175 kapital 29 11 2010

ISTRAGATA ZA NAVODNITE KRIMINALI NA FIRMITE NA VELIJA RAMKOVSKI PO^NALA OD KONTROVERZNATA FIRMA "MIA BEVERIXIS"

NA ZATVORAWE, SABOTA, 27.11.2010, 13.00~.

MBI 10 0,17%MBID 0,00%OMB 0,22%

EVRO/DENAR 61,49 DOLAR/DENAR 46,50EVRO/DOLAR 1,32

NAFTA BRENT 85,58EURORIBOR 1,53%

2.230

2.235

2.240

2.245

2.250

2.255

2.260

23.11 24.11 25.11 26.11 27.11

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (27.11)

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

ponedelnik

pone

deln

ik 2

9.no

emvr

i. 2

010

| br

oj 1

75 |

godi

na 1

| ce

na 2

0 de

n. |

tel.

2 5

5 14

41

| fa

ks. 2

58

14 4

0

VOVEDNIKSPASIJKA JOVANOVA

BAHUS E BOG, E-BAHUS REALNOST� STRANA 2

KOLUMNAKIRIL NEJKOV

NOVITE MO@NOSTI NA SUVERENITE FONDOVI� STRANA 8

KOLUMNAILIJA DIMOVSKI

I DANOK I VISTINA� STRANA 8

8

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

OTIDE VELIJA SOSE LUJZA!?� STRANA 4

FIAT CANOSKI:Doma{nite investitori se pova`ni od stranskite� STRANA 13

0

00

SKANADALOZEN POTEG NA MINISTEROT KOWANOVSKI

KASETNI BOMBI OD BOSNA ]E SE UNI[TUVAAT NA KRIVOLAK ZATOA [TO BIH I SRBIJA ODBILE� STRANA 2-3

PROPADNA OBIDOT ZA SOBIRAWE 13 MILIONI EVRA SVE@ KAPITAL

KHV NE DOZVOLI DOKAPITALIZACIJA NA KOMERCIJALNA BANKA� STRANA 10

VSKI

NA

O

� STRANA 6-7

VOVEDNDSPASIJ

BAHUSE-BAHREALN� STRAN

FOND� STRAN

� STRANA 6-7

NA GRUEVSKI MU SE SLUÛVA NAROD,

A NA NARODOT MU SE SLUÛVA CRVENKOVSKI!?

MSFF

� MAKEDONIJA SE IZMA UVA SO SOPSTVENATA NEMO]

Za osum godini nad 350 milioni evra od Make-donija odneseni vo zemjite-dano~ni raevi� STRANA 10

Najmnogu tran-sakcii se ostva-reni so akcijata na Alkaloid� STRANA 9

Trojca poznati biznismeni kupuvaat avion za iznajmuvawe� STRANA 12

Strujniot udar }e gi zgolemi tro{ocite i krizata vo stopanstvoto � STRANA 11

ALA AL KAFAGI SOPSTVENIKOT NA MIA BEVERIXIS, IZBEGAL VO GRCIJA!?

ISTRAGATA ZA NAVVOODNNITE KRIMINALI NA FIRMITE NA VELIJA RAMKOVSKI PO^NALA OD KONTROVERZNATA FIRMA "MIA BEVERIXIS"

"DELOTO" NA RAMKOVSKI VODI DO SVEDMILK?!

� STRANA 5

TAÎ:Gr~kata vlada ima uloga vo konfliktot od 2001� STRANA 5

NAVIGATOR2 29.11.2010 PONEDELNIKPONEDELNIK

Sigurno e edno - deka Makedonija ne postoi vo elektronskiot registar na Evropskata komisija, E-Bahus, kako zemja koja ima za{titeno svoi vinski regioni i oznaki. Iako Makedonija se deklarira kako vinska zemja, nikoj od nadle`nite institucii, a pred s$ Ministerst-voto za zemjodelstvo, ne po~uvstvuvalo potreba da ja stavi zemjata na spi-sokot, na koj im e gordost na dràvite da figuriraat so svoite vinski regioni. Ovoj spisok ne e samo obvrska ili administra-tivna za{tita na vinoto, tuku i svoevidna besplatna reklama na nacionalnoto vino i na vinskite regioni na Internet.Sigurno e i deka Grcija na E-Bahus si go za{titila regionot Makedonija kako geografska oznaka za vi-nata {to gi izvezuva na pazarite vo Evropskata unija i sega e mirna. Iako ne moè da se deklarira kako vinska zemja, Grcija si ja zavr{ila zada~ata. Sega moè samo da frla iskri kon Makedonija, vo ramkite na sevkupnata politika za promena na imeto na dràvata, jazikot, identitetot, narodot..., i preku popre~uvawe na iz-vozot na makedonskite vina vo EU. S$ {to moè da napravi Makedonija sega e da registrira vinski re-gioni koi nema da & pre~at na gr~kata strana.Ne znam dali toa go znael porane{niot minister za zemjodelstvo, Aco Spa-senovski, koga go smenil pravilnikot za geogra-

BAHUS E BOG, E-BAHUS REALNOST

PONEDELNIK 29 NOEMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

fskite oznaki na makedonski vina, pa predloìl da stojat nazivite “Makedonija” i “makedonsko”. Ubav poteg od Spasenovski, no zadocnet. Iako Grci ja ja pretrka Makedoni ja vo E-Bahus, nadle`nite vo zemjava s$ u{te gaat nadeì deka }e uspeat vo evropskiot registar da go za{titat “Makedonskoto vino” ili “Vinata od Makedonija”. Sme{ni se ovie iluzii, zatoa {to kaj Grcija ne pominuvaat takvi evtini trikovi, a poznavaj}i ja evropskata politika dosega, nema da pominat ni vo Brisel. Tokmu toa zna~i i inertnosta na evropskite institucii za re{avawe na problemot so izvozot na makedonskoto vino, koj odedna{ se nametna pred izvesno vreme. Da bideme na~isto. Inert-nosta na Brisel ne e toa {to nas n$ zagriùva. Ev-ropskata komisija nema da razranuva rani ako Make-donija spie. A, o~igledno e deka i Ministerstvoto za zemjodels tvo i Sek-retarijatot za evropski pra{awa i Ministerstvoto za nadvore{ni raboti spi-jat. Site obidi na “Kapital”, pa i na pratenikot Nikola ]urk~iev na sednicata za prateni~ki pra{awa vo ~e-tvrtokot, ne gi pomrdnaa od mesto ministrite. Dobivme samo edno {turo i neseri-ozno objasnuvawe od mini-sterot Qup~o Dimovski deka go ~eka “zakaàniot sosta-nok vo Brisel”. A, za da go zaobikoli celiot problem, Dimovski se zapletka u{te pove}e obiduvaj}i se da izleze heroj so toa {to }e lobiral makedonskite vina pove}e da se izvezuvaat vo Rusija i vo Kina.Zo{to, ministre, sostanokot vo Brisel go drìte vo tajnost? Zatoa {to ni sami ne znaete {to da o~ekuvate od nego ili {to da barate od evropskite institucii?

Atraktivni lokacii za izgradba na delovno-trgovski kompleksi prodava dràvata preku novoobjaveni tenderi. Se prodava zemji{te za izgradba na golemi trgovski i delovni edinici vo Gazi Baba, Gevgelija, Sveti Nikole, Strum-nica i Probi{tip. Po~etnite ceni na nadd-avaweto se dviàt od 1.000 do 5.400 denari za metar kvadraten. Vkupnata povr{ina na parcelite iznesuva pove}e od 50.000 kvadratni metri.14

S

A

Kasetni bombi stari 20 godini, ostanati na teri-torijata na Bosna i Her-cegovina od vremeto na Jugoslovenskata narodna armija, a proizvedeni vo Srbija, }e se uni{tuvaat na teritorijata na Make-donija. Otkako vlasta vo Belgrad i vo Saraevo odbila, Ministerstvoto za odbrana na Makedonija samo se prijavilo da gi uni{ti bombite na voeniot poligon Krivolak. Vladata donela vakva odluka za da sobira politi~ki poeni vo NATO, odnosno bez nikakvi drugi finansiski ili in-tegrativni pridobivki za zemjava. Ekspertite smetaat deka ovoj poteg na Ministerst-voto za odbrana e skan-dalozen i mnogu {teten za Makedonija. Spored niv, od

uni{tuvaweto kasetni bombi vo voeniot poligon Krivolak Makedonija }e pretrpi golema {teta vo odnos na ivotnata sredina. Tie gi poso~uvaat kako sosem neopravdani o~ekuvawata na ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski, deka Makedonija so ovoj poteg }e dobie politi~ki poeni pred me|unarodnata zaednica. Blagoja Markovski, porane{en polkovnik vo ARM, veli deka

kriteriumite spored koi zemjite dobivaat ~lenstvo vo NATO se mnogu jasni i deka Makedonija gre{i ako misli deka vaka }e moè da gi zaobikoli. Tragi~no e {to mislime deka }e dobieme poeni vo NATO so postavuvawe na makedonsko ìvo meso vo mirovnite misii i so uni{tuvawe na ivotnata sredina. Nikoj ne moè da me ubedi deka uni{tuvaweto na kasetni bombi e ednakvo {tetno kako gorewe na 2-3 kubici drva. Samite voeni ve`bi i manevri ja zagaduvaat ìvotnata sredina, a kamoli uni{tuvaweto na kasetnite bombi. Morame da gi promenime politikata i odnosot kon NATO, kade {to se vleguva samo so razvoj na demokratijata i na sovremen odbranben sistem, {to ne moè da se postigne so vakvo kratewe na buxetot za odbranata. Podani~kiot odnos kon Alijansata ne samo {to ne go zgolemuva na{iot

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SKANADALOZEN POTEG NA MINISTEROT ZA ODB

KASETNI BOMB]E SE UNI[TUVZATOA [TO BIH

K

SPASIJKA [email protected]

MAKSIM [email protected]

Trgnuvaj}i od faktot deka ~ekate podatoci koi se javno dostapni na Internet, so pravo se somnevame deka ne znaete kako da ja terate rabotata, iako stanuva zbor za problem koj moè da im nanese seriozni {teti na vinskata industrija vo zemjava i na ekonomijata, voop{to. Zatoa i mol~ite. Zatoa cela nedela nikoj od Va{iot resor ne odgo-vara na pra{awata na “Kapital”: dali, koga i kako }e go re{ite problemot so izvozot na vinoto?Tolku ja uslo`nivte ce-lata situacija {to ni na vinarskite vizbi ne im e jasno {to se slu~uva ili moèbi im e jasno, ama ne sakaat da ja digaat topkata visoko, zatoa {to znaat deka dràvata nema da im go re{i problemot. Zatoa e za o~ekuvawe, dokolku po 1 januari zemjite-~lenki na Evropskata uni ja ja spu{tat rampata za vinata od Makedonija na koi stoi terminot “Makedonija” ili “makedonsko”, da gi smenat etiketite. Za niv toa e na-jlesno i najbezbolno. Mnogu vina na evropskite pazari se prisutni so etiketite na koi e poso~en samo vinskiot region. Toa }e bide slu~aj i so makedonskite.

avtoritet, tuku naprotiv, osetno go namaluva, izjavi Markovski za Kapital.

MAKEDONIJA SAMA SE PRIJAVILA

Od Ministerstvoto za odbrana objasnuvaat deka Makedonija se obratila do vlasta vo BiH, izrazuvaj}i podgotvenost da go prezeme uni{tuvaweto na zali-hite so kasetna municija od ovaa dràva vo makedonskite centri za uni{tuvawe. Pritoa, bilo podvle~eno deka proektot }e se realizira samo dokolku ne ja zagrozuva bezbednosta na make-donskite timovi za uni{tuvawe na bombite i dokolku akcijata nema negativno ekolo{ko vli-janie vrz ìvotnata sredina. Vo faza na formirawe e ek-spertski tim, koj, vo sorabotka so stru~waci od BiH, }e napravi procenka na mo`nostite za rea-lizirawe na proektot. Norve{ka, vo ~ij glaven grad, Oslo, vo 2008 godina be{e potpi{ana konvencijata za zabrana na upotreba na kasetna municija, izrazila podgotvenost finan-siski da ja poddrì akcijata so okolu 100.000 evra, koi }e bidat potro{eni za transport na bombite do makedonskiot voen poligon. Kako {to prethodno izjavi minis-terot Kowanovski, Makedonija }e nema finansiski benefit od ovoj proekt. Ministerstvoto soop{ti deka kasetnata municija {to

Otkako BiH i Srbija odbile, Ministerstvoto za odbrana na Makedonija samo se prijavilo da uni{ti kasetni bombi od Bosna, stari 20 godini, na voeniot poligon Krivolak. Vladata donela vakva odluka za da sobira politi~ki poeni vo NATO, no ekspertite smetaat deka ovoj poteg e skandalozen i mnogu {teten za Makedonija

BLAGOJA MARKOVSKIPORANE[EN POLKOVNIK VO ARM“Tragi~no e {to mislime deka }e dobieme poeni vo NATO so postavuvawe na makedonsko ivo meso vo mirovnite misii i so uni{tuvawe na ìvotnata sredina. Nikoj ne moè da me ubedi deka uni{tuvaweto na kasetni bombi e ednakvo {tetno kako gorewe na 2-3 kubici drva. Samite voeni ve`bi i manevri ja zagaduvaat ìvotnata sredina, a kamoli uni{tuvaweto na

kasetnite bombi. Morame da gi promenime politikata i odnosot kon NATO, kade {to se vleguva samo so razvoj na demokratijata i na sovremen odbranben sistem, {to ne moè da se postigne so vakvo kratewe na buxetot za odbranata. Podani~kiot odnos kon Alijansata ne samo {to ne go zgolemuva na{iot avtoritet, tuku naprotiv, osetno go namaluva.”

BLAPORA“Tragipostavso uniubedi dkako gorja zagad

d{t

kase

3NAVIGATOR 29.11.2010PONEDELNIK

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

BIZNISOT E NE[TO [TO LESNO SE DEFINIRA - TOA SE PARITE NA DRUGI LU\E

PITER DRAKERAVSTRISKI PISATEL I KONSULTANT PO MENAXMENT

�

�

Noviot direktor na prilep-skata prehranbena kompanija Vitaminka, kratko po prezem-aweto na kormiloto vo edna od najgolemite makedonski kompanii, napravi poteg koj e za pofalba i koj bi trebalo da bide primer i za osta-natite kompanii. Naumoski re{i za site svoi vraboteni, bez razlika na rabotnoto mesto, da upla}a 300 denari za dobrovolno dopolnitelno penzisko osiguruvawe. Toj pojasni deka 1% od dobivkata na kompanijata odi za ovaa namena, kako investicija vo podobra idnina na 500-te vraboteni vo Vitaminka.So vakviot poteg noviot direk-tor kreira imix na odgovoren menaxer, koj osven kon finan-siskata kondicija na kompani-jata, odgovorno se odnesuva i kon site onie koi ja kreiraat vrednosta vo Vitaminka - ~ove~kiot potencijal.Osven za ovoj poteg na Nau-

SA[O NAUMOSKI

zborovi, spored Kowanovski, Srbija (zemjata-proizvoditel na bombite) i Bosna i Herce-govina (dràvata na ~ija teri-torija se nao|aat), se naivni i ne znaat kako da sobiraat poeni kaj NATO, za{to odbile na nivna teritorija da se uni{tuva opasnata municija. Otkako se soo~i so reakci-jata na javnosta, Kowanovski, obiduvaj}i se da go opravda svojot previd, napravi u{te eden golem gaf. Ekolo{kata {teta od uni{tuvaweto na bombite sosema nepromis-leno ja sporedi so efektot od gorewe na 2-3 kubici ogrevno drvo, nasproti predu-preduvawata na ekspertite za opasnostite {to gi nosi ovoj proekt.

Ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski, iako prvopovikan da ja sproveduva strategijata na Makedonija za vlez vo NATO vo delot na odbranata, pokaùva deka ne gi znae ni najosnovnite prioriteti za vrednuvawe na uspehot od strana na Alijansata. Najprvo dozvoli buxetot na negovoto Ministerstvo, klu~no vo NATO-integracijata, da bide skraten pod dozvoleniot minimum na koj Makedonija se obvrza vo dogovor so NATO. Na ovoj na~in go onevozmoì osovre-menuvaweto na makedonskiot odbranben sistem, {to e eden od najjasnite NATO-kriteriumi. A potoa lo{o proceni deka ova moè da go kompenzira, prijavuvaj}i ja Makedonija da bide teritorija kade {to }e se uni{tuvaat opasnite kasetni bombi, zabraneti so konvencija-ta potpi{ana vo Oslo. So drugi

ZORAN KOWANOVSKI

ODGOVORNOST

V

� GUBITNIK]E UNIШTUVA OPASNA MUNICIJA ZA DA SE DODVORI NA NATO

M

� MISLA NA DENOT

REXEP TAIP ERDOGAN

Turskiot premier predloì bliskoisto~en

[engen vo arapskite zemji, so cel pogolema ekonomska sorabotka, so {to Turcija stanuva lider vo ovoj region

ALEKSANDAR PETREVSKI

Divogradbite vo Sveti Naum }e ostanat za-

toa {to ohridskiot gradona~alnik }e se nad-mudruva so Vladata okolu zakonskite obvrski i parite

BRANA ZORAN KOWANOVSKI

BI OD BOSNA VAAT NA KRIVOLAK H I SRBIJA ODBILE

moski, toj zasluùva pofalba i za zgolemeniot izvoz koj uspea da go postigne vo 2010 godina, i pokraj ekonomskata kriza i nepovolnite pazarni uslovi. Vitaminka }e uspee ovaa godina da ja zavr{i so 13% rast na izvozot. Sigurno deka ambici-jata i vizijata na noviot prv ~ovek na kompanijata ne zasta-nuvaat ovde. Toj razmisluva kako da go zgolemi ne samo izvozot na postojnite pazari, tuku i kako da se pro{iri na drugi pazari. Ve}e slednata godina, so implementirawe na HALAL standardot proizvodite na Vitaminka }e moàt da se probivaat i na isto~nite pazari. So vizija za pogolemo iskoristuvawe na kapacitetite, dobro planirawe i odgovorno rabotewe, Sa{o Naumoski ima dobra perspektiva pred sebe, koja ostanuva samo da ja realizira.

VLADIMIR PUTIN

Ja pridobi Angela Merkel na svoja strana za da

lobira vo Brisel za usvoju-vawe na spogodba za slobodna trgovija me|u Rusija i EU

AKSEL VEBER

Guvernerot na centralnata banka na Germanija go ob-

javi “najlo{oto scenario” - deka EU }e mora da go zgolemi fondot za spas, koj sega izne-suva 750 milijardi evra

VO OSLO, ZABRANATA ZA KASETNI BOMBI JA POTPI[AA 90 DR@AVI

Zabranata za upotreba na kasetnite bombi vo Oslo ja potpi{aa 90 dràvi. Glaven po-

vod za donesuvawe na ovaa konvencija e fak-tot {to duri 40% od eksplozivnoto polnewe na kasetnite bombi (koe se sostoi od pove-}e pomali proektili so sopstven eksploziv, koi se aktiviraat pri kontakt so cvrsta pre~ka) ne eksplodi-ra pri upotrebata na bombata i taka go pretvora vo minsko pole okolniot reon so povr{ina od pove-}e od tri fudbalski igrali{ta. @rtvi na malite eksplozivi koi izgledaat bezopasno ~esto se decata, koi gi zamenuvaat so igra~ki.

NEGOTINO I KAVADARCI NEINFORMIRANI

Vo op{tinite koi se najzagrozeni od mo`nite posledici na proektot, Negotino i Kavadarci,

zasega ne prezemaat ni{to, za{to, kako {to ve-lat, nemaat konkretni informacii za planovite na Ministerstvoto za odbrana. “Nemame dobieno oficijalno izvestuvawe vo op{tinata i ne sum dovolno upaten, pa zatoa }e se vozdràm od komen-tar”, izjavi gradona~alnikot na op{tina Negotino, Pane Trajkov, kade {to se nao|a poligonot Kriv-olak. Sli~en odgovor dobivme i od pretstavnik na op{tinata Kavadarci

ZORAANNN KOKOKOKOWWAWAWANNOVSKI

IKIK

SA[O NAUMOSKI

}e se uni{tuva vo Krivolak ne sodrì radioaktivni ko-mponenti, biolo{ki ili hemiski agensi. Procesot na uni{tuvawe prakti~no go objasnuvaat so primer {to ministerot Ko-wanovski dosega nekolku pati go upotrebi za ilustracija na {tetata - so uni{tuvawe na ovaa municija vkupno bi se oslobodile gasni materii po sostav i koli~estvo ednakvi na sogoruvawe na okolu 2-3 metri kubni ogrevno drvo. Od Ministerstvoto velat deka nivnite zalo`bi za za{tita i kontinuiran monitoring na ìvotnata sredina se reflek-tiraat i preku izrabotkata na elaborat za ivotnata sredina na Krivolak, koj se podgotvuva vo partnerstvo so Slovenija.

BOSNA I HERCEGOVINA ODBILA, IAKO IMALA NAJSOODVETNI POLIGONI

Pratenikot na SDSM, Nikola ]urk~iev, e za~uden od faktot {to Makedonija go prifatila ona {to Bosna i Hercegovina bez razmisluvawe go odbi-la, iako BiH imala najmnogu

za site zemji-potpisni~ki, {to zna~i i za Makedonija. Zatoa, na{iot stav e mnogu kratok: toa {to e zabraneto, navistina e zabraneto, izjavi za Kapital portparolot na DOM, Toni Ris-tov. Direktorot na Upravata za ìvotna sredina, Filip Ivanov, zasega raspolaga samo so in-formacii za slu~ajot dobieni od javnite glasila. Instituci-jata {to ja rakovodi stru~no }e se proiznese koga }e dobie

SA[O DIMOVPORTPAROL NA MINISTERSTVOTO ZA ODBRANA“Postapkata za uni{tuvawe na kasetnite bombi ne e itna i nema vremenska odrednica koga }e se slu~i. Makedonija e potpisni~ka na konvencijata od Oslo za zabrana na upotreba na kasetna municija, a toa podrazbira obvrska aktivno da bide vklu~ena vo modalitetite za uni{tuvawe na postoe~kite arsenali od istata.”

egzaktni podatoci. “Vakov proekt ne moè da nema vlijanie vrz ìvotnata sredina. Za objektivni procenki na {tetata mora da se napravi posebna analiza, ~ie izveduvawe bi bilo ote`nato od fak-tot {to Krivolak e voen poligon i e zatvoren za javnosta”, smeta ekologot Marija Jankovska. Od Ministerstvoto za odbrana ne moàt da kaàt ni{to pokonkretno za vremenskata dinamika na proektot i velat deka proektot e vo faza na najava. Postapkata za uni{tuvawe na kasetnite bombi ne e itna i nema vremenska odrednica koga }e se slu~i. Makedonija e potpisni~ka na konvenci-jata od Oslo za zabrana na upotreba na kasetna municija, a toa podraz-bira obvrska aktivno da bide vklu~ena vo mo-dalitetite za uni{tuvawe na postoe~kite arsenali od istata, veli portparo-lot na Ministerstvoto za odbrana, Sa{o Dimov.

i najsoodvetni poligoni za uni{tuvawe municija. Iako re~isi site zemji vo regionot se potpisni~ki na konvencijata od Oslo, edinstveno Makedonija samata se prijavila za vo nejziniot lozarski kraj da bidat uni{tuvani kasetnite bombi od Bosna i Hercegovina. A tokmu Bosna izobiluva so poligoni za uni{tuvawe, no nitu taa, nitu Srbija prifa}aat kaj niv da se uni{tuvaat bombite, veli ]urk~iev. Partijata Demokratska obnova na Makedonija, kako zel-ena partija, koja e del od vladi-nata koalicija, nedvosmisleno e protiv idejata Makedonija da bide zemja koja drugi dràvi }e ja koristat za da se oslobodat od zastarenata municija. Kasetnite bombi vo svojot sostav imaat nekolku elementi {to brzo se {irat niz vozduhot i pretstavuvaat seriozna za-kana za civilnoto nasele-nie. Konvencijata od Oslo ko-mpletno zabranuva upotreba, proizvodstvo i trgovija so kaset-ni bombi. Od 1 avgust 2010 godi-na zabranata stana obvrzuva~ka

4 NAVIGATOR29.11.2010 PONEDELNIK

Komisijata za hartii od vrednost go odbi baraweto na Komercijalna banka za dokapitalizacija preku emisija na obi~ni akcii po pat na privatna ponuda za poznat kupuva~. Dokapitalizacijata be{e najavena so iznos od 13 milioni evra. Od KHV objasnuvaat deka baraweto go odbile zatoa {to bankata ne dostavila dokazi deka privatnata ponuda e nameneta za institucionalni inves-titori, kako {to nalaga Zakonot za hartii od vrednost.Ponudata na akciite be{e nameneta za dvata institucionalni investitori, East Capital Explorer Investments AB od Stokholm, [vedska, koj treba{e da otkupi akcii vo vrednost od 12 mil-ioni evra, i Publikum holding d.o.o. od Slovenija, koj treba{e da go otkupi ostatokot od akciite.

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

0,9% PORASNA PROSE^-NATA BRUTO-PLATA VO ISTIOT PERIOD

PORASNA PROSE^-NATA NETO-PLATA VO SEPTEMVRI, SPORE-DENO SO ISTIOT MESEC LANI2,5%

334 EVRA IZNESUVA PROSE^NATA ISPLAT-ENA NETO-PLATA VO SEPTEMVRI Voop{to ne moàm da se soglasam so

toa deka ne sakame da ja kaème sumata {to }e bide potro{ena za izgradba na proektite od “Skopje 2014”, kade {to e investitor Ministerstvoto za kul-tura. Site dogovori {to se sklu~eni od Ministerstvoto se nao|aat na internet-stranicata na

Biroto za javni nabavki, izjavi ministerkata za kultura, Elizabeta Kan~eska-Milevska, za Radio Slobodna Evropa. Spored nea, Minis-terstvoto za kultura nikoga{ne krielo ne{to, nitu ima namera da krie. “Ne se soglasuvam so tezata deka kulturata e politizirana. Naprotiv, voop{to ne e politizirana. Za site direktori {to gi postaviv konkursot e mnogu transparenten i sekoj ima mo`nost da u~estvuva na nego, a treba da dostavi programa i vizija za napredokot i razvojot na taa institucija”, veli Kan~eska-Milevska.

QUPÔ ZIKOV

36...POGLED NA DENOT...

OTIDE VELIJA SO SE LUJZA!?

V

obrooo! Se iznaplakavme vrz sudbinata na kolegite od A1! Sega se smirivme i nie, a kako {to gledam i tie! Da gi pogledneme, so ladni glavi, posledi-cite od sevo ova... Vo svoeto primitivno ekspoze pred svoite urednici vo petokot ve~erta

Velija Ramkovski prizna dve raboti i tresna edna notorna glupost! Ajde prvo gluposta oti prili~no e va`na “...gord sum {to vie si ja odrabotivte rabota-ta...” (!?), im se obrati Ramkovski na svoite urednici! Molam? Da sum negov urednik, u{te istiot moment }e stanev i }e si zaminev! I }e go pluknev v lice toj jadnik, da mi prostite! ]e zaminev oti go potro{il i mojot novi-narski kredibilitet i kredibilitetot na, spored niv, “stolbot na demokratijata” – samata televizija, koja ve~erta dojdoa da ja podràt “kupi{ta jadnici politi~ari” bez tro{ka sovest i memorija za s$ {to napi{aa drugite mediumi vo mesecite {to pominaa!? Moi dragi kolegi od “stoèrot na demokratijata” - }e go pra{av mojot gazda – slu{aj “lepotane”: od koi i kakvi izvori ti ja finansira{ svojata sedma firma (A1 TV)? Mili moi, novinarite i urednicite na eden medium sigurno treba da se zapra{aat kako se sozdavaat nivnite plati... Mene barem sekoga{ me interesir-alo, a sega gledam deka i moite kolegi vo “Kapital”

prili~no gi interesira, kako pravime pari...! Ova e su{tinata, koja ako malku pove}e se elaborira, }e ne dovede moèbi i do zaklu~okot deka A1 vo ~etvrtokot be{e zasekoga{ “potro{ena”, no za drugi celi... Za koi? Bliskata idnina }e pokaè... A, videte bogati, novinarite javno na televizija se pra{uvaa, a i nas ne pra{uvaa - zo{to mora novi-narite da mu gi znaat site firmi na Velija!? Neka mi prostat kolegite od A1, no tokmu ovde nekade po~nuva urivaweto na slobodata na misleweto i govorot i toa ne samo kaj ovaa televizija, tuku i kaj ostanatite dve, taka neli, od onie pogledanite kaj nas!? Oti ako Velija javno prizna deka ima dogovori so Gruevski od nad 4 milioni evra, kolku li imaat tie!? Zatoa novinarite na A1 vo momentot koga pred celata makedonska javnost “se treskaa od zemja” moraa da znaat deka televizijata im se finansirala i od “crni fondovi”, proizvod na “sloènata pajakova mreà”, prikaàna na crteòt vo rakata na direktorot na UJP! Da se vratime i na Velija i negoviot al(a)!? Vsu{nost, mili moi, krunskiot svedok za navodnite kriminali vo firmite na ulica Pero Nakov bb e tokmu nivniot fakti~ki sopstvenik – Velija Ramkovski!? I toa so dve negovi prili~no neintelegentni izjavi – onaa deka “...pronajdenite pari bile sitni, od sitna “roba” (!?), od mali du}an~ina” (!?). Vtoroto svedo{tvo e koga re~e deka tie pari vsu{nost se pari od VMRO-DPMNE so koi mu gi pla}ale reklamite na televizijata (prethodno go obvini Gruevski deka so buxetski pari pla}al partiski reklami vo A1 (4 milioni evra), {to, ako se potvrdi, e te{ko obvinenie za zloupotreba na slu`benata dol`nost na premierot)!? No, da vidime...! Taka Velija, iako ne e formalen sopstvenik na {este firmi vo koi UJP izvr{i upad, i s$ u{te ne e pod is-traga (zna~i moè da vlijae na istragata!!!), toj ve-}e e del od ovaa prikazna! Glaven “stolb” okolu koj treba da odi istragata...!? Zgora {to i formalnata, a i su{tinska istraga na UJP, Finansiskata policija i MVR ve}e po~naa da gi davat prvite rezultati!?Zna~i brzo o~ekuvame energi~en odgovor od nadle`nite: Ima li kriminal ili nema? Rezultatot treba da go vidime site – gra|anite, kompaniite, pa i mediumite... Va`no e za biznis klimata i demokratsko-to na~elo deka pred zakonite site sme isti! I na pazarot site sme isti – i “du}an~inata” na Velija, i drugite mediumi – elektronski i pe~ateni! Site pla-}ame danoci i na site ni doa|aat kontroli! Ottuka, ako ima kriminal, molam i ova da vleze vo zapisnik – da se procesuira, a kriminalcite kako {to e redot – u }orka!? No, ako vlasta vleze vo dogovor so Velija i samata gi ignorira kriminalite vo {este firmi, a se fokusira na sedmata (A1 i nejzinoto informirawe za svoi potrebi), toga{ od ova na{evo dràva ne biduva, a novinarite na A1 slobodno neka se penzioniraat oti “hrabro odrabotile za jadniot im gazda”! Da prosledime mili moi... Sega na site ga}ite im se simnati!?

ELIZABETA KANÊSKA-MILEVSKA �minister za kultura

SITE DOGOVORI ZA “SKOPJE 2014” SE TRANSPARENTNI

...Da go analizirame malku Velija i negoviot al(a)...!?

DKHV NE DOZVOLI DOKAPITALIZACIJA NA KOMERCIJALNA BANKANemaweto dokazi deka privatnata ponuda e nameneta za in-stitucionalni investitori, kako {to nalaga Zakonot za hartii od vrednost, e pri~ina za odbivawe na baraweto za davawe odobrenie za zgolemuvawe na po~etniot kapital na bankata so emisija na obi~ni akcii po pat na privatna ponuda

K

PROPADNA OBIDOT ZA SOBIRAWE 13 MILIONI EVRA SVE@ KAPITAL

METODI [email protected]

Bankata za taa cel treba{e da izdade 228.470 obi~ni akcii so nominalna vrednost od 1.000 denari za akcija. Tie treba{e da bidat prodadeni po dogovorena cena od 3.500 denari za akcija. Ne se realiziraa o~ekuvawata na {vedskiot fond deka transakcijata }e se realizira do krajot na godi-nava. Po objavuvaweto na odlukata za dokapitalizacija na bankata, tie ne go krieja zadovolstvoto od ovaa investicija.“Nie sme sre}ni vo vrska so ovaa investicija i planirame da sorabotu-vame so ostanatite sopstvenici, kako i so menaxmentot, za ponatamo{en razvoj na Komercijalna banka”, iz-javi za “Kapital” Gert Tivas, glaven izvr{en direktor na East Capital Explorer Investments AB.Spored nego, pri~inite za investi-rawe vo Komercijalna banka se golemite mo`nosti za iden rast na

makedonskata ekonomija, a so toa i na bankarskiot sektor, so ogled na toa {to momentalnata pazarna penetracija vo ovoj sektor bila na mnogu nisko nivo. “Veruvame vo raste~kiot potencijal na makedonskata ekonomija. Komercijalna banka e mnogu do-bro pozicionirana za da ima golem benefit od ovoj rast, kako i od ponatamo{nata ekspanzija na nejzinite proizvodi i uslugi, {to }e bide ovozmoèno blagodarenie na noviot kapital”, veli Tivas.Dokolku se realizira{e ovaa tran-sakcija, {vedskiot fond }e ima{e u~estvo od 10,6% vo akcioner-skiot kapital na bankata, bidej-}i toj indirektno, preku negovoto 50% u~estvo vo East Capital Bering Balkan Fund, ve}e poseduva okolu 1,4% od akcionerskiot kapital na Komerci-jalna banka.Komercijalna banka vo prvite de-vet meseci godinava ima{e na-jdobar finansiski rezultati vo odnos na drugite banki, ostvaruvaj-}i dobivka od 12,7 milioni evra, {to pretstavuva porast od 10,3% vo odnos na istiot period lani. Sepak, od menaxmentot na bankata priznavaat deka efektite od krizata se ~uvstvuvaat i vo Komercijalna banka.

10,6%}e iznesuva{e sopstveni~kiot

udel na East Capital Explorer Investments AB dokolku se

realizira{e dokapitalizacijata

dogovori {to se sklu~eni odvoto se nao|aat natranicata naministerkata -Milevska, za d nea, Minis-krielo ne{to, se soglasuvamolitizirana.zira- na.aviven i uvai t ,

5POLITIKA 29.11.2010PONEDELNIK

MARIJA SEVRIEVA [email protected]

TAÎ: GR^KATA VLADA IMA ULOGA VO KONFLIKTOT OD 2001

Liderot na DPA, Menduh Ta~i, veli deka na in-ternet-stranicata Viki-

liks }e se pojavat dokumenti za ulogata na gr~kata vlada vo konfliktot vo Makedonija od 2001 godina. “Vikiliks objavuva stra{ni dokumenti za sega{nata vlada. Deneska gospodinot Nikola Gruevski, Vladata i MVR neka odat da gi apsat lu|eto koi rabotat tamu. Neka gi prisvojat kompjuterite na

Vikiliks i na CIA, pa potoa }e polemizirame. Amerikan-skiot ambasador vo Atina v~era be{e kaj ministerot za nadvore{ni raboti na Grcija, Dimitris Drucas. Mu objasni deka }e se pojavat mnogu to~ni informacii za ulogata na vlasta vo Atina vo vrska so konfliktot kaj nas, poto~no za ulogata na nekoi pretstavnici od albanskiot blok, normalno ne od DPA, vo vrska so sporot za imeto

na dvete dràvi”, izjavi Menduh Ta~i.

TV

lzvo“dvNMlgi

NEVLADINATA REALITETI STANA ALBANSKI SOJUZ!

Se formira{e nova partija vo albanskiot politi~ki blok – Al-

banski sojuz - predvodena od Vaqon Beqa, koj rakovode{e so nevladinata organizacija Realiteti.Spored prvi~nite infor-macii, neoficijalno, stanuva zbor za politi~ki subjekt koj }e se pozicionira blisku do DPA na Menduh Ta~i.“Na DPA mu treba silen ogranok vo Skopje, a toa go nema. Zatoa, planirano e

preku zaedni~ka sorabotka, a potoa i zaedni~ki nastap na izborite preku koalicija, Ta~i da gi zacvrsti svoite pozicii vo Skopje, kade {to realno e najslab. Celi 50% od partiskiot ogranok na DPA vo âir e preminat vo novata partija, koja, vsu{nost, e transformacija na Realiteti", veli izvor za “Kapital”.Nevladinata Realiteti e poznata po èstokite napadi na vladinite politiki i

proekti, pred s$ na "Skopje 2014", i ocenkite deka DUI i Ali Ahmeti se samo kukli vo racete na Gruevski, koi ne znaat da se izborat za albanskite interesi.

DANO^NA PIRAMIDA NA PERO NAKOV BB?!

�� Otkrivaweto na kriminalot od 7,5 milioni evra, napraven od {est firmi registrirani na Pero Nakov bb, trgnalo od MIA Beverixis, sopstvenost na Ala al Kafagi. Toa ja dovelo UJP do Akstra trejd, do koja MIA Beverixis imala iljadnici besmisleni transakcii, a parite zavr{uvale vo stranski kompanii. UJP se somneva deka 7,5 milioni evra se del od kriminalot vo Svedmilk "teòk" 30 milioni evra, kade Al Kafagi be{e akcioner, a Ramkovski dol`nik

Poradi somnevawe deka 7,5 milioni evra bile odleani vo stranstvo preku {est

firmi locirani na Pero Nakov bb, na koja se nao|a i A1 televizija i eden kup firmi na Velija Ramkovski, e sprovedena kontrolata na prostoriite i e zapleneta dokumentacija od Upravata za javni prihodi, Finansiskata policija i MVR.“Kontrolata be{e naso~ena kon pe~atnicata Misirkov, Plus produkcija, Sinim, Ak-stra trejd, AKS-stra i Vreme E^. Nivnite sopstvenici se turski i srpski dràvjani, nedostapni za makedonski-ot praven sistem, a kako polnomo{nik na pove}eto se javuva Lujza Stai}, advoka-tkata na A1 i bliska rod-nina na Velija Ramkovski”, soop{ti Goran Trajkovski, direktor na UJP.

Kontrolata na finansiskite transakcii i otkrivaweto na kriminalot trgnale od firmata za proizvodstvo na sokovi MIA beverixis, sop-stvenost na Ala al Kafagi. Toa dovelo do Akstra trejd, do koja MIA Beverixis imala iljadnici besmisleni tran-sakcii, a parite zavr{uvale vo stranski kompanii.“MIA Beverixis be{e glaven distributer na mlekarnicata Svedmilk, koja propadna i ostavi dolgovi od 30 milioni evra. Postojat indicii deka 7,5 milioni evra, koi preku Akstra trejd se preleani vo dràvite-dano~en raj, se del od 30 milioni od Svedmilk. Taa firma ima i neplaten DDV od 1,5 milioni evra. Dosega nitu edna od firmite direktno ne se povrzuva so Velija Ramkovski”, veli Trajkovski.Dano~nite inspektori do firmite na Pero Nakov bb gi dovela proda`bata na sedum vozila na MIA Bev-erixis na Plus Kom i Plus

Produkcija, koi imale eden vraboten. MIA nemala pravo da otu|uva vozila bidej}i UJP go zaplenila imotot za da naplati DDV. Trajkovski poso~i deka UJP vo ovie kom-panii ne moèla da vleze 16 meseci, poradi {to morale da pobaraat asistencija od Finansiskata policija i sudski nalog za pretres i zaplenuvawe na elektronska oprema i registri. Pokraj 45 kompjuteri, eden mobilen i eden fiksen kompjuterski server i ogromna pismena dokumentacija, koi gi za-plenija UJP i Finansiskata policija, MVR od stan vo âir, sopstvenost na eden od upravitelite na Plus Produkcija, \ulten Xemaili, pronajde i odzede 104.000 evra vo vre}i, kompjuteri i pismeni dokumenti, za koi se pretpostavuva deka bile izneseni od objektot na Pero Nakov bb na denot na kontro-lata. Se pretpostavuva deka vo kriminalot se vme{ani najmalku 20 lica, no dosega

MVR nema podneseno krivi~na prijava. UJP nedelava }e pobara vo rok od 15 dena Akstra trejd da go plati danokot od 1,5 milioni evra, a vo sprotivno imotot }e & bide zaplenet i smetkata blokirana. Kaj drugite firmi zasega nema osnova za blokirawe na smetkata. Deneska, pak, Finansiskata policija i UJP, vo prisustvo na istraèn sudija, }e ja otvorat zaplenetata knigo-vodstvena dokumentacija vo hartiena forma. Zaplenetite kompjuteri od Pero Nakov bb i od stanot vo âir se ve}e otvoreni i se pribiraat podatocite od niv. “Vo eden kompjuter na Plus produkcija se najdeni knigov-odstva na nekolku kompanii, a Plus produkcija ne dava smetkovodstveni uslugi, {to e najsporno vo ovoj slu~aj”, velat izvori od UJP. Poradi obemnosta i kon-fuznosta na dokumentacijata, od UJP najavuvaat deka }e

Za tri godini A1 televiz-ija nema dobieno pove}e od ~etiri milioni

evra za reklami od Vladata, a se sozdava{e atmosfera deka se 25 milioni. Vo tie ~etiri milioni evra ima{e i pari od buxetot {to mi gi plati za partijata VMRO-DPMNE. Toa go znae i Gruevski. Ne pravam jas kriminal, tuku toj. Toj bor~i, odnosno partijata, a toj me zamoluva: "Ne moàm da ti platam preku partijata, no moàm preku fakturite od vladinite pari". Jas toga{

si rekov deka e neispravno, no premierot mi vika da mi plati od buxetot. E, pa, da mi plati, sum reklamiral", obvini sopstvenikot na A1 televizija, Velija Ramkovski. Toa be{e negoviot kontrau-dar vrz premierot Nikola Gruevski, otkako pove}e dràvni institucii vlegoa vo finansiska kontrola na {est firmi registrirani na Pero Nakov bb, tragaj}i po dano~en kriminal "teòk" 7,5 milioni evra. Ramkovski veli deka parite {to gi pronajde MVR vo stan vo âir, toj gi dobil od VMRO-DPMNE za reklami i deka mnogu od reklamite

bile pla}ani na raka, a ne preku transakciska smetka. Vladata gi demantira{e tvrdewata na Ramkovski deka vladinite pari bile koris-teni za pokrivawe tro{oci za partiski kampawi. "Toa tvrdewe na Ramkovski pretstavuva gruba laga i manipulacija i ima cel da napravi obid za ottrgnuvawe na vnimanieto na javnosta od ona {to e fakti~ka situ-acija, a toa e kontrolata na dràvnite institucii na {est kompanii locirani na istata adresa kade {to se nao|a i A1 televizija i osnovaniot somne` deka tie imaat napraveno seriozno i

grubo prekr{uvawe na za-konite", reagira Vladata.SDSM, pak , pobara od Gruevski da dade odgovor na obvinuvawata od Ramk-ovski. “Toa e korupciski skandal dosega nezapameten vo istorijata na Makedonija. Nikola Gruevski go izbegna ovoj odgovor pred makedon-skata javnost. Gra|anite so pravo o~ekuvaa namesto da odi vo Tripoli, da kaè kolku od ~etirite milioni evra partiski reklami na VMRO-DPMNE gi platil na A1 televizija so pari od buxetot na Makedonija”, istakna sekretarot na SDSM, Andrej Petrov.

VELIJA RAMKOVSKI GO OBVINI PREMIEROT GRUEVSKI ZA KRIMINAL

VLADATA Í PLA]A[E NA A1 ZA DA JA REKLAMIRA VMRO-DPMNE?!�� Ramkovski tvrdi deka Gruevski so pari od dràvnata kasa mu pla-

}al za reklamite na partijata VMRO-DPMNE. Vladata tvrdi deka ovaa izjava na Ramkovski pretstavuva gruba laga i manipulacija

SELAMI: AKO SE POTVRDAT TVRDEWATA, STANUVA ZBOR ZA KRIMINAL!Dràvniot javen obvinitel, Qup~o [vrgovski, izjavi deka obvinitelite vedna{ reagirale na izjavata na Ramkovski i od ponedelnik seriozno }e gi ispi-tuvaat vakvite navodi. Od Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata velat deka pred da go ot-vorat slu~ajot }e se koordiniraat so Javnoto obvin-itelstvo dali tie navistina }e istraùvaat so cel da ne se duplirala rabotata. "Nie funkcionirame na princip na podnesuvawe inicijativi do Javnoto obvinitelstvo za otvorawe slu~aj. Tie najavija deka }e go razgledaat ovoj slu~aj. Iskreno se nadevame deka }e go storat toa, a ne kako za site drugi slu~ai dosega, koi se zabo{otuvaa", veli pretse-datelot na Antikorupciskata komisija, Ilmi Selami i dodava deka ako se potvrdat tvrdewata, stanuva zbor za kriminal. Od UJP informiraat deka moè da sprovedat kontrola za finansiskoto rabotewe na A1 televizija i VMRO-DPMNE, so cel da gi proverat navodite na Ramkovski, no nemaat nadle`nost da go kontroliraat finansiskoto rabotewe na Vladata, bidej}i za toa e odgovoren Dràvniot zavod za re-vizija.

ALA AL KAFAGI, SOPSTVENIKOT NA MIA BEVERIXIS, IZBEGAL VO GRCIJA!? Sopstvenikot na firmata za sokovi MIA Beverixis, Ala al Kafagi, izbega vo Grcija, tvrdat od UJP. Tokmu ovaa firma, koja bila dlaboko povrzana so biznisite na Velija Ramkovski, e po~etnata to~ka od koja trgnala kontrolata na firmite smesteni na Pero Nakov bb. Od MVR v~era ne odgovorija dali protiv Al Kafagi, koj doa|a od zemjite na Bliskiot Istok, e raspi{ana interna ili me|unarodna poter-nica. Softverskiot sistem na Upravata, koj raspolaga so filtri za rizik od koi se dobiva mese~na lista na dano~nite obvrznici spored stepenot na rizik, ja isfrlil MIA Beverxis kako rizi~na firma. Po~etnata kontrola po~nala vo ovaa kom-panija i site {to se povrzani so ovoj brend: MIA Interne{nal SF, MIA Interne{nal, Media Elek-troniks i Media Eksport. Otkako UJP utvrdila deka ovaa firma se obiduva da is~ezne od makedonskiot praven sistem i da ostavi dolg od pet milioni evra, pristapila kon zaplenuvawe na objektite, surovinite, ma{inite. Pritoa otkrila razni vidovi dano~na izmama, fiktivni zajmuvawa, potceneti transferni ceni, {to bilo indikator deka firmata saka da is~ezne od pazarot. UJP i na Upravata za spre~uvawe na perewe pari utvrdile deka golem broj fiktivni zdelki se fokusiraat kon Akstra trejd, ~ii osnova~i se turski dràvjani i eden polnomo{nik, gra|ansko lice, koe e vo rodninski vrski so gazdata na A1. Akstra trejd potoa & platila na kompanija vo str-anstvo 7,5 milioni evra. UJP proveruva zo{to se isplateni tie pari i dali transferot bil legalen ili ne. Biznis-relaciite na Al Kafagi i Ramkovski dati-raat od poodamna. Al Kafagi be{e akcioner vo Svedmilk, a MIA Beverixis glaven distributer na proizvodite na mlekarnicata. Del od proizvodite na Svedmilk se prodavaa i vo marketite Hedis na Ramkovski, no toj & ostana dolèn na mlekarnicata. Kako {to objavi “Kapi-tal”, Ramkovski, pred nekolku meseci, otkako ne uspea da go prisvoi Svedmilk, vleze vo postapka za kupuvawe na MIA Beverixis, kade {to planiral da proizveduva mleko. Na licitacijata za proda`ba na imotot na MIA Beverxis, {to ja raspi{a NLB Tu-tunska banka, kade {to Al Kafagi dolì, se prijavi samo Ramkovski.

KRIMINALOT OD 7,5 MIL-IONI EVRA NA RAMKOVSKI VODI DO SVEDMILK?!

MARIJA SEVRIEVA [email protected]

primenat sovremen softver za da ja skratat postap-kata za proverka. Prvi~nata

obrabotka na podatocite se o~ekuva da zavr{i do krajot na godinava.

FOKUS: MAKEDONIJA SE IZMAÛVA SO SOPSTVENATA NEMO] 6 29.11.2010

Se i z j a l o v i j a pr oc e n k i te na vladeja~kata VM-RO–DPMNE deka najavite na na-jgolemata opozi-c i s ka p a r t i j a

SDSM za è{ka politi~ka esen i borba za vra}awe na vlast so site sredstva se samo obi~en politi~ki blef. Otkako pomina noemvri i dolgonaja-vuvaniot Samit na NATO vo Lisabon, site potezi na parti-jata na Branko Crvenkovski govorat deka SDSM nagolemo se podgotvuva za ne{to na {to ne se osmeluva{e ni da pomisli vo izminatite ~etiri godini od doa|aweto na vlast na premierot Nikola Gruevski – seriozen obid za urivawe na negovata vlast. Site ~elnici na VMRO–DPMNE, so koi “Kapital” razgovara{e vo poslednite denovi, velat deka idejata na SDSM za interpelacija na Vla-data, kako po~etok za predvremeni izbori (!?), }e ostane samo kako “pusta èlba”. Dnevnopoliti~ki po-

eni!Sepak, serioznite analizi davaat prostor za zaklu~ok deka po 16 dekemvri SDSM definitivno ja stava na test rabotata na ovaa Vlada, pred pratenicite, no i pred make-donskata javnost. Mala anal-iza...Informaciite kaùvaat deka vo SDSM e aktivirana celata partiska ma{inerija. Razrabo-teni se site mo`ni scenarija i eventualni odgovori na Gruevski na nivnite provokacii i idni prezemeni ~ekori. Ona {to e tuka moèbi najva`no, deka pokraj site strategii na liderot Crvenkovski, se scenarijata okolu DUI i Ali Ahmeti. Kako }e odigra ovoj ~ovek? Priznale ili ne, bez poddr{kata od DUI, kako najgolema al-

b a n s k a p a r t i j a i koalicionen part-

ner na Gruevs-ki, SDSM ima malku, ako ne i voop{to pros-

tor za seriozni potezi. Crven-kovski e svesen za zna~eweto na

Ahmeti! Od dru-ga s trana , eden

pogolem del vo DUI se svesni za “vazal-

skata” pozicija na parti-jata vo Vladata! Ottuka, imaj}i ja predvid, sepak, cvrstata povrzanost na “starite partneri” – Ahmeti i Crvenkovski, “rozata” verojatno najgolemata tak-tika }e ja naso~i kon pri-dobivawe na poddr{kata od porane{niot koali-cionen “drugar”. SLOBODA NA GOVOR ILI SLOBODA ZA KRIMI-NALOT!?Deka e “dojden e no` do koska” pokaà i odnesuvaweto na SDSM vo celiot skandal so navodniot policiski teror vo A1 televiz-i ja . Novinarite na ovaa televija silno obvinija deka stanu-va zbor za upad vo nezavisnosta na novi-narstvoto i obid za vr{ewe pritisok i gasnewe na slobodata

na govorot. Sepak, tie moèbi i ne predvidoa

deka Upravata za javni

prihodi (UJP) i Finansiskata policija, zaedno so MVR, u{te vo prviot moment otvoreno }e ja razotkrijat misterijata dali toa be{e upad vo televizijata ili inspektorski upad vo “du}an~iwata” na Ramkovski! Nadle`nite dràvni institucii i tret den po ova megaafera stojat na cvrstiot stav deka vo {este firmi na Ramkovski go baraat kriminalot (da po~ekame da vidime kako }e se razvie prikaznata vo nared-nite denovi)!? Vo sekoj slu~aj, ovaa, navidum lesna, policiska intervencija opozicijata ja iskoristi kako u{te eden adut vo borbata protiv vlasta za nejzino brzo zaminuvawe! Takvi se site politi~ki analizi vo poslednite denovi! Site go ~ekaat slednoto istraùvawe na javnoto mislewe za da go vidat rejtingot na Gruevski!Novinarite i urednicite na A1, kako i mnogumina prijateli na televizijata i na Velija Ramkovski od politi~kiot svet, i tri dena potoa s$ u{te ne moàt da razberat {to im se slu~i! Frapirani od toa {to policijata navodno maltre-tirala, direktno go obvinija premierot Gruevski deka ja ubiva demokratijata. Sepak, kako {to se odmotuva filmot okolu A1, zaklu~okot e deka ne }e da e tokmu taka... Od druga strana, argumentite na vlasta velat poinaku. Prviot ~ovek na UJP, Goran Trajkovski, izleze so suma od celi sedum milioni evra za kriminal vo firmite na Velija Ramkovski. Portparolot na MVR, Ivo Kote-vski, gi otfrli kako gruba ma-nipulacija tvrdewata na nekoi novinari deka vo celiot haos bile pretepani od policajci (!?), so dobro poznatata izjava deka tie postapuvale soglasno Ustavot i zakonite. Minister-kata Gordana Jankulovska, pak, veli deka tokmu nejzinite lu|e bile napadnati dodeka si ja vr{ele rabotata (!?).“Najverojatno stanuva{e obid za nesmasna manipulacija so javnosta, za {to potvrduva i faktot {to v~erave~er tokmu vo studioto na A1 televizija prodefiliraa ~lenovite na SDSM i na SOROS, so bezbroj besmisleni i neprincipielni fabrikuvani obvinenija”, kon-statira Jankuloska.Sepak, del od analiti~arite so koi razgovaravme smetaat deka akcijata na vlasta vo firmite

na Velija Ramkovski i ne be{e “najdemokratski spakuvana”! înot deka neprirodno mnogu policija i “red” ima{e vo dvorot na A1 televizija, sekako, deka moè da se tolkuva i kako deka akcijata be{e sama po sebe kompromitirana. Se ostavi prostor i za razni zaklu~oci i politi~ki tolku-vawa(!?) Crvenkovski pobrza da go isprati celoto partisko ra-kovodstvo, pratenici i svoite politi~ki “sateliti” vo dvorot na televizijata, za vo stilot na Francuskata revolucija da se borat za “pravoto na demokratija, sloboda i ed-nakvost”! Pritoa, koristej}i go celiot skandal, stavot na zbunetite i indisponirani novinari na A1 pred sopst-venite kameri, za gradewe na sopstvenata partiska propa-ganda. Kade e tuka slobodnoto novinarstvo!? Crvenkovski, povikuvaj}i na nov miting na 4 dekemvri, la-konski oceni deka “Makedonija odamna ne e normalna dràva”. Mnogumina se soglasija so toj stav na liderot na SDSM!“Makedonija e definitivno kid-napirana dràva od eden ~ovek i negovata familija, a nie dva milioni gra|ani na ovaa zemja sme nivni zalo`nici”, re~e Crvenkovski.Premierot Gruevski, pak, mu pora~a deka celata “Bejrut-situacija” so A1 e samo del od strategijata “Nade`” na Crvenkovski, “so koja toj plati narodni pari na slovene~ki marketing-eksperti za da go urnat VMRO–DPMNE”.“@alno e da se tro{at parite na narodot za da se unakaè protivnikoto koja rvenkovskir-mite na Velija Ramkovskiikacii vo VMRO-DPMNEasa~ko liv~e i golemi frejmovi od Crvenk-ovski i Gruievskievgelija i toa e retkost”, re~e Gruevski. Malku podocna smetkite na Gruevski oza “nade`ta” na Crvenkovski mu gi pobrka Ram-kovski! ... Kako da se tolkuva izjavata (alo, javen obvin-itele!!!) ako samiot premier, kako {to obznani Ramkovski... dal pari od dràvnata, a ne od partiskata kasa za reklami na A1 za VMRO-DPMNE... Premierot izgleda ne pres-meta deka Velija Ramkovski vo celata panika }e po~ne da go vadi “valkaniot ve{“ na vi-delina, otkrivaj}i na koj na~in do v~era sorabotuval negoviot medium so vlasta, koja sega “mu go zagrozuva pravoto na govor”. Ova e golema tema... “Direktorot na UJP e ekspert za taa problematika i jas ne moàm da kaàm ni{to pove}e osven deka e va`no {to funkcioniraat instituciite na

Politi~kata presmetka me|u dvete najgolemi partii vo makedonskiot blok, VMRO–DPMNE i SDSM, po~na zabrzano da se prefrla na ulica! Spored pove}emina doma{ni i stranski poznava~i na makedonskite politi~ki sostojbi, ~ii razmisluvawa “Kapital” delumno gi prenesuva vo ovaa analiza – jasno e deka s$ poizvesni se izborite (!?), kako edno od mo`nite scenarija! Opozi-ciskata SDSM s$ poagresivno insistira na ova scenario, iako analiti~arite i ne moàt do kraj da procenat od kade logikata za vakov razvoj na nastanite vo zemjata vo narednite meseci! Pra{aweto e koj e na~inot na koj partijata na Branko Crvenkovski planira da gi predizvika... Vo me|uvreme, Makedonija prodolùva da gubi i vreme i pari. I lu|e, se razbira...

�� Politi~kata presmetka me|u dvete najgolemi partii vo makedonskiot blok, VMRO–DPMNE i SDSM, po~na zabrzano da se prefrla na ulica! Spored pove}emina doma{ni i stranski poznava~i na

r u j r , D Dpo~na zabrzano da se prefrla na ulica! Spored pove}emina doma{ni i stranski poznava~i na po~na zabrzano da se prefrla na ulica! Spored pove}emina doma{ni i stranski poznava~i na

r u j r ,��

NA GRUEVSKI MU SE SLUÛVAA NA NARODOT MU SE SLUÛV

GORDAN GEORGIEVPOTPRETSEDATEL NA SDSM“Gruevski se pla{i od naro-dot. Navodno, vladee vo ime na narodot, no od nego bega kako od ~uma. I narodot mu se slu~uva. Nie nau~ivme deka }e go pobedime samo na ulica.”

NIKOLA GRUEVSKIPRETSEDATEL NA VLADATA I PRETSEDATEL NA VMRO-DPMNE“Celata situacija so A1 e samo del od strategijata “Nade`” na Branko Crvenkovski, vo koja toj plati so pari od gra|anite slovene~ki eksperti za da se bori protiv Vladata. Toa e àlosna slika vo Makedonija, so dràvni pari da se unakaùva protivnikot. Toa e retkost.”

na negovata vlast.Site ~elnici na VMRO–DPMMNENEE, ,so koi “Kapital” razgovararara{{e{e{e vo poslednite denovi, veellalaatt t deka idejata na SDSMM zzzaa a interpelacija na VVlllaa-data, kako po~etok zzzaa predvremeni izboorrii(!?), }e ostane saammmoo kako “pusta èlblbbaaa””.. Dnevnopoliti~ki i ppopoo--

Priznale ili ne, boddod D D UI, kako n

b ab n s k a koali

nerkimvo

torpotkovza z

Ahmega s t

pogolemse svesn

skata” pozijata vo Vladimaj}i ja precvrstata pov“starite partnei Crvenkovsverojatno najtika }e ja nadobivawe nod porane{cionen “drSLOBODA NASLOBODA ZNALOT!?Deka e “ddo koskaodnesuvawvo celionavodnioteror voija . Novovaa telobvinijava zbornezavisnnarstvovr{ewgasnewe

na govoromoèbi i

deka Uprava

NIKOLA PRETSEDATEL NA“Celata situacna Branko Crvslovene~ki ekse àlosna sliunakaùva pro

sistemot”, istakna Gruevski. SCENARIJATA NA SDSM!

[to po podnesenata interepel-acija na SDSM vo Sobranieto!? Ima li voop{to {ansa taa da pomine? Koja e varijantata i igrata na opozicijata, ako DUI ne e podgotvena svoeto nezado-volstvo da go demonstrira vo praksa? Koi se matematikite na partiite i me|usebnite pazari? Do kade moè da eskalira ce-lata tenzija? Ova se pra{awata {to ja tresat politi~kata scena po otvoraweto na problemot i po~etokot na otpletkuvaweto na klop~eto.Ako se sudi spored ona {to negovite lu|e go brifiraat, Cr-venkovski mislel na s$. Otkako }e ja podnesat interpelacijata, od SDSM o~ekuvaat poddr{ka na nivnata inicijativa od site opoziciski politi~ki partii. “I LDP }e zastane zad nas. Jovan Manasijevski moè da go mrazi Crvenkovski kolku {to saka, no vo nikoj slu~aj nema da si dozvoli da se posipe so pepel i da nastapi provladino vo vakov klu~en moment. Duri i DPA na Menduh Ta~i }e se vrati vo Sobranie za da glasa protiv Vladata na Gruevski”, velat vo vrvot na SDSM.No, nitu Menduh Ta~i, nitu Jo-van Manasijevski ne se klu~ni vo matematikite na SDSM. Poddr{kata od DUI, barem spored ona {to tie go velat, s$ u{te ne e sosema isklu~ena. Dvajcata lideri, Crvenkovski i Ahmeti, kako {to “Kapital” ekskluzivno objavi neodamna, imaa u{te edna tet-a tet sredba, ovojpat zad o~ite na javnosta, na koja ovie {emi i toa kako se razrabotuvale. Ni{to ne e dogovoreno! Doprva se o~ekuva da po~nat serioznite razgovori i obidi za dogov-arawe na zaedni~ki nastap. No, duri i ako se zamisli edna

729.11.2010PONEDELNIK

Deka Nikola Gruevski }e obezbedi silno mnoz-instvo vo Parlamentot so

pove}e od 60 pratenici na na-rednite izbori, koga i da se, ne se nadevaat i najgolemite VMRO-vci. Vo partijata se svesni deka rejtingot e padnat. Velat deka toa e normalno po tolku godini vladeewe i deka istoto se slu~uva so site vladi. No, ona {to neofici-jalno ve}e se zboruva niz par-tiskite hodnici e deka vladee blaga panika.“Klu~niot problem e kako da im se objasni na nekoi lu|e deka ve}e nema da bidat pratenici. A toa nim im e ìvotnoto ostvaruvawe. Nie sme sovr{eno svesni deka }e osvoime 50-55 pratenici i deka tie desetina {to }e mora da se otkaàt od foteljata }e bidat na{i. Ne moème da im kaème na na{ite partneri od pomalite zaednici deka }e ostanat bez niedno prateni~ko mesto. Tuka e sega niskata borba vo partijata za sopstve-ni interesi”, veli visok par-tiski izvor na VMRO–DPMNE.Od SDSM se uvereni vo pobeda. Velat deka kone~no go na{le lekot protiv “fa{isti~koto vladeewe na Gruevski”. Namesto dosega{nata “fina” borba preku pres–konferencii i poraki preku mediumite, tie odlu~ija da izlezat na ulica.“Toj se pla{i od narodot. Navodno, vladee vo ime na narodot, no od nego bega kako od ~uma. I narodot mu se slu~uva. Nie nau~ivme deka }e go pobedime samo na ulica. Toj se pla{i od mo}ta na na{ite mitinzi, koga }e mu sobereme lu|e i tie }e mu kaàt deka nemaat {to da jadat i se prelaàni od nego”, veli potpretsedatelot

na SDSM, Gordan Georgiev.Od VMRO–DPMNE velat deka se svesni za ovie scenarija na SDSM, svesni se i za, spored niv, spregata so medi-umite, otslikana, na primer, preku ru~ek na Crvenkovski so urednicite Aco Kabranov i Branko Gerovski, istiot den koga se slu~i skandalot vo A1.“Milionerot Velija treba da dade eden jasen odgovor. Dali pla}al danok? Dali preku negovite firmi se izvr{uvalo perewe pari na milionski sumi? I dali e toa sitna stoka i du}an~iwa, kako {to vika milionerot Ramkovski? Toa e glavna tema, a ne da se obiduva da politizira”, veli Ilija Dimovski.

[TO DA SE OÊKUVA OD IZBORITE?

A NAROD, VA CRVENKOVSKI!

POZICIJATA NA ME\UNARODNATA ZAEDNICA!Visoki diplomatski izvori brifiraat deka vo ovoj moment me|unarodnata zaednica se postavuva isklu~ivo kako nabquduva~ na celata situacija. “Se raboti za mnogu ~uvstvitelen moment. Ona za {to strancite se zainteresirani e kako ovaa dràva da fati priklu~ok so tekot kon EU i NATO. Ko~nica za toa e sporot za imeto, pa, ottuka, re{avaweto na ovoj problem e na vrvot na prioritetite. Nitu Brisel, nitu Va{ington ne davaat nekoja posebna poddr{ka na ovaa ili onaa politi~ka opcija vo Makedonija, kako {to obi~no se {pekulira. Nie davame poddr{ka za re{enie. Apsolutno od strana }e gi sledime slu~uvawata. Nekolku pati se slu~ilo da se vme{ame vo daden moment, pa potoa 100 pati da zaàlime zo{to vetenoto ne e ispolneto”, veli evropski diplomat za “Kapital”.Poznava~ite doma ocenuvaat deka ve}e nema realni {ansi za o~ekuvawe kakov bilo napredok za imeto. Gruevski nema da go re{i ovoj spor, no i na izborite, {to sekako se bliàt, da pobedi Crvenkovski, toa }e zna~i dopolnitelno izgubeno vreme. Prvo, gubewe vreme na organizacija i sproveduvawe na izbori, a potoa i gradewe na pozicija na novata Vlada. Od SDSM vo edno se sigurni – imeto vo nieden slu~aj nema da im bide niven pri-oritet, barem vo prvata godina od doa|aweto na vlast.

“Klu~niot problem e kako da im se objasni na nekoi lu|e deka ve}e nema da bidat pratenici. A toa nim im e ìvotnoto ostvaruvawe. Nie sme sovr{eno sves-ni deka }e osvoime 50-55 pratenici, i deka tie de-setina {to }e mora da se otkaàt od foteljata }e bidat na{i. Ne moème da im kaème na na{ite partneri od pomalite zaednici deka }e ostanat bez niedno prateni~ko mesto. Tuka e sega niskata borba vo partijata za sopstveni interesi”, veli visok par-tiski izvor na VMRO–DPMNE

��

BRANKO CRVENKOVSKIPRETSEDATEL NA SDSM“Makedonija e definitivno kidnapirana dràva od eden ~ovek i od negovata familija, a nie dva milioni gra|ani na ovaa zemja sme nivni zalo`nici. Da bideme na 4 de-kemvri site zaedno, da bideme edinstveni, da gi pokaème na{ata volja i re{enost. Da ja odbranime idninata na ovaa zemja.”

Za “Kapital, vo SDSM brifiraa deka – imeto vo nie-den slu~aj nema da im bide niven prioritet, dokolku se najdat vo situacija da pravat nova Vlada, barem vo prvata godina od doa|aweto na vlast

��

hipoteti~ka situacija, vo koja Ahmeti vo klu~niot moment }e mu otkaè poslu{nost na Gruevski, za idejata na SDSM da pomine nedostigaat u{te trojca pratenici, koi }e se baraat vo redovite na neza-dovolnite vo vladeja~kata koalicija. Likovi, kako li-derot na Demokratskiot sojuz, Pavle Trajanov, koj vo intervju za “Kapital” izrazi otvoreno nesoglasuvawe so pozici-ite na Gruevski vo odnos na glavnoto politi~ko pra{awe, ona za imeto, no i seriozna razo~aranost od ekonomskite potezi na Vladata. Ili likovi kako Liljana Popovska, lider-kata na DOM, koja, barem kako {to neoficijalno se zboruva, go deli stavot na Trajanov. Od SDSM velat deka ve}e primaat odredeni signali, a i tie isto takvi ispra}aat za formirawe na eden golem

front. “Tokmu toa i }e se slu~i ako ni uspee inici-jativata. Formirawe na edna ultrakomplicirana {iroka vlada, vo koja }e bidat site protiv Gruevski, eden front za evroatlantski integracii na dràvata, koja po preze-maweto na vlasta vo prvite {est meseci }e se obide da gi trgne site {tetni elementi, ce-liot plevel od site strukturi na dràvniot sistem i }e ja podgotvi zemjata za vonredni izbori esenta 2011”, velat od SDSM. A {to ako inicijativata ne uspee? I najgolemite optimisti od taborot na Crvenkovski velat deka realnosta pokaùva

oti ova, sepak, e povero-jatnata opcija. Poznava~ite smetaat deka DUI, bez razlika na pritisokot i odvnatre i odnadvor, pa i od elektora-tot, nema da napravi ~ekor na predavstvo na Gruevski, barem vo nikoj slu~aj pred popisot.“Pratenicite na DUI ili }e bidat vozdràni ili }e glasaat “za”, a onie najglasnite kriti~ari (Teuta Arifi ili Er-mira Mehmeti, na primer) verojatno moàt i da ja napu{tat salata za vreme na glasaweto”, velat par-tiski izvori. Tuka treba da se zeme predvid deka DUI s$ u{te go ~eka Centralnoto pretseda -

telstvo, zakaàno za po~etokot na de-kemvri, na koe }e se odlu~i za potezite ponatamu. Vo vakva situacija, SDSM veli deka nema da se razo~ara oti Gruevski vo sekoj s l u ~ a j } e b i d e “razdrman”, a po-toa i grata {to ja imaat }e bide p o i n a k v a . O b -vinuvawata }e se dviàt vo pravec deka nositelot na celokupnata vlast vo dràvata bega od izbori, deka se

krie od presmetka so opo-nentot i gra|anite, deka iako javno tvrdi deka e siguren vo pobeda, vsu{nost se pla{i. I, {to e najva`no, bez Albanci vo Vlada go gubi legitimit-etot dobien od principite na

Ohridskiot ramkoven dogovor! So takva retorika SDSM o~ekuva Gruevski porano ili pod-ocna, sepak, da popu{ti i da raspi{e izbori. A potoa...!?

BRANKO CRVENKOVSKIPRETSEDATEL NA SDSM

CPRETSEDATEL NA SDSMPRETSEDATEL NA SDSM

C“Makedonija e definitivno kidnapirana dràva od eden ~ovek i od negovata familija, a nie dva milioni gra|ani na ovaa zemja sme nivni zalo`nici. Da bideme na 4 de-kemvri site zaedno, da bideme edinstveni, da gi pokaèmena{ata volja i re{enost. Da ja odbranime idninata na ovaa zemja.”

rojca pratenici, koi }e se araat vo redovite na neza-ovolnite vo vladeja~kata oalicija. Likovi, kako li-erot na Demokratskiot sojuz,

Pavle Trajanov, koj vo intervju a “Kapital” izrazi otvoreno esoglasuvawe so pozici-te na Gruevski vo odnos na lavnoto politi~ko pra{awe, na za imeto, no i seriozna

razo~aranost od ekonomskite otezi na Vladata. Ili likovi ako Liljana Popovska, lider-ata na DOM, koja, barem kako {to neoficijalno se zboruva, o deli stavot na Trajanov. Od SDSM velat deka ve}e rimaat odredeni signali, a tie isto takvi ispra}aat a formiraawewe na eden golem

front.Tokmu toa i }e se lu~i ako ni uspee inici-ativata. Formirawe na edna ltrakomplicirana {iroka lada, vo koja }e bidat site rotiv Gruevski, eden front a evroatlantski integracii a dràvata, koja po preze-

maweto na vlasta vo prvite {est meseci }e se obide da gi rgne site {tetni elementi, ce-iot plevel od site strukturi a dràvniot sistem i }e ja odgotvi zemjata za vonredni zbori esenta 2011”, velat od

SDSM. A {to ako inicijativata ne spee? I najgolemite optimisti d taborot na Crvenkovski elat deka realnosta pokaùva

tot, nema da napravi ~ekorna predavstvo na Gruevski,barem vo nikoj slu~aj predd popisot.“Pratenicite na DUI ili }e bidat vozdràni ili }e glasaat “za”, a onie najglasnite kriti~ari (Teuta Arifi ili Er-mira Mehmeti, na primer)verojatno moàt i da janapu{tat salata za vremena glasaweto”, velat par-tiski izvori. Tuka treba da se zememee e predvid deka DUII s ss$$$ u{te go ~ekaa Centralnoto pretseda -

telstvo, zakaàno za po~etokot na de-kemvri, na koe }e se odlu~i za potezite ponatamu. Vo vakva situacija, SDSM veli deka nemada se razo~ara otiGruevski vo sekoj s l u ~ a j } e b i d e “razdrman”, a po-toa i grata {to ja imaat }e bide p o i n a k v a . O b -vinuvawata }e se dviàt vo pravec deka nositelot nacelokupnata vlast vo dràvata bega od izbori, deka se

vo Vlada go gubi legitimit-etetotot d d dobobobieien od principite na

OhOhOhririir dsd kiot ramkovendodood gogoovor! So takvarreeer ttot rika SDSMoo~~eeke uva Gruevskippoorrano ili pod-ooccnna, sepak, dapppoopu{ti i darrraaspi{e izbori.AA A potoa...!?

ILIJA DIMOVSKIDIREKTOR NA CENTAROT ZA KOMUNIKACII VO VMRO-DPMNE“Milionerot Velija treba da dade eden jasen odgovor. Dali pla}al danok? Dali preku negovite firmi se izvr{uvalo perewe pari na milionski sumi? I dali e toa sitna stoka i du}an~iwa, kako {to vika milionerot Ramkovski? Toa e glavna tema, a ne da se obiduva da politizira.”

8 KOMENTARI I ANALIZI29.11.2010 PONEDELNIK

I DANOK I VISTINA

Sakav da ne pi{uvam na tema povrzana so nas-tanite na Pero

Nakov bb, no znam deka ako go napravam toa vo momenti koga seto javno vnimanie e naso~eno kon raspletot na ovoj slu~aj, ednostavno }e presudam deka ovaa kolumna nema da bide pro~itana od zna~aen broj lu|e. Nema begawe od ovaa tema. Sakav da ne pi{uvam na ovaa tema za da pomognam dopolnitelno da ne se razgoruvaat strastite, koi nepotrebno se pojavija. Lu|eto, posebno onie od taa strana, s$ u{te nejas-no ja gledaat vistinata. No, toa vo ovoj moment e nevozmo`no. A, sekako, imam stav po ovaa tema, no i u{te pove}e - javno i jasno go soop{tiv u{te prviot den koga se slu~ija neubavite sliki pred zgradata vo koja e smestena A1 tele-vizija, zaedno so u{te najmalku ~etiriesetina drugi firmi.Javnosta odli~no ja proceni sostojbata vo momentot koga gi slu{na, uslovno kaàno, dvete

strani, no, sepak, àlam {to mnogu javni li~nosti, politi~ari, intelektualci, akademici, eksperti i profesionalci odbraa tivko da go prosledat soo~uvaweto so zakonite na edna privatna {ema, koja o~igledno be{e tolerirana pove}e godini. Da se mol~i moèbi e pokomotno, bidej}i nema da se skaraat so nikogo, a posebno ne so nekoja televizija, no e krajno neodgovorno. Site onie koi pla}aat danok, i go pravat toa za naj-mali artikli kupeni vo prodavnica, imaat pravo da se buntuvaat i da se sprotistavat na dano~nata evazija {to se pravi vo eden centar, a zgora na toa, pod ucena so i pod kordon od novinari i novinarski prava. Na po~etok bi sakal da potenciram deka se nadevam na mo`nosta novinarite da bile zloupotrebeni i izmanipu-lirani. Se nadevam deka pogolem del od niv ne ni bea svesni deka kontrolite na UJP, vo slu`bena pridru`ba so policajci od MVR, ne se tamu zara-

di nivnata A1 televizija. No, i se nadevam deka ne bile svesni deka vo istata zgrada vo koja tie si ja izvr{uvaat svojata rabota funkcionirale u{te najmalku ~etirieset-ina drugi firmi, od koi del o~igledno na rabot na zakonot. Se nadevam deka e slu~ajno toa {to novi-narite na A1, obiduva-j}i se da najdat i da vidat kriminal sekade, onoj koj im bil vo ku}ata slu~ajno go proma{uvale celo vreme. Se nadevam deka samo panikata e vinovna za nekolku ~udni reakcii, kako onie za de-mek snimeniot materijal na neotpakuvani lenti i otporot kon re~isi zane-menite policajci.Nevozmo`no e da se pri-fatat tezite za zagrozu-vawe na slobodata na mediumi vo situacija koga eden elektronski medium o~igledno e samo paravan i pancir-elek za za{tita od mo`nosta nekoga{ dràvata da si dojde do naplata na svoite danoci. Zamislete ja mo`nosta vo koja sekoj prose~en biznismen, koj ima kriminogeni tendencii, bi

si otvoril nekoj mini-informativen portal so dvajca ili trojca novi-nari i bi gi smestil na istata adresa na koja ima i drugi firmi vo koi eventualno ne pla}a danok, vr{i perewe pari, proizveduva nezakonski, prepakuva i sli~no. Dali takviot veb-portal so dvajca ili trojca novi-nari }e bide dovolna za{tita za kriminal? Dali dvajca-trojca novinari kako kordon i pancir se dovolno za za{tita na mini-biznis na istiot onoj na~in na koj dvaesetina novinari bea staveni vo za{tita na krupen biznis.Ili, pak, za da bide pojasno, dali bi bilo vo red da se misli deka sekoja finansiska kon-trola vo koja bilo firma stacionirana vo GTC vo Skopje e policiska tor-tura vrz site, sigurno po-ve}e od 1.000 vraboteni niz firmite vo GTC. Ko-medija. Zamislite edna vakva hipoteti~ka situacija. Zamislete dvaesetina vidni li~nosti od rako-vodstvoto na VMRO-DPMNE

da si registriraat firmi na adresa na partijata. Ili, pak, zamislete deka toa go pravat funkcioneri na SDSM na adresa na nivnata partija. Dali vo taa situacija UJP ne }e moè da vr{i kon-trola i dali kontrolata na firmite registrirani na ulica Makedonija ili na ulica Biha}ka bi bile udar protiv samostojnosta na partiite i nivnoto demokratsko pravo. No, bi postavil i obratno pra{awe. Dali, pak, registraci-jata na firmi na adresa na partiite ne bi bilo o~igleden obid da se iskoristat politi~kite emocii na lu|eto za da se zatskriva eventualniot kriminal. Taka i vo ovaa situacija. So koj pamet i so koja namera tokmu na istata adresa se registrirani ~etiriesetina firmi i dali nivnata registracija tokmu na taa adresa e o~igleden obid da se iskoristi televizijata i novinarite kako pancir i kordon od eventualniot uvid na instituciite vrz zakonitosta vo rabo-teweto?

ILIJA DIMOVSKIdirektor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE i pratenik vo sobranieto na RM

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravu-vawe na Me|unarodnata finansiska korporacija (IFC) vo Makedonija

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravu-

rza korporativno upravu-vawe na Me|unarodnatafinansiska korporacija

u rfinansiska korporacija (I(( FCCC) )) vo Makedddonijjjjaf r r(IFC) vo Makedonija(IFC) vo Makedonijaf

Suverenite fondovi, koi se investiciski fondovi vo dràvna sopstvenost, vo mo-

mentov imaat na raspolagawe me|u 3.000 i 4.000 milijardi dolari. Iako suverenite in-vesticiski fondovi postojat pove}e od 50 godini, tie po~naa da bidat izvor na neprijatnost vo del od fi-nansiskite krugovi od pred nekolku godini. Pri~ina za toa be{e rastot na ekonomiite vo razvoj i vlijanieto na ovoj trend vrz investiciite na fo-ndovite koi se vo sopstvenost na ovie zemji. Kako ilustracija, vo momentov sedum od 10 najgolemi suvereni fondovi se vo sopstvenost na zemjite vo razvoj, a duri tri fondovi se vo sopstvenost na Kina. Zagriènosta doa|a{e od dve izvori. Prvo, od toa kolkava }e bide ulogata na vladite vo upravuvaweto so ovie fondovi. Vtoro, od nivoto na transparentnost na investiciite. Vo vrska so prvoto, del od investiciskata javnost vo zapadnite ekonomii stravuva{e deka suverenite fondovi }e bidat koristeni za ostvaruvawe politi~ki i strate{ki celi, pa duri i deka preku niv }e se vovede nov vid dràvna sopstvenost vrz strate{kata aktiva na zapadnite ekonomii. Vo vr-ska so vtoroto, zagriènosta be{e bazirana na opasnost od po{iroko zloupotrebuvawe na pazarot. Ovoj argument vele{e deka ovie fondovi moè da ne bidat dovolno aktivni akcioneri, so {to }e se sozdade vakuum vo ko-

rporativnoto upravuvawe na kompaniite, a toa moè da bide negativno za pazarite. Del od ovie zagriènosti s e nepo trebni , d e l s e hipokriti~ni. Vo vrska so ostvaruvaweto na politi~ki i drugi celi preku investicii vo strate{ki kompanii, treba da se ima na um deka efek-tite vo ovaa nasoka zasega ne se seriozni. Na primer, Kineskata investiciska ko-rporacija ima politika na kupuvawe na ne pove}e od 10% vo edna kompanija, i toa samo so soglasnost na kompaniite i pritoa so izbegnuvawe na ~uvstvitelnite sektori, kako {to e odbranata. Od druga strana, vo vrska so "investi-raweto so cel”, ne treba da se zaboravi deka toa ne e nep-oznata i neligitimna nasoka i vo zapadnite investiciski praktiki. Na primer, fondot Kalpers na vrabotenite vo dràvnite slu`bi na Kali-fornija, eden od najsilnite investiciski fondovi vo SAD, dolgo vreme nosi politi~ki odluki pri investiraweto, koi, pak, se vo najgolem del vo interes na sindikatite. Drugi se pra{awata koi treba da nosat zagriènost za suverenite fondovi i toa pred s$ za nivnite osnova~i. Istraùvawe na Univerzitetot Harvard i MIT (Institutot za tehnologija vo Masa~usets), koe opfati 2.662 investicii napraveni od 29 suvereni fon-dovi me|u 1984 i 2007 godina, ukaùva deka suverenite fon-dovi, vsu{nost, se vo sostojba na tr~awe po trendovite, a ne na nivno anticipirawe. Ova

istraùvawe pokaà deka suverenite fondovi investi-raat vo doma{nata ekonomija koga cenite na akciite se povisoki i deka investiraat vo stranskite ekonomii koga, isto taka, cenite na akciite se povisoki. Kone~no, dokolku vo upravuvaweto so fo-ndovite direktno se vklu~eni i politi~ari, fondot naj~esto kupuva poskapo, a prodava poevtino.Po ekonomskata kriza, fo-ndovite go promenija svojot pristap vo pove}e nasoki. Tie go promenija na~inot kako upravuvaat so portfo-lioto na svoite investicii i kako upravuvaat so rizicite. Ovie dve promeni }e imaat dolgoro~ni efekti. Prvo, pred krizata najgolem broj suvereni fondovi imaa pristap na investirawe kako penziskite fondovi – “kupi i drì”. Toa zna~e{e investirawe na dolgi pateki i, vo osnova, bez sozdavawe dol`ni~ki obvrski. So doa|aweto na krizata, ovie fondovi po~naa da stanuvaat “fondovi za stabilizacija” i u~estvuvaa vo repatrijacijata na sredstvata vo momenti na korekcii na me|unarodnite pazari. Vtoro, vo tekot na krizata i po nea, del od su-verenite fondovi po~naa da izdavaat obvrznici i drugi dol`ni~ki hartii od vrednost. Ova moè da dovede do na-maluvawe na investiciskite horizonti vo sopstveni~kite hartii od vrednost vo sopst-venost na ovie fondovi, a so toa i da se promeni prirodata na nivnite investicii. Treta i najsu{tinska promena {to

dojde zaedno so krizata vo upravuvaweto so suveren-ite fondovi e koli~inata i serioznosta na rizikot koi fondovite se podgotoveni da go prezemat. Najgolem broj od suverenite fondovi odgo-vorija na krizata na na~in {to po~naa da prezemaat pogolemi rizici, koi tie moè da gi izdràt, osobeno poradi podolgoro~niot horizont na nivno investirawe. Taka, od investirawe vo supersig-urni dràvni obvrznici, na primer, Investiciskiot fond na Norve{ka re{i posilno da vleze vo investicii vo akcii i so toa go promeni pristapot, spored koj, pla}a{e povisoki tro{oci za da dojde do likvidnost {to, vsu{nost, ne mu be{e potrebna. Za namaluvawe na del od zagriènosta na zemjite vo koi fondovite investiraat, no i za zasiluvawe na kvalitetot na nivnata rabota, pridonesuva i potpi{uvaweto na Principite od Santjago vo 2008 godina, koi pretstavuvaat 24 dobrovolni nasoki za najdobri praktiki po koi funkcioniraat ovie fondovi. Ovie principi bea predloèni vo 2008 godina od Me|unarodniot monetaren fond i Me|unarodnata rabotna grupa na suvereni fondovi, koja, vo me|uvreme, izrasna vo Me|unaroden forum na suvereni fondovi. Princi-pite od Santjago vo momentov se prifateni od 23 zemji, vo koi se zna~itelno mnoz-instvo suverenite fondovi. Ovie principi se osvrnu-vaat i na korporativnoto upravuvawe na suverenite

fondovi, no i na principite na korporativno upravuvawe koi fondovite }e gi promovi-raat pri svoite investicii. Principite baraat celite na fondovite da bidat jasno definirani i javno dostapni, zaedno so politikite, celite i aran`manite za pristap do sredstva i nivnoto tro{ewe. Ramkata na korporativnoto upravuvawe vo samite fondovi treba da bide kvalitetna i da obezbeduva jasna i efek-tivna podelba na ulogite i nadle`nostite za da se obez-bedi odgovornost i operativna nezavisnost za menaxmentot na fondovite da moè da gi ostvaruva svoite celi. Prin-cipite baraat ~lenovite na organite na upravuvawe na fondovite, iako imenuvani od sopstvenikot t.e. vladite, da imaat soodvetni kompetencii i da bidat imenuvani na transparenten na~in. Kone~no, fondovite treba da izrabotu-vaat godi{ni izve{tai vo soglasnost so me|unarodnite ili nacionalnite praktiki. Investiciskata politika na fondovite mora da bide jasna i usoglasena so definiran-ite celi, so strategijata na fondovite i vo linija so apetitot za rizici. Osobeno vaèn e principot spored koj suverenite fondovi ja smetaat za{tita na akcionerskite prava kako fundamentalen element na nivnata dodadena vrednost.Svetskata banka, vo eden svoj izve{taj vo koj gi sporeduva trendovite na razvoj vo peri-odot po naftenata kriza vo 1970 godina i po poslednava

NOVITE MO@NOSTI NA SUVERENITE FONDOVIKORPORATIVNO UPRAVUVAWE

ekonomska kriza, zaklu~uva deka suverenite fondovi imaat potencijal da go zgole-mat globalnoto bogatstvo me|u 2010 i 2020 godina so toa {to }e pomognat da se reciklira vi{okot na za{tedi vo nekoi dràvi i nivno naso~uvawe kon poproduktivni investicii vo zemjite vo razvoj. Verojatno e deka suverenite fondovi s$ pomalku }e bidat pri~ina za zagriènost, a s$ pove}e del od re{enijata. Isto taka e verojatno deka praktikite na korporativno upravu-vawe, koi ovie fondovi }e gi po~ituvaat, }e se zasi-luvaat. So toa, Principite od Santjago bi izrasnale od “meka implementacija na meko pravo”, kako {to gi narekuvaat vo momentov, vo relevantni nasoki koi imaat pove}e obvrzuva~ka sila.

�� Suverenite fondovi imaat potencijal da go zgolemat globalnoto bogatstvo so toa {to }e pomognat da se reciklira vi{okot za{tedi vo nekoi dràvi i }e se naso~at kon poproduktivni investicii vo zemjite vo razvoj

�� Si postavuvam pra{awe, zo{to vo ovaa dràva inspekcijata moè da vleze sekade, vo site firmi i vo site mediumi, ama ne smee kaj Velija? ûdno, neli? Se gradi teza deka toa e nedemokratija, a jas mislam deka e bezzakonie

Proektot za korpora-tivno upravuvawe e poddràn od [va-jcarskiot sekre-tarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupacijata na Svetska banka. Iznesenite stavovi se na avtorot i ne gi odrazuvaat nu`no stavovite na IFC.

Siguren sum deka vo Makedonija i dosega se vr{ele kontroli vrz finansiskoto rabo-tewe na mediumite. Vpro~em, ovie denovi nekolku sopstvenici na mediumi i go potvrdija toa. Si postavuvam pra{awe, zo{to vo ovaa dràva inspekci-jata moè da vleze sekade, vo site firmi i vo site mediumi, ama ne smee kaj Velija? ûdno, neli? Se gradi teza deka toa e nedemokratija, a jas mislam deka e bezza-konie. No, kako i da e, dovolen e faktot deka nitu eden medium, bez razlika dali e levo, desno ili na centar, nadvor od grupacijata na Velija ne dade poddr{ka na ovie obidi za iskrivuvawe na vistinata. Toa govori s$.

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 29.11.2010PONEDELNIK

BERZANSKI INFORMACII

2.230

2.235

2.240

2.245

2.250

2.255

23/11/10 24/11/10 25/11/10 26/11/10 27/11/10

MBI 10

2.390

2.400

2.410

2.420

2.430

2.440

23/11/10 24/11/10 25/11/10 26/11/10 27/11/10

MBID

113,10

113,30

113,50

113,70

113,90

114,10

23/11/10 24/11/10 25/11/10 26/11/10 27/11/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 27.11.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.870,00 390,18 9,92 0,88

BESK (2009) 54.562 6.600,00 341,43 19,33 0,19

GRNT (2009) 3.071.377 510,00 105,83 4,82 0,51

KMB (2009) 2.014.067 3.180,00 533,81 5,96 0,92

MPT (2009) 112.382 24.000,00 / / 0,67

REPL (2009) 25.920 37.345,00 5.625,12 6,64 0,75

SBT (2009) 389.779 2.810,25 211,39 13,29 0,64

STIL (2009) 14.622.943 168,00 0,11 1.519,27 2,35

TPLF (2009) 450.000 3.243,75 61,42 52,82 0,95

ZPKO (2009) 271.602 1.950,00 / / 0,26

P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/EХВ

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 27.11.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 20.560 4 -3,86

обични акции 14.188 15 -75,89

Вкупно Официјален пазар 34.747 19 -56,70

обични акции 4.347 7 -58,76

Вкупно Редовен пазар 4.347 7 -98,60

27.11.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Елмар Штип 31,00 3,33 202.213

Макошпед Скопје 204,00 2 30.396

Макстил Скопје 168,00 1,82 5.040

Алкалоид Скопје 3.870,00 0,58 313.470

Гранит Скопје 510,00 0,02 24.480

Комерцијална банка Скопје 3180 -0,48 279.840

Топлификација Скопје 3243,75 -0,37 103.800

0 0,00 0,00 0

0 0,00 0,00 0

0 0,00 0,00 0

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Алкалоид Скопје 3870 0,58 313.470

Комерцијална банка Скопје 3180 -0,48 279.840

Елмар Штип 31,00 3,33 202.213

Топлификација Скопје 3243,75 -0,37 103.800

Макпетрол Скопје 24000 0,00 96.000

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

27.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

27.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 30.181.898,02 2,38% 0,35% -3,07% -3,51% -4,96% 26.11.2010

ILIRIKA GRP 30.859.478,51 3,76% 6,03% 6,26% 10,32% 10,67% 26.11.2010

Иново Статус Акции 18.514.350,31 2,65% -3,23% -5,74% -16,10% -20,44% 26.11.2010

KD Brik 25.786.417,34 0,70% 4,42% 9,65% 9,93% 10,56% 25.11.2010

KD Nova EU 24.432.025,42 0,94% 1,93% -0,69% -3,23% -9,27% 25.11.2010

КБ Публикум балансиран 21.912.665,03 0,33% 0,88% 0,31% -1,06% -0,68% 26.11.2010

27.11.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok - 27.11.2010)

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

OSTVAREN PROMET OD DVA MILIONI EVRA NA MAKEDONSKATA BERZA

Pove}e od dva milioni evra be{e prometot ost-varen na Makedonskata berza minatata nedela, {to moè da se kaè deka pretstavuva zna~itelen

iznos ako se zeme predvid slabiot obem na berzansko trguvawe godinava. Od proda`bata na akcii na Fondot za penzisko osigu-ruvawe be{e ostvaren promet od 161.000 evra, preku prodadenite 15% od kapitalot na Debarski bawi-Capa. Akciite bea kupeni od mnozinskiot akcioner na bawite, debarskiot biznismen Mexit Capa, so {to sega toj poseduva re~isi 80% od kapitalot na ovaa kompanija. Okolu 300.000 evra bea ostvareni vo trguvaweto so korporativnata obvrznica na NLB Tutunska banka. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 porasna za 1,29% na vrednost od 2.254,46 indeksni poeni. Indeksot na javnoposeduvanite dru{tva MBID se namali za 0,53% na vrednost od 2.436,87 indeksni poeni, a indeksot na obvrznicite OMB porasna za 0,65% na vrednost od 113,90 indeksni poeni. Vo regionot, berzata vo Zagreb zabeleà rast na prometot od 2,64 na iznos od 13,2 milioni evra, no berzanskiot indeks CROBEX padna za 3,12% na 1.784,91 indeksni poeni. Pad na prometot, no i na indeksite, ima{e i kaj Belgradskata berza. Prometot iznesuva{e 6,3 milioni evra po padot od 21% vo odnos na pre-thodnata nedela, a indeksot Belex15 se spu{ti za 0,38% na nivo od 639,46 indeksni poeni. Slu~uvawata na svetskite berzi, pak, bea pod silno vlijanie na voe-niot sudir me|u dvete Korei, no i dol`ni~kata kriza na Irska. Osnovniot berzanski indeks na Wujor{kata berza, Dow Jones, na nedelno nivo zabeleà pad od 1% na 11.092 indeksni poeni, S&P 500 padna za 0,86% na 1.189,4 indeksni poeni, no Nasdaq zabeleà rast od 0,65% na 2.534,56 indeksni poeni. Panevropskiot indeks FTSEurofirst 300 na nedelno nivo ima{e pad od 1,4%, fini{iraj}i na 1.086,65 indeksni poeni. Japonskiot berzanski indeks Nikkei ima{e pad od 0,4% i se spu{ti na vrednost od 10.039,56 indeksni poeni.

35,3 milioni evra e najgole-

miot promet so akcija koj e ostvaren dosega Na Makedonskata berza

godinava se trguva{e samo so 173 akcii od

vkupno 457 kompanii. Duri so 284 akcii ne e izvr{ena niedna transakcija, odnosno tie ne bile atraktivni za in-vestitorite, a i na stranata na ponudata verojatno nemalo golem interes. Akciite na kompaniite koi kotiraat na oficijalniot ber-zanski pazar, koj nametnuva najstrogi pravila vo odnos na transparentnosta na kom-paniite, i ponatamu ostanuvaat najinteresni za investitorite. Na ovoj pazar godinava tran-sakcii se ostvareni so akciite na site 34 kotirani kompanii. Na redovniot pazar se realiz-irani transakcii so akcii na 67 kompanii, a na slobodniot so 72 kompanii.Najgolem broj transakcii se ostvareni so akcijata na Alka-loid. Vkupno bea realizirani 3,073 transakcii, pri {to be{e ostvaren promet od 4,4 milioni evra. Po edna transakcija ima{e so akciite na 31 kom-panija, od koi dve se od ofici-jalniot pazar, 11 od redovniot i 18 od slobodniot. Najgolem promet od 35,3 milioni evra be{e ostvaren so akcijata na Stopanska banka od Skopje, od koi okolu 35,1 milioni evra bea ostvareni preku dvojna

METODI [email protected]

NAJMNOGU TRANSAKCII SE OSTVARENI SO AKCIJATA NA ALKALOID

KOI KOMPANII BEA NAJINTERESNI GODINAVA?

So akcijata na Alkaloid bea realizirani 3,073 transakcii, pri {to be{e ostvaren promet od 4,4 milioni evra. Najgolem promet godinava, od 35,3 milioni evra, be{e ostvaren so akcijata na Stopanska banka od Skopje

blok-transakcija. Vkupno so akcijata na bankata bea realizirani 374 transakcii na redovniot pazar.Na oficijalniot pazar, pak, najgolem promet od 10,2 mil-ioni evra e ostvaren so akcijata na Komercijalna banka, so koja se realizirani 2.236 transakcii. Ovaa akcija be{e predmet na trguvawe 218 dena. Najmnogu denovi be{e trguvana akcijata na Makedonski Telekom - 219 dena. Pritoa se ostvareni 2.066 transakcii i promet od 2,2 milioni evra. Trguvawe na akciite samo eden den ima{e kaj 51 kompanija. Na oficijalniot pazar toa be{e akcijata na Makoteks i na Stater banka.Momentalno, akciite na 123 kompanii se trguvaat na redovniot pazar. Od niv, golem interes kaj investi-

torite godinava ima{e i za akcijata na Tutunska banka, so koja e ostvaren promet od 1,6 milioni evra preku 961 tran-sakcija. Na slobodniot pazar, pak, ima okolu 300 kompanii. Najmnogu transakcii (27) ima{e so akcijata na @AS Bus-Gostivar, pri {to be{e ostvaren promet od 88.000 evra. Najgolem promet od eden milion evra e ostvaren so akcijata na Industriski ladilnik od Tetovo.“Edna od pri~inite za slabiot interes za akciite na kom-paniite {to ne kotiraat na oficijalniot pazar e toa {to pogolem del od niv imaat mnogu mala koli~ina slo-bodni akcii za trguvawe. Od druga strana, pak, akciite na kompaniite od oficijal-niot pazar se poatraktivni za investitorite bidej}i se likvidni. Zatoa i najgolem

del od stranskite fondovi vloùvaa vo akciite koi se na berzanska kotacija, odnosno na oficijalniot pazar. Za vreme na krizata tie moèa vedna{ da gi prodadat bez nekoi te{kotii. Isto taka, problem e i nedovolnata educiranost na doma{nite investitori”, smeta Blagoj Mitrov od dru{tvoto za up-ravuvawe so investiciski fondovi Inovo status od Skopje.Kaj obvrznicite, najmnogu transakcii, vkupno 1.900, bea realizirani so obvrznicata od devettata emisija za dena-cionalizacija. Pritoa e ost-varen promet od 8,7 milioni denari. Najgolem broj denovi, pak, (155), be{e trguvana os-mata emisija na obvrznici za denacionalizacija, pri {to be{e ostvaren promet od 1,8 milioni evra.

31 kompanija imala samo po

edna berzanska tran-sakcija so nejzinite akcii

godinava

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII29.11.2010 PONEDELNIK

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,98% 3,93% 4,76% 5,60%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,4988 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 46,5019 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 72,8055

Швајцарија франк 46,4072

Канада долар 45,4772 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 44,8405 61,6 46,3 72,7 46,8Извор: НБРМ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Podatocite od Narodnata banka pokaùvaat deka samo vo izminatite osum godini, od Makedonija vo zemjite koi vaàt za dano~ni raevi se odleale pove}e od 350 milioni evra. Mnogu pove}e pari se odleani vo periodot od 1990 do 2000 godina, koga danocite vo Makedonija bea u{te povisoki, no za toa nema oficijalni podatoci od nadle`nite institucii

Namaluvawe to na danocite i voveduvaweto drugi dano~ni olesnuvawa, so cel da se soz-

dade povolna biznis-klima i prostor za investicii vo Makedonija, sepak, ne se dovolni za da se spre~i odlevawe na kapitalot vo stranstvo. Podatocite od Narodnata banka pokaùvaat deka samo vo izminatite osum godini od Makedonija vo zemjite koi vaàt za dano~ni raevi se odleale pove}e od 350 milioni evra. Mnogu pove}e pari se odleani vo periodot od 1990 do 2000 godina, koga danocite vo Makedonija bea u{te povi-soki, no za toa nema ofici-jalni podatoci od nadle`nite institucii.Tie pari, dokolku ne se steknati so kriminalni ak-tivnosti, bi trebalo da se vratat vo zemjava dokolku Vladata odlu~i da proglasi amnestija na kapitalot. Ide-jata ja dade direktorot na Upravata za javni prihodi, Goran Trajkovski, minatata nedela, no, spored na{ite informacii, zad nea stoi i Vladata. Parite vo izminatite osum godini zavr{ile na smetki vo zemjite koi nudat popo-volni dano~ni olesnuvawa, odnosno vo zemji koi vaàt za dano~ni raevi i im nudat podobar tretman, pogolema sigurnost i anonimnost na biznismenite. Samo vo pr-vite {est meseci od godi-nava, 20,6 milioni evra se odleale vo Holandija, 18,6 milioni evra vo Luksemburg

SÉ U[TE SE ODLEVAAT PARI VO ZEMJITE-DANO^NI RAEVI

ZA OSUM GODINI POVE]E OD 350 MILIO-NI EVRA SE IZVADENI OD MAKEDONIJA

ALEKSANDAR JANEVjanev @kapital.com.mk

i 16,4 milioni evra vo [va-jcarija. Me|u najatraktivnite destinacii za makedonskiot kapital se i Sent Vinsent i Grenadini, Kajmanskite Ostrovi, Lihten{tajn, Bri-tanskite Devstveni Ostro-vi, Mar{alskite Ostrovi, Panama, Holandski Antili, Bahamski Ostrovi.Ekspertite komentiraat deka repatracijata na profitot i isplatata na dividenda vo mati~nite zemji na stran-skite kompanii koi rabotat

vo Makedonija e legalno. Tie objasnuvaat deka ~esti se slu~aite koga makedonski biznismeni otvaraat of{or-firmi vo nekoi egzoti~ni ostrovi ili zemji koi vaàt za dano~ni raevi, a potoa preku niv kupuvaat firmi vo Makedonija. Bidej}i go imaat prevezot na stranski investi-tor, makedonskite zakoni im dozvoluvaat profitot {to go ostvaruvaat da go repa-triraat vo zemjata kade {to

se registrirani. Tokmu poradi odlivot na kap-ital od zemjava, kako i pro-cenkite deka vo procesot na privatizacija duri okolu pet milijardi od op{testveniot kapital zavr{ile na smetki vo stranski banki, se pokrena inicijativata za voveduvawe dano~na amnestija.

ZO[TO NI E POTREBNA DANO^NA AMNESTIJA

Procesot na dano~na am-nestija se sproveduva so

kapital vo privaten i odliv na parite od finansiskite kanali, imaat napraveno razli~ni obidi za vra-}awe na nezakonski stekna-tiot kapital vo ekonomskite tekovi, preku posebni zakoni. Nekoi uspeaja da postignat golemi finansiski efekti, no vo nekoi legalizacijata na kapitalot zavr{i kako u{te eden obid za perewe na parite preku legalnite finansiski tekovi.

VLADATA SE PODGOT-VUVA DA SPROVEDE DANO^NA AMNESTIJA?!

Kako {to objavi “Kapital”, Vladata seriozno ja razgledu-vala mo`nosta da sprovede dano~na amnestija vo Make-donija, a idejata na Trajkovs-ki ne bila slu~ajna i samo gi potvrduva informaciite deka Vladata go podgotvuva terenot za amnestija na kapitalot. Predlogot bil pretstaven duri i pred misijata na MMF, koja neodamna se sret-na so vladini pretstavnici vo Skopje, a monetarcite od Va{ington na~elno nemale ni{to protiv.Spored na{ite informacii, mnogu oligarsi i politi~ari koi poseduvaat ogromen del od svojot kapital na smetki nadvor od zemjava ve}e pokaàle interes da gi vratat parite {to se odleale od zemjata vo tekot na priva-tizacijata. Toa bilo povod Upravata za spre~uvawe na perewe pari da izraboti precizna analiza za eventu-alnite pozitivni i negativni efekti od amnestirawe na kapitalot. Procenkite bile deka so sproveduvaweto na vakvata reforma moè da se priberat od 1,5 do najmnogu tri milijardi evra.

cel da se legaliziraat site pari koi imaat formalno nelegaliziran status, odnosno ne se vo legalnite ekonom-ski tekovi na zemjata. Toa zna~i deka ne moàt da se koristat za investirawe vo ekonomijata ili drugi le-galni biznisi. Dràvata go odano~uva toj kapital, no se obvrzuva deka nema krivi~no da gi goni sopstvenicite na parite. Doma{nite finansiski ek-sperti velat deka Makedonija apsolutno ima potreba od sproveduvawe na dano~na amnestija, bidej}i taka }e se ovozmoì parite koi se vo stranski banki da se investiraat vo makedon-skata ekonomija. Ekonomistite smetaat deka ovaa radikalna reforma za Makedonija e duri i zadocneta, bidej}i najgolem del od zemjite vo Evropa ve}e se obidele na vakov na~in da go vratat kapitalot.“Makedonija ima kapacitet i mora da sprovede vakva radikalna reforma. Terawe-to na pravdata vo procesot na privatizacija ne moè da se postigne. Toa e samo lov na ve{terki koj ne dava rezultat, a ekonomijata samo }e stagnira. Treba da gle-dame napred i da gi progol-tame knedlite od minatoto. Amnestijata na kapitalot }e ovozmoì ogromen del od kapitalot {to se ~uva na smetki nadvor od zemjata da se vrati i da se inve-stira vo razvojot na zemjata”, izjavi profesorot @ivko Atanasovski od Ekonomskiot fakultet vo Skopje.Mnogu tranziciski ekonomii, koi kako i Makedonija pomi-naa niz proces na trans-formacija na op{testveniot

LIHTEN[TAJN

21,6MILIONI EVRA

KIPAR

79,3MILIONI EVRA

HOLANDSKI ANTILI

92MILIONI EVRA

[VAJCARIJA

8MILIONI EVRA

HOLANDIJA

100,2MILIONI EVRA

SENT VISENT

5,6MILIONI EVRA

KADE SE ODLEVAL MAKEDONSKI KAPITAL

17.03.2010 11

11KOMPANII PAZARI I FINANSII 29.11.2010PONEDELNIK

Na najgolem “struen” udar se izloèni prerabotuva~kata, prehranbenata i tekstilnata industrija, kade {to firmite strujata ja koristat kako edinstven ili dominanten energens vo proizvodstvoto

STRUJNIOT UDAR ]E GI ZGOLEMI TRO[OCITE I KRIZATA VO STOPANSTVOTO

CENATA NA ELEKTRI^NATA ENERGIJA VO 2011 ]E BIDE POVISOKA ZA POVE]E OD 10%

KATERINA [email protected] ]E POSKAPI I TRANSPORTOT

Od Stopanskata komora alarmiraat deka tro{kovniot udar od poka~uvaweto na cenata na elektri~nata en-rgija }e se multiplicira, osobeno za industriite koi go koristat èlezni~kiot transport. “Relativno visokiot procent na u~estvo na elektri~nata energija, osobeno poradi faktot {to golem broj dizel-lokomotivi se na elektri~en pogon, vo sekoj slu~aj }e ja zgolemi cenata na elezni~kiot transport”, veli Zorica Me{kova od Makedonskata energetska asocijacija.

Tret mesec po red pa|a industriskoto proiz-vodstvo vo Makedoni-

ja. Dràvniot zavod za statistika izmeril deka vo oktomvri industriskoto proizvodstvo padna za 4,4%, sporedeno so istiot mesec lani. Najgolemiot pad e vo metalnata industrija od duri 60,4%. Potoa se proizvodstvoto na nafta i nafteni derivati so pad od 30%, vadeweto metalna ruda so 8% i vadeweto kamen-

jaglen i lignit so 10,5% pad. Metaloprerabotuva~kata indus tri ja porasna za 20% , a tek s tilna ta za 13,4%Grade`ni{tvoto ima nezna~itelen pad od 0,1%.Na mese~no nivo vo oktomvri industriskoto proizvodstvo e ponisko za 1% sporedeno so septemvri. Podatocite pokaùvaat deka vo septem-vri godinava industriskoto proizvodstvo se namalilo za re~isi 2%, sporedeno so septemvri 2009, a vo avgust

za 1,5 % na godi{no nivo.Najgolemite metalur{ki kompanii, koi se dvigateli na makedonskata ekonomija, ne se optimisti deka vo 2011 }e rabotat podobro. Problemite so nara~kite, namalenata likvidnost, skapite energensi go obre-menuvaat nivnoto rabotewe. Ima mal prostor dogodina da go zgolemat proizvodst-voto, no proekciite ostanu-vaat re~isi na godina{noto nivo.

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO VO OKTOMVRI PADNALO ZA 4,4%

Od 1 januari elektri~nata energija vo zemjava }e poskapi za pove}e od 10%

i toa seriozno }e gi zgolemi tro{ocite na kompaniite. Regulatornata komisija za energetika ve}e ja kroi novata cena na strujata, koja }e vaì za 2011 godina. Izvori od Komisijata za “Kapital” ne ja isklu~uvaat mo`nosta cenata da porasne mnogu pove}e od 10%, bidej}i s$ pove}e se zemal faktot deka Makedonija ima najni-ska cena na elektri~nata energija vo regionot.Od Regulatornata komisija velat deka s$ u{te ne moàt da otkrijat za kolku to~no }e postapi strujata za gra|anite i za firmite, bidej}i s$ u{te gi pravele presmetkite.

POSKAPATA STRUJA NAJOPASNA ZA TEK-STILNATA I PREHRAN-BENATA INDUSTRIJA

Kompaniite se pla{at deka poskapuvaweto na strujata mnogu }e gi zgolemi nivnite

tro{oci. Na najgolem “struen” udar se izloèni prerabotuva~kata, prehran-benata i tekstilnata in-dustrija, kade {to firmite strujata ja koristat kako edinstven ili dominanten ener-gens vo proizvod-stvoto. Analizite na Stopanskata komora na Makedonija pokaùvaaat deka u~estvoto na elektri~nata energija vo struk-turata na cenata na proizvodite vo prehranbenata industrija e 10%, vo metalnata i elektroindustri-jata e okolu 3%, a vo tekstilnata, drvnata i indus-trijata za hartija e okolu 2%. Del od prehran-benite kompanii najavuvaat neminov-no poskapuvawe na krajnite proizvodi.“Premnogu sme zavisni od strujata. Vo na{eto proizvodstvo strujata u~estvuva so pove-}e od 60% vo tro{ocite.

Od site ma{ini, samo edna proizvodna linija raboti na gas, taka {to sekoe

poskapuvawe na strujata e dopolnitelen problem.

]e bideme primorani da gi zgolemime cenite na proiz-vodite“, veli Sa{o Nau-moski, generalen direktor na Vitaminka od Prilep.Za cenovniot {ok se

podgotvuvat i tek-stilnite kompanii. Alarmiraat deka tie ne moàt da gi zgolemat cenite na lon-proizvodite, bidej}i }e gi izgubat stranskite pazari.“Poskapuvaweto na strujata za nas e golem tro{ok. So povisoki ceni za 10% godinava, mese~nite tro{oci ni porasnaa za okolu 1.500 evra. Ova e neodr`livo na dolg rok, bidej}i nie rabotime lon-proiz-vodstvo i ne moème zgolemenite tro{oci od raboteweto da gi

kalkulirame vo cenata na proizvodot. Konkuren-cijata na pazarot e gole-ma, taka {to so poskap proizvod ne }e moème da sklu~ime dogovori so stranskite partneri. Ve}e cela godina rabotime so zaguba“, objasnuva Goran Georgievski, sopst-venik na {tipskata konfekcija Palteks.

1.500evra bile povisoki

mese~nite tro{oci na nekoi kompanii godinava poradi poskapuvaweto na

strujata za 10%

U[TE POVE]E SE ZGOLE-MUVA NELIKVIDNOSTA

Vo metaloprerabotuva~kata industruja potenciraat deka sekoj cenoven udar e dopol-nitelen problem vo vreme na namalena likvidnost na kompaniite.Direktorot za investicii vo rudnikot za olovo-cinkova ruda, Sasa, Maksim Pro-horov, veli deka e dis-kutabilno koj model }e go odbere dràvata koga e vo pra{awe poskapuvaweto na strujata. “I doma{nite i evrop-skite energetski eksperti velat deka strujata treba da poskapi, no zastapuvaat razli~ni tezi. Edni se za postepeno poskapuvawe, drugi za drasti~en skok na

cenata. Mi se nametnu-

va

pra{aweto dali sega e vreme koga treba da poska-puva drasti~no strujata. Od druga strana, poska-puvaweto }e vaì od 1 januari, a se objavuva na 31 dekemvri. Toa e problem za kompanii koi sega gi planiraat tro{ocite, bux-etite i sklu~uvaat dogovori za slednata godina. Smetam deka koja bilo korekcija na cenata na strujata mora porano da se najavi”, veli Prohorov.

Avionite na Er lift servis se prizemjeni poradi dolg na av-

iokompanijata od 133.506 evra kon agencijata za vozduhoplovna navigacija M-NAV. Od M-NAV soop{tija deka obvrskite se odnesu-vaat na periodot od 2009 godina do 15 noemvri 2010 godina. “Izvr{en e inspekciski nadzor na aerodromot Alek-sandar Veliki poradi doc-newe na letovite na ovaa aviokompanija, pri {to e konstatirano deka pri~ina

se dol`ni~ko-doveritelski odnosi me|u kompanijata Er lift servis i makedon-skiot davatel na uslugi vo vozduhoplovnata navi-gacija, M-NAV”, informiraa od Agencijata za civilno vozduhoplovstvo.ACV gi informira patnicite na aviokompanijata deka so-glasno Zakonot za obligacio-ni i stvarno pravni odnosi vo vozdu{niot soobra}aj i prezemenite evropski regu-lativi, avioprevoznicite imaat zakonska obvrska da gi informiraat patnicite

za nivnite prava i kade da se alat. Site patnici, pak, koi imaat validna àlba protiv aviokompanijata, treba da ja podnesat do aviokompanijata {to oper-irala so toj let. Za taa cel moè da koristat formular na veb-stranicata na Agen-cijata za civilno vozduhop-lovstvo. Dokolku za {est nedeli aviokompanijata ne im odgovori ili dokolku ne se zadovolni od odgovorot, formularot treba da go ispratat do Agencijata za civilno vozduhoplovstvo.

ER LIFT SERVIS PRIZEMJEN PORADI DOLG KON M-NAV

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII29.11.2010 PONEDELNIK

VESNA VELI-STEFANOVSKAPROFESOR NA MEDICINSKIOT FAKULTETJa pozdravuvam mo`nosta makedonskite lekari, osobeno onie nevrabotenite, da moàt da se vrabotat vo zemja kako {to e Slovenija, no ova pret-stavuva alarm za make-donskoto zdravstvo i predupreduvawe na nadle`nite deka treba da prezemat merki. Makedonskoto javno zdravstvo }e izgubi kvalifikuvan kadar {to donekade ve}e se slu~i so migracijata od javnite vo privat-nite kliniki.

VLADIMIR LAZAREVI]PORANE[EN ZAMENIK-MINISTER ZA ZDRAVSTVOSpored mene, potragi~no e zaminu-vaweto na lekarite vo privatnite kliniki, otkolku zaminuvaweto vo Slovenija. Vo cela-va nesre}a, sre}a e {to Slovenija e re{enie za site nevraboteni lekari vo Makedonija, okolu 400. Interesot na na{ite lekari za rabota vo Slovenija }e bide ogromen.

JANEZ JELNIKARDIREKTOR VO OSTAVKA NA FZOOva e odli~na mo`nost, pred s$ za pomladite lekari koi ovde s$ u{te nemaat formirano familija. Na ovoj na~in tie }e se dokvalifikuvaat vo svojata oblast, a kaj op{tite lekari se ot-vora i golema mo`nost za specijalizacija koja tamu e besplatna.

SLOVENIJA BARA 500 LEKARI OD BIV[ITE JU-PROSTORI

MAKEDONSKITE DOKTORI ]E BARAT RABOTA VO SLOVENE^KI BOLNICI

Ponudata od slovene~kata Vlada e primamliva za makedonskite doktori, zatoa {to e olesneta proce-durata za vrabotuvawe na lekari, a primawata se daleku povisoki od makedonskite. Lekar-specijal-ist vo Slovenija zarabotuva pove}e od 2.500 evra, a op{tite lekari od 1.500 do 1.800 evra

VIKTORIJA [email protected]

Biznis Er e prvata av-io-taksi kompanija vo Makedonija, osnovana

pred nekolku denovi od trojca poznati makedonski biznismeni. Sopstvenikot na Kanal 5 televizija, Emil Stojmenov, sopstvenikot na restoranot Kamnik, Ilija Malinovski i pretsedate-lot na Aeroklubot Skopje, Dejan Sazdovski, so po~eten kapital od 6.000 evra ja osnovaa Biznis Er. Sakaat na makedonskite biznismeni

da im ponudat avioprevoz vo regionot. Eden od sopstvenicite za "Kapital" objasnuva deka planiraat naskoro da kupat nekolku avioni so najmnogu do pet sedi{ta, koi }e letaat vo radius od 1.500 kilometri od Make-donija.Sopstvenicite s$ u{te ne otkrivat koga oficijalno }e vlezat vo vozduhop-lovstvoto. Velat deka s$ u{te ne pobarale dozvola

za letawe od Agencijata za civilno vozduhoplo-vstvo, procedura koja trae najmalku dva meseci. Sopstvenicite na Biznis Er s$ u{te ne znaat i po koi ceni }e gi iznajmuvaat avionite na makedonskite biznismeni.Zasega Biznis Er e prvata aviokompanija koja na makedonskite biznismeni }e im ovozmoì da iznaj-mat avion za patuvawa vo regionot.

TROJCA POZNATI BIZNISMENI KUPUVAAT AVION ZA IZNAJMUVAWE

Ogromen e interesot na makedonskite doktori da zami-nat na rabota vo Slovenija, nep-osredno po na-

javata na slovene~kata Vlada deka }e ja olesni procedurata za priem na 500 doktori od biv{ite jugoslovenski pros-tori.Procedurata za priem na lekari e skratena od ~etiri godini na eden mesec. Od prvi januari, sekoj zainteresiran specijalist moè da podnese aplikacija i za nepoln mesec da po~ne da raboti vo nekoja od slovene~kite kliniki za mese~na plata povisoka od 2.500 evra, velat za #Kapi-tal# izvori od slovene~koto zdravstvo. Procedurata za priem na op{ti lekari }e trae od dva do tri meseci, a platata za niv se dviì od 1.500 do 1.800 evra. Poznava~ite na makedonskiot zdravstven sistem i samite lekari o~ekuvaat ogromen interes za rabota vo Slo-venija kaj lekarite. Velat, ova e vistinski alarm deka situacijata vo makedonskoto zdravstvo e alarmantna. Profesorkata na Medicin-skiot fakultet, Vesna Veli}-

besplatna, a vo Makedonija ~ini pove}e od 15.000 evra", veli toj za "Kapital".Slovene~kiot minister za zdravstvo, Dorjan Maru{i}, za srpskite mediumi potvrduva

Stefanovska, ja pozdravuva mo`nosta makedonskite lekari, osobeno onie nevrabotenite, da moàt da se vrabotat vo zemja kako {to e Slovenija, no predupreduva deka makedon-skoto javno zdravstvo }e izgubi kvalifikuvan kadar."Ova e alarm za makedonskoto zdravstvo i predupreduvawe na nadle`nite deka treba da prezemat merki. Odlivot na kvalifikuvani kadri donekade ve}e i se slu~i so migracijata na lekarite od javnite vo privatnite kliniki", veli taa za "Kapital".Porane{niot zamenik-minister za zdravstvo, Vladimir Laza-revi}, smeta deka Slovenija e re{enie za site nevraboteni lekari vo Makedonija, ~ija brojka iznesuva okolu 400. Toj o~ekuva ogromen interes na lekarite za rabota vo Slovenija.

Pove}eto eksperti so koi razgovaravme smetaat deka eventualniot odliv na dobri lekari }e se slu~i kako rezul-tat na negriàta i otsustvoto na vizija i strategija kaj nadle`nite institucii, koi ne se griàt za kvalitetot, integritetot i standardot na doktorite.Direktorot vo ostavka na Fon-dot za zdravstvo na Makedoni-ja, Slovenecot Janez Jelnikar, smeta deka so olesnuvaweto na procedurite za priem na lekari vo negovata zemja, }e se zgolemi interesot kaj makedonskite lekari."Ova e odli~na mo`nost, pred s$ za pomladite lekari koi s$ u{te nemaat formirano familija. Na ovoj na~in tie }e se dokvalifikuvaat vo svojata oblast. Kaj op{tite lekari se otvora i golema mo`nost za specijalizacija koja tamu e

Pod mototo "Vklu~i go mozokot, isklu~i ja strujata", Minis-

terstvoto za ekonomija i dvete dràvni energetski kompanii, ELEM i MEPSO, po~nuvaat zaedni~ka kam-pawa za {tedewe elektri~na energija naslovena kako "[tedi struja". Celta na kampawata, {to }e se sproveduva vo slednite tri meseci, e da ja podigne javnata svest kaj gra|anite za potrebata od racionalno

odnesuvawe kon elektri~nata energija, kako i da se pot-tikne {irokata javnost za potrebite od prezemawe konkretni akcii za odgovorno koristewe na elektri~nata energija doma, no i na rabot-noto mesto. Kampawata gi poddrùva i obnovlivite izvori na energija, pritoa promoviraj}i ja idejata za za{tita na ìvotnata sre-dina. Pokraj video, radio i pe~atenite materijali, koi }e go poddràt implemen-

tiraweto na kampawata, }e bide organiziran i "Eduka-tiven karavan" vo 13 gradovi niz Makedonija. Kampawata za {tedewe struja }e gi op-fati i osnovnite u~ili{ta, kade {to za u~enicite }e se organiziraat interaktivni predavawa vo vremetraewe od eden u~ili{en ~as, a }e se organiziraat i tribini niz op{tinite na koi }e se debatira za na~inite i mo`nostite za {tedewe na energija.

DR@AVNITE INSTITUCII PO^NUVAAT KAMPAWA ZA [TEDEWE STRUJA

deka lekarite od drugite zemji, ~ii uslugi & se potrebni na Slovenija, }e dobijat licenca za rabota za nepoln mesec.

13INTERVJU 29.11.2010PONEDELNIK

Fiat Canovski na javnosta & e najpoznat kako sopstve-nik na univer-zitetot FON

i aktuelen pratenik, no sega vleguva i vo golema investicija vo stanben prostor vo Skopje, vredna 60 milioni evra. Kaète ni pove}e detali za kompleksot Kosmos, ~ija izgradba }e ja finansir-ate? Kompletnata dokumentacija i dozvoli se ve}e obezbe-deni, treba samo u{te da se platat komunaliite i za desetina dena po~nuvame so gradba. Kompleksot od dve zgradi

IGOR [email protected]

se nao|a pokraj Vardar, na granicata me|u op{tinite Aerodrom i Gazi Baba. ]e ima okolu 1.000 stanovi so kvadratura od 50-120 m2 i }e ~ini 60 milioni evra. Kompleksot }e bide od visoka klasa, ograden i so sopstveno obezbeduvawe, so pridru`ni objekti, kako detska gradinka, fitnes-centri, bazen, a planirame gradba i na trgovski cen-tar. Vo prvata zgrada ima okolu 600 stanovi i 100 delovni prostorii, a na 17 kat }e ima rotira~ki restoran, {to }e ima ubav panoramski pogled na Skopje. ]e vgradime cen-tralen sistem za greewe i ladewe na stanovite, so koj kupuva~ite }e pla}aat za greewe kolku {to se cenite za parno vo gradov, so taa razlika {to }e ima 24 ~asa greewe za istite

pari i plus besplatno ladewe vo leto. Kako gi obezbedivte parite za ovaa investicija? Po koja cena }e se prodavaat stanovite i dali imate obezbedeno poddr{ka od nekoja od bankite za kreditirawe na nivnoto kupuvawe? Iako kvalitetot na grad-bata }e bide vrven, stano-vite }e se prodavaat po poniski ceni od onie {to se karakteristi~ni za prva klasa stanbeni objekti. Prvite 150 stanovi {to }e gi prodademe se po cena od 850-1.000 evra za m2, a potoa }e bidat ne{to poskapi, no ne pove}e od 1.200 evra za m2. Imame obezbedeno i poddr{ka od banka {to }e go kreditira kupuvaweto na stanovite, so kamata od

6%-7% i rok od 20 godini, kade {to procedurata za odobruvawe na kredit }e bide maksimalno olesneta. Obezbeduvaweto za bankata nema da bide golemo, zatoa {to i jas dopolnitelno u~estvuvam kako garant za kupuva~ite, a tie }e treba da deponiraat samo 15% od cenata, za razlika od voobi~aenite stanbeni krediti koi se so 30% u~estvo. Jas nema odedna{ da gi gradam dvete zgradi. Za prvata zgrada investici-jata e okolu 30 milioni evra, od koi polovinata se moj sopstven kapital, a ostatokot e kredit od NLB Tutunska banka. Zna~i, finansiskata konstrukcija e zaokruèna i nema da imame nikakov problem so gradeweto, nema da ~ekame kapar od kupuva~i za da

Hotelskiot kompleks Princes, koj se nao|a vo neposredna bliz-

ina na grani~niot premin Bogorodic, na makedonsko-gr~kata granica, vikendov be{e pu{ten vo upotreba. Investicijata e vredna 86 milioni evra. Vo ramkite na hotelskiot kompleks ima i kazino, {to zna~i deka biznisot so igri na sre}a u{te pove}e }e se razviva vo Gevgelija.Kompleksot e rasprostranet na povr{ina od 30.000 me-

tri. Pokraj smestuva~kiot ka-pacitet od 130 sobi, raspol-aga i so eden pretsedatelski i dva ekskluzivni apartmani, restorani, terasi, disko-bar, {oping-centri.Rakovoditelot na hotelot, Xingis Tekin, na otvoraweto na hotelot, pretstavuvaj}i go kompleksot, istakna deka Princes se profilira vo na-jgolem hotelski kompleks na jugot od zemjata.Se o~ekuva brojot na vrabo-teni od sega{nite 280 lica da dostigne 600 lica po

pu{taweto vo upotreba na site uslu`ni dopolnitelni aktivnosti. Noviot hotel e sedmi po red od nizata hotelsko-kazinski kompleksi na jugot od Make-donija.

Menaxerite na kompaniite vo prerabotuva~kata industrija, ekonomskata

sostojba vo oktomvri ja ocenu-vaat ponepovolna sporedeno so prethodniot mesec, a isti se i nivnite o~ekuvawa za narednite tri meseci. Spore-deno so oktomvri 2009 godina, sostojbata na pretprijatijata e popovolna.Spored anketata na Dràvniot zavod za statistika, ocenkata na menaxerite za obezbedenosta na proizvodstvoto so pora~ki,

e malku ponepovolna vo odnos na prethodniot mesec. Obemot na proizvodstvo na delovnite subjekti vo oktomvri 2010 godina beleì mal pad vo sporedba so prethodniot mesec, o~ekuvawata za obemot na proizvodstvo vo narednite tri meseci se ponepovolni, kako i o~ekuvawata za brojot na vrabotenite. Vo oktom-vri 2010 godina zalihite na surovini i repromaterijali, kako i sega{nite nabavki na surovini i repromaterijali, se

pod i okolu normalata. Spored ocenkata na rakovoditelite, vo naredniot period }e se namalat prose~nite nabav-ni ceni na inputite, kako i proda`nite ceni na gotovite proizvodi. Najgolemo vlijanie na ograni~uvaweto na obe-mot na proizvodstvoto imaat slednite nedovolnata stranska pobaruva~ka so 22,8%, nedovol-nata doma{na pobaruva~ka so 16,4%, finansiskite problemi so 12,1% i neizvesnoto ekonom-sko opkruùvawe so 10,9%.

OTVOREN HOTELOT PRINCES VO GEVGELIJA PRERABOTUVA^KATA INDUSTRIJA SO NEPOVOLNI PROGNOZI ZA SLEDNIOT KVARTAL

Jas vloùvam 60 milioni evra vo nov stanben kompleks i s$ {to }e zarabotam od taa investicija povtorno }e go vloàm vo Make-donija, nema da gi iznesam parite nadvor. Tokmu zatoa, doma{nite investitori treba da dobijat poprivilegiran tretman od stran-skite, a ne da bide obratno.

J 60 b

DOMAШNITE INVESTITORI SE POVA@NI OD STRANSKITE

FIAT CANOSKIBIZNISMEN I PRATENIK

moème da ja gradime. Toa e mnogu va`no, zatoa {to so toa garantirame deka zgradata }e bide zavr{ena vo rok od godina i polovina. Zatoa {to jas sum i investitor i izvedu-va~, nema da zavisam od podizveduva~i i planiram da se raboti dve smeni vo zimskiot period i tri smeni podocna. Po site onie grade`ni aferi, smetam deka na lu|eto im trebaat firmi od doverba, a povolna okolnost e {to Katastarot sega pravi predukniùvawe na stanovite so glavniot proekt, odnosno izdava predimoten list i se elim-inira mo`nosta stanovite da bidat prodadeni na pove}e lica. Zo{to se odlu~uvte za investicija vo grade`niot sektor? Dali smetavte deka ponudata na stanovi e nedovolna, a stanbeniot kvadrat ne poevtinuva, pa so va{ata ponuda }e gi po-evtinite stanovite, a }e ja zgolemite i pobaruva~kata? Jas sum cel ìvot vo grade`ni{tvoto. Vo Hvats-ka ìveev dolgo i so tatko mi imavme grade`na firma so koja izvedovme mnogu objekti. Mojata firma go grade{e i objektot na FON, a imam napraveno i nekolku zgradi vo Struga. Analizata na pazarot {to ja napraviv pokaà deka pobaruva~kata na stanovi vo Skopje poslednive godini bila okolu 5.000 stanovi godi{no. Prethod-nive 3-4 godini ima{e pomala gradba vo Skopje i o~ekuvam interesot da bide golem sledniov pe-riod. Cenata mnogu zavisi od lokacijata i kolku e plateno zemji{teto. Nie sme vo centralna zona i komunaliite se isti kako da gradite na Vodno, {to zna~i 115 evra za kvadrat stanben prostor i okolu 150 evra za delovniot prostor. Toa se visoki komunalii i treba da se namalat za da poev-tini i kone~nata cena na stanovite. Jas }e odam so poniski ceni za kvadrat zatoa {to zemji{teto mi e kupeno od porano i ne u~estvuva so tolku vi-sok procent vo cenata na gradewe.Da se osvrneme malku i na va{ata prva golema investicija, univerzitetot FON. Univerzitetot se na-jde i me|u 200-te najgolemi delovni subjekti vo Make-donija spored ostvarenite prihodi. Na {to se dolì ovoj rezultat? Vo FON imam vloèno mnogu pari, kako vo glavniot objekt vo Skopje, taka i vo podru`nicite vo Struga, Gostivar i Stru-mica. Jas imam i drugi biznisi. Sopstvenik sum na Napredok, Agro servis, imam mnogu golem paket

vo Karpo{. FON ne go gledam kako proekt {to mora da nosi mnogu pari. Sekako deka sekoj raboti za dobivka, no od partici-paciite {to gi pla-}aat studentite dovolno e da se pokrijat tro{ocite. No, nie ne ìveeme samo od {kolarinite, tuku rabotime i na mnogu proekti od koi {to ima dobra dobivka. Mojata cel e da ja razvivame u{te pove}e nau~nata baza na univerzitetot, zatoa {to so naukata se pravat mnogu proekti i se dobivaat mnogu sredstva. Za nared-nata godina imame mnogu dogovoreni proekti, od koi o~ekuvame 3-4 milioni evra prihod. ]e spomenam i eden proekt za arhitektura, kade {to e involvirana i poznatata dizajnerska ku}a od Itali-ja, Xuxaro, za koja rabotat golem broj arhitekti. Tie bea vo poseta kaj nas i razgovaravme za partner-stvo. Planirame prvo da formirame zaedni~ka fir-ma vo Makedonija za dizajn i arhitektura, a potoa del stru~wacite od nea da bidat profesori na noviot fakultet za arhitektura {to planiram da go otvo-rime pri FON. Planirame i drugi biznisi so niv, kako, na primer, fabrika za ekskluzivni kujni, zatoa {to tie proizveduvaat i mebel i imaat golem plasman nadvor. Jas imam dovolno slobodni indus-triski hali kade {to moè da se organizira proizvod-stvo na mebel. Kako biznismen, no i kako politi~ar, pratenik vo Parlamentot, kako ja ocenu-vate momentalnata biznis-klima vo zemjava? Jas, iako sum ~len na vladeja~kata koalicija, ne mora so s$ da se soglasu-vam. Na primer, so vrabotuva-wata vo javnata adminis-tracija. Ne se razviva taka ekonomijata. Treba da se investira vo infrastruktura i da im se ovozmoùva na doma{nite investitori i na biznis-menite od dijasporata da otvoraat fabriki. Ne treba da se for-siraat samo stranskite investitori, koi i taka gi nema, a doma{nite da nemaat dovolna poddr{ka. Doma{nite investitori treba da ja namalat armi-jata nevraboteni, a ne so polnewe na javnata admin-istracija, koja mora da se namali za 50-60.000 lu|e. Koga }e se stimuliraat biznisite, }e ima i pove}e pari za danoci i buxetot, koj sega e prazen zaradi neproduktivnite tro{ewa. Nema da se popolnuva so parite {to dràvata gi pozajmuva od bankite sekoja nedela, namesto tie da se plasiraat vo ekonomijata.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA29.11.2010 PONEDELNIK

Vo sredinata na dekemvri ovaa godina kompanijata Pik d.o.o. }e go pu{ti vo

rabota servisot za bezbedno pla}awe i naplata preku Internet za site pravni i fizi~ki lica. Servisot svoite uslugi prvo }e gi po-nudi na gra|anite na Bosna i Hercegovina (BiH), a potoa e planirano {irewe na zemjite vo regionot, Hrvatska, Srbija i Crna Gora.Emir Pilavxi}, koosnova~ na proektot, izjavi deka PikPej e edinstven bosanski servis koj }e nudi mo`nost za pla}awe i onlajn-naplata na site fizi~ki i pravni lica od teritorijata na BiH, a dopolnitelno i na korisnic-ite od Srbija, Hrvatska i Crna Gora. Sistemot }e bide odvoen na del za pravni i fizi~ki lica. Site korisnici preku registriran nalog }e dobijat virtuelna pripejd-

karti~ka, a po verifikaci-jata }e dobijat mo`nost za pora~uvawe na fizi~ka pri-pejd Masterkard karti~ka. Dvete karti~ki }e moàt da se koristat za onlajn-napla-ta i pla}awe, no podignu-vaweto pari od bankomat }ebide dostapno samo preku fizi~ka karti~ka.Dopolnuvaweto na PikPej ko-risnicite }e go vr{at na tri na~ini: onlajn-uplata preku druga debitna ili kreditna karti~ka, uplatnica preku lokalna po{ta ili banka i prefrluvawe od drug Pik-Pej. PikPej karti~kata nema regionalni ograni~uvawa i moè da se koristi nasekade vo svetot na site VISA/Mas-terCard plate`ni mesta (res-torani, {oping-centri itn.).Pilavxik izjavi deka spored neoficijalni podatoci, na PejPal i sli~ni platni sistemi voop{to ne im e vo

interes da se vpu{tat vo biznis na Balkanot poradi lo{ite zakonski vrednosti. Toj veruva deka PikPej }e dobie golem broj korisnici poradi toa {to }e bide edin-stven servis koj na gra|anite na BiH, Hrvatska, Srbija i Crna Gora }e im nudi mo`nost za brza i bezbedna naplata na stoki ili uslugi preku Internet. Pilavxi} dodade deka dopolnitelni prednosti na PikPej se poni-skata provizija, za razlika od PejPal i drugite servisi, mo`nosta za pla}awe so VISA/MasterCard i podignu-vawe pari od bankomat.“Prednosta na ovoj servis najmnogu doa|a do izraz koga e vo pra{awe pra}aweto i transportot na pari (pra-}awe pari od dijaspora, bez-bedno kupuvawe–prodavawe na artikli preku onlajn-oglasi)”, izjavi Pilavxi}.

VO DEKEMVRI PRISTIGNUVA BALKANSKIOT PIKPEJ

K O M E R C I J A L E N O G L A S

Bugarija, Romanija i Hrvatska napreduvaa najmnogu vo re-formite. Na{ata analiza, koja gi sledi predizvicite vo sek-torskite reformi, pokaà deka i ponatamu postojat golemi predizvici, kako {to se trans-portot, lokalnata infrastruktu-ra, energetskata odr`livost i delovi od finansiskiot sistem

��

Evropskata banka za obnova i razvoj detektira sla-bosti vo zemjite od Jugoisto~na Evropa,

pred s$ vo spravuvaweto so ekonomskata kriza. Piter Senfi, glaven ekonomist na EBRD za Jugoisto~na Evropa, vo intervjuto za hrvatskiot vesnik "Poslovni dnevnik" veli deka kolku pove}e se odi kon istok vo regionot, tolku pove}e dràvite se soo~uvaat so tranziciski problemi.Koja dràva od Jugoisto~na

Evropa najmnogu napredu-va{e?Bugarija i Romanija, kako ~lenki na EU, i Hrvatska, koja e mnogu blisku do zavr{uvawe na pregovor-ite, napreduvaa najmnogu vo reformite od ostana-tite zemji. Me|utoa, duri i vo ovie tri dràvi postoi potreba od zna~ajni re-formi vo idniot period. Na{ata analiza, koja gi sledi predizvicite vo sektorskite reformi, vo godina{niot izve{taj pokaà deka i ponatamu postojat golemi prediz-

vici, kako {to se trans-portot, lokalnata in-frastruktura, energetskata odr`livost i delovi od finansiskiot sistem.Koja dràva ima najgolemi problemi?Kolku pove}e odime kon istok, tolku pove}edràvite se soo~uvaat so tranziciski problemi, osobeno koga stanuva zbor za dràvi od centralna Azija i Kavkaz. Nivoto na tranzicija i razvoj na Hrvatska e mnogu sli~no na ona vo dràvite na Sredna Evropa.

Kako gi komentirate najno-vite najavi deka Ungarija i Polska imaat namera da zemat sredstva od vtoriot penziski stolb?Postoi golema zagriènost vo mnogu dràvi, vklu~uvaj}i gi i onie nad-vor od reonot na EBRD, za kapitaliziranoto penzisko {tedewe, so ogled na problemite na pazarot na akcii i svetskata kriza. Toj problem osobeno e izrazen vo na{iot region. Izbrzanite odluki bi trebalo da se izbegnuvaat i tie bi trebalo da se

temelat vrz koordinirana rabota me|u EU, vladite i ostanatite zainteresirani strani, za da se izbeg-nat potencijalno seri-oznite posledici, osobeno ako iskoristuvaweto na penziskite fondovi moè da ja naru{i celta za razvoj na lokalniot pazar na kapital. Me|utoa, vo op{tata procenka mora da se zemat predvid prob-lemite koi se specifi~ni za sekoja dràva, zatoa {to nekoi pri~ini za zagriènost se raciona-lni (visoki nadomestoci i relativno mali prino-si), no pove}eto ne se opravdani.Koi se slabostite na zemjite od Jugoisto~na Evropa?Glavnite slabosti na fin-ansiskiot sektor, koi doj-doa do izraz pod vlijanie na svetskata kriza, vo pove}e zemji se odrazija so toa {to se odobru-vani krediti vo stranski valuti na klienti koi ne go osigurale valutniot rizik, a tokmu tie se naj-doa vo golemi problemi

so otpla}aweto koga dojde do ekonomski pad. Vo nekoi slu~ai dojde i do zna~itelna deprecijacija na valutata. Poradi toa, EBRD, zaedno so ostanatite me|unarodni finansiski institucii i so dràvnite vlasti, aktivno raboti na razvoj na pazarot na kapital vo lokalni valuti, kako del od novata programa za razvoj na posilen i posiguren rast. Hrvatskiot finansiski sistem, pred i za vreme na krizata, be{e rela-tivno dobro reguliran, {to rezultira{e so toa bankite da bidat dobro kapitalizirani i likvid-ni. Osobeno se va`ni ~ekorite koi gi prezede centralnata banka vo kontrola na preteranoto kreditirawe vo godinite pred krizata, {to be{e va`no za ograni~uvawe na opsegot na kreditniot bum vo Hrvatska. Razgovarame so vlastite i ponatamu da go razvivame lokalniot pazar na kapital, kako del od po{irokata pro-grama {to ja spomenav.

vropskata bankaza obnova i razvojr

za obnova i razvoj k

rdetektira sla-

Evropa najmnogu napredu-va{e?Bugarija i Romanija kako

vici, kako {to se trans-portot, lokalnata in-

rportot, lokalnata in-f k k

rfrastruktura, energetskata frastruktura, energetskata

rKako gi komentirate najno-vite najavi deka Ungarija i Polska imaat namera da

teraosstnaozakpedaranaopseleza{tzalni si

BUGARIJA, ROMANIJA I HRVATSKA NAJNAPREDNI VO REGIONOT

PITER SENFIGLAVEN EKONOMIST NA EBRD ZA JUGOISTO^NA EVROPA

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 29.11.2010PONEDELNIK

Japonskiot gigant za proiz-vodstvo na pivo i bezal-koholni pijalaci Asahi

se podgotvuva da go kupi tur-skiot lider vo proizvodstvo na pivo, Anadolu Efes, koj ima pove}e od 500 milioni potro{uva~i {irum svetot. “Zainteresirani sme za nav-leguvawe na turskiot pazar i sakame da go pretvorime vo centar preku koj }e dopreme do Sredniot Istok, Kavkaz

i Evropa”, izjavi Sakuoki Higa{i, glavniot sovetnik vo aziskata kompanija.Pivarata Asahi, najgolemiot proizvoditel i snabduva~ so pijalaci vo Japonija, vo dekemvri minatata godina ima{e godi{en obrt od 15,7 milijardi dolari. Grupaci-jata ima pove}e od 16.000 vraboteni. Asahi na turskiot pazar }e mu ponudi mno{tvo proizvodi, koi vklu~uvaat

pivo, viski, rakija, vina, bezalkoholni pijalaci, kafe i zelen ~aj.Japonskata kompanija se podotvuva da go prezeme i Dimes, eden od vode~kite proizvoditeli na sokovi vo Turcija, so godi{en kapac-itet na proizvodstvo od 300 iljadi toni sok, 120 iljadi toni mle~ni proizvodi i 80 iljadi toni preraboteno ovo{je.

JAPONSKI GIGANT ZA PROIZVODSTVO NA PIVO “FRLI OKO” NA TURSKI EFES Najgolemata slovene~ka

izdava~ka ku}a, Delo, soop{ti deka utre }e

objavi me|unaroden tender za proda`ba na 100% svoi akcii. Ponudite }e se pri-maat do krajot na januari 2011 godina, a proda`bata bi trebalo da zavr{i vo april ili najdocna do po~etokot na letoto.Sopstvenikot na Delo, kompanijata Pivara La{ko, vo oktomvri najavi

deka }e ja prodava taa izdava~ka ku}a vo ramkite na strate{kiot plan da se povle~e od mediumskiot sektor i da se foku-sira na glavniot biznis – proizvodstvo i proda`ba na pijalaci. Delo gi iz-dava istoimeniot dneven vesnik i najprodavaniot slovene~ki tabloid “Slov-enske novice”, nedelnikot “Nedelo” i kulturniot magazin “Pogledi”.

SLOVENE^KO DELO NA PRODA@BA

VESNA [email protected]

SAMO POLOVINA OD PROIZVEDENOTO MLEKO VO SRBIJA SE OTKUPUVA

TRO[KI OD SUBVENCII

Najgolemi problemi vo srpskata mle~na industrija se diskriminacijata na malite proizvoditeli i nedo-volnite subvencii, koi vo prethodniot period ne bile isplateni na farmerite so status pravno lice

��

Dràvnite subvencii za proizvoditelite na mleko vo Srbija ovaa godina bea devet pati pomali

otkolku pred {est godini. Od 34 milioni evra, koi bea isplateni vo 2004 godina, ovaa godina se namalija na samo ~etiri milioni evra. Vo Srbija pove}e od polovina od proizvedenoto mleko ne se plasira na pazarot, tuku proizveduva~ite go pro-davaat na zelenite pazari, pravat mle~ni proizvodi (kajmak, sirewe) ili so nego ja hranat stokata.Vojislav Stankovi}, istra-ùva~ od Centarot za nau~-no-istraùva~ka rabota voStopanskata komora na Sr-bija, objasnuva deka najgo-lemi problemi vo mle~nata industrija vo Srbija se dis-kriminacijata na malite proizvoditeli i nedovol-nite subvencii, koi vo prethodniot period ne bile isplateni na farmerite so status pravno lice. Momen-talno, subvenciite iznesuva-at 1,5 dinari (0,014 centi) po litar, no najaveno e de-ka naskoro }e dojde do zgo-lemuvawe na tri dinari(0,027 centi), iako proiz-veduva~ite baraat najmalku pet dinari (0,46 centi)."So tolku mali subvencii, na ve~nite proizvoditeli ne im e isplatlivo da proizveduvaat mleko za pazarot. Imeno, me|u 700

i 800 milioni litri mleko otkupuvaat mlekarnic-ite, a u{te tolku mleko, koe poteknuva od malite proizvoditeli, od koi 80% se so pet ili pomalku

kravi, zavr{uva nadvor od prometot. Tie od mlekoto proizveduvaat sirewe, kajmak, go prodavaat surovo na zelenite pazari ili ja hranat stokata", objasnuva

Stankovi}.Toj istakna deka ima i mali prerabotuva~i koi preku posrednici kupuvaat mleko, pa vo ovaa oblast se pojavuva siva ekonomija

i poso~i deka problemot ne e kaj proizvoditelite, tuku kaj dràvata. “Sitnite proizvoditeli so~inuvaat 80%, {to ne zna~i deka treba da se diskriminiraat i da se ot-frlat. Naprotiv, tie treba postepeno da se pretvoraat vo golemi proizvoditeli i dobro da se organiziraat. Sekoj selanec bi se zani-maval so proizvodstvo na mleko koga vo toa bi videl interes. Zadrugite mora da im ovozmoàt na selanite da go podignat standardot za molzewe, ishrana i na-bavuvawe na repromateri-jali”, istakna Stankovi}.

DA SE ZEME PRIMER OD EVROPA

Spored analizata na Stopanskata komora na Srbija, ovoj problem moè da se re{i.“Vo Evropskata unija (EU) postojat 955.000 proiz-voditeli na surovo mleko. Od niv 62% se mali proizvoditeli so godi{no

proizvodstvo pomalo od 100.000 litri godi{no, a 52% od otkupot na surovoto mleko se izvr{uva preku zadrugi. Spored toa, nie ne treba da pravime dupka na saksija, bidej}i taa postoi, nie treba samo da ja koris-time”, navede Stankovi}.Spored nego, subvenciite za proizvoditelite treba da imaat i socijalen karakter.“Dodeka dràvata gi kontrolira{e otkupnite ceni na mlekoto i dava{e pogolemi subvencii, proiz-vodstvoto se pla}a{e pove-}e vo ridskoplaninskiot region i vo pograni~nite regioni, za da se zadràt ìtelite koi rabotat tamu. Subvenciite i agrarnata politika mora vo sebe da sodràt i merki od soci-jalen karakter, bidej}i ako na proizvoditelite ne im se sozdadat uslovi da go prodadat proizvodot, toj }ego napu{ti zemjodelstvoto i }e bara vo gradovite kancelariska rabota”, iz-javi Stankovi}.

]E SE ZGOLEMAT PREMIITE ZA MLEKOMinisterstvoto za zemjodelstvo minatata nedela najavi deka }e gi zgolemi premiite za mleko. Iznosot na premiite }e zavisi od dopolnitelnite sredstva koi na Min-isterstvoto za zemjodelstvo }e mu bidat dodeleni so rebalansot na ovogodine{niot buxet. Ovaa merka za pottiknuvawe bi moèla da bide primeneta vedna{ po usvoju-vaweto na rebalansot na buxetot za ovaa godina, spored koj za zemjodelstvoto }ebidat izdvoeni {est milioni evra, iako prethodno se najavuva{e deka }e bidat izdvoeni devet milioni evra. Ministerstvoto, isto taka o~ekuva agrarniot buxet za 2011 godina da bide zgolemen, bidej}i na toj na~in }e bide ovozmoèno dopolnitel-no investirawe vo sektorot na zemjodelstvoto i sto~arstvoto. Kako {to prethodno najavija pretstavnicite od Ministerstvoto za zemjodelstvo, sredstvata dobieni od rebalansot na buxetot pred s$ }e bidat nameneti za sto~arstvoto, so cel da se nad-mine mle~nata kriza koja vladee vo Srbija.

ZA DEVET PATI SE NAMALENI SUB-VENCIITE ZA MLEKO VO POSLEDNIVE [EST GODINI VO SRBIJA

� Me|u 700 i 800 milioni litri mleko otkupuvaat mlekarni- cite, dodeka u{te tolku mleko, koe poteknuva od malite proizvoditeli, od koi 80% se so pet ili pomalku kravi, zavr{uva nadvor od prometot.

16 SVET BIZNIS POLITIKA29.11.2010 PONEDELNIK

Dràvite na evrozo-nata i nejzinata Cen-tralna banka pritis-

kaat Portugalija da pobara finansiska pomo{ od ev-ropskiot fond za pomo{ na dràvite, objavi german-skiot vesnik "Fajnen{el tajms Doj~land".Vesnikot, ne naveduvaj}i izvori, objavi deka pove}e-to zemji od evrozonata i Everopskata centralna banka vr{at pritisok vrz Portugalija da trgne po

stapkite na Grcija i Irska i da pobara pomo{, za na toj na~in da spre~i i [panija da dojde vo situ-acija da mora da go stori istoto.“Koga Portugalija bi poba-rala pomo{ od Fondot, toa }e bide dobro i za [pani-ja, bidej}i na ovaa petta po golemina ekonomija vo EU zna~ajno vlijae tokmu zadolènosta na Portugal-ija", citira vesnikot izvor od germanskoto Minister-

stvo za finansii.Vo napisot se sugerira deka liderite na evrozona-ta, i pokraj toa {to javno iskaùvaat samouverenost, sepak, se zagrièni za toa deka dol`ni~kata kriza moè da zafati u{te pogolem broj nivni ~lenki. Analiti~arite smetaat deka Portugalija }e bide sledna-ta dràva {to }e pobara pomo{ od Fondot na EU za pomo{ na ~lenkite, “teòk” 750 milijardi evra.

ZEMJITE OD EVROZONATA INSISTIRAAT PORTUGALIJA DA POBARA POMO[ OD FONDOT NA EU

Brojot na dràvi koi spa|aat vo kategorijata “mnogu siroma{ni” i

brojot na lu|e koi ìveat vo “krajna siroma{tija” dvojno se zgolemil za 40 godini, predupredija Obe-dinetite nacii (ON). Vo izve{tajot za 2010 godina za najmalku razvienite dràvi vo svetot (LDC) na Konferencijata na ON za trgovija i razvoj (UNKTAD) se ocenuva deka “ovie zemji imaat propadnat

model za razvoj” i deka e potrebna itna promena na istiot. “Vo ovoj slu~aj, tradicio-nalniot model za razvoj ne uspea”, izjavi general-niot sekretar na UNKTAD, Supa~i Panti~pakdi. “Vo period od 30 do 40 godini, od 25 dràvi vo 1971 godina, denes ima 40 mnogu siroma{ni dràvi”, {to pokaùva deka kaj najo-setlivite dràvi sostoj-bata e drasti~no vlo{ena.

Vo kategorijata “krajna siroma{tija”, za periodot od 2002 do 2007 godina, se vbrojuvaat 421 milioni lu|e, brojka koja e dvojno pogolema od 1980 godina, a vkupno 53% od ìtelite na ovie dràvi potpa|aat na kategorijata “kra-jna siroma{tija”. Ottuka, uvozot na hrana vo ovie dràvi ostvaril porast od 9 milijardi dolari vo 2002 godina na 23 mili-jardi vo 2008 godina.

ON: ZA 40 GODINI DVOJNO SE ZGOLEMI BROJOT NA SIROMA[NI DR@AVI VO SVETOT

Evropa ja o~ekuvaat niza dràvni bankroti-rawa vo narednite pet

godini, a za spre~uvawe na takviot negativen razvoj vo evrozonata se potrebni okolu 2 milijardi evra, ocenuvaat amerikanski ek-sperti od Siti grupacijata. Tie, potenciraat deka kako rezultat na toa }e bank-rotiraat pove}e dràvi i deka nestabilnosta na valutite }e ovozmoì na-dminuvawe na evroto nad

dolarot. Mnogu te{ko deka “perifernite dràvi” na EU - Portugalija, [panija, Italija, Grcija i Irska - }e uspeat da se izvle~at od krizata. Spored ekono-mistite od {kotskata Rojal Bank (RBS) spasot od krizata e zaostrenata buxetska politika za koja kaj dràvite otsustvuva politi~ka volja. Sepak, od RBS velat deka i ostrata politika ne bi go spasila rastot na kamatite {irum

bankite. Od Sitigrup smetaat deka 750 milijardi evra odvoeni za evropskiot stabilizaciski fond se nedovolni za neophodnata pomo{ na dràvite-~lenki. Za stabilizacija na krizata potrebni se dve milijardi evra. Spored podatocite na Bankata za internacionalna spogodba, vkupnite dolgovi na Portugalija, Irska, Italija, [panija i Grcija iznesuvaat pove}e od 4,1 milijardi dolari.

SITIGRUP: DVE MILIJARDI EVRA ZA SPAS NA EVROZONATA

Najgolemiot ~e{ki proizvoditel na avtomobili,

[koda Auto, povtorno e izbrana za najdobra kompanija vo ê{ka spored anketata Top 100, vo koja menaxeri, ekonomski eksperti i pretstavnici na sindikatot gi izbi-raat najuspe{nite pretprijatija vo zemjata.Spored anketata vo koja se rangiraat fir-

mi so pove}e od 20 vraboteni i godi{na zarabotuva~ka pogole-ma od 1,5 milioni evra, a koi pla}aat danok vo ê{ka, na vtoro mesto e elek-troenergetskiot gigant ÊZ. Tretoto mesto mu pripadna na Agrofert holding, zdruènie od 230 pretprijatija koi se zanimavaat so zem-jodelstvo, prehranbena i hemiska industrija.

[KODA IZBRANA ZA NAJDOBRA Ê[KA KOMPANIJA

Otkako Rusija i Kina go ot-frlija dolarot od upotreba i po~naa da gi

koristat svoite valuti vo me|usebnata trgovska razmena, sledna na listata koja planira da go isfrli dolarot od upotreba vo me|unarodnata trovija e Turcija. Spored ekspertite, juanot ve}e go zazema primatot, {to najmnogu se pripi{uva slabeewe na vrednosta na dolarot."Naskoro moè da po~ne blateralna trgovska raz-mena vo juani me|u Turcija i Kina", iz-javi Ri~ard Braun, {efot na oddelot za Azisko-pacifi~kiot region od bankata Wujork Melon (Bank of New York Mellon), koja e edna od vode~kite banki za upravuvawe so

sredstva i hartii od vrednost.Ovaa banka izvr{uva transferi od 1,6 iljadi milijardi dolari dnevno.“Trgovijata vo juani pretstavuva komplicirano pra{awe, no toa moè da se slu~i naskoro me|u Kina i ostanatite aziski zemji”, izjavi Braun.Spored nego, trgovi-jata so razli~nite valuti, vo koi ne spa|a dolarot, se stava na agenda odvreme-navreme, no ovie dogovori generalno izbleduvaat. "No, kako i da e, trgov-skata razmena vo juani moè da stane realnost dokolku Kinezite privle~at pogolemo vnimanie so ova pra{awe”, smeta Braun.U{te minatiot mesec

Turcija odlu~i svojata trgovska razmena so Iran i Kina da ja izvr{uva vo sopstvenata valuta, so {to }e ja namali zavisnosta od amerikanskiot dolar i evroto za okolu 20%.Od druga strana, pretse-datelot na Turcija, Abdula \ul, za vreme na negovata poseta na Moskva, vo fe-vruari ovaa godina, dogo-vori trgovskata razmena me|u ovie dve zemji da se odviva vo nacionalnite valuti, kako rezultat na slabeeweto na vrednosta na dolarot.Minatata nedela vlasta na Rusija i na Kina odlu~ija da go otfrlat dolarot od upotreba i da po~nat da gi upotrebuvaat svoite valuti vo me|usebnata trgovska razmena. Kineskite eksper-ti velat deka so ovoj poteg nastanuva zbliùvawe na

odnosite me|u Peking i Moskva.Od druga strana, pak,

turskata trgovska

razmena so

Rusi-ja, Iran i

Kina iznesuva 65 mili-jardi dolari godi{no, a Rusija pretsta-vuva najgolem trgovski partner za Turcija.Britanskiot vesnik "In-dependent" (The Indepen-

dent), u{te na po~etokot na oktomvri soop{ti deka ruski oficijalni pret-stavnici odrùvaat “tajni sostanoci” so arapskite dràvi, Kina, Francija i Turcija za stavawe kraj na upotrebata na amerikanski-ot dolar vo me|unarodnata naftena razmena.Ovie zemji, navodno, baraat da ja prefrlat razmenata od dolari vo drugi nacionalni valuti, kako {to se evroto, japon-skiot jen, kineskiot juan, vo zlato ili vo nekoja nova i unificirana valuta na vode~kite arapski zemji koi proizveduvaat nafta.Od vesnikot naveduvaat deka ovie sredbi bile potvrdeni od strana na kineskite i arapskite ban-karski izvori, no ruskite oficijalni pretstavnici go negirale tvrdeweto.

Minatata nedela, Kina, najbrzoraste~kata ekonomija na svetot, ja internacionalizira{e svojata valuta so odobruvawe na trgov-skata razmena vo rubqi i juani. Naskoro se o~ekuva istoto da se slu~i i so Turcija, koja ve}e ima trgovska razmena vo nacionalni valuti so Rusija i so Iran

��

SE INTENZIVIRA TRGOVIJATA VO NACIONALNI VALUTI

KINESKIOT JUAN IZLEGU-VA OD SVOITE GRANICI!

“Arapite i Turcite, iako zboruvaat na razli~ni jazici, imaat zaedni~ka istorija i kultura. Lesno moème da go pretvorime na{eto dobro-sosedstvo vo odnosi za zaedno da sozdademe edna podobra idnina. Turcija se stremi kon mir, procut i stabilnost vo regionot.”

REXEP TAIP ERDOGANpremier na Turcija

� DVA, TRI ZBORA“Sekako deka ne moème da ~ekame do 2012 godina za da ja vratime na{ata zemja vo vistinskata nasoka. Treba da po~neme sega, preku izbirawe na silni lideri koi ne se pla{at da ja protresat i zauzdaat federalnata vlada. Ja razgleduvam opcijata da se kandidiram za pre-tsedatel na izborite vo 2012.”

SARA PEJLINporane{en guverner na Aljaska i kandidat za potpretsedatel na izborite vo 2008

“Se pla{am deka kriti~nata {ansa koja se pojavi s$ pove}e i pove}e se namali. Zagrièn sum deka politi~kata klima vo Kipar vo vtoriot kvartal od 2011 godina vero-jatno nema da bide pogodna za konstruktivni pregovori. Mirovnite pregovori bi moèle potpolno da pro-padnat ako nema zna~aen dogovor.”

BAN KI MUNgeneralen sekretar na Obedinetite nacii

VASE [email protected]

KRAJ ZA MANIPULACIJATA NA JUANOT?!Minatata nedela, Kina, najbrzoraste~kata ekonomija na svetot, ja internacionali-zira{e svojata valuta so odobruvawe na trgovskata razmena vo nacional-nite valuti me|u Rusija i Kina, a minatata sreda i formalno be{e prekinata dolgata vrska me|u Kina, Rusija i dolarot.So ruskata rubqa ve}e se trguva na kineskata berza, a se o~ekuva vo sredinata na dekemvri da po~ne trguvaweto vo juani na moskovskata berza. Ovoj poteg na Kina i Rusija nema namera da go predizvikuva SAD, tuku pretstavuva merka za zaedni~ka za{tita na ovie dve golemi ekonomii. Spored analiti~arite, ovaa trgovska razmena me|u Rusija i Kina e o~ekuvan poteg, bidej}i i SAD saka juanot da izleze od svoite granici i da stane vistinska valuta so koja }e se trguva, namesto nejzinoto dvièwe da bide manipu-lirano od strana na kineskata Vlada.

17SVET BIZNIS POLITIKA 29.11.2010PONEDELNIK

� SVET 0-24 �

...KOLUMBIJA VO AKCIJABorba protiv narkobiznisot

Vo poslednite tri dena kolumbiskata policija privela 987 lica za upotreba, proizvodstvo i {verc na zabraneti

narkoti~ni preparati. Vo ramkite na akcijata se konfiskuvani 2,3 toni narkoti~ni materijali.

...VREVAXII OD KLUPATA Rasprava vo Evropskiot parlament

Raspravata vo Evropskiot parlament za planiraniot paket-pomo{ za Irska be{e povod za Godfri Blum, pratenik na

pratijata za nezavisnost na Velika Britanija, nacisti~ki da go prekine govorot na Martin [ulc.

...USPE[NA MISIJAAmerikansko-ruskiot “Sojuz” bezbedno sleta

Vselenskata kapsula “Sojuz”, so eden ruski i dva amerikanski astronauti, bezbedno se prizemji vo kazahstanskata stepa.

Fedor Jur~ikin, Daglas Vilik i [enon Volker prestojuvaa na Me|unarodnata vselenska stanica od 18 juni.

RUSIJA PREDLAGA MODEL ZA POBLISKA EKONOMSKA SORABOTKA SO EU

PUTIN BARA SLOBODNA TRGOVSKA ZONA OD LISABON DO VLADIVOSTOK?!

VASE [email protected]

Misleweto na Vladimir Putin e deka Rusija i EU mora da gi konsolidiraat svoite “strate{ki ali-jansi”, a odgovorot na finansiskata kriza treba da se pronajde vo “formirawe zaedni~ki kontinentalen pazar”, osobeno vo te{kata industrija i energetskiot sektor

��

Minatata nedela, premiero t na Rusija, Vladimir Putin, predloì pobliska ekonom-

ska sorabotka me|u Evrosp-skata unija i Rusija, {to eventualno moè da dovede do formirawe na slobodna trgovska zona “od Lisabon do Vladisvostok”.Odgovorot na finansiskata kriza treba da se pronajde vo “formirawe zaedni~ki kontinentalen pazar”, os-obeno vo te{kata industrija i energetskiot sektor, pi{uva Putin vo komentarot objaven vo germanskiot vesnik "Zidoj~e cajtung". Putin vo petokot ja poseti Germanija i na ovaa tematika razgovara{e so kancelarot Angela Merkel i biznis-liderite od “ekonom-skiot motor” na EU.Merkel izjavi deka pod odredeni uslovi }e go poddrì predlogot na ruskiot premier, Vladimir Putin, za sozdavawe slobodna trgovska zona me|u Rusija i Evropskata unija. Taa istakna deka zonata na slobodna trgovija, kakva {to predlaga Putin, }e bide vo interes na EU.

Kancelarot na ekonomski najsilnata zemja vo Unijata napomena deka Rusija prvo treba da go kompletira svojot pristap kon Svetskata trgovska organizacija. Spored Merkel, nekoi najnovi ~ekori od ruska strana ne odat vo prilog na sozdavaweto na zonata na slobodna trgovija so EU, ukaùvaj}i na neodamne{nite trgovski spogodbi na Rusija so Belorusija i Kazahstan. Spored planot na ruskiot premier, {irokata ekonomska sorabotka bi se odvivala vo fazi, na podolg vremenski period, iako toj gleda na odnosite me|u Rusija i EU kako lek na slabostite na te{kata industrija vo Unijata i un-apreduvawe na proizvodstvoto na visoka tehnologija.“EU i ruskite lideri treba da razmisluvaat 20 do 30, duri i 50 godini nanapred”, izjavi Putin. Toj smeta deka ovie inicijalni ~ekori }e & go ras~istat patot na Rusija za ~lenstvo vo Svetskata trgovska organizacija (STO) i vospostavuvawe na bezvizen reìm me|u Rusija i EU.

ENERGETSKA KRIZAEden den pred sredbata Putin-Merkel, germanskiot kancelar vo Berlin soop{ti deka, i pokraj toa {to na ovoj pred-

log gleda so golem interes, sepak, postoi doza somne` za negovoto ostvaruvawe, zaradi trgovskite dogovori na Rusija so Belorusija i Kazah-stan, zaradi {to se ote`nuva formiraweto na slobodnata trgovska zona so EU. Merkel smeta deka pogolema te{kotija pretstavuva toa {to, za razlika od Rusija, ovie dve zemji se daleku od ~lenstvoto vo STO i naglasuva deka ruskiot protekcionizam nema da pomogne mnogu vo toa.Misleweto na Putin e deka Rusija i EU mora da gi kon-solidiraat svoite “strate{ki ali jansi” vo oblastite

kako brodskiot transport, vozduhoplovstvoto i avtomo-bilskata industrija, kako i farmacevtskite i energetskite sektori, duri i da se pro-movira rastot na te{kata industrija.Putin gi kritizira{e napo-rite na EU da vovede “otvoren natprevar” na pazarite za energetika i priroden gas, ba-raj}i od zemjite-~lenki da go podobrat pristapot do prenos-nite mreì preku svoite kompanii. Toj smeta deka ovoj proces podrazbira novi infrastrukturni investicii koi moè da predizvikaat de-regulatorna spirala, sli~na

na finansiskata kriza.“Denes, so novite ekonom-ski uslovi, imame {ansa da izgradime zaedni~ka i uspe{na Evropa”, pi{uva vo pismoto na Putin isprateno do Merkel.

EKONOMSKA MODERN-IZACIJA NA RUSIJA

Pretsedatelot na Rusija, Dmi-trij Medvedev, mnogu ~esto zboruva za potrebata na ekonomska modernizacija vo Rusija i pobliski vr-ski so stranskite partneri, no mnogu retko moè da se slu{nat vakvi razmisluvawa od strana na Putin.EU e najgolem trgovski parner

na Rusija, kade {to pripa|a edna polovina od ruskata nad-vore{na trgovska razmena. Spored Federalnata carinska agencija, vkupnata razmena me|u Rusija i Kina vo prvata polovina od ovaa godina iz-nesuva 141,9 milijardi dolari,{to pretstavuva rast od 43%.Zemjite od evropskiot blok dolgo vreme se àlat na ruskite tarifi na izvozot na drva, kako i na nadomestocite za transsibirskite letovi.Vo me|uvreme, Rusija, Kazah-stan i Belorusija formiraa Carinska unija so inicijativa da se priklu~at vo STO.Rusija e edinstvenata golema ekonomska sila koja s$ u{te ne e integrirana vo sistemot na STO. Rusija i EU neodamna gi zavr{ija pregovorite po site pra{awa za pristapu-vaweto na ruskata federacija vo STO. Be{e potpi{an dogo-vor za ukinuvawe na izvozni carini za nekoi surovini. So potpi{uvaweto na ovoj dogo-vor, EU otstapi od blokadata za priklu~uvawe na Rusija vo STO.Rusija ve}e pregovara 15 godini za pristapuvawe vo ovaa organizacija, a Moska si postavi cel da se priklu~i vo STO vo 2011 godina.

18 FEQTON 29.11.2010 PONEDELNIK

66

Japonskata kom-panija Brixstoun u{te vo 1998 godina po~na da dobiva àlbi za avtomobil-

skite gumi {to gi proizveduva{e nivnata amerikanska podru`nica Fajrstoun (Fireston), za koi potro{uva~ite tvrdea deka se oddelu-vaat od trkalata, a ~esto rezultatot bil uàsni soobra}ajni nesre}i. No, kompanijata odbiva{e da priznae deka postoi realen problem duri dve godini, koga Ameri-kanskata agencija za bezbednost vo soobra}ajot po~na istraga od pogolemi razmeri. Po mnogu prepukuvawa vo mediumite, Brixstoun najposle ja prifati vi-nata i na 9 avgust 2000 godina objavi deka od proda`ba se povlekuvaat 6,5 milioni avtomobilski gumi, vtoroto najgolemo povlekuvawe vo isto-rijata na SAD. Spored Si-bi-Es Wuz (CBS News), Agencijata objavila deka pribli`no 200 slu~ai na smrt i pove}e od 700 povredi bile predizvi-kani od neispravnite avtomobilski gumi.Toga{, “Volstrit ùrnal” izvestuva{e deka Brix-stoun, kako {to izgleda, gi ignorirala sovetite za odnosi so javnosta za hrabro popravawe na problemite prethodno, koga kon celata rabota trebalo vnimatelno da se pristapi so pomo{ na advokatite. Ova se pokaà kako vistinska katastrofa za kompani-jata, koja zavr{i so finansiski posledici i naru{ena reputacija.

DE@A VU-KATASTROFA Od dene{en aspekt, koga rabotite moàt da se an-aliziraat so site najnovi podatoci od istragite, analizite i reviziite na slu~ajot, polesno e da se dojde do jasna slika za

nastanite povrzani so ovaa katastrofa. Pred s$, treba da kaème deka kompanijata Fajrstoun vo 1978 godina doìvea debakl otkako se pro{irija lo{ite vesti deka nivnite avtomobilski gumi ne se ispravni. Od proda`ba bea povle~eni 14,5 milioni gumi. Toa tolku mnogu ja zaslabna kompanijata {to najposle vo 1988 godina taa & pripadna na Brixstoun, no prodolì da operira kako nejzina podru`nica so

istoto ime.Vo 1990 godina, Ford go lansira{e modelot “ek-splorer”, koj stana najpro-davanoto vozilo vo SAD. Slednata godina, “eksplor-er” kako standardna oprema gi dobi avtomobilskite gumi od Fajrstoun, a samo edna godina potoa, vo 1992, se ostvarija stravuvawata na nekoi analiti~ari koi ne gi bea zaboravile nas-tanite od 1978 godina, pa snabduva~ot za gumite Fajr-stoun ja dobi prvata tu`ba

vo SAD za svoite proizvodi. Sepak, ovojpat tu`bata be{e adresirana kon mati~nata kompanija, Brixstoun, koja, od druga strana, se nadeva{e deka partnerst-voto so Ford e posilno i od lo{ata reputacija na Fajrstoun.Taka rabotite ostanaa na status kvo s$ do maj 2000 godina, koga Amerikanskata agencija za bezbednost vo soobra}ajot, poradi golemiot broj sudski postapki, pokre-na istraga po pra{aweto

dali se bezbedni odredeni serii od brendot Fajrstoun (seriite ATX i Wilderness). Ova predizvika zagriènost i, vsu{nost, kriza vo kompanijata Ford, koja gi instalira{e gumite kako originalna oprema za nivniot najprodavan xip. I toga{ rabotite po~naa da se zgusnuvaat. Vestite od dràvnata agencija ne izgledaa rozovo.Kako za{tita od lo{a repu-tacija, Brixstoun gi obvinija potro{uva~ite deka pravil-

no ne gi naduvale gumite. Potoa, kompaniite, koi do v~era sorabotuvaa, po~naa da se obvinuvaat edni so drugi. Ford obvinuva{e za neispravnite gumi, a Brixs-toun za proma{eniot dizajn na voziloto.Vsu{nost, toa be{e kom-plicirana situacija, bidej}i bea vme{ani dve kompanii i dvete treba{e da reagi-raat. Za Ford ova moè{e da vlijae edinstveno na mo`nosta da prodadat avto-mobil so gumi od Fajrstoun. No, za Brixstoun be{e pra{awe na ìvot. Za nesre}a na Brixstoun, Ford prv im se umilkuva{e na klientite i ponudi za-mena na gumite. Od druga strana, japonskata kompanija vo najmala raka be{e bavna, ako ne i zakoravena vo odgovor na monta`nite dokazi ili neispravnite gumi. Sledstveno na toa, za pro-blemot gi obvini Ford i klientite, naveduvaj}i go nesoodvet-niot pritisok i odrùvawe na gumite kako pri~ina za kineweto. Dvete kompanii gi iskori-stija prednostite na mnogu alatki za da gi pro{irat informaciite vo javnosta, vklu~itelno i upotrebata na korporativnite veb-sajtovi, pres-soop{tenija i bespla-tni telefoni za informacii. I pokraj toa, Brixstoun zaostana zad Ford so nejziniot odgovor.Taka, po 3 meseci, na 9 avgust, Brixstoun objavi dobrovolno povlekuvawe na proizvodite, koe be{e predvodeno od izja-vata deka “bezbednosta na potro{uva~ite e prvoto ne{to za koe e zagrièna kompanijata”. Od proda`ba bea povle~eni 6,5 milioni gumi koi ja ~inea 350 milioni dolari. Cenata na akciite na ko-mpanijata samo eden mesec po povlekuvaweto padna za 50,97%.Po eden mesec, na 11 septemvri, Fajrstoun ja promeni firmata za odnosi so javnosta, a potoa zamina i nivniot izvr{en direk-

�� Japonskata kompanija Brixstoun najposle ja prifati vinata za koja ja obvini Amerikanskata agencija za bezbednost vo soobra}ajot i na 9 avgust 2000 godina objavi deka od proda`ba se povlekuvaat 6,5 milioni avtomobilski gumi, vtoroto najgolemo povlekuvawe vo istorijata na SAD. Spored Agencijata, pribli`no 200 slu~ai na smrt i pove}e od 700 povredi vo soobra}ajot bile predizvikani poradi nivnite neispravni avtomobilski gumi

PRIKAZNI OD WALL STREET

Irving Pikard, pov-erenikot na Bernard Madof, koj odleùva zatvorska kazna pora-

di svojata izmama preku dobro poznatata vo investiciskiot svet Poncieva {ema, trgna vo bitka so golemite banki. Celta e dvegodi{niot skap proces naso~en kon obezbeduvawe na barem del od sredstvata

koi bea pronevereni i is-tite da im bidat isplateni kako ot{teta na izmamenite investitori. Pikard denovive podnese prijava vo Feder-alniot sud za bankrotstvo protiv {vajcarskata banka UBS. Vo prijavata toj ja ob-vinuva bankata za izmama i nepravilno donesuvawe {to dovelo do sozdavawe na Pon-

cievata {ema. Spored ovaa prijava, toj bara ot{teta vo iznos od 2 milijardi dola-ri.Spored informaciite koi toj gi objavi vo javnosta, UBS se obvineti deka aktivno ja pomagale Madofovata Pon-cieva {ema preku sponzo-rirawe i administrirawe na dvata fonda, Luxalpha SICAV

PETAR [email protected]

POVERENIKOT NA ZA 2 MILIJARDI D

SMRTONOSNITE GUMI NA BRIXSTOUNNAJGOLEMITE PR KATASTROFI VO KORPORATIVNATA ISTORIJA

�� Irving Pikard, poverenik na osudeniot investi-ciski izmamnik Bernard Madof, ja obvinuva UBS deka ja pomagala Madofovata Poncieva {ema preku sponzorirawe i administrirawe na dvata fonda, Luxalpha SICAV i Groupement Financier

� Pove}e od deset godini Brixstoun ne dava{e informacii za ispravnosta na Pove}e od deset godini Brixstoun ne dava{e informacii za ispravnosta na nivnite avtomobilski gumi nivnite avtomobilski gumi

� PIKARD:PIKARD: “[emata “[emata na Мadof na Мadof nema{e da nema{e da se slu~i se slu~i dokolku dokolku bankata ne bankata ne odlu~e{e odlu~e{e da gleda vo da gleda vo druga na-druga na-soka i da se soka i da se pravi deka pravi deka navistina navistina garantira garantira za sredst-za sredst-vata na fo-vata na fo-ndot i trgu-ndot i trgu-vaweto.”vaweto.”

19FEQTON 29.11.2010PONEDELNIK

“Kapital” po~na so serija napisi za na-jgolemite katastrofi so koi se soo~ile PR sektorite na golemite svetski kompanii. Doznajte kako tie reagirale vo razli~ni krizni situacii, kade {to zgre{ile vo strategijata za odnosi so javnosta, kako i za toa koi se poukite {to moè da se izvle~at.

i Groupement Financier. Kako dokaz za ova negovo tvrdewe Pikard gi koristi infor-maciite do koi do{la samata banka za vreme na proverkata na fondovite, a spored koi bilo dojdeno do zaklu~ok deka postojat indicii za pronev-era. I pokraj vakvite indicii, bankata i ponatamu ostavila Bernard Madof da bide podu-pravitel na ovie fondovi, so {to mu se dozvolilo da vr{i razni operativni aktivnosti bez nikakvi proverki i sug-estii. Ona {to go napravila bankata, veli Pikard, e deka dozvolila edinstven nejzin izvor za informacii za sos-

tojbata na ovie fondovi da bide Bernard Madof.Vo prijavata do sudot Pikard pojasnuva deka vo period od 6 godini pred da propad-nat fondovite, bankata UBS izvlekla sredstva vo iznos od 1,2 milijardi dolari. Vedna{ po ovie nastani fon-dovite propa|aat i vrz niv se proglasuva bankrot, kako edinstven potencijalen na~in za obnovuvawe na ovie fon-dovi. Isto taka, spored nego, bankata, kako i nekoi nejzini pridru`ni firmi, ostvarile prihodi od provizii na iznos od 80 milioni dolari. “Obvinuvawata za nepravil-

no rabotewe, objaveni vo soop{enieto za javnosta od strana na poverenikot, se kom-pletno bez osnova i zna~ewe. Nie alime {to poverenikot ja podnese ovaa prijava bez nikakvi relevantni dokazi, poradi {to nie }e gi preze-meme site neophodni ~ekori za da dokaème deka obvinu-vawata se la`ni”, se veli vo soop{tenieto na UBS.Advokatot na Pikard, Dejvid [ihan, vo svoeto soop{tenie za javnosta pojasni deka ne-goviot klient ve}e podolgo vreme vodi borba so bankata vo vrska so informaciite povrzani so investiciite vo

akcii na Bernard Madof.“[emata na Madof nema{e da se slu~i dokolku bankata ne odlu~e{e da gleda vo druga nasoka i da se pravi deka navistina garantira za sredstvata na fondot i trgu-vaweto so niv, koga, vsu{nost, navistina toa i ne be{e praveno od nivna strana”, veli [ihan.Dosega Pikard uspea da vrati okolu 1,5 milijardi dolari, no najgolemiot del od tie pari pretstavuvaat ostatok od sredstvata koi ostanaa vo fondovite na Madof vo momentot na proglasuvawe bankrot. Najgolema dobivka

vo celata ovaa prikazna ima{e kompanijata na Pikard, Baker Hostetler, koja zaraboti okolu 85 milioni dolari na ime provizija za nejzi-noto rabotewe naso~eno kon obes{tetuvawe na izmamenite investitori.Pikard i negoviot advokat [ihan smetaat deka se nao|aat

na vistinskiot pat.“Bez poddr{kata na UBS, vo oblik na promoterstvo, kasto-dijan, menaxment i adminis-trirawe na ovie fondovi od Madof, toj }e be{e spre~en da pravi investicii izrazeni vo milijardi dolari, pa i negovata izmama }e be{e onevozmoèna”, veli [ihan.

MADOF GI TU@I UBS DOLARI

tor. Katastrofata ja dobi svojata kulminacija.

GRE[KITE NA BRIXSTOUN

Spored sli~nosta na na-stanite, za koi ekspertite

velat deka imale “deà vu” karakter, izgleda deka Fajrstoun, odnosno Bri-xstoun, ne nau~i ni{to od krizata i povlekuvaweto

od 1978 godina. Tie proma{ija da gi upotrebat efektivnite praktiki za da se za{titat od identi~na kriza koja bi se javila vo

idnina, a isto taka utnaa da napravat plan ili da se podgotvat za mo`nosta za povtoruvawe na ist ta-kov nastan. Fijaskoto {to & se slu~i na kompanijata Brixstoun nekoi go stavaat na vrvot na listata za najlo{o menaxirani krizi vo ponovata istorija.Sepak, glavniot problem be{e deka Brixstoun ne komunicira{e otvoreno ili iskreno so javnosta. Isto taka, dvete korpo-racii ja impliciraa svo-jata negrià kon klientite koga gi ignoriraa smrt-nite slu~ai i povredite na nivnite potro{uva~i za da go za{titat svojot profit. Vo odgovorot kon krizata tie se otu|ija od svoite mu{terii i nanesoa

zna~ajni {teti vrz nivniot imix.Ponatamo{noto svedo~ewe otkri deka od Fajrstoun znaele za nevoobi~aeno visokiot broj na obvineni-ja za garancijata, {tetata i povredite {est meseci pred povlekuvaweto, no ni{to ne napravile. Vo prilog na toa, nekoj ~ovek od vnatre{nosta na Ford potvrdil deka kompanijata prethodno bila nere{itelna da pobara povlekuvawe na proizvodite vo Saudiska Arabija, od strav deka za toa }e bide informirana Amerikanskata agencija za bezbednost vo soobra-}ajot. Namesto toa, Ford vo Sredniot Istok po~nal tivka kampawa za zamena

na gumite, bez nikogo da predupredi.No, kaj zgre{i Brixstoun?Spored ekspertite, tie ne ja postavija na prvo mesto bezbednosta i potrebite na potro{uva~ite. Gi prikrivaa bezbednos-nite defekti pove}e od 10 godini. Ne napravija itno pov-lekuvawe na proizvodot vedna{ {tom toj po~na da pokaùva gre{ki. Vo nekoi od u~ebnicite po krizen menaxment se spomenuva i gre{kata {to tie nemaa podgotven komunikaciski plan za kriza. Duri i koga situacijata prodolì da privlekuva nacionalno i internacionalno vnimanie, tie se drèa nastrana vo sekoj plan.Sepak, se pokaà deka Ford izleze najdobro od krizata, bidej}i vinata celosno ja prefrli na svojot partner. Spored avstraliskata PR agencija Orurk, vo odredeno vreme od krizata Centarot za komunikacija i krizi vo Ford direktno vrabotil 500 lu|e na celiot 11 i 12 kat od sedi{teto vo Mi~igen, a u{te 5.000 lu|e bile indirektno vme{ani so PR strategiite.

Vo utre{niot broj na “Kapital” }e doznaete kako pomina Filip Moris koga objavi deka smrtnite slu~ai povrzani so pu{eweto imaat “pozitivni efekti”

�� Spored sli~nosta na nastanite za koi ekspertite velat deka imale “deà vu” karak-ter, izgleda deka Fajr-stoun, odnosno Brixstoun, ne nau~i ni{to od krizata i povlekuvaweto od 1978 go-dina. Tie proma{ija da gi upotrebat efektivnite praktiki za da se za{titat od identi~na kriza koja bi se javila vo idnina, a isto taka utnaa da napravat plan ili da se podgotvat za mo`nosta za povtoruvawe na ist takov nastan

� Izvr{niot direktor na Ford iIzvr{niot direktor na Ford i izvr{niot direktor na Brixstoun izvr{niot direktor na Brixstoun na soslu{uvaweto pred Kongresot na soslu{uvaweto pred Kongresot

� Bankata se pravda deka obvinuva- Bankata se pravda deka obvinuva-wata za nepravilno rabotewe se wata za nepravilno rabotewe se kompletno bez osnova i zna~ewe.kompletno bez osnova i zna~ewe.

� Za da se dodvoruva kaj potro{uva~ite, Ford vedna{ po Za da se dodvoruva kaj potro{uva~ite, Ford vedna{ po nudi zamena za neispravnite gumi od Brixstoun nudi zamena za neispravnite gumi od Brixstoun

20 29.11.2010 PONEDELNIK RABOTA / MENAXMENT / PRODA@BA / OSIGURUVAWE / OBRAZOVANIE

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 20.11.2010Matriks raspi{uva oglas za slednoto rabotno mesto: 1.Komercijalist Vo kolku smetate deka gi ispolnuvate navedenite uslovi i imate èlba za rabota vo va{iot tim, prijavite so CV ispratete gi najdocna do 30 Noemvri na slednata adresa: Matriks, ul.Ka~ani~ki Pat bb, p.fah 1157, 1000 Skopje ili na e-mail:[email protected]

MENAXMENTIzvor: DnevnikObjaveno: 22.11.2010-30.11.2010Dom-Dizajn objavuva oglas za rabota na rabotno mesto: menaxer na kancelarija. Zainteresiranite kandidati da ispratat. Pismo za interes, Biografija i Preporaki na: [email protected], najdocna do 30.11.2010.

OBRAZOVANIEIzvor: Ve~erObjaveno: 24.11.2010Evropski Univerzitet-Republika Makedonija, raspi{uva konkurs za izbor/reizbor na nastavnici i sorabotnici: 1.Fakultet za ekonomski nauki 2.Fakultet za informatika Konkursot trae 5(pet) dena zaklu~no so 29.11.2010. Prijavite i dokumen-tacijata po konkursot kandidatite da gi dostavat li~no na Evropski Univerzitet-Republika Makedonija bul.„Sv.Kliment Ohridski” br.68, Skopje

OSIGURUVAWEIzvor: DnevnikObjaveno: 24.11.2010Dru{tvoto za osiguruvawe ALBSIG AD Skopje-Generalna Direkcija Skopje, ima potreba od: -Dipl.pravnik so poloèn pravosuden ispit Zainteresiranite kandidati da dostavat CV so fotografija i motivaciono pismo na e-mail: [email protected] ili po po{ta na adresa ul.\uro \akovi} br.46, Skopje, najkasno do 01.12.2010 godina.

PROIZVODSTVOIzvor: DnevnikObjaveno: 24.11.2010Xonson Kontrols, vrabotuva lu|e na slednoto rabotno mesto: Operator na proizvodna linija Aplikaciite treba da se ispratat na adresa: Xonson Kontrols p.fah 518,1000 Skopje, ili na e-mail: [email protected]. Oglasot trae do 30.11.2010

JAVEN SEKTORIzvor: VremeObjaveno: 24.11.2010Agencija za finansiska poddr{ka vo zemjodel-stvoto i ruralniot razvoj raspi{uva javen oglas za vrabotuvawe na samostoen referent za odrùvawe na vozen park. Javniot oglas trae pet dena od denot na objavuvawe. Site zainteresirani kandidati da gi dostavat slednite dokumenti:kratka biografija(CV), kopija od voza~ka dozvola B-kategorija i dokaz za baranoto rabotno iskustvo na slednata adresa: ul.Skupi br3a, 1000 Skopje, so naznaka za oglas za vrabotuvawe.

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

2129.11.2010PONEDELNIKOBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO

Finansiska edukacija za kreditni `ongleriNoemvri 2010Sinergija +Business & Personal Coaching Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikaciiRelaxed Management (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Nau~i i zbogati se!Noemvri 2010

Sinergija PlusCreative communication (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Osnovi na finansiska pismenostNoemvri 2010Sinergija Plus Online kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SAT

sekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarBesplatno predavawe za metodot Power reading30.11.10In Optimum MakedonijaKako da podgotvite biznis-plan03.12.10ESPVrednuvawe na HOV (akcii i obvrznici)03.12 - 04.12.10Primeko

Menaxirawe so menaxeri03.12 - 04.12.10CDS - Centar za delovna sorabotkaKomunikaciski ve{tini04.12.10ESPVrednuvawe na kompaniite so primena na model na DCF08.12 - 09.12.10PrimekoUmetnosta na vlijaewe na drugite09.12 - 11.12.10CDS - Centar za delovna sorabotka

Emocionalna inteligencija na rabotno mesto09.12 - 10.12.10CS GlobalVe{tini na pregovarawe10.12.10ESPPortfolio menaxment10.12 - 11.12.10PrimekoTotal marketing plan10.12-11.12.10 Triple S Learning

Finansisko izvestuvawe za mali i sredni entitetivtora dekada na DekemvriPrimekoEfektivno vodewe sostanoci11.12.10ESPZa{tita i bezbednost na informaciite11.12.2010Kosmo Inovativen Centar

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvali-fikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS.Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA)

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE� REVIZORSKI IZVE[TAI� SITE VIDOVI FINANSISKI

IZVE[TAI� TENDERI� POVICI ZA SVIKUVAWE

AKCIONERSKI SOBRANIJA� SEMINARI, OBUKI,

SOVETUVAWA I KONFERENCII� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA

KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

22 29.11.2010 PONEDELNIK OBUKI / MENAXMENT / BIZNIS PLAN / HR

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Offi ce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ÂSA)

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

OBUKA NA TEMA:

Efektiven menaxmentOblast: MenaxmentTermin: 3-4 Dekemvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link � (internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/efektiven-menadzment/

Opis na obukata:Novite tehnologii i noviot ìvoten �stil baraat sosema nov menaxment - da razviete ve{tini za adaptirawe i upravuvawe so fluktuira~kite faktori od koi zavisi uspehot. Otkrijte koi se tajnite na uspe{noto upravuvawe i vedna{ po~uvstvuvajte gi efektite.

Pridobivki:Poznavawe i pravilna primena na razli~nite menax- �ment tehnikiPrimena i kombinirawe na verbalnite i neverbalnite �tehniki za menaxmentVe{tina za spravuvawe so stresot �vo rabotewetoVe{tina za upotreba na pomo{nite menaxment � tehniki kako {to se: PEST, SWOT, Mind Mapping, Johari Window itn.

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2Telefon: 3112048Faks: 3112395E-mail: [email protected]: www.TSL.mk

Kursot gi opfa}a slednite oblasti :Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe;

Protokol i bonton vo sekretarskata profesija.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

KOSMO Inovativen Centar

Obuka na tema Upravuvawe so znaewe i upravuvawe so promeni

Oblast: Know-how programaTermin: 4 Dekemvri 2010Vremetraewe : 8 ~asa (1 den)Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cosmoinnovate.com.mk/Upravuvanje%20so%20znaenje%20i%20upravuvanje%20so%20promeni.html

Opis na obukataDali va{iot personal e podgotven za promeni? Ili, u{te pova`no, �dali menaxerite se podgotveni da go vodat procesot na promeni?Za mnogu organizacii, znaeweto e nivniot proizvod. Za drugi, znaeweto go �pridruùva proizvodot kako usluga i dodadena vrednost. So zna~itelno izmenetite potrebi na potro{uva~ite, samo organizaciite koi raspolagaat so personal so znaewe, fleksibilni procesi i adaptibilni tehnologii moàt da poddràt promeni potrebni za adaptacija, opstanok i napredok.

Celi na obukataProgramata na seminarot Upravuvawe so znaewe i upravuvawe so promeni e �nameneta za podgotovka na menaxerite za upravuvawe so promeni niz u~ewe i upravuvawe so znaeweto vo organizaciite.

So zavr{uvawe na seminarot kandidatite }e moàt:da upravuvaat so vrabotenite vo uslovi na promeni vo organizacijata �da objasnat zo{to e potrebno da se napravat promeni vo organizacijata �da go isplaniraat procesot na promeni �da gi vodat timovite niz periodot na promena �da razvijat model na promeni niz u~ewe i niz novoto znaewe da se prepoznaat �efektite na promenite kaj poedincite i vo organizacijata da ja struktuiraat komunikacijata vo organizacijata {to }e ja poddrì promenata �da gi prepoznaat barierite kon promenite i da podgotvat �strategija za sovladuvawe na otporot kon promeni da upotrebat razli~ni tehniki i alatki za prezentirawe, �vodewe i sledewe na promenite da se spravat so konflikti pri promenite �

KOSMO Inovativen CentarJane Sandanski 113, 1000 Skopje(02) 244 8077, 244 [email protected]

2329.11.2010PONEDELNIKKONFERENCII I SAEMI

Povik za u~estvo na izbor na kompanija

DOBRO KORPORATIVNO UPRAVUVAWE VO 2010 GODINA

Nevladinata organizacija “Transparentnost – Nulta korupcija” vo sorabotka so Stopanskata komora na Makedonija i Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija, vo ramkite na aktivnostite za implementacija na Deklaracijata Nula tolerancija za korupci-jata, timot na eksperti sostaven od pretstavnici na stopanskite komori, javniot sektor, univerzitetski profesori i pretstavnici na mediumite i nevladiniot sektor, izgotvija lista na kriteriumi vrz osnova na koi }e se vr{i evaluacija na kompaniite.

Se povikuvaat kompaniite da se vklu~at �vo ovaa aktivnost koja e naso~ena kon zajaknuvawe na standardite vo korporativnoto rabotewe, no i kon zasiluvawe na sevkupnite merki za nulta tolerancija na korupcijata vo Republika Makedonija.

Podetalni informacii na: www.transparency.org.mk , www.mchamber.mk i www.oemvp.org .

KONTAKT: Aco SpasovskiTel. 32 44 044; faks: 3244 088E-meil: [email protected]

Od 9 do 12 dekemvri 2010 godina vo Republika Turcija

“FOODIST 2010” VO ISTANBUL

Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo i poseta na Saemot “FOODIST 2010” so obezbeden besplaten {tand i registracija za izlaga~ite i 50 % popust za hotelsko smestuvawe, a za posetitelite besplatno hotelsko smestuvawe

Vo periodot od 9 do 12 dekemvri 2010 godina, vo Istanbul, Republika Turcija, � }e se odr`i 4. Me|unaroden saem za hrana i pijaloci “FOODIST 2010”. Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator ADONIS GRUP, organizira u~estvo i poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija, od 8 do 10 dekemvri 2010 godina. Za izlaga~ite na Saemot e obezbeden besplaten {tand i registracija, kako i 50 % popust za hotelskoto smestuvawe (transportot e na tovar na izlaga~ite).

Za posetitelite, pak, obezbedeni se besplatno dve no}evawa so doru~ek, �vlez i ru~ek na Saemot, transfer od hotel do Saemot i od aerodrom do hotel, dokolku u~esnikot patuva so avion. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi. Posetitelite gi pokrivaat patnite i administrativnite tro{oci za saemskiot organizator ADONIS GRUP vo visina od 95 evra po lice, za tie {to patuvaat so organiziran avtobus (dokolku e so sopstven prevoz participacijata e 35 evra za administrativni tro{oci).

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site zainteresirani makedonski kompanii da se prijavat za u~estvo i poseta na saemskata manifestacija najdocna do 30 noemvri 2010 godina.

PRIJAVEN LIST VO PRILOGhttp://www.tuyap.com.tr

KONTAKT: Venera AndrivskaTel.02 3244 037 Faks:02 3244 088 mail: [email protected]

24 29.11.2010 PONEDELNIK TENDERI

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: AD Makedonska po{ta1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAobrazovni uslugi i uslugi za stru~no �usovr{uvawe na vrabotenite za nivni razvoj i unapreduvaweLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=5aedcb43-36ac-442a-b8cf-70094712-d428&Level=2c6df3af3e&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. AD Elektrani na Makedonija - Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka, isporaka i montaà za prenos na podatoci od �galerija na brana do Ovation Control System vo HEC “[pilje” i nabavka i isporaka na instrument za merewe na nivo na podzemna voda vo piezometri vo HEC “Globo~ica”Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurmentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=7445f3f7-1-a0e-439d-8cfb-1354f932838d&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. EVN Makedonija AD- Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka na 20/0,4 kV/kV Betonski kompaktni trafostanici �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=e864d1e0-a53d-4c40-9692-1ef9d3e16600&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. JP Komunalna higiena Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAUsluga za iznajmuvawe na specijalni komunalni �vozila za sobirawe i transportirawe na otpad od ruralni srediniLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=ded0b9a2-3ed5-405a-87c7-2-aaac13e27d7&Level=2


PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. AD Elektrani na Makedonija - Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKASKLUЧUVAWE NA RAMKOVNA SPOGODBA SO POVE]E EKONOMSKI �OPERATORI BEZ POVTORNO PRIBIRAWE NA PONUDI ZA NABAVKA NA REZERVNI DELOVI OD PROIZVODNATA PROGRAMA NA TAM-MARIBOR ZA POTREBITE NA AD ELEM

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=7a408b12-5cc6-4dec-abe5-c691c9ce9884&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Grad Skopje1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Operativni terenski geodetski raboti i geodetski �raboti za posebni nameni koi se od vlijanie za odrùvawe na premerot i katastarot na nedvi`nostiteLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=eff4a851-0e7d-45dd-a413-2-be6d1bb4959&Level=2


DOG0OVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. Javno pretprijatie za stopanisuvawe so stanben i deloven prostor na Republika Makedonija

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAPopravka i servisirawe na vozila �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=c11aeb57-a051-495c-8d78-6aa1b0e64568&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Grad Skopje1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAIzrabotka na tehni~ka dokumentacija na nivo na �Ideen, Osnoven i Izvedben proekt za grade`na jama za Objekt-katna garaà na ul.”Dame Gruev”-SkopjeLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=aefc704d-b6c3-4d0e-81f4-5-fec4e043809&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. Univerzitet “Sv.Kliment Ohridski” Bitola

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAdigestor za isparlivi gasovi �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=62de26eb-c99a-4e64-93a4-5-fa51d3434e5&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. Agencija za katastar na nedvi`nosti

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAPromet preku pos terminali �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=1dd95248-3cde-4c7a-ad18-c1ad22ca420a&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Javna ustanova od 1. oblasta na zdravstvoto za potrebite na javnite zdravstveni ustanovi univerzitetski kliniki, zavod i urgenten centar - Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANeregistrirani lekovi �Link � : https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=c361ba67-8193-4f88-9031-35dd98a0802d&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. JP Makedonska Radiotelevizija

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

menaxersko osiguruvawe �

https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ �PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=1c41574c-5bcf-4f98-b770-93b417ba9494&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Agencija za dràvni pati{ta1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAKonsultantski uslugi za vr{ewe Nadzor nad Izvedba na �elektri~ni instalacii za osvetluvawe, svetlosna signali-zacija, vertikalna i horizontalna signalizacija na povr{inska krstosnica “Zduwe” koja se nao|a na presekot so magistralniot pat M-4, delnica Gostivar – Ki~evo.Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=e4f7624d-8248-4c8a-b5f9-f6e6a4a7ef07&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. JP Makedonska Radiotelevizija

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAUslugi za izdavawe pod naem na satelitski vrski �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=f0d7a4ae-8f61-43a8-a048-f62e6f3462b9&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: AD Gradski Trgovski Centar1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAUkrasuvawe na G.T.C. �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=45d14d59-6ae3-4254-85d7-7-c421544f28a&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Javna Zdravstvena 1. ustanova ZDRAVSTVEN DOM NA SKOPJE CO Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka na usluga od mobilen telefonski operator �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=28ebabba-eff7-43d0-b3f5-dff6b7d1e96f&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JP Isar - [tip1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAGOTOV BETON po vtor pat �Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurmentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=aae9bb97-9992-42c8-b7fd-860604d5001c&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JZU Specialna Bolnica za 1. Ortopedija i Traumatologija „ Sveti Erazmo “ Ohrid

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka na lekovi od referentna i komercijalna lista �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=7c5bd40d-2591-4a0e-961a-18-a1cde540bd&Level=2

KAPITAL TENDERI

KAPITAL TENDERI

OSVE@ETE GI VA[ITE INFORMACII! PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

25FUN BUSINESS 29.11.2010PONEDELNIK

DOJÊ BANK OTVORA KAZINO VO LAS VEGAS

HAZARDOT KAKO BANKARSKA INVESTICIJA

U{te eden hotel so pet yvezdi }e blesne vo amerikanskata sojuzna dràva

Nevada, poznata po kock-ata, {opingot, luksuznite ve~eri i zabava. Gradot tolerira najrazli~ni formi zabava za vozras-ni, pa, taka, mnogu ~esto go narekuvaat i Sin Siti (gradot na grevot). Toj izobiluva so svetle~ki reklami i koga bi se nabquduval od vselenata toa bi bil najsvetliot grad na pla-netata Zemja.Dokolku im poveruvame na reklamite za Kos-mopoliten, najnoviot hotel vo Las Vegas, vo koj Doj~e Bank ve}e ima investirano 4 milijardi dolari, toj treba da bide eden od najskapite proekti vo istorijata na Las Vegas. Kosmopoliten raspolaga so 3.000 sobi i e mesto {to poseduva neviden luksuz.

BANKROT ILI PROFIT?

Hotelskiot kompleks e investicija na Doj~e Bank. Vo ulogata na investitor, bankata mu dodelila zaem od 1 milijarda dolari na prvi~niot avtor na proektot, Ian Brus Ajh-ner, no, toj, vsu{nost, vo tekot na 2008 godina ne uspeal da se spravi so upravuvaweto na istiot, dodeka, pak, bankata od druga strana, ne uspeala da najde nov partner. Taka, Doj~e Bank mora{e da dodade u{te 3 mili-jardi dolari za da go zavr{i proektot sama.Taka se pojavuva noviot Kosmopoliten, hotelski i igran kompleks so stak-lena fasada, so 3.000 sobi i povr{ina od 8,7 hektari na poznatata centralna ulica vo Las Vegas – Strip. Toa be{e i ostanuva rizi~na investicija, izjavil bankarskiot ekspert Martin Rukes za Doj~e Vele.Toj dodal deka vakvata situacija e ednakva na bankrot za investitorot, koj ve}e ima zemeno zaem i ne e ve}e vo sostojba da go vra}a. Navodno, seto toa li~i na akcija ~ija cel e da se minimizira {tetata, dodal Rukes. Ona {to ima smisla od celokupnata situacija e ako bankata ima za cel da pridobie imot, koj


Germanskiot bankarski simbol Doj~e Bank kon sredinata na dekemvri }e vleze vo kazino-biznisot vo Las Vegas. Kolku me|usebno }e si korespondiraat dvete biznis-filozofii – bankarskata ikockarskata? Dali }e imaat idili~na “bra~na idila”?

��

ponatamu bi go prodala za da dobie pogolem prihod, zaklu~il bankarskiot ek-spert.Fakt e deka Las Vegas se bori protiv trendot na na-maluvawe na popularnosta kako grad na kazinata i “prestolnina na rizikot”. Vo ramkite na poslednite nekolku godini kockarskata industrija na Las Vegas reg-istrira pad vo prihodite i brojot na klie-ntite. Spored [eldon Adelson, izvr{niot direktor na Las Vegas Sends, sopstve-nik na kazinata Palaco i Veni{an, nema razumna varijanta za razvoj na Kos-mopoliten.

DIZAJN I USLUGAI pokraj site negoduvawa, bankata e ubedena deka }e uspee da se spravi so novata situacija. Spored izvr{niot direk-tor na Kosmopoliten, Xon Januin, koj, voedno, momen-talno ja napu{ta svojata pozicija na glaven menaxer na Sizors Palas, kazinoto e od ogromna va`nost i interes za site potencijalni posetiteli. Site klienti, koi se tradi-cionalno vo golem broj, imaat interesi od ovoj kompleks.Spored presmetkite, na Doj~e Bank }e & bide potrebna najmalku edna godina za da ja vrati inves-ticijata vo novoto kazino, a vratite oficijalno }e gi otvori na 15 dekemvri. Duri i na kraj da ispadne deka ovaa investicija bila rizi~na, deka bila te{ka za isplatuvawe, toa nema da ja zagrozi finansiskata sostojba na Doj~e Bank, veli bankarskiot ekspert Rukes. Vo samata investicija vleguvaat zemjata i edna supermoderna zgrada koja }e gi namali zagubite. Pokraj toa, kazinata, sepak, se in-vesticii so relativno nizok rizik. Kolku }e odi podobro rabotata na kazinoto, kolku }e bide pouspe{no, tolku podobro za Doj~e Bank, zatoa {to vo pokratok rok }e se vrati na voobi~aenata bankarska dejnost.Inaku, kompleksot Kosmopo-liten e navistina unikatno delo na 52 kata. Se razlikuva od ostanatite hoteli vo Las Vegas po dizajnot i uslugata. Site 3.000 sobi }e bidat stilski uredeni, so ogrom-ni terasi i odli~en pogled od kade {to }e moè da se vidi bukvalno sekoja peda vo Las Vegas. Samoto kazino moè da se

pofali so 100.000 kvadrat-ni metri, kako i najnapre-dni igri i tehnologii. Vo restoranot }e bidat sobrani site najpoznati gotva~i, dosega neprisutni vo Las Vegas, koi }e se vpu{tat vo najek-stravagantnite kulinarski avanturi. Sekako, dobroto raspoloènie i relak-sacijata }e bidat na nivo so golemiot spa-centar.Las Vegas poleka go popol-nuva mozaikot od hoteli i kazina, koi voedno se i negovite glavni ekonomski dvigateli. Turizmot go dviàt igrite na sre}ata i konvenciite, restora-nite i industriite na nedvi`nosti. Najgolemite atrakcii se hotel-kazinata koi se smesteni na glavniot bulevar vo Las Vegas, popoznat kako Las Vegas Strip. Mira`, Veni{an, Flamingo, Palm, Luksor... se samo del od mozai-kot nare~en Las Vegas. Me|utoa, vo Frimont Strit Ekspiriens, stariot del od gradot, isto taka se smes-teni nekoi od najpoznatite hoteli. Vo gradot se smes-teni sedi{tata na dvete najgolemite kockarski kompanii, Haras Enter-tejnment i MGM Mira`. Isto taka ima i nekolku kompanii koi se zanima-vaat so proizvodstvo na elektri~ni ma{ini za igrite vo kazinata, t.e. slot-ma{ini.Kako i da e, 6 decenii po “osnovaweto” na Las Vegas od strana na mafija{kite bosovi Benxamin-Bagzi Si-gel i Majer Lanski, gradot na kockata i ostanatite sedum grevovi e pred predizvicite na novata biznis-era.

� Soba vo Metropoliten stilski ure- dena, ogromna terasa i odli~en pogled

� KOSMOPOLITEN - luksuz neviden i za Las Vegas

FUN BUSINESS26 29.11.2010 PONEDELNIK

SILVANA [email protected]

� GADGETS

Sega vie ste na red. Snimaweto na ZD imixi sega e lesno so novata ra~na 3D-kamera Panasonik HDC-SDT750K, koja celosno go izv-lekuva kvalitetot od novite 3D-le}i.

Imixite na levoto i desnoto oko istovremeno se snimaat so dve le}i. Duri i bez ovie le}i ima brojni na~ini za iskoristuvawe na SDT750. Taa ima mnogu sofisticirani funkcii, kako {to e podobrenata tehnologija za namaluvawe na {umot, opti~ki stabilizator na slikata, kako i mnogu ra~ni kontroli. Ovaa ra~na kamera pravi revolucio-neren ~ekor vo odnos na mnogute drugi modeli na Panasonik. Kako prva ra~na kamera od ovoj vid, raspolaga so ograni~ena rezolucija i efek-ti, taka {to i ne se nadevajte deka vedna{ bi bile vo mo`nost da snimate prodolènie na Avatar, no so sigurnost pretstavuva revolucionerna novina.

3D-SNIMAWETO NA DOFAT

INTERNET-BIZNIS

DOMINACIJA NA TRITE NAJPOPU-LARNI SOCIALNI MRE@I

Poslednive godini dru{tvenite mreì se razvi-ja so neverojatna brzina na popu-

larnost vo celiot svet. Milijardi lu|e sekojdnevno se priklu~uvaat na nekoja od socijalnite mreì, od koi bukvalno se zavisni vo sekoj pogled. Na smetka na taa zavis-nost se sozdade bitka me|u vladeja~kite mreì za privlekuvawe na {to pogolem broj korisnici. Vistinskata borba, vsu{nost, e borbata za pari i presti`. Vo momentov, takanare~eni vladeja~ki “strukturi” na Internet se trite najmo}ni mreì: Fejsbuk (Face-book), Tviter (Twitter) i Skajp (Skype). Tie teàt milijardi dolari, imaat bezbroj ko-risnici, za niv se nudat ogromni sumi... Pri~ina za toa najvero-jatno e zabavata koja se nudi na ovie profili. Na lu|eto im e zdosadeno od sekojdnevnite problemi, pa tuka nao|aat nekoj vid begstvo od realnosta, pred s$ poradi mo`nosta za povrzuvawe so najb-liskite, no i zapozna-vawe na novi lu|e, a

potoa preku postirawe fotografii, pesni, infor-macii, testovi, bukvalno s$ na {to moète da se setite.

(FACE)BOOK PATENT ZA SITE KONKURENTI Site ovie mreì se i mnogu zagrozeni, bidej}i mnogumina se obiduvaat da zarabotat na nivna smetka, i toa najmnogu preku upotrebuvawe na nekoi osobenosti koi se tipi~ni za nivniot brend. Problemot koj go ima Fejsbuk so upotrebata na zborot “face” (fejs) go re{i na ednostaven na~in. Na kompanijata Fe-jsbuk & se zdosadilo da gi moli internet-stranicite koi posled-nive godini vo svoite imiwa go vmetnale zborot “fejs” (so cel zgolemuvawe na posetenosta i profi-tot), pa zatoa ednos-tavno go patentirale. Amerikanskoto biro za patentirawe ja pri-fatilo molbata, iako

za mnogumina paten-tiraweto na obi~en zbor kako “fejs” (lice) bilo ~udno. Od Biroto za patentirawe velat deka pred kompanijata Fejsbuk da go dobie patentot za zborot, prvo }e mora da go regis-trira zborot “Face” kako niven za{titen

trgovski znak, {to ne bi trebalo da pret-stavuva problem za kompanija kako {to e Fejsbuk, bide-j}i, spored poslednite procenki, vredi okolu 35 milijar-di dolari. No, ovoj pat-ent vaì samo za

Svetot e zarazen so ~udoto nare~eno socijalni mreì. Onie koi go nudat toa socijalno druèwe zarabotu-vaat sumi izrazeni vo milijardi dolari. Sekoj od niv ima svoi problemi, karakteristiki, politiki i sfa}awa. No, zaedni~ko kaj Fejsbuk, Tviter i Skajp e toa {to tie u{te dolgo }e vladeat vo ovoj svet vo koj go preobrazija zna~eweto na zborot komunikacija

��

D imixi sega e lesno so novata T750K, koja celosno go izv-

meno se

ek-a{ bi e na Avatar,rna novina.

internet-stranicite, dru{tvenite mreì, telekomunikaciite i sli~nite grupi. Obi~nite gra|ani nema da dobijat tu`ba pri upotrebata na ovoj zbor.

TVITER PROTIV “NEMORALNITE” PONUDI

Tviter, pak, denovive gi razre{i dilemite za glas-inite koi se pojavile vo javnosta deka }e se prodade kompanijata. Koosnova~ot na ovaa soci-

“DIJASPORA” ZA ZA[TITA NA PRIVATNOSTA

Minatata nedela ~etiri nezadovolni korisnici na Fejsbuk, studenti od Wujork, poradi prob-

lemite so za~uvuvaweto na privatnosta krenale svoj proekt na “otvorena” dru{tvena mreà, nare~ena Dijaspora (Diaspora). Dosega imaat sobrano okolu 200 iljadi dolari od donacii od lu|eto {irum svetot, a interesno e toa {to vo ovaa nova dru{tvena mreà investiral i Mark Cukerberg, osnova~ot na Fejsbuk. Ovaa mreà vetuva deka }e ja zgolemi kontrolata na privatnosta i sigurnosta na informaciite. S$ u{te e vo faza na razvivawe, a vedna{ se posta-vi pra{aweto dali ako ovoj proekt stane uspe{en }e mu stane seriozna konkurencija na Fejsbuk. Dosega{nite analizi na ekspertite velat deka e navistina te{ko nekoj da gi prezeme korisnicite na Fejsbuk, no vremeto }e pokaè.

jalna mreà, Biz Stoun, kategori~no negira deka Tviter }e se prodava: “Nema da prodavame ni za ponuda od 4 do 5 milijardi dolari”, veli toj. Toj veli deka Tviter ima obvrska kon svoite investitori da predloùva novi ponudi za prezemawe i vloùvawe. Spored nego, Tviter s$ u{te e vo svojata po~etna faza i doprva }e se razviva, pa zatoa se podgotveni da gi odbijat site “nemor-alni” ponudi za negova proda`ba.Tviter s$ u{te e vo faza na testirawe na razli~nite mo`nosti na oglasuvawe, rek-lamirawe i sponzo-rirawe. Tehnolo{kite analiti~ari o~ekuvaat deka vo bliska idnina Tviter }e ja objavi no-vata reklamna platfor-ma, kako {to e onaa na Gugl, EdVords (AdWords). Vo momentov Tviter ima pove}e od 160 milioni korisnici vo svetot. Vo Makedonija ovaa dru{tvena mreà ne e tolku popularna kako vo svetot, bidej}i Fejsbuk s$ u{te “vladee” me|u korisnicite. Od neodamna, na mestoto izvr{en direktor, koj go vr{el koosnova~ot Ev Vilijams, dojde Dik Kostolo, za koj insajde-rite vo kompanijata velat deka e daleku pofokusiran na finan-siskata strana na ovaa popularna mreà.

SKAJP RU[I REKORDIDodeka Fejsbuk i Tviter patentiraat i se raz-vivaat, tretata najpopu-larna mreà Skajp, koja se razlikuva od niv po toa {to na nekoj na~in e prozorec na kontak-

tite, objavi nov rekord vo razgovarawe vo isto vreme. Popularniot internet-telefonski operator objavil deka Skajp go koristele duri 25 mi-lioni korisnici vo isto vreme. Toa e podatok koj dosega e neviden.Me|u drugoto, kompani-jata objavi u{te nekolku interesni podatoci. Vo 2009 godina koris-nicite na Skajp me|usebe razgovarale pove}e od 113 milijardi minuti, a vo prvite {est meseci od ovaa godina duri 40% od site razgovori bile vodeni so video “~et”.Skajp e osnovana od Niklas Zenstrom i Janus Fris, koi vo 2005 godina go prodadoa Ibej (eBay) za 2,6 milijardi dolari. Ibej vo letoto 2009 godina go prodade Skajp na grupa investi-tori koi bile na ~elo na poznata amerikanska investiciska kompanija. Proda`bata na ovoj in-ternet-operator ~inela 2 milijardi amerikan-ski dolari. Od neodamna, Skajp gi razveseli svoite korisnici so integraci-jata so Fejsbuk, no pak gi razo~ara svoite sorabotnici i korisnici koga najavi odloùvawe na dolgo o~ekuvanoto IPO za 2011 godina.

27

SPORTSPORTSPORT 29.11.2010PONEDELNIK


Renomiraniot turski prvo-liga{, ekipata na Trabzonspor,

ispratila oficijalna ponuda do belgradski Partizan za otkupu-vawe na dogovorot na makedonskiot repre-zentativec Aleksan-dar Lazevski, tvrdat pove}e mediumi od Srbija.Pretstavnicite od klubot od Trabzon vo ìvo go gledale Lazevski za vreme na posledniot me~ od Ligata na evropskite {ampioni, vo koj Partizan pred svo-jata publika ubedlivo be{e sovladan od [ahtjor.Sepak, i pokraj toa {to odbranata na “crno-belite” im doz-voli na Ukraincite da postignat tri gola vo mreàta na Par-tizan, turskite skauti bile zadovolni od prikaànata igra na makedonskiot defan-zivec, koj dokolku ne naide na pre~ka vo

LAZEVSKI NA NI[AN NA TRABZONSPOR E

l Klasiko, kako {to popularno se narekuvaat duelite me|u fudbalskite velikani na Real Madrid i

Barselona, e mnogu pove-}e od eden sportski nat-prevar. Samiot podatok deka vo eden den ne moè da ima i izbori i derbi, po {to natprevarot e zakaàn za vo ponedlnik, e odli~en pokazatel za grandioznosta na ovie me~evi.Vo presret na sredbata, Real Madrid e lider na tabelata vo {panskoto prvenstvo so 31 bod, eden pove}e od Barselona. Barem dosega i dvete ekipi se bez konkurencija niz ligata vo [panija, po {to i ishodot od ve~era{niot natprevar moè da bide re{ava~ki i vo borbata za {ampi-onskiot trofej.Ova e duel na dvete najskapi ekipi vo svetot. Sostavot na Barselona e procenet na 527 milioni evra, dodeka onoj na Real e samo deset milioni “poevtin” i iznesuva 517 milioni. To~no e i deka dvete ekipi svojot bleskav i skap roster vo golema mera go dolàt na ban-karskite krediti i pre-kumernoto zadolùvawe, no mora de se potencira i deka se me|u najprofi-tabilnite fudbalski klubovi na “stariot kontinent”. Sudirot na “kralskiot” i katalonskiot klub vo sebe krie i mnogu silna politi~ka dimenzija. Real e unionisti~ki tim, za kogo e privrzana aris-tokratijata i patriotskiot element na ovaa zemja. Od druga strana, Barselona e gordosta na Katalo-nija, no i na dvièweto za nezavisnost na ovaa {panska provincija. So sigurnost moème da o~ekuvame zgolemen politi~ki naboj na sred-bata, kako rezultat na {totuku zavr{enata kam-pawa za lokalnite izbori

517milioni evra

vredat fudbalerite na Real

LA LIGA

FUDBAL

EL KLASIKO E SLIKA ZA [PANSKOTO OP[TESTVO

527 milioni evra e

vrednosta na igra~ite na Barselona

SR\AN IVANOVI][email protected]

1,5 milioni �evra e ponu-data upatena kon srpskiot {ampion za otkupuvawe na uslugite na makedonskiot reprezenta-tivec

svojot sega{en klub, od januari }e nastapuva vo mo{ne silnata liga na Turcija.Zasega se {pekulira za suma od 1,5 milioni evra koja turskata strana bi & ja ispla-tila na srpskata, no ne postoi nikakov po-datok za eventualnata plata na Lazevski vo Trabzon.Inaku, na{iot repre-zentativec vo Trabzon-spor e podgotuvan kako zamena za hrvatskiot internacionalec Hrvoe âle, koj vo zimskiot preoden rok ve}e sigurno }e ja menuva sredinata.

vo Katalonija.Tenzija i brojni navredi na svoja smetka moè da o~ekuva i trenerot na madridskiot tim, @oze Muriwo, koj za naviva~ite na Barselona }e ostane samo preveduva~.“Znam deka me ~ekaat navredi. Fanovite na Barsa ne moàt da mi

UEFA: MURIWO POD ISTRAGA, ZAEDNO SO ÊTVORICA IGRAÎ NA REAL!Od sedi{teto na Unijata na evropski fudbalski asocijacii (UEFA) e potvrdena informacijata deka e povedena disciplinska istraga protiv trenerot na Real Madrid, @oze Muriwo i ~etvorica negovi fudbaleri.Vo rabotnite tela na UEFA ima osnovano somnenie deka po naredba na Muriwo, âbi Alonso i Serhio Ramos namerno ja odolgovlekuvale igrata za da dobijat crven karton na posledniot me~ so Ajaks od pettoto kolo od Ligata na {ampionite. Se pret-postavuva deka igra~ite na Real sakale bez òlti kartoni da vlezat vo eliminaciskata faza od naprevaruvaweto, so {to edinsteno bi go propu{tile sosema neva`niot me~ protiv Okser, vo ramkite od poslednoto kolo od natprevarite po grupi.Osomni~eni za posreduvawe na naredbite na trenerot se i dvajcata golmani na “kralskiot klub”, Iker Kasiqas i Jirì Dudek.

NAJDOBRO TAKSIWWW.POTRCKO.MK

DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA

prostat za pobedite nad nivniot tim dodeka bev na klupata na êlzi i Inter.

No, najva`no od s$ e deka po ponedelnik, bez razlika dali }e pobedime ili zagubime, }e dojde vtornik, a toa zna~i deka nie }e prodolìme naporno da rabotime, no i da uìvame vo ovoj sport”, izjavi @oze Muriwo, koj vo tekot na svojata kariera navistina be{e preveduva~ vo timot od Barselona.Natprevarot na Nou Kamp moèbi }e dade odgovor na najpostavuvanoto fudbalsko pra{awe vo momentov: koj e podobar, Mesi ili Ronaldo? Argentinecot e apsoluten gospodar na La Liga vo poslednite pet godini, dodeka, pak, Portugalecot s$ u{te se nema dokaàno na {panskata po~va, ba-rem ne vo mera so uspehot koj go postigna Kristijano Ronaldo vo godinite koga nastapuva{e vo angliskata Premier liga.

Sudirot na “kralskiot” i katalonskiot klub vo sebe krie i mnogu silna politi~ka dimenzija. Real e unionisti~ki tim, za kogo e privrzana aristokratijata i patriotskiot element na ovaa zemja. Od druga strana, Barselona e gordosta na Katalonija, no i na dvièweto za nezavisnost na ovaa {panska provincija

Znam deka me ~ekaat navredi. Fanovite na Barsa ne moàt da mi prostat za pobedite nad nivniot tim dodeka bev na klupata na êlzi i Inter. No, najva`no od s$ e deka po ponedelnik, bez razlika dli }e pobedime ili zagubime, }e dojde vtornik, a toa zna~i deka }e prodolìme naporno da rabotime, no i da uìvame vo ovoj sport - izjavi @oze Muriwo

Z k k

KRISTIJANO �RONALDO }e se obide kone~no da go dokaè svojot talent na {panskoto tlo

LIONEL �MESI dosega be{e edinstveniot gospodar na La Liga

TOP 100

TOP 100 K O M E R C I J A L E N O G L A S

175 kapital 29 11 2010

Documents