24 maj 2016.pdf

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

1/16

Reforma zgjedhore, pse ka ngecur?!

adresa:

rruga “Abdi Toptani”,

Tiranëe-mail:

[email protected]

drejtor: Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

ÇMIMI: 30 LEKË

Gazetë informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 138. E martë, 24 maj 2016

Kukësi fton

Kupën e

Shqipërisë,trofeun e parënë histori

“I marri fsnik”

i Daut Gumenit,

të vërtetat e prapambetjessë shoqërisë

SPORTTEATRI

Revolta e SpaçitGjak dhe tmerr

nga errësirakomuniste më21-23 maj 1973

PËRVJETORI

Dyshime përskemë mashtrimi:Metastazat e “Ponzi”në Shqipëri?

EKONOMI f. 8-9

f. 14 f. 10-11f. 11

Domosdoshmëriae ndryshimit të të bërit politikë

K ëto ditë, pas mbushjes së fomularëve të dekriminalizimit, ka filluar të japë frytet e para informimit publik Ligji i Dekrimnalizimit. Opinioni publik, mkëtë rast, është njohur me shumtë zgjedhur të dy ...

Fëmijët dhe disashqetësime për

sjelljen e tyre

Të “garosh”në jetë...

Kush i futikriminelëtnë politikë?

FOKUS

nga Fatmir Daiu f.

nga Entela Binjaku f.

nga Alfred Cako f.

nga Rovena Baxhia f.

DEKRIMINALIZMI

Hipokritët e politikës zbulojnëveten - nga ndërrimi i emrave

deri te fshehja e krimeveFRD: Dekriminalizimi, një arsye e fortë qëqytetarët të distancohen e të votojnë ndryshe

Ditën e enjte, datë 26 maj,

ora 1030

, në selinë qendrore tëFrymës së Re Demokratike,

mblidhet Asambleja Kombëtare

Njoftim

DREJTËSIA”

Fleckenstein:Mosmiratimi

Reformës,pasoja tëmerrshme

AMBASADA USA

Investitorëte huaj qëkanë dashurtë investojnë,kanë ikur

f. 9f. 7

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

2/16

24 maj 2016 fryma e re 2

olitikë

RD: Me këtë Kod Zgjedhorezikohen standardetzgjedhjeve të ardhshme

gec reforma zgjedhore

Komisioni i reformës zgjedhore ka ngecur në vend, pavarësisht se po bëhen 6 muaj nga ngritje tij. Në ato pak mbledhje të zhvilluara deri tani, nuk është cekur thelbi i problematikë

oha po kalon dhe zgjedhjete ardhshme parlamentarepo afrojnë, por puna përën zgjedhore është ende në

umëro. Komisioni i posa-arlamentar i ngritur që në

dhjetor të vitit të kaluar kaar disa mbledhje me pika-or asgjë konkrete nuk është

në letër. Duket sikur ka njëjtimi” porsa i takon disa el-

eve të Kodit Zgjedhor, porthelbi i ndryshimeve në

Zgjedhor nuk është prekuras teorikisht. Përmes njëte për mediat, Fryma e Reratike i bën thirrje forcave që të nisin nga puna në

ë të menjëhershme ndryshi-ligjin elektoral, pasi koha

emton. “Edhe pse komisioniëm parlamentar është ngri-j disa muajsh, ende asgjë

htë hedhur në letër. FRD kaqarta pikëpamjet e saj për

imin e Kodit Zgjedhor. Ligjial ekzistues nuk garantonoces zgjedhor demokratik,

ll deformimin e votës dhemin e saj sipas interesaveive të mëdha”, thuhet nëtën e FRD. Teksa dy partitë

ha po i mëshojnë me forcëelektronik, gjë e cila do të

adyshim një garanci më veteedhjet e ardhshme, duke pa-suar manipulimin e votave,bërthama e problemeve tëZgjedhor nuk është prekur.ë qëllim, FRD ka propozuarketë ndryshimesh në Kodinor të cilat bazohen në tre

korrektimin kombëtar tët, në mënyrë që çdo votë tëehet në mbështetje për se-

orcë politike dhe çdo depu-edhor në rajon të caktuar tënjëjtin numër votash me atëajoni tjetër; listat e hapura;administrimin jo politik të

oneve zgjedhore.

aktual ekzistues, votat e partivetë vogla, në momentin kur nukkalojnë pragun e lejuar të marrjessë mandatit, i kalojnë forcave tëmëdha politike në mënyrë abuz-ive. Një sistem elektoral propor-cional me elementë të korrektimitkombëtar, bën që çdo votë e hed-hur për një forcë politike të përk-

Propozimet e FRD

Fryma e Re Demokratike kaqenë ndër të parat forca politike ecila ka propozuar një paketë ndry-shimesh në Kodin Zgjedhor. FRDe pa patur të qartë që në krye tëherës se kodi zgjedhor ekzistuesnuk garanton një proces zgjedhorsipas standardeve evropiane. Përkëtë qëllim, FRD ka propozuar disandryshime të rëndësishme në ligjin

elektoral, për të bërë të mundurleximin e drejtë të votës së shqip-tarëve dhe përkthimin e çdo vote tëvlefshme në mandate në Kuvendine Shqipërisë. Një element i rëndë-sishëm në suazën e propozimevetë FRD, është korrektimi kombëtari sistemit. Kjo pamundëson tjetër-simin e votës së partive të voglatek partitë e mëdha. Sipas Kodit

misioni “ad hoc” i ngritur që në dhjetor të vititkaluar, por asgjë konkrete s’është hedhur në letër

thehet në mbështetje reale për të.Propozimi i dytë i FRD, ka të bëjëme listat e kandidatëve. Fryma eRe Demokratike kërkon lista të ha-pura të kandidatëve në zgjedhjetparlamentare. Listat e mbyllura tëeksperimentuara për herë të parënë vitin 2009-ë, pas ndryshimeveKushtetuese të vitit 2008-ë, kanësjellë një parlament i cili është largnivelit të lejuar dhe kjo për pa-sojë ka prodhuar institucione tëdobëta pasojat e të cilave i vuajnëqytetarët shqiptarë, taksapaguesit.Përmes listave të mbyllura u fa-vorizuan elementë të krimit të or-ganizuar, të cilët u futën pabesishtnë Kuvendin e Shqipërisë. Listat ehapura garantojnë vlerësimin realtë çdo kandidati përballë votës së

qytetarëve shqiptarë. Elementjetër që është shumë i rëndësishëm, ka të bëjë me administrimin e procesit zgjedhor. Shqipëriështë i vetmi vend në Europë, që knjë administrim politik të proceszgjedhor. Pra, jemi i vetmi vend klojtarët që luajnë caktojnë edhe arbitrat. Caktojnë duke filluar që ngKQZ, i cili vjen si një formulë poltike, duket zbritur në komisionee administrimit zonal zgjedhoderi te komisionet e votimit dhaq më keq pastaj, te komisionet numërimit të votave, ku situata kardhur që, të jesh anëtar i komisionit të numërimit të votave, duhetë kesh muskuj. Kështu që, ne jempër një proces administrimi zgjedhor civil.

Dekriminalizimi

FRD: Dekriminalizimi,

një arsye e fortë qëqytetarët të distancohendhe të votojnë ndryshe

Fryma e Re Demokratike

reagon pas publikimit

të formularëve të

vetëdeklarimit: Ndëshkim

me votë të inkriminuarve

“Institucionet shtetërore,

Kuvendi dhe çdo nivel i

administratës nuk duhet të

ketë vend më, për persona

me rekorde kriminale”

Fryma e Re Demokratike

bën edhe njëherë tjetër

publike propozimet e saj

për ndryshimet në Kodin

Zgjedhor. Korrektimi

kombëtar, listat e hapura

dhe administrimi apolitik

penal si dhe me nga 2-3 emra. Njfakt konkret, por edhe një momenpër të reflektuar se në dorë të ku

kanë rënë institucionet shqiptarNisur nga zbulimi i të inkriminuarve, Fryma e Re Demokratike bën thirrje qytetarëve shqiptarqë të votojnë ndryshe në zgjedhjet e ardhshme, për tu distan

P

ublikimi i formularëvetë dekriminalizimit ngaKomisioni Qendror i Zgjed-

hjeve, kam hedhur dritë mbi tëshkuarën reale të dhjetëra funk-sionarëve të lartë shtetërorë. De-putetë, ministra, kryetar Bashkiee deri te këshilltarë të këshillavebashkiake, figurojnë me precedent

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

3/16

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

4/16


okus

Një shpresë e

ogël ekziston –

thëse jo shpejt

realizueshme:

ë fund të javës

aluar, Irani ka

guar sinjale të

çtensionimi nëtim të Arabisë

Saudite

Shpresë minimale për Sirinë A ka Europa një trategji për Sir-inë? Në Bruksel takohen ministrat eJashtëm të BE-së për t’u konsultuarmbi Sirinë. Ndërkohë që luftimet nëdisa rajonë vazhdojnë, në horizontpo duket një shans i ri.

Vdekja trokiti natën. Avionët eushtrisë siriane bombarduan me ra-keta, duke e shkarkuar ngarkesën evdekjes në qytetin Al-Rastan të kon-trolluar nga islamistët rebelë. Objek-tiv i sulmeve: strehimet e rebelëve.Nuk luante ndonjë rol për ushtrinë

siriane që gjatë sulmeve ajrore vik-tima mund të bëheshin edhe civilët.Në fund- një numër i madh civilëshu goditën nga sulmet. Një familjehumbi njëherësh 13 anëtarë. Ata uvranë në kohën kur ra ndërtesa, kuishin futur për strehim.

Sulmi javën e shkuar dokumen-ton edhe njëherë se sa të vështirëe kanë ministrat e Jashtëm që tako-hen në Bruksel, për të shkuar drejtnjë zgjidhjeje paqësore për Sirinë.“Duhet të gjejmë rrugën për një pro-ces politik”, është shprehur minis-tri i Jashtëm gjerman, Frank-WalterSteinmeier para pak ditësh në ta-kimin e grupit të kontaktit për Siri-

në. Steinmeier kërkoi përmirësimine ndihmës humanitare për Sirinë,për të fituar opozitën në bisedimete paqes në Gjenevë. Vetëm kështumund të ndikojmë për një ndryshimpolitik në Siri, i nevojshëm ky, pasime Bashar al-Asadin nuk është emundur një e ardhme në Siri. “Pran-daj duhet të startojmë me bisedi-met në patronazhin e OKB-së për tëdiskutuar mbi një qeveri provizore”,është shprehur Steinmeier.

“Faktet janë gati”

Por kjo strategji është e pasig-urtë. „Në Siri nuk kemi vetëm luftëqytetare, por edhe një luftë përfaqë-

suese“, sqaron eksperti për Lindjene Mesme, Michael Luders për radiongjermane, Deutschlandfunk (DLF).Në këtë kuptim bëhet fjalë për mëshumë se të ardhmen e regjimit aktu-al. Shtetet perëndimore, Turqia dhe Arabia Saudite kanë punuar në drejtim të rrëzimit të Bashar-Al-Asadit,me qëllim për të dobësuar ndikimine Rusisë dhe Iranit në rajon. Kjo strat-egji ka dështuar. “Amerikanët kanëqenë me vite hezizues, nëse duhet tëndërhyjnë ushtarakisht. Rusët e bënëkëtë, ata krijuan fakte”

Megjithatë zgjidhja nuk mundtë jetë që perëndimi të krijojë njëaleancë me trupën e milicët e Asa-

dit, thotë eksperti Guido Steinberg iFondacionit të Berlinit „Shkenca dhePolitika“, (Berliner Stiftung - Wissen-schaft und Politik). „ Me këtë do tëbëhej palë armike shumica e popull-sisë siriane.”

Kjo do të kishte vetëm si pasojëqë disa rajone të kontrolluara ngaqeveria do të ishin më të stabilizuara.Por për metropole si Alepo gjendjanuk do të ndryshonte shumë. “Njëzgjidhje diplomatike, si ajo që propa-gandohet tani, do të ishte vetëm njëzgjidhje e pjesshme.”

Sinjale të reja nga Teherani

Perëndimi nuk mund të llogarisëme partnerë ushtarakë, thotë Mi-chael Lüders për DLF. Opozita e mo-deruar siriane, për të cilin angazho-

het Europa, nuk ka ndonjë peshë nëSiri. „Ajo nuk as opsion politik dheas ushtarak.“ Mbeten dy rrugëdalje:Opozita ose mund të bëjë një llojpakti me regjimin, me shpresën semund të njihet prej tij në ndonjëformë – ose anëtarët e saj do të vazh-dojnë të mbeten në ilegalitet apo nëemigracionin europian. „Por ajo nuk

ka në terren forcë ushtarake apo atëmbështetje që duhet në popullsi përtë çuar përpara ndërrimin e push-tetit në Damask.“

Një shpresë e vogël ekziston –megjithëse jo shpejt e realizueshme:Në fund të javës se kaluar, Irani kadërguar sinjale të qarta çtensioniminë drejtim të Arabisë Saudite. „Përne Arabia Saudite është një nga part-nerët më të rëndësishëm në botënislame, prandaj ne jemi të gatshëmtë mënjanojmë diferencat me Riadinpërmes një dialogu politik“, është

shprehur Abas Araghchi, zëvendës-ministri i Jashtëm i Iranit për agjen-cinë iraniane, IRNA të premten e ka-laur. Ndoshta dy fuqitë hegjemonialee kanë kuptuar se kursi i konfrontimiti viteve të kaluara nuk ka sjellë asgjëveç shkatërrimit. Arabia Saudite dheIrani nuk përplasen vetëm në Siri,por edhe në Irak, në Liban, Jemen

në konflikte të drejtpërdrejta e jo tëdrejtpërdrejta. Pas vitesh duke ma-tur forcën si në aspektin ekonomik epolitik, mund të fillojë një fazë e re eafrimit – me pasoja edhe për Sirinë.

Politikë cinike

Por aktualisht ende luftohet dheviktimat janë civilët. Së fundmi u bë editur, se milicët që luftojnë për Asadinkanë rrëmbyer 40 gra në afërsi të Ras-tanit. Pengjet shërbejnë për të nego-ciuar me xhihadistët, të cilët po ashtumorën peng civilët në qytetin e Zah-

ras. Rruga për paqen në Siri nuk kalonas nga Uashingtoni dhe as nga Mos-ka, por përmes Teheranit dhe Riadit.Nëse në këto dy kryeqytete islamefillon të zërë vend një politikë e re,atëherë i ofrohen shanse të reja edhediplomacisë europiane, por duhet tëdihet se vendimet me rëndësi nuk dotë merren brenda Europës.

Askush nuk e priste këtë:

Zgjedhjet për presidentin e Austrisë u kthyen në pat:50:50

për Norbert Hofer, populistin

e djathtë e Alexander van

der Bellen, liberalin e majtë.

E hëna në mbrëmje sjell

rezultatin përfundimtar

“Nga ne nuk vjen mëndonjë rezultat sot nëmbrëmje”, tha moder-

atori i televizionit austriak (ORF) tëdielën (22.06) vonë para kameravenë Hofburgun vjenez. Vlerësimipërfundimtar për zgjedhjen e pres-identit pritet të hënën në mbrëmje.Kandidati i majtë liberal, Alexan-der van der Bellen ka një avantazhtë lehtë me rreth 3000 vota. Ndërsakandidati populist i djathtë, Nor-bert Hofer i ka shpresat tek voti-met e bëra me letër që numërohen

gjatë së hënës. Sipas ekspertëve atomund të bëjnë një dallim deri në32.000 vota. Grafika e televizionevetregon qartë 50:50.

Papritur tone të zbutura

“Kjo është nata zgjedhore mëinteresantja që kam përjetuarndonjëherë”, është shprehur Nor-bert Hofer, kur me pak vonesë aidoli para kamerave në studion eORF-së në Hofburg. Asnjëherë nukka pasur një interesim kaq të madhpër zgjedhjen e presidentit në Aus-tri, bëri të ditur zëdhënësja e Min-istrisë së Punëve të Brendshme të Austrisë.

Në studio kandidati Hofer ta-

koi rivalin e majtë liberal, Alexan-der van der Bellen. Pas një fushatëzgjedhore shumë të ashpër, papri-tur u dëgjuan tone të zbutura. “Sëpari dua t’i shpreh Norbert Hoferit

respektin dhe sigurisht të falën-deroj votuesit”, u shpreh van derBellen. “Në fund të fundit ne tëgjithë duam të punojmë për Austri-në”, u shpreh Hofer. Tone harmoni-ke. Van der Bellen plotësoi se sigur-isht i mbetet besnik politikës së tij,por “ai do të ishte një president përtë gjithë austriakët”. Pavarësisht sidel rezultati të dy kandidatët prem-tojnë bashkëpunim.

Hofer nuk do të jetë

populist i djathtë

Korrespondetët e huaj ishin mëshumë të interesuar për faktin se nërast zgjedhjeje të Norbert Hoferit,

në BE ulet në postin e presidentitnjë populist i djathtë. Por NorbertHofer e hoqi mënjanë etiketiminsi “populist i djathtë”. “Kjo ështëabsurde. Unë jam njeri i qendrës

së djathtë”. Me sa duket ai i harroideklaratat e tij armiqësore kundërtë huajve dhe ato skeptike kundërBE-së. Asnjë fjalë për shpërbërjene qeverisë dhe parlamentit, nësepolitika e tyre nuk do t’i pëlqentepresidentit. Hofer thotë se do t’i japë impuls të ri postit të presi-dentit dhe dëshiron të jetë njëlloj “mbikqyrësi demokratik për Austrinë”. Ndërsa kandidati tjetëri mundshëm për president, Alex-ander van der Bellen, ish-kryetar iPartisë së Gjelbër nuk sheh ndonjë

përçarje në shoqërinë austriake,megjithëse 50% të votuesve kanëzgjedhur protestën e djath të. “Kjoështë vetëm një pjesë, pjesa mëvogël e votuesve. Njerëzit janë tëzemëruar dhe e kanë treguar këtë”,thotë van der Bellen. Ai shpre-het së kërkon të rinovojë vendindhe se do të qëndrojë në një linjëproeuropiane. Ish-komisioneri iBE-së dhe politikani konservator,Franz Fischler e mbështet qëndri-min e van der Bellen. “Nuk do tëthoja që kalon një linjë ndarjeje,ku të dyja palët qëndrojnë të pa-pajtuara përballë njëra-tjetrës”,thotë ai për Deutsche Wellen.

Votimet në Austri tregojnë se nëkëtë vend ka humbur politika eqendrës. Partitë qeverisëse duhettë punojnë “për të mbyllur hend-eqet.” DW

Kandidatëve për president të

Austrisë u duhen nerva të forta

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

5/16


fokus

Domosdoshmëria endryshimit të të bërit politiknga Fatmir Daiu

nga Rovena Baxhia

Nisur nga klima konfliktuale që kambizotëruar Parlamentin Shqipe-tar gjatë gjithë periudhës 25 vjeçare

tranzicionit, lindi si domosdoshmëri kri-mi i një force politike si Fryma e Re De-

mokratike e cila në gjirin e saj ka tërhequrndividët me vlera të rralla intelektuale,

morale dhe vizionare , e cila në qendër tëozofisë së saj ka Shtetin dhe Qytetarin, që

ër fat të keq këto vite tranzicioni , i ka parëçifligun e tyre dhe jo të jetë në shërbimqytetarëve, duke ngritur institucione të

rishta,duke i trajtuar qytetarët e saj jo tëarabartë para ligjit me ndërhyrjet që ajoën në Gjyqesorin Shqiptar.

Prandaj domosdoshmëria e reformësë drejtësi është imediate, që qytetarëvehqiptare, invesitorëve vendas dhe të huaju kthehet besimi se në Shqipëri mund të

ejnë drejtësi. Invesitorët e huaj me in-estimet e tyre aq të domosdoshme përkonominë shqiptare ,si në punësimin e tënjve dhe rritjen ekonomike,duhet tu kthe-et besimi që pasuritë e tyre janë të mbro-ura nga një drejtësi e pavar ur nga politikahe e drejtë përsa i përket zbatimit të ligjit.isur nga problematikat e mëdha që poli-ka e vjetër i ka shkaktuar qytetarëve del siomosdoshmëri ndërgjegjësimi i shoqërisëhqipëtare të mbështesë Frymën e Re De-

mokratike në misionin e saj fisnik që kamarrë për ndërtimin e një Shteti modern

he me vizion Perendimor.

saj si dhe bashkëveprimi i tyre me simzantë të FRD për të përcjellë tek qytanë vlerat ,morale dhe vizionin që Fpër ndërtimin e një shteti modern mdemokraci funksionale.

Ndër të tjera takimi u fokusua në rëndësishëm që ka Forumi Gruas dhisë në promovimin e vlerave të FRDndër pikat kryesore është shtrirja e turave në çdo qëndër votimi ku të ptë ketë një grup pune të përbashkët qbehet nga një burre ,nga një grua dhnjë të ri, në mënyrë që të kontaktohfashat e popullsisë.

Në përfundim të takimit u ra dakçdo 2 jave të ketë një takim të zgjeruai bërë pjesë dhe të porsardhurit në këti që të ndjehen si pjese e saj, duke i mundësinë të njihen me të gjithë strudhe sipatizantët tanë.

Kjo është mënyra me të cilën pFRD Elbasan. Ajo nuk kënaqet me tatin pozitiv të arritur në vitin 2015 ppunon çdo dite për të arritur objektii ka vënë vetes për zgjedhjet e vitit 2cilat janë dyfishimi i votave të ma

zgjedhjet vendore të 2015.* Sekretari i FRD E

janë bashkuar me mijera qytetarë.FRD Qarku Elbasan me punën e bërë

gjatë këtyre viteve ka një rritje të votave tësaj për më teper se 60 % krahasuar me vi-tin 2013.Objektivat e saj për vitin 2017 janeambicioze ,ajo po punon për dyfishimin evotave të vitin 2015, dhe per kete ;Të prem-ten më date 20.05.2016 u zhvillua një takimme strukturat dhe simpatizantet e saj kufokusi i takimit ishte forcimi i stukturave të

Në këtë kuadër FRD Elbasan ka nisur pu-nën për ndërgjegjësimin e qytetarëve të sajqë në zgjedhjet e 2017 në Parlamentin Shq-ipëtar FRD, te jetë në zë i fuqishëm për ndër-timin e një shteti modern ku të mbizotërojeetika, bashkepunini,transparenca dhe llog-aridhënia para qytetarëve. Që me krijimin esaj në vitin 2012 Frymës Re Demokratike sie vetmja alternativë shpresëdhënëse që nëfilozofinë e saj ka Shtetin dhe Qytetarin, u

Studimi i personalitetit të njeriut lidhetme modelet e sjelljes që janë tipikepër një person dhe e dallojnë atë nga

tjerët. Personaliteti, si një rezultante eashkëveprimit të organizmit me ambien-

n, ka gjasa të shfaqet me karakteristika tëdryshme në kultura të ndryshme për shkakndryshueshmërisë së përvojave jetësore.

randaj, gjithmonë, terma të tilla si, temper-mente, elemente dhe motive, janë objekt iudimit të ndikimit të kulturave tek njeriu.

Të mos harrojmë se, ccdo person në njëol të caktuar është objekt sanksionesh, qëen prej influencave sociale, apo dhe pre-on peer t’u sjellee sipas normave dhe stan-arteve tee një shoqërie të caktuar.

Prandaj, peer ccdo individ ka një praktikeadicionale apo kulturore qee nga moment igjizjes së tij e gjatë gjithë jetës në vazhdim.he, në këtë këndvështrim asgjë nuk është earëndësishme në ardhjen në jetë të një in-vidi, e në vazhdim gjatë gjithë kurbes ko-

ore e gjeografike që ai përshkruan. Kjo nukshtë e rastësishme, por një bashkëveprimktorësh dhe elementësh social-kulturor e

siko-emocionalë që e “trupezojnë”, e kon-gurojnë atë qysh nga minuta e ngjizjes së. Dhe, si padashje vjen në jetë duke qarë

“për ta fituar” atë, luftën e jetës.Kështu nis një garë, konkurs, mbijetese

në shtëpi apo me dadon e kujdesshme,me gjyshen, apo shoqkat e “guximshme”që vegjëli. Dilema dhe vështirësitë e para

të mirëedukimit familjar apo shoqëror.Normalisht që, bëjmë maksimumin, pa-varësisht nga mundësitë tona ekonomoke,duam t’i japim më të mirën, me qëllim qëtë jetë më i miri, më i bukuri, më i zgjuari,më i talentuari etj. Dhe kështu ëndrrat tonarriten e frymëzohen edhe më shumë ngaajo që kemi arritur sot me të, dhe nesër pae kuptuar duke e adaptuar atë në shoqërinëprej së cilës vijmë dhe ne vetë, kemi nisurtë garojmë. Ky filiz i ri, të cilit i perkushto-hemi kaq shumë, ka nisur të garojë; Po! Potë konkurojë qysh në kopshtet tona, të cilatkanë nisur të kenë standarte gjithnjë e mëtë larta.

Studimet mbi karakteristikat e rritjes sëfëmijëve nëpër vende e kultura të ndryshme

gjenden kudo prej më shumë se një shek-ulli. Këto studime përmbledhin si dallimet,ashtu edhe ngjashmëritë në dimensione tëtilla, si:

-niveli i bindjes ndaj të rriturve;-niveli i përgjegjësisë për mbijetesën e

familjes apo punët e shtëpisë;-niveli i kërkesës për të arritur standarte

të larta arsimore;-niveli i kujdesit për veteveten dhe i pa-

varësisë prej të tjerëvë;

-niveli i kerkesave për pavarësi dhe ini-ciativë apo pushtet, etj.Dimensione të tilla tregojnë, se kultur-

at janë shpesh të ndryshme nga njera-tje-tra, dhe rolet që u vishen djemve e vajzave janë gjithashtu të ndryshme dhe konku-ruese ndërmjet kulturave apo dhe brendavetë një kulture.

Pozicionimi metodologjik ka te bëjë mëkuptimin e influencave që i vijnë vetë indi-vidit prej ndikimive që lidhen me popullatennë përgjithësi, prandaj bashkëveprimi i fak-torëve të ndryshëm, qoftë në nivel individi,ashtu edhe popullate është mjaft i rëndë-sishëm. Këto faktorë objektivë dhe subjek-tivë duke u rritur, e bëjnë individin viktimë tëfutjes në garë për të fituar. Kjo e drejton vë-

mendjen tonë në dy karakteristika themelore: ndryshueshmëria e sjelljes njerëzore nëbotë, dhe konteksti kulturor, ku ajo ndodh.

Nese vazhdojmë me parashkollorët,tashmë dihen mirë shpenzimet dhe im-penjimet e shumta në para dhe energji të

shumta kohore, me qëllim që ata tmë të mirët.

Nëpër institucionet shkollore shfaqet një panoramë konkuruese e gmë e hapur, sepse kuptohet që ka nisu

vidi të hedhë hapat e para drejt dijes ndrejt së ardhmes.Por, të garosh apo të fitosh ësh

tësi, dinjitet, vlerë dhe impenjim! Najo duhet të jetë e pastër, vetëedu jo përjashtuese për më të dobëtin. konkurojmë e garojmë, por në mënndershme me qëllim që të mësohestudjojmë e rritemi mes vlerave dhesë ndershme njerëzore duke i bërëkohës. Jo njëri-tjetrit! Fryma e bashkimit dhe bashkëudhëtimit në jetë ëshqytetare. Dhe i shërben vetë njerëzimqytetarisë njerëzore.

Megjithatë, është i mirënjohur fafaktorët kulturorë dhe ekologjikë pretësinë konjitive të qënies njerëzore. N

aftësitë intelektuale zhvillohen me rrtë njëjta shoqërore, dhe ato mund tëshojnë nga njëra kulturë tek tjetra vetvarësi të kontekstit ekologjik dhe vetmave social-kulturore. Keshtu, njeriurritet, garon dhe përsoset.

Të “garosh” në jetë...

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

6/16


ktualitet Situatat e jetës shoqërore që rrethojnë fëmijën jan përcaktuese në të mësuarit e kësaj sjelljej

Fëmijët dhe disa shqetësime për sjelljen e tyre

astet kur fëmijët shfaqinsjellje agresive të formavenga më të ndryshme, nukpakta. Prindër, mësues, ak-ndryshëm të shoqërisë fla-fëmijë që ushtrojnë dhunë,emocionale e psikologjike

ashkëmoshatarëve të tyre.pertët që merren me anal-jelljes njerëzore e shpjego-ukurinë psikosociale tëitetit, sipas disa këndvësh-e. Ndër teoritë kryesoretë përmendim ato që lid-e impulsivitetin e lindur,

min apo tolerancën e ulëtmungesave (që janë krye-

ë natyrës materiale dherore) dhe të mësuarit tëe shoqërore. Ushtrimi i sjel-esive të fëmijëve ndaj fëmi-lind kryesisht nga pabaraz-

ke dhe të prestigjit shoqërorë barabartëve, njihet me

“bullizm” në themel të tëëndron agresiviteti. Ndajvoja të kuptojmë burimin eitetit dhe shkaqet e paraq-

tij edhe kur kërkojmë tëojmë “bullizmin”, këtë for-

po e ndeshim shpesh.ljet agresive tek fëmijët vi-që kur ndjekin ciklin e ulëtAgresiviteti në këtë grup-paraqitet në një mënyrë të

r, gjë e cila të nxit të kërkosht dhe fillesat e kësaj sjellje-

qëllimin që të parandalojmëe përsëritura ose të kthyeraonike të agresivitetit fizik

mocional tek fëmijët e kësajoshe, duhet të përqëndro-ek mënyra e zhvillimit nëparë të jetës, që në vitet e

as lindjes, sepse në këtë fazëen bazat e sjelljes agresive

onshme.

vetvete agresiviteti ka tëme anën tonë instinktive,

bën pjesë në emocionetazë dhe është mekanizmir i mbrojtjes. Ai lidhet meshëgimi të përcjellë gjen-t dhe është sjellje shoqërorear.atat e jetës shoqërore qënë fëmijën janë përcak-

në të mësuarit e kësaj sjel-ëmijët e mësojnë agresiv-ë në vitet e para të jetës ngarit, nga të afërmit dhe ngae tjerë me të cilët ndërve-e mësojnë prej filmave që

n, vizatimorë ose jo, pro-

ve televizive që shfaqinoj sjelljesh. Kur fëmija sheh

a agresive është model qërfitime, ai e përvetëson atëel të cilin e vë në zbatim nëë të amplifikuar kur përbal-

let me situata të papëlqyeshme,

me sjellje që e mundojnë ose elëndojnë dhe kur sheh që edhe tëtjerët veprojnë po njëlloj.

Fëmijët kanë nevojë për njënivel të caktuar agresiviteti, sepsepa të, fëmija mund të shndërrohetnë tabelë shënjestrimi për të tjerët,gjë e cila kur ndodh, sjell pasojaafatgjata.

Shkaqet kryesore që shpërthe- jnë agresivitetin tek fëmijët që gje- jnë studiuesit janë mungesat dhekërkimi i vëmendjes. Mungesatkrijohen në ato situata në dukje tëtjeshta, p.sh.kur fëmijës i kërkohettë ndalë lojën por ai dëshiron tavazhdojë atë, apo kur nuk merr

atë që dëshiron. Ndërsa vëmend- jen ai e kërkon prej njerëzve tëcilëve ju ka falur dashuri. Në ras-tet kur prindërit apo të tejrët rrethtij, pra njerëzit me rëndësi për të,nuk japin apo nuk ja ofrojnë vë-

mendjen, ai përgjigjet me sjellje

agresive. Kjo ndodh për shembullkur fëmija i madh sheh që motraapo vëllai më i vogël, merr mëshumë vëmendje dhe kujdes kra-hasuar me të.

Megjithatë studiuesit e sjelljesnjerëzore falë përvojave të ndry-shme të studiuara, kanë përpiluarmetoda për t’u ardhur në ndihmëfëmijve të tejkalojnë problemet elidhura me agresivitetin.

Për këtë ata sugjerojnë tëshmangen ndëshkimet fizike.Ndëshkimet e ashpra janë shkaqetkryesore për sjelljen agresive.Prindërit në vecanti dhe të rritu-rit në përgjithësi janë modele që

fëmijët i ndjekin. Kur prindi bërtetdhe godet në shtëpi, atëherë cfarëmodeli mund t’i japë ai fëmi- jës? Kur fëmija sheh se prindi nësituata të vështira reagon në këtëmënyrë, edhe ai do të ndjekë po

të njëjtin model. Në kushtet kur

familja shqiptare përballet mevështirësi të ndryshme, kushtetpër mirëedukimin e fëmijës bëhengjithmonë e më të vështira.

Ndaj ju kërkohet prindërve tëtregojnë kujdes ndaj situatave qëshkaktojnë agresivitet, të jenë tëvëmendshëm sesi reagon fëmijandaj tyre dhe të kuptojnë mirë atëkontekst familjar që e bën fëmijënagresiv. Studiuesit thonë se familja është celula më e rëndësishmee shoqërisë sepse prindi duhetduhet të bëhet profesori i parë irëndësishëm në jetën e fëmijës.Por fëmija ka nevojë për modeltë përshtatshëm, ku prindi apo

i rrituri ka kontroll mbi emocio-net, mban nën fre zemërimin dheshmang agresivitetin. Është prin-di ai që duhet ta mësojë fëmijënsi të shprehë emocionet, si atopozitive ashtu dhe ato negative

duke dhënë vetë i pari shembullin që kontrollon nervozizmin dhinatin në cdo situatë.

Kur këto këshilla nuk tregojnpërmirësim këshillimi me psikologun jep zgjidhje dhe strategpraktike për edukim prindërofunksional.

Mbështetja dhe ngrohtësi janë dy përbërës të rëndësishëmnë përcaktimin e të ardhmes si rritur. Të gjithë fëmijët kanë nevojpër këto dy elementë për të ndërtuar marrëdhënie ndërpersonalsa më të drejta dhe në harmonKy rregull është i rëndësishëm dhi vlefshëm sidomos për fëmijët mëdhenj, pra ata që kanë edhmotra apo vëllezër më të veg jël. Fëmija i parë e ka të vështirtë kuptojë se me ardhjen në jettë fëmijës tjetër duhet të ndajme të vëmendjen dhe dashurinprindërore. Nëse nuk i merr mjaftueshëm këto dy elementë ndjehei izoluar, i refuzuar dhe do të nistë zhvillojë sjellje negative ndaj ttjerëve. Për këtë duhen edukuaprindërit me nëvojën për të njohuzhvillimin e psikologjisë moshore

Sot shumë prindër I lënë fëmi jët para ekranit dhe merren mpunë të tjera. Prindërit duhet tmonitorojnë programet televizivdhe lojrat me të cilat luan fëmijaKa një lidhje të caktuar midis programeve televizive dhe agresivitetit të fëmijëve edhe pse heraherës kjo lidhje është mbivlerësuaose trajtuar në mënyrë të përciptëPrandaj prindi duhet të ndërhyjdhe ta orientojë fëmijën dreaspekteve të tjera të jetës civilesepse nëse nuk ndërhyn fëmijëspërcillet mesazhi se dhuna ështe pranueshme dhe e tolerueshmnga shoqëria.

Edhe pse një për një shumicqytetarësh tashmë prindër, këtkoncepte janë të panjohura, ostë padukuara në fëmijërinë e tyreështë parë se janë vendimtare pënjë të rritur të edukuar me vlerat jetës civile.

Prindi duhet ta nxisë fëmijëtë flasë për ndjenjat dhe emocionet që përjeton. E folura hapupër përjetimet i tregon fëmijëmetodën për të shkarkuar inatin dhe zemërimin. Fëmijët kannevojë të njohin dialogun dhe negociimin si mënyrat e duhura pëtë trajtuar situatat e vështira. Duk ja mësuar këtë kemi ndihmua

jo vetëm që fëmijët t’u qëndro jnë larg sjelljeve agresive por edhmbarë shoqërinë për t’i dhënë asanjë brez tjetër të rriturish me koncepte të shëndosha dhe të kultivuara që herët, në kohë.

ga Entela Binjaku

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

7/16


aktualitet

Aksidenti i EC 145 në Shkodër

Tre pilotë të regjimentit të helikopterëve, u nisën në 6 prbaza ajrore e Farkës drejt Shkodrës për një stërvitje

Shkarkohet nga detyra shefii Sigurisë së Helikopterëve

Hetimet për rrëzimin e he-likopterit ushtarak nëqenin e Shkodrës me pasojë

dekjen e dy pilotëve kanë nxjerrëhkeljen e rregullave të ushta-

kut në detyrë për shefin e sig-risë së bazës ajrore në Farkë,tin Lama. Pas kësaj shkelje aihtë shkarkuar nga detyra dheo konfirmohet nga Ministria ebrojtjes. Më 6 Prill, Altin Lama

uhet të ishte në detyrë për të fir-osur mbi lejen e fluturimit dhe

hënien përfundimtare të “OK”-itër fluturimin e dy pilotëve Don-d Hoxha dhe Floran Delia. Por

ama rezulton se atë ditë ka qenëktivisht në punë pasi në realitet

ka qenë i angazhuar me njëuturim civil i kontraktuar ngaë kompani private fluturimi.

Por referuar faqes së tij në rrje-n social Facebook Lama prej ko-ësh ka pozuar dhe hedhur pos-me në drejtimin e një helikopteririvat dhe një charteri privat. Nukhet nëse ka qenë hetimi ai që ka

xjerr në pah këtë shkelje apo përktivitetin në kundërshtim meetyrën forcat ushtarake kanë pa-r informacion dhe më parë.

Tre pilotë të regjimentit të he-likopterëve, u nisën në 6 prill ngabaza ajrore e Farkës drejt Shko-drës për një stërvitje rutinë, dukeimprovizuar një operacion kër-

kim-shpëtimi, por dy pilotët dhehelikopteri i modelit “EC-145” iblerë 6 muaj më parë nga “Euro-copter” Francë, nuk u rikthyen nëbazën e Farkës, duke përfunduar

në ujërat e liqenit të Shkodrës.Fluturimi nisi mesditën e 6

prillit në ora 12:10 nga baza ajroree helikopterëve në Farkë dhe nëora 13:45 minuta helikopteri kahumbur kontaktin me kullën ekontrollit në Rinas.

Pilotët Donald Hoxha dhe Flo-ran Delia s’kanë braktisur helikop-terin deri në momentet e funditduke gjetur vdekjen. Ndërkohëshoqëruesi ushtari profesionistGerald Baramuça, mundi të hidhejmë parashutë nga bordi i helikopt-erit duke shpëtuar nga ky incidenttragjik, vetëm me një krah të thyerdhe një të çarë në kokë.

Korrupsioni Zgjedhor

Vëzhguesit Vendorë: Adresim të problematikave nga komisioniK oalicioni i Vëzhguesve Vendor i ka dërguarnjë letër komisionit të posaçëm të Refor-mës Zgjedhore ku i kërkon adresimin real të

roblematikave të konstatuara për atë që kon-derohet “Korrupsioni Zgjedhor”. Sipas KVV-sëomisioni i Posaçëm Parlamentar i Reformësgjedhore, në përmbushje të vullnetit politikshprehur, duhet të kryejë një reformë zgjed-

ore të plotë, të thellë dhe gjithëpërfshirëseuke adresuar në thelb fenomenet përbërëse

Korrupsionit Zgjedhor. Këtë letër KVV ia kaërguar edhe drejtuesve më të lartë të insti-

ucioneve shtetërore, partive politike, trupitplomatik dhe organizmave ndërkombëtarë

ë formën e një dokumenti që përmbledhroblematika dhe rekomandime të dala nga

onferenca Kombëtare me temë “Korrupsionigjedhor; Nevoja për një reformë elektorale tëhelluar dhe gjithëpërfshirëse”, të organizuarga Koalicioni i Vëzhguesve Vendorë. Prob-matikat dhe rekomandimet e paraqitura në

ëtë Dokument janë një kontribut i dalë nga

referimet dhe diskutimet e kr yera gjatë grupevetë punës përgjatë Konferencës, si dhe nga kon-sultimi më i gjerë i bërë më pas në rrethin e or-

anizatave të sho ërisë civile, ku KVV ërve se

është një nga aktorët kontribuues, ka edherolin e organizatorit dhe facilituesit në këtënismë. KVV thekson se ky Dokument, para sëgjithash, sjell në vëmendje se garancia për njëtrajtim serioz të problematikave të pasqyruarambetet zbatimi deri në fund i vullnetit të për-bashkët, të shprehur nga të gjithë pjesëmarrësite Konferencës, për realizimin e një ReformeZgjedhore të plotë, të thelluar, gjithëpërfshirësedhe transparente, si një domosdoshmëri përadresimin real të fenomeneve që përbëjnë atëqë quhet “Korrupsion Zgjedhor” në sisteminshqiptar të zgjedhjeve. KVV tërheq vëmendjense në këtë moment është mjaft i domosdoshëmçdo kontribut i çdo aktori të shoqërisë e veça-nërisht i medias në funksion të një përpjekje të

përbashkët për të nxitur më tej vullnetin politiknë tërësi, dhe atë të anëtarëve të Komisionit tëPosaçëm Parlamentar të Reformës Zgjedhorenë veçanti, për të realizuar në kohë një reformëtë arrirë dhe konform standardeve më të mirademokratike ndërkombëtare.

Altin Lama nuk ishte në detyrën ditën e aksidentit ku humbën jetën dy pilotë të

Nëse politika shqnuk miraton Refnë Drejtësi brenda qerdo të ketë pasoja të tmerpër integrimin e vendit Është ky paralajmërimka bërë raportuesi përipërinë në Parlamentiropian, Knut Fleckenscili i bën apel të gjitha p

të gjejnë një kompromvendosin tani. Në ntervistë për mediat tare, Fleckenstein tha se ky është një shanspër të miratuar reformmënyrë që Komisioni pian të propozojë në vhapjen e negociatavanëtarësim. “Unë nanuk jam një politikan star, i takon atyre të venvetë por ata e dinë të se nëse nuk vendosinnë fund të qershorit, ktë ketë pasoja të tmerpër fillimin e negociata

anëtarësim, sepse, edhs’më pëlqen tua them ta dini se pak më vonfushata zgjedhore në Fpas zgjedhjet në Gjedhe ky nuk është një mi mirë për të nisur negoSepse fokusi i BE-së naështë tek kriza e refugkriza e euros, kemi aq sprobleme në shtëpinë tonuk i kemi zgjedhur endështë arsyeja pse i bëj të gjithë politikanëve tënjë zgjidhje TANI”, u sFleckenstein. Ai theksParlamenti Europian

institucioni që ka qenënjë në favor të anëtarsa më të shpejtë të Shqinë BE, ndaj dhe i lejokërkojë atyre (politikshqiptarë) që të veprojn

Reforma në Drej

Knut Fleckenstein:Mosmiratimi i Refor pasoja të tmerrshme

KVV ngre shqetësimin e

moszgjidhjes së problematikave

të korrupsionit elektoral sa herëka zgjedhje

Ish të burgosurit politik përkujtojnë revoltën e Spaçit

Ish të burgosur politik, të afërm të tyre dhepushtetar vendor, kanë përkujtuar 43-vje-torin e revoltës antikomuniste në burgunfamëkeq të Spaçit në Mirditë. Ata u rikthyen sotne ish burgun e Spaçit duke vizituar qelitë kukaluan vitet e tyre të rinisë, ndërsa në përkujtimtë tyre u vendos edhe një pllakë përkujtimore.Pajtim Lami nga Vlora është një nga person-azhet që ka pasur një histori rrëqethëse gjatë

kohës që ka qenë në këtë burg. Ai ka qëndruarpër tre ditë nën gërmadha të minierës, duke luf-tuar me vdekjen, ndërsa sot përlotet kur vizitonkëtë vend dhe kujton atë çfarë ka përjetuar.Drejtori i Institutit të të përndjekurve politik,Bilal Kola, thotë se është e pafalshme që sim-boli i diktaturës komuniste të jetë një gërmadhenë ditët e sotme. Ai ka shtuar se do të firmosetnjë peticion që do ti drejtohet për miratim Ku-

vendit që 21 maj të miratohet me ligj si një ditëpelegrinazhi në respekt të veprës të martirëvetë lirisë. Ish burgu famëkeq i Spaçit në Mirditëdo të mbahet mend gjatë në historinë e vendittonë për vuajtjet që kanë përjetuar me qindratë dënuar. Me 21 maj të vitit 1973 të burgosuritpolitik të Spaçit u ngritën në një revoltë antiko-muniste që përfundoi pas disa ditësh me push-katimin e disa prej të burgosurve politikë.

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

8/16


konomi

Dyshime për skemëmashtrimi: Metastazat“Ponzi” në Shqipëri?

Pas bursave online, kursimet e qytetarëve shqiptarë pokërcënohen nga skemat të mundshme mashtrimi “Ponzi”

s bursave online, kursimetqytetarëve shqiptarë po

ërcënohen nga skemat të

hme mashtrimi “Ponzi”. Tënga premtimet për superf-humë të rinj janë përfshirë

rjen me çmime dhjetëfishumë se tregu të shërbimeve

mene dhe softe. Çdo blerësë gjejë dy blerës të rinj dheme radhë. Kompania, që

këtë shërbim në Shqipëri,akuzuar në Turqi nga or-e drejtësisë për mashtrim. në dijeni, por nuk ka për-r hetimin. Institucionet fi-re apelojnë për kujdes.djem të rinj, të pashëm dheur me marka, vetëm në paknë arritur të arkëtojnë vlera

ha parash ndër studentë tësitetit të Vlorës nëpërmjettimit të një skeme për tëgjencitë shtetërore dyshoj-ë ngjan me modelin e fam-iramidal “Ponzi”.

prezantuar si trajnues të njënie turke, ata iu kanë kërkuartëve të bëhen pjesë e gru-e paguar 1000 lekë, ku mëdo të krijonin një adresë në

n e tyre dhe do të kishin njëm të sofistikuar që ti duhet tëdaje 10 postime në ditë përr 4 dollarë. Këto para mundqeshin kur të bëheshin 300por kur arrije një shumë të

, ata të zeronin llogarinë dheonin një mesazh që kishe ve-abim në sistem.mat funksionin kështu edhedukte të tjera, trajnerët she-r të rinj paketa domain, me0-75 mijë lekë (rreth 600-llarë) disa herë më shumëa reale e tregut. Çdo blerëstë gjejë dy blerës të rinj eme radhë.

as ofertës, konsumatori për-% të shumës prej 600 USDo referim të drejtpërdrejtëë arrijë të realizojë, të cilat në Bonus Point Statement.

mi i parë për konsumatorin

kur plotësohen dy çiftet enga të cilat 150 USD kalo-Bonus Point Statement dheD në Voucher Statement.

në vazhdimësi për kon-orin arrihen atëherë kur të

Teknologjia dhe avancimi i sajnga njëra anë dhe papunësia e lartëndër të rinj (32%) nga ana tjetër po

joshin gjithnjë e më shumë ske-ma të sofistikuara të mashtrimit.Pikërisht këta 20-vjeçarë që janënjohësit më të mirë të teknologjisë,në kushtet e mungesës së tregutserioz të punës dhe me etjen përtë siguruar të ardhura shpejt dhepa lodhje, po bien çdo ditë e mëshumë pre e mashtrimeve.

Kompanitë që po grumbullojnëme shpejtësi vlerat financiare kanëzgjedhur një mënyrë të sofistikuarme marketing të drejtpërdrejtë,duke i kontaktuar personat jo ngatelefoni, po direkt. Janë përzgjed-hur përgjithësisht disa punonjës tërinj që bëjnë ofertat për të rinj. Ata

prezantohen si modele të rreme tëpersonave që fitojnë mijëra euronë muaj nga klikimet në internet.Takimet kryhen në ambiente uni-versitetesh dhe në zona që pop-ullohen nga të rinjtë. Bëjnë disaprezantime në ‘power point’ dhenë këtë mënyrë arrijnë të krijojnëbesueshmëri të mjaftueshme. Aqsa shumë të rinj kanë hyrë në borx-he për të investuar në këto skema.

Personat që kanë rënë vik-tima të këtyre skemave, por qëduan të ruajnë konfidencialitetin,për shkak se shpresojnë të mar-rin paratë, pohojnë se, kanë mëshumë se një vit në marrëdhënie

me kompaninë e mashtruese dhenuk po marrin paratë mbrapsht.Disa prej tyre janë në konflikte mefamiljet e tyre, pasi kanë nxitur tëtjerë të afërm për të investuar nëshërbime me vlerë më të shtrenjtëse tregu në këmbim të fitimeve qëkurrë nuk i kanë marrë.

Disa prej të rinjve të mashtruarkanë zgjedhur të denoncojnë onlineskemën e mashtrimit, por të tjerëtduket se janë drejtuar edhe në polici.

Ekspertët e IT zbërthejnëskemën e mashtrimit

Xhoen Osmenaj, një ekspert IT,administrator i disa faqeve infor-

mative, thotë se skema në të cilënkompania turke ka përfshirë shumëtë rinj është tërësisht mashtruese.Duke mos njohur tregun e shër-bimeve të IT, njerëzit po paguajnëshuma të mëdha mbi 60-70 mijë

plotësohen 3 çifte të tjera, shumëe cila ndahet në 225 USD në BonusPoint Statement dhe 75 USD në

Voucher Statement.Me këtë ofertë janë mashtruarqindra të rinj në vend, të cilët edhepse kanë arritur të realizojnë referi-met dhe të kapin bonuset nuk kanëmarrë asnjë para mbrapsht. Tra- jnerët janë zhdukur duke lënë pas jo vetëm paratë e humbura, poredhe konflikte të shumta sociale.

Me një kërkim të thjeshtë nëinternet sheh se çmimet e këtyreprodukteve janë shumë më të lira.Një shitës britanik i produkteve të web-eve dhe hosteve “godaddy.com” e shet një domain me 11.9euro dhe nj ë host me 3.9 euro.

Kjo skemë e eksperimentuar në

masë në Universitetin e Vlorës pasiështë strukturuar mirë edhe në niv-el menaxherësh, pasi ka grumbul-luar shumat, ka përhapur lajmin tekreditorët se organizata ka falimen-tuar, ndërkohë që aktiviteti i saj vi- jon edhe sot në qendër të Tiranësdhe në të gjitha rrethet kryesore.

Tre skema të tilla qe shesinprodukte virtuale me çmime mar-ramendëse po përhapen në masë,sidomos në qytetet e Fierit dhe Vlorës. Burimet pranë kompanivepohojnë se janë përfshirë në këtoskema rreth 4000 të rinj. Burimetpolicore kanë pohuar zyrtarishtpër “Monitor” se janë në dijeni të

aktivitetit të kompanisë, por nukkanë zbardhur shumë detaje përshkak të konfidencialitetit.

Si po mashtrohen të rinjtë

20-vjeçarët e sotëm nuk i kanëtë qarta përmasat negative qëpatën skemat piramidale të vitit1997. Ekonomia e Shqipërisë dhe jeta sociale e vendit ka përjetuardimensione të tjera pas atyre ngjarjeve ku mbi 205 mijë shqiptarëhumbën 1.2 miliardë dollarë kur-sime në 24 firma piramidale. Vendipër pak shkoi në luftë civile dhepas këtyre ngjarjeve, një pjesë emadhe e vlerave kombëtare dhe

sidomos dokumentacionit, u zh-dukën. Teksa për shumë familjeshqiptare këto plagë janë ende tëhapura, 20-vjeçarët e sotëm duketse janë pak të informuar për këtëtragjedi dhe pasojat e saj.

ka lehtësuar së tepërmi skemën e regjistrimit të biznesit. Nvetëm një ditë, duke paraqitunjë kërkesë të thjeshtë dhe disdokumente identifikimi regjistrohesh në Qendrën Kombëtare tRegjistrimit. Madje tani regjistrimmund të kryhet edhe online, pa paraqitur fare në sportelet e QKR

Në këtë mënyrë, kompania MegHoldings në tetor të vitit 201ka kryer regjistrimin në QKR mstatus sh.p.k. Sipas të dhënavnë tatime, kompania ka siguruatë një xhiro prej 50 milionë lekësh dhe ka shpërndarë vetëm 4për qind të kësaj shume bonuseMadje kompania ka hapur edh website-n në shqip ku ekspozoshitjen e produkteve të saj (shilinkun http://www.megaholdingsbalkan.com/index.php.)

Hetimi në Turqi

Në vitin 2014, shteti turk do tvihej në lëvizje për të parë anë

mashtruese të Mega Holding, posipas mediave vendase, shteti atjështë përshirë edhe në plotësimie mungesave ligjore për të frenuamashtrimin e kompanisë. GazetHyrriet, ndër mediat më të mëdh

lekë për diçka që kushton 20 dollarë.Osmenaj shpjegon se, shumica

e njerëzve në qytetin e Fierit, sido-mos të rinjtë, po gënjehen sepsekanë dëgjuar që të tjerë fitojnë nga2000 dhe 3000 euro dhe joshen sedo të fitojnë shumë shpejt. Po atakushtëzohen nga trajnerët që tëofrojnë edhe shumë persona të

tjerë në skemë, në mënyrë që tëfitojnë më shumë dhe rriten nëhierarki. Xhoeni, i pasionuar qënë vegjëli rreth teknologjisë, thotëi shqetësuar se nuk ka mundur tëndalojë as shokun e tij të ngushtëqë është përfshirë në këtë skemë.Dhe pavarësisht se ka kaluar shumëkohë dhe ende nuk po i kthehet in-vestimi, ai vazhdon të shpresojë,tregon Xhoeni. Ai shpjegon se, nëkëtë rrjet mashtrimi po përfshihenstudentët, të cilët dihet që kanënevoja të shumta për financimine studimeve. Njëri prej pjesëmar-rësve i pohon “Monitor”, se ishtenxitur nga trajnerët e kompanisë që

të merrte para borxh se fitimet dotë jenë të larta. Madje të sugjerojnëse mund të marrësh edhe kredi nëbanka dhe forma të tjera borxhi, qëtë blesh “ajrin” që ata shesin.

Prej shumë vitesh, Shqipëria

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

9/16


ekonomi

rint në Turqi, raporton se organethetimit atje kanë zbuluar një

humë parash të barabartë me 70ilionë paund të grumbulluara

ga kompania. Lista e të dyshua-e në kompaninë Mega përshin

60 persona me akuzën “Mash-im i rëndë në progres”.

Zyra e Prokurorit të Stambollit,

uke vepruar sipas instruksionevega zyra kundër krimeve financi-e, ka treguar se kompania Mega

a mashtruar mijëra njerëz dukeërdorur skemën “Ponzi”.

Hyrriet shkuan në artikullin e sajdatës 12 qershor 2015 se ëebsite

kemës mashtruese, kishte anëtarërinj në moshë dhe kryesisht sh-

esën e mesme. Policia e Stambol-, për të thelluar hetimin, ka infil-uar 100 mbi policë në këtë skemë.

Kryeinspektori Shakir Enginüksel, i cili ka përgatitur raportin,a argumentuar se Mega Holdingsa bërë “mashtrim të rëndë”.

Në përmbledhjen e raportit

etimor shihen qartë karakteris-kat dalluese të sistemit të shitjesramidë. “Të paktën 71.8% e

nëtarëve kanë pësuar humbjeë terma monetare. Anëtarët estemit krijohen përmes metodës

psikologjike, duke premtuarshumë para te të rinjtë. Bëhet njëceremoni ku ofrohen bonuse.Produktet që shiten në ëebfaqe janë dukshëm më shtrenjtë seproduktet e ngjashme në treg.Produkti (ëebsite) është përdorur sinjë mjet për të bërë regjistrimin sianëtar. Nuk është një model i qën-

drueshëm i biznesit. Ata që janë nëpjesën e poshtme të duarve piram-idale (rreth 70%) janë gjithmonëtë destinuar si humbës”, thuhet nëdeklaratën e kryeinspektorit të he-timeve Shakir Engin Yüksel.

Megjithatë, ekspertët ligjorëthonë se produkti është vetëm njëmbulesë për zinxhirin e financuarnga rrjedha e parave të fituara meanë të përfshirjes së konsuma-torëve të rinj në sistem.

Prof. Ünal Tekinalp, një ngaarkitektët e kodit të tregtar turk, eka quajtur praktikën “mashtruese”.“Nuk ka vend për të cituar ligjete tregtisë, sepse kjo skemë është

mashtrim”, tha ai. Avokati ÇagrıÇetin tha gjithashtu se baza ëeb-site paraqitet si produkt me qël-lim për të maskuar mashtrimin,shkruan Hyrriet. “Përdorimi i sis-temeve të teknologjisë së infor-

macionit për të kryer mashtrimetpërbën krim të madh”, deklaroiavokati. Kur blerësit shesin faqene internetit te njerëzit e tjerë, atafitojnë 315 dollarë në fazën e parëdhe marrin aksione nga çdo shitjetë konsumatorëve të rinj dhe tëklientëve të tyre, të ngjashme menjë skemë piramidale.

Turqia u takua me skemën“Ponzi” në shtator të vitit 1997 mekompaninë e “Titan”

Aktivizohet edhepolicia shqiptare

Policia shqiptare është në dijeni të aktivitetit të Mega Holding.Burimet policore pohuan se kanëdijeni për kompaninë, pa dhënëshumë detaje për çështjen, për

shkak të elementeve të konfiden-cialitetit. Siç duket, hetimet janëende në fazën e grumbullimit tëtë dhënave, teksa ekspertët ligjorënuk janë të qartë rreth funksion-imit të skemës.

Tregtia online dhe abuzimime anë të saj ende nuk është erregulluar shumë mirë ligjërisht.Teknologjia ka avancuar më shpejtse ligjet, ndaj dhe mashtrimet duketse janë të pashmangshme. Nga anatjetër, autoritetet që merren membrojtjen e qytetarëve nga mash-trimet financiare monitorojnë mësë shumti subjektet ligjore që janëtë ligjëruara, si bankat, kompanitë

e sigurimit, fondet e pensionet dhesubjektet financiare jobanka.

Çfarë është një skemë “Ponzi”

Një skemë “Ponzi” është njëoperacion mashtrues i investime-ve, ku operatori zakonisht tërheqinvestitorë të rinj, duke ofruarpërfitime shumë më të mëdha seinvestimet.

Charles Ponzi, një nëpunës nëBoston, e pati orkestruar një ske-më të tillë në vitin 1919.

Një skemë “Ponzi” është e ngjashme me një skemë piramidale,të cilat janë të bazuara në përdori-min e fondeve të investitorëve të

rinj për të paguar mbështetësite parë. Një dallim nga skemat emirëfillta piramidale, organizatoriPonzi mbledh të gjitha fondet për-katëse nga investitorët e rinj dhemë pas i shpërndan ato. Skemapiramidale lejon çdo investitor tëpërfitojë direkt në varësi se sa in-vestitorët e rinj janë rekrutuar.

Megjithatë, për të dy skemat, nëfund nuk ka para të mjaftueshmepër të kthyer shumat.

Skemat “Ponzi”, herë pas here,nisin si biznese legjitime, deri sabiznesi dështon për të arritur kthi-met e pritura.

Biznesi bëhet një skemë

“Ponzi” në qoftë se më pas vazh-don me kushte mashtruese. Sidoqë të jetë gjendja fillestare, për- jetësimi i kthimit të lartë kërkonarkëtime gjithnjë e më të lartatë parave nga investitorët e rinj

Ambasada Amerika

Investitorët e Huaj j

frikësuar dhe kanë

K reu i Shoqatës së Intorëve të Huaj në Shka deklaruar se nevojitrtësi dhe sundim ligji ndin tonë. Duke konstaproblemet kryesore, atoformalitetit, korrupsion joefikasiteti i ligjit, kreu bëri thirrje për nevojën emës në drejtësi për zgje situatës… Në konferenorganizuar nga Shoqatavestitorëve të Huaj në Sh Ambasadorja e BE në ShRomana Vllahutin ka “nota alarmi” për situavendin tonë, duke sinjalizShqipëria kërkon shumëpër rritjen ekonomike.saj, “nuk ka më kohë tëkukafshehti”, por vendi nevojë për institucione tdrueshme dhe të besue“Ju keni humbur shumëDuhen përpjekje për tëinvestime të huaja në venforma në drejtësi është kkëtë drejtim, pa komprështë jetësorë”- ka dek Vlahutin. Konferenca m“Reforma në Drejtësi, një

kusht për nxitjen dhe tërhe investimeve të huaja nipëri”, mblodhi edhe ZëvShefin e Misionit të SHBAdeklaroi se investitorët janë larguar nga Shqipër

“Investitorët që dashur të investojnë nëipëri janë frikësuar dheikur.”- deklaroi David MNga ana tjetër, ai ka konar se në vendin tonë ekzidisa problematika që vësojnë tërheqjen e investitë huaj.

“Procedurat gjyqësortë thjeshta, detyrimet e

heve janë një problem.panitë amerikane ka blplanet për investime përtë zvarritjeve gjyqësore jtësia nuk po bëhet. Sinvestime sepse nuk siguri, ka edhe investitopërvoja të këqija. Edhe p janë probleme, me mdosjen e titujve të pronka deklaruar Muniz.

Ministria e MZHMilva Ekonomi ka tgaditshmërinë që ligjinvestimeve ta bëjmë ligjfunksional.“Qeveria ka përsipër reforma të r

sishme. Por, kemi nevosistem drejtësie efikas. kyç për progresin. Netë bindur se s’duhet tëpresim ëndrrën europianthënë znj. Ekonomi.

për të mbështetur skemën. Njëskemë “Ponzi” krijon një besimtë gabuar në një realitet që nukekziston, duke injektuar shpresënpër kthimin e investimit në shkal-lë shumë të lartë.

Sakaq edhe vendet mjaft të zh-villuara janë të shqetësuar se ske-mat “Ponzi” po gjejnë përhapje tëmadhe me zhvillimin e shpejtë tëteknologjisë.

Mungesa e alternativave,

po nxit mashtrimet

Tani, kur kriza ekonomike e kaçuar konsumin në depresion dhebankat tregtare në vend po çojnëinteresat e kursimeve drejt zeros,qytetarët janë vënë në kërkim tëalternativave të reja për të inves-

tuar kursimet e tyre kundrejt inte-resave më të larta.Që prej shtatorit 2011, kur

Banka e Shqipërisë filloi politikënagresive të lehtësimit monetar,duke orientuar bankat të ulin inte-resat e depozitave e kredive, kthiminga kursimet është ulur ndjeshëm.Në shtator 2011, nga depozitat12-mujore, mund të merrje një fi-tim prej 5.9%. Rritja e tatimit mbitë ardhurat nga interesi nga 10 në15% nga janari 2015 ka ulur dhemë tej të ardhurat që kursimtarëtmerrnin nga interesat.

Kjo rënie e interesave ka bërëqë depozituesit të tërheqin paratë

nga kursimet 1-vjeçare, duke i zh-vendosur ato drejt alternativavetë tjera si letra me vlerë, fonde in-vestimesh, apo kursime afatgjata.Edhe në mars, depozitat me afattë individëve në lekë ranë me 1.7miliardë lekë, ndërsa me bazë vje-tore janë tkurrur me 10%. Por kra-has formave klasike të investimevetë ligjshme, kohët e fundit gjithnjëe më shumë skema spekulative po joshin qytetarët.

Biznesi i punësimit,një tjetër mashtrim

Pasi kanë nuhatur humbjen eshpresës, mungesën e mundësive

për punësim brenda vendit, shumëskema mashtruese duke premtuarpunësim jashtë vendit kundrejtmijëra eurove po rezultojnë mash-truese. Vetëm pak ditë më parë, nëqendër të Tiranës, pak metra largselisë së qeverisë dhe Kuvendit, njëskemë mashtrimi për punësiminnë Kanada kishte grumbulluar 5milionë euro nga qytetarët. Dy per-sonat drejtues të kompanisë tash-më janë të arrestuar.

Mirëpo zbulimi i kësaj skemeduket se është bërë shkak për de-noncimin e të tjerave. Një skemë etillë në qytetin e Fierit ka grumbul-luar mijëra euro për punësim në

Dubai. Të interesuarit kanë bërëpagesën e një kësti në Fier dhe janë adresuar te Kullat Binjake nëTiranë për procedurat e tjera, teksaadresa e dhënë në Tiranë ka rezul-tuar mashtrim.

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

10/16


ulturë

Revolta e SpaçitGjak dhe tmerr ngaerrësira komuniste

më 21-23 maj 1973e puntorit operativ te sigurimit teshtetit. Ky i fundit informon Kry-etarin e deges zbatim vendimevepenale Oficer Sulejman Manokuni cili ndodhej ne repart. U urd-herua qe me cdo kusht te kthehejne dhomat e izolimit i denuari PalGjergj Zefi.

Rreth ores 6.30 puntori op-erativ Fejzi Lico, duke pasur mevehte N/Ofi cerat Mark Tuci, NdueLleshi, se Zef Mardhoqi shkon nevendin ku qendronte i denuari nefj ale dhe sipas rregullave i ben

thirje qe te shkonte ne dhomate izolimit, por ai nuk bindet dheprape ju kanoset puntorit operativdhe N/ofi cerave per ti qelluar dhevrare. Ne kete kohe vijne ketu dheN/Ofi cerat Gjete Cupi, SkenderNeziri, Frok Deda dhe Ndue Pren-di, te cilet gjejne Ofi cerin e rojesdhe N/Ofi cerat e siperme dukearrestuar Pal Zefi n. Ne kohen qeketa i hidhen Pal Zefi t, ai qellonme hekur te denuarin Medi Nokuqe futet per ta penguar ne ndihmete punonjesve te policise dhe te

ofi cerit. Ne ndihme te Pal Zefitvajten disa te denuar dhe kane go-ditur personelin e sherbimit duke

u perleshur me ta qe zgjati rrethpese minuta.

Nder te denuarit qe vepruanaktivisht kunder forcave te poli-cise jane: Jorgo Papa, DashnorKazazi, Pavllo Popa, Hasan Ibo,Pandi Sterjo, Muharrem Dyli, Rex-hep Lazri, Fadil Dshku, Sulo Veshie tjere.

Te denuarit filluan te grum-bullohen dhe ne keto rrethana,punonjesit tane u terhoqen dukedale jashte kampit. Mbas largimitte tyre, te burgosurit u acaruandhe fi lluan te shajne dhe te fl asin

kunder partise dhe pushtetit.Per kete nga oficeri i rojes u njoft

ua komanda. Nga ana e jone umoren masa per te normalizuargjendjen dhe per kete fillimisht umor kontakt me te denuarit ngakomisari i repartit Ofi cer ShahinSkura dhe mbas pak kohe edhe

nga Oficer Sulejman Manoku, poredhe ketyre si te denuarit e tjereashtu dhe Pal Zefi nuk ju binden.Perfundimisht gjendja mbeti endere.

Ne oren 15.30 erdhi ne vendine ngjarjes grupi operative-hetimori kryesuar nga Prokurori i rrethitshoku Zef Deda, shefi policiserrethi Oficer Rexhep Karaj, shefiSeksionit sigurimit te Deges

P.Brendeshme Ofi cer Gjergj Zefidhe hetuesi i deges P.BrendeshmeOficer Shaban Dani.

Mbasi u njohen me situaten,fi lluan veprimet e para. Ne oren17.00 u be arrestimi i te denuaritPal Zefi dhe orgjentesisht u nis perne degen e punve te brendeshmeRreshen. Punonjesit tane qe kryenarrestimin e te lart permenduritu protestuan nga nje grup te de-nuarish dhe konkretisht i denuariDervish Bejko thirri: “mos e arres-toni more te poshter” proteste kjoqe u aprovua edhe nga te denuarite tjere.

Mbas arrestimit te Pal Zefi t’uarrestua Syrja Lame dhe u çua nedhomen e izolimit. Mbas ketij uthir per tu arrestuar i denuari Pavllo

Popa dhe ne kohen qe po shoqero-hej per ne dhomen e izolimit, ai uiken policeeve dhe u bashkua meturmen e tee deenuarve, njee pje-see e te cileve dollen ne mbrojtjeduke bere te pamundur arrestimine tij. Duke pare gjendjen e acaruarqe u krijua, grupi operativ dhe per-soneli i sherbimit doli jashte rreth-imit te kampit per te evituar

cdo te papritur. Mbas kesaj,te denuarit pjesmares ne revolte,ne menyre te organizuar filluante hedhin parulla me permbajtje thellesisht armiqesore si: “javdekje ja liri”, “ne nuk punojme”,“ju

jeni katila”e tjera. Ne ora 21.00,disa nga pjestaret e grupit te re-voltes shkuan dhe shqyen dyert edhomave te izolimit dhe nxuaren jashte te izoluarit te cilet u bash-kuan me ta. Ne kete kohe rojet, me

205emplar _______erkohshme 5 vjetc 26.V.1973L A C I O N

I NJE NGJARJE TE RENDE

HTEZAKONSHME

KAKTUAR NGA TE DENU-

REPARTIT 303.

daten 21 Maj 1973, si cdozhdonte puna normalishtart. Personeli i sherbimitnte punen sipas programit

dherit te dites.ermjet veprimeve te tjera,ceri Mark Tuci, ne mengjesper te hequr bataniet e teve ne dhomat e izolimit

rregullores. Njekohesishte beheshin dherime te tjera.

ermjet te denuarve, qe ishinuar ishte dhe Pal Gjergj Zefiindjes 1940, nga Rrushkullit Durres, denuar me 10 vjete lirise per krimin e agjitac-he te propagandes. Ky eshtekuar nga komanda me nje

uajtje denimi ne dhomatolimit, per arsye se kishter rende rregullat e vendosurart. Ne kohen qe N/Ofi cerien per ti hequr batanijet, airisht i iken dhe bashkohetmen e te denuarve qe ishinor. N/Ofi ceri e gjurmonbasi e gjen, i ben thirje qeoje ne dhomaët e izolimit,a marri por ai refuzoj duke

sur. I denuari qendronte neduke mbajtur ne dore njehekuri te gjate rreth dy me-

e kishte gjetur gjat kohes qeshte dhe thoshte se nuk lejeri te me afrohet se do ta

Kjo ndodhi rreth ores 5.00 te1.V.1973.kete N/Ofi ceri Mark Tuci,

mbur kohe njoft on Oficerinte repartit Ofi cer Fejzi Lico,e kete repart kryen detyren

Nder te denuarit qe vepruan aktivisht kunder forcave te policise jane: JorgoPapa, Dashnor Kazazi, Pavllo Popa, Hasan Ibo, Pandi Sterjo etj

qellim qe te frenonin keto vepimeqelluan ne ajer, por te denuarit eçuan deri ne fund aksionin dhe ugrumbulluan ne tarrace e sheshinperpara pallatit, ku disa prej tyre siSkender Daja, Dervish Bejko dhe

Bashkim Fishta filluan te mbajnefjalime dhe te recitojne poezi me

permbajtje kunderrevolucio-nare dhe benin thirrje per kry-engritje, hidhnin parrulla “rroft eShqiperia e lire”, “ja vdekje ja liri”,ne nuk punojme as sot as mot”,“ju jeni katila qe keni lyer duartme gjakun tone”, “ushtria eshteme ne”, “populli eshte me ne dhekunder jush”,

“shoke ushtare dorezoniarmet”, “do tju djegin si Stalini”,“mos u genjeni se kurre ne botenuk do te fi toje komunizmi”,“poshte komunistet”, “rroft e evro-pa e lire”, parrulla keto qe shoqero-

heshinme urra te forta nga turma e re-

voltes.Nga ana e komandes u muar-

en masa te rrepta sigurimi dheu bene te gjitha perpjekjet qe temos kishte mundesi shperthimite kampit. Per gjendjen e krijuaru njoft ua Dega e P.Brendeshme terrethit dhe nepermjet saj Ministriae Puneve te Brendshme. Rreth ores03.00 te dates 22.V.1973 ne vendine ngjarjes erdhi grupi operativ iMinistrise P.Brendeshme i krye-suar nga ZV.Ministri shoku FecorShehu, i cili mbasi u njoh me situ-aten percaktoi detyrat.

Ne mengjezin e dates 22.V.1973,u konstatua se ne katin e trete tepallatit, te denuarit kishin ngriturnje flamur te kuq prej beze ne tecilin kishin pikturuar nje zhgabepa yll. Gjithashtu ne kamp ndeg-

joheshin te thirrura dhe brohoritjkunderrevolucionare.

Ne oren 8.00 date 22.V.1973 ju beri thirje Zv.Ministri PunvBrendeshme per te vendosurregull dhe te fi llonin punen. N

emer te te denuarve nje perfaqese perbere nga Paulin Vata, HajPashaj e Nuri Stefa, jo vetem qnuk e perfi llen kete thirje, por jukunder vune duke parashtruaketo kerkesa: “te mos denoheasnje fajtor”, te mos punojne nminiere por te kalonin ne ndertim”, te behen amnisti se qe kur prishet me B.S. nuk kini bere”, tlirohemi mbasi jemi denuar padrejtesisht”. Ne kete kohe i denuari Hajri Pashaj shprehet me fj alefyese kunder Partise dhe Pushtetsi dhe kunder Zv.Ministrit duke thene: “ju eshte ngushtuar rrethdhe se shpejti do te vini ne vendi

tone per te dhene llogari”. Te denuarit te ashpersuar filluan njezerte hidhnin parrulla armiqesorkunder partise dhe pushtetit si: “Jvdekje ja liri”, “ne do te fi tojme”“rroft e Shqiperia e lire”, ne jemme evropen e lire”, “poshte komunizmi”, e tjera, parulla te cilat perkrahen dhe u hodhen nga njpjese e mire te denuarish pjestarne revolte.

Si rezultat i masave te marra dhi ardhjes te forcave te policise dhforcave ushtarake nga Tirana, tcilat shkaktuan presion psikologjitek te denuarit, perfundimisht nora 9.00 te dates 23.V.1973 te de

nuarit pranuan kushtet e vena ngorganet tona dhe ne kete menyrrevolta u mposht, me perjashtimte te denuarve Dashnor Kazazi, Skender Daja, Jorgo Papa e DervisBejko qe rezistuan duke sulmua

Bedri Blloshmi

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

11/16


“I marri fisnik” vepra eGumenit në Teatrin Eksperim

e hekura dhe druj organet e poli-se., rrezistence e cila u

mposht me dhune. Perveç 12ersonave qe u gjykuan dhe u de-uan nga ne

daten 24.V.1973 nga kolegji pe-

al i Gjykates se Larte, kater nga telet me vdekje pushkatim, ven-m i cili u ekzekutua dhe 8 te tjeree 25 vjet privim lirie:- Ne ketevolte te organizuar kunder revo-cionare, kane marre pjese aktive

er sabotimin e prodhimit, peregjen e tabllove te emulacionit

ocialist, ngritjen e flamurit mehgabe pa yll, shkruarjen e parrul-ve armiqesore dhe afishimin ere, si dhe parrullave te hedhurae goje ne menyre demonstrative

me permbajtje thellesiahtmiqesore, keta persona:

1) Agron Xhelili

2) Bedri Coku

3) Demush Mucaj

4) Elez Hoxha

5) Gezim Medolli

6) Haxhi Bena

7) Irakli Sirna

8) Muho Curri

9) Nikolla Qafk a

10) Refi k Beqo

11) Skënder Thaci

12) Sherif Allamani

12) Tom Uli

13) Xhevat Lokja

15) Fatmir Llagami

16) Mirash Gjoka17) Mersin Vlashi

18) Abedin Vrioni

30) Ulsi Pashollari

19) Bebi Konomi

21) Fadil Dushku

22) Gezim Cela

23) Hysen Vucaj

24) Konstandin Papa

25) Ndrec Coku

26) Njazi Bylykbashi 27) Rexhep Lazri

28) Saliman Cuni

29) Shefqet Gjana

30) Ulsi Pashollari

31) Zef Ashta

32) Jonuz Norja

33) Naim Pashaj

34) Murat Marta

35) Bashkim Fishta

36) Çaush Çoku

37) Demir Pojani

38) Gramos Spahiu

39) Naim Uka

40) Hasan Ibo

41) Mërkur Babameto

42) Muharrem Dyli

43) Pal Marku

44) Stefan Kola

45) Spiro Nasho

46) Tomor Allajbe

47) Xhafer Xhama

48) Sulo Veshi

49) Nuri Stefa

50) Vladimir Prifti

51) Feti Kumanaku

52) Muharrem Isufi

53) Shuaip Brahimi

54) Qemal Demiri

55) Tefik Dedincka56) Pavllo Popa

KOMISARI I REPARTITKOMANDANTIT REPARTIT 303

(IBRAHIM SKURA)(HAXHI GORA)

Personazhi tragjiko-komiki një vepre të shkruar ngaDaut Gumeni që flet për dra-

mat njerëzore të luftës së klasavenë diktaturë është ngjitur në skenënga Mehdi Malkaj. Premiera metitull “I marri fisnik” është shfaqur

në skenën e Teatrit EskperimentalKujtim Spahivogli më 21 maj“I marri fisnik” është një per-

sonazh që merr përsipër të thotëtë vërtetat që nuk i themi dot mezë të lartë. Eshtë një personazh ivendosur në kohën e diktaturës.Daut Gumeni ka treguar motivete romanit që ka marrë nxitjen ngalufta monstruoze e klasave në aqëu zhvillua gjatë diktaturës.

”Fjala na është dhënë për tëthënë diçka. Jo për të heshtur. Aiduke qenë i marrë nuk ka frikë ngakoha, pasi flitet për kohën e dik-taturës. Nga të gjithë të marrët ebotës ai është më i lirë nga të gjithë

ata që e rrethojnë dhe thotë të vër-tetat e botës të cilat nuk i thonë ataqë e kanë mëndjen më në rregull seai pasi iu tremben pasojave” tha ai.

Ndërsa aktori Mehdi Malkajqë shprehet se personazhin e TëMarrit fisnik e ka quajtur tragjiko-komik. ‘Është një personazh qëkërkon tërë kohën të ndërtojë njëurë. Një urë që të lidhet me botën.Për mua është një hymn për lirinë.Unë kam përshtypjen se nuk jeminjë popull i lirë, por i liruar. Dheunë marr përsipër që të ngre njëhymn me të drejtë lirisë. Jo më kotthotë personazhi; Dhe besom senë kohë të marra vetëm të marrët

thonë të vërtetën sepse vetëm tëmarrët nuk kanë frikë nga marrë-zia e kohës” tha ai.

Është një personazh që thotëdiku: “Ruaj zemrën djalo, se nëkohë të marra, vetëm i marri mundti thotë të vërtetat, sepse vetëm imarri nuk ka frikë nga marrëzia ekohës”, tregon aktori Mehdi Malka,duke treguar se pjesa është marrënga libri “Bletë dhe fishekë”. “Idejapër veprën “I marri fisnik” erdhinga romani “Bletë dhe fishekë”, qëështë shkruar nga Daut Gumeni.Prej këtij libri është shkëputur njëfragment i madh për monodramën.Ne jemi miq dhe kur unë i kërkovaqë dua të bëj një monodramë nëskenë, ai pranoi”, shton aktori Me-hdi Malka. Më tej duke folur mbiatë që përmban vepra teatrore qëerdhi në skenën e teatrit për pub-likun, si as aktorit I marri fisnik

shihet si një njeri i marrë, sepse aikërkon gurët për të ndërtuar njëurë në det për tu lidhur me botën,por e gjitha kjo përcjell dhe një me-sazh të rëndësishëm përmes këtijpersonazhi. “Mesazhi? Nëse një

populli i mungojnë urat, jemi ne.Na mungojnë urat me Kosovën,Çamërinë, etj. Deri dje nuk na lintediktatura të ndërtonim ura përtu lidhur me botën, por sot çfarëndodh? Ne si popull nuk ndërto- jmë dot ura për tu lidhur me botën,sepse kemi këtë klasë politike sot.Nuk ndërtojmë dot ura komuni-kimi, sepse shoqëria jonë ështëe prapambetur. Jemi të mbyllur”,shton më tej mbi mesazhet e ve-prës aktori Mehdi Malka.

Mehdi Malka: Personazhet

tragjikomikë i dua,

kanë lëngun e jetës

I Nuk është hera e parë që ak-tori Mehdi Malka sjell premiera tëmonodramës në skenë, duke trajtuar probleme të shoqërisë shq-iptare. Në vitin 2014 aktori Malkanë skenën e Teatrit Kombëtar er-dhi me monodramën “Marr guxi-min...” e shkruar nga Vangjel Koz-ma. Me mesazhe të rëndësishmepër atë se çfarë ka kaluar shoqëriashqiptare ndër vite, përmes inter-pretimit të aktorit Mehdi Malkapubliku pa një vepër, e cila goditi jo vetëm klasën politike, por dhemasat e gjera të popullit, që zgjed-hin me dorën e tyre dhe nuk dinëse çfarë zgjedhin. Aktor i Teatrit

Kombëtar, i spikatur dhe në ekranme rolet e tij komike, në vitin 1983Mehdi Malka diplomohet në Uni-versitetin e Arteve dhe më pas fil-loi punë në “Estradën e Ushtarit”dhe në Teatrin e Varietesë së Ti-

ranës. Në kinematografi ai spikaste në rolin e tij i parë,“Milo budallait” në filmin “Pnga e kaluara”, një prodhim1987. Ndërsa do të duhej roliBrahos” në komedinë tel

“Gjuetia e fundit” (një prodvitit 1992) rol ky i cili do tamë të njohur dhe më të dashmbarë publikun shqiptar. Ne tij artistike, Malka numëronrole në teatër, rreth 18 -të nëdhe plot të tjerë edhe në serimetrazh të shkurtër e telenovpersonazhi i tij ka spikatur nsi “Tingulli i heshtjes”, “Ne dnini, “Njerëz dhe fate”, “Dashkrisma”, “Gjithë fajin e ka p“Përrallë nga e kaluara”, “Ge fundit”, etj. I lidhur ngushpersonazhe të këtij lloji q jnë në komedinë që ofron rshqiptar, Mehdi Malka në

tregoi historinë e një të makërkon të ndërtojë një urë drqytetërimi tjetër, me gurët e laje të mykur. Një monodrashkëputet nga romani i Daumenit, një pjesë që e ka troaktorin kur e lexoi për herë tështë përpjekja artistike që azantoi së fundmi para publiskenën e teatrit. Por në një rtë tij aktori i njohur, i cili nukgon në skenën e teatrit mes ave vlerëson jo pak personaz janë tragjikomikë në aktiviteartistik. “I dua shumë persotragjikomike, sepse ata kanë le jetës”, shprehet në fjalët e

rolin më të fundit në monod Aktori Malka dy vjet më parënë skenën e Teatrit Kombënë një interpretim mbresëlëmonodramën e shkruar ngagjel Kozma “Marr guximin…

“I marri fisnik”, teatri për të vërtetdhe prapambetjen e shoqërisë

Daut Gumeni

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

12/16


hëndet

Ja dhjetë ushqimetqë ju japin energji

dhe pse jemi akoma në pran-erë, me ardhjen e verës dhe

ditëve me diell, trupi ynë joonë përgjigjet në maksimu-mundshëm. Madje shumëhfaq debulesë, gjendje tëdembelizëm, pafuqi dhe

çka vë në “provë “ trupinërballë ndryshimit të se-he rritjes së temperaturave.

e gjithë situata mund tëmenaxhueshme nëse “bater-na karikohen në mënyrën ekjo do të thotë një ushqyerjedetshme me produkte naty-ë furnizojnë trupin me en-

mbi të gjitha me ushqime qëjnë trupin tonë dhe jo ato qënë dhe lodhin metaboliz-

ietologë britanikë kanë për-një listë me dhjetë ushqime,duhet të jenë patjetër pjesë

ës tuaj, në mënyrë që të mer-rgji trupore.

monië pranisë së omega 3 dhenave të grupit B, salmoniunksion të trefishtë si “për-

energjetik”, lubrifikon tru-ke përmirësuar funksionintiv) dhe burim i humorit. Shto këtu faktin që ështëi-inflamator natyral, çka eedhjen më të përkryer pas

etit fizik, veçanërisht nësenin e shoqëroni me oriz dhe

një mënyrë shumë e mirëhfrytëzuar të gjitha cilësitëshëndetësore që jep.

naqi

kuri, magnezi, potasiumi

n në nivel të lartë te spi-jë perim që ka rol thelbë-prodhimin e energjisë nëelizash, pa llogaritur këtu

që magnezi luan gjithashtuqetësuesit, të cilat mund

ësojnë cilësinë dhe kohëzg- gjumit, ruajtjen e niveleve

rgjisë gjatë gjithë ditës, sihtësimin e kontraktimet eve dhe dhimbje të syve.

pudhë

pudhat janë të pasura mendihmojnë jashtëzakonisht

për të “luftuar” lodhjen.htu kërpudhat ndihmojnëdhimin e oksigjenit, duke

ar kalimin përmes orga-Sipas dietologëve, kon-

i i kërpudhave në sallata tëme ndihmon jo vetëm për

mirësuar raportin energjetik,ntribuon edhe në rritjen e

nivelit të vitaminave D dhe B12, qëstimulojnë prodhimin e energjisësë qelizave.

Arrat dhe frutat e thata

Kombinimi i yndyrave të mira,fibrave dhe proteinave iu garantonfrutave të thata një indeks të ulëttë glicemisë, duke i bërë ato njëushqim ideal për të garantuar niv-el të njëjtë energjetik. Dietologëtshpjegojnë se konsumimi i frutavetë thata ofrojnë një gamë të gjerëtë vitaminave B, janë të pasura mehekur, zink, kalium dhe magnez,për të mos përmendur selen, man-gan dhe bakër, që ndihmojnë në

forcimin e sistemit imunitar. Më tëkëshilluara janë arrat dhe bajamet.

Vezët bio

Veçanërisht vezët bio, të tillakonsiderohen vezët e pulave tëfshatit, përmbajnë nivel të lartë

të të gjitha aminoacideve për tëmbajtur organizimin në formëperfektë, rrit rezistencën musku-lore, në të njëjtën kohë mban nënkontroll oreksin. Përveç energjisëqë veza i jep trupit, proteina e cilagjendet në të, është themelore përndërtimin dhe riparimin (korrigji-min) e indeve të dëmtuara, si dhenë mbajtjen e trupit të fortë dhe tëshëndetshëm. Muskujt, organet,lëkura, flokët, madje dhe antitru-pat, enzimat, hormone janë tëgjitha të përbëra nga proteinat. Atogjithashtu ndihmojnë në luftimine infeksioneve, mbajtjen e ekui-

librit të lëngjeve, si dhe ruajtjen emetabolizmit.

Mjalti

Përdorur që në kohët e lashtasi burim energjie, mjalti është ipasur me karbohidrate, burim

kryesor energjie për organizmin, sidhe për të mbajtur nivel të njëjtëtë glikogjenit, duke ndihmuarkështu në parandalimin e lodhjesmuskulore. Sipas dietologëve, nukka asgjë më të mirë se sa një lugëçaji mjaltë, konsumuar me ujë apoqumësht herët në mëngjes apo nëmesditë, për të marrë kështu njëburim energjie.

Patatet e ëmbla

Patatja e ëmbël përmban po-tasium, vitaminë C, karbohidrate,shumë e mirë për të neutralizuardiabetin, ndihmuar kockat dhehidratuar lëkurën. Patatet janë

shumë të pasura me karbohidratekomplekse, tejet të këshillueshmepër kë vuan nga diabeti. Karbohi-dratet komplekse, në fakt duhettë shpërbëhen në sheqerna tëthjeshtë përpara se të jenë gëllti-

ë gabimeshë më tepër

axherët/tuesit?

Të qenit një menaxher/drejtues, nuk ju bënaspak që të jeni i përsosur. Zbuloni se çfarëmangësie kanë më së shumti drejtuesit nëkompani:

1. Mungesa e komunikimitKomunikimi nuk është vetëm çelësi për tëqenë një menaxher i suksesshëm, por gjithash-tu është domosdoshmëri për të patur një orga-nizatë të suksesshme.

2. Mungesa e dëgjimitSa më shumë që të dëgjoni aq më shumë

kuptoni idetë e ekipit tuaj, kontributet e tyre,sikurse edhe nevojat dhe shqetësimet e tyre.

3. Mungesa e delegimitDelegimi i detyrave ka shumë përfitime. Kur ju delegoni, projektet e pamundura mund tëbëhen të mundura.

4. Mungesa e marrjes së përgjegjësive

Mos jini i papërgjegjshëm dhe të mos kujdeseni për atë që ndodh nën drejtimin tuaj. Të qenit menaxher do të thotë përgjegjësi për çfardo që të ndodhë.

5. Mungesa e relaksitPuna është një biznes serioz. Për shkak tpërgjegjësive të mëdha, duhet të keni një veqë të krijoni një ambient pune të gëzueshëmdhe jo t’i mbysni punonjësit me stres.

tur, që të hyjnë në qarkullim nmënyrë të ngadaltë, për të kontribuar kështu në mbajtjen më tgjatë të glicemisë. Patatet të japindjesinë e ngopjes, çka ndihmonë mbajtjen nën kontroll të urisdhe humbjes së peshës. Prania

shumë vitaminave si vitamina Cdhe B-kompleks, ndihmojnë nthithjen e duhur të këtyre karbohidrateve. Kjo është arsyeja pspatatet bëjnë pjesë të pashmangshme në regjimin ushqimor.

Rrënjët e rrepës së bardhë

Njihet si rrepa e bardhë peruane, pasi rritet në malet e Perusënë treg gjendet vetëm në formpluhuri. Nga kjo bimë, përdorimtë gjerë kanë rrënjët e rrepës sbardhë, ku pas Amerikës, përdoreedhe në Europë. Sipas dietologëvkonsumimi i një luge nga pluhurirrënjës së rrepës së bardhë në njlëng frutash, furnizon trupin tua

me vitaminë C, hekur dhe magnezpa ndikuar në gjëndrat mbiveshkore, të cilat prodhojnë kortizolidhe adrenalinën, sikurse bën nfakt një filxhan kafeje.

Farat e lulediellit

dhe kungullit

Na ndodh t’i konsumojmshpesh por realisht ja vlejnë, pasfarat e lulediellit dhe ato të kungull janë të pasura me minerale, fibrdhe acide thelbësore, si dhe proteina. Farat e kungullit janë shumtë pasura me magnez, gjithasht janë një burim i pasur i zinkut, i cindihmon gjatë rregullimit të sistemit imunitar, që zvogëlon rreziku

nga infektimet virusale, siç ështgripi dhe ftohja. Farat e kungull janë shumë të mira për shëndetie zemrës, si dhe zvogëlojnë lodhjekronike e depresionin.

Banane dhe gjalpë bajamesh

“Një banane dhe një fetë bukme gjalpë bajamesh është ndëushqimet më të mira, pasi në tnjëjtën kohë merrni vitaminëB dhe proteinat e gjalpit të ba jameve, duke favorizuar kështfurnizim energjie, teksa merrnedhe potasium, si dhe shumë eemente të tjera që ndihmojnë nkryerjen e aktivitetit fizik. Konsumimi i këtyre dy produkteve

furnizon trupin me elemente natyrale që ndihmojnë në forcimin sistemit nervor, humbjen e peshëdhe kontribuon në prodhimin rruazave të bardha të gjakut, falkontributit të vitaminës B6.

Dietologë britanikë kanë përpiluar një listë me dhjetëushqime, të cilat duhet të jenë patjetër pjesë e tryezës tuaj

8/16/2019 24 maj 2016.pdf

13/16


letërsi

“Dimri i vetmisë së madhe” , Ismail Kadar

Për shkrimtarin Ismail Kadareka qenë një ankth i madhderi në fitimin e gjyqit ndajNexhmije Hoxhës për t’i marrëdorëshkrimin origjinal të romanit“Dimri i vetmisë së madhe”. Ng- jarja është shoqëruar me zhurmënë media, kur e veja e diktatorit re-fuzonte t’ia dorëzonte shkrimtaritveprën e tij, në dorëshkrim. Kjoështë nga episodet më të vështiraqë ka kujtuar Kadare: “Kisha frikëse Nexhmija ma digjte romanin. Arbëreshi Matteo Mandala po bënnjë punë kolosale në deshifrimindhe zbulimin e tekstit. Është njëtekst i mahnitshëm, është i vetmi,origjinal”. Në këtë rrëfim ekskluzivshkrimtari tregon se “e kam shkru-ar dhe e kam daktilografuar direktdhe gjithnjë kam punuar mbi teks-tin e daktilografuar”.

Vepra që studiuesi arbëresh kapasur në dorë ka qenë kopje e vetme,të cilën ia ka besuar shkrimtari përtë zbërthyer e zbuluar nënshtresate dorëshkrimit, si ka qenë procesikrijues i autorit. Si një nga romanetkulmore të gjithë projektit letrar tëKadaresë, si duket Dimri i vetmisë

së madhe do mbetet një trajtesëhistorike, qoftë dhe për dimensio-nin që do të marrë tani me botimine këtij edicioni kritik i dorëshkrimit,tekst i parë nga Matteo Mandala.

Gjurma që ka kjo vepër në krijim-tarinë e Kadaresë më tej se letrare, tanimerr një histori zbulimi si jashtëtek-stor ashtu dhe kontekstuale.

Në këtë rast, kur filologu ishtenë procesin e këtij edicioni, dheKadare e ndiqte së largu, krejtë-sisht i ftohtë, duke u shprehur sesot përmes këtij dorëshkrimi shehpunën e bërë, si proces krijues.“Kur e shoh se sa kam punuar, shk-ruar, prishur e ndrequr më duket emahnitshme. Ishte një tekst mjaft

delikat, donte shumë kujdes, sepsepër një fjali mund të ikte gjithë tek-sti…”, ka kujtuar Kadare.

Rasti konkret që përmendshkrimtari është një episod kurHrushovi thoshte në roman përEnverin se një ditë ky njeri do t’igjunjëzohej. “Kjo ishte e rrezik-shme për t’u shkruar”, thotëKadare, duke vlerësuar se Manda-la po bënte një punë kolosale metekstin e tij, në dorëshkrim.

Dhe ja ku botimi kritik i parëpër letërsinë bashkëkohore shqip-tare është në librari. “Në studionKadare”, Matteo Mandala sjell ve-prën e Ismail Kadaresë, edicioninkritik të dorëshkrimeve. Për fazënparashkrimore, në parathënien ebotimit, Mandala shkruan se si urealizua ky edicion kritik, meto-dat dhe shkollën filologjike që kandjekur. Ndër të tjera ai ndalet nërrëfimin se si u shkrua kjo vepër,

Sa ndikoi Kongresi i Drejtshkrimi më ’72, në gjuhën e romasapodorëzuar të Kadaresë në redaksinë e asaj

Në ditën e nderimit

të shkrimtarit nga

presidenti, në mes

tre botimeve të

reja për Ismail

Kadarenë ngjarje

unike do tëkonsiderohej botimi

kritik i romanit

Dimri i vetmisë, një

punë filologjike e

jashtëzakonshme e

studiuesit arbëresh

Matteo Mandala. Si

u shkrua romani në

kushtet e “palirisë”

dhe shfaqja e të

gjitha varianteve të

ndreqjeve, ndalimit,mungesat;.

Rrëfimi ekskluziv

i Kadaresë për

dorëzimin e

dorëshkrimit

filologut arbëresh

ullit, çka dëshmon edhe një herë seaparati i brendshëm titullor ështështuar pasi kishte mbaruar shkrimii romanit. Mandala ndihmon përtë kuptuar veprën e autorit përmesparathënies duke shënuar se kundërhyn pena e autorit, gjithmonëe njëjta për të gjitha fletët, por vërense vihen re disa ndërhyrje ndreqëseme pena të ndryshme. Kjo sipasfilologut dëshmon edhe një herë sekëto ndërhyrje i përkasin një faze tëmëvonshme shkrimi.

Mandala përmend nëparathënie disa humbje, fletë qëmungonin, por pa shumë peshë,e konsideruar një çështje që dotë rimerret më tej duke thënë setani për tani paraqitet si domos-doshmëri shtjellimi i mënyrës sëpërdorimit të këtyre materialevegjatë punës për botimin kritik.Duke hyrë në historinë e shkrimitdhe “stemma codicum”, filologusqaron se historia e shkrimit tëtekstit të romanit ka në fakt njëkufi të sigurt kohor “ante quem”që shënohet nga botimi i shtypur,por që nuk dihet ende me siguripër çastet e tjera kyçe që shëno-

jnë fillimin dhe vazhdimin e pu-nës së shkrimit. Për t’u siguruarmbi hipotezat e fillimit të shkrimittë romanit, më ’71 dhe se mbaroimë 8 shtator 1972, filologu thotëse mbetet për t’u shqyrtuar mbibazën e elementeve jashtëtekstoredhe kontekstore, puna parapër-gatitore që bëri Kadare.

Në çdo rast, thotë Mandala,mbeten ende për t’u fiksuar kufijtëkohorë relativë, me synimin për tënxjerrë në dritë elementet e ndërve-primit mes tekstit dhe kontekstit.“Në këtë suazë dëshmitë që na kadhënë Helena Kadare në librin e sajme kujtime marrin një rëndësi tëveçantë për të dalluar së paku katër

çaste kyçe të historisë së shkrimit tëromanit”, shkruan Mandala.

Mbi rishikimin e parë të veprës,( të cilën Mandala i ka shënuarfazat me shenja përkatëse) i rezul-ton se mbyllet në fund të vitit 1972,me dorëzimin e dorëshkrimit nëredaksi për t’u daktilografuar. Sër-ish studiuesi i referohet pohimittë Helena Kadaresë kur kujton se“dorëshkrimi i Dimrit të vetmisësë madhe” kishte shkuar në shtyp”.Këtu fillon, sipas Mandalasë fazae dytë e historisë së shkrimit tëtekstit dokumentuar nga dorësh-krimi, ku mendohet se autori kandërhyrë duke bërë ndryshimee plotësime mes rreshtash dheanash faqes ose duke shtuar fletëtë reja dorëshkrim me fragmentemë të gjata teksti. “Këto ndërhyrje janë të tilla që dëshmojnë se dymaterialet janë të lidhura logjiki-sht aq ngushtë mes tyre, sa mund

në ç’rrethana. Mandala thekson se,pavarësisht nga arsyet që e shtynëKadarenë të merrej me “ngjarjet” eMoskës të vitit 1960 dhe me pasojatpolitiko-ideologjike që rrodhën ngaprishja e marrëdhënive me Bash-kimin Sovjetik të Hrushovit, thotëse shkrimtari filloi të mblidhte tëdhëna në Arkivin e Komitetit Qen-dror aty nga fundi i vitit 19679, dhese tashmë projekti i romanit të ar-dhshëm u përvijua gjatë vitit 1970.Në fakt, Mandala këtu i referohetedhe kujtimeve të së shoqes deri nëpranverën e atij viti:

“Is po shkruante […] me ngutKronikë në gur. Donte të përfitonteqë ta botonte së paku edhe atë ro-man përpara se të fillonte ndonjëngatërresë me romanin e grindjesme rusët. Nuk kishte shkruar asnjëradhë nga ky i fundit…”

Filologu thotë se ka një mini-erë të dhënash, karakteristikat etë cilave janë të tilla që i hapin ud-hën një interpretimi më objektiv tëtekstit duke krijuar kushtet për njëvlerësim estetik të denjë për kom-pleksitetin e veprës kadareane.Sipas një varianti të dorëshkrimit,

dëshmohet një gjendje e lirë kri- juese, konsideruar prej filologute jashtëzakonshme, sikur e kapërshkruar edhe Helena Kadare:

“Is po vazhdonte të shkruanteDimrin. E bënte këtë punë mekënaqësi, pa pasur ndjenjën sepo kryente diçka të detyrueshme,ose se “po paguante taksën”, siçthuhej. Ai po e shkruante roma-nin e grindjes me rusët, siç do tëshkruante çdo vepër tjetër. Me tënjëjtën kënaqësi dhe më të njëjtinritual. Siç ma kishte shpjeguar vetëdisa herë, para se të fillonte diçka aibënte një test të fshehtë. Testi ishteky: a do ta shkruante dhe si do tashkruante këtë vepër në qoftë se

24 maj 2016.pdf

Documents