควลอดหวางขา มนกระเทอนอยางวาบางไหม

แกวากรรมเอยกรรมตะระกรรม แกมนยกควตานาเจบใจ แตพอแกยกควพรอย ผมเผานองเลยพลอยหลดไป


5.3.8.2 เนอหาของเพลงอแซว เนอหาของเพลง

อแซวจะกลาวเรมตนดวยการทกทายผชมแนะนาเพลงอแซววาเปนเพลงตนกาเนดจากจงหวด

สพรรณบร แลวจงเรมเรองราวต งแตตอนหวคาขณะทหญงสาวกาลงแตงตวท งผดหนา ทาน าอบ

ไทย ทาแปง แลวไดยนเสยงฝายชายมารองเรยกหนาบาน หญงสาวจงไปมองหาทรมรวเหนแตหว

ของผชาย ผหญงจงไมกลายกขาขามรว แตพอยกขาขามรวกเหนผชายโผลหนาออกมามการแทรก

เนอหาสองแงสองงาม เมอฝายชายกบฝายหญงไดเหนหนากนชดเจน ฝายชายกกลาวชนชมฝายหญง

วาสวยมาก สวยเหมอนนางฟา แลวกรองเกยวฝายหญงวาถาฝายชายไดเปนคครองจะเลยงดปเสอ

อยางด และหากฝายหญงจะเดนทางไปไหนฝายชายกจะตามไปดวยทกทเชน เมองมอญ หรอ

แมกระทงตายในกองไฟ ตกลงทะเล และตกเหว ดงตวอยาง เนอหาทกลาวถงหญงสาวกาลงแตงตว

แลวไดยนเสยงผชายรองเรยก

(ศรนวล)รอง : แมหวผมโปงแลวยงไมไป (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวคอยไป)

แมกยกฝาเทาเชยวนะกาวยอง แลวแมกเดนเขาในหองหอใน

..................................................... .........................................................

ถาฉะนนตอนบนฉนนงผดแตหนา (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวแตหนา)

ตอนลางทาน าอบไทย (ลกครองรบ: เออ เอง เอย เอย แลวอบไทย)

..................................................... .........................................................

แลวเดนผานไปตรงฝงพวกผชาย (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวพวกผชาย)

สำนกหอ


182

ไดยนผชายเขารองไกลรองเกรน แมสาวนอยกไมเนนไมนงนอนใจ

แลวจดแจงแตงตวไมมวชกชา นนพวกผชายเขามากนหนาใหมใหม

แมหยบแปงหนงเมด วาตอนลางนนทาน าอบไทย

แมหยบแปงหนงเมด มาตบเปนแปงเกลดกระด

..................................................... .........................................................

ฉนจงลองเดนไปตามขอบรว ไปมองหาหวของพวกผชาย

ฉนเลยเหนหวทขางรวดาดา ฉนนกวาตอระการะกาไฟไหม

ฉนแลเหนหวทขางรวดาดา ฉนเลยยกเทาขามวาขามหวไป

ขามมาขามไปอยต งหลายหน (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวหลายหน)

พอรวาหวคนฉนเลยตกกะใจ(ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวตกใจ)

(ปรชา)รอง แตพอเธอยกขาขามมาอกท (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวอกท)

(ตอย)รอง ฉนเลยมองเหน...หนาฉนเลยจาได (ลกครองรบ : เออ เอง เอย เอย แลวจาได)


5.3.9 การตอกลอนเบดเตลด เ น อห าของ กา ร ต อกลอน

เบดเตลดนมการกลาวเรองเบดเตลดซงจะขนอยคากลอนทนกแสดงคดนามาขบรองตอกลอนและ

การสอบถามความรทวไป เมอพจารณาสาระสาคญสามารถสรปประเดนเนอหาเบดเตลด ไดแก

เนอหาเกยวกบเรองไฟฟา และเนอหาเกยวกบวาดวยเรองชอบตางๆ ดงตวอยาง

5.3.9.1 เนอหาเกยวกบเรองไฟฟา เ น อห า เ ก ย ว กบ

เรองไฟฟาใชวธการสอบถามความรกนไปมาของนกแสดง เนอหาสวนนอาจจะมสาระอยางอน

สอดแทรก เชน รายละเอยดเกยวกบสถานทแสดง เปนตนกอนทจะเขาเนอหาเกยวกบไฟฟา ดง

ตวอยาง

บทรอง: (ศรนวล) คอหนง (ตอย) คอสอง

ลองวาลองดนวาใครจะจนกอน เธอเปนคนขนกอนนะกสบายด

มาเลนลาตดททาขาม เปนงานไฟสวยด

การหยดจงหวะดวยเทคนคการหกคอรอจงหว เพอละคาเกยวกบเรองเพศซงเปนเนอหาเกยวกบสองแงสอง-

งาม

สำนกหอ


183

เปนงานนะลอยกระทง ผมคงตองสวสด

เปนงานชมโลมานะเธอ เออนะเออเชญชมฟร

ไปเทยวเกาะกนไหมเลา ไปเมากนใหเตมท

(ปรชา)พด: จะขามกนไปเมา (ตอย)พด : เขาหาม เขาหาม

(ศรนวล)พด : เมาเรอส

บทรอง(ตอ): ไอดวงแดงแดงคงแรงนอย ไมมไฟหอยเลยนะงานน

พดถงเรองไฟฟาคดแลวนาประหลาด ทาแสงสองสาดทาไดหลายส

สเขยวสแดงแสงกระยบ ประเดยวกตดประเดยวกดบประเดยวกสวางด

แกเคยมวชาเรองไฟฟาไหม เคยอยกบไฟนนมาตงหลายป


จากตวอยางขางตนนางศรนวล ขาอาจ เรยกชอเนอหา

สวนนวา “กลอนล”เปนกลอนทใหนกแสดงขบรองตอกลอนกนคนละวรรค เนอหาจะเกรนนา

กลาวถงสถานททแสดงลาตด แลวจงจะกลาวถามเรองเกยวกบไฟฟา

5.3.9.2 เนอหาของการวาดวยเรองชอบตางๆ เ นอหาของ

การวาดวยเรองชอบตางๆนนวธการขบรองจะขนตนวรรคดวยคาวา “ฉนชอบ.....” เนอหาของการ

ชอบกจะขนอยกบถอยคาทนกแสดงจะนามาตอวาชอบอะไรบาง ถอยคาทนามาตอสวนใหญจะเปน

กลมคาทมความหมายประเภทเดยวกน อาท เรองการพนน เชนไพ ถวโป ไฮโล และรมม เรอง

สถานท เชน สวนลม เขาดน หวหน และบางพล เรองอวยวะ เชน คว คาง นวนาง และนวช เปนตน

โดยนกแสดง จะพจารณาวาถาคนแรกขนตนเนอหาประเภทใดผขบรองคนตอไปกจะหาคาประเภท

เดยวกนมาตอกลอน ดงตวอยาง

บทรอง : (ศรนวล) (ขวญตา) (ปรชา) (ตอย)

ฉนชอบเลนไผ ฉนชอบเลนโป ฉนชอบไฮโล ฉนชอบรมม

ฉนชอบเลนมา ฉนชอบเลนมวย ฉนชอบแทงหวย ฉนชอบแทง...

กลอนล คอกลอนหวเดยวททายบาททกบาทจะลงทายดวยเสยงสระอเหมอนกน

สำนกหอ


184

ฉนชอบเลนมา ฉนชอบเลนมวย ฉนชอบแทงหวย ฉนชอบแทงลอตเตอร

ฉนชอบเทยวสวนลม ฉนชอบเทยวเขาดน ฉนชอบเทยวหวหน ฉนชอบเทยวบางพล

ฉนชอบกนเนอ ฉนชอบไมจ มฟน ฉนชอบหนคนนน ฉนชอบหนคนน

ฉนชอบตรงค ว ฉนชอบตรงคาง ฉนชอบนวนาง ฉนชอบนวช

ฉนชอบรา ฉนชอบตอนรอง ฉนชอบอตอนมอง ฉนชอบอตอนฉ

(ตอย)พด : ทอดกลวยแขกอยบานไง มนรองฉ ฉ มนดง ทาทาตกใจ


จากตวอยางขางตนเนอหาเกยวกบเรองชอบตางๆ เชน

ชอบการพนน ชอบเทยวตามสถานทตางๆ ชอบอวยวะ และเนอหาทจดกลมไมได เชนวรรคทวา

“ฉนชอบกนเนอ ฉนชอบไมจมฟน ฉนชอบหนคนน น ฉนชอบหนคนน” นอกจากวาเรองชอบ

ทวไปแลวยงมการสอดแทรกถอยคาสองแงสองงามดวยเทคนคการขบรองแบบหกคอรอจงหวะใน

วรรคทกลาววา “ฉนชอบเลนมา ฉนชอบเลนมวย ฉนชอบแทงหวย ฉนชอบแทง...” แลวนกแสดงก

รองทวนซ าย าเนอหาบาทเดมอกครงวา “ฉนชอบเลนมา ฉนชอบเลนมวย ฉนชอบแทงหวย ฉนชอบ

แทงลอตเตอร”แลวหาถอยคามาลงแทนถอยคาทจงใจหยดจงหวะ( ... )ไวกอน

ท งน เนอหาวาดวยเ รองชอบตางๆนกแสดงกจะขบรองเรอยๆ

จนกระทงนกแสดงทเปนหวหนาคณะกจะเปนผพดแจงแกนกแสดงและผชมการแสดงวาใกลจะ

หมดเวลาการแสดง

จากการศกษาพบวา ลกษณะของเนอหาของการสอสารของผแสดงแตละคนนนม

เนอหาของการสอสารในลกษณะเชอมโยงกนเปนขอๆ กลาวคอ เมอจบขอความหนงกจะลกคกจะ

รองรบ เรยกวา ขอหนง แลวถงจะตออกขอความหนง เรยกวา ขอสอง แลวตามดวยลกค รองรบ

ตามลาดบ ลกษณะเนอหาทเชอมโยงกนเปนขอๆนนมเนอหาเกยวกบการแกความเดยวกน กลาวคอ

เมอนกแสดงหญงหรอชายอางขอความโตอกฝายวาเปนอยางน นกแสดงอกฝายกจะแกความกลบ

ดวยการเลยงและหาความโตกลบไป ซงเนอหาของเหตการณสอสารนผชมการแสดงจะรสกสนก

กบการฟงขอโตตอบของนกแสดง รวมท งความสามารถของนกแสดงในการสรรหาเรองราวและ

ความไมดของอกฝายมาใชโตตอบ

สำนกหอ


185

ตวอยางท 1 เนอหาทนกแสดงหญง 2 คนใชรองโตความไปยงฝายชาย (ขวญตากบหวานเยน)รอง:

เดยวกจอบอเองทองเพลงกนไมถก ดสนายตอยนะยนทาจมกเทากบลกมะดน

แกนกวาแกนะหลอหนานงอเปนจวก วาผหญงทไหนใครจะรกหนายงกบยกษกมภกรรณ

นปรชากนกวาสวยหนาอยางกบถวยไฮโล สวนณรงคหนากหนาโตเหมอนยงกะโลทาชน

ผหญงวาแลวยงมาเถยงประเดยวแมเหวยงเสยใหกลบ ประเดยวเถอะแมจะขยบเดยวกจะรบกนแทบไม

ทน

ลกครองรบ: สาลกาโผมาทางไหนแน สองตาคอยแลแลแลแมแพรศรจนทร


ตวอยางท 2 เนอหาทนกแสดงชาย 2 คนใชรองตอบแลวโตความกลบไปยงฝายหญง

(ปรชา) รอง : เอาจรงกนหรอนแมสตรรปงาม ทงขอกางวางกามคดจะมาขามหวกน

อยาปากกลาใหเกนไปนกแมใบบวบก นกวาฉนจะวตกซะสแมนกหวขวาน

เมอก เจาวาอะไรฉนจาไดหรอกนะงามทรพย เธอบอกเธอขยบฉนแทบจะรบแทบไมทน

แตพอเธอทาทาวาจะขยบพตอยตองรบเอาไว เดยวจะบนวาไมไหววาตอยไวดเหมอนกน

ลกครองรบ: สาลกาโผมาทางไหนแน สองตาคอยแลแลแลแมแพรศรจนทร

(ปรชา) รองตอ : คอสองรองวามาตวาหนาผมไมหลอ ตองขอแกอกสกขอแมปากคอชางสาคญ

มาตวาหนาผมไมสวย เหมอนยงกบถวยไฮโล แลวยงหาวาเจาตอยนหนาโตเหมอนอยางกะโลทาชน

ผหญงเขาวาแกหนาโตแกไมโมโหบางรยงไง เอชอบกลจรงคนกระไรไงไงถงเปนยงงน

(ตอย)รองตอ: “ผหญงดาจะไปสานกระไรเรายนทนเอากได ไมเปนไรหรอกเรองนน

ถารปรางกะมกกะมอมมงอยาไปยอมใหมนดา ถาเอาะเอาะยงงนกไมวากอยากใหดาสกสองวน


จากตวอยางเมอนกแสดงหญงขวญตาและหวานเยนรองตอวาและกระทบเทยบ

ฝายชาย วาหนาตาไมหลอดวยการใชถอยคาเปรยบเทยบ เชน “นปรชากนกวาสวยหนาอยางกบถวย

ไฮโล” และลงทายเพลงดวย“ผหญงวาแลวยงมาเถยงประเดยวแมเหวยงเสยใหกลบ ประเดยวเถอะ

แมจะขยบเดยวกจะรบกนแทบไมทน” และนกแสดงฝายชายปรชา กจะโตและตอบกลบนกแสดง

ฝายหญง ตอวาดวยเนอหาทานองเดยวกนและการใชถอยคาตอวาเหมอนกน เชน “นกวาฉนจะวตก

สำนกหอ


186

ซะสแมนกหวขวาน” และลงทายเพลงดวย “แตพอเธอทาทาวาจะขยบพตอยตองรบเอาไว เดยวจะ

บนวาไมไหววาตอยไวดเหมอนกน”

6. เหตการณสอสารการจบการแสดง 6.1 หวเรอง หวเรองคอการประกาศจบเปนเหตการณสอสารทม

หวขอเกยวของกบผชมโดยตรง กลาวคอ นกแสดงจะออกมาบอกวาการแสดงกาลงจะจบแลวก

กลาวคาอาลากบผชม

6.2 วตถประสงค วตถประสงคคอ เพอแจงเจาภาพและผชมทราบวา

การแสดงกาลงจะสนสดแลว 6.3 เนอหาของการสอสาร เนอหาของการสอสารจะกลาวถงการ

แจงผชมวาหมดเวลาการแสดง การขอบคณเจาภาพและผชม การชมเจาภาพวาดแลตอนรบเปนอยาง

ด การกลาวอาลา การขออภยผชมการแสดง หากการแสดงมถอยคาหยาบคาย การฝากการแสดง

ลาตด บางครงอาจจะแจงลาดบการแสดงอนๆ แลวนกแสดงทกคนกจะไหวลาผชมพรอมกน และ

ปดทายดวยการบรรเลงดนตรเพอแจงวาการแสดงเสรจสนแลว ดงตวอยาง

(ศรนวล)พด : เอางดกวาธรรมดาเราเลนแคสองชวโมงเราเลกแลว วนนเราเลนใหสองชวโมงครง เราบอกกบทานปลดวาธรรมดาสองชวโมงเราเลกแลวนะคะ อนนเราเกนเวลาให สองชวโมงครง เพราะวาโอโห ทานตอนรบเราอยางดเลย อาหารการกนกเลยงด มา ปเสออยางด ตอนรบอยางด กตองขอขอบพระคณนะคะ

(ปรชา) พด : โดยเฉพาะอากาศหนาวดวย (ศรนวล) พด : (พนมมอไหว) เอาไวโอกาสหนาคอยพบกนนะคะ วนนถาหยาบคายไปบางกตองขอ

อภยคะ (นกแสดงทกคนไหวลาผชม) (นกดนตร): (ตกลองรามะนา ฉงและกรบ)


จากตวอยางขางตนหวหนาคณะกลาวแจงใหผชมวาหมดเวลาการแสดง วนนแสดง

ให 2 ช วโมงครงซงระยะเวลาปกตรบแสดง 2 ช วโมง และขอบคณเจาภาพทเลยงอาหารกลม

นกแสดง และกลาวสญญาวาโอกาสหนาอาจจะมโอกาสไดชมการแสดงอก ขออภยผชมหากการ

สำนกหอ


187

แสดงมการใชคาหยาบ สดทายนกแสดงทกคนไหวลาผชม และสดทายนกดนตรจะทาหนาทปดการ

แสดงดวยการบรรเลงเครองดนตรแสดงการเสรจสนการแสดงบนเวท

สรปไดวา องคประกอบทมลกษณะแตกตางกนในแตละเหตการณสอสาร ทงหวขอ

วตถประสงค และเนอหาของการสอสาร ทาใหเหนวาการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ มการจดวาง

หวขอทแนนอนวาแตละเหตการณตองการกลาวถงเรองอะไร และสอดคลองกบวตถประสงคของ

แตละเหตการณ

จากการพรรณนาองคประกอบตางๆทาใหเหนถงรปแบบพฤตกรรมการสอสารทเปน

สวนหนงของระบบวฒนธรรมของการแสดงพนบาน วาการแสดงลาตดนนเปนการแสดงทเกดขน

อยางมระบบชดเจน ทาใหเหนถงกระบวนความคดเพอสอสารทเราความสนใจผชม ท งการวาง

ลาดบเนอหาดวยการเพ มระดบอารมณใหผชมรสกถงการโตเถยงกนไปมาของนกแสดงท งฝายชาย

และหญง รวมทงลลาทาทางตางๆทมจงหวะรบ-สงกนไปมาของนกแสดงซงมสวนชวยเสรมใหการ

แสดงมความสมจรงและนาสนใจย งขน รวมท งความสมจรงในการแสดงของผแสดงแมวาจะพด

เรองจรงแตกเปนตวละครและพฤตกรรมการแสดงออกบนเวทการแสดงของกลมผแสดงก

แสดงออกไดอยางสมจรงเชนเดยวกน ชวยใหสรางความบนเทงและความประทบใจใหแกผชม

ยงขน

ในบทตอไปผวจยจะศกษาลกษณะการใชภาษาในสถานการณสอสารการแสดงลาตด

ตามวตถประสงคขอท 3 คอ เพอวเคราะหการใชภาษาในการแสดงลาตด

สำนกหอ


188

บทท 4

ลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตด

ในบทท 3 ผวจยศกษาองคประกอบของเหตการณสอสารในสถานการณสอสารการ

แสดงลาตด ผลการศกษา การแสดงลาตดมเครองมอในการสอสารคอ ภาษาท งวจนภาษาและ

อวจนภาษา วจนภาษาเปนเครองมอหลกทใชสอสารไดแกการขบรองและการพด สวนอวจนภาษา

เปนเครองมอเสรมวจนภาษา วจนภาษาทสาคญคอการขบรองดวยการใชคาประพนธรอยถอยคา

ขบรองเปนเพลงทใชในการแสดงลาตดไดแก เพลงลาตด เพลงพนบานและเพลงไทยเดม เพลงตางๆ

นนลวนเกดจากการเรยงรอยดวยคาประพนธประเภทกลอนเหมอนกน สวนการสอสารโดยการพด

นนเปนการสอสารในลกษณะการสนทนาถามตอบของนกแสดง

บทนผวจยจะนาเสนอผลการศกษาลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตด โดยเฉพาะ

การใชวจนภาษาในการสอสารทงการขบรองและการพด ทงนผวจยจะศกษาลกษณะฉนทลกษณคา

ประพนธกลอนทปรากฏใชในเพลงตางๆ และศกษาลกษณะภาษาดานการใชคาและการใชภาพพจน

ทงสวนของการขบรองและการพด ดงหวขอตอไปน

1. ลกษณะฉนทลกษณของกลอนประเภทตางๆทใชในการแสดงลาตด

2. ลกษณะการใชคาและการใชภาพพจนในการแสดงลาตด

1. ลกษณะฉนทลกษณของกลอนประเภทตางๆทใชในการแสดงลาตด ลกษณะการประพนธทใชในการแสดงลาตดโดยเฉพาะการขบรองเพลงลาตด เพลง

พนบานและเพลงไทยเดม สวนใหญนนเกดจากการแตงขนของผประพนธแลวใหผขบรองทองจา

กอนใชแสดงจรง แมวาจะมเนอหาบางสวนทเกดจากการดนกลอนสดของผขบรอง ผขบรองจงตอง

มความรความสามารถในการประพนธเชนเดยวกน ลกษณะการประพนธทเกดขนผประพนธและผ

ขบรองกจะมการเลอกสรรถอยคา การจดวางตาแหนงถอยคาใหสมผสคลองจองกน เพอใหเกด

สำนกหอ


189

ความไพเราะสละสลวย และสามารถถายทอดเรองราว ความคด อารมณ ความรสกของผขบรองได

เปนอยางด จากการศกษาคาประพนธทใชในการแสดงลาตดมประเภทเดยวคอ กลอน เมอพจารณา

ฉนทลกษณของกลอนปรากฏวาสามารถแบงฉนทลกษณของกลอนทแตกตางกนในเรองของการจด

วางสมผสสระบงคบออกเปน 2 ประเภท ไดแก กลอนหวเดยวและกลอนสภาพ กลอนหวเดยวคอ

กลอนทกาหนดสมผสทายบาททกบาทเปนเสยงสระเดยวกนแบบตายตว สวนกลอนสภาพคอกลอน

ทกาหนดสมผสสระบงคบระหวางวรรคแบบตายตวเชนกน ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 กลอนหวเดยว

กลอนหวเดยวคอกลอนทคาสดทายของแตละบาทจะมเสยงสมผสท งเสยงสระและ

เสยงพยญชนะทายคลองจองและตอเนองกนในทกบาท เสยงสมผสสระสามารสมผสไดท งสระ

เสยงส นและสระเสยงยาวไมเนนรปสระ รวมท งเสยงพยญชนะทายกจะตองเปนเสยงมาตรา

ตวสะกดเดยวกน ชอเรยกของกลอนหวเดยวกจะเรยกตามเสยงทลงทายบาท เชน คาสดทายลงเสยง

ดวยสระ/เ-า/ กจะเรยกวา กลอนเลา ซงอาจจะใชรปสระสนหรอยาวกได เชน /เลา/ หรอ /ลาว/ (1)

หรอคาสดทายลงทายดวยเสยงสระ/โ-ะ/และมเสยงพยญชนะทายเดยวกนคอเสยง /-น/ กจะเรยกวา

กลอนลน (2) เปนตน

(1) บทรอง: เหนหนานายตอย แกไมไดความ แกชอบตรงขาม กบคนอนเขา

จตใจแก กไมแนนอน เขาชอบหนารอน แกชอบหนาหนาว

เขามของคาว แกจะกนของหวาน เขาชอบเลนวาน แกชอบเลนวาว

เขามหนมเคก จะกนขนมครก เขามขาวหมก แกจะแดกขาวเมา

(2) บทรอง:ผมรสกอดอดในเรองลาตดสมยน ถาหยาบคายไออสมยนไมนายล

รสกลาบากยากแทตองเปลยนแปรแกไข ตองหมนสองใหทนสมยและตองเขาใจคดคน

ตองเชอฟงคาวจารณของชาวบานรานถ น ทานนกดตางหชนทกทกถ นทกตาบล

เครองหมายขดเสนใตสองขด(...) หมายถง คาสมผสทายบาททมเสยงสระและเสยงพยญชนะทายเสยงเดยวกน ใน

ลกษณะของกลอนหวเดยว

สำนกหอ


190

ถงผมจะเปนรนหลงกเชอฟงความเหน อนมกเมดเกรดเลนผมจดเจนกนทกคน


กลอนหวเดยวจากตวอยางกลอนเลา(1)และกลอนลน(2)ขางตน จานวนคาในแตละ

วรรคมจานวนคาไมแนนอนขนอยกบฉนทลกษณของกลอนแตละประเภททใชในการแสดงลาตด

กลาวคอ กลอนเลา จานวนคาในแตละวรรคเปนลกษณะเฉพาะของกลอนโขยก สวนกลอนลน

จานวนคาในแตละวรรคเปนลกษณะเฉพาะของกลอนเดนสบ

งานวจยครงนกลอนหวเดยวทใชในการแสดงลาตด พบการใชเสยงสมผสทายบาท

คลองจองกนแบบตายตวมจานวน 11 ชนด ไดแกกลอนลา กลอนไล กลอนเลา กลอนลด กลอนล

กลอนลน กลอนเลอ กลอนลม กลอนเลง กลอนลง และกลอนล ชนดของกลอนทพบใชมากทสด

คอ กลอนไล พบปรากฎใชมากทสดในเหตการณสอสารการรองตอบโตเพราะเปนกลอนท

เหมาะสมใชสาหรบการขบรองโตตอบสลบกนไปมาของพอเพลงและแมเพลงในเพลงลาตดและ

เพลงพนบาน โดยเฉพาะเพลงพนบานไดแก เพลงพวงมาลย เพลงฉอยและเพลงอแซวจะใช

กลอนไลขบรองเทานน เนองจากเนนการลงสมผสทายบาท อกทงเสยงสระไอนน พอเพลงแมเพลง

สามารถสรรหาถอยคาไดงาย ดงตวอยาง กลอนไล เสยงสระทใชไดทง ไล-ใล-ลย-ลาย ดงน

บทรอง: แมจงจดแจงแลวกแตงตว ผดหนาหวหวเสยใหม

แมจงหยบคนฉองแลวมาสองหนา ยนพจารณาดรางกาย

แมจงหยบหวนอยขนมาสอยเสย เสนผมแมกเลยกระจาย

แมจงดดจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกค วออกไป (งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

การทผประพนธและผขบรองใชกลอนหวเดยวในการแสดงลาตดนนเนองจากกลอน

หวเดยวเปนกลอนทมหลกเกณฑตายตวเพยงประการเดยว คอ การลงสมผสทายบาท ทาใหกลอน

หวเดยวเหมาะสมทจะเปนกลอนพนฐานของการประดษฐกลอนอนๆสาหรบใชเปนลกษณะเฉพาะ

สำนกหอ


191

ทงเพลงลาตดและเพลงพนบานในการแสดงลาตด กลอนหวเดยวทใชในการแสดงลาตดสามารถ

แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแกกลอนเพลงลาตดและกลอนเพลงพนบาน ดงน

1.1.1 กลอนเพลงลาตด กลอนเพลงลาตดคอกลอนทใชในการแสดงเพลงลาตด

ประกอบดวยกลอนสรอยเพลงและกลอนหวเดยวลาตดซงมการสรางจานวนคาและการจงหวะของ

คา ดงน

1.1.1.1 กลอนสรอยเพลง กลอนสรอยเพลงคอ กลอนทใชขบรอง

ในบทสรอยเพลงซงเปนบททใชขนตนเพลงลาตด จานวนคาในแตละวรรคใชคละกนต งแต 4-8 คา

มจานวน1บทเทาน นซงหนงบทอาจมจานวนวรรคต งแต 2-4 วรรค การวางสมผสจะมสมผส

ระหวางวรรคเปนสมผสสระจานวน 1 แหง คอคาสดทายของวรรคแรกจะสมผสกบคาท 2, 3 หรอ4

และคาสดทายของบาทแรกกบบาททสองอาจจะสมผสแบบกลอนหวเดยวหรอไมกได แตคาสดทาย

ของบาทสดทายจะตองสมผสกบกบคาสดทายของบาทแรกในบทรอง ตวอยาง

(1) บทสรอยเพลง: ชนจตกระไร ชนใจจะไปเทยวเลน

ลมพดเยนเยน จะไปเทยวเลนในสวนลาไย

(2) บทสรอยเพลง: โพระดกโอเจานกเอยงโครง

อยาทาลาพองโผผน ผลดตนหลนดนเดยวไมไดบนกลบดง

บทรอง: หนรนนองขอรองบางอยากจะวาผดงหวหนา ฉนยนพนจพจารณาฉนอยากจะวาหมดทงวง

พระเอกพระรองมองมองแลวหมนไส ถาผดพลาดตองขออภยฉนเกลยดนสยพอณรงค


จากตวอยางท 1 กลอนสรอยเพลงจะมจานวน 4 วรรค พบการใชเสยง

สมผสระหวางวรรคคาวา “ไร-ไป” และ “เยน-เลน” และตวอยางท 2 กลอนสรอยเพลงจะมจานวน 3

วรรค พบการใชเสยงสมผสระหวางวรรค คาวา ผน-ดน สวนสมผสทายบาทพบคาวา “โครง-ดง”

ผวจยใชเสนโยงสมผสระหวางวรรค เพอแสดงคารบ-สงสมผส

สำนกหอ


192

1.1.1.2 กลอนหวเดยวลาตด กลอนหวเดยวในการแสดงลาตดแยก

ออกเปน 4ชนดไดแก กลอนเดนสบ กลอนเดนแปด กลอนโขยก และกลอนตอ กลอนแตละประเภท

มลกษณะจานวนคาและการแบงจงหวะของคาตางกนอยางชดเจน ดงน

1. กลอนเดนสบ กลอนเดนสบคอ กลอนทแตละวรรคม

จานวนคาตงแต 10-12 คาขนไป ในหนงบาทจะม2 วรรค ลงทายดวยเสยงสระเดยวกนทกบาท ซง

นาง ศรนวล ขาอาจเรยกอกชอหนงวา “กลอนเดนสบหวเดยว” และมการรบ-สงสมผสสระ

ภายในวรรคเดยวกนคอ สมผสสระคาท4 ,5หรอ6 สงสมผสกบคาท6,7,9 นยมคาสมผสท5 กบคาท7

ในวรรคเดยวกน และมการรบ-สงสมผสบงคบระหวางวรรคคอ คาสดทายของวรรคแรกจะสง

สมผสไปยงคาท4 ,5 หรอ 6 แตนยมคาท 5

ลกษณะของการลงสมผสสระภายในวรรคของกลอนลาตดนนจะ

เปนตวกาหนดจงหวะของการขบรอง ในทนผวจยจะแบงหนงวรรคของกลอนลาตดออกเปน 2 ตอน

แตละตอนของวรรคจะมการหยดจงหวะของการขบรอง คอจงหวะหยดสนซงจะหยดตาแหนงคาท

5หรอคาท 6 กอนรองสงสมผสไปยงตอนท2 ในตาแหนงทคาท6 หรอคาท7ภายในวรรคเดยวกน

เปนตน สรปไดวากลอนลาตดนยมแบงจงหวะคาในแตละวรรคไดเปน 5/7 หรอ 6/6 ทาใหการ

ขบรองตองรวบคาแตละชวงจงหวะมากเพอใหลงจงหวะ ดงตวอยาง

บทรอง: ชอวาดเกรลาตด

/เรมในรชกาลทหก //

ใครขอกระซบหยบยก/และสาธกแตเดมท

เดมทมกลอง /นงรองกนเปนหม // คลายดเกฮล /ทมอยในปตตาน

ตอตอมากยนรอง /เรยกวาทานองลาตด // ใหเสยงดงฟงชด /แบบในปจจบนน

เครองหมายขดเสนใต 1 ขด (...) หมายถง คาจานวน2 คาทรบสงสมผสกนภายในวรรค

เครองหมายขดทบ 1 ขด ( / ) เปนสญลกษณแทนการแบงจงหวะหยดของวรรคหนงๆออกเปน2 ตอนระหวางตอนแรกกบ

ตอนหลง ซงเปนการลงจงหวะหยดสนทผขบรองกลอนจะหยดรองเพอผอนลมหายใจออกชวขณะหนงแลวขบรองตอในตอนหลง

เครองหมายขดทบ 2 ขด (//) เปนสญลกษณแทนการแบงกลอนภายในหนงบาทออกเปน 2 วรรค คอ วรรคหนากบวรรค

หลง ซงเปนการลงจงหวะหยดยาวทผขบรองกลอนจะหยดรองเพอผอนลมหายใจยาวกวาจงหวะหยดสนแลวขบรองตอในวรรคหลง

สำนกหอ


193

จากตวอยางขางตน กลอนเดนสบบาทแรกจะมการรบ-สงสมผส

ภายในวรรค คอ คาวา “ตด”จะสงสมผสกบคาวา “รช” โดยจะลงจงหวะหยดสนกอนทคาวา “ตด”

และสมผสระหวางวรรคคาวา“หก” สงสมผสกบคาวา“ยก” โดยจะลงจงหวะหยดยาวทคาวา “หก”

และคาวา“ยก” สงสมผสภายในวรรคไปยงคาวา“ธก” วรรคลาดบถดมากจะรบ-สงสมผสในลกษณะ

เดยวกนกบทกลาวขางตน และทายบาทแตละบาทจะใชเสยงสมผสสระเดยวกนคาวา “ท-น-น”

กลอนเดนสบสามารถเรยงรอยคาไดต งแต 12 คาขนไปซงม

จานวนคามากกวากลอนประเภทอนๆ จากการศกษาพบการการเรยงรอยจานวนคาในแตละวรรค

ยาวมากทสดจานวน 22 คา และนยมใชในวรรคทสองเทานน ดงตวอยาง

บทรอง: จงหนมาดคประชน/ทแขงขนคนน // วาหนมกมแกกม/ดฉนนยงสงสย

ทงพอปรชาคนน/กบพอณรงคคนนน // ดผวพรรณไมผองผด/แตงเนอแตงตวชว ทสดแมศรนวลไปขดเอามาจากไหน

วาคนนจาเปน/ตองเลนโลดโผน // จงกกองรองตะโกน/ถามวงโนนวาไง


จากตวอยาง จานวนคาทพบ คอ “ดผวพรรณไมผองผดแตงเนอ

แตงตวชวทสดแมศรนวลไปขดเอามาจากไหน” มจานวน 22 คา ซงจะแบงจงหวะหยดสนทคาท 6

ตรงคาวา “ผด” แลวจงรองตอเนองจนกระทงจบวรรค

นอกจากนผวจยยงพบวาวรรคทนยมใชจานวนคาตงแต 15-22 คา

มกจะนยมใชในขบรองเพอจะลงเพลง คอ วรรคสดทายของบทรองทจบเนอหาใจความหนง กอนท

จะรองลกค ดงตวอยาง

บทรอง: เพราะฉะนน/ทานทมาชมนม พวกหนมหนมแถวแถวน/ชวยตบมอใหหนสกทหนจะ ไดมกาลงใจ

หรอ

บทรอง : ผมเปนพระเอกแนนอน/อยนครหงสา สนกกนเลยดไหมหละ/ผมชอวามะเทง

สำนกหอ


194

ผมตองการผหญงลาตด/แตตองคด รปรางไมเปนไรไมเปนไร/ฉนแคตองการจาง ใหเปนแมนางเมยเจง


จากตวอยางดงกลาววรรคสดทายกอนทลกครองรบจะขบรองบท

ลกค วรรคทกลาววา “พวกหนมหนมแถวแถวนชวยตบมอใหหนสกทหนจะไดมกาลงใจ”มจานวน

คา 21 คา และ วรรคทกลาววา “รปรางไมเปนไรไมเปนไรฉนแคตองการจางใหเปนแมนางเมยเจง”

มจานวนคา 19 คา

2. กลอนเดนแปด กลอนเดนแปดคอกลอนทแตละวรรคม

จานวนคาตงแต 7-9 คา นยมจานวนคา 8 คา ในหนงบาทจะม 2 วรรค ลงทายดวยเสยงสระเดยวกน

ทกบาทซงนางศรนวล ขาอาจเรยกอกชอหนงวา “กลอนเดนแปดหวเดยว” นยมมสมผสใน คอ

สมผสสระคาท 5 สมผสกบคาท 6 หรอ 7 ในวรรคเดยวกน และมการรบ-สงสมผสบงคบระหวาง

วรรค คอคาสดทายของวรรคแรกจะสงสมผสสระไปยงคาท 5 ของวรรคทสอง ในหนงบทจะม

จานวนวรรคไมแนนอน มการแบงจงหวะหยดส นในวรรคหนงๆออกเปน 2 ตอนเชนเดยวกบ

กลอนเดนสบ ซงกลอนเดนแปดนจะแบงจงหวะคาในแตละวรรคไดเปน 5/3 หรอ 5/2 ดงตวอยาง

บทรอง: อยากรดกรายยายอก /ยกผาหม // อยาเสยผมกลางทาง/หวางวถ

อยาเทยวเตรเฮฮา/เคหาอน // อยาคางคนบานเขา/บานเราม

การคบเพอนเรอนแขก/อยาแลคา // อยาพยายามอจฉา/มารศร


จากตวอยางขางตน กลอนเดนแปดบาทแรกจะมการรบ-สง

สมผสภายในวรรคคาวา “อก” จะสงสมผสไปยงคาวา “ยก” โดยจะลงจงหวะหยดสนทคาวา “อก”

สวนการรบ-สงสมผสระหวางวรรคคาวา “หม”จะสงสมผสไปยงคาวา “ทาง” โดยจะลงจงหวะหยด

ยาวทคาวา “หม” และคาวา “ทาง”จะสงสมผสภายในวรรคกบคาวา “หวาง” แลวจงขบรองวรรค

สำนกหอ


195

ตอไป วรคลาดบถดมากจะรบ-สงสมผสในลกษณะเดยวกนกบทกลาวขางตน และทายบาทแตละ

บาทจะใชเสยงสมผสสระเดยวกนคาวา “ถ-ม-ศร”

3. กลอนโขยก กลอนโขยกคอ กลอนทแตละวรรคจะมจานวน

คา 4 คา บางครงอาจม 5 กได ในหนงบาทจะม 4 วรรค ลงทายดวยเสยงสระเดยวกนทกบาท แตละ

บาท จะมการรบ-สงสมผสสระระหวางวรรค กลาวคอ คาสดทายของวรรคท 1 จะสงสมผสกบคาท

สองของวรรคท 2 คาสดทายของวรรคท 2 กสมผสกบคาสดทายของวรรคท 3 และคาสดทายของ

วรรคท 3 กสงสมผสกบคาทสอง ของวรรคท 4 ในหนงบทจะมจานวนวรรคไมแนนอนขนอยกบ

เนอหา ลกษณะการรบ-สงสมผสคลายกลอนเดนแปด แตตางกนทวธการลงจงหวะ กลาวคอกลอน

โขยกจะไมมการลงจงหวะหยดสน จะลงเฉพาะจงหวะหยดยาวทใชแบงกลอนออกเปน 4 วรรค ดง

ตวอยาง

บทรอง: “ทงนตองด // เรองครกใคร // ศกษานสย // เสยใหถวนถ

ผชายมสทธ // อยาคดสนสน // หาเมยเชอมน // ตามวรรณคด

ตามวรรณคด // เขามหลายอยาง // อยาหาคสราง // เหมอนนางกาก”


จากตวอยางขางตนกลอนโขยกบาทแรกจะมการรบ-สงสมผส

ระหวางวรรคของบาทแรกคาวา “ด-ค”,“ใคร-สย”และ“สย-ให” โดยจะลงจงหวะหยดยาวแตละบาท

ออกเปน 3 ชวงตรงคาสดทายของวรรคท 1 วรรคท 2 และวรรคท 3 สวนบาทลาดบถดไปกจะมการ

รบ-สงสมผสในลกษณะเดยวกบทกลาวขางตน และทายบาทแตละบาทจะลงทายดวยเสยงสระ

เดยวกนคาวา “ถ-ด-ก”

4. กลอนตอ กลอนตอคอกลอนทจานวนคาในแตละวรรค

ขนอยกบปฏภาณของผขบรองวาจะนาถอยคาใดมาลงกลอนเพอตอคากลอน กลอนตอนแตละบาท

จะม 2 วรรค ทายบาทแตละบาทจะตองลงทายดวยเสยงสระอ นางศรนวล ขาอาจ(2552)จะเรยกการ

สำนกหอ


196

ขบรองกลอนชนดนวา “กลอนล” ในทนผวจยพบกลอนตอ 2 ลกษณะคอลกษณะแรกเปนกลอนท

แตละวรรคจะมจานวนคาไมแนนอน อาจจะมจานวน 6-9 คากได และอาจจะมการรบ-สงสมผส

ระหวางวรรคหรอไมกได ตวอยาง

บทรอง:“ลองวาลองดนวาใครจะจนกอน เธอเปนคนขนกอนนะกสบายด

มาเลนลาตดททาขาม เปนงานไฟสวยด

เปนงานนะลอยกระทง ผมคงตองสวสด

เปนงานชมโลมานะเธอ เออ นะเออเชญชมฟร

ไปเทยวเกาะกนไหมเลา ไปเมากนใหเตมท


จากตวอยางขางตนมการรบ-สงสมผสระหวางวรรคไมแนนอน

พบการรบ-สงสมผสบางคา เชน “ทง-คง” และ “เลา-เมา” จานวนคาแตละวรรคไมเทากน เนองจาก

กลอนดงกลาวจะใชวธการขบรองแบบดนกลอนสด จงทาใหถอยคาทใชไมสมผสคลองจองกน แต

เสยงสมผสทตองมคอสมผสทายบาทเสยงสระอ ไดแก “ด-ด-ด-ฟร-ท”

ลกษณะทสอง คอกลอนทแตละวรรคจะแบงออกเปน 2 ตอน แต

ละตอนจะขนตนดวยคาเดยวกนคอ “ฉนชอบ....”แลวคาทตอทายอกจานวน 2 หรอ 3 คาซงนยม 2

คา ดงตวอยาง

“ ฉนชอบผามวง ฉนชอบผาไหม ฉนชอบผาลาย ฉนชอบผาส

ฉนชอบน าชา ฉนชอบกาแฟ ฉนชอบกาละแม ฉนชอบโรต

ฉนชอบแมโขง ฉนชอบโซดา ฉนชอบโคลา ฉนชอบแปบซ


จากตวอยางขางตนกลอนมการรบ-สงสมผสระหวางวรรคทก

วรรค ไดแกคาวา “ไหม-ลาย” “แฟ-แม” และ “ดา-ลา” และเสยงสมผสทายบาทไดแก “ส-ต-ซ”

สำนกหอ


197

กลอนตอน เหมาะสมสาหรบการขบรองบทรอง ทม เ นอหาเบด เตลดไม

เฉพาะเจาะจงวาตองมการดาเนนเรองราวหรอตองการมงจะเสนอเนอหาเกยวกบการเกยวพาราส

บทรองของกลอนตอจะสนสดเมอผขบรองไมสามารถหาคามาตอกลอนได หรอผขบรองทเปน

หวหนาคณะพจารณาวาจะใหสนสดเมอใดกจะหยด เนองจากกลอนตอสามารถสรรหาคามาตอได

เรอยๆขนอยกบปฏภาณของผขบรอง

1.1.2 กลอนเพลงพนบาน กลอนเพลงพนบานทใชกลอนหวเดยวในงานวจยฉบบน

ไดแก กลอนเพลงพวงมาลย กลอนเพลงฉอยและกลอนเพลงอแซว มลกษณะฉนทลกษณดงน

1.1.2.1 กลอนเพลงพวงมาลย กลอนเพลงพวงมาลยมฉนทลกษณคอ

กลอนทมจานวนคาแตละวรรคประมาณ 3-10 คาทนยมคอจานวน 5-8 คา แตละวรรคจะมจานวนคา

ไมแนนอนและไมเทากน การรบ-สงสมผสระหวางวรรคอาจจะมหรอไมกไดขนอยกบถอยคาท

นกแสดงดน และคาสดทายแตละบาทจะสมผสเสยงสระเดยวกนแบบกลอนหวเดยว ดงตวอยาง

บทรอง(บทขนตน): ดอกจาปศรจาปา ผดหนานวลนวล

ยามเยนยามเยนยยวน มาชวนกนเลนมาลยเอย

เออระเหยลอยมา ตอนนจะวากนเปนพวงมาลย (บทลกค

)

(บทตอ): เพลงพวงมาลยมนกตองดน เราสามสคนชวยกนไดไหม



จากตวอยางขางตน กลอนเพลงพวงมาลยสวนของบทขนตนซงจะมผขบ

รองเพยงคนเดยวเปนผขนตน ลกษณะการรบ-สงสมผสจะคลองจองกนคาวา “ปา-หนา”,“ยวน-

ชวน”และ “มา-วา” และคาสดทายวรรคสดทายของบทตนจะสงสมผสทายบาทไปยงสวนของบท

ตอ คอคาวา “ลย-ไหม” บทตอนจะมผขบรอง 2 คนผลดกนคนละวรรค ลกษณะการรบ-สงสมผสจง

เนนทเสยงคาทายบาทมากกวาสวนสมผสระหวางวรรคอาจจะมหรอไมกได

บทลกคเพลงพวงมาลยในการแสดงลาตดขบรองวา “เออระเหยลอยมา ตอนนจะวากนเปนพวงมาลย”

สำนกหอ


198

1.1.2.2 กลอนเพลงฉอย กลอนเพลงฉอยมฉนทลกษณคอกลอนทม

จานวนคาตงแต 8-10 คาขนไป ทายบาททกบาทลงทายดวยเสยงสระเดยวกนคอเสยงสระไอ หรอท

เรยกวา กลอนไล การรบ-สงสมผสกลอนเพลงฉอยจะเนนสมผสระหวางวรรคคอ คาสดทายของ

วรรคหนาสงสมผสกบคาท 5, 6หรอ 7 ของวรรคหลง สวนการรบ-สงสมผสภายในวรคจะมหรอไม

กได จานวนวรรคของแตละบทไมแนนอนขนอยกบเนอหาแตละใจความ การลงจงหวะหยดสนจะ

ลงทคาตาแหนงท 5 หรอ 6 การแบงจงหวะหยดคาทไดคอ5/4 หรอ 6/4 ดงตวอยาง

บทรอง: เออวาทมาทาบทาม/ถามดสกท // วารบสมครสาม/(ลกค) กนบางไหม

ใหพอขนมาคานบ/อยาไดชกชา // กเชญสคะสขา/ไมตองเกรงใจ

ไมตองกลวหรอกหนอ/พอฉนไมอย // นฉนจะบอกใหร/คณพอไปทาไร


จากตวอยางขางตนกลอนเพลงฉอยมการรบ-สงสมผสระหวางวรรคคาวา

“ท-ม” “ชา-ขา”และ“อย-ร” สมผสภายในวรรค คาวา “ทาม-ถาม” และ “ร-คณ” และสมผสเสยงทาย

บาทคาวา “ไหม-ใจ-ไร”

1.1.2.3 กลอนเพลงอแซว กลอนเพลงอแซวมฉนทลกษณคอ

กลอนทมจานวนคาแตละวรรคต งแต 8-10 คาขนไป ทายทกบาทลงทายเสยงสระไอ ทเรยกวา

กลอนไล การรบ-สงสมผสระหวางวรรค คอ คาสดทายของวรรคหนาสงสมผสไปยงคาท 2, 3, 4, 5

หรอ 6 ของวรรคหลง สวนการรบ-สงสมผสภายในวรรคจะมหรอไมมกได จานวนวรรคไมแนนอน

ขนอยกบเนอหาแตละใจความ มจานวนวรรคไมแนนอน การลงจงหวะหยดสนจะลงทคาตาแหนงท

5 หรอ 6 การแบงจงหวะหยดคาทไดคอ5/5, 6/5 ดงตวอยาง

บทรอง: สวสดแมพอรอง/ฉนรองขอขมา(ลกค) คณลงคณปา/คณตาคณยาย

มานงชมเพลงอแซว/ทเปนแนวสพรรณ เปนการละเลนโบราณ/นะพอแมทงหลาย

ฉนเพ งจะหดรอง/บอกทนองใหทราบ ถาผดพลาด/ฉนกราบขออภย

ฉนเปนลาตด/ไมถนดเรองน(ลกค) นานนานรองท/มไดมาทาทาย


สำนกหอ


199

จากตวอยางขางตนกลอนเพลงอแซว มการรบ-สงสมผสระหวางวรรคคาวา “มา-

ปา” “พรรณ-การ” “ทราบ-กราบ” และ “น-ท” และการรบ-สงสมผสภายในวรรคมไมสมาเสมอ พบ

คาวา “รอง-รอง” “ปา-ตา” “แซว-แนว” “รอง-นอง”และ“ตด-(ถ)นด” และสมผสเสยงทายบาทคาวา

“ยาย-หลาย-(อ)ภย-ทาย”

1.2 กลอนสภาพ กลอนสภาพคอกลอนทมฉนทลกษณบงคบแบบแผนคณะและสมผส กลาวคอ

คณะของกลอนสภาพ 1 บทจะม4วรรคและ2บาท 2วรรคแรกเทากบ1บาทซงเปนบาทแรก และ2

วรรคถดมาเปนบาททสอง และสมผสของกลอนสภาพจะมการสมผสบงคบระหวางวรรคคาสดทาย

ของวรรคแรกสมผสกบคาท3 ของวรรคทสองและคาสดทายของวรรคทสองสมผสกบคาสดทาย

ของวรรคท 3 คาสดทายของวรรคท 3 สมผสกบคาท3ของวรรคสดทาย และคาสดทายของวรรค

สดทายสมผสกบคาสดทายของวรรคท2ในบทถดไป จากการศกษาพบการใชฉนทลกษณของกลอน

สภาพในเพลงไทยเดมและเพลงแหล ดงน

1.2.1 กลอนเพลงไทยเดม เพลงไทยเดมในทนแตงดวยกลอน

สภาพ คอทานองเพลงสงฆราและทานองการขบเสภา เพลงไทยเดมท งสองเพลงจะใชฉนทลกษณ

อนเปนลกษณะของกลอนสภาพคอ กลอนทมจานวนคาในวรรคหนงประมาณ7-9 คา หนงบทจะม

4 วรรคไมปรากฏสมผสทายบาทดวยสระเดยวกน แตมสมผสสระระหวางบทและสมผสระหวางส

สมผสระหวางบทคอคาสดทายของวรรคท 4 จะสงสมผสกบคาสดทายของวรรคท 2 ในบทถดไป

และสมผสระหวางวรรคคอสมผสในคาสดทายของวรรคท 1 สงสมผสกบคาท3,4 หรอ 5 ของวรรค

ท2 คาสดทายของวรรคท 2 สมผสกบคาสดทายของวรรคท 3 และสมผสกบคาท 3,4,หรอ 5 ของ

วรรคสดทาย และการลงจงหวะแตละวรรค คอ 3/2/3, 3/3/3, 3/2/2 หรอ2/2/3 ดงตวอยาง

สำนกหอ


200

บทรอง: พระรมรตน/ฉตรเกลา/เหลาพวกขา พระเมตตา/ประชาถวน/ลวนตระหนก

น าพระทย/ใสงาม/ดวยความรก ทรงพทกษ/ชนผอง/ของพระองค

ชาวนา/ยากไร/ไดไถหวาน พระราชทาน/ทใหทา/ตามประสงค

ทงชาวเขา/ซงหางไกล/ในเถอนดง พระกทรง/ใหปลก/ถกวธ


จากตวอยางขางตนกลอนสภาพบาทแรกจะมการสงสมผสระหวางวรรคท

1 กบวรรคท 2วรรค คอคาวา “ขา-ตา” วรรคสดทายของวรรคทสองจะสงสมผสไปยงวรรคคา

สดทายของวรรคท 3 คาวา “หนก-รก” และคาสดทายวรรคท 3 สงสมผสไปยงคาท 3 ในวรรคท 4

คาวา “รก-ทกษ” และการสงสมผสระหวางบท คอ คาวา “องค-สงค”

1.2.2 กลอนเพลงแหล เพลงแหลในการแสดงลาตดนจะใช

ฉนทลกษณของกลอนสภาพคอการใชสมผสสระบงคบระหวางวรรคและระหวางบททตายตวของ

กลอนสภาพ แตจานวนของกลอนเพลงแหลจะมจานวนคาแตละวรรคไมแนนอน อาจจะมจานวน

คาประมาณ 5-11คา แตนยมจานวนคา 6-8 คา จานวนคาสามารถยดหยนไดเนองจากแตละวรรคจะม

จานวนคาไมเทากน การรบ-สงสมผสเหมอนกลอนสภาพ สวนสมผสในจะมหรอไมมกไดและไมม

สมผสทายบาทเหมอนกลอนหวเดยว และการลงจงหวะกลอนเพลงแหลจะลงจงหวะหยดสนทคา

ตาแหนงท 3,4 หรอ 5 การแบงจงหวะคาทไดคอ 3/5,3/3,4/3 หรอ 4/5 ซงจะตางจากการลงจงหวะ

ของกลอนสภาพทจะลงจงหวะมากกวา เนองจากการลงจงหวะหยดสนของกลอนเพลงแหลน น

นกแสดงจะใชเพอขบรองประกอบเครองดนตร ดงตวอยาง

บทรอง: ขออวยพร/ใหทานนะเจาภาพ บงเกดลาภ/ดงประสงค

โดยเฉพาะ/ทเจาะจง สมเจตจานง/ดงเจตนา

ทานคดมเงน/กขอใหเงนมากอง ทานคดมทอง/ใหไหลมาเทมา

ทรพยสนทาน/การขายคา ใหเจรญกาวหนา/พนนะทว


สำนกหอ


201

จากตวอยางขางตนกลอนเพลงแหลบาทแรกจะมการรบ -สงสมผ ส

ระหวางวรรคคาวา“ภาพ-ลาภ” คาวา“สงค-จง” และคาวา“จง-นง” และมการรบ-สงสมผสระหวาง

บทคาวา“นา-มา” สวนบทตอไปกมการรบ-สงสมผสลกษณะเดยวกบทกลาวขางตน

2. ลกษณะการใชคาและการใชภาพพจนในการแสดงลาตด

ลกษณะการใชคาและการใชภาพพจนในการแสดงลาตดจะปรากฏใชท งบทรองและ

บทพดซงจะพบการใชภาษาในบทรองมากกวาบทพด เนองจากเปนบททใชสาหรบดาเนนการแสดง

เปนหลกลาตด ไดแก ลกษณะการใชคา และลกษณะการใชภาพพจน ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 ลกษณะดานการใชคา ลกษณะทางดานการใชคาของบทพดและบทรองซงพบการใชคาสวนของบทรอง

มากกวา ผวจยจะนาเสนอผลการศกษาทพบทงสองสวน ลกษณะของการใชภาษาดานการใชคาท

พบ ไดแก การใชคาสมผส การซ าค า การซ าขอความ การใชค าซ า การใชคาซอน การใชค า

ภาษาตางประเทศ การใชคาสองแงสองงาม การใชคาหยาบ การใชคาศพทเฉพาะ และ การสราง

คาศพทใหม ดงรายละเอยดตอไปน

2.1.1 การใชคาสมผส การใชคาสมผส คอ การใชคาทมเสยงสมผสคลองจองกนท งเสยงสมผสสระและ

เสยงสมผสพยญชนะ โดยเฉพาะบทรองทพบทงสมผสนอกและสมผสในของบทกลอน สมผสสระ

คอ คาทใชเสยงสระและมาตราตวสะกดเดยวกน และสมผสอกษร(สมผสพยญชนะ)คอ คาทใชเสยง

พยญชนะตนเสยงเดยวกน ในการแสดงลาตดพบการใชคาสมผสท งสมผสสระและสมผสอกษร

โดยเฉพาะในบทรอง ดงตอไปน

2.1.1.1 การใชคาสมผสสระ คาสมผสสระคอ คาทใชเสยงสระและ

มาตราตวสะกดเดยวกนเพอใหเสยงของคามความคลองจองกนท งภายในวรรคเดยวกน ระหวาง

วรรคและทายบาท ชวยใหการขบรองกลอนมความไพเราะสละสลวยย งขน แมวาการใชคาสมผส

สระระหวางวรรคและทายบาทจะเปนลกษณะบงคบของการสรางฉนทลกษณประเภทกลอนตางๆ

สำนกหอ


202

ดงทกลาวไปขางตน ผวจยจะขอยกตวอยางการใชคาสมผสสระภายในวรรคทเกอบทกวรรคของ

กลอนแตละชนด นยมใชคาสมผสสระหลายตาแหนงเพอใหเสยงของคาคลองจองกนอกท ง

ความหมายของคากมความหมายทานองเดยวกนอกดวย ดงตวอยาง

บทรอง: ไหวครประเดมเรมหด/ทคดลาตดเปนขนตอน ไหวครเฒาเกากอน/ทเขยนกลอนกระท

ไหวครพกลกจา/มาแตโบราโบราณ จนเกดความชานาญ/เพราะเคยไดผานเขาห


จากตวอยางกลอนเดนสบพบใชคาสมผสสระ 7 แหง ไดแก เดม-เรม,หด-

ตด,เฒา-เกา,กอน-กลอน,พก-ลก,จา-ร า,และ นาญ-ผาน

2.1.1.2 การใชคาสมผสอกษร คา ส มผ สอก ษ ร ค อคา ท ใช เ ส ย ง

พยญชนะตนมเสยงเดยวกนอาจเลนเสยงสมผสของอกษรเสยงเดยวกน ตงแต 2 ถง 4 ตาแหนง คาท

มพยญชนะเสยงเดยวกนอาจอยชดตดกนหรอมเสยงอนคน ดงตวอยาง

(1) บทรอง: อญเชญเทพาอารกษททรงพทกษทวทศ จงมาสงสสถตยประสาทประสทธสขสรรค ทงโรคาอาพาธหรอพยาธสงใด อยาแฝงรางบงกายเขาเยอนใกลพวพน


จากตวอยางดงกลาวพบการใชคาสมผสเสยงอกษร 3 ตาแหนงเรยงชด

ตดกน คาวา ทกษ-ท ว-ทศ, สง-ส-สถตยและ สทธ-สข-สรรค คาสมผสอกษร 2 ตาแหนงเรยงชด

ตดกน คาวา พว-พน และ คาสมผสอกษรทมเสยงคาอนคน คาวา พาธ-พ(ยาธ)

(2) บทรอง: ไมบดไมเบอน ชวยเตอนวยรน ตองขอขอบคณ ทานสนทรภ

ครดงครเดม สงเสรมสงสอน มกาหนดบทกลอน แนนอนนาด


สำนกหอ


203

จากตวอยางกลอนโขยกพบการใชคาสมผสอกษร 4 ตาแหนงเรยงชด

ตดกนคาวา“สง-เสรม-สง-สอน”

2.1.2 การซาคา การซ าคา คอ การนาคาหรอกลมคาเดยวกนในตาแหนงตางกนมากลาวซ า และม

ความหมายเหมอนกนทกตาแหนง การใชวธการซ าคาเพอเนนย าความสาคญของถอยคาทตองการ

สอความหมายใหเดนชดย งขน เพอชวยใหขอความนนเกดจงหวะสมดลทางเสยงและความหมาย

และเพอย าอารมณและความรสกทแตกตางออกไป ในการแสดงลาตดพบการซ าคาพยางคเดยวและ

การซ าคาหรอพยางคเดยวบางสวน ดงน

2.1.2.1 การซาคาพยางคเดยว คอ การซ าค าพยางคเดยวปรากฏใน

ตาแหนงตางๆกน แตคาทซ ากนยงมความหมายคงเดมทกตาแหนง เพอเนนย าความหมายและทาให

เกดจงหวะของเสยง ดงตวอยาง (1) บทรอง: ฉนขออวยพรกบทานผฟง

จะกลาวเปนกลอนสนทรฝากไว ทานคดอะไรขอใหสมหวง

อายวรรณะสขะพลง ใหพรอมสะพรงเพ มพนทว ใหปรากฎลาภยศสมบต ใหแจมจรสเปนในรศม

ใหทานถาวรใหไดพรทงส มไดมเจบไขโรคา


จากตวอยางขางตน พบการซ าคา คากรยาคาวา “ให” เพอตองการย าความหมาย

ของการอวยพร และเพอบอกปรมาณสงทเปนสรมงคลตางๆทผขบรองตองการใหวามอะไรบาง

เชน ใหสมหวง, ใหมลาภยศสมบต,ใหมอายยน รางกายแขงแรงสมบรณ เปนตน แลวสรางความ

ประทบใจใหกบผฟง

สำนกหอ


204

(2) บทรอง: ทานผดทานรดทานทนตองพนจ หนรองถกหรอรองผดทานคงคดใหอภย

ทานกรวาเดกวยรนยงไมคอยคนกบเวท จะเลนดหรอไมดในเรองนไมเปนไร

ทานอตสาหมาดมาชมหนกนแนนขนด เชญทานชมลาตดกนตามอธยาศย


จากตวอยางพบการซ าคา คาสรรพนามคาวา “ทาน” เมอใชเรยกแทนผชม

การแสดง เพอเพอตองการเนนย าความบางประการกบผชมการแสดงโดยตรง อกทงยงแสดงใหเหน

วานกแสดงใหความสาคญกบผชมการแสดง

2.1.2.1 การซาคาบางสวน คอ การซ าคาพยางคเดยวในบางพยางคหรอ

บางคาในตาแหนงตางๆกน แตจะมการนาคาอนๆมาประกอบดวย เพอใหเกดคาทมความหมาย

หลากหลาย อาท การซ าคา คาวา “จงหวะ” และมคาอนมาประกอบดวย เชน โจะ ทง สวง วอน เปน

ตน กจะไดคาทมความหมายใหมเปนคาวา จงหวะโจะ จงหวะทง จงหวะสวง จงหวะวอน เพอสราง

ความหมายใหม ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ดฉนเขาใจแจมแจงทานชแจงใหเหนจรง จงหวะโจะจงหวะทงจงหวะสวงจงหวะวอน

จงหวะดสโกจงหวะสโลวดอกทอก ใหพากเพยรเรยนตลอดจงหวะออดจงหวะออน


จากตวอยางพบการซ าคา คานาม คาวา “จงหวะ” บางสวน และมคาอนมาประกอบ

ไดแกคาวา “โจะ” “ทง” “สวง” “วอน” “ดสโก” “สโลว” “ออด”และ “ออน” เพอสรางความหมาย

ใหมวามจงหวะอะไรบาง ทมใชในทางดนตร ทงจงหวะดสโก จงหวะสโลว จงหวะสวงและจงหวะ

วอน หรอจงหวะของเครองดนตรสาคญของลาตดคอ จงหวะโจะและจงหวะทง แตจงหวะออดกบ

จงหวะออน สองคานเปนการสรางคาศพทใหม รวมกบกรยาอาการออดออนของมนษยวาเปนอก

จงหวะหนงนอกจากจงหวะทางดานเสยงดนตร อกท งการซ าคาบางสวน คาทนามาประกอบยงม

เสยงสมผสคลองจองกน อาท คาวา “ทง” กบคาวา “สวง” เปนตน

สำนกหอ


205

(2) บทรอง: พอยากจะถามศรนวลสกท วาองตนหมมกรไม

กไอองตนหมราคามนแพง ฉนเปนนกแสดงไมมรายได

ออไอองตนหมฉนไมซอมา มแตองตนหมาเอาไหม

ลกครองรบ: เอชา เอชา ชา ฉา ชาหนอยแม

บทรอง: ไอชาวาองตนหมกไมไดซอมา มแตองตนหมากจะเอาไหม

ไอชาวาองตนหมากนแลวทองเสย สองตนเมยมนกไมได

ไอองตนเมยมนของหวานหม มงลององตนกนเปนไง


จากตวอยางมการซ ากลมคา คาวา “องตน”บางสวนและมคาอนมาประกอบ ไดแก

คาวา “หม” “หมา” “เมย” และ “ก” แตละคากมความหมายแตกตางกน การซ าคาจากตวอยางน เปน

วธการสรางคาศพทเพอใชแกความแลวโตตอบกลบสลบไปมา ดวยการเพมระดบการเราอารมณ

และความหมายของถอยคา ประกอบกบบรบทของขอความ โดยเฉพาะ องตนหมา องตนเมย และ

องตนก ซงทงสามคานมความหมายในลกษณะการประชดประชนเสยดส ทนกแสดงคนหนงแสดง

อาการเลอกมาก นกแสดงอกคนจงเสนอรายการอาหารใหมใหแทน

2.1.4 การซาขอความ

การซ าขอความ คอ ลกษณะการซ าขอความเดมและคงความหมายเดม โดยอาจม

การเปลยนถอยคาเลกนอย แลวเพมขอความใหม การซ าความอาจมการใชรปภาษาเดมในระดบ

กลมคาและประโยค เพอเนนย าความหมายเดมทกลาวถงใหชดเจนย งขน แลวเพมขอมลใหมทม

ลกษณะทานองเดยวกน อกทงยงเปนการชวยทบทวนเนอรองถอเปนการดงดดความสนใจและชนา

ผฟง ในการแสดงลาตดพบการซ าขอความม 2 รปแบบ คอ

2.1.3.1 การซาขอความบางสวน คอ การซ ารปภาษาเดมเฉพาะบางสวนใน

วรรค ซงจะปรากฎในตาแหนงชวงตนวรรคและเปลยนขอความใหมตอชวงทายในวรรคเดยวกน

เพอตองการเนนย าความหมายทกลาวถงใหชดเจนยงขน อกทงยงทาใหขอความมจงหวะสมดลทาง

เสยงและความหมาย ดงตวอยาง

สำนกหอ


206

(1) บทรอง: อกคนนหรอชอวาขวญตา มากบเขายงไง

มาเลนลาตดหาคาแชร แนยกนวให

อกคนนหรอชอวาพชร อาจารยคนนหนาอกใหญ

อกคนนหรอชอวาปาต มากบใคร

มาเลนลาตดหาคาเทอม คงจะเรมหดใหมใหม

(2) บทรอง: วาคนนจาเปนตองเลนโลดโผน จงกกองรองตะโกนถามวงโนนวาไง

จงกกองรองตะโกนถามวงโนนดสกหนอย ดซมเซองเงองหงอยรสกไมคอยเตมใจ

ดซมเซองเงองหงอยรสกไมคอยกระปรกระเปรา เอพตอยแกนงเหงาไมรจะเอายงไง


จากตวอยางท 1 พบการซ าขอความบางสวน ของคาวา “อกคนนหรอชอ

วา...” สวนขอความใหมตอดวยชอของแมเพลงเพอตองการกลาวทละคนในความหมายทานอง

เดยวกน และตวอยางท 2 พบการซ าขอความบางสวน คาวา “จงกกองรองตะโกนถามวงโนน..”และ

“ดซมเซองเงองหงอยรสกไมคอย..” สวนขอความทนามาตอจะมความหมายทานองเดยวกน สาหรบ

เนนย าความเพอกลาวกระทบกระเทยบกน

2.1.3.2 การซาขอความทงหมด คอการซ ารปภาษาเดมทงหมด เพอเนนย า

ขอความเดม ในการแสดงลาตดพบการซ าขอความทงหมด 2 ลกษณะไดแก การซ าขอความหมดทง

วรรคและการซ าขอความหมดทงบาท ดงน

1. การซาขอความหมดทงวรรค คอ การรองทวนซ าวรรคเดมอก

หนงครงโดยไมมการเปลยนแปลงถอยคา ในการแสดงลาตดมกพบใชในการขบรองกลอนโขยก

การซ าความดงกลาวเปนการซ าทไมนบจานวนวรรคเพมอกหนงวรรค และไมใชเพราะนกแสดง

รองลมเนอรองวรรคตอไป แตเปนเจตนารองทวนซ าของนกแสดงหลก เพอตองการเนนย า

ความหมาย และเพมจงหวะการรอง ดงตวอยาง

สำนกหอ


207

(1) บทรอง: จงชวนคณยา เสาะหาสกนด จงชวนคณยา เสาะหาสกนด

สมครเปนศษย อยากชดอยากใกล คณยายใจด แลวมเมตตา


จากตวอยางบทรองดงกลาวแตงดวยกลอนโขยก พบการซ า

ขอความหมดท งวรรคสองครง คอ “จงชวนคณยา” และ “เสาะหาสกนด” เพอเนนย าความท

นกแสดงหญงตองการเนนประวตทมาของตนเองใหผชมไดรบทราบถงความตงใจทอยากมาเลนลา

ตดในครงน และเพอใหผชมรสกเอนดนกแสดง

(2) บทรอง: ถาไดคสราง เหมอนนางเกสร ใจเยนไวกอน ใจรอนไมด ลกษณาวงศ กคงวาวน ไปหลงไออน แมยสนมาล

ทรงสาวไมสราง แมนางเกสร จะมวยมรณ กไมวรสาม

................... .................... .................... ....................

ถาไดคสราง เหมอนนางเกสร ใจเยนไวกอน ใจรอนไมด (งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

2. การซาขอความหมดทงบาท คอ การรองทวนเนอความเดมท ง

บาทของคากลอนและอาจเพ มถอยคาใหมเพอ การซ าความหมดทงบาทนยงใชเพอเพมจงหวะใน

การขบรอง เรยกวา “ยอนหว” (นรามย นมา, สมภาษณ: 2552) กลาวคอ นกแสดงทจะทาหนาท

ขบรองตอจะซ าขอความเดมทตวเองขบรองไวและทนกแสดงอกคนขบรองไว จากการศกษาพบ

ลกษณะการซ าขอความ 2 ลกษณะ คอ การซ าขอความหมดทงบาทแตเปลยนบางถอยคา และการซ า

ขอความหมดทงบาทไมมการเปลยนถอยคา ดงน

2.1 การซาขอความหมดทงบาทแตเปลยนบางถอยคา การซ าขอความหมดทงบาทแลวเปลยนถอยคาบางถอยคาในบาทเดม ถอยคาทเปลยนอาจจะเปนคา

หรอกลมคา ดงตวอยาง

สำนกหอ


208

(1) บทรอง: ใชวาทะไมสนทดรองไมชดภาษาไทย ไมฝกฝนฝกใฝเอาใจใสเรองภาษา

ถอวาเลนเรวแลวเลนไปไมมอะไรใหเปนหลก ถาเลนอยางนเขาหนกหนกเอกลกษณคงโรยรา ลกครองรบ: เตลมเตลมสนานองเอย ยะลมเตวา

คนไหนไมชวย เหนจะตองมวยชวา

บทรอง: กเลนแลวเลนไปไมมอะไรเปนหลก ถาเปนอยางนเขาหนกหนกแลวเอกลกษณคงโรยรา อนเอกลกษณของเราอยาเพ งใหเขามาดแคลน ผมขอฝากเอาไวกบแฟนทเนองแนนทวหนา

ผมขอฝากจากใจเราคนไทยทวทง อยาเพงไปคดคลมคลงกบพวกฝรงมงคา อยาเพงไปคดคลมคลงกบพวกฝรงชางผด ทชอบเหอแตเพลงฮตทงในองกฤษอเมรกา


จากตวอยาง(1)พบการซ าขอความในบาททวา “ถอวา

เลนเรวแลวเลนไปไมมอะไรใหเปนหลก ถาเลนอยางนเขาหนกหนกเอกลกษณคงโรยรา” และม

การซ าขอความเดมครงทสองโดยเปลยนบางถอยคาของวรรคแรกทวา “ถอวาเลนแลวเลนไป” เปน

“กเลนแลวเลนไป..” ถอยคาทเปลยนจากคาวา “ถาวา” เปน “ก” เปนการเปลยนเฉพาะคาเชอม สวน

ขอความตอทายยงคงเดม

(2) (ปาต)รอง: แมจงหยบหวนอยขนมาสอยเสย เสนผมแมเลยกระจาย

แมจงดดจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกควออกไป ลกครองรบ: เอชา เอชา ชา ฉา ชา หนอยแม

(ณรงค)รอง: เธอวาเดนจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกควออกไป วากรรมเอยกรรมตะระกรรมก มาเจอะผหญงเจาชเขาได


จากตวอยาง(2) พบการซ าขอความในบาททวา “แมจง

ดดจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกค วออกไป” และมการซ าความเดมครงทสองโดยเปลยนบาง

ถอยคา ถอยคาทเปลยนคอ จากคาวา “แมจง...” เปนคาวา “เธอวา...” การซ าขอความดงกลาวเกดจาก

สำนกหอ


209

นกแสดงหญงขบรองจงแทนตวเองวา “แมจง...” เมอนกแสดงชายตองการรองทวนซ าความเดม

กอนทจะเพมขอความใหมในบาทตอไป ดวยการอางถงความเดมจงตองมการเปลยนคาสรรพนาม

เปน “เธอวา...”

2.2 การซาขอความหมดทงบาทไมมการเปลยนถอยคา คอการซ าขอความเดมท งบาทของคากลอนโดยไมมการเปลยนแปลงถอยคา เพอใชสาหรบเพม

ขอความใหมอกบาทหนงซงมเนอหาทานองเดยวกน และเพมขอความใหมเพอใชขอความโตตอบ

กลบ ดงตวอยาง

(ณรงค)รอง: เธอวาเดนจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกควออกไป

วากรรมเอยกรรมตะระกรรมก มาเจอะผหญงเจาชเขาได

เธอวาเดนจรตเดนกรดนว แมหนกเดนยกควออกไป แตพอเธอยกทฉนยกสองท ค วใครมนจะถกวาใคร


จากตวอยางขางตนซ าขอความวา “แมจงเดนจรตเดน

กรดนว แมหนกเดนยกค วออกไป” แลวตอดวยขอความใหมซงมเนอหาทานองเดยวกน เพอใช

สาหรบอางถงขอความเดมทผรองใชรองสงมาแลวผขบรองกจะใชเพอโตกลบ

2.1.5 การใชคาซา การใชคาซ าคอ การใชคาทมรปและความหมายเหมอนกนซ าตดตอกนต งแต2-3

ครงเรยงตดตอกน ซงการซ าแบบนจะทาใหมจานวนคาและเสยงมากขน และเพอตองการเนนย า

ความหมายชดเจนยงขน ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ไมดไมเดนไมเปนภาษา งงปลาปลา เพ งมาใหมใหม

ใหมใหมซงซงจรงจรงนะคณ ไมคอยเคยคนกบรนใหญใหญ

สำนกหอ


210

(2) บทรอง: กลวกลวกลากลาวชายงนอย นดนดหนอยหนอยยงลอยละลอง

(3) บทสรอยเพลง: เพลนเพลนเพลนดมดมเดนเดน ประเชญฉงกลอง

ตาลาลหวนยาหวนยา ททาเปนรอง


จากตวอยางท 1,2และ3 พบคาซ าสองพยางคทไมเปลยนเสยงวรรณยกต เพอเนนย า

ความหมาย ไดแกคาวา ใหมใหม,ซงซง,จรงจรง,ใหญใหญ,กลวกลว,กลากลา,นดนดและหนอย

หนอย และคาวา เดนเดน ซ าเพอแสดงอาการตอเนอง และคาซ าสพยางคทซ าความหมายเปลยน

ไดแก คาวา “งงปลาปลา” หมายถง มความรเลกๆนอยๆ จากตวอยางท 3 พบคาซ าเรยงตดตอกน

จานวน 3 ครง คาวา “เพลนเพลนเพลน” และคาซ าสพยางคคาวา “หวนยาหวนยา” ซ าเพออะไรสราง

จงหวะเสยงและคา

2.1.6 การใชคาซอน

การใชคาซอน คอ การนาคาหรอกลมคาตงแตสองหนวยขนไปมาเรยงตอกน โดย

แตละหนวยนนมความสมพนธกนดานความหมาย อาจเปนความหมายเหมอนกน คลายกน ทานอง

เดยวกน หรอตรงขามกนกได แตละหนวยอาจสมพนธกนทางดานเสยงสระหรอเสยงพยญชนะตน

ซ ากน พจารณาเรองความหมายเรยกวา คาซอนเพอความหมาย หากพจารณาเรองเสยง กจะเรยกคา

ซอนเพอเสยง ในการแสดงลาตดมกพบคาซอนในบทรองต งแตคาซอนสองพยางคและคาซอนส

พยางคมากทสด เพอเนนความหมายของถอยคาใหชดเจนและยงชวยสรางจงหวะสาหรบการขบรอง

ดงน

2.1.6.1 คาซอนสองพยางค คาซอนสองพยางคคอ การนาคาสองคา

ทมความหมายทานองเดยวกน เพอเนนย าความหมายใหหนกแนนขน และยงกอใหเกดอารมณ

ความรสกคลอยตามได อกท งยงทาใหผชมการแสดงสามารถมองเหนภาพไดชดเจนย งขน ดง

ตวอยาง

สำนกหอ


211

บทรอง: อกคนนหรอชอวาศรนวล ไมผอมไมอวนแตชกอยอาย

ดอยอายดอดอาด ดยดยาดไมชากเปนคณยาย


จากตวอยางพบคาซอนสองพยางค ทท งสองคามเสยงพยญชนะตน

เหมอนกน ไดแก คาวา “อยอาย”, “อดอาด” และ “ยดยาด” เพอเนนวานกแสดงคอนางศรนวล

รปรางเรมอวน เวลาทาอะไรกดชกชา เพราะอายมากจนเปนคณยายไดแลว

2.1.6.2 คาซอนสพยางค คอ คาพยางคเดยวหรอคาสองพยางคมาซอนกน

เปนคาซอนสพยางค โดยคาทซอนกนอาจจะมเสยงสมผสคลองจองกน คาทซอนกนอาจเปนคาชนด

เดยวกนหรอตางชนดกน และคาทซอนกนมความหมายคลายกน ดงตวอยาง

(1) บทรอง: หนมคะนองในทองถ นเขานนทา ญาตวงศพงศาพาหมองศร

ตองรกนวลสงวนนามดวยความซอ อยาดงดอกบผใหญมกไมด


(2) บทรอง: ใหปราศจากยากเขญเรองลาเคญเดอดรอน จงวฒนาถาวรฐานนดรนรนด

อญเชญเทพาอารกษททรงพทกษทวทศ จงมาสงสสถตยประสาทประสทธสขสรรค

ทงโรคาอาพาธหรอพยาธสงใด อยาแฝงรางบงกายเขาเอยงใกลพวพน


จากตวอยาง(1) พบคาซอนสพยางค คาวา “ญาตวงศพงศา” ซงคาท2 กบ

คาท 3 มเสยงสมผสสระคลองจองกนและถอยคามความหมายทานองเดยวกน และตวอยาง(2) พบ

คาซอนสพยางค คาวา “ลาเคญเดอนรอน” “วฒนาถาวร” “เทพาอารกษ” และ “โรคาอาพาธ” ซงคา

ซอนแตละคาเปนคาทมความหมายทานองเดยวกน

อนงคาซอนสพยางคอกลกษณะหนง คอ การซอนคา กลาวคอกลมคาทม

การซ าคารปเดมเปนจงหวะในตาแหนงท 1 กบ 3 และคาพยางคท 2 กบ 4 เปนการซอนคาทม

สำนกหอ


212

ความหมายทานองเดยวกน เหมอนกนหรอตรงขามกนหรออาจจะมเสยงสมพนธกน เปนกลมคาทม

ความหมายเหมอนคาซอน การซอนคาดงกลาวเพอเนนย าความหมายและยงชวยทาใหเกดเสยง

ไพเราะขณะขบรองเปนจงหวะหนกเบา ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ใหทานผชมทนยมลาตด อยาของอยาขดดงคาทขาน

จะคดคาขายกาไรคลองคลอง มงมเงนทองสกสองรอยลาน

(2) บทรอง: ขอโทษคะคณ อยาขนอยาหมอง อยาเมยงอยามอง ฉนรองเรองจรง

ลาตดประชน นมนตองขอดคอน ลาตดทกตอน ตองคอนตองตง

ทงหนมทงแก ตองแกใหได เธอเปนผชาย ฉนฝายผหญง


จากตวอยาง(1) พบการซอนคาวา “อยาของอยาขด” ซงคาตาแหนงท1กบ 3น น

คาวา “อยา”ซ าคารปเดม สวนคาตาแหนงท2 กบ 4 คาวา “ของ” กบ “ขด” เปนคาทมความหมาย

ทานองเดยวกนเพอเนนย าความหมายของการใหหนกแนนยงขน เชนเดยวกบตวอยาง(2) คาวา “อยา

ขนอยาหมอง” และคาวา“อยาเมยงอยามอง” ซงคาวา “เมยง”กบ “มอง” เปนคาซอนเพอเสยง

ความหมายหลกอยทคาวา “มอง” คาวา “ตองคอนตองตง” และ “ทงหนมท งแก” ซงการซอนคา

ดงกลาวยงชวยสรางจงหวะหนกเบาของกลอนโดยเฉพาะตวอยางท 2 เปนกลอนโขยก ซงแตละ

วรรคมจานวน 4 คา และแตละวรรคกใชวธสรางจงหวะคาดวยการซอนคาชวยใหการขบรองมความ

ไพเราะยงขน

2.1.7 การใชคาภาษาตางประเทศ จากการศกษานอกเหนอจากการใชคาไทยเพอสอความหมายอยางตรงไปตรงมาให

ผฟงเขาใจงายแลวยงมการเลอกใชคาภาษาตางประเทศ เพอสอความหมายไพเราะ ลกซง เพอสราง

ความขบขนและเพอสอความเขาใจงาย ไดแก คาภาษาองกฤษ คาภาษาบาลสนสกฤต และคา

ภาษาจน ดงน

สำนกหอ


213

2.1.7.1 การใชคาภาษาองกฤษ จากการศกษาพบ การเลอกใชคาภาษาองกฤษเพอสอความในการแสดง

ลาตดนนมใชการใชเพอแสดงความสามารถทางภาษาองกฤษ แตใชเพอสอความใหผฟงเขาใจงาย

และเพอตองการสรางความตลกขบขนและสรางความประทบใจใหกบผฟงดวย ลกษณะการใชคา

ภาษาองกฤษทพบม 2 ลกษณะคอการใชคาทบศพทภาษาองกฤษ และมการการนาคาภาษาองกฤษ

มาดดแปลงเสยง ดงตวอยางตอไปน

1. การใชคาทบศพท คอ การยมเสยงคาภาษาองกฤษโดยยด

หลกการออกเสยงใหใกลเคยงกบคาในภาษาองกฤษ อาจจะมการออกเสยงเพยน และอาจจะมการ

ตดคา เพอตองการสอความหมายใหผฟงเขาใจงายยงขน เชน เบล ฟลค โชว เชค แฟน สไตล ซด ฮต

และ แชมเปยน เปนตน และยงมการใชคาทบศพททเปนชอเฉพาะภาษาองกฤษ ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ฉนหมายมนปนมอ อยากหารอเรองรก เพราะฉนกาลงอกหกมรกไมสมประสงค

เพราะฉนมนซวยสนดตลอดปตลอดชาต รปรางกไมสมารทจงไมบงอาจเลนองค


จากตวอยางดงกลาวพบการใชค าทบศพทภาษาองกฤษคาวา

สมารท(smart) เพอตองการสอความใหผฟงเขาใจงายและรวดเรวย งขน อกท งคาทใชยงลงสมผส

ระหวางวรรค กบคาวา “ชาต”

(2) (เสมยน)รอง: มายนเรยงกนเปนตบไหนลองนบดท ฮลโลหนงสองสามสวนททรโฟไฟว

(ปรชา)พด : ภาษาองกฤษเปนร

(เสมยน)พด : เปนส นจบอสสมชญนะโวย ศรนวลนกเหมอนกนจบมาแตร

(เสมยน)รอง: วนททรโฟไฟวมทงผใหญมทงเดก มทงนางโองมนางเอกมนางเลกนางใหญ


จากตวอยางดงกลาวพบการใชคาทบศพทภาษาองกฤษในบทรอง

คาวา “ฮลโล” และคาวา “วนททรโฟโฟว...” เพอสรางความตลกขบขนแทนการนบจานวนนกแสดง

สำนกหอ


214

หญงดวยการใชคาไทยเพยงอยางเดยว และใชคาวา“วนททโฟโฟว...”อกครงเพอชวยเนนความให

เขาใจมากยงขน

(3) (ปรชา)รอง: อยาเพ งไปคดคมคลงกบพวกฝรงชางผด ทชอบเหอแตเพลงฮตทงในองกฤษอเมรกา

เชนเพลงรงมายเบลวนเวทกเกต เพลงดงเพลงเดดของโชเบทแอบบา แอบบราโรโบชคาโกมงก เอลตนจอหนบจแบรบาบารา (เสมยน)พด: ฮนแน พเปนเรอะ

(ปรชา)พด: รจกหลายคน

(เสมยน)พด: รจกหลายคน รจกนไหมละ ไมเคล แจคหวง

(ปรชา)พด: เขามแตไมเคล แจคสน


จากตวอยางขางตนพบการใชคาทบศพททเปนชอเฉพาะท งชอ

เพลง ชอนกรองและชอวงนกรองตางประเทศมทงออกเสยงตรงกบคาภาษาองกฤษและออกเสยงไม

ตรงกบคาภาษาองกฤษ ไดแก ชอเพลง เชน คาวา รงมายเบล(Ring my bell)ของกลมนกรองแอบบา

(ABBA) และวนเวทกเกต(One way ticket)ของกลมนกรองโชเบท(Sherbet) ชอนกรองไดแก เอล

ตนจอหน(Elon John) โรโบ(Lobo) แบร(Barry) และชอวงนกรอง ไดแก โชเบท(Sherbet) แอบบา

(ABBA) ชคาโก(Chicago) มงก(Monkey) บจ (Bee Gees)ซงมสมาชกทเปนนกรองคอ แบร(Barry)

และบาบารา(Brabra) เปนตน เพอนามายกตวอยางเปรยบเทยบใหเหนชดเจนวา กระแสความนยม

ฟงเพลงตะวนตกมมากขน แลวมเพลงอะไร นกรองคนไหนทไดรบความนยม และยงเชอมโยง

วธการทบศพททเปนชอเฉพาะมาดดแปลงเสยงเพอสรางความตลกขบขนไดแกคาวาไมเคล แจคสน

เปน ไมเคล แจคหวง

2. การการนาคาภาษาองกฤษมาดดแปลงเสยง คอการนาคาภาษาองกฤษทถกตอง

มาดดแปลงดวยการจงใจออกเสยงคาใหผดเพยน แลวใชวธการกลาวซ าไปมาเพอสรางความตลก

ขบขน ดงตวอยาง

สำนกหอ


215

(ตอย)รอง: ฉนตกลงโอเช

(ตอย)พด: ผดแลว

(ปรชา)พด: อะไร

(ตอย)พด: ภาษาองกฤษเขา โอเค

(ปรชา)พด: โอเช

(ตอย)พด: โอเค

(ปรชา)พด: อะโอเชกโอเช

(ตอย)พด: เอาโอเคกไดมงอยาบงคบกเด

(ปรชา)พด: เอาตามใจ ตามใจ

(ตอย)พด: มนทาหนาตาเขยวเลย โอเค โอเชหนะแปลวา โอเค


จากตวอยางดงกลาวพบการนาคาภาษาองกฤษมาดดแปลงเสยง ไดแก คา

วา “โอเช”ดดแปลงเสยงจากคาภาษาองกฤษคาวา “โอเค” (OK) เพอใหตลกขบขน

2.1.7.2 การใชคาภาษาจน จากการศกษาพบวามการเลอกใชค ายมภาษาจนใชแสดงลาตดน น

นอกจากสอความเขาใจงายแลวยงนามาใชเพอตองการกลาวกระทบกระเทยบกน ไดแกคาวา แตะอง

,เซยน,บ,บนและซวย เปนตน ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ถงเธอจะถบพตอยไมถอ ขอจบมอสกหนอยไดไหม

ขอใหพไดแตะอง คยกนบางจะเปนไรไป


จากตวอยางพบคายมภาษาจน คาวา “แตะอง” หมายถง การถกเนอตองตว

หญงในทานองหาเศษหาเลย มาจากภาษาจนคาวา ตะอง แปลวา กดทาบลงไป(วไลศกด กงคา,

2550: 54) เพอใชสอความหมายใหชดเจนยงขนสาหรบใชเพอเกยวฝายหญง

สำนกหอ


216

(2) บทรอง: ชอบราวงหรอเจางงแหมกาลงของแกยงด จงหวะวาตซงวาตซเดยวนแกยงมควนหลง

พดถงจงหวะวาตซพตอยนแกแชมเปยน ขนาดหนมหนมเซยนเซยนนยงเฆยนแกไมลง (งานพระราชทานเพลงศพ จ.นนทบร)

จากตวอยางพบคายมภาษาจน คาวา “เซยน” หมายถง ผวเศษ เรยกคนทม

ความสามารถพเศษหรอเกงในทางใดทางหนงวา เซยน.(พจนานกรมมตชน, 2547: 292) เปนคา

ภาษาปากซงในทนมความหมายเชงประชดประชนเพอใชกระทบกระเทยบนกแสดงฝายตรงขาม

2.1.7.3 การใชคาภาษาบาลสนสฤต จากการศกษา มการเลอกใชคาภาษาบาลสนสกฤต เพอสอความหมายทด

และลกซง เพอใชนาเสนอเนอหาทตองการแสดงความยกยอง เชนการสดด การอวยพร และการไหว

คร ซงจะมการเลอกใชคาภาษาบาลสนสกฤตเพอแสดงความสภาพ หรอความเปนทางการแทนการ

ใชศพทธรรดาทใชกนในชวตประจาวน ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ขอเดชะพระองคทรงสวสด พนพพฒนพระชนมมงคลเดน

สวมสรอยศรตรรตนพพฒนเพญ พระทรงเปนมงขวญนรนดร


จากตวอยาง(1) มเ นอหาเกยวกบการสดด พบการใชค าภาษาบาล

สนสกฤตเชนคาวา “เดชะ” “พระองค” “พพฒน” “ชนม” “มงคล” “ศร” “ตรรตน” “ขวญ” และ

“นรนดร” เพอแสดงความเปนทางการเนองจากบทดงกลาวใชเพอสรรเสรญพระเกยรตของ

พระมหากษตรย จงตองมการใชคาราชาศพทซงมกมคายมภาษาบาลสนสกฤต

(2) บทรอง: ทานมกลบตรใหสดโสภา มกลธดาใหสมศกดศร

ใหงามเพรศพร งยงกวานาร ใหพนปฐพจะหมพานต

ขอใหทานพบประสบนะแตสข ใหไรความทกขสขสาราญ

สำนกหอ


217

ทานจะนทราในราตรกาล ใหมเสยงประสานดงวงดนตร

ทงกลอมทงขบทงรบทงรอง ทานทานองถนดถน

นอนหลบทบหมอน ขอใหทานนอนฝนด

ฟงเสยงดนตร แลวเพลนหลบไป

ยามพลกฟนตนลมตา ใหมทาสทาสาคอยรบใช


จากตวอยาง(2) มเนอหาเกยวกบการอวยพร พบการใชคาภาษาบาล

สนสกฤตบางคาเพอแสดงความสภาพแทนการใชคาศพทธรรมดาเชน คาวา “กลบตร” แทนคาวา

ลกชาย คาวา “กลธดา” แทน ลกสาว คาวา “นาร” แทนผหญง คาวา “ปฐพ” แทนแผนดนหรอ

พนดน คาวา“นทรา” แทนนอน คาวา“ราตรกาล” แทน เวลากลางคน หรอคาวา “ทาส” แทน ทาส

ผหญง และ “ทาสา” แทนทาสผชาย ถอยคาสวนใหญจะไมนยมใชในการพดชวตประจาวน

2.1.8 การใชคาสองแงสองงาม สกญญา ภทราชย (2540: 100) ใหคานยามคาสองแงสองงามวา หมายถง “การ

เลยงกลาวถอยคาทสอถงอวยวะทางเพศและพฤตกรรมทางเพศอยางเลยง โดยไมพดตรงไปตรงมา

หรอทเรยกวา “คาสงวาสชนดออมหรอคาสงวาสชนดสองงาม” ในการแสดงลาตดพบวา นยมใชคา

สองแงสองงามมากกวา การใชคาทเกยวกบเพศและพฤตกรรมทางเพศอยางตรงไปตรงมา ทเรยกวา

“กลอนแดง” ท งนเพอชวยลดความหยาบคายและเพอสรางอารมณสนกสนาน โดยเฉพาะชวง

เหตการณสอสารการรองตอบโตกนของพอเพลงแมเพลง การใชคาสองแงสองงามนนผชมการ

แสดงสามารถรบสารหรอเขาใจความหมายโดยอาศยจากเนอความทพอเพลงแมเพลงรอง หรอ

ขนอยกบภมความรเดมของผชม หรออาศยจากเนอความเดมทพอเพลงแมเพลงรอง ในการแสดง

ลาตดพบการใชคาสองแงสองงามปรากฎแทรกในสวนของบทรองมากกวาบทพด โดยการเลยงใช

ถอยคาอนทยงคงสอนยเกยวกบเรองเพศหรอเรองสปดน เพอชวยลดความหยาบคาย เพอสราง

อารมณสนกสนาน ลกษณะการปรากฎคาสองแงสองงามพบ 6 วธ ดงน

สำนกหอ


218

2.1.8.1 การใชสญลกษณ สญลกษณ คอการสมมตสงหนงขนแทนอกสง

หนง ทงนตองเปนการสมมตสงใดสงหนงทคนสวนใหญทวไปในสงคมนนๆเขาใจตรงกน ในการ

แสดงลาตดพบการใชค าสญลกษณเพอใชแทนอวยวะเพศ และพฤตกรรมเกยวกบเรองเพศ

สญลกษณทพบในการแสดงลาตด คอคาวา “หอย” หมายถง อวยวะเพศหญง ดงตวอยาง

บทรอง: (หญง) (ชาย)

นจะกนอะไรทมนอรอย ถามวาหอยหอยมบางไหม

(หญง)รอง: นจะกนอะไรทมนอรอย ถามวาหอยหอยมบางไหม

ออพวกหอยมหลายกชนด เอยพวกทดจะกนหอยกอะไร

หอยแครงหอยครามหอยนางรม หอยโขงหอยขมกาลงจะมไข

หรอจะกนหอยแครงหอยแมลงภ ฉนจะไดแหกทดหเอาไปให


จากตวอยางพอเพลงแมเพลงนามาใชในบรบทของความหมายโดยตรงคอ

ชอสตวชนดหนง ทงหอยแครง หอยนางรม หอยโขง หอยขม หอยแมลงภ ทแมเพลงไดเสนอหอย

หลากหลายชนดใหพอเพลงเลอกรบประทาน แตในบาทสดทายตองการสอถง ความหมายโดยนย

ซงตองอาศยบรบทของขอความ วรรคทายทพอเพลงถามแมเพลงวา “ถามวาหอยหอยมบางไหม”

และแมเพลงกรองซ าอกครง กบขอความวรรคสดทายคอ “ฉนจะไดแหกทดหเอาไปให” ซงตอง

อาศยภมความรเดมของผชมการแสดงทอยในวฒนธรรมเดยวกนจงจะสามารถเขาใจความหมาย

โดยนยของคาวา “หอย”ได

2.1.8.2 การเลยงคาแลวหยดดวยเทคนคหกคอรอจงหวะ หกคอรอจงหวะ คอ การจงใจหยดจงหวะรองโดยละคาทมเสยงถอยคาทเกยวเนองกบอวยวะเพศอยาง

หกคอรอจงหวะ เปนคาศพททผแสดงของคณะลาตดหวงเตะใชเรยกเมอตองการเลยงการกลาวคาเกยวกบ

เรองเพศอยางตรงไปตรงมา อกทงยงมคาศพททใชเรยกแตกตางกนของเพลงพนบานภาคกลางอนๆ ไดแก เพลงอแซวจะใชชอ

เรยกวา “หกขอรอ”(บวผน สพรรณยศ ,2535) หรอเพลงระบาบานนาจะใชชอเรยกวา “หกขอรอ”(กาญจนา อนทรสนานนท

2532: 52)

สำนกหอ


219

ตรงไปตรงมา เพอใหผฟงคดลงเสยงคาในจงหวะทหยดนนเอง นางศรนวล ขาอาจ(สมภาษณ:2552)

เรยกลกษณะการขบรองนวา “หกคอรอจงหวะเวนวรรคไว” กลาวคอ ลกษณะของการจงใจหยด

เสยงนนคลายกบการสะดดเสยงของผขบรองทขณะรองไปเรอยๆแลวหยดกลางวรรคจงคอยรองตอ

จนจบวรรค ทงนจงหวะทจงใจหยดละคาน นเกดจากคาสดทายของวรรคหนาจะสงสมผสมายง

ตาแหนงของคาทตองรบสมผสแลวผรองจงใจหยดเสยง เพอใหผฟงคดคาลงเอง ซงผฟงกสามารถ

ลงถอยคาดงกลาวไดโดยอาศยจากเสยงคาสมผสทสงมาประกอบกบบรบทเนอความทขบรองมา

กอนหนา จงมสวนชวยใหถอยคาทลงจะตองเกยวเนองกบเรองเพศ จากการศกษาพบวธการหกคอ

รอจงหวะ 4 วธดงน

1. การหยดจงหวะและละคา คอ การหยดจงหวะเพอใหผฟงคด

ลงคาเองชวขณะหนง แลวรองตอไปโดยไมสมผสกบเสยงนนๆดงตวอยาง

บทรอง: มองหนาอกแหมสะทกสะทอน อาวรในหวใจ

มองดหนาอกเธอยงขนาดน ถาจะมองด...จะขนาดไหน

(งานเทศกาลลอยกระทง ชลบร)

จากตวอยางเปนการละคาลงทตองสมผสกบคาสดทายของวรรค

หนาคอ คาวา “น”เพอใหผชมคดคาลงกลอนเอง โดยพอเพลงรองตอโดยละคาสมผสนน

2. การหยดจงหวะและลงคาอน คอ การหยดจงหวะเพอใหผฟง

คดลงคาเองชวขณะหนง แลวรองตอไปโดยลงคาอนทมเสยงสมผสกบเสยงนนๆดงตวอยาง

บทรอง: แหมวนนนเจอหนกชกหวเสย กลบถงบานเหนหนาเมยงชกหมนไส

ถงบานหวเสยเมยกไมสน มงกรกเปนคนโมโหราย

กเปนคนโมโหรายกควาไมต แตพอเมยเปด...หนกเลยท งไม


สำนกหอ


220

จากตวอยางกลอนเดนแปดบาทสดทายทวา “กเปนคนโมโหรายกควาไมต

แตพอเมยเปด...หนกเลยทงไม” มการละคาลงกลางวรรคสดทายทตองสมผสกบคาสดทายของวรรค

หนาคอคาวา “ต” เพอใหผชมคดลงกลอนเอง จากนนพอเพลงจงเลยงลงคาอนทมเสยงสมผสกบ

คาวา “ต”แทน คอคาวา “หน”

3. การหยดจงหวะและเลยงลงคาหยาบแทน คอ การหยดจงหวะ

เพอใหผฟงคดลงคาเองชวขณะหนง แลวรองตอไปโดยเลยงไปใชคาหยาบแทน ดงตวอยาง

บทรอง: ลกแมวอาบน าทตอยคอยฟอกสบ ถถทวรางกาย

จะถโนนแลวกถน แลวกถตรงท...ไอฉบหาย


จากตวอยางกลอนเพลงพวงมาลยบาทสดทายทวา “จะถโนนแลว

กถน แลวกถตรงท...ไอฉบหาย”มการละคาลงกลางวรรคสดทายโดยเลยงลงคาทมเสยงเกยวเนองกบ

เพศ เพอใหผชมคดคาลงเอง แลวพอเพลงจงใชคาหยาบคาวา “ไอฉบหาย”สาหรบตอกลอนแทน

และคาหยาบดงกลาวกมเสยงสมผสทายบาทอกดวย

4. การหยดจงหวะและเลยงโดยใชทาทางแทน คอ การขบรอง

โดยมผอนจงใจหยดคาทกาลงขบรองดวยการใชทาทางหยดจงหวะคาทอาจเกยวเนองกบเรองเพศ

แลวมผอนขบรองตอโดยลงคาอนแทน ดงตวอยาง

บทรอง: ถาหากนองตายลงไปเปนผ แกจะปนของดเอาไวดใหได

ถาหากเจาตอยจะปนของด ปนหปน...(นกแสดงอกคนรบปดปากคนรองทนทแลวม นกแสดงชายรองตอให) ปนหปนตาแลวกปนใจ (ลกค)


สำนกหอ


221

จากตวอยางกลอนเพลงอแซวเปนวธการจงใจหยดคาโดยใชวธ

หยดจงหวะดวยการใหนกแสดงอกคนใชมอปดปากคนรอง เพอเลยงคาทเกยบกบเรองเพศ แลวจง

ใหนกแสดงคนอนขบรองตอแทนโดยการลงถอยคาอน

2.1.8.3 การใชคาผวน คาผวนเปนการสลบหนวยเสยงสระ

ระหวางคาหรอพยางค เพอเลยงการคาเกยวกบเพศและคาหยาบ อกทงยงชวยสรางความสนกสนาน

ใหกบผชมการแสดง การแสดงลาตดพบปรากฎในเหตการณสอสารการรองตอบโต พบคาผวนทใช

จานวน2 คาคอ “ออกระได” และ “ปก” ดงตวอยาง

(ศรนวล)รอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออทกระได

(ตอย) รอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออ ณ ทบนได

(ศรนวล)พด: โบราณ กระได

(ตอย) รอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออท ณ บนได

(ศรนวล)พด: กระได

(ตอย) รอง: เรวเรวเขาซอยามวรรอ อยาไปมวยนออทกระได กระได


จากตวอยาง เปนการเลนคาผวน คาวา “ออกระได”ระหวางพอเพลงกบแม

เพลงสลบกนไปมา เพอเลยงการใชคาเกยวกบเพศชายโดยตรง ซงผชมตองอาศยภมรเดมหรอ

ประสบการณในการเขาใจ อกทงพอเพลงแมเพลงยงเนนกลาวแกซ าไปมาจาก “บนได” เปนคาวา

“กระได” เพอสรางความขบขนอกดวย

อนงการใชคาผวนอาจจะใชเพอความสนกสนานดวยการใชคาเชงเสยดส

หรอลอเลยน โดยไมเกยวกบคาสองแงสองงามพบคาวา “มาแตหลอ” เปนการนาชอโรงเรยนแหง

หนงมากลาวลอเลยน

สำนกหอ


222

2.1.8.4 การใชบรบทเนอหาทมความหมายสองแงสองงาม เ ปนการใช

บรบทของขอความทปรากฎในบทรองในลกษณะความหมายทสมพนธกบลกษณะสองแงสอง

งาม ทงถอยคาทเกยวกบเรองเพศ และพฤตกรรมทเกยวกบกจกรรมทางเพศ โดยผชมการแสดง

จะตองอาศยบรบทของขอความประกอบกบภมความรเดมและประสบการณจงจะสามารถเขาใจ

ความหมายลกษณะสองแงสองงามทพอเพลงแมเพลงลาตดใชเพอสอความหมาย ดงตวอยาง

(1) (ศรนวล)รอง: พอพระเอกหนาลายมองคลายคลายของจรง เฉยเฉยนะคอนตงอยนงนงเถอะไอหน

อยเฉยเฉยเสบยกวาเองกนาจะรด เองเคยแยแพพหนอยคนนจะฮดส

ขนสไปกไรผลเพราะเองมนคนละอนดบ ขนาดหวงเตะผกากบแมยงขยบเสยอย

(หวานเยน)พด: โอย! ไมตองขยบกอย แกจะไปไหนไดยงตองนงรถเขนอยเลย


จากตวอยางขางตนพบการใชบรบทเนอหาทมความหมายสองแงสองงาม

ขอความทวา “เองเคยแยแพพหนอยคนนจะมาฮดส” และ“ขนาดหวงเตะผกากบแมยงขยบเสยอย”

ซงเปนบรบททมลกษณะถอยคาดถกพอเพลง ประกอบกบคาวา “ส”และ“แพ” ซงอาจมความหมาย

โดยนยถงการสกนทางกจกรรมทางเพศทฝายพอเพลงเคยแพมากอน และคากรยาแสดงอาการคาวา

“ขยบ” ทสามารถสอนาความคดใหเกยวของกบเรองทางเพศ

(2) (ศรนวล)รอง: ถาหากฉนตกลงไปในเหว แกจะดงบนเอวของฉนเอาไว

ถาหากฉนตกลงไปในซอกหนเขา แกจะแหกหนเอาขนมาได

ไดจะจบหวแกไปยด ไปขดแงหนใหเหนแตตนไรไร

ถาฟาไมรองหนนองไมอา หวเจาตอยจะตองคาตองคาหนตาย

ลกครองรบ: เออ เออ เอง เอย คาหนตาย

(ตอย)รอง: ไอตอยตายแน ตองตายแนไอตอย จะถามสกหนอยจะใหตอยทาไง

ลกครองรบ: เออ เออ เอง เอย แลวทาไง

(ตอย)รอง: จบหวไปยดไปขดกบแงหน ใหเหนแตตน ตนไวไว

ถาฟาไมรองหนนองไมอา หวตอยนจะตองคา ตองคาหนตาย

เอาหวไอชามงไปขดไวกอน

สำนกหอ


223

ลกครองรบ: เออ เออ เอง เอย แลวไวกอน

(ตอย)รอง: หวพจะไดผอนไดผอนหายใจ

ลกครองรบ: เออ เออ เอง เอย แลวหายใจ


จากตวอยางกลอนเพลงอแซวพบการใชบรบทเนอหาทมความหมายสอง

แงสองงาม ขอความทวา “ถาฟาไมรองหนนองไมอา หวเจาตอยจะตองคาตองคาหนตาย” แลวกม

ขอความตอบกลบจากพอเพลงทวา “ไอตอยตายแนตองตายแนไอตอย จะถามสกหนอยจะใหตอยทา

ไง” และ“จบหวไปยดไปขดกบแงหน ใหเหนแตตนตนไวไว” อกทงพอเพลงยงใชขอความซ ากบแม

เพลงทวา “ถาฟาไมรองหนนองไมอา หวตอยนจะตองคาตองคาหนตาย” ชวยเสรมใหสามารถ

ตความนยสองแงสองงาม ประกอบกบการใชคาวา “หน” ซงมเสยงพยญชนะตนและเสยงสระ

ใกลเคยงกบเสยงของคาทหมายถงอวยวะเพศหญง แลวอาศยบรบทเพอใชสอเนอหาทมนยสองแง

สองงาม

2.1.8.5 การใชคาทมเสยงใกลเคยงกบคาทมความหมายเกยวกบเพศ คอ

การกลาวคาอนทมเสยงใกลเคยงกบคาทมความหมายเกยวกบเพศ โดยเปลยนเสยงบางเสยง อาจเปน

เสยงพยญชนะหรอเสยงอน และมการใชวธลกษณะกลาวซ าไปซ ามาเสรมโดยไมมคาทเกยวกบเรอง

เพศออกมา เพอสอความหมายสองแงสองงามแลวยงเปนการสรางความขบขนใหกบผชมการแสดง


(ปรชากบตอย)รอง: เขาเปนลาตดนกศกษา แลวมากบเขาทาไม

มาเลนลาตดหาคาเทอม เรมหดใหมใหม

ดรปดรางเธอชางสวยสะเดด จะพาไปนนไปภเกตไปทภาคใต

ไปเทยวภาคใตไปทภเกต กลบมารอยเอดมาเยยมพอาย

(ตอย)พด: อดรอเดนมงไมไปบางวะไอชา (ปรชา)พด: ไหนวาตอไดไง

(ตอย)พด: มงอยาซานกเดะ

สำนกหอ


224

(ปรชากบตอย)รอง: มาเยยมพอายกนทรอยเอด กลบมาทเพชรบรตดใหม

มาดซากแกสระเบดกนทแถวเพชร กจะไปซอเปดกจะไปซอไก

บอกจะไปซอไกทาไมไปซอเปด

(ตอย)พด: แลวกซออะไรแลวมนเรองอะไรของพอมงไอชา (คนดปรบมอ) ถาไมกลวมงส มงโดนแลว ไอชา กกลวมงสแคนนแหละไอชา


จากตวอยางคาวา เดด เกต เอด เพชร เปด ซงมเสยงสระและตวสะกดคอ

เสยง “เ◌ด” เหมอนกบคาทเหมอนกบกจกรรมทางเพศ ซงผฟงทเคยมประสบการณ รจกคาหรอภม

รเบองหลงจะเขาใจความหมายเกยวเนองกบเรองเพศได

2.1.8.6. การใชคาศพทชอโรคเพอสอนยเกยวกบเรองเพศ คอการใช

คาศพททเปนชอโรคทมเชอโรคเขาสทางอวยวะสบพนธ พบชอโรคไดแก ฝมะมวง และ เขาขอออก

ดอก เพอใชกลาวแสดงการตอวา ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ขอใหตอยนะกเปนฝมะมวง ใหเปนดอกนะเปนดวงอยตามซอกคอ

ขาแขงถลอกออกดอกเขาขอ มอหยกมองอเดนยกแยยกย นสามวนเจรญเดนไมไหว


จากตวอยาง(1) พบการใชคาศพทชอโรคคอคาวา “ฝมะมวง” คอ ฝทโคน

ขาหนบเกดจากตอมน าเหลองไดรบการตดเชอกามโรคชนดหนง (พจนานกรมฉบบมตชน, 2547:

90) คาวา “ออกดอกเขาขอ” คอโรคเขาขอออกดอก เปนกามโรคทเรอรงจนปวดตามขอกระดกและ

พตามผวหนง (พจนานกรมฉบบมตชน, 2547: 90) และยงพบการใชคาบอกอาการเชน “ดอก” และ

“ดวง” ซงลกษณะอาการออกดอกเปนอาการทเกดเปนเมดตามผวหนงเนองจากกามโรค

(พจนานกรมฉบบมตชน,2547: 86) นอกจากชอโรคแลวยงมการใชคาบอกอาการจากโรคดงกลาววา

“มอหยกมองอเดนยกแยยกย น...” เพอเจตนาใชแสดงการแชงหรอตอวาพอเพลง

สำนกหอ


225

นอกจากนยงมการใชคาทสอนยเกยวกบเรองเพศโดยอาศยวธการพดขยายความ

จากการใชชอโรคชนดหนงทเกยวของกบอวยวะเพศ คอ “โรคฝมะมวง” แลวใชวธการสนทนาถาม-

ตอบไปมา เพอตองการนาไปสการใชคาทนยเกยวของกบเรองเพศ ดงตวอยาง

(2) (หวานเยน)รอง: ณรงคมเมยกขอใหเมยแกเปนกะหร มอดดกขอใหมนหยกงอ

ขอใหนายตอยนะเปนฝมะมวง

(หวานเยน)พด: โห ตอยกาลงออกชอเลยนะ

(ศรนวล)พด: มะมวงอะนะ

(หวานเยน)พด: มะมวง แตมะมวงบานตอยไมคอยตดลก ชอมนดา

(ศรนวล)พด: ทาไมชอมนดา (หวานเยน)พด: หมอกมนลง นไมเคยอยบานนอก ไมเคยปลกมะมวงนะส

(ศรนวล)พด: หมอกลง นชอมนดา (หวานเยน)พด: ถาหมอกลงนะ ไมตดเลย

(ศรนวล)พด: ไมมเลย

(หวานเยน)พด: มเหมอนกน ชอนงกตดลกบางลกสองลก หอยตองแตงเลย แลวตอยปลก มะมวงอะไรรไหม

(ศรนวล)พด: อะไร

(หวานเยน)พด: มะมวงลกเลกเลก เออ มะมวงกะรอนไง ลกนดนงกลมดกเลย


จากตวอยาง(2)พบการใชคาทมนยสอความเกยวกบอวยวะเพศชายจาก

ถอยคาทวา “ชอนงกตดลกบางลกสองลก หอยตองแตงเลย” และยงเสรมอกวา “มะมวงลกเลกเลก

เออ มะมวงกะรอนไง ลกนดนงกลมดกเลย” ซงผฟงทมประสบการณการรบรกจะสามารถเขาใจ

เกยวกบถอยคาทใชสอวามนยการใชคาสองแงสองงาม

อนงการใชคาศพททเปนชอโรคนพบคาวา “บาลาโพง”ซงเปนชอโรคทเกยวของ

กบสภาพจตใจทไมปรกต เพอแสดงการตอวา ดงตวอยาง

สำนกหอ


226

บทรอง: เขาลอกนวาปญญาออนคงแนนอนอยางวา อยนนบรศรธญญาเขาลอวาบาลาโพง

เดยวไปเลนคณะโนนเดยวกระโจนมาคณะน เพราะเขานสยไมดเลยถกลกพเขาเตะโดง


คาวา “บาลาโพง” คอ อาการบาทเกดจากการกนเมลดลาโพง จงมอาการซมหรอ

พดพลาม(พจนานกรมฉบบมตชน, 2547: 90)

2.1.9 การใชคาหยาบ คาหยาบ คอ คาไมสภาพเปนคาภาษาพดทตากวามาตรฐาน คาหยาบในการแสดง

ลาตดเพอดาหรอตอวาฝายตรงขามอยางตรงไปตรงมาไดแก คาวา ไอหา, ชว, ตะกวด, เหย, ฉบหาย

และโงฉบหาย เปนตน

(1) (ศรนวล)รอง: มนใหปวดแสบนะวาปวดรอน ครนจะนงแลวจะนอนไมสบาย

แหมเองรองดาหาไอตะกวด รกษาปรวดของแมใหหาย


(2) (ตอย)บทรอง: จะถามไฟฟามากอยางไร มนมาตามสายไงแมโฉมศร

(ขวญตา)พด: เอา (ตอย)พด: โงฉบหายไมรไฟมายงไง


จากตวอยาง(1) แมเพลงใชคาหยาบคาวา “หา” และ”ไอตะกวด” ใชเพอแสดง

ความรสกไมพอใจพอเพลงทมารองตอวากอน แมเพลงจงเลอกใชคาหยาบตรงไปตรงมาเพอตอวา

กลบ และตวอยาง(2) พอเพลงคอตอย ใชคาหยาบคาวา “โงฉบหาย” เพอตอวานกแสดงฝายหญงท

ไมรวาไฟฟามนมาจากทไหน

สำนกหอ


227

2.1.10 การใชคาศพทเฉพาะ

คาศพทเฉพาะ คอคาศพททใชเฉพาะเกยวกบการแสดงเพลงพนบานลาตด ไดแก

คาวา ยน, รองเกยว, แก,หกคอรอจงหวะ,กลอนหรอย, และ ลอยลง เพอตองการแจงใหกบผชม

ทราบขนตอนหรอบอกลกษณะของการแสดงทกาลงแสดงหรอจะแสดงเปนลาดบถดไป มกพบใช

ทงบทพดและบทรอง ดงตวอยาง

(1) บทรอง: เทาทฉนรองมานทานทนอยาพงราคาญ เทาทฉนรองเพนพานขอทกทานอยาพงนนทา

เพราะยนนเปนยนแรกรองแปลกแปลกกนไปกอน ทานอยาพงขอดคอนในบทกลอนทฉนวา


(2) บทรอง: ยนนเปนยนสองผชายเขารองเกยวมา แมศรนวลหลอนจาอยาชกชาเลนองค

มาพบพอเศรษฐทมงมอนจะกน คยวามโรงสมทดนมโรงฝนอยสองโรง


จากตวอยาง(1)และ(2) พบคาศพทเฉพาะคาวา “ยน”ในทนหมายถง การยนรอง

ของฝายพอเพลงและแมเพลงทจะสลบเปนผนารองเพลง ซงเมอฝายหนงยนรองอกฝายกจะน งฟงก

จะเรยกวา คนละยน คาวา “ยนแรก” ในทนคอการแสดงครงของแรกของฝายแมเพลงซงในทน

หมายถงการแสดงในเหตการณสอสารการรองออกตว และเมอออกมาแสดงครงท 2 ซงในทน

หมายถงการแสดงในเหตการณสอสารการรองตอบโต และคาวา “รองเกยว” คอการรองประกอบ

เนอความเพอพดในลกษณะเชงชสาว

อยางไรกตาม คาวา “ยน”นน เอนก นาวกมล(2550: 536) กลาวถงประวตลาตดวา

“เดมลาตดเวลารองกยนครงนงครง เรยกวา ‘ครงทอน’ คอยนไมเตมตว ตอมากลกยนรองเตมตว ผลดกนวาโตตอบฝายละยน คอเวลาหนงราว 30 นาท คลายคาวา ‘ยก’ในวงการมวย”

(3) (หวานเยน)พด : เมานะซ แหมจะมาตดตะขอยกทรง

(ศรนวล)พด : เอางดกวาลาตดมนตองแกกน


สำนกหอ


228

จากตวอยางพบคาศพทเฉพาะคาวา“แก” ในทนหมายถง การขบรองเนอความเพอ

ตอบโตขอความกลบไปยงฝายตรงขาม ซงขอความทปรากฎในการรองแก จะมเนอความทวนซ าท

อกฝายโตมาเพอใหหายกน เปนตน

(4) (ตอย)พด: หกคอรอจงหวะ

(ปรชา)พด: ใหดหนะ เดยวจะพลาด

(ตอย)พด: เขาเรยกจงหวะ หกคอรอจงหวะ เขามกนมานานแลวแบบน (งานทาบญขนบานใหม จ.สมทรปราการ)

จากตวอยางพบคาศพทเฉพาะคาวา “หกคอรอจงหวะ” คอ การหยดจงหวะแลวละ

ถอยคาลงกลางวรรคของกลอน ซงถอยคาดงกลาวเปนคาทมเสยงสมผสเกยวเนองกบเรองเพศ

(5) (ตอย)รอง: ผมศรนวลเธอมนหยกไปหนอย หยกหยอกหยอยเสนไมใหญ

(ปรชา)พด: กลอนหรอยนะ


จากตวอยางพบคาศพทเฉพาะคาวา “กลอนหรอย” คอ ชอทใชเรยกการลงสมผส

กลอนระหวางวรรคทมเสยงสระออและเสยงพยญชนะทายคอเสยงยอ จากบทรองคาวา “หนอย”

กบ “หยอย” มเสยงสมผสกน

(6) (ปรชา)พด: เอาแคน งนเอางดพ เราเลนแบบลาตดโบราณ ตองมการลอยลงใหฝายหญงเขาขน บาง กอนจะลอยลงชวยกนเลยสามคน พเปนคนขนแลวกนเสยงดหนอย


สำนกหอ


229

จากตวอยางพบคาศพทเฉพาะคาวา “ลอยลง” คอ การขบรองบทรองทใชคนการ

แสดงระหวางพอเพลงกบแมเพลง เนอหาในการรองลอยลงในงานวจยฉบบนพบเนอหาทานองการ

เกยวสาวหรออาจจะเนอหาเกยวกบความสามคคของคนในชาต

2.1.11 การสรางคาศพทใหม การสรางคาศพทใหม คอ การใชคาศพททมอยเดมมาสรางคาทมความหมายใหม

เพอใหมความหมายแปลกใหมและผดแปลกไปจากเดมทปรากฏในชวตประจาวน ทงน อาจจะสราง

เปนชอเฉพาะ เชน ชออาหาร หรออาจจะมความหมายไหมในบรบทใหมทตางจากบรบทเดม ใน

การแสดงลาตดพบการสรางคาทเปนจนตนาการของพอเพลงแมเพลง เพอสรางความสนกสนานท

แปลกออกไป พบปรากฎในสวนของบทรองและบทพด ดงตวอยาง

(1)บทรอง: อาหารทะเลไมดพจา เอออาหารปาแกจะกนไหม

ผดเผดแมวดาตมยาชาง แกงจดเนอคางกะกอไผ

ฉฉคางคกอะจงจกปง ทงตกแกผดขงลงยงไส

เออกนสมองลงไหมตอยจา มกาลงวงชานะจะบอกให

(งานทาบญข นบานใหม จ.สมทรปราการ)

จากตวอยาง(1) พบการสรางคาศพทเกยวกบ ชออาหารแปลกๆ เชน ผดเผดแมวดา

,ตมยาชาง,แกงจดเนอคางกะกอไผ,ฉฉคางคก,จ งจกปง,ตกแกผดขง,ลงยดไส เปนตน ในสงคมไทย

ไมมวฒนธรรมการกนแมว กนชาง กนจงจก กนตกแก กนลง หรอเนอคาง เปนอาหารปกตใน

ชวตประจาวน

(2) (หวานเยน)พด : กาพราผวคะ ผวทงตงแตเดกๆ นนพอทงแมทงตงแตเดก ฉนกผวทงตงแตเดก เหมอนกน


สำนกหอ


230

จากตวอยาง(2) พบการสรางคาใหมคาวา “กาพราผว” หมายถง ผทไรสาม และแม

เพลงยงเนนอกวา ตวเองถกสามทงต งแตเดก ซงคาวา “กาพรา” ในสงคมไทยมกคดถงผทไมมพอ

หรอไมมแม คอ กาพราพอ และกาพราแม แตแมเพลงสรางคาใหม เพอลอเลยนนกแสดงเดกทขนมา

รองกอนหนาวาเปนผทกาพราพอกบแม อาศยอยยาย และเพอสรางความขบขนอกดวย

2.2 ลกษณะการใชภาพพจน ชมสาย สวรรณชมภ(2553: 53) ไดอธบายความหมายของคาวา ภาพพจน วา

ภาพพจนตรงกบภาษาองกฤษวา figure of speech คอ ถอยคาททาใหเกดภาพในใจ

โดยใชกลวธหรอชนเชงในการเรยบเรยงถอยคาใหมพลงทจะสมผสอารมณของผอานจนเกด

ความประทบใจ เกดความเขาใจลกซงและเกดอารมณสะเทอนใจมากกวาถอยคาทกลาวอยาง

ตรงไปตรงมา

จากการศกษา การใชภาพพจนในการแสดงลาตดพบวามการใชอปมา การใช

อปลกษณและการอางถง เปนเครองมอสอความทาใหบทรองมความลกซงท งสาระและอารมณ ดง


2.2.1 การใชอปมา อปมา(Simile) คอ การใชถอยคาเปรยบเทยบอธบายลกษณะสงใดสงหนงเหมอน

หรอคลายกบอกสงหนง โดยใชคาเชอมแสดงการเปรยบเทยบไวอยางชดเจนไดแก ดง เหมอน คลาย

เทา ดจ เปนตน การแสดงลาตดพบการใชอปมาเปรยบเหมอนกบ สงของ สตวและธรรมชาต การใช

คาอปมาเปรยบเทยบเพอสอความหมายทงแงบวกและแงลบ ดงน

2.2.1.1 ความหมายในแงบวก ความหมายในแงบวกคอการใชอปมา

เพอแสดงการกลาวชม มกพบใชเมอผขบรองตองการกลาวอวยพรกบผฟง ดงตวอยาง

สำนกหอ


231

บทรอง: ใหสขสมบรณพนผลเจรญลนลาภยศ ใหลอชาปรากฎรวยลาภยศแพรพรรณ

จะลงทนหนสวนหรอเรอกสวนนาไร ใหเจรญรวยรากาไรดงนาไหลในลาธาร


จากตวอยางแมเพลง เปรยบความร ารวยเหมอนกบ การไหลของ

กระแสน าในลาธาร เพออวยพรใหแกผชมลาตดมฐานะร ารวยอยตลอดเวลามไดขาด

2.2.1.2 ความหมายในแงลบ ความหมายในแงลบคอการใชอปมา

เพอแสดงการตอวา มกพบใชเมอผขบรองตองการกลาวถอยคาเชงประชด เสยดสนกแสดงฝายตรง

ขาม ดงตวอยาง

(1)บทรอง:คนนหรอชอเจาตอยหนอยาทาปากพลอยกบเขาไมได เขาเปนลาตดผชายแหมลวดลายเขาดจรง

เขาเปนลาตดอยใกลศรธญญา ดหนาแฉลมแฉลมฉนยงไมเหนบแนมนงหนาแหลมเหมอนหนาลง

(2) บทพด(หวานเยน): หนาไมเหนเหมอนพอเลย

(ศรนวล): เปนไง (หวานเยน): พอหนายงกะมง ลกหนายงกะลกหนาเลยบ เลกเลก

(ศรนวล): ไมเหมอนกน


(3) บทรอง: พระเอกพระรองมองมองแลวหมนไส ถาผดพลาดตองขออภยฉนเกลยดนสยพอณรงค

นายณรงคนนบรอตาคนนแนนกหรอ รองพมพารากระพอตวแขงทอเหมอนเสาธง


จากตวอยาง(1) และ (2) แมเพลงเปรยบเทยบใบหนาของพอเพลงคอตอย

วาใบหนาแหลมเหมอนใบหนาของลง และเปรยบเทยบพาดพงถงบดาของพอเพลง(ตอย)ในทน คอ

หวงเตะ วาหวงเตะใบหนาใหญเหมอนกบกะละมง สวนพอเพลงซงเปนลกนนมขนาดใบหนาเลก

สำนกหอ


232

มากเหมอนกบลกหนาเลยบ ลกหนาเลยบ คอ ลกสมอจนดองเคม(พจนานกรมฉบบมตชน, 2547:

906) และตวอยาง(3) เปรยบเทยบรปรางของพอเพลงคอนายณรงค วาทาทางการแสดงลาตดตวแขง

ทอเหมอนเสาธง

(4) บทรอง: คนนกยยวนชอศรนวลหรอเนอเยน ดผมแขงเหมอนขนเมนนากลวคงเหมนนาด (งานหาธนวามหาราช จ.นครสวรรค)

(5) บทสรอยเพลง: ยาลาลาลาลาลาลา เฮฮาไมนาจะด

ชอมะกอกดอกกระดงงา ฟงลาคาวาเหมอนถกปาดวยตะป (งานเทศกาลลอยกระทง จ.ชลบร)

จากตวอยาง(4) และ(5) พอเพลงใชอปมาเพอเปรยบเทยบเสนผมของ

แมเพลงนนมลกษณะ วาแขงมากเหมอนกบขนของตวเมนซงลาตวของเมนนนมขนแหลมแขง และ

เปรยบเทยบ “ลา”ในทนคอถอยคาเนอรอง และคาวา “คาวา”ในทนหมายถง ถอยคาทแมเพลงเจตนา

แสดงการตอวานน ทาใหพอเพลงรสกเจบใจเหมอนกบถกตะปทม

2.2.2 การใชอปลกษณ ชมสาย สวรรณชมภ (2553: 53) ไดใหความหมาย อปลกษณ(metaphor)ไววา

การเปรยบเทยบดวยการกลาววา ส งหนงเ ปนอกส งหนง โดยใชค าแสดงการ

เปรยบเทยบวา “เปน” หรอ “คอ” ความหมายจงลกซงกวาอปมา เชน ลกคอดวงตาดวงใจของพอ

แม ...และอปลกษณอกประเภทหนงทใชกนมากในวรรณคดและสานวน คอ อปลกษณโดยนย

(implicit metaphor)ซงเปนการเปรยบเทยบคลายอปลกษณ(metaphor) แตตางกนตรงทอปลกษณ

โดยนยจะไมปรากฏคาเชอมแสดงการเปรยบเทยบ “เปน ” หรอ “คอ ” อยในขอความ โดยยกมา

แตสงทนาไปเปรยบเทยบใหผอานตความเอาเองวาสงทนาไปเปรยบนนคออะไร โดยสงเกตจาก

เนอความในปรบท เชน “เขาไมยอมทาอะไรเลย รอใหราชรถมาเกยหรออยางไร” คาวา

“ราชรถมาเกย” หมายถง โชคดมาถงเขาเอง โชคดมาถงโดยไมรตว ประสบโชคดท งๆทไมได

ขวนขวายหรอไมไดทาอะไรเลย

สำนกหอ


233

จากการศกษาการใชอปลกษในการแสดงลาตด พบวา อปลกษณทนามาใชสอสาร

น นเกดจากการใชภาษาในเชงเปรยบเทยบ โดยอาจจะมหรอไมมการใชค าเชอมทแสดงการ

เปรยบเทยบ คอ คาวา “เปน” หรอ “คอ” เพอนามาใชสอความในลกษณะของการกลาวชมและการ

ตอวา การใชอปลกษณในการแสดงลาตดพบวามการใชอปลกษณทมคาแสดงการเปรยบเทยบ และ

การการใชอปลกษณโดยนยเพอใชเรยกขานนกแสดงฝายชายและฝายหญง ดงน

2.2.2.1 การใชอปลกษณ การใชอปลกษณในทนคออปลกษณทมคาวา

“เปน” แสดงการเปรยบเทยบ ดงตวอยาง

บทรอง: ไมคลองไมแคลวบอกแลวนะคณ ลาตดวยรนยงไมคนทานอง

ผมรสกนกประหมานานนานจะมาใหทานชม ทานใหอภยแกกระผมกถอเปนรมโพธทอง


จากตวอยางขางตน นกแสดงชายใชอปลกษณคาวา “รมโพธทอง” เปรยบผชมการ

แสดงกบตนโพธซงเปนตนไมทพระพทธเจาตรสร วาผชมนนเปนผทใหการอปถมถค าช เพอแสดง

การถอมตนใหผชมรสกเอนด และแสดงใหเหนถงการใหเกยรตผชม

2.2.2.2 การใชอปลกษณโดยนยเพอใชเรยกขานพอเพลงและแมเพลง การ

ใชอปลกษณโดยนยในทน คอ การใชอปลกษณทไมมคาแสดงการเปรยบเทยบ เพอนาใชเรยกขาน

พอเพลงและแมเพลง ดวยการเปรยบเทยบรางกายของพอเพลงแมเพลงกบดอกไม ตนไม อวยวะ

รางกายและสงของ ใหเหนลกษณะเดนของพอเพลงแมเพลง การใชอปลกษณดงกลาวเพอสอความ

ในลกษณะของการชม และการตอวา ดงน

1. การใชอปลกษณโดยนยเมอตองการกลาวถงพอเพลง จาก

การศกษาพบวา อปลกษณโดยนยทใชสวนใหญจะขนตนดวยคาวา “พอ” แลวมคาขยายความ ไดแก

คาวา พอเตยตนตา พอเมดมะยม พอแพรไหมพรม พอแพรศรไพร พอพมพวง เปนตน และมการใช

สำนกหอ


234

ชอสตวเปนอปลกษณเรยกขานนกแสดงฝายชาย อปลกษณโดยนยเมอตองการเรยกขานพอเพลง

ผใชคอแมเพลงจะใชเมอตองแสดงการตอวา ดงตวอยาง

(1) บทรอง: เคารพสานตามคด ตองลองสะกดดหนอย พอเนอนมหนมนอย มานงปลอยอารมณ

มานงกนหนาระเหย ชะนะพอเตยตนตา สภสรอยถอยคา มทงขาทงคม

ในคนนหนอนายจะเอายงไงกนแน ใครพลาดทาจะตองแพซะแลวพอแพรไหมพรม

ใครเพลยงพล าซ าสงไลออกจากวงไปเลย พอรปงามทรามเชยตองเออระเหยลอยลม

ตามธรรมดาลาตดเขาเลอกคดเอามาวา ถาใครเปลยเสยทาวนนตองวาเสยใหจม

ถาใครเปลยเสยทาวนนตองวาเสยใหเขด วนนตองปลอยทเดดเสยแลวพอเมดมะยม


จากตวอยางขางตน นกแสดงหญงใชอปลกษณเพอตองการ

กลาวถงนกแสดงชายในลกษณะการตอวา พบคาวา “พอเตยตนตา” กลาวเปรยบเทยบตนไมกบ

รปรางวาเปนผชายทมรปรางเตย เหมอนกบตนเตยซงเปนตนพนธไมพมเปนกอๆขนาดลาตนเตย คา

วา “พอแพรไหมพรม” กลาวเปรยบเทยบกบสงของเพอใชในความหมายเชงเสยดสประชดประชน

วาเปนชายทไมหลอ ไมสงางามหรอไมนามอง เพราะคาวา “แพร”เปนชอของเนอผาทมความมน

วาวและสวยงาม เชนเดยวกบคาวา “ไหมพรม” เปนชอผาขนสตว ผทสวมใสจะรสกสบายและแสดง

ถงฐานะของผสวมใสทาใหบคคลกของผใสดนามองหรอสงางาม สวนคาวา “พอเมดมะยม” กลาว

เปรยบเทยบผลไมคอลกมะยมกบอวยวะในรางกายคอ หวนมของผชาย ซงความหมายในทน

อาจจะขนอยกบประสบการณในการรบรทางภาษาของผฟงในแตละวย

(2) บทสรอยเพลง: โพระดกโอเจานกเอยงโครง อยาทาลาพองโผผน ผลดตนหลนดนเดยวไมไดบนกลบดง


ความหมายดงกลาวไดจากการสมภาษณผชมการแสดงทเปนรนอาวโสทงหญงและชายบางคนทมความ

เขาใจตรงกน และสมภาษณนกแสดงคอ นางศรนวล ขาอาจ สวนความหมายอนๆนนบางคนบอกวานาจะเกยวกบใบหนา และ

ผชมบางคนกไมรวาคาดงกลาว หมายถงอะไร โดยเฉพาะกลมวยรนและวยเดก

สำนกหอ


235

(3) บทรอง(ปาต) : แมศรนวลเขาขอใหมาลอตะเข หนยอมโอเคไมไดอะไร

คนไหนเลนดกมคาตว คนไหนเลนชวคาตวไมได


จากตวอยาง(2) และ(3) พบการใชอปลกษณโดยนยทตองอาศย

บรบทในการตความจงจะทราบวานกแสดงหญงใชชอสตวตางๆเปนอปลกษณโดยนยเรยกขาน

นกแสดงฝายชาย เพอตอวานกแสดงชาย จากตวอยาง(2) พบชอนก คาวา “โพระดก” และคาวา “นก

เอยงโครง” นกโพระดก คอ ชอวงศนกชนดหนง ตวปอม มหลากสในตวเดยวกน ปากแหลมแขง

กนผลไม มหลายชนด เชนโพระดกคอสฟา โพระดกคางแดง.(ราชบณฑตยสถาน, 2542: 806) และ

นกเอยงโครง คอชอวงศนกชนดหนง เรยกวา นกเอยงหรอนกกงโครง ตวสน าตาล หวและคอสดา

ปากและขอบตาสเหลอง,เอยงหรอเอยงสารกากเรยก.(พจนานกรมมตชน, 2547: 869) และนกทง

สองชนดนกชอบสงเสยงรองดงไปไกล เมอถงฤดผสมพนธ การใชชอนกโพระดกและนกเอยงโครง

เปรยบเทยบนกแสดงชายเปนนกซงเปนสตวปกทมขนาดเลกแลวเมอบนออกจากรงมายงถนอนๆ

แลวแสดงกรยาลาพอง อวดดในพนทตางถนอาจจะไมมโอกาสไดกลบรงจากขอความเตอนทวา

“อยาทาลาพองโผผน พลดตนหลนดนเดยวไมไดบนกลบดง” และจากตวอยาง(3) พบคาวา “ตะเข”

หรอ“จระเข” ซงจระเขคอ สตวเลอยคลานขนาดใหญในวงศ Crocodylidae อาศยบรเวณปารมน า

หนงเปนเกลดแขง ปากยาวและปลายปากนนสงขนเปนชองเปดของรจมก เรยกวา กอนขหมา หาง

แบนยาวใชโบกวายน า มกหากนในน า ซง เรยก อกชอว า ตะเข หรอ อายเข กใชเ รยก .

(ราชบณฑตยสถาน, 2542: 290) โดยนาคาวา “ตะเข”มาใชเรยกแทนนกแสดงฝายชายซงเปนสตว

ประเภทสตวเลอยคลานทมลกษณะลาตวประเภทเดยวกบ “ตวเหย” และ “ตวตะกวด” แตตวเหยและ

ตวตะกวดจะมขนาดลาตวเลกกวาจระเข การนาชอสตวมาเปรยบเปนนกแสดงฝายชาย เพอสอ

ความหมายใหมในลกษณะการตอวา ดวยเหตทคนไทยเชอวา หากสตวประเภทนขนเรอนใครแลว

จะเกดความอปมงคลขน(รงอรณ ฑฆชณหเถยร, 2529: 112)

สำนกหอ


236

2. การใชอปลกษณโดยนยเพอตองการเรยกขานแมเพลง จาก

การศกษาพบวาอปลกษณทใชสวนใหญจะขนตนดวยคาวา “แม”แลวมคาขยายความไดแกคาวา

แมชอเรณ แมนมอนงค แมเนออนบญช แมดารา แมโฉมศร แมจอมขวญ แมแพรศรจนทร แม

ใบบวบก แมนกหวขวาน และแมยอดช หรออาจจะไมขนตนดวยคาวา “แม” ไดแก คาวา เนอเยน

การใชอปลกษณโดยนยดงกลาวสวนใหญนกแสดงชายใชเพอตองการเกยวฝายหญง เพอแสดงการ

ชนชม และเพอใชแสดงการตอวาเมอฝายหญงไมสนใจฝายชาย ดงตวอยาง

(1) บทสรอยเพลง: ยาลาลาลาลาลาลา เฮฮาไมนาจะด

ชอมะไฟใบมะฝอ เสนาะจรงหนอแมชอเรณ


(2) บทสรอยเพลง: มาประสบพบพา แมดาราตวยง

สองแกมแยมย ม ดจ มล มแมนมอนงค

บทรอง : แมเนออนบญชพอยากจะรเรองราว เธอมคกนมาหรอเปลาหรอยงเปนสาวทงทรวดทรง

ดสมสวนอวนปดราศผดผอง ชนแรกประสบพบนอง เลนเอาสมองชกมนงง


(3) บทรอง: แมคนนกยยวนชอศรนวลหรอเนอเยน ดผมแขงเหมอนขนเมนนากลวคงเหมนนาด


จากตวอยาง(2) ท งบทรองและบทสรอยเพลง นกแสดงชายใช

อปลกษณเมอตองการใชเรยกขานนกแสดงหญงในลกษณะการกลาวชม จากตวอยาง(1)พบการใช

อปลกษโดยนยคาวา “แมเรณ” กลาวเปรยบเทยบแมเพลงกบสวนประกอบของดอกไมวาเปนคน

นารก นาทะนถนอม และตวอยาง(2) พบการใชอปลกษณโดยนยคาวา “แมดารา” กลาวเปรยบเทยบ

กบดาวสาหรบใชเรยกผแสดงทมความสามารถทางการแสดง คาวา “แมนมอนงค” และคาวา “แม

เนออนบญช” กลาวเปรยบเทยบแมเพลงกบรางกายวาเปนคนทรางกายนมนม มผวเนออนซงนาดแล

สำนกหอ


237

สวนตวอยาง(3) พบการใชอปลกษณโดยนยคาวา “เนอเยน” กลาวเปรยบเทยบกบรางกายซงจาก

บรบทมความหมายเชงประชดประชน เพอตองการตอวานกแสดงหญง

(4) บทรอง: พดถงจงหวะวาตซพตอยนแกแชมเปยน ขนาดหนมหนมเซยนเซยนนยงเฆยนแกไมลง

เดยวนเขาไดจงหวะใหมเธอรไหมแมจอมขวญ ของไวพจนเพชรสวรรณคอสาละวนเตยลง


จากตวอยาง(4) นกแสดงหญงใชอปลกษณโดยนย เพอตองการ

กลาวถงนกแสดงหญงดวยกนในลกษณะยกยองพบคาวา “แมจอมขวญ” กลาวเปรยบเทยบวาเปน

หญงทมมงขวญอยางยง

2.2.3 การใชอางถง ชมสาย สวรรณชมภ (2553: 56) ไดใหความหมาย การอางถง(allusion)วา “คอ

การอางถงหรอการทาวความ กลาวคอการอางองถงบคคล สถานท เหตการณในวรรณคดอนๆ” ในการแสดงลาตดพบ การอางถงตวละครหญงและชายในวรรณคดและนทานพนบาน มการยก

เรองราวบางสวนของตวละครมาเปนอทาหรณสอนผชายและผหญง เพอเปนอทาหรณแกผชมการ

แสดง และใหแงคดเชงสงสอนผชายในเรองการเลอกภรรยาทไมดและด และยงสอนผหญงวาควร

ประพฤตตนใหเหมาะสมกบสถานภาพ จงจะทาใหชวตครอบครวมความสข ตวละครหญงทอางถง

เปนภรรยาไมดไดแก นางกาก นางเมร นางโมรา นางวนทอง และตวละครหญงทเปนภรรยาทด คอ

นางรจนา ดงตวอยาง

(1) บทรอง: ผชายมสทธ อยาคดสนสน หาเมยเชอมน ตามวรรณคด

ตามวรรณคด เขามหลายอยาง อยาหาคสราง เหมอนนางกาก

ทานทาวพรหมทต ตองมาตดสมพนธ ครฑาพาทน เยยหยนอปปรย

เจาครฑรอบคอบ ผวชอบสกา หาญหกลกพา ภรรยาเขาหน

ภรรยากาก กมสนดาน ครฑาพาผาน วมานฉมพล

ถาไดคสราง เหมอนดงทวา ตองเชดน าตา ภรรยาเขาหน


สำนกหอ


238

จากตวอยาง(1) ตวละครหญงทอางถงเปนภรรยาไมด คอ นางกาก ในเรองกาก มา

เปนอทาหรณผหญงทมจตใจไมหนกแนน ทาใหตองตกเปนภรรยาของคนอน แตเนอหากมได

ตาหนเฉพาะผหญง ยงตาหนฝายชายคอ ทาวพรหมทต ทมจตใจไมหนกแนนและไมเอาใจใสดแล

นางกากเทาทควร เพราะหวงแตการชอบเลนสกา สวนพญาครฑกมนสยไมดลกพาภรรยาของคน

อนมาเปนของตวซงเปนการประพฤตผดศลขอ 3 จากการอางถงเรองราวของตวละครทผชมการ

แสดงอาจจะเคยไดยนไดฟง ประกอบกบพอเพลงแมเพลง เลอกลกษณะของ กลอนโขยกทจานวน

คาแตละวรรคสน จงหวะขบรองกกระชบ และมทานองทใชเครองดนตรใชประกอบจงหวะ จงทา

ใหผชมการแสดงไดรบความรและขอคด นอกเหนอจากความบนเทงเพยงอยางเดยว

(2) บทรอง: ถาไดสมหวงอยางวาแมรจนาเนอเหลอง ถงถกขบออกจากเมองถอดรปไดเรองท งตาป

ถงเราจะเปนเงาะปาแมรจนากไมขด แมโฉมสอางคนางกษตรยยงปรนบตสาม

ขอวงวอนตอนสดทายเพอเพอนชายทกทกทาน จะหาคอยรวมกนเลอกตามวรรณคด


จากตวอยาง(2) ตวละครหญงทอางถงคอ นางรจนา เปนตวอยางของผหญงทผชาย

ควรจะเลอกมาเปนภรรยา ซงเปนผหญงทไมมองคนทรปรางหนาตา นางดแลปรนนบตสามเปน

อยางด และตอนสดทายยงเนนย าใหผฟงทเปนผชายเลอกภรรยาอยางตวละครหญงในวรรณคด

อนงการยกตวอยางวรรณคด แสดงใหเหนถงการนาความรทางวรรณคดมาปรบใช

กบแสดงลาตด เพอสอดแทรกแงคดคตเตอนใจจากการยกตวอยางเรองราวทเปนอทาหรณ ทาให

ผฟงเหนไดชดแจงยงขน

จากการศกษาลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตด จะเหนไดวา การแสดงลาตดจะ

เนนการขบรองเปนรปแบบการดาเนนการแสดงสวนใหญ จงทาใหภาษาทใชในการขบรองนนม

รายละเอยดของลกษณะการใชภาษามากกวาการพด โดยเฉพาะกลอนประเภทตางๆทการแสดง

สำนกหอ


239

ลาตดนามาใชขบรองในเพลงตางๆ กลอนทใชในเพลงลาตดและเพลงพนบานกมฉนทลกษณบาง

ประการทเหมอนและแตกตางกน ทาใหนกแสดงรวมท งผชมการแสดงสามารถเขาใจเนอหาท

ปรากฏในกลอนประเภทตางๆไดงายขนและไมซบซอน อกท งยงทาใหเหนถงการคดประดษฐ

กลอนหวเดยวใหเปนกลอนทมลกษณะเฉพาะของตนไดแก กลอนเพลงลาตดทประกอบดวย

กลอนเดนสบ กลอนเดนแปด กลอนโขยก และกลอนตอ โดยเฉพาะกลอนเดนสบทมการใชจานวน

คาในแตละวรรคมากทสดสามารถบรรจคาไดมากกวา 10 ขนไป รวมท งกลอนเพลงพนบานตางๆ

ไดแก กลอนเพลงพวงมาลย กลอนเพลงฉอย และกลอนเพลงอแซว นอกจากนยงนารปแบบ

ฉนทลกษณของกลอนสภาพมาใชขบรองเปนกลอนเพลงไทยเดมและกลอนเพลงแหล อยางไรก

ตาม กลอนประเภทตางๆทพบใชในการแสดงลาตดกสามารถปรบเปลยนจานวนคา การลงจงหวะ

และการรบสงสมผส ผขบรองกสามารถใชกลอนเหลานรวมกนได สอดคลองกบคากลาวของ

สกญญา สจฉายา(2548)กลาวถง การใชกลอนหวเดยวสามารถใชรองกลอนเพลงอนๆได เพยงแต

จบจงหวะของการกลอนแตละเพลงกสามารถแตกเพลงหรอตอเพลงไดเกอบทกเพลง

ลกษณะการใชภาษาท งดานคาและการใชภาพพจน พบวาการขบรองนนกลอนเพลง

ลาตดจะนยมใชภาษาทเนนความไพเราะท งเสยงและความหมาย จงหวะ และความสละสลวยของ

ถอยคา ทงการใชคาสมผส คาซ า คาซอน การซ าคา การซ าขอความ การใชอปมา การใชอปลกษณ

และการอางถง เพอจะไดนาเสนอรายละเอยดเนอหาทเกยวเนองกบผชมโดยตรง ทงการอวยพร การ

ทกทาย การแนะนา เปนตน อกท งกลอนเพลงลาตดสามารถใสรายละเอยดของเนอหาไดมากกวา

โดยเฉพาะกลอนเดนสบ

สวนกลอนเพลงพนบานอนๆ นอกจากความสละสลวยของการใชคาตางๆแลว ยง

สอดแทรกการใชคาสองแงสองงาม ทงน เพอเพมความขบขนและความสนกสนานผนวกกบเรอง

เพศ รวมดวยการใชเครองดนตรประกอบการขบรอง อกทงยงเปดโอกาสใหผชมการแสดงไดมสวน

รวมกบการแสดงจากเทคนควธการใชคาสองแงสองงาม ยงทาใหการแสดงลาตดสนกสนานยงขน

อนง จากการศกษาลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตด พบวาการแสดงลาตดนนม

การใชวธการซ าหลายวธ ทงการใชคาซ า การซ าคาและการซ าขอความ วธการซ าดงกลาว เพอแสดง

สำนกหอ


240

ใหเหนถงการใชปฏภาณไหวพรบอนฉบไวในการโตตอบของพอเพลงและแมเพลง ทสามารถ

นาเอาถอยคาหรอขอความทพอเพลงหรอแมเพลงอกฝายรองสงมาเรยบเรยงใหมแลวแกไขหรอ

เปลยนคาใหมบางคาเปนบทรองของตนเอง ทาใหผชมการแสดงรสกเหมอนพอเพลงและแมเพลง

กาลงขบรองแบบดนกลอนสดโตตอบกน นอกจากนยงแสดงใหเหนถงความงามทางวรรณศลป

แมวาจะมการใชคาหยาบ คาสองแงสองงาม แตภาษาทใชกยงมการใชคาสมผสคลองจองกน มการ

ใชภาพพจน

สำนกหอ


241

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

งานวจยนศกษาลกษณะการสอสารการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ ศกษาตามกรอบ

การวเคราะหของทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารของไฮมสและซาวลล-ทรอยก

วตถประสงคของงานวจยนเพอวเคราะหโครงสรางสถานการณสอสารการแสดงลาตด โดยศกษา

รปแบบและองคประกอบของเหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด และ

วเคราะหการใชภาษาในสถานการณสอสารการแสดงลาตด สมมตฐานในการศกษาครงนคอ 1) การ

แสดงลาตดเปนสถานการณสอสารทประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณทมการ

เรยงลาดบเปนระบบ 2)เหตการณสอสารในการแสดงลาตดแตละเหตการณมองคประกอบ 10

ประการ ไดแก ชนดของเหตการณ หวขอ วตถประสงค เวลา-สถานท ผรวมเหตการณ รปแบบการ

สอสาร เนอหาการสอสาร ลาดบวจนกรรม กฎการปฏสมพนธและบรรทดฐานของการตความ และ

3)สถานการณสอสารการแสดงลาตดสวนใหญเปนวจนกรรมการตอวา

ผวจยเกบขอมลการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ จากการแสดงสดตามสถานทตางๆ

ระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2552 ถง เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2553 จานวนทงสน 5 ครง ดวยการ

บนทกเสยงและภาพการแสดงแลวนาขอมลการดงกลาวมาถอดเปนตวอกษรตามภาพและเสยงทได

จากการบนทก และวเคราะหตามแนวทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร

1. สรปผลการศกษา ผวจยนาขอมลดงกลาวมาวเคราะหตามวตถประสงค ผลการศกษาสรปไดวา การแสดง

ลาตดของคณะหวงเตะเปนสถานการณสอสารการแสดงประเภทหนง ซงมโครงสรางของ

สถานการณสอสารประกอบดวยเหตการณสอสารยอยและเหตการณสอสารหลกหลายเหตการณทม

การเรยงลาดบเปนขนตอนอยางชดเจน ซงผลการศกษาสอดคลองกบสมมตฐานของการศกษาขอท

สำนกหอ


242

1 คอ “การแสดงลาตดเปนสถานการณสอสารทประกอบดวยเหตการณสอสารหลายเหตการณทม

การเรยงเปนระบบ”

เกณฑทผวจยใชจาแนกเหตการณสอสารมจานวน 3 เกณฑ ไดแก วตถประสงคของ

การสอสาร เนอหาของการสอสารและผรวมเหตการณหลก พบวาการแสดงลาตดของคณะหวงเตะ

ประกอบดวยเหตการณสอสารยอยจานวนทงสน 25 เหตการณเรยงเปนลาดบชดเจน ไดแก (1)การ

โหมโรงกลองรามะนา(2)การรองเกรนหนากลอง (3)นกแสดงฝายชาย1รองออกตว(4)นกแสดงฝาย

ชาย2รองออกตว (5)นกแสดงฝายชาย3รองออกตว (6)การรองลอยลง(7)นกแสดงฝายหญง1รองออก

ตว (8)นกแสดงฝายหญง2รองออกตว (9)นกแสดงฝายหญง3รองออกตว(10)นกแสดงฝายหญง4รอง

ออกตว (11)นกแสดงฝายหญง5รองออกตว (12)นกแสดงฝายหญง6รองออกตว (13)นกแสดงฝาย

หญง7รองออกตว (14)การรองแหลอวยพร (15)การรองกระทบกระเทยบ,(16)การรองเกยว (17)การ

รองแกเกยว (18)การรองวา (19)การรองวาตอบ (20)การรองดา (21)การรองดาตอบ (22)การรอง

โตตอบผกเรอง (23)การรองกลอนตอเบดเตลด (24)การรองหรอกลาวจบ และ(25)การตกลอง

รามะนาจบ เมอพจารณารายละเอยดของเหตการณสอสารตางๆพบวา การแสดงลาตดมวางลาดบ

บทบาทของผแสดงเปนลาดบตายตว และมการวางลาดบเนอหาเปนระบบชดเจนตอเนองกน แตก

สามารถยดหยนหรอตดทอนเหตการณสอสารตางๆได

อยางไรกตาม เหตการณสอสารตางๆท ง 25 เหตการณมเหตการณสอสารทจะตอง

เกดขนทกครงเมอเกดสถานการณสอสารการแสดงลาตด ไดแก การโหมโรงกลองรามะนา การรอง

เกรนหนากลอง การรองออกตวของนกแสดง การรองเกยว การรองแกเกยว การรองผกเรอง และจบ

การแสดง

อนงเมอพจารณาเฉพาะวตถประสงคหลกของการสอสารเปนเกณฑ สามารถจดรวม

เหตการณสอสารทมลกษณะซ ากนและมว ตถประสงคเหมอนกนท ง 25 เหตการณรวมเปน

เหตการณสอสารหลกทใชแสดงลาตดจานวน 6 เหตการณสอสาร ไดแก (1)เหตการณสอสารการ

โหมโรงกลองรามะนา (2)เหตการณสอสารการรองเกรนหนากลอง (3)เหตการณสอสารการรอง

ออกตว (4)เหตการณสอสารการรองแหลอวยพร (5)เหตการณสอสารการรองตอบโต และ

(6)เหตการณสอสารการจบการแสดง อยางไรกตาม แมวาเหตการณสอสารการรองแหลอวยพร

สำนกหอ


243

อาจจะไมเกดขนทกครง แตถอวามความสาคญเพราะมวตถประสงคของการแสดงหลกคอการ

อวยพร อกทงยงเปนลาดบการแสดงทหวหนาคณะใหความสาคญกบการแสดงลาตด

ผวจยนาเหตการณสอสารหลกทง 6 เหตการณมาศกษารปแบบและองคประกอบของ

เหตการณสอสารตางๆในสถานการณสอสารการแสดงลาตด ผลการศกษาสอดคลองกบสมมตฐาน

ขอท 2 คอ “เหตการณสอสารในการแสดงลาตดแตละเหตการณสอสารมองคประกอบครบ 10

ประการ ไดแก ชนดของเหตการณ หวขอ วตถประสงค กาลเทศะ ผรวมเหตการณ รปแบบการ

สอสาร เนอหาการสอสาร ลาดบวจนกรรม กฏการปฎสมพนธและบรรทดฐานของการตความ”

สามารถจดกลมรปแบบองคประกอบ 10 ประการของซาวลล-ทรอยก ออกเปน 3 ลกษณะดงน

1. องคประกอบทมลกษณะคงททกเหตการณสอสาร ไดแก กาลเทศะ ผรวมเหตการณ และ

กฎการปฏสมพนธ เหตการณสอสารในการแสดงลาตดนนทกเหตการณ สามารถสรปไดดงน

1.1. กาลเทศะ ทกเหตการณสอสารจะเกดขนตามวนและเวลาทเจาภาพ

กาหนด จะมการปลกสรางเวทการแสดงของคณะ หรออาจจะใชเวทของทางคณะเจาภาพ

1.2 ผรวมเหตการณ ทกเหตการณสอสารประกอบดวยบคคล2 กลม คอ

กลมนกแสดงกบกลมผชมการแสดง กลมนกแสดงประกอบดวยกลมนกแสดงชายและนกแสดง

หญง ซงนกแสดงทกคนจะตองทาหนาทเปนนกแสดงหลก และลกครองรบ และกลมนกดนตรจะ

ทาหนาทตเครองประกอบจงหวะสาคญคอกลองรามะนาจานวน 4ใบซงจะทาหนาทแสดงตาม

บทบาททตนไดรบอยบนเวทการแสดง และกลมผชมการแสดงทาหนาทรบชมการแสดงลาตดอย

บรเวณหนาเวทการแสดง

1.3 กฏการปฏสมพนธของกลมนกแสดงทสาคญคอนกแสดงตองเชอฟง

และปฏบตตามหวหนาคณะ กลมนกแสดงมพนทประจาของตนบนเวทการแสดง กลมนกแสดงทก

คนตองรจกบทบาทหนาทในการแสดงของตนในแตละเหตการณสอสารนน และนกแสดงสามารถ

ใชคาและกรยาตองหามในการแสดงบนเวทได กฏการปฏสมพนธของนกดนตรกบนกแสดงท

สาคญคอนกดนตรตองตกลองรามะนากอนการแสดงลาตดจงจะเรมตนได และกฎการปฏสมพนธ

ระหวางนกแสดงกบผชมสามารถ นกแสดงตองยกยองใหเกยรตและแสดงความสนทสนมกบผชม

และผชมการแสดงสามารถมสวนรวมกบการแสดงบนเวทได ไดแก การปรบมอ การสงเสยง

หวเราะ หรอการมสวนรวมลกขนรองรา เปนตน

สำนกหอ


244

2. องคประกอบทมลกษณะรวมกนบางเหตการณสอสารไดแก ชนดของเหตการณ

รปแบบการสอสาร บรรทดฐานของการตความและลาดบวจนกรรม สรปไดดงน

2.1 ชนดของเหตการณ ชนดของเหตการณม 2 ชนด คอ การประกาศ

และการแสดง

2.2 รปแบบการสอสาร รปแบบการสอสารสาหรบดาเนนการแสดง

ต งแตตนจนจบการแสดง มท งการใชวจนภาษาและอวจนภาษาสลบกนแสดง วจนภาษาทแสดง

ไดแก การขบรองและการพด การขบรองเปนรปแบบทปรากฏใชเกอบทกเหตการณสอสารยกเวน

เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา การขบรองของนกแสดงนนเกดจากวธการเตรยมพรอม

ดวยการทองจากลอนและมดนกลอนสดแทรก เพลงทใชขบรองม 3 ชนด ไดแก เพลงลาตด เพลง

พนบานและเพลงไทยเดม เพลงพนบานทคณะหวงเตะใชแสดง คอ เพลงพวงมาลย เพลงฉอยและ

เพลงอแซว เทคนคหรอวธการขบรองเฉพาะพบ 2 วธ คอการรองแกมบงคบ และการหกคอรอ

จงหวะ การใชวจนภาษาสอสารการแสดงพบใชต งแตเหตการณสอสารการรองเกรนหนากลองซง

เหตการณสอสารนพบการขบรองเทานน สวนเหตการณสอสารการรองออกตว การรองแหลอวยพร

และการรองตอบโตพบใชทงการขบรองและการพด และอวจนภาษาทพบคอการใชดนตร การใช

ทาราและการใชกรยาทาทางอนๆ เครองดนตรทใชสอสารการแสดง ไดแก กลองรามะนา ฉง กรบ

และกลองตะโพน โดยเฉพาะในเหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนาทจะใชเสยงบรรเลง

ดนตรเพยงอยาง สวนเหตการณสอสารอนๆจะใชเสยงกลองรามะนาประกอบการขบรอง

ท งนลาดบการแสดงในแตละเหตการณยงสอดคลองกบรปแบบการ

สอสารดวยการใชเพลงตางๆในแตละลาดบ กลาวคอ เพลงลาตดจะใชสาหรบดาเนนการแสดงใน

เหตการณสอสารชวงแรก ต งแต การรองเกรนหนากลอง เหตการณสอสารการรองออกตว และ

เหตการณสอสารการรองตอบโตชวงทเปนเหตการณสอสารยอย ไดแกการรองเกยว รองแกเกยว

รองวา รองวาตอบ รองดา และรองดาตอบ ซงเนอหาของการสอสารในเหตการณสอสารหลกและ

เหตการณสอสารยอยดงกลาว จะเปนเนอหาเบดเตลดทวไปไมมการดาเนนเรอง และในชวงทายของ

การแสดงจะใชเพลงพนบานท งเพลงฉอยและเพลงอแซว เนองจากท งสองเพลงมการดาเนน

เรองราวสนเปนชดๆ จงทาใหนกแสดงสามารถโตตอบตอกลอนตามทองเรองตอไปเรอยๆ อกท ง

สำนกหอ


245

สามารถสอดแทรกการใชคาสองแงสองงามไดงาย ประกอบกบเพลงขณะขบรองจะมเครองดนตร

ประกอบ เหมาะใชแสดงการโตตอบสลบกนไปมา

2.3 บรรทดฐานของการตความ บรรทดฐานของการตความทสาคญคอ

การแสดงจะเกดขนหลงจากเสยงประโคมกลองรามะนาจบลง การแสดงจะตองมการแสดงความ

เคารพผมพระคณกอนแสดงอยางอน การใชถอยคาแสดงเพอตอวา ทงคาหยาบคาย คาดา คาเสยดส

คาประชดประชน คากระทบกระเทยบหรอคาสองแงสองงาม สามารถเกดขนไดถาใชบนเวทการ

แสดง

2.4 ลาดบวจนกรรม ลาดบวจนกรรมในแตละเหตการณสอสารนนม

ท งทลาดบวจนกรรมไดและลาดบวจนกรรมไมได เหตการณสอสารทลาดบวจนกรรมไดคอ

เหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนากลอง การรองแหลอวยพรและการ

จบการแสดง เนองจากเปนเหตการณสอสารทมโครงสรางการใชวจนภาษาโดยการขบรองและการ

พดไมซบซอนเหมอนเหตการณสอสาร คอ การรองออกตวและการรองตอบโต ซงเปนเหตการณ

สอสารทมโครงสรางการใชภาษาโดยการขบรองและการพดทซบซอนและเนอหาของการสอสารก

มหลากหลายมากกวา จงทาใหลาดบวจนกรรมเลอนสลบกนไปมาไมแนนอน แตพบวจกรรมหลก

ในเหตการณสอสารการรองออกตวพบวจนกรรมหลก4 วจนกรรมไดแก การทกทาย การเชญชวน

การขออภย และการขอบคณ และเหตการณสอสารการรองตอบโต พบวจนกรรมหลกทปรากฏมาก

ทสด คอ การตอวา รองลงมา คอการเลาเรอง

ท ง นว จนกรรมสอสารสวนใหญทปรากฏการเกดซ ามากทสด คอ

วจนกรรมการตอวา ผลการศกษาสอดคลองกบสมมตฐานขอท 3 คอ “สถานการณสอสารการแสดง

ลาตดสวนใหญเปนวจนกรรมการตอวา” วจนกรรมการตอวาปรากฏใชในเหตการณสอสารการรอง

ตอบโตมากทสด รองลงมาคอ เหตการณสอสารการรองออกตว และการรองแหลอวยพร โดยเฉพาะ

ในเหตการณสอสารการรองตอบโต เนองจากเหตการณสอสารนนกแสดงหญงและชายจะตอง

สลบกนขบรองดวยถอยคาทมความหมายในแงลบ การสรรหาความไมดของของอกฝายมาตอวา

เมออกฝายถกตอวามากรสกไมพอใจจงตองสรรหาถอยคาทสอความไมดของอกฝายมาโตเชนกน

รวมทงถอยคาทานองการเกยวพาราสและถอยคาโวหารพาดพงไปถงเรองเพศ ทาใหเหนถงปฎภาณ

ไหวพรบในการนาถอยคาดงกลาวมาโตตอบกนไดอยางสมจรง อาท ดากดากนจรงๆ ผลกกผลกกน

สำนกหอ


246

จรงๆ แตสงเหลานเกดขนคอการแสดง อกทงวจนกรรมการตอวา ยงเปนวจนกรรมทเราอารมณผฟง

เพราะผฟงรสกสนกเมอนกแสดงโดนอกฝายตอวา ซงสอดคลองกบกฎของการใชภาษาถอยคาเพอ

แสดงการตอวาจะเกดขนบนเวทการแสดงเทานน นกแสดงทแสดงกสามารถนาถอยคาเหลานนมา

ใชในทางสรางสรรค ผชมจงไมถอโทษโกรธนกแสดง

3. องคประกอบทมลกษณะแตกตางกนแตละเหตการณสอสาร ไดแก หวขอ

วตถประสงคและเนอหาของการสอสาร สรปไดดงน

3.1 หวขอ หวขอ เ ร มต งแต การประกาศเร มแสดง การสด ด

พระมหากษตรย การออกมาแสดงตวของนกแสดง การอวยพร การตอบโตและการประกาศจบ

3.2 วตถประสงค วตถประสงคเรมต งแต เพอเรมตนการแสดง

เพอเกรนนาการแสดง เพอแสดงตวนกแสดงทกคน เพออวยพรผชม เพอเชญชวนนกแสดงดวยกน

เองออกมารองวากลอนโตตอบกนและเพอแจงผชมการแสดงวาจบการแสดง

3.3. เนอหาของการสอสาร เ น อหาของการ สอสาร เ ร มต งแ ต

เสยงเพลงบรรเลงเปนทานองออกภาษา ถอยคากลาวสดดพระมหากษตรย การทกทายดวยการ

แนะนาตวเองของนกแสดงเปนหลก การอวยพรผชม เกยวกบการแสดงความรกของชายหญง และ

การกลาวอาลาผชม

ผวจยวเคราะหลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตดมทงการพดและการขบรอง การ

ขบรองเพลงทใชแสดงลาตดท งเพลงลาตดและเพลงพนบานแตงดวยคาประพนธประเภทกลอน2

ประเภท คอกลอนหวเดยวและกลอนสภาพ กลอนหวเดยวแบงออกเปนกลอนหวเดยวลาตดและ

กลอนหวเดยวเพลงพนบาน กลอนหวเดยวลาตดทเปนลกษณะเฉพาะคอ กลอนเดนสบ กลอนเดน

แปด และกลอนโขยก พบปรากฏใชในเหตการณสอสารการรองออกตวและการรองตอบโตชวง

เหตการณสอสารยอยการรองเกยว การรองแกเกยว การรองวา การรองวาตอบ การรองดาและการ

รองดาตอบ อกทงกลอนเดนสบเปนกลอนทมจานวนคามากทสด สวนกลอนสภาพจะใชขบรองใน

เพลงไทยเดมและเพลงแหล

สำนกหอ


247

ลกษณะการใชคา ไดแก การใชคาสมผส การซ าคา การซ าขอความ การใชคาซ า การใช

คาซอน การใชคาภาษาตางประเทศ การใชคาสองแงสองงาม การใชคาหยาบ การใชคาศพทเฉพาะ

และการสรางคาศพทใหม โดยเฉพาะการใชคาสองแงสองงามเพอเลยงคาเกยวกบเรองเพศพบ

วธการปรากฏคาสองแงสองงามจานวน 6 วธ ไดแก การใชสญลกษณ การเลยงคาแลวหยดดวยวธ

“หกคอรอจงหวะ” การใชคาผวน การใชบรบทเนอหาทมความหมายสองแงสองงาม การใชคาทม

เสยงใกลเคยงกบคาทมความหมายเกยวกบเพศ และการใชคาศพทชอโรคเพอสอนยเกยวกบเรอง

เพศ และลกษณะการใชภาพพจนไดแก การใชอปมา การใชอปลกษณ และการอางถง โดยเฉพาะ

การใชอปลกษณพบการใชอปลกษณโดยนยเพอใชเรยกขานพอเพลงและแมเพลง เพอสอความใน

ลกษณะของการตอวาเปนสวนใหญ

ทงนจากการศกษาลกษณะการใชภาษาในการแสดงลาตดแสดงใหเหนถงความคด

สรางสรรคทางภาษาของคณะหวงเตะ โดยเฉพาะวธการใชคาสองแงสองงาม ทมวธการใชคา

ดงกลาวหลายวธ รวมทงการใชวธการซ า ทงคาซ า การซ าคา และการซ าขอความ สาหรบใชในการ

โตตอบกนไดอยางทนทวงท เมอฝายหนงรองกลอนมา อกฝายกจะรองกลอนแลวแกกลบโดยอาศย

วธการซ าเนอเดมแลวเปลยนหรอแกไขคาใหมและมความหมายใหมบางถอยคา

2. อภปรายผลการศกษา จากการศกษาการขอมลการแสดงลาตดของคณะหวงเตะในปจจบน โดยใชแนวคด

ทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร มประเดนทนาสนใจดงน

2.1 การแสดงลาตดมการผสมผสานการแสดงออกทางศลปะหลายแขนงท งวรรณศลป นาฏศลปและคตศลป ทาใหเหนถงการแสดงทตองอาศยศลปะเกอกลกนประสาน

สอดคลองกนท งการรอง การรา และการใชดนตร เพอใหการแสดงนนมความสมบรณในการ

ถายทอดสารไปยงผชมการแสดง และผชมการแสดงสามารถซมซบความบนเทงเพลดเพลนท ง

ความคดและอารมณไดอยางสนทรตงแตตนจนกระทงจบการแสดง การแสดงลาตดคณะหวงเตะจง

มการใชศลปะตางๆทงวรรณศลป นาฎศลปและคตศลป กลาวคอใชวรรณศลปในการเขยนบทรอง

เลอกใชถอยคาและภาพพจน นาฏศลปคอการใชทาทางการราออนชอยสวยงามถกตองตามแบบของ

การแสดงลาตด ทเรยกวา “การราปกหลก” และการใชทาราประกอบบทรองท งทาพนมมอ ทาชนว

สำนกหอ


248

และคตศลป มทงการใชเครองดนตร ไดแก การตกลองรามะนา ฉง กรบ รวมท งกลองตะโพน และ

การปรบมอ ประกอบและไมประกอบการขบรองทานองเพลงตางๆ การสอดประสานกนของศลปะ

ทง 3 แขนงดงกลาวอาจใชพรอมกนครบทง 3 แขนง หรอใชสลบกน หรอใชศลปะแขนงใดแขนง

หนงแสดงเพยงอยางเดยว อาท ใชคตศลปบรรเลงเปนทานองเพลงตางๆเพยงอยางเดยว ดงปรากฏ

ใชในเหตการณสอสารการโหมโรงกลองรามะนาสาหรบเรมตนการแสดงลาตด และการใชท งการ

รอง การราและดนตรประกอบในเหตการณสอสารการรองออกตวทนกแสดงแตละคนออกมาแสดง

ทาใหการแสดงลาตดคณะหวงเตะนาสนใจยงขน

2.2 การแสดงลาตด แมจะเปนการแสดงพนบานแตกมระบบระเบยบลาดบขนตอนการแสดงอยางชดเจน ตงแตลาดบขนเรมแสดง ดาเนนแสดงและจบการแสดง แสดงใหเหนวาการแสดง

พนบานไทยมไดไรระบบ แตมขนบและระบบทชดเจนของการแสดงเหมอนกบการแสดงสากล

อยางไรกตาม ลกษณะการแสดงลาตดมความเปนวฒนธรรมไทยอยอยางชดเจน น นคอ การทผชม

การแสดงสามารถมสวนรวมกบการแสดงบนเวทได ดวยการพดหยอกเยา ชวยลงคากลอน ชวยรอง

รบบทลกค ซงตางจากการแสดงของตะวนตกอาท ละครเวท ละครบลเลต ซงผชมการแสดงไมม

โอกาสทจะมสวนรวมโตตอบกบนกแสดงโดยตรงขณะทกาลงแสดงบนเวทได การแสดงลาตดจง

แสดงใหเหนถงวฒนธรรมความประนประนอมของไทยทไมเครงครดจนเกนไปแตกมไดไรระบบ

2.3 การแสดงลาตดมการปรบตวบางประการเพอใหสามารถดารงอยภายใตกระแสความเปนสากล เนองจากปจจบนมสอเทคโนโลยททนสมยมากยงขนอาท โทรทศน วทย ทาใหผชม

การแสดงสามารถสรรหาความบนเทงไดงายขน ลาตดคณะหวงเตะจงตองมการปรบตว จากการ

สมภาษณหวหนาคณะคอ นางศรนวล ขาอาจ(2554)ทาใหทราบวา การแสดงของคณะมวธการ

ปรบตว ดวยการปรบวธการแสดงและการปรบภาษา การปรบวธการแสดง ไดแก ประการแรกคอ

การใหนกแสดงออกมาแสดงตวพรอมกนเปนหม เพอเรยกรองความสนใจจากผชม ประการทสอง

คอ การปรบเพลงไหวครและเพลงลาจากเดมมเนอรองยาวหลายบทกปรบดวยการไหวครเหลอเพยง

2-3 บทและพดอาลาแทนการขบรอง ประการทสามคอ การหยดจงหวะความสนกเมอใกลหมดเวลา

ดวยการหยดเนอรองทกาลงขบรองใหเหมอนกบการแสดงยงไมจบ เพอใหผชมรสกวายงคางความ

สำนกหอ


249

สนกกอนทจะเรมรสกเบอหนาย ประการทสคอการทคณะหวงเตะมนกแสดงวยรนคอ นางสาวปาต

นมา และนกแสดงรนเยาวคอนองมายด(ด.ญ.นพรตน ศรนยม)รวมแสดงลาตด และการปรบภาษา

โดยการใชภาษาองกฤษมาสอดแทรกท งในบทรองและบทพด เพอสอความหมายใหชดเจนและ

เขาใจงาย และเพอสรางบทตลกเลกๆนอยๆจากการใชภาษาองกฤษ งานวจยของวาสนา ตนสาร

(2532) ศกษาการแสดงลาตดคณะหวงเตะจากแถบบนทกเสยงในชวงพ.ศ. 2525-2529 ทาใหทราบ

วา ลาดบขนตอนการแสดงลาตดเดมจะ เรมต งแต การโหมโรงกลองรามะนา การรองเกรนหนา

กลอง การรองไหวคร การรองโตตอบ และการรองอาลา ซงจะใชระยะเวลาการแสดงมากกวา 3

ชวโมง โดยเฉพาะการรองไหวครซงพบวานกแสดงฝายชายและฝายหญงจะตองสลบกนขบรอง

กอน และการรองอาลาทจะมบทรองยาวหลายบท จนทาใหการแสดงเย นเยอ หากการแสดงลาตด

ดาเนนขนตอนการแสดงเหมอนเดมกอาจจะทาใหผชมการแสดงรสกเบอหนาย ไมทนใจ ไม

เหมอนกบการชมภาพยนตทเสรจสนภายใน 2 ชวโมง ดงนนจงพบวาการแสดงลาตดของคณะ

หวงเตะในชวง พ.ศ. 2552-2553 ทเปนขอมลการวจยครงนใชระยะเวลาการแสดงเพยง 2-3 ชวโมง

และมการการปรบเปลยนลาดบขนตอนการรองไหวครและการรองอาลาใหสนกระชบยงขน ทาให

การแสดงไมยดเยอ อกท งชวงเวลาแสดงไมเกน 24.00 น. ซงยงเปนชวงเวลาทผชมการแสดง

สามารถนงรบชมไดและไมดกมากจนเกนเวลาพกผอนของผชม

แมวาการแสดงลาตดของคณะหวงเตะจะมการปรบเปลยนบางประการ แตกม

ลกษณะการแสดงบางอยางทไมปรบเปลยน เนองจากกลอนเพลงทใชแสดงนนยงไมเขากบยคสมย

เนองจากเปนบทรองททองจาตอๆกนมา อาท การพดถงการตอนรบแขกดวยการชวนกนหมาก การ

พดถงบานทปพนดวยไมไผ การกลาวทกทายทคนไทยพดวา “กนขาวปลามาหรอยง” หรอการพด

ถงอบตเหตแกสระเบดทถนนเพชรบรตดใหมซงเปนอบตเหตทเกดขนเมอพ.ศ. 2533 เปนตน จงไม

มการสรางสรรคบทใหม หรอเนอหาใหมๆทเหมาะสมกบยคสมยซงอาจทาใหการแสดงลาตดไม

นาสนใจเทาทควร อยางไรกตาม การใชเนอหาดงกลาวรวมถงถอยคาบางคาทในปจจบนไมนยมพด

กนในชวตประจาวนเชน เคหา สางเกศ สองกาย เปนตน กแสดงใหเหนถงการอนรกษวฒนธรรม

ไทย และคณะหวงเตะมแนวคดในการอนรกษการแสดงลาตดแบบด งเดม ดวยการรกษาอาท ขนบ

การแสดง ลาดบขนตอนการแสดง การแตงกาย การใชทารา การใชเครองดนตร และทานองเพลง

ตางๆไว เพอจะไดอนรกษและคงเอกลกษณวฒนธรรมการแสดงลาตดใหดารงอยภายใตกระแส

สำนกหอ


250

สงคมทเปลยนแปลง ทาใหผชมการแสดงไดรบท งความบนเทง ความร ความเขาใจและรจกการ

แสดงพนบานประเภทลาตดมากยงขน

จากการทผวจยเดนทางไปชมการแสดงลาตดท ง 5 ครง เปนทนาหวงใยวาการ

แสดงลาตดคณะหวงเตะ อาจจะคอยๆสญหายไปจากสงคมไทย เพราะไมไดรบความนยมจากผชม

อกทงยงอาจทาใหหาชมการแสดงลาตดไดยาก หากตอไปการแสดงลาตดของคณะหวงเตะยงคงใช

บทรองเดมๆไมสรางสรรคบทรองใหม หรอเนอหาบทรองไมมการสอดแทรกสภาพสงคม

เศรษฐกจ หรอทนตอเหตการณตางๆในปจจบน รวมท งทางดานวรรณศลปอยางการใชอปมาและ

อปลกษณ ควรมการสอดแทรกคาเปรยบเทยบพอเพลง แมเพลงหรอเนอหาเกยวกบการอวยพรและ

อนๆทสอดคลองกบยคสมยใหมากขนยงขน อนง สอเทคโนโลยททนสมยกเปนสวนหนงทอาจจะ

ชวยอนรกษการแสดงพนบานใหดารงอย หากมกลมบคคลท งหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และ

บคคลทสนใจชวยกนและรวมกนสบสานใหการแสดงลาตดสามารถดารงอยภายใตกระแสสงคมท

เปลยนแปลง

2.4 แมวาการแสดงลาตดคณะหวงเตะจะใชกลอนเพลงททองจาตอๆกนมา แตผชมการแสดงกยงพงพอใจกบการแสดงลาตดอย ทงนอาจเนองจากการแสดงลาตดบนเวทมลกษณะการแสดงทเราอารมณผชม ไดแก รปแบบการแสดงสมจรง จงหวะในการสอสารทงของกลมผแสดงท ง

นกแสดงชายและหญงและนกดนตร ทมจงหวะในการรบ-สง ความคด เทคนคการหยดจงหวะได

อยางเหมาะสม รวมท งการใชถอยคาภาษา คากลอนบทรอง ลกษณะการใชคา การใชภาพพจน

โดยเฉพาะถอยคาเพอแสดงการตอวา ททาใหผชมไดรบความสนกสนานและพงพอใจตอการแสดง

ลาตดคณะหวงเตะมากย งขน แมวาจะมการใชถอยคาหยาบ คาสองแงสองงาม แตผชมการแสดง

และกลมนกแสดงมความรความเขาใจรวมกน วาถอยคาดงกลาวนนเกดขนเพราะกฏของการใช

ภาษาทเกดขนบนเวท ผชมกยงพงพอใจกบการแสดง อกท งชอเสยงของหวงเตะทกลายเปน

สญลกษณของลาตดดงค ากลาว “ถานกถงหวงเตะกจะนกถงลาตด ถานกถงลาตดกจะนกถง

หวงเตะ” กมสวนสาคญทสรางความพงพอใจใหแกผชมการแสดง

สำนกหอ


251

2.5 จากการศกษาเรองลกษณะการใชคาในการแสดงลาตด ผวจยพบคาบางคาเหมอนกบคาภาษามลายและคดวาเปนคาเลยนเสยงภาษามลาย ถอยคาดงกลาวนกแสดงใชขบรองในเพลงลาตดในสวนของบทสรอยเพลง ดงน

(1) บทสรอยเพลง: ยาบนตยายาบนตยา หนมาใหทานชม

นงนงฟงกอนเชญมาพกผอน เชญทานมาหยอนอารมณ

(2) บทสรอยเพลง: ตาตาลนตาลนลนลาปเลาะแน แลแลแลแลแลแลแลอยาหลงระเรง

(3)บทสรอยเพลง: เตลมเตลมสนานองเอยยะลมเตวา

เตลมเตลมสนานองเอยยะลมเตวา ถาคนไหนไมชวยเหนจะตองมวยชวา

จากการสมภาษณนกแสดงทผข บรอง นกแสดงทมความรภาษามลายบางคนและ

หวหนาคณะ เกยวกบความหมายของถอยคาดงกลาว พบวาผขบรองเองไมทราบความหมายวาม

ความหมายวาอยางไร แลวเปนคาภาษามลายหรอไม เนองจากบทรองดงกลาวเปนบทรองทใชขบ

รองสบทอดตอๆกนมา เมอผวจยถอยคาดงกลาวไปตรวจสอบพจนานกรมไทย-มลายและมลาย-ไทย

กไมพบถอยคาดงกลาวปรากฏอยในพจนานกรม ผวจยจงนาถอยคาดงกลาวตรวจสอบอกครงกบผ

ชานาญภาษามลาย ผลของการตรวจสอบเหมอนกน คาดงกลาวไมใชคาภาษามลาย เปนการ

ดดแปลงเสยงผดเพยนและไมมความหมาย ผวจยจงคดวา ถอยคาดงกลาวเปนการสรางคามา

เลยนเสยงภาษามลาย เนองจากการแสดงลาตดดงเดมนน ผขบรองจะขบรองบทรองเปนภาษามลาย

ทเรยกการแสดงวา “ละก” จนกระท งการแสดงดงกลาวแยกออกจากเปน 2 สาขา คอ สาขาหนง

เปนฮนดาเลาะ คอการแสดงลเกและอกสาขาหนงคอ ละกเยาหรอละกยาว จงมการปรบเปลยนบทท

แสดงใชขบรองเปนภาษาไทยทงหมด แมวาบทรองจะเปลยนเปนภาษาไทยท งหมดแตลาตดกยงคง

เคาเสยงของภาษามลาย เพอแสดงใหเหนตนเคาของการแสดงลาตดนนเปนวฒนธรรมชาวมลาย

2.6 ลกษณะการใชถอยคาโตตอบกนในเชงการเกยวพาราสและเชงสงวาสพาดพงไปถงเ รองเพศ สกญญา ภทราชย(2540)กลาวไวการใชถอยคาดงกลาวน นเปนการขดตอ

สำนกหอ


252

ขนบธรรมเนยมอนดงามของสงคมไทย แตกลบปรากฏเปนทนยมแพรหลายมากทสด งานวจยฉบบ

นผวจยพบวา ลาตดคณะหวงเตะนนไดมการปรบเปลยนลกษณะการใชถอยคาเชงสงวาสทกลาวถง

เรองเพศอยางตรงไปตรงมาเปนการใชคาสองแงสองงามทเลยงการกลาวถงคาเกยวเนองกบเพศ

ตรงๆ ในงานวจยฉบบนพบวามกลวธการใชคาสองแงสองงามหลายวธ ทงการใชคาผวน การใช

สญลกษณ การใชวธการกลาวซ าไปซ ามาเพอจะสอนยคาเกยวกบเพศ การใชเสยงของถอยคาท

เกยวกบเรองเพศ หรอการใชเทคนคการ “หกคอรอจงหวะ” ซงเปนวธการหยดจงหวะแลวละคาท

เกยวกบเรองเพศ ผวจยพบวาลวนเปนกลวธทเปดโอกาสใหผฟงไดคดเอง โดยอาศยประสบการณ

ภมความรเดมของผฟง การใชหลายกลวธของการใชคาสองแงสองงามนนสอดคลองกบหลกปฏบต

ทลาตดคณะหวงเตะยดปฏบต วาถอยคาทใชตองไมหยาบโลนและหยาบคายเกนไป เพราะหวงเตะ

ถอวาเปนการไมใหเกยรตผฟง อกท งกลมผฟงในปจจบนนนมหลากหลายมากย งขน โดยเฉพาะ

กลมคนทไดรบการศกษา การแสดงลาตดจงเนนการใหเกยรตกลมผฟงดวยการพยายามสรางความ

ประทบใจใหกลมผฟงทกเพศทกวยใหรสกพงพอใจ

3. ขอเสนอแนะ วทยานพนธฉบบนเปนการศกษาการแสดงลาตดซงเปนการแสดงพนบานภาคกลาง

ประเภทหนง โดยนาทฤษฎทางภาษาศาสตรสงคมคอชาตพนธวรรณนาแหงการสอสารมาใชศกษา

ผวจยเหนวายงมประเดนอนทนาสนใจควรจะมการศกษาตอ ดงน

3.1 ศกษาทฤษฎชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร กบการการแสดงพนบานอนๆ

เพอจะไดเหนลกษณะวฒนธรรมการแสดงพนบานรวมกน อาจจะเปนการแสดงพนบานของภาค

เดยวกนหรอภาคอนของประเทศไทย เพอขยายกลมการศกษาใหกวางขน

3.2 ผวจยสงเกตเหนวาการแสดงลาตดมการสรางอารมณขนดวยการใชมกตลกท

หลากหลายซงวทยานพนธฉบบนกลาวไวเพยงบางสวน ดงน นจงอาจจะมการศกษาลกษณะ

กลวธการใชมกตลกของการแสดงลาตดหรอการแสดงพนบานประเภทอน เพอศกษาลกษณะรวม

หรอลกษณะทแตกตางกน

สำนกหอ


253

บรรณานกรม

ภาษาไทย กระทรวงศกษาธการ,สานกคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. (2532). ศลปนแหงชาต 2531.

กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง. คกฤทธ ปราโมช,ม.ร.ว. (2543). “ขนชางขนแผน ฉบบอานใหม.” กรงเทพมหานคร: ดอกหญา

2000.

จตพร ศรสมพนธ. (2553). “เพลงพนบาน.” สารานกรมไทยสาหรบเยาวชน โดยพระราชประสงค ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เลมท 15.กรงเทพมหานคร: โครงการสารานกรมไทย

ฉบบเยาวชน. 141-188.

ชมสาย สวรรณชมภ. (2553). “ความรเกยวกบโวหารและภาพพจน.” ในภาษากบการสอสาร.

จไรรตน ลกษณะศรและบาหยน อมสาราญ ,บรรณาธการ. พมพครงท 4.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร.

ณศณชชา เหลาตระกล. (2549). “การศกษาสถานการณสอสารการสบพยานคดอาณาในศาลไทย

ตามแนวชาตพนธวรรณนาแหงการสอสาร.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตร

มหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดเรก กลศรสวสด. (2515). ความสมพนธของมสลมทางประวตศาสตรและวรรณคดไทย. พมพครงท 2. คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

เดนดวง พมศร. (2523). อทธพลของวฒนธรรมอนทมตอเพลงพนบานของไทย. คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม.

ทรงธรรม อนทจกร. (2550). แนวคดพนฐานดานวจนปฏบตศาสตร. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธเนศ เวศรภาดา. (2549). หอมโลกวรรณศลป. กรงเทพมหานคร: ปาเจรา.

นววรรณ พนธเมธา. (2553). คลงคา. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง.

บวผน สพรรณยศ. (2535). “วเคราะหเพลงอแซวของจงหวดสพรรณบร.” วทยานพนธปรญญา

อกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร.

สำนกหอ


254 ปอรรชม ยอดเณร. (2544). “การศกษาปฏสมพนธระหวางพธกรและวทยากรรายการสขภาพทาง

โทรทศนในเ ชงชาตพน ธวรรณนาแหงการ สอสาร . ” วทยานพนธปรญญา

นเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวาทวทยา ภาควชาวาทวทยาและสอสารการแสดง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พกลกานต รจราภา. (2537). “การแสดงพระธรรมเทศนาทางวทย : การศกษาแนวชาตพนธวรรณนา

แหงการสอสาร.” วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร


เพญศร ดกและคนอนๆ. (2536). วฒนธรรมพนบาน:ภาษา. ชดไทยศกษา เลมท3.

กรงเทพมหานคร: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มตชน. (2547). พจนานกรมฉบบมตชน. กรงเทพมหานคร: มตชน.

วชร รมยะนนทนและญาดา อรณเวช. (2538) รายงานผลการวจยเรองเพลงสกวา. กรงเทพมหานคร:


วฒนะ บญจบ. (2532). “จงหวะและทานองในเพลงฉอยและลาตด.” วทยานพนธปรญญาอกษร

ศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วาสนา ตนสาร. (2532). “ลาตด : การศกษาวเคราะห.” วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

วชา เชาวศลป. (2543). “ทานองเพลงลาตดและเพลงพนบานอนๆทปรากฏในลาตด.” วทยานพนธ

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลย

สถาบนราชภฎจนทรเกษม.

วไลศกด กงคา. (2550). ภาษาตางประเทศในภาษาไทย. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วฒชย จายะพนธ. (2547). “บรณาการของการแสดงลาตดกบสอมวลชน : กรณศกษาคณะหวงเตะ

คณะแมประยร ยมเยยมและคณะแมขวญจตร ศรประจนต.” วทยานพนธปรญญา

วารศารศาสตรมหาบณฑต(สอสารมวลชน) คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ราชบณฑตยสถาน. (2544). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพมหานคร:

มหาวทยาลยรามคาแหง.

_________. (2553). พจนานกรมศพทภาษาศาสตร(ภาษาศาสตรประยกต). ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพมหานคร: ราชบณฑตยสถาน.

สำนกหอ


255 รงอรณ ทฆชณหเถยร. (2529). “ทวา “หยาบ”นนฉนใด.” วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

5,2 (สงหาคม): 110-119.

เรองเดช ปนเขอนขตย. (2540). ภาษาศาสตรภาษาไทย. นครปฐม: สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรม

เพอพฒนาชนบทมหาวทยาลยมหดล.

สกญญา ภทราชย. (2540). เพลงปฏพากย: บทเพลงแหงปฏภาณของชาวบานไทย.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. สาขาวชาศกษาศาสตร. (2542). เอกสารการสอนชดวชา ภาษาไทย 8(คตชนวทยาสาหรบคร)หนวนท8-15. พมพครงท4. โรงพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สจรตลกษณ ดผดง. (2549). วจนปฏบตศาสตรเบองตน. นครปฐม: สถาบนวจยภาษาและ

วฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล.

สดาดวง เกดโมฬ. (2537). “การศกษาการปราศรยหาเสยงเลอกตงผแทนราษฎรตามแนวชาตพนธ

วรรณนาแหงการสอสาร: กรณศกษาผสมครพรรคพลงธรรม.” วทยานพนธปรญญา

อกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อเนก นาวกมล. (2531). คนเพลงและเพลงพนบานภาคกลาง. 85-94. สานกงานคณะกรรมการ

วฒนธรรมแหงชาต.

_________. (2550). เพลงนอกศตวรรษ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: มตชน.

_________. (2542). ราษฎรบนเทง. กรงเทพมหานคร: 2020 เวลด มเดย.

อมรา กลาเจรญ. (2527). “เพลงพนเมองลาตด.” วฒนธรรมไทย 23,4 (เมษายน): 42-47.

อมรา ประสทธรฐสนธ. (2532). คาจากดความศพทในภาษาศาสตรสงคม. กรงเทพมหานคร:


_________. (2548). ภาษาในสงคมไทย ความหลากหลาย การเปลยนแปลง การพฒนา. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

_________. (2550).ภาษาศาสตรสงคม. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภาษาองกฤษ Hymes, Dell. (1974). Foundation of Socilinguistics : An Ethnographic Approach.

Philadelphia : University of Pensylvania Press.

Saville-troike,Muriel. (1982). Ethnography of communication : An Introduction. Baltmore :

University Press.

สำนกหอ


256 การสมภาษณ ปาต นมา. (2552). นกแสดงหญง. สมภาษณ, 12 ธนวาคม.

ปรชา เอยมสกข. (2552). นกแสดงชาย. สมภาษณ, 5 ธนวาคม.

นกชาย จเมฆ. (2553). นกดนตร. สมภาษณ, 6 กมภาพนธ.

นรามย นมา. (2552). นกแสดงหญงและเขยนบท. สมภาษณ, 24 มกราคม.

พชร วมลศลปน. (2552). นกแสดงชาย. สมภาษณ, 24 มกราคม.

วชรนทร เผอกฉายา. (2554). นกดนตร. สมภาษณ, 27 มนาคม.

ศรนวล ขาอาจ. (2552). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 15 สงหาคม.

_______. (2553). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 26 สงหาคม.

_______. (2553). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 1 กมภาพนธ.

_______. (2553). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 6 กมภาพนธ.

_______. (2554). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 27 มกราคม.

_______. (2554). นกแสดงหญงและหวหนาคณะ. สมภาษณ, 27 มนาคม.

เสมยน นลพฤกษ. (2552). นกแสดงชาย. สมภาษณ, 5 ธนวาคม.

สอโสตทศนวสด เรองของเรอง. (2552). ออกอากาศทางสถานโทรทศนกองทพบกชอง 5. 2 มถนายน. สออเลกทรอนกส โสฬส ศรไสย. (2554). กาลเทศะความเปนไทย. [ระบบออนไลน]เขาถงเมอ 26 ธนวาคม. เขาถงได

จาก http://www.oknation.net/blog/print.php?id=181810.

ฟนกซแมน[นามแฝง]. (2554). กระแสเสอสชมพมาแรง เสรมบารมพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงหายพระประชวร.[ระบบออนไลน] เขาถงเมอวนท 22 มกราคม. เขาถงไดจาก

http://www.oknation.net/blog/phoenixman/2007/11/08/entry-1.

สำนกหอ


ภาคผนวก

สำนกหอ


258

ในภาคผนวกน ผวจยขอเสนอประวตของพอเพลงแมเพลงผเปนหวหนาคณะลาตด

หวงเตะ

ประวตพอเพลงแมเพลงของคณะลาตดหวงเตะ

พอเพลงแมเพลงทมบทบาทสาคญในการจดการแสดงลาตดคณะหวงเตะไดแก พอ

เพลงคอ นายหวงด นมาหรอทรจกในนาม “หวงเตะ” และแมเพลง คอ นางศรนวล ขาอาจ พอเพลง

แมเพลงทงสองคนนนเปนผทไดรบการยกยองวามความสามารถในการแสดงลาตดและเปนผสบ

ทอดวชาการแสดงลาตดจนกระทงปจจบน ดงรายละเอยดประวตพอเพลงและแมเพลงตอไปน

1.ประวตพอเพลงลาตด นายหวงด นมา (หวงเตะ)

ภาพท25 นายหวงด นมา หรอ หวงเตะ

นายหวงด นมา เกดเมอวนศกร เดอนย ปฉล พ.ศ. 2468 ทตาบลหนาไม อาเภอลาดหลม

แกว จงหวดปทมธาน นบถอศาสนาอสลาม มเชอชาตไทยและสญชาตไทย จบการศกษาระดบชน

ประถมศกษาปท 6 โรงเรยนวดหนาไม อาเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน นายหวงด นมาเปน

บตรชายของนายเตะ นมา หรอ นายหวงเตะ นมา กบนางลาใย นมา บดาของนายหวงดเปนนกเลน

ลาตดอยอาเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน สวนมารดาของนายหวงดเปนนกเลนละครชาตรอย

ทมา:http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type1/thai03/10/contents/folkmusic14.html เขาถงเมอ

วนท 20 กมภาพนธ 2554.

สำนกหอ


259

อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบรทงสองเสยชวตแลว(มารดาเสยชวตประมาณปพ.ศ. 2485 และบดา

เสยชวตเมอปพ.ศ. 2505 )

นายหวงด นมาหรอหวงเตะ นอกจากจะเปนศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง

(เพลงพนบาน) ประเภทลาตด ในปพ.ศ. 2531 จากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาตแลว

นายหวงด นมา ยงไดรบรางวลตางๆมากมาย อาท ไดรบโลพระราชทานจากพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหว ในฐานะไดรบการยกยองใหเปนบคคลดเดนทางวฒนธรรมของภาคกลางดานศลปะในป

พ.ศ.2530 เปนตน รางวลตางๆเปนเครองรบประกนความเปนศลปนผมความสามารถ ท งดาน

ปฏภาณไหวพรบทงความคดและการแสดง ยงเปนศลปนผมความสรางสรรคทางดานการใชภาษา

ในดานการแตงเพลงพนบาน ดงตวอยางคาประกาศเกยรตคณทยกยองเชดชเกยรตของนายหวงด

(หวงเตะ) นมาจากสานกงานคณะกรรมการแหงชาต กระทรวงศกษาธการ(2532:102) ตอนหนงวา

...หวงเตะ เปนศลปนผสรางสรรคและสบทอดศลปะการแสดงพนบานใหยนยงอย

ไดอยางนาภาคภมย ง หวงเตะเปนศลปนทมความสามารถรอบตว มความเปนเลศท งดาน

ปฏภาณและความคดในการแสดงเพลงพนบาน สามารถดนกลอนสดและแตงคารองไดอยาง

คมคาย เหมาะสมกบลลาและสถานการณ สรางความบนเทงเรงรมยแกผฟงผชมตลอดเวลา

อยางยากจะหาใครเทยบไดท งในอดตและปจจบน หวงเตะไดแสดงใหมหาชนประจกษถง

อจฉรยภาพในการใชภาษาและการแสดงไดอยางเชยวชาญสมกบสนทรยลกษณของภาษาไทย

ทมมาแตโบราณกาล หวงเตะเปนศลปนผมคณธรรม ไดใชศลปะการแสดงเปนสมมาชพอยาง

ซอสตยตลอดมา นบวาหวงเตะเปนศลปนทไดบาเพญประโยชนท งดานสรางสรรคและ

อนรกษศลปะ อนเปนสมบตวฒนธรรมไทยมาตลอดระยะเวลายาวนาน

ความสามารถทางดานการสรางสรรคภาษาของนายหวงด นมาหรอหวงเตะ จากงานวจยของวาสนา

ตนสาร(2532) พบวาคากลอนทใชเนน สมผสคลองจอง มสานวนโวหารเปรยบเทยบ ใชถอยคา

ภาษาททาใหเขาใจงาย สอความไดชดเจน อกทงยงนาภาษาองกฤษมาปรบใชในคากลอนเพอใหเขา

กบยคสมย เชนเดยวกบเนอหาของกลอนกมหลายประเภท ทงบทสรรเสรญพระมหากษตรย บท

แสดงความกตญญรกชาตบานเมอง บทเรองความเชอตางๆ บทเกยวกบการสอนหลกประพฤตตน

ในสงคมทงการเลอกคครอง การครองเรอน เปนตน

สำนกหอ


260

นอกจากนนายหวงด นมา ยงไดถายทอดวชาความรเกยวกบการแสดงลาตดท งการ

เปนวทยากรจดการแสดง บรรยายและสาธตการแสดงลาตด และการเปนอาจารยพ เศษ

สถาบนการศกษาตางๆ หรอการไปรวมงานการกศลทกครงทมโอกาส อกท งยงมการแตงบทรอง

และฝกซอมการแสดงใหกบหนวยงานรฐ เอกชน หรอบคคลผสนใจตางๆมากมาย อาท แตงบทรอง

และฝกซอมการแสดงแกคณะรฐมนตรในงานวนเฉลมพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระ

เจาอยหว ป พ.ศ.2526 หรอแมกระทงการรองลาตดบนทกแผนเสยงเพอเชญชวนใหคนไปเลอกต ง

เพอตองการสบสานและอนรกษศลปะการแสดงเพลงพนบานใหคงอยสบไป

ทางดานชวตครอบครว นายหวงด นมาไดสมรสกบภรรยา 3 คน ไดแก ภรรยาคนแรก

คอ นางชน รกษาราชวตร มบตรธดาดวยกนจานวน 3 คน ไดแก นายวระศกด นมา นางสาว

นวลจนทร นมาและนายประภาส นมา ภรรยาคนทสอง คอ นางประยร ยมเยยม มบตรดวยกน

จานวน 2 คน ไดแก นายวทยา นมา และนายตอตาน นมา ภรรยาคนทสาม คอ นางศรนวล ขาอาจ ม

ธดาดวยกนจานวน 1 คนไดแก นางสาวนรามย นมา 2. ประวตแมเพลงนางศรนวล ขาอาจ

ภาพท26 แมเพลงศรนวล ขาอาจ(หวหนาคณะลาตดหวงเตะ) ถายเมอวนท 12 ธนวาคม พ.ศ. 2552

สำนกหอ


261

นางศรนวล ขาอาจ เกดเมอวนพฤหสบด ท 20 มถนายน ปพ.ศ.2490 ทแขวงศาลา

ธรรมสพ เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร จบการศกษาระดบชนประถมศกษาปท 4 จากโรงเรยนวด

กลางทอง(ปจจบนคอวดปรณาวาส) นางศรนวล ขาอาจเปนบตรสาวคนท 8 จาก 12 คนของนายผอง

ขาอาจและนางใบ ขาอาจ มอาชพทานา จนกระทงนางศรนวล ขาอาจ อาย 15ป ไดเรมหดเลนลาตด

กบปาคอ นางจบ ยมเยยม และไดศกษาการเลนลาตดกบ นายหวงเตะ นมา จนกระทงไดเรมเลน

ลาตดเปนอาชพกบคณะบญชวยผเปนนองชายของนายหวงเตะ นมา จากนนนางประยร ยมเยยม

(นางศรนวล ขาอาจเปนลกพลกนองกบนางประยร ยมเยยม) ชวนไปเลนลาตดกบคณะลาตดหวงเตะ

นางศรนวล ขาอาจกไดศกษาเพมเตมและฝกการเลนลาตดกบ นายหวงด นมา ขณะนนไดเปน

นางเอกประจาวงทาหนาทเปนคนรองนา รองซกใหคนอนรองตอ กระทงปพ.ศ.2517 นางศรนวล

ขาอาจ อาย 27 ปกไดสมรสกบนายหวงด นมา และมบตรสาวดวยกนจานวน 1 คนคอ นางสาว

นรามย นมาซงไดรบการสบทอดการเลนลาตดต งแตอาย 5 ขวบจากบดาและมารดาแตปจจบนรบ

หนาทเพยงเขยนเนอเพลงแทนบดากบมารดา เนองจากไมชอบการแสดงบนเวทแตชอบการเขยน

เนอเพลงมากกวา บางครงกไปชวยเหลองานแสดงทางดานดนตรกรณนกดนตรททาหนาทตฉงหรอ

กรบ ไมวางไปรวมแสดง ปจจบนนางศรนวล ขาอาจ อาย 64 ปและแสดงลาตดเปนอาชพจนถง

ปจจบนรวมระยะเวลาประมาณ 49 ป

นางศรนวล ขาอาจ เปนศลปนเพลงพนบานทมความรความสามารถมากท งดานการใช

ภาษาในการรองและการพด การรา การแสดงออกทาทาง ปฏภาณในการแสดงบนเวท และการแตง

เนอเพลง ความสามารถในการเลนลาตดดงกลาวทาใหนางศรนวล ขาอาจ ไดรบรางวลตางๆ อาท

ในปพ.ศ.2542 ไดรบรางวลศลปนดเดน สาขาการแสดงพนบานลาตด จงหวดปทมธาน ในปพ.ศ.

2550 ไดรบปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑตดษฎบณฑตกตตมศกด สาขานาฏศลปและการละคร

มหาวทยาลยราชภฏวลยอลงกรณ และในปพ.ศ.2553ไดรบรางวลบษราคมมณศรราชภฎ ครงท 7

เปนรางวลยกยองเชดชเกยรตผมผลงานดเดนทางการศกษาวฒนธรรมและภมปญญาไทย จาก

นางประยร ยมเยยม ไดรบรางวลศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง(เพลงพนบาน)ประเภทลาตด ในปพ.ศ. 2537

เปนศลปนแหงชาตคนท 2 ทไดรบรางวลเพลงพนบานประเภทลาตด ตอจากนายหวงด นมา หรอ หวงเตะ นางประยร ยมเยยมเสยชวตแลว

เมอวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ.2553

สำนกหอ


262

สถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏอยธยา เปนตน นอกจากนนางศรนวล ขาอาจ ยงรบหนาท

ถายทอดศลปะการแสดงลาตดท งเปนวทยากรและเปนครพเศษตามหนวยงานของรฐและเอกชน

ตางๆ อาท เปนวทยากรไปบรรยายประกอบการสาธตการแสดงลาตดและเพลงพนบานอนๆใหกบ

นกศกษาของการศกษานอกโรงเรยน จงหวดปทมธาน เปนครพเศษสอนการแสดงลาตดใหกบ

นกเรยนของโรงเรยนชมชนวดหนาไมและโรงเรยนสวนกหลาบรงสต เปนตน รวมท งยงชวยแตง

บทรองหรอฝกซอมการแสดงลาตดใหกบหนวยงานตางๆหรอบคคลทสนใจเพลงพนบานอกดวย

อาท แตงเนอเพลงลาตดใหกบโรงพยาบาลบารงราษฎร เปนตน

สำนกหอ


263

ประวตผวจย

ชอ-สกล นางสาวน าผง มโนชยภกด

ทอย 15/10 หม 3 ตาบลวดสาโรง อาเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม 73120

ประวตการศกษา

พ.ศ.2549 สาเรจการศกษาปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

พ.ศ.2550 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ


2554 - silpakorn university · 2013-08-22 · คําสําคัญลํ :...

Documents