165919 geografia turystyczna cz 2 podmiana - sklep.wsip.pl · można obejrzeć i kupić pod adresem...

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA

technik obsługi turystycznej

kwalifikacja T.13 i T.14

Turystyka. Tom IV

Geografia turystyczna

Podręcznikczęść 2

Barbara Steblik-WlaźlakLilianna Rzepka

nowa podstawa programowa

Hotelarstwo. Tom II

Organizacja pracy w hotelarstwie


technik hotelarstwa

kwalifikacja T.12

Barbara Cymańska-Garbowska

Danuta Witrykus

Grzegorz Wolak

Aleksandra Lewandowska nowa podstawa programowa

technik hotelarstwa

kwalifikacja T.12

Techniki pracy w hotelarstwie

Zeszyt

ćwiczeń

część 2




Turystyka. Tom IV



Barbara Steblik-WlaźlakLilianna Rzepka

Obsługa turystyczna

Iwona Michniewicz

Maria Pećnowa podstawa programowa

Zeszytćwiczeń

część 2


Iwona MichniewiczMaria Peć



kwalifikacja T.13, T.14


Turystyka. Tom V

Organizacja imprez i usług turystycznych

165717

NO

WA

PO

DST

AW

A

PRO

GR

AM

OW

A

PRA

KTYC

ZN

A N

AU

KA Z

AWO

DU

hotelarska Pracownia

Kwali� kacja T.12 TECHNIK HOTELARSTWA

Te i inne publikacje do nauki zawodów: technik obsługi turystycznej i technik hotelarstwa (kwalifikacje T.13, T.14, T.11, T.12) można obejrzeć i kupić pod adresem sklep.wsip.pl

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne polecają publikacje do nauki zawodów: technik hotelarstwa i technik obsługi turystycznej przygotowane zgodnie z nową podsTawą programową.

Kształcimy zawodowo!

Kwalifikacja T.12Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik hotelarstwa

Kwalifikacja T.11Organizacja pracy w hotelarstwie. Część 2 (REA)

Kwalifikacja T.12Techniki pracy w hotelarstwie. Zeszyt ćwiczeń. Część 2 (REA)

Kwalifikacja T.14Geografia turystyczna. Część 2 (REA)

Kwalifikacja T.13Obsługa turystyczna. Zeszyt ćwiczeń. Część 2 (REA)

Kwalifikacja T.13Organizacja imprez i usług turystycznych. Część 3 (REA)

Kwalifikacja T.14Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik obsługi turystycznej

Kwalifikacja T.12Pracownia hotelarska. Technik hotelarstwa. Obsługa gości w obiekcie świadczącym usługi hotelarskie

podręczniki Zeszyty ćwiczeń

publikacje do praktycznej nauki zawodu

Testy egzaminacyjne

Kształcimy zawodowo!Kształcimy zawodowo!

TECHNIK HOTELARSTWA

Kwali kacja T.12

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

Testy i zadania praktyczneEgzamin zawodowy

TECHNIK OBSŁUGI TURYSTYCZNEJ

Kwali kacja T.14

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

Testy i zadania praktyczneEgzamin zawodowy

Bran

ża t

urys

tycz

no-h

otel

arsk

a

Artur Dzigańskiszef Zespołu szkolnictwa Zawodowego

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

szanowni państwo, z przyjemnością przedstawiamy Państwu fragmenty nowego podręcznika, spełniającego wszystkie wymagania nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego. Jest to publikacja gwarantująca skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie, napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i wzbogacona o atrakcyjny materiał ilustracyjny. Prawdziwa nowość, warta Państwa uwagi.

1 września 2012 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło reformę szkolnictwa zawodowego, która wprowadziła nową klasyfikację zawodów oraz ich podział na kwalifikacje. Dla wszystkich wyodrębnionych zawodów przygotowano nowe podstawy programowe. Zmieniła się także formuła egzaminu zawodowego – wprowadzono egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Uczniowie, kończący naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum oraz słuchacze szkół policealnych, po zdaniu egzaminów pisemnego i praktycznego otrzymują dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie.

Aby umożliwić Państwu zapoznanie się z naszym podręcznikiem, prezentujemy wykaz zawartych w nim treści oraz fragmenty wybranych rozdziałów.

Wierzymy, że przygotowana przez nas oferta umożliwi Państwu efektywną pracę oraz pomoże w skutecznym przygotowaniu uczniów i słuchaczy do egzaminu – zarówno w części pisemnej, jak i praktycznej.

Zapraszamy do korzystania z naszego podręcznika.

Z nami warto się uczyć!


wsip – skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie

Publikacje:

• zgodne z nową podstawą programową

• z aprobatą mEn

• opracowane w podziale na kwalifikacje

• napisane przez specjalistów i nauczycieli praktyków

• z dużą liczbą ćwiczeń, przykładów praktycznych, tabel i schematów

• z wyróżnieniem najważniejszych treści, rysunkami i ilustracjami ułatwiającymi zapamiętywanie

Barbara Steblik-Wlaźlak

Lilianna Rzepka



Turystyka. Tom IV


Podręcznik część 2

2

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2015

Wydanie I

ISBN 978-83-02-15378-5 (część 2)ISBN 978-83-02-14826-2 całość

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Stanisław Grzybek (redaktor koordynator)Konsultacje: Marzena BrzezińskaRedakcja językowa: Małgorzata KrygierKorekta językowa: Ewa WojtyraProjekt graficzny okładki: Dominik KrajewskiFotoedycja: Agata BażyńskaRedakcja techniczna: Elżbieta WalczakSkład i łamanie: WMCsc

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel. 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.pl

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie.Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiu-jąc jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.

Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

Spis treści

3

SPIS TREŚCI

Rozdział 1. Walory turystyczne wybranych krajów europejskich 9

1.1. Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki w Europie 10

1.1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rozwoju turystyki 10– Obszar i położenie 10– Budowa geologiczna i ukształtowanie

powierzchni 12– Warunki klimatyczne 15– Wody 16– Roślinność i świat zwierzęcy 20

1.1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki 221.2. Hiszpania – w rytmie flamenco cytrusy, corrida, fiesta, Gaudi 271.3. Portugalia – odkrywcy, plaże, wysokie fale, wino, flamingi 351.4. Francja – piękno zaklęte w dziełach kultury,

modzie i sztuce kulinarnej 391.5. Włochy – zabytki, moda, sztuka, gondole, pizza, Wezuwiusz 501.6. Chorwacja – słońce, plaże i jeżowce 641.7. Grecja – ojczyzna Odyseusza i Zorby 691.8. Bułgaria – słońce, góry, dobra kuchnia i olejki różane 751.9. Austria – stara, dobra i naddunajska 811.10. Niemcy – perfekcja, muzyka klasyczna, świąteczne kiermasze 891.11. Belgia – państwo ze stolicą UE 1031.12. Holandia – kraj tulipanów i wiatraków 1071.13. Luksemburg – mały, ale luksusowy 1101.14. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej –

herbata, królowa, mgła, Stonehenge, James Bond 1121.15. Irlandia – Zielona Wyspa 1211.16. Dania – mały kraj wielkich ludzi . 1231.17. Norwegia – fiordy i surowe piękno 1271.18. Szwecja – duży kraj jezior i wysepek 1331.19. Finlandia – kraj tysięcy jezior 1371.20. Litwa – bliska polskiej historii 1421.21. Ukraina – zielone stepy i Morze Czarne 1471.22. Rosja – balet, baśnie, matrioszki, zabytki, przestrzeń, Kolej

Transsyberyjska, Gagarin 152

Spis treści

GEOGRAFIA TURYSTYCZNA CZ. 24

1.23. Słowacja – piękniejsza siostra Czech 1581.24. Czechy – piwo, Złota Uliczka, Szwejk 1631.25. Minikraje Europy 169

Rozdział 2. Walory turystyczne wybranych krajów

azjatyckich 175

2.1. Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki w Azji 176

2.1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rozwoju turystyki 176– Obszar i położenie 176– Budowa geologiczna i ukształtowanie

powierzchni 176– Warunki klimatyczne 179– Wody 181– Roślinność i świat zwierzęcy 183

2.1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki 184

– Ludność 1842.2. Turcja – dwa kontynenty, łaźnie, meczety, kebab 1902.3. Chiny – państwo środka, kraj cesarzy i Wielkiego

Muru 1952.4. Japonia – Kraj Kwitnącej Wiśni 2012.5. Malezja – Azja w miniaturze 2062.6. Indie – bogactwo Orientu, bieda codzienności 209

Rozdział 3. Walory turystyczne wybranych krajów afrykańskich 213

3.1. Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki na kontynencie afrykańskim 2143.1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rozwoju turystyki 214

– Obszar i położenie 214– Budowa geologiczna i ukształtowanie

powierzchni 215– Klimat 217– Wody 217– Roślinność i świat zwierzęcy 219

3.1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki 220– Ludność 220

3.2. Egipt – Nil, piramidy i wielbłądy 2233.3. Kenia – kraina dzikich zwierząt 2293.4. Tunezja – egzotyka Orientu i bliskość Europy 232

Spis treści

5

Rozdział 4. Walory turystyczne wybranych krajów Ameryki Północnej i Środkowej 235

4.1. Uwarunkowania przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki w Ameryce Północnej i Środkowej 2364.1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rozwoju turystyki 237

– Obszar i położenie 237– Budowa geologiczna i ukształtowanie

powierzchni 239

– Klimat 240

– Wody 241

– Roślinność i świat zwierzęcy 2424.1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju

turystyki 2434.2. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (USA)

– supercywilizacja i dzika natura 2464.3. Meksyk – piramidy Azteków, sombrero, mariachi, Acapulko 2604.4. Kuba – „Wyspa jak wulkan gorąca”, „Wyspa Wolności”,

„Perła Antyli” i kraina cygar 265


Ameryki Południowej 269

5.1. Uwarunkowania przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki w Ameryce Południowej 2705.1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rozwoju turystyki 270

– Obszar i położenie 270

– Budowa geologiczna i ukształtowanie powierzchni 271

– Klimat 273

– Wody 273

– Roślinność i świat zwierzęcy 2755.1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju

turystyki 2765.2. Brazylia – w rytmie samby 2785.3. Boliwia – Titicaca, najwyżej położona stolica świata, solna

pustynia, meloniki 2825.4. Peru – kraina tajemniczych Inków 286


Australii i Oceanii 293

6.1. Walory turystyczne Australii i Oceanii 2946.2. Australia – eukaliptusy, kangury, koala, kraina Aborygenów 2956.3. Nowa Zelandia – Kraj Długiej Białej Chmury 300

Spis treści


Rozdział 7. Walory turystyczne Antarktyki 303

7.1. Charakterystyka kontynentu 3047.2. Antarktyda – biały kontynent siedmiu biegunów 305

Rozdział 8. Zagospodarowanie turystyczne 307

8.1. Atrakcyjność turystyczna 3088.2. Elementy zagospodarowania turystycznego 312

8.2.1. Baza komunikacyjna 3138.2.2. Baza noclegowa 3378.2.3. Baza żywieniowa 3418.2.4. Baza towarzysząca (uzupełniająca) 345

– System informacji turystycznej 346– Kąpieliska 353– Kolejki linowe i wyciągi narciarskie 355– Wyciągi narciarskie 356– Szlaki turystyczne 357– Parki rozrywki 359– Urządzenia dla dzieci 360

8.3. Zagospodarowanie turystyczne obszarów o różnej lokalizacji i przeznaczeniu 362

– Turystyczne jednostki przestrzenne 362– Zagospodarowanie turystyczne strefy

nadmorskiej 363– Ośrodki żeglarskie 366– Zagospodarowanie obszarów górskich 367– Zagospodarowanie turystyczne uzdrowisk 368– Zagospodarowanie terenów atrakcyjnych

przyrodniczo oraz obszarów chronionych 371– Chłonność i pojemność turystyczna 373

Źródła informacji 376

7

Podręcznik Geografia turystyczna. Część 2, opracowany zgodnie

z nową podstawą programową, przeznaczony jest dla osób kształcą-

cych się w zawodzie technik obsługi turystycznej 422103.

Część 2. opracowania uwzględnia następujące efekty kształcenia:

1. efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru

turystyczno-gastronomicznego, stanowiące podbudowę do

kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów PKZ(T.g):

Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w za-

wodzie technik obsługi turystycznej

2. efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych

w zawodzie technik obsługi turystycznej:

• kwalifikacja T.13. Planowanie i kalkulacja kosztów imprez

i usług turystycznych:

– T.13.1(1) wykorzystuje wiedzę z zakresu geografii tury-

stycznej Polski i świata;

– T.13.1.(2) korzysta z map geograficznych i innych źró-

deł informacji;

• kwalifikacja T.14. Prowadzenie informacji turystycznej

oraz sprzedaż usług turystycznych:

– T.14.1.(3) określa walory turystyczne, zagospodaro-

wanie turystyczne i dostępność komunikacyjną Polski

oraz wybranych regionów świata;

– T.14.1.(4) korzysta ze źródeł informacji geograficznej

i turystycznej.

Tematyka obszernego rozdziału pierwszego dotyczy walorów tu-

rystycznych ponad dwudziestu krajów europejskich. Rozdziały drugi

i trzeci prezentują uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze

rozwoju turystyki w Azji oraz w Afryce. Rozdziały czwarty i piąty oma-

wiają walory turystyczne wybranych krajów kontynentów Ameryki

Północnej, Środkowej i Południowej. Informacje na temat czynników

sprzyjających rozwojowi turystyki w Australii, Oceanii oraz na Antark-

tyce zostały zamieszczone odpowiednio w szóstej i siódmej części

podręcznika.

Wstęp

Wstęp


Ostatni, ósmy rozdział dotyczy zagospodarowania turystycznego

niezwykle istotnego dla tworzenia atrakcyjności turystycznej określo-

nego miejsca.

„Chcesz wiedzieć więcej?” to hasło, którym opatrzono cieka-

wostki mające wzbogacić wiedzę czytelników. Zapamiętaniu najważ-

niejszych wiadomości służy układ tekstu, pomocne są także fotografie

ilustrujące przekazywane treści.

Powtórzenie treści kształcenia ułatwią pytania i ćwiczenia o zróż-

nicowanym stopniu trudności, podane na końcu każdego rozdziału.

Do opracowania materiałów zawartych w podręczniku posłużyła

literatura przedmiotu, której zestaw znajduje się na końcu książki.

Dziękujemy wszystkim osobom za udostępnienie fotografii, które

zamieszczono w podręczniku.

Autorki

Rozdział 1.

9

WALORY TURYSTYCZNE WYBRANYCH KRAJÓW EUROPEJSKICH

Rozdział 1 1.

Rozdział

Walory turystyczne wybranych krajów

europejskich


Rozdział 1. WALORY TURYSTYCZNE WYBRANYCH KRAJÓW EUROPEJSKICH


UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE

I POZAPRZYRODNICZE ROZWOJU

TURYSTYKI W EUROPIE

UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ROZWOJU TURYSTYKI

Obszar i położenie

Określenie „Europa” odnosi się do części świata położonej na półkuli

północnej oraz na pograniczu półkul wschodniej i zachodniej, która

wraz z Azją tworzy zwarty obszar (kontynent) nazywany Eurazją. W li-

teraturze geograficznej jest przedstawiana jako największy i najbardziej

na zachód wysunięty półwysep Eurazji.

Używanie terminu „kontynent europejski” z geograficznego punktu

widzenia nie jest właściwe, ma jednak swoje uzasadnienie w od-

rębności historyczno-kulturowo-politycznej Europy. Zgodnie z kryte-

rium geograficznym Europę, jako część Eurazji, określa się mianem

subkontynentu.

Wiele kontrowersji wzbudza również przebieg granic Europy. Linia

podziału Eurazji na Europę i Azję ma charakter umowny – w dużym

przybliżeniu łączy ona Morze Czarne i Morze Karskie. Zgodna z usta-

leniami Międzynarodowej Unii Geograficznej jest polska interpreta-

cja – Europa ma naturalne granice morskie na północy, zachodzie

i południu.

1 L. Leciejewicz, Nowa postać świata: narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Wydawnictwo

Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007, s. 9-10.

1.1.

1.1.1.

Wyst puj ce niemal we wszystkich wspó czesnych j zykach wiata s owo Europa zosta o przej te z j zyka greckiego (Europe), g ównie za po rednictwem aciny (Europa). Jego pochodzenie nie jest jasne. By mo e nazwa wywodzi si z greckiego europos – „ agodnie wznosz cy si ”, asyryjskiego ereb – „zachód” lub semickiego s owa oznaczaj cego „ciemny”1.

Subkontynent – l d o du ej powierzchni, stanowi cy zwart ca o , wyró niany dzi ki pewnej odmienno ci czynników przyrodniczych (np. budowa geologiczna, bariery naturalne) i pozaprzyrodniczych (np. polityczne, ekonomiczne, kulturowe, spo eczne).

Rozdział 1.

11


Chcesz wiedzieć więcej?

Międzynarodowa Unia Geograficzna – MUG (ang. Interna-

tional Geographical Union – IGU, fr. Union Géographique In-

ternationale – UGI). Organizacja naukowa (utworzona w 1922 r.

w Brukseli) mająca na celu wspieranie badania problemów

geograficznych, koordynację badań geograficznych, promo-

wanie dyskusji naukowych oraz publikacji wyników badaw-

czych. Polska jest członkiem Międzynarodowej Unii Geogra-

ficznej od 19252 r.

Skrajne punkty Europy (bez uwzględnienia wysp):

• północ – przylądek Nordkinn (71º08’ N),

• południe – przylądek Marroqui (35º58’ N),

• zachód – przylądek Roca (9º27’ W),

• wschód – ujście rzeki Bajdaraty (68º14’ E)3.

Powszechnie uznaje się, że Europa rozciąga się od Oceanu At-

lantyckiego na zachodzie do gór Uralu na wschodzie (wersja przyjęta

w Polsce zakłada, iż stanowią one część kontynentu) oraz od Oceanu

Arktycznego na północy do Morza Śródziemnego i Morza Czarnego

na południu. Największy problem stanowi wyznaczenie granicy Europy

na południowym wschodzie. Polscy naukowcy, w ślad za ustaleniami

MUG, uważają, iż granica ta biegnie obniżeniem Kumsko-Manyckim.

W innych krajach uwzględnia się kilka odmiennych wersji przebiegu tej

granicy. Przedmiotem dyskusji jest także granica na Morzu Egejskim

– w Polsce przeważa stanowisko, że przebiega ona środkiem Morza

Egejskiego (część wysp Grecji leży w Azji).

Przebieg granicy Europa – Azja kształtuje się następująco:

Ural traktowany jest w całości jako europejski, następnie gra-

nica biegnie wzdłuż rzeki Ural, przez Nizinę Nadkaspijską,

północnymi podnóżami Kaukazu, zaliczanego w całości do

Azji. Od Kaukazu granica Azji z Europą ciągnie się na zachód

do Morza Azowskiego i przecina Morze Czarne w naturalnych

przewężeniach – cieśninach: Bosfor i Dardanele.

2 Komitet Narodowy ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Geograficzną, www.instytucja.pan.pl.3 Tablice geograficzne, red. W. Mizerski, i J. Żukowski, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2004, s. 81.

Rozci g o równole nikowa Europy: 5600 km (79°).Rozci g o po udnikowa Europy: 4200 km (35°).D ugo wybrze y Europy: 38 tys. km.



Na południu Europę od Afryki oddziela Morze Śródziemne,

którego zachodni kraniec stanowi Cieśnina Gibraltarska, łą-

cząca je z Oceanem Atlantyckim4.

Budowa geologiczna i ukształtowanie powierzchni

Powierzchnia Europy wynosi 10,5 mln km² (5,96 mln km² bez euro-

pejskiej części Rosji). Stanowi to około 2,1% całej powierzchni kuli

ziemskiej (około 7,1% powierzchni lądów). Największy i najbardziej na

zachód wysunięty półwysep Eurazji zajmuje obszar odpowiadający

1/5 jej powierzchni i cechuje się

dość nieregularnym kształtem.

Długość linii brzegowej tej naj-

bardziej rozczłonkowanej części

świata wynosi w przybliżeniu 38

tys. km (bez linii brzegowej

wysp). Około 25% powierzchni

kontynentu stanowią półwyspy,

a 7,5% – wyspy. Europę z racji jej

półwyspowego charakteru ota-

cza wiele mórz i zatok, stano-

wiących części Oceanu Atlanty-

ckiego i Oceanu Arktycznego,

co ma niebagatelne znaczenie

dla rozwoju turystyki5.

Największe półwyspy Europy (wartości liczbowe mają charak-

ter orientacyjny):

• Półwysep Skandynawski (800 tys. km²),

• Półwysep Iberyjski (580 tys. km²),

• Półwysep Bałkański (500 tys. km²),

• Półwysep Apeniński (150 tys. km²),

• Półwysep Kolski (120 tys. km²).

4 Geografia regionalna świata, red. J. Makowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 13.5 Przeglądowy atlas świata. Europa, cz. 1, red. R. Mundel i J. Groch, Fogra Oficyna Wydawnicza, Kraków

2000, s. 41-44.

Wyspy geograficznie nale ce do Azji to m.in.: Cypr, Rodos, Lesbos i Sporady. Cyklady zaliczane s do wysp europejskich.

Wybrze e Morza Czarnego (Ukraina). Fot. Lilianna Rzepka

Wybrane morza i zatoki otaczaj ce Europ :• Morze Karskie,• Morze Barentsa,• Morze Bia e,• Morze Norweskie,• Morze Pó nocne,• Morze Irlandzkie,• Zatoka Biskajska,• Morze Ba tyckie,• Morze ródziemne

(z którego wydziela si kilka mniejszych mórz i zatok),

• Morze Czarne.

Rozdział 1.

13


Największe wyspy Europy:

• Wielka Brytania (219 tys. km²),

• Islandia (103 tys. km²),

• Irlandia (85 tys. km²).

Wybrzeża Europy mają zróżnicowany charakter – spotkać tu można

wiele ich typów wymienianych w literaturze geograficznej. Na północy

występują głównie wybrzeża fiordowe (zachodnie wybrzeże Półwyspu

Skandynawskiego), fierdowe

(bałtyckie wybrzeże Szwecji),

szkierowe (w Finlandii i Szwecji),

a także często wybrzeża akumu-

lacyjne (Holandia, Niemcy, Da-

nia). W południowej części Euro-

py najczęściej spotyka się

wybrzeża typu dalmatyńskiego,

a w zachodniej i południowo-za-

chodniej – riasowego. Nad Mo-

rzem Czarnym występuje typ

wybrzeża określany jako wy-

brzeże limanowe. Poza wymie-

nionymi wyróżnia się także wy-

brzeże klifowe (m.in. na Bałtyku).

Ukształtowanie terenu Europy nierozerwalnie związane jest z jego

budową geologiczną, w której wyróżnia się następujące jednostki:

platformę wschodnioeuropejską, paleozoiczną platformę zachodniej

i środkowej Europy oraz fałdową strukturę alpidów.

W ukształtowaniu pionowym przeważają niziny – obszary poło-

żone poniżej 300 m n.p.m. zajmują 72,6% powierzchni. Jedynie 5,1%

obszaru leży na wysokości wyższej niż 1000 m n.p.m.6. Cechą cha-

rakterystyczną ukształtowania terenu Europy jest wyraźna kontrasto-

wość w rzeźbie między jej częściami zachodnią i wschodnią. Część

zachodnią cechuje duża zmienność ukształtowania powierzchni na

niewielkiej przestrzeni (pasma górskie i niziny ułożone sa naprzemian-

legle od północy ku południowi), natomiast część wschodnia ma ra-

6 Tamże, s. 89.

Wybrze e wyspy Korfu. Fot. Pawe Ryszka



czej jednostajną powierzchnię7.

Przykłady terenów nizinnych

stanowią Niż Środkowoeuropej-

ski (z wchodzącymi w jego skład

mniejszymi jednostkami), Niż

Wschodnioeuropejski, Nizina

Wołoska, Nizina Padańska,

Wielka Nizina Węgierska i inne.

Tereny te cechuje występowa-

nie form krajobrazu polodowco-

wego, do których zalicza się

m.in. moreny denne i czołowe,

kemy, ozy oraz zbiorniki wodne

pochodzenia lodowcowego.

Przykłady obszarów wy-

żynnych i gór zbudowanych ze

starszych skał stanowią Góry Skandynawskie, Masyw Centralny,

Góry Świętokrzyskie, Sudety, Ardeny, Harz oraz Ural. Pasma górskie

zbudowane z młodych skał to m.in.: Góry Betyckie, Pireneje, Alpy,

Apeniny, Karpaty, Góry Dynarskie.

W Polsce, która przyjęłą koncepcję przebiegu granic Europy

ustanowioną przez MUG, za najwyżej położony punkt Europy

uznaje się szczyt Mont Blanc (4807 m n.p.m. – Alpy). W litera-

turze geograficznej można jednak spotkać się z innymi ustale-

niami. Według nich najwyższym szczytem Europy jest Elbrus

(5642 m n.p.m. – Kaukaz).

7 J. Mityk, Geografia fizyczna części świata, PWN, Warszawa 1979, s. 25.

Krajobraz alpejski (Austria). Fot. Lilianna Rzepka

Góry Ri a (Bu garia). Fot. Mateusz Rogowski Karpaty. Tatry Zachodnie. Fot. Grzegorz leziak Krajobraz górski S owenii. Fot. Krzysztof Wakor

Najni szym punktem Europy jest depresja Niziny Nadkaspijskiej (28 m p.p.m.).Najwy szym szczytem Europy jest Mont Blanc (4807 m n.p.m.).

rednia wysoko terenu: 292 m n.p.m.

Rozdział 1.

15


Warunki klimatyczne

Europa – ze względu na swoje położenie geograficzne – cechuje się

zróżnicowanymi warunkami klimatycznymi. Ważną rolę odgrywają

również odległość wnętrza obszaru od mórz i oceanów oraz ukształ-

towanie pionowe. Sąsiedztwo mórz i oceanów wywiera wpływ na

kierunki wiatrów, temperaturę powietrza i wilgotność. Nad omawia-

nym obszarem ścierają się masy powietrza napływające głównie

znad Atlantyku oraz Azji. Przenikaniu nad Europę oceanicznych

lub kontynentalnych mas powietrza sprzyja jej charakterystyczne

ukształtowanie powierzchni, zwłaszcza brak wysokich gór o układzie

południkowym. Czynniki klimatyczne odgrywają dużą rolę w rozwoju

ruchu turystycznego.


Klimat w Europie jest znacznie łagodniejszy niż klimaty innych

obszarów położonych na tej samej szerokości geograficznej.

Główną przyczyną tego zjawiska jest ciepły prąd morski –

Golfstrom (prąd zatokowy), opływający Europę od zachodu.

W związku z „ogrzewaniem” Europy przez Prąd Zatokowy,

wysunięty najdalej na północ port w Murmańsku nie zamarza

w ciągu roku.

Większa część obszaru Europy leży w sferze klimatów umiar-kowanych. Południowe skrawki Europy znajdują się w strefie

klimatów podzwrotnikowych. W północnych krańcach Eu-

ropy panuje klimat okołobiegunowy (subpolarny).

Niezależnie od położenia w wysokich oraz średnich górach

występują specyficzne warunki klimatyczne, zaliczane do kli-matów górskich (spadek temperatury i ciśnienia oraz zwięk-

szenie opadów wraz z wysokością).

Warunki klimatyczne są jednym z ważniejszych czynników deter-

minujących rozwój turystyki na danym terenie. Do tych, które sprzyjają

uprawianiu różnych typów turystyki (głównie wypoczynkowej i kwalifi-

kowanej) w Europie, należą:

• niewielkie amplitudy temperatury w ciągu roku (klimat umiarkowa-

ny morski),

• gorące lata (klimat umiarkowany kontynentalny),



• niskie temperatury, długi okres utrzymywania się pokrywy śnieżnej

(klimat okołobiegunowy),

• długie, gorące i suche lata, łagodne deszczowe zimy (klimat

podzwrotnikowy).


Rekordy klimatyczne EuropyNajwyższa temperatura powietrza:

• 50ºC Sewilla – [Hiszpania, 1881 r.].

Według innych źródeł:

• 50,5ºC Riodades – [Portugalia, …].

Najniższa temperatura powietrza:

• –55ºC Ust-Szczugor – [Rosja, …].

Według innych źródeł:

• –70ºC Ust-Cylma – [Rosja, …].

Największe średnie opady:

• 4650 mm Crkvice [Czarnogóra, średnia z 22 lat]8.

Wody

Zróżnicowanie wodne obszaru Europy przejawia się w występowaniu

wód powierzchniowych (mórz, jezior, rzek, lodowców) i podziemnych.

Europę oblewają wody oceanów Atlantyckiego i Arktycznego.

Około 65% powierzchni Europy należy do zlewiska Oceanu At-

lantyckiego. Zlewisko Oceanu Arktycznego obejmuje 16% terytorium.

Wody z pozostałej części kontynentu (19% powierzchni) spływają do

zbiorników wewnątrzkontynentalnych, spośród których największe

jest Morze Kaspijskie. Licznie występujące rzeki – z powodu silnie

rozwiniętej linii brzegowej kontynentu i związanej z tym niewielkiej od-

ległości od morza – nie należą do najdłuższych na świecie.


Pływy w morzach śródziemnych (Bałtyku, Morzu Czarnym

i Morzu Śródziemnym) są na ogół niewielkie i nie przekraczają

2 m. Znacznie większe amplitudy występują u wybrzeży Atlan-

tyku – osiągają ponad 16 m przy ujściu rzeki Severn w Wielkiej

8 Tablice geograficzne, wyd. cyt., s. 232.

Rozdział 1.

17


Brytanii (maksymalna wartość zarejestrowana – 16,8 m) oraz

w kanale La Manche (odpowiednio 15,9 m)9.

Największe zasolenie występuje w Morzu Śródziemnym –

39‰ we wschodniej jego części. Im dalej na północ tym jest

ono mniejsze.

Wybrze e Adriatyku (Kotor, Czarnogóra). Fot. Mateusz Rogowski

Najdłuższe rzeki Europy:

• Wołga (3530 km),

• Dunaj (2858 km),

• Ural (2428 km),

• Dniepr (2145 km),

• Don (1870 km)10.

Wisła o długości 1047 km zajmuje w klasyfikacji długości rzek

europejskich miejsce w drugiej dziesiątce (w zależności od źródła

informacji).

9 Tamże, s. 140.10 Tamże, s. 155.



Zapamiętaj!

Rekordy wodne Europy

Najdłuższa rzeka Europy:

– Wołga (3530 km).

Największa powierzchnia dorzecza: Wołga (1380 tys. km²).

Największe jeziora:

– Ładoga (Rosja, powierzchnia 18 100 km²),

– Onega (Rosja, 9720 km²),

– Wener (Szwecja, 5585 km²).

Najgłębsze jeziora:

– Hornindalsvatnet w Norwegii (514 m),

– Como we Włoszech (410 m),

– Garda we Włoszech (346 m).

Jeziora Europy zajmują ok. 168 tys. km², co stanowi w przy-

bliżeniu 1,7% powierzchni kontynentu. Powstanie najwięk-

szych z nich związane jest z ruchami tektonicznymi. Jeziora

te to: Ładoga i Onega (Rosja), Wener i Wetter (Szwecja) oraz

Balaton (Węgry). Licznie występującymi zbiornikami są jezio-

ra polodowcowe (np. Saimaa w Finlandii, Pejpus na granicy

Estonii i Rosji). W rejonie alpejskim głębokie jeziora (np. Je-

zioro Genewskie w Szwajcarii i Francji, Jezioro Bodeńskie

w Niemczech oraz Como i Garda we Włoszech) mają genezę

tektoniczno-lodowcową. Na terenie Europy spotkać można

również jeziora przybrzeżne o zróżnicowanej genezie (np. Łeb-

sko, Gardno i Jamno w Polsce), które nie osiągają dużych roz-

miarów i znacznych głębokości. Istnieje także niewielka liczba

zbiorników wodnych pochodzenia krasowego (np. Jeziora

Plitwickie w Chorwacji) i wulkanicznego (np. Eifel – w paśmie

górskim w południowo-zachodnich Niemczech).

Obecna pokrywa lodowa występująca w Europie jest pozosta-

łością po dawnych zlodowaceniach, które objęły swoim zasięgiem

znaczą część jej obszaru. Wraz z ocieplaniem się klimatu obserwuje

się zmniejszenie jej powierzchni – współcześnie lodowce znajdują

się głównie w strefach północnych oraz w wysokich partiach gór.

Spośród ok. 88 tys. km² lodowców występujących w Europie duże

ich powierzchnie znajdują się na Spitsbergenie, Nowej Ziemi, Islandii.

Odmiany górskie spotyka się w Górach Skandynawskich, Alpach (np.

lodowiec Aletsch) i Pirenejach.

Rozdział 1.

19


Jeziora Plitwickie (Chorwacja). Fot. Danka Szyma ska

Jezioro górskie w górach Piryn (Bu garia). Fot. Mateusz Rogowski



Roślinność i świat zwierzęcy

Obecna szata roślinna Europy jest wynikiem, zachodzących pod

wpływem zmian klimatycznych, wydarzeń minionych epok geologicz-

nych. Europa jest częścią świata, w której pierwotne typy roślinności

w największym stopniu zostały przekształcone w wyniku gospodar-

czej działalności człowieka. Formacje roślinne Europy mają głównie

układ równoleżnikowy i są znacznie zróżnicowane.

Formacje roślinne Europy:

• tundra,

• tajga,

• lasy liściaste i mieszane,

• lasostepy i stepy,

• roślinność śródziemnomorska.

11 L. Baraniecki, W. Skrzypczak, Geografia fizyczna ogólna i Polski, Wydawnictwo EFEKT, Warszawa 2005,

s. 209.

Lodowiec Hintertux w Alpach (Austria). Fot. Lilianna Rzepka

Formacja ro linna – typ zbiorowiska ro linnego, zdominowany przez okre lone formy yciowe, typowy dla danego regionu wiata. Przyk adami

formacji ro linnych s : lasy, formacje krzewiaste, stepy, sawanny, pustynie, inne11.

Rozdział 1.

21


Niezależnie od szerokości geograficznej

na obszarze Europy spotyka się gatunki nie-

strefowe, charakterystyczne dla określonych

warunków lokalnych (formacje bagien i torfo-

wisk, wydmowe, słonolubne, górskie). Ro-

ślinność górska największe powierzchnie zaj-

muje w Górach Skandynawskich, Alpach,

Pirenejach i na Islandii.

Także rozmieszczenie zwierząt jest wyni-

kiem przemian klimatycznych i wiąże się ści-

śle z formacjami roślinnymi. W poszczegól-

nych strefach roślinno-klimatycznych żyją

odmienne gatunki zwierząt.


Magoty gibraltarskie – niewielka,

sztucznie utrzymywana populacja

małp gatunku magot (łac. Maca-

ca sylvanus), żyjąca na Gibralta-

rze. Jest to jedyna żyjąca w stanie

wolnym populacja małp na konty-

nencie europejskim12.

12 www.pl.wikipedia.org

Ro linno ródziemnomorska. Fot. Pawe Ryszka

Ro linno górska. Fot. Lilianna Rzepka Bieszczadzkie po oniny (Polska). Fot. Grzegorz leziak



Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rozwoju turystyki

Ludność i osadnictwo

Różnorodność warunków środowiska przyrodniczego oraz aktyw-

ność polityczna i gospodarcza mieszkańców sprzyjały na przestrzeni

dziejów rozwojowi cywilizacyjnemu Europy. W basenie Morza Śród-

ziemnego pojawiły się i ewoluowały wielkie cywilizacje: grecka

i rzymska.

Kraje europejskie od najdawniejszych lat pozostają obszarem

wielkoskalowych migracji. Europejczycy odegrali również istotną rolę

w rozwoju społeczno-ekonomicznym i kulturowym Ameryki i Australii.

W skali globalnej jest to najlepiej rozwinięty gospodarczo region Ziemi,

jednocześnie jedna z najludniejszych części świata. Polityczny podział

Europy zmieniał się wielokrotnie w ciągu wieków. Współcześnie za-

równo tworzą się nowe państwa, jak i występują procesy integracyjne.

Przykładem tych ostatnich jest powstanie Unii Europejskiej, która ma

zapewniać krajom członkowskim stabilizację polityczną, bezpieczeń-

stwo i stały wzrost gospodarczy.

1.1.2.

Pa ac w Knossos (Kreta). Fot. Pawe Ryszka

Kultur minojsk , która rozwin a si na Krecie, uznaje si za najstarsz kultur europejsk . Z tego powodu Kreta nazywana jest „kolebk kultury europejskiej”.

Rozdział 1.

23


Rzym (Forum Romanum). Fot. Danka Szyma ska

Kontynent europejski

jest zaliczany do najmniej

ludnych, ale najgęściej

zaludnionych na świecie.

Ludność Europy wynosi

około 730 mln, co stanowi

12% ogółu mieszkańców

Ziemi13. Od lat 90. XX w.

przyrost naturalny w Euro-

pie jest niski z tendencją

malejącą, a w niektórych

państwach osiąga warto-

ści ujemne. Czynnikami

wpływającymi na proces

starzenia się społeczeń-

stwa europejskiego są

przede wszystkim zmiana

modelu rodziny, wzrost ak-

tywności zawodowej ko-

biet i zamożności społe-

czeństwa.

Najwyższe wartości wskaźnika urbanizacji występują w Belgii, Ho-

landii i Niemczech (ponad 90% ludności). Największe miasta Europy to

Stambuł, Moskwa, Londyn, Sankt Petersburg, Berlin, Madryt.

13 http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=268

Watykan – Fot. Danka Szyma ska

Wska nik urbanizacji – stosunek ludno ci mieszkaj cej w miastach do ogólnej liczby ludno ci (np. pa stwa, kontynentu).



Najwięcej mieszkańców liczy Federacja Rosyjska – 140 mln

(z czego około 105 mln w części europejskiej). Dalsze miejsca

zajmują kolejno: Niemcy (81 mln), Francja (64 mln), Wielka

Brytania (62 mln), Włochy (60 mln), Hiszpania (46 mln), Ukraina

(45 mln) i Polska (38 mln – 8 miejsce).

Największa gęstość zaludnienia występuje w Monako (17 tys.

os./km²). W Holandii wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi

399 os./km². Najmniejsze jego wartości notuje się w Islandii

(poniżej 3 os./km²), Norwegii i Finlandii14.

Europę zamieszkuje 80 większych grup etnicznych i narodów, które

niemal w większości (ponad 93%) należą do rodziny ludów indoeuropej-

skich. 1/3 mieszkańców stanowią Słowianie, koncentrujący się głównie

w Europie Środkowej i Wschodniej.

Narody romańskie i germańskie sku-

piają się w Europie Zachodniej. Poza

wymienionymi występują również na-

rody bałtyckie czy pochodzenia cel-

tyckiego. Do ludności nieindoeuro-

pejskiej zalicza się znacznie mniejsze

rodziny: uralską, ałtajską oraz Ba-

sków. Kraje europejskie cechują się

różną zwartością etniczną, a najwięk-

sza wyróżnia takie kraje, jak Portuga-

lia, Polska czy Dania. Najbardziej roz-

proszone narody to Cyganie, Żydzi

i Lapończycy.


Obszar Bałkanów cechuje ogromna różnorodność narodo-

wościowa i kulturowa. Określa się go często mianem kotła

bałkańskiego, w którym wrze od napięć i konfliktów. W kra-

jach takich jak Serbia, Albania, Macedonia, Bośnia i Herce-

gowina mieszka ludność mieszana pod względem religijnym

i etnicznym.

14 http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=268

Bu garskie wyroby ludowe (Melnik). Fot. Natalia Zbucka

Rozdział 1.

25


W Europie dominują języki słowiańskie (m.in. rosyjski, polski i ukra-

iński), germańskie (m.in. niemiecki i angielski) oraz romańskie (m.in.

francuski, włoski i hiszpański). Niewielka część mieszkańców posłu-

guje się językami spoza grupy indoeuropejskiej ugrofińskimi (węgier-

skim, estońskim, fińskim) oraz z grupy tureckiej (tureckim i tatarskim).

Na wykształcenie się obecnej kultury kontynentu największy

wpływ miało chrześcijaństwo. Od średniowiecza było ono religią do-

minującą w większości krajów europejskich. Około 75% mieszkańców

Europy jest ochrzczonych w jednym z Kościołów chrześcijańskich:

katolickim, protestanckim lub prawosławnym. Wielu ochrzczonych

Europejczyków nie identyfikuje się ze swymi Kościołami i deklaruje

obojętność religijną.

Islam pojawił się w Europie wraz z inwazją arabską – głównym sku-

piskiem europejskich muzułmanów są Bałkany. Ludność muzułmańska

w Europie ma charakter autochtoniczny oraz napływowy. W pewnych

okresach historii niektóre regiony europejskie znajdowały pod władzą

muzułmanów, a wtedy niemała część ludności przyjmowała islam.

O rdzennej ludności muzułmańskiej można obecnie mówić przede

Wn trze cerkwi w Heraklionie (Kreta). Fot. Lilianna Rzepka Go cinno Lwowa (Ukraina). Fot. Barbara Steblik-Wla lak



wszystkim w odniesieniu do Półwyspu

Bałkańskiego i Europy Wschodniej

oraz Środkowo-Wschodniej. Inną gru-

pę autochtonicznej ludności muzuł-

mańskiej na terenie Europy stanowią

Tatarzy, których przodkowie przywę-

drowali z Mongolii wraz z wojskami po-

tomków Dżyngis-Chana. Obecność

muzułmanów w Bułgarii, Grecji, Ru-

munii ma związek z panowaniem Turcji

Osmańskiej na tym obszarze. W ciągu

ostatnich kilkudziesięciu lat do Europy

zaczęli masowo napływać wyznawcy

islamu, przede wszystkim w celach

ekonomicznych.

W Europie żyją także wyznawcy judaizmu. Najliczniejsza grupa

mieszka we Francji. Na Litwie (Troki), Ukrainie (Krym) i w Polsce żyje

kilka tysięcy Karaimów. Członkowie tej grupy etnicznej są wyznawca-

mi starej religii wywodzącej się z judaizmu.

W dużych miastach Europy Zachodniej żyją także wyznawcy in-

nych religii: buddyzmu, hinduizmu, sikhizmu, voodoo, rodzimych religii

afrykańskich i innych.


Do II wojny światowej liczba żyjących na kontynencie euro-

pejskim Żydów była znacznie wyższa, a głównym skupiskiem

wyznawców judaizmu były Polska, Czechosłowacja i Węgry.

W wyniku Holokaustu liczebność populacji żydowskiej spadła

o ponad połowę, a w latach następnych zmniejszyła się jesz-

cze na skutek emigracji do Izraela.

Pierwotnie słowo holokaust określało ofiarę całopalną. Now-

sze znaczenie, obecnie najpowszechniejsze, dotyczy prze-

śladowania i zagłady milionów Żydów przez władze III Rze-

szy oraz jej sojuszników w okresie II wojny światowej (w tym

znaczeniu, jako nazwa własna, słowo Holocaust / Holokaust

pisane jest wielką literą).

Sofijski meczet (Bu garia). Fot. Mateusz Rogowski

Rozdział 1.

27


HISZPANIA – W RYTMIE FLAMENCO,

CYTRUSY, CORRIDA, FIESTA, GAUDI

Stolica – Madryt

Większe miasta – Barcelona, Walencja, Sevilla (Sewilla)

Hiszpania zajmuje większość Półwyspu Iberyjskiego. Jest zaliczana

do najbardziej górzystych krajów Europy. Półwysep Iberyjski cha-

rakteryzuje się dużą zwartością i słabo rozwiniętą linią brzegową.

Od wschodu oblewają go wody Morza Śródziemnego, północnym

i zachodnim wybrzeżem zwrócony jest w stronę Atlantyku, a od Afryki

oddziela go Cieśnina Gibraltarska. Ważnym elementem stanowiącym

naturalną granicę z pozostałą częścią Europy są Pireneje.

Trzon półwyspu stanowi Meseta, płaskowyż otoczony z trzech

stron górami (Sierra Morena, Góry Iberyjskie, Góry Kantabryjskie).

Pasma górskie występują również na krańcach półwyspu, zaliczamy

do nich wspomniane już Pireneje, Góry Katalońskie i Góry Betyckie.

Niziny towarzyszą dolinom wielkich rzek: Ebro (Kotlina Aragońska)

i Gwadalkiwiru (Nizina Andaluzyjska).

Wielkość i ukształtowanie powierzchni półwyspu wpływają na

zróżnicowanie warunków klimatycznych, co przejawia się w kontra-

stach termicznych i sumach opadów. Lesistość Hiszpanii jest niewiel-

ka – wynosi 14%. Integralną częścią kraju są m.in. Baleary na Morzu

Śródziemnym i Wyspy Kanaryjskie na Atlantyku. Północne wybrzeże

odznacza się dzikim charakterem, natomiast wybrzeże śródziemno-

morskie w większości proponuje płaskie piaszczyste plaże.

Madryt15 kojarzy się turystom ze średniowiecznymi uliczkami i no-

woczesnymi arteriami, muzeami, sklepami, drapaczami chmur, pałacem

królewskim (Palacio Real), Bramą Słońca (Puerta del Sol) – wizytówką

miasta, ogromnymi zielonymi parkami i ogrodami oraz domami zdobio-

nymi kaflami azulejos. „Teatrem pod niebem Madrytu” nazwano najstar-

szą część stolicy, pochodzącą z czasów Habsburgów. Zwiedzanie czę-

sto zaczyna się od spaceru po umiejscowionych blisko siebie muzeach:

• Prado – jedne z najwspanialszych zbiorów sztuki na świecie;

• Museo Thyssen-Bornemisza – jedna z największych na świecie

prywatnych kolekcji malarstwa;

• Centro de Arte Reina Sofia – z obrazem Pabla Picassa Guernica.

15 A. Plenzer, Madryt, stolica nocy, „Podróże” 1998, nr 6, s. 44-46.

1.2.

Najwy szym szczytem kontynentalnej Hiszpanii, po o onym w Pirenejach jest Pico de Aneto (3404 m n.p.m.).Na Teneryfie wznosi si sto ek wulkaniczny Pico de Teide, osi gaj cy wysoko 3718 m n.p.m.



Specjalną atrakcją stolicy dla części turystów są walki matadora

z bykiem na największej w świecie arenie Plaza de Toros.


Dzień w Hiszpanii, a zwłaszcza w Madrycie, rządzi się swoimi

prawami i życie toczy się tu niezależnie od pory dnia czy nocy.

W ciepłych miesiącach od 14.00 do 16.00, czyli w porze sjesty,

zamknięta jest większość sklepów. Wiele barów i restauracji

po przerwie popołudniowej otwieranych jest ok. 20.30. Trady-

cyjna pora na obiad przypada więc między 21.30 a północą,

a ok. godziny 2.00 zapełniają się dopiero dyskoteki. Nocne

iluminacje w centrum stolicy tworzą niepowtarzalny klimat

i zachęcają do spacerów, czyli tradycyjnych paseo.

Na południe od Madrytu, nad rzeką Tag wznosi się Toledo. Wokół

rozpościera się półpustynna Wyżyna Kastylii – spalone słońcem kępy

drzew, trawy i ruiny średniowiecznych zamków. Toledo to miasto trzech

współistniejących ze sobą kultur, trzech religii – chrześcijaństwa, islamu

i judaizmu. Niegdyś długie lata spędził tu wielki artysta El Greco, a oko-

liczne wiatraki były inspiracją dla Miguela Cervantesa do opowieści o Don

Kichocie.

Śródziemnomorskie wybrzeże dzieli się na kilka odcinków:

• Costa Brava – Dzikie Wybrzeże (biegnące od Francji po

Barcelonę), 200-kilometrowy ciąg miejscowości wypoczyn-

kowych, np. Palamos, Lloret de Mar, Blanes, Figueres (ta

ostatnia z muzeum Salvadora Dalego). Wśród skalistych

urwisk ukryte są małe plaże nad zatokami, wokół nich ros-

ną drzewka oliwne i pinie.

• Costa Dorada – Złote Wybrzeże, z piaszczystymi, szeroki-

mi plażami; centrum turystycznym tej części wybrzeża jest

Barcelona.

• Costa del Azahar – Wybrzeże Kwiatu Pomarańczy, pła-

skie i piaszczyste, z kąpieliskami Vinaroz i Benicarlo. Na

pograniczu tego wybrzeża i Costa Blanca położona jest

Walencja. Wspaniałą atmosferę miasta tworzą gotyckie,

renesansowe i modernistyczne zabytki oraz kawiarenki po-

śród palm i rododendronów.

Rozdział 1.

29


• Costa Blanca – Białe Wybrzeże, z urwistymi brzegami

obok piaszczystych plaż i z najlepiej zagospodarowanym

odcinkiem całego wybrzeża Hiszpanii – słoną laguną Mar

Menor.

• Costa del Sol – Wybrzeże Słońca, uznawane za najpiękniej-

szy region w Hiszpanii, ma wspaniałe warunki do turystyki

podwodnej w wielu ośrodkach, np. Almeria, Motril, Malaga,

bogata Marbella czy Tarifa, z której promem można przedo-

stać się do Maroka w Afryce.

• Costa de la Luz – Wybrzeże Światła, kończące się przy

granicy z Portugalią. Odcinek jeszcze słabo zagospodaro-

wany turystycznie, ale mający wielkie walory krajobrazo-

we, klimatyczne i kulturowe.


Atrakcją dla turystów w Walencji jest muzeum w kształcie

ogromnego szkieletu ryby, gdzie „Zabrania się nie dotykać, nie

czuć i nie myśleć”. Znajduje się w nim restauracja ze szklanymi

ścianami, zza których ryby zaglądają do talerzy gości, oraz tu-

nel podwodny, w którym można się poczuć jak na dnie ocea-

nu. Warto też odwiedzić restauracje w zabytkowych obiektach

Walencji i spróbować tradycyjnej paelli.

Alicante. Fot. Magdalena Niedo pia Okolice miejscowo ci Torrevieja. Fot. Magalena Niedo pia



Co roku pod koniec sierpnia w miasteczku Bunyol koło Wa-

lencji odbywa się „Tomatina”, czyli walka na pomidory – je-

den z najsłynniejszych hiszpańskich festiwali. Może w niej

uczestniczyć każdy, kto nie boi się poczuć na skórze rozpę-

dzonego dojrzałego pomidora. Setki osób o godzinie 10.00

rano wychodzą na ulicę, z ciężarówek wysypywane są tony

pomidorów i już po chwili wszyscy obrzucają się nawzajem,

brną w pomidorowej mazi oblani purpurowym sosem (dobrze

mieć okulary pływackie). Na koniec zabawy odbywa się wiel-

kie sprzątanie – polewanie wodą pod ciśnieniem ulic i placu.

Barcelona – stolica regionu Katalonii – leży na wybrzeżu Costa

Brava. Turyści często wizytę w tym mieście rozpoczynają od spaceru

po Rambli – bulwarze uważanym za najpiękniejszy w Europie lub po

tzw. Złotym Kwadracie ze 150 blisko siebie stojącymi secesyjnymi

budowlami. Są to przede wszystkim domy Antonia Gaudiego (Casa

Batllo, Casa Mila) i kościół Sagrada Familia. Gratką dla miłośników

malarstwa jest Muzeum Pabla Picassa i Muzeum Sztuki

Katalońskiej.

W okolicy warto wybrać się na szczyt Montserrat ze słynnym

klasztorem Benedyktynów. Zbudowano go na wysokości 721 m

n.p.m. w masywie z białych zlepieńców, tworzących baszty, kopuły,

filary i urwiska. Stanowi cel pielgrzymek ze względu na posążek Ma-

donny – zabytek sztuki bizantyjskiej.

Casa Batllo wg projektu Antonia Gaudiego – Barcelona. Fot. Stanis aw D browski

Casa Mila wg projektu Antonia Gaudiego – Barcelona. Fot. Stanis aw D browski

Barcelona ze wzgl du na po o enie i dost pno komunikacyjn nazywana jest „bram Iberii”.

Rozdział 1.

31


Najdalej na południe wy-

suniętą częścią Półwyspu

Iberyjskiego jest Andaluzja

ze stolicą Sewillą, uznawa-

ną za najbardziej hiszpańskie

ze wszystkich miast kraju.

Turyści spacerujący po pla-

cu Hiszpańskim mogą spot-

kać czarnowłose tancerki

flamenco w falbaniastych

spódnicach i z wachlarzami

w dłoniach, dostojne damy

w mantylach16, a na tutejszej

arenie matadorów walczą-

cych z bykiem. Z Sewilli i Kor-

doby pochodzą najsłynniejsi torreadorzy Hiszpanii. O Andaluzji mówi

się, że jest „potem i solą” Hiszpanii. To właśnie w Sewilli narodziło się

flamenco, taniec, który oddaje żywiołowy charakter mieszkańców

tego regionu.

16 Mantyle – hiszpańskie szale z koronki.

Sagrada Familia w Barcelonie. Fot. Stanis aw D browski

W Park Güell w Barcelonie. Fot. Magdalena Niedo pia

Montserrat. Fot. Stanis aw D browski




Corrida dla mieszkańców Andaluzji jest niezmiernie ważna.

Matadorów uznaje się za bohaterów narodowych, a byki ota-

cza się szacunkiem. Te przeznaczone do corridy hodowane są

na specjalnych farmach, gdzie przez cztery lata pasą się na

pastwiskach wśród drzewek oliwnych.

Panoramę Sewilli można obejrzeć z Giraldy – wieży ogromnej go-

tyckiej katedry ze wspaniałym grobowcem Krzysztofa Kolumba. Miasto

znane jest szeroko miłośnikom muzyki, gdyż stanowi miejsce akcji po-

nad stu oper, np. Wesela Figara Wolfganga Amadeusza Mozarta, Cy-rulika sewilskiego Gioaccino Rossiniego czy Carmen Georges’a Bizeta.

Tysiące turystów przyjeżdża do Sewilli przed świętami wielkanoc-

nymi. Podczas Wielkiego Tygodnia uczestniczą w organizowanych

przez miasto procesjach, których tradycja sięga średniowiecza.

Na terenie Andaluzji starły się niegdyś dwa systemy wartości – za-

chodni – chrześcijański i wschodni – świata islamu. Z okresu panowa-

nia Maurów nad Hiszpanią pozostały wspaniałe zabytki arabskiej ar-

chitektury, np. pałace Alhambry w Grenadzie z finezyjnymi ozdobami

i rajskimi ogrodami.

Suszenie ryb na sieci. Fot. Stanis aw D browski

Flamenco – zwi zane z folklorem andaluzyjskich Cyganów, zjawisko kulturowe, obejmuj ce nie tylko muzyk , ale równie taniec, piew, strój i zachowanie. Podczas niezwykle ekspresyjnego flamenco tancerze silnie akcentuj rytm muzyki poprzez wybijanie go butami o pod og .

Rozdział 1.

33


Na północy kraju nad Zatoką Biskajską rozciąga się pełna uroku

Asturia – kraina dla miłośników wędrówek górskich (szczyty sięgają

do 2500 m n.p.m.). Turyści przyjeżdżają tu również, aby wypoczywać

w nadmorskich wioskach i miasteczkach o tarasowej zabudowie,

rozdzielonych klifowymi urwiskami i piaszczystymi plażami, a także,

aby smakować dobre asturyjskie dania, zwłaszcza z ryb i mariscos –

skorupiaków, kalmarów i ośmiornic.

Celem milionów pielgrzymów – chrześcijan jest leżące na północ-

nym zachodzie kraju Santiago de Compostela, miejsce pochówku

św. Jakuba – patrona Hiszpanii. Przybywają tam m.in. szlakiem, o któ-

rym pisał Paulo Coelho w książce pt. Pielgrzym.

Baleary to archipelag pięciu wysp: Majorki, Minorki, Ibizy, Formen-

tery i Cabrery, jeden z największych na świecie regionów turystycz-

nych. Jego atuty to śródziemnomorski klimat, ponad 280 słonecznych

dni w roku, ciepłe morze i wspaniałe krajobrazy. Szczególnie atrakcyj-

na jest Majorka, ze swoimi piaszczystymi plażami, małymi zatokami

wśród stromych klifów i urwisk oraz bujną przyrodą – drzewami man-

darynkowymi i oliwkowymi, winnicami, palmami, cyprysami i zielonymi

łąkami. Na uwagę turystów zasługują również liczne formy krasowe,

przede wszystkim jaskinie. Stolicą archipelagu jest Palma de Mallorca,

w której warto zwiedzić liczne zabytki, położone w starej części miasta

i okolicy portu. Baleary stanowią jeden z ważniejszych celów wyjaz-

dów turystycznych na świecie.


Szczególny powód do odwiedzania na Majorce miasteczka

Valldemossa mają turyści polscy. Na przełomie 1838 i 1839 r.

przebywał tu i komponował Fryderyk Chopin. Klasztor, w któ-

rym mieszkał z francuską pisarką George Sand, udostępnio-

ny jest do zwiedzania (romans kompozytora z George Sand

i trudne chwile z tego pobytu zostały przepięknie pokazane

w malowniczej scenerii wyspy w filmie pt. „Chopin – pragnie-

nie miłości”).

Wyspy Kanaryjskie leżą na Atlantyku w odległości 1250 km

od wybrzeży Hiszpanii. Stanowią archipelag wielu wysp o klimacie

podzwrotnikowym i ciekawym krajobrazie. Środkowe części wysp

Drog w. Jakuba tworzy na mapie Europy g sta sie szlaków. Do Santiago de Compostela dotrze mo na równie z Polski. Przez jej terytorium przebiega szlak z G ogowa (160 km) oraz z Gniezna (235 km).



urozmaicają stożki wulkaniczne, w dolnych partiach porośnięte ory-

ginalną roślinnością, w górnych – pokryte zakrzepłą lawą i popiołem

wulkanicznym.

Ruch turystyczny koncentruje się głównie na Teneryfie, Gran Ca-

narii i Lanzarote. Inne zamieszkałe wyspy to Fuerteventura, La Palma,

Gomera i Hierro. Niezwykły krajobraz i bogactwo przyrodnicze objęto

ochroną w postaci parków narodowych. Głównymi elementami pod-

legającymi ochronie są formy wulkaniczne (stożki, kaldery itp.).


Najbardziej niezwykłym miejscem na wyspie Lanzarote jest

Park Narodowy Timanfaya, gdzie turyści podróżują krętą

drogą pomiędzy kilkudziesięcioma wierzchołkami wulkanów

i kraterów. Kilka metrów w głąb ziemi temperatura osiąga

1000°C, co wykorzystują restauracje i nad wykopanymi do-

łami przygotowują na ruszcie różne potrawy. Turyści chętnie

odwiedzają również podoceaniczny tunel (całość 6 km, w tym

1,5 pod dnem oceanu), w którym mieści się ogród ze stawem

oraz muzeum wulkaniczne.

Wyspy Kanaryjskie, których powierzchnia w przewa aj cej cz ci pokryta jest law , okre la si mianem ksi ycowego krajobrazu.

Klub Nauczyciela uczę.pl cenną pomocą dydaktyczną!

Co można znaleźć w Klubie nauczyciela?

•podstawy programowe

•programy nauczania

• materiały metodyczne: rozkłady materiału, plany nauczania, plany wynikowe, scenariusze przykładowych lekcji

• materiały dydaktyczne i ćwiczeniowe

• klucze odpowiedzi do zeszytów ćwiczeń


największa oferta publikacji zawodowych w polsce

• podręczniki z aprobatą mEn

• repetytoria i testy przygotowujące do egzaminów

• nowy cykl „pracownia” do praktycznej nauki zawodu

• ćwiczenia do nauki języków obcych zawodowych

• dodatkowe materiały dla nauczycieli na Uczę.pl

• wszystkie treści zgodne z nową podstawą programową

skuteczne przygotowanie do nowych egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie

165919 geografia turystyczna cz 2 podmiana - sklep.wsip.pl · można obejrzeć i kupić pod adresem...

Documents