မာတကာ

အစရငခစာအႏစခပ .......................................................................................................... 1

၁။ နဒါနး ............................................................................................................................ 4

၁.၁ စမကနးေနာကခအေၾကာငးအရာ .......................................................................................... 4

၁.၂ ရညရြယခက ..................................................................................................................... 4

၁.၃ သေတသနျပလပခသည ေနရာ၏ဝေသသလကၡဏာ .............................................................. 5

၁.၃.၁ ရခငျပညနယႏင ေလလာခသညျမ႔နယ၏ တညေနရာႏင လဥးေရဖြ႔စညးမႈ .......................................... 5

၁.၃.၂ ကႏလျမ႔နယ၏ ေျမအသးခမႈအေျခအေန ........................................................................................... 6

၁.၃.၃ ေလလာခသညေကးရြာမား၏ ဝေသသလကၡဏာမား .......................................................................... 6

၁.၃.၄ ဂြျမ႕နယႏင ကႏလျမ႔နယ၏ ရာသဥတအေျခအေန ............................................................................ 7

၂။ သေတသနမေဘာငႏင နညးနာနယမား ..................................................................... 8

၂.၁ သ သနနညးစနစမားႏငရရမည ရလဒမား ....................................................................... 9

၂.၂ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငးတြင ပါဝငသမား၏ ဝေသသနမား ............. 11

၂.၂.၁ အပစဖြေဆြးေႏြးျခငး ......................................................................................................................... 11

၂.၂.၂ အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင အမးသား၊ အမးသမး ပးေပါငးပါဝငမႈ ............................................................ 11

၂.၂.၃ အသကအရြယအေျချပ စစတမးေကာကယမႈရာခငႏႈနး ................................................................... 12

၂.၂.၄ ပးေပါငးပါဝငသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငမား ..................................................... 12

၃။ ေလလာရသမ စာတမးမားမ အသကေမြးဝမးေကာငးမဟာဗဟာဖြ႔ျဖးတးတကမႈဆငရာ အခကအလကမား .......................................................................................................... 13

၃.၁ အသကေမြးဝမးေကာငးဆသညမာ - .................................................................................. 13

၃.၂ အသကေမြးဝမးေကာငးမဟာဗဟာဆသညမာ - .................................................................. 14

၃.၃ အသကေမြးဝမးေကာငးဖြ႔ျဖးတးတကမႈဆငရာမဝါဒမား ......................................................... 14

၃.၄ ................................................. 18

၃.၄.၁ (Mariculture) ............................................................................................. 18

၃.၄.၂ ...................................................................................................... 19

၃.၄.၃ ........................................................................................................................................ 19

၃.၄.၄ ......................................................................................................... 20

၃.၄.၅ ( ) ................................................................................. 20

၃.၄.၆ .......................................................................................................................... 22

၃.၅ ျမနမာႏငငစးပြားေရးတြင ရခငျပညနယ၏အခနးက႑ .......................................................... 22

၃.၅.၁ ......................................................................... 23

၃.၆ ............................................................... 29

၄။ ကန႔သတခကမား ....................................................................................................... 31

၅။ ေတြ႔ရခကမား ............................................................................................................ 31

၅.၁ လကရဝငေငြရလပငနးမား ................................................................................................ 31

၅.၂ အဓကအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏငအခကအခမား ................................................ 35

၅.၃ အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားေဖာထတျခငး ..................................................... 40

၅.၄ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားဖြ႔ျဖးတကမႈဆငရာမဟာဗဟာေဖာထတျခငး .................... 50

၆။ နဂး ........................................................................................................................... 90

ရညညႊနးကးကားစာအပမား ............................................................................................. 92

………………………………………………………………………………………………92

1

အစရငခစာအႏစခပ ၃.၅% ။ ။ ။ (၁၀) 1 ။

ပထမအဆင အဓက အခကအလကမားအား ဥးတညရပရြာလထမားျဖင လထ ပးေပါငးပါဝငသညနညးလမးမား စးပြားေရး တြကေခကကမႈ၊ လမႈေရးတရားမတမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကငႏငသဟဇာတ ျဖစမႈဆငရာ အေၾကာငးအရာ

မားေပၚ မတည၍ ။

ေလလာမႈျပလပခေသာေကးရြာမား၏ အဓကဝငေငြရလပငနးမားမာ (၁) ေရလပငနး၊ (၂) ေမြးျမေရး၊ (၃) စကပးေရး၊ (၄) ေန႔စားလပငနးမား၊ (၅) သစေတာထြကပစၥညးထတယျခငး စသညတ႔ျဖစျပး၊(၆)လခစားဝနထမး၊ (၇) ကၽြမးကငလပသား၊ (၈) ျပငပလႊေငြမားမလညး ဝငေငြရရသညက ေတြ႔ရခရပါသည။ ပငလယႏင ဆကစပေသာ ေကးရြာမားျဖစသညအေလာက ေရလပငနးကအဓက လပကငၾကျပး ၃ ၁ (၃၈%) ေကာပက၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစျခငး အစရသည ငါးဖမးျခငးလပငနးမား လပကငၾကသည။ ေမြးျမေရးလပငနးမာ ဒတယဝငေငြအမားဆးရသည လပငနး ျဖစျပး ( ၂၀% ) ႏြားေမြးျမျခငး၊ ဝကေမြးျမျခငးႏင ဘေမြးျမေရး လပငနးမားက အဓကလပကငၾကသည။ ေန႔စား လပကငျခငး လပငနးသညတတယဝငေငြ အမားဆး (၁၆%) ရသညလပငနးျဖစသညအေလာက အဓက

အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ျဖစသည ေရလပငနး၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး စသညလပငနးမားတြင သာမက ေဆာကလပေရး လပငနး၊ လမးတတား ေဖာကလပျခငး လပငနးမား တြငပါ ေတြ႔ရရသည။ ျမနမာႏငငအတြငးရ အျခားေဒသမားႏင ႏႈငးယဥပါက စကပးေရးလပငနးမားမ ဝငေငြရရမႈမာ မေျပာ ပေလာကပ စစေပါငး ဝငေငြ၏ ၁၅% ေကာခန႔သာ ရသညက ေတြ႔ရခရသည။ စပါးႏင ေျမပက အဓကစကပးၾကျပး၊ အခ႕ေကးရြာမားတြင သဟဠသရက၊ ကြမး၊ ငကေပာ၊ အနး၊ ဓညငးစသည ဥယာဥျခသးႏ စကပးျခငးမား ကလညး ေတြ႔ရခ ရသည။ သစေတာထြကပစၥညးမား အနက ဓနအမး ရကလပျခငးလပငနးက အဓက ေတြ႔ရရျပး ဒေရေရာကေတာရသည

1 ရမၼားကၽြနး၊ ပနးညက၊ ခငးကြငး၊ ကေပါက၊ ပလငေမာ၊ ကႏလ-၁၊ ကႏလ-၂ ကးတ႔ေလး၊ ေၾကြခင၊ ေညာငပငသာ

2

ေကးရြာမားတြငသာအဓကေတြ႔ရရသည။ ျခငသးသပရမညဆလင ေလလာမႈ ျပလပခသညေကးရြာမားတြင စစေပါငးဝငေငြ၏ ၉၅% ခန႔မာ လယယာသားငါး က႑ႏငဆကစပ လပငနးမား မရရျပး ၊ လခစားဝနထမး၊ကၽြမးကငလပသား၊ ျပငပလႊေငြမားမ ဝငေငြရရမႈ အနညး ကသာေတြ႔ရခရသည။ ေလလာမႈမား အရ ဝကေမြးျမျခငး၊ ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြနကဏနးေမြးျမျခငး၊ ႏြားေမြးျမျခငး၊ ၾကကေမြးျမျခငး စသည ေမြးျမေရးလပငနးမား၊ ေရလပငနး တးခ႕လပကငျခငးႏငပတသကသည လပငနးမား၊ ဝဥစကပး ထတလပ ျခငး၊ ကြမးရြကစကပးျခငး စသည လပငနးမား အျပင တနဘးျမငထတကနမား ထတလပျခငးလပငနးမား (ဥပမာ-ငါးေျခာက လပငနး၊ ငါးပလပငနး၊ ငါးမႈန႔ၾကကစာထတလပျခငး၊ ေျမပဆ ထတလပျခငး၊ အနးသားေျခာက၊ ငကေပာ ေျခာကလပငနး၊ ဝါးလကမႈ လပငနး၊ ဓနမးရကလပျခငးလပငနးစသည) က၎တ႔၏လေနမႈ ဘဝျမငမားေရး အတြက အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား အျဖစဥးစားေပး လပေဆာငလေၾကာငးေလလာခရပါသည။ အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ႏႈငးယဥေလလာမႈမား ျပလပချပး ေတြ႕ရခကမားအရ ေကးရြာ အမားစ (ရမၼာ ကၽြနး၊ ပနးညက၊ ခငးကြငး၊ ကေပါက၊ ပလငေမာ၊ ကႏလ-၁၊ ကႏလ-၂) တြင ထပတက ေသာလညး အခ႕ေကးရြာမား (ကးတ႔ေလး၊ ေၾကြခင၊ ေညာငပငသာ) တြင အနညးငယ ကြလြမႈရသညက ေတြ႕ရခရသည။

ဥးစားေပးလပငနးအလက ေလလာပါကဝကေမြးျမေရးလပငနးႏင ငါးေျခာကျပငဆငထတလပျခငးလပငနးက အမားဆးတငျပၾကျပး၊ ဝကေမြးျမေရးလပငနးက စစေပါငးေလလာမႈျပလပခသည ဥးတညအပစ (၂၀) အနက (၁၈) အပစမ ဥးစားေပး အျဖစသတမတခသညက ေတြ႔ရခရပါသည။ ဝကေမြးျမေရး လပငနးက ပထမဥးစားေပး အျဖစ (၅)ၾကမ၊ ဒတယ ဥးစားေပးအျဖစ (၈)ၾကမႏင တတယဥးစားေပးအျဖစ (၅)ၾကမ စစေပါငး (၁၈)ၾကမ အျဖစ အမားဆး အဆျပခၾကပါသည။ ငါးေျခာကျပငဆငထတလပျခငး လပငနးမာ ဒတယအမားဆး အဆျပသည လပငနးျဖစျပး၊ ေရလပငနးအဓက လပကငသညရြာမားျဖစသည အေလာက ၎တ႔ဖမးယ ရရသည ေရထြကပစၥညး မားအား တနဘးျမငေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြ ပမရရႏငေၾကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ေလလာမႈမားအရ ပထမဥးစားေပး လပငနးအျဖစ (၅) ၾကမ၊ ဒတယအျဖစ (၃)ၾကမႏင တတယအျဖစ (၂)ၾကမ အဆျပခပါသည။ ေရလပငနးတးခ႕ လပကငရနအတြက အရငးအႏးႏင ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြနကဏနးေမြးျမျခ ငးလပငနးမားမာ တတယ ႏင စတတအမားဆး အဆျပသည လပငနးမားျဖစျပး၊ ပထမဥးစားေပးအျဖစ(၂)ၾကမစ ထညသြငးအဆျပခသညက ေတြ႔ရခရပါသည။ ႏြားေမြး ျခငး ႏငေမြးဘကေပးျခငးလပငနးအား ဥးတညအပစ (၂၀) အနက (၅)စမ ေရြးခယခ ေသာလညး၊ ပထမ ဥးစားေပးေရြးခယမႈ (၄) ၾကမအထရခ သညက ေတြ႔ရခရသျဖင ပထမဥးစားေပးအျဖစ ေရြးခယမႈမားအနက ဝကေမြးျမေရး ႏငငါးေျခာကလပငနး တ႔ေနာက တတယအမားဆး ျဖစသညဟဆႏငပါသည။ အထကေဖၚျပပါ လပငနးမားမလြ၍ ကနအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး မားျဖစသည ၾကကေမြးျမျခငး၊ အနးသားေျခာက၊ ငကေပာေျခာကလပငနး၊ ဝဥစကပး ထတလပျခငး၊ ကြမးရြကစကပးျခငး၊ ငါးမႈန႔ၾကကစာ၊ ထတလပျခငး၊ ဝါးလကမႈလပငနး၊ ငါးပလပငနး၊ ေျမပဆ ထတလပျခငး ၊ ဓနမးရကလပျခငးလပငနး စသညလပငနး မားအား ဥးတညအပစအနညးငယခန႔ကသာအဆျပခသည က ေတြ႔ရခရပါသည။

ေဒသခမား၏ အဆျပလပငနးမားအား အဓကထညသြငး စဥးစားသငသညမာ မနေသာလညး အဆပါေကးရြာမားရ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ဖြ ႔ျဖးေရးဆငရာ အရငးအႏးမားမာ အဆျပလပငနးမားႏင ကကညမႈမရပါက လပငနးမားစတငအေကာငအထညေဖာရာတြင အခကအခမားစြာေတြ႕ႀကႏငမညအျပင ေရရည လပငနးရပ

တညႏငေရး မာလညး မားစြာမေရရာသည အေနအထားမးျဖစေသာေၾကာင အသကေမြးဝမေးကာငး မဟာဗဟာ

ေရးဆြရာတြင အလားအလာရသည အသကေမြးဝမးေကာင းလပငနးမား ကသာ ဥးစားေပး ေရးဆြခပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးအရငးအႏးမားေပၚတြငသာ မတည၍ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး မား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာမားက ဥးစားေပး ေရးဆြခၿပး ေကးရြာတစခခငးအလကအသကေမြး ဝမးေကာငးဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာ အႀကျပခကမား အား ၁) အႀကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏင ဆကစပအေသးစတ လပငနးမား၊ ၂) အဓက ေရြးခယရသညအေၾကာငးအရငး၊ ၃) ေတြ႕ႀကရႏငသည စနေခၚမႈ

3

မား၊ ၄) လပငနးေအာငျမငေရး အတြကနညး ပညာ၊ ေငြေၾကး၊ မဝါဒခြငျပခက၊ ေစးကြက၊ တနးဖးကြငးဆက ျမငတငျခငး စသညအေသးစတ အႀကျပ ခကမား စသျဖင အေသးစတ ေလလာေဖာထတခပါသည။

အခပအားျဖငအသကေမြးဝမးေကာငးဖြ ႔ျဖးတးတကေရး မဟာဗဟာေဖာထတေလလာျခငး အၾကျပစာတမးမာ ေလလာမႈျပလပခေသာ ေကးရြာမားတြင ကနဦးႏငေနာကဆကတြေလလာဆနးစစမႈရရလဒမား ၊ အျခားအဖြ႔အစညးမားမ ျပစထားရျပးျဖစသည စာတမးမားေပၚတြင မတည၍ေကးရြာအလက မဟာဗဟာ

ခမတေရးဆြချခငး ျဖစၿပး အခန ႏင အရငးအျမစကန႔သတခကမား ေတြ႔ၾကရသညအေလာက အခ႕အၾကျပ အသကေမြးဝမးေကာငးမား ဆကလကဖြ႔ျဖးတးတကေရးအတြကလအပသညတနဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး လပငနးအေသးစတကလပေဆာငႏငျခငးမရခေပ။ သ႔ျဖစပါ၍ မဟာဗဟာမားအား အေကာငအထညေဖာ

ေဆာငရြကရာတြင အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ပမဖြ႔ျဖးတးတကေစေရး အတြက ေကးရြာအလက မဟာဗဟာ အၾကျပခကမားသာမက လပငနးမား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင အစးရဌာနမား၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင ခတဆက ေဆာငရြကႏငေရး၊ ထတကနပစၥညးမားအား ေစးကြက ေသခာေစေရး ႏင ရရငးၿပး ေဒသအေျချပ အဖြ႕အစညးမား ပမအား ေကာငးလာေစေရး တ႔ကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါေၾကာငး အၾကျပ တငျပအပပါသည။

4

၁။ နဒါနး ၁.၁ စမကနးေနာကခအေၾကာငးအရာ ၃.၅ ) ။ ။ ။ ၈၀ ( ) ။ ( ) ။ ။ ။ ။ ၇၈ ။ ။ (၁၀) ။ ၄ ။ ။ ။ ။ ။ ။ (၁ (၂ (၃) ။

၁.၂ ရညရြယခက - ( )

(၁၀) ( ) (၁၀)

။

5

ပ(၁) ေလလာခသညေနရာ၏ တညေနရာျပေျမပ

၁.၃ သေတသနျပလပခသည ေနရာ၏ဝေသသလကၡဏာ

၁.၃.၁ ရခငျပညနယႏင ေလလာခသညျမ႔နယ၏ တညေနရာႏင လဥးေရဖြ႔စညးမႈ

။ ၃၆၇၆၂ (၆၀ (၃၀ ။ Chankma ။ (၆၅%) (၃၀%) (၅%) ။ ၂၀၁၄ ၃,၁၈၈,၈၀၇ ၁၅၂၆၄၀၂ ၁,၆၆၂,၄၀၅ ၆.၂ ။ ၈၆.၇ ။ ၇၆ ။ ၁၇ ၅၀’၅၀” ၁၇ ၅၂’၀၀” ၉ ၄ ၂၉ ’၂၈” ၉၄ ၅၀’၃၀” ၂၅ ။ ၄၀ ။ ၁၅ ၁၅ ၂၃၇၉၄ ( -၁၁၄၅၀ -၁၂၃၄၄ ) ။

6

၁.၃.၂ ကႏလျမ႔နယ၏ ေျမအသးခမႈအေျခအေန

၁၉၈,၄၄၈ ၂၀,၇၇၆ ။ ၂၀,၆၂၇ ၁၅၄,၉၂၄ ၁၆,၁၁၃ ။ ဇယား(၁)- ကႏလျမ႕နယ၏ေျမအသးခမႈအေျခအေန

စဥ ေျမအသးခမႈအမးအစား ဧရယာ(ဧက) ရာခငႏႈနး ၁ ကႏလျမ႔နယ၏စစေပါငးဧရယာ ၁၉၈၄၄၈ ၂ စကပးႏငေသာဧရယာ ၂၀၇၇၆ ၁၀.၄၆ (က) စကပးျပးေသာေျမ ၂၀၆၂၇ ၁၀.၃၉ (ခ)မစကပးရေသးေသာေျမ ၁၄၉ ၀.၀၇ ၃ ေျမ႐ငး ၄ ကာကြယေတာ ၅ ေတာ႐ငး ၁၅၄၉ ၂၄ ၇၈.၀၆ ၆ အျခား ၁၆၁၁၃ ၈.၁၂ - စကပးေရးဥးစးဌာန၊ ကႏလျမ႕နယ။

၁.၃.၃ ေလလာခသညေကးရြာမား၏ ဝေသသလကၡဏာမား

(၁) (၂) ။ ( ) ။

သေတသနျပေလလာခေသာ (၁ (၂ (၃) (၄ (၅ ။ ( ယား-၂) ဇယား-၂ အသကေမြးဝမးေကာငးအလက ေကးရြာအပစခြျခားမႈ အေျခအေန အသကေမြးဝမးေကာငးက႑ ေကးရြာ ေရလပငနးအဓကလပကငႏငေသာေကးရြာမား ရမၼာကၽြနး ကးတ႔ေလး ကေပါက

ေရလပငနးဥးစားေပးႏင စကပးေရးတြဖကလပႏင ေသာ ေကးရြာမား

ပလငေမာ ေညာငပငသာ

စကပးေရးႏင ေရလပငနး အခးတ လပကငႏငေသာ ေကးရြာမား

ပနးညက ခငးကြငး

ေရလပငနးအဓကႏငခရးသြားလပငနး တြဖက လပကင ႏငေသာေကးရြာမား

ေၾကြခင

ေရလပငနးႏင အျခားစးပြါးေရးလပငနးမား လပကင ႏငေသာေကးရြာမား

ကႏလ-၁ ကႏလ-၂

7

0

10

20

30

40

50

ကႏလၿမ႕နယ၏ မးရြာသြနးမႈ အေျခအေန (၂၀၁၆)

Rainfall(inches) Days

0102030405060

ကႏလၿမ႕နယ၏ မးရြာသြနးမႈ အေျခအေန (၂၀၁၈)

Rainfall(inches) Days

0

20

40

60

80

ကႏလၿမ႕နယ၏ မးရြာသြနးမႈ အေျခအေန (၂၀၁၇)

Rainfall(inches) Days

ပ(၂)ကႏလျမနယ၏ ၂၀၁၆၊၂၀၁၇ႏင ၂၀၈ခႏစ၏ ႏစစဥမးေရးခနႏင မးရြာရကမား

မရငး - စကပးေရးဥးစးဌာန၊ ကႏလျမ႕နယ။

- (၂၀၁၉) ၁.၃.၄ ဂြျမ႕နယႏင ကႏလျမ႔နယ၏ ရာသဥတအေျခအေန

ကႏလျမ႔နယသည ရခငျပညနယ၏ ေတာငဘကပငးတြင တညရသညအတြကေၾကာင အပပငးမတသရာသဥတ ၾကေတြ႔ရပါသည။ Koppen’s Classification အရလညး အပပငးမတသရာသဥတ ျဖစပါသည။ ရာသအမးအစား (၃) မး ခြျခားႏငပါသည။ ၎တ႔မာ ေႏြရာသ၊ မးရာသ ႏင ေဆာငးရာသ တ႔ျဖစၾကပါသည။ ေႏြရာသသည မတလမ ေမလလယထ၊ မးရာသသည ေမလလယမ ေအာကတဘာလကနထ ႏင ေဆာငးရာသသည ႏဝငဘာလမ ေဖေဖာဝါရလကန ထျဖစပါသည။ ကႏလျမ႕နယ စကပးေရးဥးစးဌာနမ ရရသည မးေရခန စာရငးမားအရ ႏစစဥမးေရခန လကမ ၂၀၀ ေကာ ရြာသြနးေလရၿပး ေမလမ ေအာကတဘာလ အတြငး အမားဆးရြာသြနး သညက ေတြ႕ရရပါသည။ (ပ-၂တြငၾကညပါ)

8

၂။ သေတသနမေဘာငႏင နညးနာနယမား

ပ(၃)တြင (၂) (Primary data) (Secondary data) ။ (၁) ။ ။ (၂) ။ ။ ။ ။ (၁ (၂) (၃)

။

ပ (၃) သေတသန လပငနးစဥ မေဘာင

FEASIBLE & POTENTIAL

LIVELIHOOD

OPTIONS & OPPORTUNITIES

PRIORTIZED

+ FIVE CAPITAL ANALYSIS

9

၂.၁ သ သနနညးစနစမားႏငရရမည ရလဒမား

သေတသနနညးလမးမားအေနျဖင ရပရြာလထပးေပါငးပါဝငသည နညးစနစမား ျဖစသည သယဇာတေျမပ၊ ေကးရြာသမငးေၾကာငးျပ ေျမပ၊ ရာသ စကဝငး ျပကၡဒန၊ ဝငေငြ အရငးအျမစ၊ လပဂၢလအဖြ႔ အစညးမားဆကစပမႈ၊ အသကေမြးဝမးေကာငး ဥးစားေပး ေရြးခယေသာ ပစ၊ ႐းရာအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအားပျပငပမာေျပာဆေဆြးေႏြးျခငး၊ ကားမတစေန႔တာ လပငနးအခနနာရ စသညတ႔အား ကြငးဆငးသေတသနျပလပရာ တြငအသးျပခၿပး သေတသနနညးစဥအလက ရရခသည ရလဒမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

ရညရြယခကမား နညးစနစမား ရရမညရလဒမား

ကမး႐းတနးဆငရာ အသကေမြးဝမးေကာငး ေရြးခယမႈမား ႏင အခြငအလမးမားအား ကႏလျမ႔နယရ စမကနး (၁၀) ရြာတြင ေဖာထတရန ႏင အၾကျပ ေထာကခရန

ဝငေငြ အရငးအျမစ လကရ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား၏ ဥးတညရာ၊ အဓက အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး မား ။

႐းရာအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအား ပျပငပမာေျပာဆေဆြးေႏြးျခငး

႐းရာအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား၏ ျဖစစဥ ႏင နညးနယမား၊ စနေခၚမႈမားႏင ေဘး အႏရာယမား ။

ေကးရြာသမငးေၾကာငးျပေျမပ အသကေမြးဝမးေကာငးႏငစးပြားေရးလပ ငနးမား၏ အလားအလာႏငႏႈငးယဥခက

အရငးအျမစမားစးဆငးမႈ ေကးရြာရ လကရထြကကနမားႏင ဝယယ စားေသာကေနရသည အရာမား။

ေကးရြာသယဇာတေျမပ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမား အတြက အေရးၾကးသည အရာမား၊ လကရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမား၏ တညေနရာႏင ကနၾကမးမား၏ အရငးအျမစ။

ရာသစကဝငးျပကၡဒန

အမးသားႏင အမးသမး၏ အခနးက႑ ႏင ၎တ႔၏ လပငနးတာဝန၊ ရာသ အလက လပသား ရရႏငမႈ။.

10

ကား၊မ တစေန႔တာ လပငနး အခနနာရ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား အတြက အမးသား မားႏင အမးသမးမား၏ အခန အသးျပမႈ (အမေထာငစလပငနး မား၊ လမႈေရး လပငနးမား ( စကပး၊ ေမြးျမေရး လပငနးမားႏင စကပး၊ ေမြးျမေရး မဟတေသာလပငနးမား)

လပဂၢလအဖြ႔အစညးမား ဆကစပမႈ အသကေမြးဝမးေကာငး ႏင ပတသကသည အေရးၾကးသည ပါဝငပတသကသမား။

စမကနး(၁၀)ရြာတြင ဥးစားေပး ေရြးခယ ထားေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး မား၏ ဘ႑ာေရး ၊စးပြားေရးႏင လမႈေရးဆငရာႏင ပတသကသည ေရရညတညတမႈအား အေသးစတ အကျဖတ ဆနးစစမႈ ျပလပရန

အသကေမြးဝမးေကာငး ဥးစားေပး ေရြးခယ ေသာ ပစ

ဥးစားေပး ေရြးခယထားေသာ အသကေမြး ဝမးေကာငး အခြငအလမးမား (စးပြားေရး၊ လမႈေရး (ကား၊ မေရးရာ ပါဝငမႈ) ႏင ပတဝနးကင အေျခအေန မားႏငကကညမႈ)

11

ပ (၄) အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး

မရငး - ေဒသခမားႏင ေဆြးေႏြးျခငး ရလဒ (၂၀၁၉)

၂.၂ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငးတြင ပါဝငသမား၏ ဝေသသနမား

၂.၂.၁ အပစဖြေဆြးေႏြးျခငး

ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာေပါငး (၁၀) ရြာက အေျချပ၍ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငးက အပစဖြ႕ ေဆြးေႏြးျခငးမားျဖင လအပေသာ သတငးအခကအလကမားက ေကာကယခပါသည။ ထသ႕ ေကာကယ ရာတြင ပထမအၾကမ လထပးေပါငးပါဝငေသာ သေသတန နညးလမးမားက အသးျပ၍ သတငး အခကအလကမား ေကာကယခသည။ ထ႕႔ေနာက ေတြ႕ရခကမားအား ေဒသခမားျဖင ညႏႈငးအတညျပသည အစညးအေဝးမားက ကငးပျခငးမား ျပလပခသည။ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငး လပငနးစဥ တေလာကတြင စစေပါငး အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး အၾကမ (၈၀) ခန႕မ ကငးပချပး အမးသား၊ အမးသမး သးျခားအပစမား ခြကာ ေဆြးေႏြးျခငး (အၾကမ ၃၀ စ)၊အမးသား ႏင အမးသမး ႏစဖကပါဝငေသာ အပစ မားျဖင ေဆြးေႏြးျခငး (အၾကမ၂၀) ခန႔ ျပလပခပါသည။ (အေသးစတ အခက အလကက ပ(၄)ၾကညနငပါသည) ထကသ႕ သေသသန အဆငခငး အလက အမးသား ၊ အမးသမး သးျခား အပစမား ခြကာ ေဆြးေႏြးျခငးေၾကာင

ေကးရြာတြငး အသကေမြးဝမးေကာငး

လပငနးမားအေပၚ အမးသား ႏင အမးသမးမား၏ မတည ေသာ အျမင မား၊ ယဆခကမား ၊ လအပခကမား ႏင အခကအခမားက ပမေဖာထတ ေဆြးေႏြးနငခပါသည။ ၂.၂.၂ အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးပြတြင အမးသား၊ အမးသမး ပးေပါငးပါဝငမႈ

ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာ (၁၀) ရြာ၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားက ဆနးစစျခငးျပလပရာတြင လထ ပးေပါငးပါဝငေသာ သေသတန နညးလမးမားက အသးျပ၍ သတငးအခကအလကမား ေကာကယျခငး ႏင ေတြ႕ရခကမားအား ေဒသခမားျဖင ညႏႈငးအတညျပျခငး ဟ၍ အပငး (၂) ပငးခြကာ ျပလပခသည။ ေဆြးေႏြးပြ မားတြင အမးသား၊ အမးသမး တနးတညမႈက အေလးထား၍ ျပလပခသည။ သ႕ေသာ အမးသမးမား၏ အခန ေပးနငမႈ ေပၚမတည၍ ပးေပါငးပါဝငမႈ ရာခငႏႈနးမာ ၄၀% အထ ပါဝငလာသည။ ၄ငးေဆြးေႏြးပြမားသ႔ စစေပါငး လဥးေရ (၄၀၁) ဥး တကေရာကေဆြးေႏြးခၿပး အမးသမး (၁၅၉) ေယာက ဝငေရာကေဆြးေႏြးခပါသည။ လထ ပးေပါငးပါဝငေသာ သေသသန လပငနးစဥတြင အမးသမး ပးေပါငးပါဝငမႈမာ ၃၄ % ႏင လထညႏႈငးအတညျပျခငး ေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမး ပးေပါငးပါဝငမႈမာ ၄၅% ရပါသည။ (အေသးစတ အခကအလကမားက ေအာကေဖာျပပါ ပ (၅) တြင ေလလာနငသည။)

ကနဥးေလလာဆနးစစျခငး ဆငရာညႏႈငးအစညးအေဝး

လပငနးအတညျပျခငး ဆငရာညႏႈငးအစညးအေဝး

12

ပ (၅) အပစဖြေဆြးေႏြးပြတြင အမးသား၊ အမးသမး ပးေပါငးပါဝငမႈ

ပ (၆) အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငးတြင အသကအရြယအလက ပါဝငမႈ

၂.၂.၃ အသကအရြယအေျချပ စစတမးေကာကယမႈရာခငႏႈနး ေကးရြာအသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငးအတြက အပစဖြ႔႕ေဆြးေႏြးပြမား ျပလပရာတြင ပးေပါငး ပါဝငေသာ သမားအား အပစ ၂ စ ခြကာ ေဆြးေႏြးခသည။ အသက ၁၈ ႏစမ အသက ၆၀ ႏစအထ အပစ ႏင အသက ၆၀ ႏစ အထက အပစ ဟ၍ ၂စ ခြ ခပါျပး ပးေပါငးပါဝငမႈမာ ၅၀% စ ပါဝငၾကသည။ အသကအရြယ အလက အမးသား၊ အမးသမး မား၏ မတညေသာ အသကေမြးဝမးေၾကာငးဆငရာ သေဘာထားအျမငမားက သရနငေစရန ျဖစပါသည။ အေသးစတ အခကအလကမားက ေအာကေဖာျပပါ ပ (၆) တြင ေလလာနငပါသည။

၂.၂.၄ ပးေပါငးပါဝငသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငမား အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ သေသသနလပငနးေဆာငရြကရာတြင ေကးရြာတြငးရ အသကေမြးဝမးေကာငး ဆငရာ အခကအလကမား စလငစြာသရနငရန အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကင မတညေသာ အမေထာငစ မားက ေခၚယကာ ေဆြးေႏြးခသည။ ပထမအစညးအေဝးျဖစေသာ လထပးေပါငးပါဝငေသာ သေသသန ေဆြးေႏြးပြ တြင အမားဆး တကေရာကၾကသမာ ေကးရြာ၏ အဓက အသကေမြးဝမးေကာငးျဖစေသာ ေရလပငနး လပကငသ မားျဖစသည။ ေရလပငနး လပကငသ အမးသား ၄၅% ႏင အမးသမး ၁၉ % တကေရာကၾကသည။ စကပး ေမြးျမေရးမဟတေသာ အျခား အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား လပကင ၾကသ အမးသား ၁၀% ႏင အမးသမး ၇% ၊ စကပးေရး လပငနးလပကငေသာ အမးသား ၉% ႏင အမးသမး ၅% တ႕ ပးေပါငးပါဝင ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ အလားတ ေတြ႔ရခကမား အၾကျပေဆြးေႏြးပြ တြငလညး ေရလပငနး လပကငသမား အမားဆး ပါဝငၾကျပး အမးသား ၃၇% ႏင အမးသမး ၂၈% ၊ စကပးေရးလပငနး လပကငသ အမးသမး ၂% ႏင အမးသား ၆% ႏင စကပးေမြးျမေရး မဟတေသာ အျခားအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး လပကငသ အမးသား ၉ % ႏင အမးသမး ၈% တ႔ တကေရာကခပါသည။ ထသ႔ မတညေသာ အသကေမြး ဝမးေကာငးလပငနးမား

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Working Age<60

Elder >60

အသကအရြယအလက ပါဝငမႈ

Male

Female

Male 55%

Female 45%

လပငနးအတညျပျခငးဆငရာ ညႏႈငးအစညးအေဝး

Male 66%

Female 34%

ကနဥး ေလလာဆနးစစျခငးဆငရာ ညႏႈငးအစညးအေဝး

13

ပ (၇) အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငးတြင ပးေပါငးပါဝငသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငမား

လပကငေသာ အမေထာငစမား ပါဝငၾကသျဖင အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား တစခခငး၏ အခကအခမား၊ စနေခၚမား ႏင လအပမား က ထတေဖာနငျပး အသကေမြးဝမးေကာငဆငရာ နညးဗဟာ ေရးဆြရာတြင ပမ ထေရာကေသာ သတငးအခကအလကမားက ပပးေပးနငပါသည။ အေသးစတ အခကအလကက ေအာကေဖာျပပါ ပ (၇) တြင ေလလာနငသည။

၃။ ေလလာရသမ စာတမးမားမ အသကေမြးဝမးေကာငးမဟာဗဟာဖြ႔ျဖးတးတကမႈဆငရာ အခကအလကမား ၃.၁ အသကေမြးဝမးေကာငးဆသညမာ - ၁။ ( ) ။ (de Haan and Zoomers,2003) ၂။ ။ ၃။ ။(DFID,2000) ၄။ ( ) ။ ( ) ။ (Chambers & Conway, 1991) ၅။ ( ) ။ (Scoones, 1998; Bebbington, 1999)။ ။

05

101520253035404550

Male Female Male Female

Initial Concultation for RapidAssessment

Follow up Consultation

pe

rce

nta

ge o

f p

arti

cip

ants

Type of Meeting

အသကမ ြ းယမ း ေက ာင းက႑အလ က ပ း ေပ ါ င း ပ ါ ဝင မ ႈ

Fishery

Agriculture

Livestock

Non-Farming

14

၃.၂ အသကေမြးဝမးေကာငးမဟာဗဟာဆသညမာ - ၁။ ။ ။ ၂။ ။ ။ ၃။ ( ) ( ) ။

၃.၃ အသကေမြးဝမးေကာငးဖြ႔ျဖးတးတကမႈဆငရာမဝါဒမား (Myanmar Sustainable Development Plan-MSDP)

(၁) Myanmar Sustainable Development Plan (MSDP) (၂) Rural Development Strategic Framework (RDSF) (၃) Agricultural Development Strategy (ADS) ။ ။ ( ။ Rural Development Strategic Framework ။) MSDP (၁ (၂) (၃) (၃) ။ ။ ။

၃.၁- (၇၀) ။ ။ ။ ။ ။

15

။ ။ ၃.၂- ။ SMEs MSDP ။ SMEs ။ ၃.၃ ။ ။ ။ MSDP ။ ၃.၄ ။ ။ ။ ။ MSDP ။ ။ ။ ။

16

။ ၃.၅ ၂၀ ။ ။ ။ ။ ။ ။ ။ MSDP ။ ။ ၃.၆ ။ ။ ။ ။ (Project Bank) ။ MSDP ။ (bankable)

17

( ) - - ( ) ။ - ။ / ။ ။ ။

စကပးေရးမဝါဒ လယယာစကပးေရးႏငဆညေျမာငးဝနၾကးဌာန၏ ဒတယ(၅)ႏစစမကနးတြင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက ရန ျပငဆငထာားရသည စကပးေရးမဝါဒတြင

စားနပရကၡာေဘးကငးလျခမႈႏင ဖလမႈ တးတကလာေစရနႏင အာဟာရစားသးမႈအား ဟနခကညေစရန

စးပြားေရးဖြ႔ျဖးတးတကလာမႈႏငအတ ေတာငသလယသမားမားသည ၎တ႔၏အခြငအေရးမားအား

အကးခစားရသညႏင ေသခာမႈရေစရန

လပကြကငယ ေတာငသလယသမား၊ တရစာၦနေမြးျမသမားႏင ေရလပငနးလပကငသမသားစမား

အပစဖြ႔(သ႔) စေပါငး၍ (အမးသမးမားပးေပါငးပါဝငမႈသည မျဖစမေနရရမည) ၎က႑လပေဆာငမႈအား

တးတကလာေစရန

ေကးလကေဒသလမးမားေဆာကလပျခငး၊ ေကးလကေဒသအေျခအခအေဆာကအအ ဖြ႔ျဖးတးတကမႈ၊

ေျမယာအသးခမႈစမခန႔ခြမႈႏင အေသးစားစကမႈလကမႈလပငနးဖြ႔ျဖးတးတကမႈမားအတြက ရငးႏးျမပႏျခငး

မားမတစဆင လပကြကငယေတာငသ လယသမားမားလမႈစးပြားဖြ႔ျဖးတးတကေစရန

ေနာကထပ သးႏ၊ေမြးျမေရးႏင ငါးထတလပေရး သာမက သမဝါယမဖြ႔ျဖးတးတကမႈအတြက ျပညတြငး၊

ျပညပ အရငးအျမစမားမ လအပသည နညးပညာႏင ဘ႑ာေရးအေထာကအပရယရန

ျပညပေစးကြကမားအတြက အရညအေသြးျမငမားသည သးႏ၊ သားငါးထြကကနမားထတလပျခငးမား

တးတကလာေစရန

အေသးစားစကမႈ လပငနးမားႏငအသကေမြးဝမးေကာငးပညာေရးပါဝငသည အကးမားေသာ စကပး

ေမြးျမေရး ကအေျခခသည လပငနးတစချဖစေပၚလာရန

စကပးေရးက႑အတြက ေဒသတြငးႏငျပညပရငးႏးျမပႏမႈအခြငအလမးမားတးတကလာေစရန

ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး၊ စကပးေရးက႑ဖြ႔ျဖးတးတကမႈႏင စဥဆကမျပတ ေကးလကေဒသဖြ႔ျဖး တးတကမႈအစအစဥမားတြငပါဝငသည သကဆငသမားအားလးျပညဝစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအား ေသခာေစရန စသညတ႔ ပါဝငပါသည။

18

၃.၄ ၄ ။

၃.၄.၁ (Mariculture) ( ) Abalone ။ a a finfis ။ ။

Ko o o ational a Ko o a ။ ။ Mariculture ။ ။ ။ ။ ။

Mariuculture ။ ။ ။ ၄ ။

Marine Conservation Group (MCG) (Chanos chanos) ( c lla se ata Kilifi ။ 180m2 300m2 (၂) 480m2 ။ ။ KwetuTraining centre ။ ။ ၄ ။ ။ (၅) ။

19

၃.၄.၂

GDP ၃၅ ။ ၄.၁ ၁၅ ။

Tanzania Tanga Region ။ ။ Tanga (၅) ။ ။ ။ ။

။ ။ ။ ။ ( ) ။

၃.၄.၃

Pari Island ။ ။ ၁၉၉၈ (၂၉၀) (၅၅) ။ ။ (၂၈၀) (၁၀၀၀) ။ ။

20

။ ။ ( ) ။ ။ ။ ။ ။

၃.၄.၄

။ ၂၀၀၈ GDP ၉.၅ ၄၁ ။ ။ Richards Kwa Zulu Natal ။ ။ ။

၃.၄.၅ ( )

။ ။ ။ ။ ။ ။ ။ ။

MCG ။ (၅) (၁ ၄ ။ Eucheuma ။ Carageenan ။ Carageenan ။ carrageenan ။ ၁၉၇၂ Sulu Tawi-Tawi a oan a ။ ၁၉၈၆ ၈၄၀ ၅၀၀၀၀ ။ (Aquabusiness Weekly, June 2-9, 1989)

21

၄ ( ) c lla se ata ။ ။ ( ) tahong(Perna viridis) ။ ။ ၁၉၅၀ ။ ၁၉၅၅ Bacoor, Cavite ။

Hinigaran, Negros Occidental ၁၉၂၁ ။ ။ ။ ။

၄ ။ ။ (၂) ။ ။

။ ( ) ။ ၂ ၄x ၂ x ၁.၇၅ ။ ( ) ။ ( ) ။ ။ ။ ။ (၀.၃၂ - ၁.၂၇ ) ။ ။ ၂ ၂.၅ ၈-၁၀ ။ ။ ။ ။ ၁၂-၁၅ ။ ။ ။

22

၃.၄.၆

။ ၇၇ ၃၃ / ။ ။

Zanzibar Joint SCCESS ။ ။ ။ ။ ။ ။

(၃) ။ ၄ (၁) Home Garden (၂) (၃) ။ ၄ ။

၃.၅ ျမနမာႏငငစးပြားေရးတြင ရခငျပညနယ၏အခနးက႑

။ ။ ။ ။ ။ ၈၅ ။ ။ ။

23

ဇယား(၃) ရခငျပညနယ (GDP) တြင က႑မားအလကရယယာရာခငႏႈနး

၂၈၄,၀၄၇.၅ ၁၃.၄၇%

၂၄၉,၂၄၀.၂ ၁၁.၈၂% ၁,၆၂၃.၀ ၀.၀၈%

၅,၅၃၅.၇ ၀.၂၆% ၃,၅၀၇.၁ ၀.၁၇% ၂၃၆,၆၀၈.၇ ၁၁.၂၂% ၁၄,၀၅၉.၄ ၀.၆၇% ၂၀၀,၀၄၄.၁ ၉.၄၈%

၅၈၆,၆၆၇.၃ ၂၇.၈၁% ၆၂,၄၃၀.၄ ၂.၉၆% ၂,၄၃၀.၈ ၀.၁၂% ၄၇,၉၉၅.၅ ၂.၂၈% ၇၉,၀၃၈.၂ ၃.၇၅% ၃၃၅,၉၇၃.၀ ၁၅.၉၃%

(GDP)

၂၁,၀၉၂,၂၀၁.၈ ၁၀၀.၀၀%

- Myanmar Investment Commission,2019) ၁၃ ၄၇ ၁၁ ၈၂ ၁၁ ၂၂ ၂၇ ၈၁ ၁၅ ၉၃ ။ - Myanmar Investment Commission,2019)

၃.၅.၁

( )

။ ၁၈ ။ ၁၄ ။ ။ ၀.၂ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၁)

။ (၅) ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

24

(၄)- (၂၀၁၇-၂၀၁၈)

( ) ( ) ( ) ၁ ၂၆၉,၈၆၈ ၂၇၃ ၂၀၉ ၂ ၃၀၀,၀၇၀ ၁၉,၈၀၇ ၈၀၈ ၃ ၆၇,၃၄၈ ၆၄၀ ၄ ၁၆၂,၉၃၃ ၁,၅၃၅ ၁၁,၃၅၁ ၅ ၁၃၀,၂၃၃ ၄၃၁ ၉၃၀,၄၅၂ ၂၁,၆၁၅ ၁၃,၄၃၉

- Myanmar Investment Commission,2019)

( -၂

။ ။ ။ ။(Myanmar Investment Commission,2019)

( -၃)

။ - ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၄)

။ ။ ၁၀၀၀ ၂၀၁၈ ၄ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၅)

။ ၃၀၀ ။ ။ ။

25

၂၀၁၈ ၁၀.၁ ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၆

။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၇)

။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( )

။ ။ ။ (၅၃) ။ (၃၉) (၅) (၄) ။ ၂၀၁၇ ၂၀၁၈ ၆၄၇၂၇ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( )

၁၃ (၅၂၀၅၂၅.၉၂ ) ၂၃ (၁၅၇၀၇၂၇.၇၁ ) ။ ၄၃၃၈၃၄၃ ၂၁၀၈၀၂.၆၃ ။ ။ ၂၀၁၄ ၈၈ ။ ။ ။၂၀၁၆ - ၂၀၁၇ (၄) (၆၀) (၆) ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

26

( -၁)

။ ။ ။ ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၂)

။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(ဃ)

GDP ၂၀၁၆-၂၀၁၇ GDP ၁၁.၂၂ ။ ။ ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(ဃ-၁)

။ ၂၀၉၇ ၂၃ ၄၆ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(ဃ-၂)

၄၈ ။ (၁) (၁၆) ။ ၁၆ ၈ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(ဃ-၃

၃၉ ။( - Myanmar Investment Commission, 2019)

27

(ဃ-၄)

။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(

၂၀၁၆ - ၂၀၁၇ GDP ၁၂ % ။ (၃) (၁) (၂) (၃ ။ ။ (၉) ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၁)

(၁) Open water fishery (၂) Flooded water fishery (၂) ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၂)

( (၂) ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၃) ( )

(၂) ။ ။ ။ ။ ။ ၁၀ ။ ၃၀ ၂၅ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

28

( -၄)

။ (၃၀) ၂၅ ။ ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၅)

။ ၃၆၆၃ ။ ၂၀၁၆ - ၂၀၁၇ ၃၅၅၈ ။ ၅၈ ၉၇ ။ ၄ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၆)

။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

(

။ ။ GDP ၂၀၁၆ -၂၀၁၇ GDP ၁၁.၈၂ ။ ( - Myanmar Investment Commission, 2019)

( -၁) CP

။ ၄ ။ C ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

( -၂)

၉၅ ၁၂၀ ။ (၂၀) (၃၀) ၃ ၆ ။ ။ ။( - Myanmar Investment Commission,2019)

29

၃.၆

(Sustainable Livelihood Framework-SLA)

။ SLF ။ ။ (Carney, 1998, Ashley and Carney, 1999, Bebbington, 1999) ။ SL

• - ။

• ။ ။

• -Microlevel macro level ။

• - PPP ။ •

။

• DFID ။ (၃)

( ) ( ) ( ) ။ ။

30

။ PPP ။ ။ (၁) (၂) (၃) (၄) (၅) ။

/ / ( ) ။

(၁)

• -

• -

• - (

31

• - (

(၂)

•

(၃)

• • ။

၄။ ကန႔သတခကမား သေတသနေလလာမႈအား ကႏလျမ႔နယရ ရမၼားကြနး ၊ပနးညက ၊ခငးကြငး၊ ေၾကြခင၊ကေပါက ၊ကးတ႔ေလး ၊ ပလငေမာ၊ ေညာငပငသာ၊ ကႏလ(၁)ႏင ကႏလ(၂)စသည ေကးရြာ (၁၀) ရြာတြင ေဆာကရြကခပါသည။ သေတသနသည ရပရြာလထပးေပါငးပါဝငသည နညးလမးမားျဖင လပေဆာငချပး ေျဖၾကားသမားႏင ေမးျမနး သမား၏ ဘကလကမႈမား ပါရႏငပါသည။ အေၾကာငးျပခကတစခကမာ သေတသနသေဆာငရြကခသမားသည အခနတအတြငး ေဆြးေႏြးေမးျမနးမႈမားအားျပလပရျပး ေကးရြာသ/သားမားအေနျဖင လပငနးမား လပကင ေနရသညအတြကေၾကာင အခနအလအေလာကေပးႏငျခငးမရခပါ။ အခနအကန႔အသတျဖင ေဆာငရြကခရ ေသာလညး သေတသနရလဒမားသည ေကးရြာမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး ေရြးခယစရာမားႏင အခြငအလမး မားအား ေဖာထတရန လေလာကပါသည။ သေတသနညးလမမား၏ မေသခာမႈမားလညး ရႏငပါသည။

၅။ ေတြ႔ရခကမား

၅.၁ လကရဝငေငြရလပငနးမား

ေလလာမႈျပလပခေသာေကးရြာမား၏ အဓကဝငေငြရလပငနးမားမာ (၁) ေရလပငနး၊ (၂) ေမြးျမေရး ၊ (၃) ေန႔စားလပငနးမား၊ (၄) စကပးေရး၊ (၅) သစေတာထြကပစၥညးထတယျခငး စသညတ႔ျဖစျပး၊ (၆) လခစားဝနထမး၊ (၇) ကၽြမးကငလပသား၊ (၈) ျပငပလႊေငြမားမလညး ဝငေငြရရသညကေတြ႔ရခရပါသည။ (အဓကအသကေမြး ဝမးေကာငးလပငနးမား ႏင အခကအခမား ရငးလငးခကမားႏငဆကစပဖတရႈပါရန)

ပငလယႏငဆကစပေသာေကးရြာမားျဖစသညအေလာက ေရလပငနးကအဓက လပကငၾကျပး ေကာပက၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစျခငး စရသည ငါးဖမးျခငးလပငနးမားလပကငၾကသည။ အဆပါလပငနးမားမ ဝငေငြရရမႈ မာ စစေပါငး ဝငေငြ ၏ ၃ ပ ၁ ပေကာ (၃၈%) အထရသညကေတြ႔ရရျပး ေကးရြာအလက ဝငေငြရရမႈမာ ၄ ပ ၁ (၂၅% ခန႔ - ကႏလ ရပကြက-၁ ႏင ပနးညက) မ ၄ ပ ၂ ေကာ(၆၀%-ခငးကြငး) အထရရလကရသညက ေလလာေတြ႔ရ ခရသည။

ေမြးျမေရးလပငနးမာ ဒတယဝငေငြအမားဆးရသညလပငနးျဖစျပး ႏြားေမြးျမျခငး၊ ဝကေမြးျမျခငးႏငဘေမြးျမေရး လပငနးမား ကအဓကလပကငၾကသည။အဆပါလပငနးမားမာ စစေပါငးဝငေငြ၏၂၀%ခန႔ရျပး၊ ေရလပငနးႏင စကပးေရး လပငနးနညးပါးသည ေကးရြာမား (ဥပမာ-ကေပါက၊ ေညာငပငသာ၊ ကႏလ ရပကြက-၁) တြင ပမအေလးထား လပကငသည ကေတြ႔ရခရသည။

တတယဝငေငြအမားဆးရသညလပငနးျဖစသညအေလာက ေန႔စားလပကငျခငးမားအား အဓကအသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမားျဖစသည ေရလပငနး၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး စသညလပငနးမားတြင သာမက၊ ေဆာကလပေရးလပငနး၊ လမးတတား ေဖာကလပျခငးလပငနးမားတြငပါေတြ႔ရရသည။ အဆပါ ေန႔စား လပကင ျခငးမားက ရြားတငးလလတြင ေတြ႔ရ ရျပး စစေပါငး ဝငေငြ၏ ၁၆% ခန႔အထရသညက ေတြ႔ရခရသည။

32

ေရလပငနး, 38

ေမြးျမေရး, 20

စကပးေရး, 15

လကလပလကစားလပငနး, 16

သစေတာလပငနး, 7

လခစားဝနထမး, 3

ကၽြမးကငလပသား, 1

အျခားေဒသသ႔ သြားေရာက

အေျခခ လပကငျခငးမ ရရေငြ, 1

ေယဘယအားျဖင ေရလပငနး အဓက လပကငသည ေကးရြာမား (ဥပမာ-ခငးကြငး၊ ပလငေမာ၊ ကေပါက)တြင ေန႔စားလပကငမႈမား ပမမားျပားသညက ေတြ႔ရရျပး၊ ငါးဖမးရာသျပငပအခနမားတြင ေဆာကလပေရး၊ လမးတတားေဖာကလပျခငး လပငနးမားတြင ဝငေရာကလပကငၾကသညက ေလလာခရပါသည။

ျမနမာႏငငအတြငးရ အျခားေဒသမားႏငႏႈငးယဥပါက စကပးေရးလပငနးမားမ ဝငေငြရရမႈမာ မေျပာပေလာကပ စစေပါငး ဝငေငြ၏ ၁၅% ေကာခန႔သာရသညကေတြ႔ရခရသည။ စပါးႏငေျမပကအဓကစကပးၾကျပး၊ အခ႕ေကးရြာ မားတြင သဟဠသရက၊ ကြမး၊ ငကေပာ၊ အနး၊ ဓညငးစသည ဥယာဥျခသးႏ စကပးျခငးမားကလညး ေတြ႔ရခ ရသည။

သစေတာထြကပစၥညးမားအနက ဓနအမး ရကလပျခငးလပငနးက အဓကေတြ႔ရရျပး ဒေရေရာကေတာရသည ေကးရြာ မားတြငသာအဓကေတြ႔ရရသည။ ဓနအမးရကလပျခငးမ ဝငေငြရရမႈမာေကးရြာအားလး၏ ၇% ခန႔သာရ ေသာလညး အခ႕ ေကးရြာမား အထးသျဖင သြားလာဆကသြယေရးလြယကေသာေကးရြာမားတြင ဝငေငြ၏ ၅ ပ ၁ ပခန႔ (၁၇%- ကႏလ ရပကြက-၁ ႏင ၂) ကအဆပါလပငနးမားရရသညက ေတြ႔ရရသည။ (ပ-၉)

ျခငသးသပရမညဆလင ေလလာမႈျပလပခသညေကးရြာမားတြင စစေပါငးဝငေငြ၏ ၉၅% ခန႔မာ လယယာသားငါး က႑ႏငဆကစပလပငနးမားမရရျပး၊ လခစားဝနထမး၊ ကၽြမးကငလပသား၊ ျပငပလႊေငြမားမ ဝငေငြရရမႈ အနညး အကငးကသာေတြ႔ရခရသည။ အထကပါေတြ႔ရခကမာ ၁၀ အမေထာငစအထက ရေသာ အမေထာငစမားမ လပကင လကရေသာလပငနးမား ကသာ အထးျပေလလာျခငးျဖစျပး အထကတြငေဖာျပခသည အတငး ဝငေငြရလပငနး အမး အစားအားျဖင ၈ ခသာရသည က ေတြ႔ရခရသည။ အခ႕ေကးရြာမား (ဥပမာ- ေၾကြခင) တြငဝငေငြရ လပငနး အမးအစားအားျဖင (၆) ခအထေတြ႔ရရ ေသာလညး အမားစ (ဥပမာ-ရမၼားကၽြနး၊ ခငးကြငး၊ ကတ႔ေလး၊ ကေပါက) တြင အမးအစား ၄ ခ ခန႔သာေတြ႔ရခရသည။ အခ႕ေကးရြာမားမာ ဝငေငြရလမး တစခ ႏစခကသာ အဓကမခေနရ လကရကာ၊ ဥပမာအားျဖင ေရလပငနးႏင ေမြးျမေရး လပငနးမားမဝငေငြရရမႈမာ ေလလာမႈ ျပလပခသည ေကးရြာမားတြင အဓက အခနးက႑မပါဝငလကရကာ၅၀%အထက ဝငေငြရရေရး ပပးေပးလကရျပး၊ ခငးကြငးႏင ကေပါက ေကးရြာမားတြင စစေပါငးဝငေငြ၏ ၇၀% အထရသညကေတြရခ ရပါသည။ (ေကးရြာအလက အဓကဝငေငြရအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး လပကငမႈအေျခအေနအား ဇယား-၅တြင ၾကညရႈပါရန)

ပ - ၉ လကရဝငေငြရလပငနးမား

33

ဇယား - ၅ သေတသနျပလပခေသာေကးရြာမားရလကရဝငေငြရလပငနးမား

ဝငေငြရလပငနး

လယယာသားငါးက႑ အျခားက႑

ေရလပငနး ေမြးျမေရး

စကပးေရး ေန႔စားလပငနး သစေတာ လပငနး

လခစား ဝနထမး

ကၽြမးကင လပသား

အျခားေဒသသ႔ သြားေရာက အေျခခ လပကငျခငးမ ရရေငြ

ရမၼားကၽြနး

၄၃% ၁၉% ၂၆% ၁၂% = = = = ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ပနးညက

၂၇% ၁၆% ၃၄% ၁၃% = ၁၀% = =

ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ၊ သဟဠ၊ ငကေပာ

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဝနထမး၊ ဖြ႔ျဖးေရးလပသား

ခငးကြငး

၆၀% ၁၀% ၁၀% ၂၀% = = = = ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ၊ ကြမး

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ကတ႔ေလး

၃၇% ၂၆% ၂၁% ၁၆% = = = = ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ၊ သဟဠ၊ အနး

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ကေပါက

၄၀% ၃၀% = ၂၀% ၁၀% = = = ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး

ေၾကြခင

၃၇% ၁၃% ၁၇% ၁၃% ၆% ၉% ၃% ၂%

ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား၊ ဘ

စပါး၊ ေျမပ၊ သဟဠ၊ အနး

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး၊ ဝါးႏး၊ ဝါးလး

ဝနထမး၊ ဖြ႔ျဖးေရးလပသား

ပနးရ၊ လကသမား

အထညခပ

ပလငေမာ ၃၆% ၉% ၂၄% ၂၃% ၈% = = =

34

ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ၊ သဟဠ၊ ဓညငး

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး

ေညာငပငသာ

၃၀% ၃၀% ၁၀% ၂၀% ၁၀% = = = ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး

ကႏလ ရပကြက-၁

၂၆% ၃၄% = ၁၁% ၁၇% ၇% = ၅%

ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား

လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး ဝနထမး၊ ဖြ႔ျဖးေရးလပသား

အထညခပ

ကႏလ ရပကြက-၂

၄၃% ၁၂% ၇% ၁၃% ၁၄% = ၁၁% =

ေကာပကငါးဖမး၊ ကမးစြပက၊ ကြနပစ

ဝက၊ ႏြား စပါး၊ ေျမပ လမးတတား၊ ေဆာကလပေရး

ဓနမးထး

ပနးရ၊ လကသမား

ပမးမ ၃၈% ၂၀% ၁၅% ၁၆% ၇% ၃% ၁% ၁%

35

ပ-၁၀ ေရလပငနးအသကေမြဝမးေကာငးလပငနး လပကငေနမႈမား

၅.၂ အဓကအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏငအခကအခမား

ေရလပငနး သေတသနျပေလလာခေသာ ေကးရြာအမားစတြင အဓကအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးအေနျဖင ေရလပငနး (ပငလယငါးဖမးျခငး) က အဓက လပကငၾကျပး ေရလပငနးမ စစေပါငးဝငေငြ (၃၉%)ခန႔ရရလကရသည။ ေရလပငနးမား အနကမ ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနး က သတငးကၽြတလ မ စတင၍ တနခးလအထ (၇)လခန႔ ပြငလငးရာသ မားတြင အဓကလပကငၾကၿပး တပငတႏင ငါးဖမးျခငး၊ ငါးမားျခငးႏင ကမးနးပကတနး ေထာငျခငး လပငနးမားကလညး မးရာသကာလတြင လပကငၾကသည။ တပငတႏင ငါးဖမးျခငးမ ရရလာေသာ ငါးမားက ငါးပ၊ ငါးေျခာက ထတလပေရာငးချခငး အနညးငယ လပကငၾကသည။ ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနး မာ ကနသည (သေဌး) တစဥးဥးမ ေကးရြာမားတြင လပငနးလပကငရန အရငးအႏး (ေလ၊ ပက၊ စက.စသည) မား ႀကတင စကထတေပးထားၿပး ေကးရြာသ/သားမား မ ပငလယျပငတြင သြားေရာကငါးဖမး ကာ ရရလာေသာ ကနၾကမး(ငါး) မားက ျပနလညေရာငးချခငးျဖင အကးအျမတျပနလညခြေဝေသာ စနစျဖင လပကငျခငးျဖစသည။ အကးအျမတ ခြေဝရာတြင ေကးရြာ အမားစမာ ေကာပကလပငနးမ ရရလာေသာ ငါးမားက ကနေခာအျဖစ ထတလပမႈ မျပပ ငါးအဆ(ကနၾကမး) အျဖစသာ ေရာငးခၿပး ရရလာေသာ ေငြက သေဌး (အရငးအႏးစကထတေပးသ) ႏင လပသား (ေကးရြာသ/သား) အၾကား အခးက (၅၀း၅၀) ရာခငႏႈနးအခးျဖင ခြေဝၾကသည။ ခၽြငးခက အေနျဖင ေၾကြခင ေကးရြာတြင ေကာပကလပငနးမ ရရလာေသာ ငါးမားက ကနေခာအျဖစထတလပကာ (ငါးအေျခာကလနး၍ ငါးေျခာက ျပလပ) ထမ တဆင ျပနလညေရာငးခၿပး ရရလာေသာေငြအား သေဌး၊ လပသား(အမးသား) ႏင လပသား (အမးသမး) မားအၾကား (၆၀း၃၀း၁၀) ရာခငႏႈနးအခးျဖင ခြေဝေသာ စနစျဖင လပကင ၾကသည။ ေကာပကငါးဖမးျခငးလပငနးမ အဓကအားျဖင ငါးပစလး၊ ငါးပါး၊ ငါးတခြန၊ ငါးနတ၊ ငါးမလး စေသာ ငါးမးစတမား အမားစရရၿပး ငါးေယာင၊ ကကကတစ၊ ငါးလပေကာက စေသာ ငါးမးစတမားလညး အနညးငယ ရရသည။ တနေဆာငမနး၊ နေတာ၊ ျပာသ၊ တပ႔တြ လမားသည ငါးရရမႈ ပမမားျပားေသာ ကာလမားျဖစၿပး ၎ရာသမားမ အပ ကနလမားတြင ငါးရရမႈ နညးပါးသည။ မးရာသတြင မးၾကပတက နညးလမးျဖင လနးၾကသည။ ေကာပကလပငနးသည ေငြေၾကးအရငးအႏးအေနျဖင လြနစြာႀကးမား ေသာလညး ၎လပငနးသည ငါးမားစြာ ဖမးမျခငး၊ ငါးမးစလငစြာ ရရျခငးတ႔ေၾကာင မသားစအတြက ဝငေငြမားျပားစြာ ရရသျဖင ၎လပငနးအား လပငနးရငမားႏင အကးတစနစျဖင ပးေပါငး လပကငၾကျခငး ျဖစသည။ ေရလပငနးအေနျဖင ယခငက လကလပေလငယမားျဖငသာ ပငလယထြကငါးဖမးျခငး၊ ရးရာေလာခညမား ျဖငငါးဖမး ပကမား ယကလပ အသးျပျခငးမားျပလပခ ၾကပါသည။ ကမးဆြပက လပငနး၊ ကြနပစ၍ ငါးဖမးျခငး၊ ပဇြနပက ေထာငျခငး၊ မးရာသ ရာသဥတဆးဝါးခနတြင ေခာငးမား ဒေရေတာမား အတြငးတြင ဂဏနးေထာင ျခငးလပငနး မားက လပကငခၾကပါသည။ ယခအခါ ငါးသယဇာတသသာစြာ ေလာနညး သြားေသာေၾကာင ကမးေျခမ ေရမင ၅မငမ ၁၀မငအထ သြားေရာက ငါးဖမးရျခငးမား ျဖစလာၾက ပါသည။ စးပြားျဖစ ငါးေျခာက လပငနးမာ ယခငကေရလပသား အားလး လပကငၾကေသာလညး ယခတြငမ လပငနးရငမား သာ လပေဆာင ႏငၾကသညက ေတြ႕ရပါသည။ ပဇြနေျခာက လပငနးက မလြနခေသာ ႏစေပါငး၃၀ခန႔မ စတငၿပး မလပကင ၾကေတာဘ ပဇြနအစေရခရကတငပ႔ေရာငးချခငးက ပမ အျမတအစြနးရ ေသာေၾကာင အစေရာငးချခငး လပငနးသာ လပကင လာခၾက ပါသည။ ေရလပငနး၏အဓကစမေခၚမႈမာ လပသားအမားစမ ပငရငမားထတြင ၾကတငေငြ၊ လပငနးသး ပစၥညးကရယာ၊

36

စကသးဆ စသညမားၾကတငယထားၾကရၿပး ရရလာေသာ ေရထြကပစၥညးမားက ပငရငထသ႔ျပနလည သြငးၾကရၿပး ပငရငကသာ သတမတသည ေစးႏႈနးျဖငသာ ေရာငးခရသညက ေတြ႕ရပါသည။ ထ႔ေၾကာင အမေထာငစ အမားစမာ လပသားအျဖစသာ လပကငေနရ ေသာေၾကာင ေစးကြက လကလနးမမျခငး၊ တနဘးျမင ထတကနမား ထတလပရန ကနၾကမးမရျခငး၊ အရငးအႏးမရျခငး စသညတ႔ ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ယခ ေနာကပငးႏစမားတြင နညးလမးမမန ငါးဖမးျခငးလပငနးမားျဖစေသာ ဓါတေဆးဝါးမားအသးျပျခငး၊ အကြကစတ ပကမားျဖင ပငလယျပင ေအာကေျခအထ ဒရြကတကဆြျခငး၊ မးထြနး၍ ငါးမား စစညးေစရန ျမဆြယငါးဖမးျခငး တ႔ေၾကာင ငါးသယဇာတမား ဆးဝါးစြာေလာနညး လာၾကသညက ေဒသခမား လကခယၾကညေနၾကပါသည။ ေရလပငနးတြင အမးသမးမားသည ကမးစြပကငါးဖမးျခငးလပငနးမ အပ ပငလယျပငငါးဖမးျခငးလပငနးမားတြင ပါဝငမႈ မရေသာလညး ရရေသာ ငါးမားအား ငါးေဆးျခငး၊ ငါးခြျခငး၊ ဆားနယျခငး လပငနးမားတြင ဝငေရာက လပကငမႈ မားရသည။ ငါးေျခာကလပငနးေပါေပါမား မားလပကငေသာ ေအာကတဘာလမ ဧၿပလအတြငး အမးသမးမားသည ေန႔စားလပသားအျဖစ ပမပါဝငလပကငမႈမား ရသည။

လပငနးအရငးအႏးအတြက သေဌးေပၚတြင မခရေသာေၾကာင ရရလာေသာ ငါးမားအား ျပနလည

ေရာငးခရာတြင ေစးကြကေရြးခယခြင မရေပ။ အရငးအႏးစကထတေပးထားေသာ ၎သေဌး ထတြငသာ

ျပနလညေရာငးခရၿပး အကးအျမတအား ခြေဝရသျဖင ေစးႏႈနးဖႏပမႈမား ရသည။

ကနေခာ(ငါးေျခာက) အျဖစထတလပေရာငးခၿပး အကးအျမတ ခြေဝေသာ ေကာပကလပငနးစနစ သည

အမးသမးမားအတြက ငါးေျခာကလနးျခငး၊ သမးျခငး ကသ႔ေသာ လပငနးမားတြင အလပအကင

အခြငအလမး ပမ ရရေစၿပး ဝငေငြရရေစပါသည။

မးရာသတြင တပငတႏင ငါးဖမးလပငနးလပကငသမားသညပင လပငနးအရငးအႏး (ပက၊ ေလ၊ စက)

အကန႔အသတ ေၾကာင ကနၾကမး(ငါး) ရရမႈ နညးပါးသျဖင ကနေခာ(ငါးေျခာက၊ ပစြနေျခာက၊ ငါးပ..

စသည) ထတလပရနအတြက အခြငအလမးနညးပါးသည။

ေမြးျမေရးလပငနး

ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာမားတြင ေမြးျမေရး လပငနးမားအနက ဝကေမြးျမေရးလပငနးမားက ဆငးရေသာ အမေထာငစ အမားစ လပကငၾကသည။ တစအမေထာငစလင ပမးမအားျဖင ၂ေကာင မ ၄ ေကာငအထ ေမြးျမၾကၿပး အမေထာငစဝငေငြ၏ ၂၀%ခန႔အထ ဝငေငြရ ေသာလပငနးျဖစသည။ ယခငက ေဒသဝကမးမားက ေဒသတြငးရေသာ အစာမား ျဖငသာေမြးျမၾကေသာလညး ယခအခါ အသားတး အစာမား အသးျပ၍ CP ဝကမးမားေမြးျမျခငး တ႔က လညး ျပလပလာၾကသည။ ဝကေမြးျမေရးလပငနးက အမးသမး မားမ ဥးေဆာငေမြးျမ ေဆာငရြကၾကၿပး ဝကစာစျခငး၊ အစာ ျပငဆငျခငး၊ အစာေကၽြးျခငး လပငနးမားက တစႏစပတလး လပကငၾက ရသည။ ေမြးျမျပစျခငး လပငနးမားအတြက ေန႔စဥ အခနေပးရေသာ လပငနးျဖစၿပး ၎လပငနးမ ေန႔စဥဝငေငြ မရရေသာလညး တစႏစျပညေသာအခါ ျပနလညေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြအလးအရငး ရရေသာ လပငနးလညး ျဖစပါသည။ ယခ ေနာကပငးႏစ မားတြင ေရလပငနးမ ဝငေငြနညးလာျခငး၊ ဝကသား (သ႔) ဝကအေကာင ဝယလအား ရျခငး၊ ေမြးျမရန အရငးအႏး လအပခက နညးပါးျခငး တ႔ေၾကာင အမေထာငစတငး နးပါး ပမ တးခ႕ေမြးျမလာျခငးျဖစပါသည။ ဝကစာအေနျဖင CP ဝကစာက ဝယယ အသးျပၾကၿပး ေရလပငနးမရရေသာ ငါးအႀကြငး အကနမား၊

ပ-၁၁ ဝက၊ ႏြားေမြးျမေရးတပငတႏငေမြးျမျခငး

37

ငါးေခါငး မားကလညး ဝကစာအျဖစ ေရာေႏာေကၽြးၾကပါသည။ ဝကသား ေစးကြကအေနျဖင ဝကမားက ပာ ၃၀ အရြယတြင စတငေရာငးခ ေလရၿပး ကနသညမ ေကးရြာသ႔ လာေရာက၍ အေကာငလက လာဝယေလရသည။ တခါတရတြင သားသတ၍ ဝကသားအား ေကးရြာအတြငး တြငေရာငးခေလရသည။ ထ႔ျပင အခ႕ေသာေကးရြာမားတြင လယယာလပငနးလပကငသ အမေထာငစ အခ႕မာ ႏြားမားလညး တပငတႏင ေမြးျမၾကသည။ သ႔ေသာ ေမြးျမသ အမေထာငစ အနညးငယပင ရသည။ ႏြားမားအား မမ၏ ကယပငလယယာမား အတြငး လႊတေကာငးစနစျဖငသာ ေမြးျမၾကၿပး ေကးရြာမားတြင ရြာပင စားကကေျမ ေနရာ သတမတထားမႈမား မရေပ။ ၾကက ႏင ဘ မားက လညး မသားစ စားသးရနအတြက တပငတႏငေမြးျမမႈမားလညး ရသည။ ေမြးျမေရးလပငနးမားတြင ဝက၊ ႏြား မားက နညးပညာ အခကအခရေသာေၾကာင တနဖးျမငထတကန (ဝကေပါငေျခာက၊ အမေျခာက.စသည) ျပလပျခငးမရပ အေကာငလကသာ ေရာငးခၾကသည။ ဝကသား ေစးကြက အေနျဖင လကရအေျခအေနတြင ေရာငးလအားႏင ဝယလအား မတေနေသးေသာလညး မသားစ စးပြားျဖစ အေကာငေရ မားျပားစြာ ေမြးျမလာမညဆပါက ေသခာေသာ ေစးကြကအခတအဆကမား မရေသးေပ။

ႏြားျမေရးလပငနးအတြက အရငးအႏးျမငမားျခငး၊ စားကကေျမေနရာ ႏင ႏြားစာ အခကအခေၾကာင

ႏြားေမြးျမေရး လပငနး လပကငသ နညးပါးသည။

ေကးရြာပင CF စကခငးမားအတြငး သစေတာသးႏမား ႏင ႏြားစာ ရရေသာ အပငမား ေရာေႏာ

စကပးျခငးျဖင ႏြားစာ ထတကနမား ထတလပရန အလားအလာရသည။

38

စကပးေရးလပငနး စကပးေရးလပငနးမာ ေလလာမႈျပလပခသည ေကးရြာမားတြင အေရးပါသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး တစချဖစျပး စစေပါငးဝငေငြ၏ ၁၅% မာ အဆပါလပငနးမရရလကရသည။ လယ(စပါးစကပးျခငး) လပငနးက အဓက ဥးစားေပးလပကငၿပး စပါးရတသမးၿပးေနာက ေျမပ စကပးျခငးျဖင စကပးေရးက႑မ ဝငေငြရရေအာင ျပလပၾကသည။ ထ႔ျပင အခ႕ေသာ ေကးရြာမားတြင ေျပာငး၊ ငရတ၊ သခြား စသည ဟငးသး၊ ဟငးရြကမားက လညး ေျမပႏင ေရာညပ၍ တပငတႏင စကပးၾကသည။ ေျမပစကပးရာ တြငလညး ေျမပမး ဝယယရာတြင အရငးအႏးအခကအခေၾကာင အေၾကြးဝယယရၿပး ျပနလည ေပးဆပရာတြင ေစးႏႈနး ျမငမား ျခငး၊ အတးေပးရျခငး မားေၾကာင အျမတေငြရရမႈ နညးပါသည။ လယယာစကပးေရးလပငနး အားလးသည မးေရကသာ အဓက အားထားၿပး ေရးသြငးစကပးျခငး လပငနးမား မရေပ။ လယယာ လပငနး လပကငသမား အနက အမားစမာ တစအမေထာငစလင ပမးမ ၄ဧက မ ၆ဧက ခန႔အထ ပငဆငၾကၿပး စးပြားေရးအဆင အေနျဖင အသငအတင အေနအထားရေသာ အမေထာငစမား ျဖစသည။ ေကးရြာမားရ လယယာေျမ မားတြင အခ႕ေသာ လယေျမမားမာ ပငလယေရ (ဆားငေရ) ဝငေရာကျခငးေၾကာင လပကငစားေသာက၍ မရေသာ ေျမေနရာမား ရသည။ အခ႕ေသာ ေကးရြာမား တြင ဆားငေရဝငေရာကမႈက ကာကြယရနအတြက ေရတားတမမား ျပလပျခငးျဖင ကာကြယထား ေသာလညး ေကးရြာအမားစမာ ေငြေၾကး အခကအခ၊ နညးပညာ အခကအခတ႔ေၾကာင ကာကြယေဆာငရြက ႏငျခငး မရေပ။ အခ႕ေသာ လယေျမမားမာ ေျမဆလႊာ အရညအေသြး မေကာငးမြနျခငး၊ စပါးအထြကႏႈနး မေကာငးမြနျခငး တ႔ေၾကာင စကပးမႈ မျပေတာပ ပလပ ထားေသာ လယေျမမားလညး ရသည။ ေရသယဇာတ မားမာ လြနခေသာ ၁၀ႏစခန႔မစတငၿပး သသသာသာ ေလာနရားပါး လာၿပး အျခားအသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမားျဖစေသာ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး လပငနးမား ပမလပကငလာခ ၾကပါသည။ ထးျခားမႈအေနျဖင ခငးကြငးေကးရြာတြင လြနခေသာ ၅ႏစမစတငကာ ကြမးရြကစကပးျခငး လပငနးမားက တြငတြငကယကယ လပကငလာၾကၿပး ယခအခါရြာရအမေထာငစ၏ တစဝကခန႔မာ ကြမးေစးကြကေကာငးမြနျခငး၊ ေစးေကာငးရရျခငး ႏင အပကအစး နျခငးတ႔ေၾကာင စကပးသမားျပားသည။ ၎အျပင ျမစမးေရာငေခးေငြျဖင ေျမပ၊ ဟငးသးဟငးရြကႏင ကြမး စကပးျခငးမားကလညး လပကငၾကပါသည။

ဆာငေရဝငေရာကေသာလယေျမမားအား တာတမ မား ကာရျခငးျဖင လယေျမမား ျပနလည ေဖာထတ၍ လယယာစကပးေရး လပငနးမား တးခ႕ ႏငသည။

အခ႕ေသာ လယယာေျမမားသည

သးႏထြကႏႈနး မေကာငးမြနေသာေၾကာင ေျမယာျပျပင

ျခငး၊ ေျမအရညအေသြးႏင ကကညေသာ သးႏမား

ေျပာငးလ စကပးျခငး တ႔ျဖင အစားထး လပေဆာင

သငသည။

ေရထြက၊ေရခ အရငးအျမစမား နညးပါးျခငးေၾကာင ေရသြငး စကပးျခငးစနစ အေကာငအထည

ေဖာေဆာင ရြကရန အခြငအလမး နညးပါးသည။

ေျမပမားအား ယခငက ဆကတျဖင ေထာငး၍ ေျမပဆ ထတလပေရာငးချခငးမား ရခ ေသာလညး

ယခေနာကပငးတြင ေျမပ အေစကသာ ေစးကြကသ႔ တကရက တငပ႔ေရာငးခ ၾကသည။

လယစပါး အထြကႏႈနးမာလညး ယခငက ၁ဧကလင တငး ၈၀ မ ၁၀၀ အထ ထြကရေသာလညး

ယခေနာကပငးတြင ၁ဧကလင တငး ၄၀ မ ၈၀ ခန႔သာ ထြကရေတာသည။

စကပးေရး နညးစနစ ပညာေပးလပငနးမား၊ သငတနးမား ပ႔ခလပေဆာငသငသည။

ပ-၁၂ ေျမပစကပးျခငး

39

စကပးေရးလပငနးမားတြင လယယာလပငနးအျပင ဥယာဥၿခ (ႏစရညသးႏစကပးေရး) လပငနးမားက လညး တြဖက လပကငၾကသည။ သ႔ေသာ ေကးရြာအမားစတြင ဥယာဥၿခလပငနး လပကငသ အမားစ မ စးပြားေရး အေျခအေန ေကာငးမြနသမားႏင အသငတင အေနထားရသမားသာ အဓက လပကငၾကသည။ ဆငးရသား အမားစမာ လပကငရန ေျမေနရာပငဆငမႈ မရျခငးေၾကာင ဥယာဥၿခလပငနး လပကငသ အလြနနညးပါး သည။ ဥယာဥၿခ (ႏစရညသးႏ) လပငနးမားအေနျဖင သဟမားက အဓက စကပးၾကၿပး၊ ပနးညကေကးရြာတြင ငကေပာခငး အဓကစကပးသမားလညး ရသည။ သဟဠပငမားမာ ယခငက အသးတငႏႈနး ႏင အထြကရႏႈနး ေကာငးမြနခေသာလညး ယခေနာကပငးတြင အသးထြကရမႈ မေကာငးေတာသညမာ ၅/၆ ႏစခန႔ပင ရၿပျဖစပါသည။ အနးပင (မာလာအနး) မားကလညး မမအမၿခဝနး အတြငးႏင ပငလယ ကမးရးတနးတစေလာကတြငသာ တပငတႏငစကပးထားၾကၿပး ဧကအလက စကပး နညးပါသည။ အနးသးမားအား ေကးရြာရ ကနသညဆသ႔ အလးလက ေရာငးခေလ ရၿပး ၁လးလင ၁၀၀ ကပဝနးကငခန႔ ရရသည။ ႏစရညပငမား အေနျဖင အခ႕ေသာေကးရြာမားတြင ကၽြနးႏင ပဥးကတး ပငမားလညး အနညးငယ စကပးထားၾကသည။ ကြမးသးပငမားကလညး အမၿခဝနးမားတြင မမသးအတြက တပငတႏင စကပးထားၾကၿ႔ပး ခငးကြငးေကးရြာႏင ကႏလ(၁) ရပကြကတြင ကြမးရြက စကပးသမားလညး ရသည။ သ႔ေသာ ကြမးပငစကပးေရးလပငနးသည ေရရရမႈ ခကချခငးႏင ပးကျခငးမားေၾကာင စကပး လပကငသ နညးပါသည။

သဟပငမား အသးတငမႈေလာနညးလာေသာေၾကာင ကၽြမးကငသမားမ သေတသန ကြငးဆငး

ေလလာမႈမား ျပလပ၍ နညးပညာပငးဆငရာ အကအညေပးအပျခငးမား ျပလပေဆာငရြက သငသည။

သဟစကခငးမားစကပးထားေသာ ေကးရြာအမားစတြင လတတေလာ ဝငေငြမရျခငး၊ ဝငေငြ ရရရန

မေသခာျခငးမားေၾကာင သဟစကခငးေနရာမားတြင သဟအစားထး အျခား ဝငေငြရ ႏစရညသးႏ (သ႔)

စကပးသးႏမား အစားထးစကပးရန လအပသည။

ဥယာဥၿခ (ႏစရညသးႏ) မားႏင ႏစရညပင စကပးေရး လပငနးမားအတြက စကပး၊ ျပစ၊ ပးေထာငျခငး

နညးစနစမား ျဖန႔ေဝျခငး၊ ပ႔ချခငးမား ျပလပသငသည။

ကြမးရြကစကပးျခငး လပငနးမားသည ေျမေနရာအကယအဝနး မားျပားစြာမလအပျခငး၊ အမးသမး မား

အမၿခဝငးအတြငးပင လပကငႏငျခငးမားေၾကာင ၎လပငနးအား တးခ႕ ေဆာငရြကသင ပါသည။

ေရရရမႈ မလေလာကျခငးႏင ကြမးရြကပးမႊားကေရာကျခငး ျပနာမားအား သကဆငရာ ဌာနဆငရာ

မား၊ ကၽြမးကငပညာရငမားမ ကညေျဖရငး ေဆာငရြကေပးသငသည။

ေန႔စားလပသားလပငနးမား

ကႏလၿမ႕နယမားရ ေကးရြာအမားစတြင ဆငးရသားအမေထာငစ အမားစမာ ေန႔စားလပငနးမား လညး လပကငၾကသည။ ေန႔စားလပငနးမားအေနျဖင ေရလပငနး ေကာပကလပငနးမားတြင အမးသား မားသည လပသား လအပခန၌ ဝငေရာကလပကငၾကၿပး အမးသမးမားသည ရရလာေသာ ငါးမားအား ငါးေဆးျခငး၊ ငါးလနးျခငး လပငနးမားတြင ေန႔စားအျဖစ ဝငေရာကလပကငၾကသည။ စကပးေရး လပငနးမားတြင လညး အမးသားမားသည လယထြနျခငး၊ ပးႀကျခငးလပငနးမားတြင အဓကဝငေရာက လပကငၿပး အမးသမး မားသည ပးႏႈတျခငး၊ ပေျခြျခငး၊ ေကာကစကျခငး လပငနးမားတြင ဝငေရာက လပကငၾကပါသည။ ေဆာကလပေရး လပငနးမားျဖစေသာ လမးခငးျခငး၊ တတားေဆာကလပျခငးႏင အေဆာကအဥေဆာကလပျခငး လပငနးမားတြငမ အမးသား အမားစသာ ဝငေရာက လပၾကပါသည။ ေန႔စားလပအားခ အေနျဖင လပငနး က႑အလက လပအားခ ရရမႈ ကြျပားေသာလညး ပမးမအားျဖင အမးသမးမားမာ လပအားခ ၃၀၀၀ ကပ မ ၅၀၀၀ ကပ အထ ရရၿပး အမးသားမားမာ ၅၀၀၀ ကပ မ ၁၀၀၀၀ ကပအထ ရရတတသည။

40

သစေတာထြကပစၥညးမားေရာငးချခငး ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာမားတြင ဝါး၊ ဓန စေသာ ကနၾကမးမားအား ခတယ၊ ထတယေပးၿပး အမးသမးမားမာ ၎ကနၾကမးမားအား တနဖးျမငထတကနမား ထတလပျခငးျဖင ဝငေငြ အခြငအလမး ရာေဖြၾကသည။ ေၾကြခင ေကးရြာ တြင

သဘာဝေတာ ဧရယာအနညးငယ ကနရေန ေသးၿပး ၎ေတာအား ေဒသချပညသ အစအဖြ႕ ပငသစေတာ (CF) အျဖစ သတမတ ထားသည။ ထ႔ျပင ၎ေတာထမ တငးဝါး၊ သကဝါး မားက ထတယၾကၿပး ႏးျဖာကာ ျပနလည ေရာငးချခငး ျဖင ဝငေငြရရသည။ ေကးရြာ အမားစရေတာ မားတြင ခရငးဝါး ေတာမားေပါမားစြာ ကနရေန ေသးၿပး ၎ဝါးမား အား အမအမးတနးမား၊ အမၿခဝငးတင ႏင ကာရျခငးမားတြင အသးျပ ၾကသည။ CF ဧရယာအတြငးမ မသားစသး ထငး ထတယမႈမား ရေသာလညး စးပြားျဖစထတယ ေရာငးခမႈမား မရေပ။ အခ႕ေသာ ေကးရြာမား တြင ဒေရေတာ မား အတြငးမ ဓနမားထတယၿပး ဓနမး ယကလပျခငး၊ ေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြရာ ၾကသည။ ၎ေကးရြာမားတြငလညး ဒေရေတာ

အတြငးမ ျဗး၊ ဗာ ပငမားအား မသားစ အသးျပရန ထငးအျဖစ ထတယသးစြမႈ ရေသာလညး စးပြားျဖစ ထတယသးစြမႈ မရေပ။

အမးသမး အမားစသည သစေတာထြကပစၥညးထတယျခငးလပငနးအေနျဖင ဓနမးရကလပျခငး၊

ေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြရရၾကသည။

ယခငက ဒေရေတာသစမားအား မးေသြးဖတ၊ ထငးခတ ျခငးလပငနးျဖင ဝငေငြရာေဖြျခငးမား ျပလပခ

ေသာလညး ယခေနာကပငးတြင ေတာမား ျပနးတးလာျခငးႏင အပငႀကးမား နညးပါးလာျခငးေၾကာင

၎လပငနးမား တျဖညးျဖညး ေပာကကြယလာခသည။

၅.၃ အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားေဖာထတျခငး

ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား၏ အဓကအားနညးခကမာ ၾကတငစမထားေသာ ဖြ႔ျဖးေရးလပငနးမားအား ရပရြာျပညသလထ ႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမရဘ အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကျခငးေၾကာငျဖစျပး၊ အမနတကယ အေကာငအထည ေဖာ ေဆာငရြကရာတြင သကဆငရာျပညသလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈအားနညးျခငးေၾကာင ေအာငျမငမႈ အားနညးျခငးပင ျဖစသည။ အဆပါအခကက ေထာကရႈ၍ ဤေလလာမႈ လပငနးစဥတစေလာကလး ေဒသချပညသမားအား ကားမ ဥးတည အပစႏစစခြ၍ ေဆြးေႏြး တငပငျခငးမား အမားအျပား ေဆာငရြကချပး အဆပါ ေဆြးေႏြးမႈ ရလဒမားအရ ေကးရြာအလက အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးအတြက လပေဆာငလသည လပငနးမားအား စးပြားေရးတြကေျခကကမႈ၊ လမႈေရးတရားမတမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငႏင သဟဇာတျဖစမႈဆငရာ အေကာငးအရာ မားအလကအမတေပးဆနးစစ ႏႈငးယဥေလလာ ျခငးမား ျပလပခပါသည။ (ပ-၁၄) (ေဖာထတရရေသာ ေကးရြာအလက အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအား ဇယား-၆ တြင ၾကညရႈပါရန)

ပ-၁၃ ဓနမးျပစျခငးလပငနး

41

စးပြားေရး

ကနၾကမးရရႏငမႈ

ေဒသတြငးလအပခကႏင ေစးကြက လကလမးမမႈ

အကးအျမတေသခာမႈ

ေငြေၾကးအရငးအႏးရရႏငမႈ

ပတဝနးကငေရး

သဘာဝပတဝနးကင အေပၚဆးကး

သကေရာကႏငမႈ

ရာသဥတႏငကကညမႈ

သဘာဝေဘးဒဏခႏငမႈ

ဆငးရသႏင လနညးစအတြက အကးရမႈ

အမးသမးမားပါဝငႏငမႈ

ရးရာဓေလထးတမးမားႏင ကကညမႈ

ကၽြမးကငလပသားႏင နညးပညာ ရရႏငမႈ

ပ-၁၄ အဆျပအသကေမြးဝမးကာငးလပငနးမားအား ဆနးစစသည စးပြားေရးတြကေျခကကမႈ၊လမႈေရးတရားမတမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငႏငသဟဇာတျဖစမႈဆငရာ အေၾကာငးအရာမား

42

ဇယား-၆ အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအား အေကာငးအရာမားအလကအမတေပးဆနးစစႏႈငးယဥေလလာျခငးမား

( )

၄ ၅ ၄ ၃ ၂ ၄ ၄ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၃

၄ ၁ ၁ ၃ ၂ ၄ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄ ၃၇ )

၄ ၅ ၄ ၃ ၁ ၃ ၁ ၄ ၄ ၄ ၄ ၃၇

၅ ၃ ၃ ၄ ၃ ၅ ၅ ၅ ၂ ၅ ၄ ၄၄ ၅ ၅ ၄ ၅ ၃ ၄ ၄ ၅ ၂ ၃ ၃ ၄၃ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄ ၂ ၅ ၅ ၁ ၄ ၃ ၄၁

၅ ၅ ၅ ၅ ၂ ၂ ၃ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄၅ ၄ ၂ ၃ ၄ ၃ ၃ ၄ ၅ ၅ ၃ ၃ ၃၉ ( ၄ ၄ ၃ ၃ ၁ ၅ ၅ ၅ ၃ ၃ ၁ ၃၇

၅ ၅ ၃ ၄ ၃ ၅ ၅ ၅ ၃ ၅ ၃ ၄၆ ၄ ၅ ၄ ၄ ၃ ၅ ၄ ၅ ၄ ၅ ၃ ၄၆ ၃ ၅ ၅ ၄ ၃ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄ ၃ ၄၅

၅ ၄ ၅ ၃ ၂ ၄ ၃ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄၄

၄ ၅ ၃ ၃ ၃ ၃ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄၂ ၃ ၃ ၄ ၃ ၃ ၃ ၃ ၅ ၄ ၄ ၄ ၃၉

43

၄ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄ ၅ ၅ ၃ ၅ ၅ ၄၈ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄ ၅ ၄ ၄ ၁ ၄၄ ၃ ၄ ၅ ၂ ၁ ၂ ၂ ၅ ၄ ၄ ၂ ၃၄

၅ ၃ ၄ ၄ ၄ ၅ ၅ ၅ ၅ ၃ ၃ ၄၆

၄ ၅ ၃ ၃ ၃ ၄ ၅ ၅ ၃ ၃ ၃ ၄၁ ၄ ၅ ၄ ၃ ၁ ၄ ၃ ၅ ၃ ၄ ၃ ၃၉

၃ ၅ ၅ ၅ ၂ ၅ ၅ ၅ ၅ ၅ ၄ ၄၉ ၅ ၅ ၁ ၅ ၄ ၅ ၅ ၅ ၄ ၅ ၄ ၄၈ ၅ ၅ ၃ ၅ ၂ ၅ ၅ ၅ ၃ ၃ ၂ ၄၃

၄ ၅ ၄ ၃ ၂ ၄ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၄

၄ ၅ ၃ ၄ ၂ ၅ ၃ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၃ ၄ ၅ ၂ ၃ ၃ ၃ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၂

၅ ၃ ၂ ၄ ၃ ၂ ၅ ၅ ၄ ၅ ၄ ၄၂

၄ ၄ ၃ ၃ ၃ ၅ ၅ ၅ ၄ ၃ ၁ ၄၀

၄ ၄ ၃ ၅ ၂ ၅ ၃ ၅ ၃ ၃ ၁ ၃၈

44

၄ ၅ ၅ ၄ ၂ ၃ ၂ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄၃ ၅ ၅ ၄ ၁ ၁ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄၂ ၃ ၅ ၃ ၄ ၂ ၅ ၅ ၅ ၂ ၄ ၄ ၄၂

၅ ၃ ၃ ၃ ၄ ၅ ၄ ၄ ၅ ၄ ၄ ၄၄ ၄ ၅ ၄ ၅ ၁ ၅ ၅ ၅ ၄ ၃ ၁ ၄၂ ၃ ၅ ၃ ၄ ၃ ၄ ၅ ၄ ၁ ၅ ၃ ၄၀

၄ ၅ ၅ ၂ ၂ ၄ ၄ ၅ ၅ ၃ ၃ ၄၂

၄ ၃ ၂ ၃ ၃ ၄ ၅ ၅ ၄ ၄ ၃ ၄၀ ၄ ၃ ၃ ၄ ၃ ၂ ၂ ၅ ၅ ၃ ၄ ၃၈

၅ ၅ ၄ ၅ ၃ ၄ ၅ ၄ ၁ ၃ ၂ ၄၁

၄ ၃ ၃ ၄ ၃ ၅ ၅ ၄ ၁ ၄ ၃ ၃၉ ၄ ၄ ၄ ၄ ၃ ၃ ၅ ၄ ၁ ၄ ၃ ၃၉

၅ ၅ ၃ ၃ ၂ ၅ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄၄ - )

၄ ၅ ၃ ၃ ၁ ၅ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၃

၃ ၅ ၃ ၄ ၂ ၅ ၃ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄၃

45

၅ ၅ ၅ ၅ ၁ ၅ ၅ ၅ ၅ ၅ ၅ ၅၁ -

၄ ၅ ၄ ၅ ၁ ၅ ၅ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄၇

၄ ၅ ၃ ၄ ၂ ၅ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄ ၄၅

-၁

၄ ၅ ၃ ၅ ၂ ၄ ၃ ၅ ၃ ၄ ၃ ၄၁ ၅ ၄ ၅ ၄ ၃ ၄ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄၆ ၃ ၅ ၄ ၃ ၂ ၃ ၅ ၅ ၃ ၄ ၄ ၄၁

၄ ၄ ၃ ၅ ၃ ၅ ၅ ၅ ၅ ၄ ၄ ၄၇ ၄ ၃ ၂ ၅ ၃ ၃ ၅ ၅ ၂ ၅ ၅ ၄၂ ၃ ၄ ၃ ၄ ၃ ၂ ၄ ၅ ၃ ၄ ၂ ၃၇

-၂

၃ ၅ ၃ ၅ ၂ ၅ ၃ ၅ ၄ ၃ ၃ ၄၁ ၃ ၅ ၃ ၄ ၃ ၅ ၅ ၄ ၃ ၃ ၃ ၄၁

၄ ၄ ၃ ၂ ၁ ၅ ၃ ၅ ၅ ၃ ၃ ၃၈

၅ ၅ ၅ ၅ ၃ ၂ ၅ ၄ ၃ ၂ ၂ ၄၁

၄ ၄ ၄ ၄ ၃ ၄ ၅ ၄ ၁ ၄ ၃ ၄၀ ၅ ၅ ၅ ၅ ၃ ၃ ၃ ၄ ၂ ၂ ၂ ၃၉

46

ပ-၁၅ အဆျပဥးစားေပးအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား

အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ေလလာမႈမားအရ ဝကေမြးျမျခငး၊ ဒေရေတာအတြငးငါးပဇြနကဏနးေမြးျမျခငး၊ ႏြားေမြးျမျခငး၊ ၾကကေမြးျမျခငး စသည ေမြးျမေရးလပငနးမား၊ ေရလပငနးတးခ႕လပကငျခငးႏငပတသကသညလပငနးမား၊ ဝဥစကပးထတလပျခငး၊ ကြမးရြက စကပးျခငးစသည လပငနးမား အျပင တနဘးျမငထတကနမားထတလပျခငးလပငနးမား (ဥပမာ-ငါးေျခာက လပငနး၊ ငါးပလပငနး၊ ငါးမႈန႔ၾကကစာထတလပျခငး၊ ေျမပဆထတလပျခငး၊ အနးသားေျခာက၊ ငကေပာေျခာကလပငနး၊ ဝါးလကမႈ လပငနး၊ ဓနမးရကလပျခငးလပငနးစသည) က၎တ႔၏လေနမႈ ဘဝျမငမားေရး အတြက ဥးစားေပး လပငနးမားအျဖစ လပေဆာငလေၾကာငးေလလာခရပါသည။

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ကား

မ

ငါးေျခာကထတလပျခငး, 5

ငါးေျခာကထတလပျခငး, 5

ဝကေမြးျမေရး, 8 ဝကေမြးျမေရး, 10

ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး, 4

ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး, 2

ေရလပငနးအရငးအႏး, 5 ေရလပငနးအရငးအႏး, 3

အနးသားေျခာကထတလပျခငး, 1

ႏြားေမြးျမေရး, 2 ႏြားေမြးျမေရး, 3

ငါးေပာေျခာကထတလပျခငး, 1

ဝဥစကပးေရး, 1 ကြမးရြကစကပးေရး, 1 ငါးအမႈန႔ထတလပျခငး, 1

ငါးအမႈန႔ထတလပျခငး, 1 ဝါးလကမႈသငတနး, 1

ငါးပထတလပျခငး, 1 ေျမပဆထတလပျခငး, 1 ေျမပဆထတလပျခငး, 1

ဓနမးရကလပျခငး, 1 ဓနမးရကလပျခငး, 1

ၾကကေမြးျမေရး, 1

Chart Title

47

ပ- ၁၂ သေတသနျပလပခသည ေကးရြာမားအလကလပေဆာငလသည အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား

43 37 37

44 43

41 45

39 37

46 46

45 44

42 39

48 44

34 46

41 39

49 48

43 44

43 42 42

40 38

43 42 42

44 42

40 42

40 38

41 39 39

44 43 43

51 47

45 41

46 41

47 42

37 41 41

38 41

40 39

0 10 20 30 40 50 60

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး ဝကေမြးျမေရး

ေရလပငနးအရငးအႏး အနးသားေျခာကထတလပျခငး

ႏြားေမြးျမေရး ငကေပာေျခာကထတလပျခငး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး ႏြားေမြးျမေရး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး

ဝကေမြးျမေရး ဝဥစကပးေရး ဝကေမြးျမေရး

ကြမးရြကစကပးေရး ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး

ဝကေမြးျမေရး ေရလပငနးအရငးအႏး

ႏြားေမြးျမေရး ဝကေမြးျမေရး

ငါးအမႈန႔ထတလပျခငး ငါးေျခာကထတလပျခငး

ေရလပငနးအရငးအႏး ဝကေမြးျမေရး ဝကေမြးျမေရး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ေရလပငနးအရငးအႏး

ႏြားေမြးျမေရး ငါးအမႈန႔ထတလပျခငး

ဝကေမြးျမေရး ဝါးလကမႈသငတနး ငါးပထတလပျခငး

ဝကေမြးျမေရး ငါးေျခာကထတလပျခငး

ဝကေမြးျမေရး ေျမပဆထတလပျခငး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ေျမပဆထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ေရလပငနးအရငးအႏး

ႏြားေမြးျမေရး ငါးေျခာကထတလပျခငး

ဝကေမြးျမေရး ေရလပငနးအရငးအႏး

ဓနမးရကလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ဓနမးရကလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ေရလပငနးအရငးအႏး ေရလပငနးအရငးအႏး

ၾကကေမြးျမေရး ဒေရေတာတြငး ဂဏနး၊ ပစြန၊ ဂး ေမြးျမေရး

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ေရလပငနးအရငးအႏး

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ကား

မ

ရမၼာက

ၽြနး

ပနးည

က

ခငး

ကြငး

က

းတ႔ေလ

း က

ေပါက

ေၾ

ကြခ

င

ပလငေ

မာ

ေညာင

ပငသ

ာ က

ႏလ

အမတ

-၁

ကႏ

လအ

မတ-၂

48

ဥးစားေပးလပငနးအလကေလလာပါက ဝကေမြးျမေရးလပငနးႏင ငါးေျခာကျပငဆငထတလပျခငးလပငနးက အမားဆး အဆျပတငျပၾကျပး၊ စစေပါငးေလလာမႈျပလပခသည ဥးတညအပစ (၂၀) (တစရြာတြင ၂ အပစစ) အနက (၁၈) အပစမာ ဝကေမြးျမေရးလပငနးက ဥးစားေပး အျဖစသတမတခပါသည။ ဝကေမြးျမေရးလပငနးက ပထမဥးစားေပး အျဖစ (၅)ၾကမ၊ ဒတယ ဥးစားေပးအျဖစ (၈)ၾကမႏင တတယဥးစားေပးအျဖစ (၅)ၾကမ စစေပါငး (၁၈)ၾကမ အျဖစအမားဆး အဆျပခၾကပါသည။ အမးသမးဥးတညအပစမား မ ပထမဥးစားေပးအျဖစေရြးျခယမႈ (၄)ၾကမအထ ရချပး၊ လကရလပကင ေဆာငရြက လက ရသညအျပင၊ အမးသမးမား၏အခနးက႑ႏင အကးရမႈ ပမမားျပားျခငး ေၾကာင ဥးစားေပး ေရြးျခယခၾကဟနရသည။ ငါးေျခာကျပငဆငထတလပျခငးလပငနးမာ ဒတယအမား ဆးအဆျပသည လပငနးျဖစျပး၊ ေရလပငနးအဓက လပကင သညရြာမားျဖစသညအေလာက ၎တ႔ဖမးယရရသည ေရထြကပစၥညးမား အား တနဘးျမငေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြ ပမရရႏငေၾကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ေလလာမႈမားအရ ပထမဥးစားေပး လပငနးအျဖစ (၅) ၾကမ၊ ဒတယအျဖစ (၃)ၾကမႏင တတယအျဖစ (၂)ၾကမ အဆျပခၾကျပး၊ အမးသားမားမ ပထမဥးစားေပး လပငနးအျဖစ (၃)ၾကမအထအဆျပခပါသည။

ေရလပငနးတးခ႕လပကငရနအတြက အရငးအႏးႏင ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြနကဏနးေမြးျမျခငးလပငနးမားမာ တတယ ႏင စတတအမားဆးအဆျပသညလပငနးမားျဖစျပး၊ ပထမဥးစားေပးအျဖစ (၂) ၾကမစထညသြငးအဆျပခ သညက ေတြ႔ရခရပါသည။ အမးသားမားအဓကလပကငလကရသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ျဖစသည အေလာက အမးသားဥးတညအပစမားမ အဓကအဆျပခပါသည။

ႏြားေမြးျမျခငးႏင ေမြးဘကေပးျခငးလပငနးအား ဥးတညအပစ (၂၀) အနက (၅) စမ ေရြးျခယခေသာလညး၊ ပထမ ဥးစားေပး ေရြးျခယမႈ (၄) ၾကမအထရခသညက ေတြ႔ရခရသျဖင ပထမဥးစားေပးအျဖစ ေရြးျခယမႈမားအနက ဝက ေမြးျမေရး ႏင ငါးေျခာကလပငနးတ႔ေနာက တတယအမားဆးျဖစသညဟဆႏငပါသည။

အထကေဖၚျပပါ လပငနးမားမလြ၍ ကနအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားျဖစသည ၾကကေမြးျမျခငး၊ အနးသား ေျခာက၊ ငကေပာေျခာကလပငနး၊ ဝဥစကပးထတလပျခငး၊ ကြမးရြကစကပးျခငး၊ ငါးမႈန႔ၾကကစာ၊ ထတလပျခငး၊ ဝါးလကမႈလပငနး၊ ငါးပလပငနး၊ ေျမပဆထတလပျခငး၊ ဓနမးရကလပျခငးလပငနးစသည လပငနးမား အား ဥးတညအပစ အနညးငယခန႔ကသာအဆျပခသညက ေတြ႔ရခရပါသည။

တပငတႏငဝကေမြးျမေရးမာ ေလလာမႈျပလပခေသာေကးရြာမားတြင အမားအျပားေတြ႔ရခေသာလညး ေဒသခမား၏ အဆအရ ဝကေမြးျမေရးက အကးအျမတမားမားရ၍မဟတဘ တပငတႏင စေဆာငးေငြသေဘာ ကသ႔ ေမြးျမၾကသညက ေတြ႔ရခရပါသည။ သ႔ေသာ အရငးအႏးရားပါးမႈ၊ ဝကစာရားပါးမႈ၊ အသားတးဝကမးမဟတဘ ေဒသဝကမးကသာ ေမြးျမေသာေၾကာင ၾကးထြားမႈေႏးျခငးစသညအခကအခမားၾကေတြေနရလကရပါသည။ ထ႔ျပင သပၸနညးၾကေမြးျမးျခငးမးမဟတသျဖင အကးအျမတအမနတကယရရေနျခငးဟတမဟတမာ ထပမဆနးစစရနလ အပလကရသညမာ အမနပငျဖစသည။ သ႔ေသာ အးမကြာအမမကြာ လပကငႏငသညလပငနးျဖစျခငး၊ လကရ လပကငလကရသညအေတြ႔အၾကရျခငး၊ အမးသမးမားပငလင အစာေၾကြးျခငး၊ ေရခးျခငး၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကျခငး စသညလပငနးမားလပကငႏငျခငး၊ စနစတကေမြးျမသည အမေထာငစ မားတြင ဝကေမြးျမေရးမ အျမတအစြနး ရရလကရသညမာ မကျမငျဖစျခငး၊ အမေထာငစတစချခငးစအလက သးျခားလပကငႏငျခငး စသည တ႔ေၾကာင ဝကေမြးျမေရးလပငနးက အဓကဥးစားေပးေရြးျခယခၾကျခငးျဖစသည။ ထ႔ျပင ေနာကဆကတြ ဆးကးမား ျဖစသည ပတဝနးကငတြင အနအသကဆးမားျဖစေပၚေစျခငး၊ ဆညမႈမားျဖစေပၚျခငး၊ စြန႔ပစေရမားက စနစတက စမရနလအပျခငး စသညစနေခၚမႈမားလညးရေၾကာငးေလလာခရပါသည။

49

ေရလပငနးအဓကလပကငသညရြာမားျဖစသညအေလာက ေဒသထြကငါးမားက အေျခာကခေရာငးခ လေၾကာငး ေဆြးေႏြးခၾကသည။ ပငလယရြာမားႏင ကနးတြငးပငးအနညးငယကသညေကးရြာမားဟ၍ ပထဝ အေနအထားခငး မတညသညအျပင၊ ငါးဖမးယသညနညးပညာ၊ ငါးဖမးပစၥညးမားအေပၚတြငမတည၍ ဖမးယရရ ႏငသညငါးအမးအစား မားကြျပား ေသာလညး၊ ေယဘယအားျဖင ငါးနတ၊ ငါးည႔ကသ႔ေသာ ငါးေသးမားႏင ငါးနပါး၊ ငါးကနးကသ႔ေသာ ငါးၾကးမား ဟ၍ ခြျခားႏငသည။ ငါးအမးအစားအလကအကးအျမတရရပမတညေသာလညး ငါးအစေရာငးချခငးထက ငါးအေျခာကခေရာငးချခငးမ အျမတအစြနးပမရရႏငသည ကသရေသာလညး၊ လကတေလာ ေငြလအပမႈ၊ ၾကား အဆငဆင ပြစားမားမ ေစးႏမဝယယမႈ၊ အေျခာကခရာတြင ရာသဥတေပၚ မတည၍ အေလအလြင မားရျခငး၊ မးတြငးပငး ကာလတြင အေျခာကခရနအတြက နညးပညာမရျခငး တ႔ေၾကာင ေရလပငနး လပကငလက ရသည အမေထာငစမား အေနျဖင ငါးအေျခာကခေရာငးချခငးထက၊ အစေရာငးချခငးကသာ အဓကလပကငေနရလက ရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ မးတြငးပငး ကာလမားတြင ဖမးယရရသညငါးပမာဏအလက အေျခာကခထတလပႏငသည အစအဖြ႔ပင အေျခာကခ စကရ တညေဆာကျခငးျဖငအရညအေသြးေကာငးမြနသည ငါးေျခာကမားကထတလပႏငမည ျဖစသကသ႔၊ ေဒသအလက ထြကရသည ငါးေျခာကအမးအစားမားအလက စေပါငးမတပတငျခငး၊ စေပါငး ေစးကြကတငေရာငးချခငးျဖင ေစးကြကရာေဖြရာတြငပမလြယကႏငသကသ႔၊ ေစးကြကခငမာေရး အတြကလညး အေထာကအကျဖစႏငမညျဖစကာ ေဒသခတ႔အတြကအကးအျမတပမရရႏငမညျဖစပါသည။

တဆကတညးတြင ေရလပငနးတးခလပကငႏငရန ငါးဖမးေလ၊ ငါးဖမးပကစသညမားက ဝယယလေၾကာငး တငျပေဆြးေႏြးမႈမားကလညးေတြ႔ရခရပါသည။ အထးသျဖင ေကာပကငါးဖမးလပငနးလပကငရာတြင အဆပါေဒသတြင အသးျပလကရသည ရငးႏးျမပႏသ ႏင အလပသမားမားအၾကား အကးအျမတခြေဝမႈပစအရ အလပသမားမား အတြကနစနာမႈမားရသျဖင ေရလပငနးလပကငသညမသားစမားမာ အကးတလပကငရနထက၊ ၎တ႔ကယတင ရငးႏးျမပႏရန စတအားထကသနၾကသညက ေလလာခရပါသည။ ေကာပကငါးဖမးလပငနးမာ အစအဖြ႔လကလပကင ရသည လပငနးျဖစျပး၊ လပသား (၁၀) ေယာကမ (၂၀) ခန႔အထလအပသည။ လပသားေလႏင ပကေလဟ၍ အနညးဆး ေလ (၂)စး လအပသျဖင၊ လပအားခသာမက၊ ပကဖးအရငးအႏး၊ ေလဖးအရငးအႏးစသျဖင ကနဥး အရငးအႏး ၾကးမားမႈေၾကာင သာမာနေရလပငနးလပကငသညမသားစမားအဖ ႔ လကလမးမမဘ၊ ပကေလစသည ရငးႏးျမပႏ လသမားႏင အကးတပးေပါငး၍ ဖမးယရရသညငါးမားအား အခးကခြယရသည စနစျဖင လပကငေနရ လကရသည။ ေဒသခမား၏ အဆအရ ရငးႏးျမပႏသမားအေနျဖင အကးအျမတရရရနေသခာျပး၊ တစႏစအတြငးပင အရငးေၾကႏငသျဖင ရငးႏးျမပႏလသမားျပားေသာလညး၊ ေဒသခမားအတြကမအကးအျမတရရမႈ နညးပါးသျဖင အဆပါအကးတလပကငသေရလပသားမားအေနျဖင အဆပါေကာပကႏငငါးဖမးေလတ႔က စေပါငး ဝယယျပး၊ စေပါငး ထမးသမးလေၾကာငး ေျပာဆေဆြးေႏြးမႈမားလညးေတြ႔ၾကခရပါသည။

ဒေရေရာကေတာမားႏငထစပလကရေသာ ေကးရြာမား ျဖစသညအားေလာစြာ ဒေရေတာအတြငးငါးပဇြန ကဏနး ေမြးျမျခငး ႏငပတသက၍ ဆနးသပလပကငလေၾကာငးေလလာခရျပး၊ အဆပါလပငနးႏငဆကစပသည နညးပညာ၊ ကနဥး အရငးအႏး၊ ကၽြမးကငလပသားစသညတ႔လအပမညျဖစပါသည။ သရပျပေမြးျမျခငးမားအား ပးေပါငး လပေဆာင ျခငး၊ လကေတြ႔လပကငလကရသညေဒသမားသ႔သြားေရာကေလလာျခငးမားကလညးလပေဆာင လၾကသည က ေတြ႔ရခရပါသည။

အျခားေမြးျမေရးလပငနးတချဖစသည ႏြားေမြးျမေရးမာလညး အျမတေသခာသညလပငနးတစခဟဆေသာလညး ကနဥး အရငးအႏးၾကးျမငမႈ၊ စားကကရားပါးမႈ စသညတ႔ေၾကာင ကယကယျပန႔ျပန ေမြးျမႏငျခငးမရသညက ေလလာခ ရပါသည။

50

ဇယား- ၇ သေတသနျပလပခသည ေကးရြာမားအလကလပေဆာငလသည အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား

၅.၄ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားဖြ႔ျဖးတကမႈဆငရာမဟာဗဟာေဖာထတျခငး လတေယာက (သ႔) မသားစတစခ၏ လမႈဘဝ၊ ၎တ႔၏ေမာမနးခက၊ အခြငအလမးႏငအတားအဆးမားက အျပညအဝ နားလညမသာ အဆပါမသားစအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာလပငနးမားအတြက အေထာကအကျဖစေရး အျပညအဝကညႏငမညျဖစသည။ ထ႔ျပင -

ျဗတန-ႏငငတကာဖြ႔ျဖးေရးအေထာကအကျပအဖြ႔ (DFID) ၏ ေရရည တညတ ေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးဖြ႔ျဖးေရး မေဘာင (Sustainable Livelihood Framework) အရ၊ ေဒသတစခ၏အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးတးတကေရးမဟာဗဟာဆသညမာ အဆပါေဒသအား ေမာမနး ပနးတငသ႔ သတမတအခနအတြငး ေရာကရေရးအတြက၊ အဆပါေဒသ၏ခႏငရညမမႈအေျခအေနက နားလညသရျပး၊ တငၾကရႏငျပးသား အသကေမြးဝမးေကာငး ဆငရာအရငးအႏးမားက အသးျပ၍ (သ႔) အဆပါအရငးအႏးမားက လကလမးမေရး အပခပမႈပစ (သ႔) ထတလပမႈစနစေျပာငးလေဖာေဆာငးျခငးပငျဖစသည

ဟေဖာျပထားရာ ေဒသတစခ ဖြ႔ျဖးေရးအတြက ေဒသခမား၏လမႈဘဝ၊ ၎တ႔၏လမႈဘဝဖြ႔ျဖးတးတကေရးအတြက အယအဆမား၊ အခကအခ မားစသညတ႔ကနညးလညယသာမကဘ၊ လကေတြ႔ဘဝတငၾကျဖစတညမႈမားကပါ ထညသြငးစဥးစား ႏငမသာ ေရရညဖြ႔ျဖးေရးအတြက အမနတကယ အေထာကအကျဖစႏငသည နညးလမးမား က ခမတႏငမည ျဖစပါသည။ သ႔ျဖစရာ အထကဇယား-၇ ပါအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားမာ ေဒသခမား၏ ေဆြးေႏြးမႈမားေပၚတြငသာ အေျခခေသာ လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ပတဝနးကငေရးဆငရာကနဥးသးသပမႈသာျဖစျပး၊ ၎တ႔၏ေရေျမေဒသရာသဥတႏင ကကညမႈ၊ သဘာဝအရငးအျမစထတယမႈျဖစလင အဆပါအရငးအျမစမား ေရရညရရႏငမႈ၊ နညးပညာ၊ လပအား၊ အရငးအႏး စသညမားအလြယတကရရႏငမႈ၊ ေစးကြကလကလမးမမႈ၊ အျမတအစြနးတြကေခကကမႈ၊ အမးသမးမား အပါအဝင လနညးစ အေပၚ အကးသကေရာကမႈ စသညအေၾကာငး အရာမားအလက ဆကလက ဆနးစစျပးမသာ သကဆငရာ ေကးရြာမား အတြက အမနတကယကကညႏငမႈရေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားက ဆကလကေဖာထတ ႏငမညျဖစပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးဆငရာ အရငးအႏးမား (လသားအရငး အျမစ၊ လမႈအရငးအႏး၊ သဘာဝအရငးအျမစ၊ ကနထတလပမႈအရငးအႏး၊ ေငြေၾကးအရငးအႏး) အားေလလာ ေဖာထတျပး (Five Capital Analysis) အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနး မားႏင ကကညမႈရမရ ႏႈငးယဥေလလာ မႈမား ျပလပခပါသည။ (အေသးစတရလဒက ဇယား -၈ တြငၾကညရႈ႔ပါရန။)

51

ထ႔ျပငအသကေမြးဝမးေကာငး တစချပလပ ရာတြင ၁) ေျမေနရာရရႏငမႈ ၂) လပအားႏင ကၽြမးကင လပသားရရႏငမႈ ၃) အရငးအႏး ႏငနညးပညာရရႏငမႈ စသညတ႔မာ အေျခခ လအပခကမား ျဖစသညႏငအည၊ Five Capital Analysis ျပလပရာတြငအေလးေပးေလလာမႈမား ျပလပခသညနညးတ အျပးသတမဟာဗဟာ ခမတရာတြငလညး ေရရည အကးအျမတ ရရႏငမႈ ႏင အမးသမးမားႏငလနညးစတ႔၏ ဘဝကျမငတငႏငေရး ထညသြငးစဥးစားမႈမား ျပလပခ ပါသည။ (ပ-၁၇)

အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးဆငရာအရငးအႏးမား အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးဆငရာအရငးအႏးမား (လသားအရငးအျမစ၊ လမႈအရငးအႏး၊ သဘာဝ အရငးအျမစ၊ ကနထတလပမႈအရငးအႏး၊ ေငြေၾကးအရငးအႏး) အားေလလာေဖာထတျခငး (Five Capital Analysis) က လထပးေပါငးပါဝငေသာသေတသနလပငနးနညးနာမားမ ရလဒမားက အေျချပ ဆနးစစချခငးျဖစျပး ရလဒမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစပါသည။ သဘာဝအရငးအျမစ ေလလာမႈျပလပခေသာ ကႏလၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာမားတြင သဘာဝသယဇာတ မားႏင ေျမအသးခမႈပစမား အေနျဖင စကပးေျမ၊ သစေတာေျမ၊ ေကးရြာေျမ၊ ပငလယေရျပငႏင သဘာဝ စမးေခာငးမား ရသည။ ေရခသယဇာတ အရငးအျမစမား အလြနနညးပါးၿပး ေသာကသးေရအေနျဖင ေကးရြာတြငးရ ရြာပငေကာကေခြခတြငးမားမ ေရက အသးျပၾကသည။ ေကးရြာတြငးရ လကတးတြငးမားမာ သးေရအတြက အသးျပႏငေသာလညး ေသာကေရအျဖစ သးစြရန မရေပ။ ထ႔ျပင မတ၊ ဧၿပ ႏင ေမလ မားတြင ေရတြငးမား၌ ေရခမးေျခာကမႈမား ျဖစေပၚတတသည။ ေကးရြာလဥးေရ တးပြားလာသညႏင အမ လြနခေသာ အႏစ ၂၀ ခန႕က ေရတြငး ၁ တြငးမ ရရေသာ ေရခပမာဏ မာ လေလာကမႈရေသာလညး ယခအခါ လဥးေရတးပြားလာျခငး၊ ရာသဥတေဖာကျပနျခငး ႏင ပငလယေရ ဝငေရာကမႈ

ပ- ၁၇ ေရရညတညတေသာအသကေမြးဝမးေၾကာငးဖြျဖးေရးမဟာဗဟာေဖာထတျခငး

52

တ႔ေၾကာင လကရတြင ေရတြငး ၁၀ တြငးဝနးကငခန႕မ ရရေသာ ေရခပမာဏသည မေလာကငဘ ေၾကြခငႏင ပလငေမာေကးရြာမားတြင သဘာဝစမစမးမားမ ေရခရရႏငေသာလညး ေကးရြာႏင အလမးေဝးကြာသျဖင လကရ အခနတြင ထတယသးစြျခငးမရေပ။ ကမးရးတနးတစေလာကတြင တညရသညေကးရြာမား ျဖစသညအေလာက ေရသယဇာတ အရငးအျမစမားေပါမားေသာလညး ယခအခါ တျဖညးျဖညး နညးပါးလာလက ရပါသည။ ယခငက ပငလယကမးရးတနးအနး ေရမင ၁မငခန႔တြင ငါးဖမးလပငနးမား လပေဆာငႏင ေသာလညး ယခေနာကပငးတြင ေရသယဇာတမား ရားပါးလာ ေသာေၾကာင ေရမင ၅ မငခန႔အထ သြားေရာက၍ ရာေဖြစားေသာကရ လကရပါသည။ ထ႔ျပင ေၾကြခငေကးရြာႏင ပလငေမာေကးရြာတ႔တြင သဘာဝအေလာက ျဖစေပၚေနေသာ ေကာကစငေကာကတး ႀကးမား၊ သႏာေကာကတနးမား ႏင သာယာလပေသာ သေသာငျပငမား လညး ရသည။ ေလလာမႈျပလပခေသာေကးရြာမားတြင ယခငက ေထာကၾက ႏင ပဥးကတးပငမား အေျမာကအမား ေပါကေရာက ေသာလညး ယခအခါ အလြနနညးပါးေနေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ဒေရေတာမားသညလညး မးေသြးဖတျခငး၊ ခးယ ခတလျခငး မားေၾကာင ေလာနညးလာသည။ ေရသယဇာတအေနျဖင လြနခေသာ အႏစ ၂၀ႏငယဥလင ၇၀%ခန႔အထ ေလာနသြားေၾကာငး ႏင သစေတာဖးလြမးဧရယာ ၈၀%ခန႔အထ ကဆငးသြားေၾကာငး သခရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသခမားအေနျဖင အစအဖြ႔ပငသစေတာ တညေထာငျခငးလပငနးမားတြင ပမ အာရစက လာၾကၿပး လကရအေနျဖင သစေတာဌာနမအသအမတျပရျပးျဖစသည အစအဖြ႔ပငသစေတာမားအား ေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနၾကၿပး ေၾကြခငေကးရြာမလြ၍ အမားစမာ ဒေရေရာကေတာမားျဖစပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ ေနာကပငး တြင သစေတာျပနလည တညေထာငျခငး စမကနးမားေၾကာင ဒေရေတာမား၊ ကၽြနး၊ ပဥးကတးမား ျပနလညစကပး တညေထာငလာသည အတြက လကရတြင သစေတာမား အနညးငယ ျပနလညတးပြား လာသညက ေတြ႕ရ ခရပါသည။ ဒေရေရာကေတာမားတြင ဗး၊ ဗာ (သမ)၊ ဓန၊ မဒမ စသညဒေရေရာကပငမား အဓကေပါကေရာကလကရသည။ ေၾကြခငေကးရြာအစအဖြ႔ပငသစေတာတြင တငးဝါး၊ မငဝါး ႏင ခရငးဝါး မားအဓကေပါကေရာကျပး၊ ပလငေမာေကးရြာ တြင အစအဖြ႔ပငသစေတာအျပင နတဥယာဥေတာငဟ ေခၚဆေသာ (၆) ဧကခန႔ ကယဝနးေသာ ေကးရြာပင သစေတာ တစခရသည။ ေဒသခမား၏ ရးရာဓေလအယအဆ မားေၾကာင ၎သစေတာအတြငး ထငးခတယမႈ၊ သစထတယမႈမား မျပၾကေပ။ သစမငး သစမးမား၊ ခရငးဝါးႏင ဝါးယား ပင မားစြာေပါကေရာကၿပး ဂႏငအျခားေတာေကာငမားလညး ရသည။ ေကးရြာမားတြင မသားစအလက တပငတႏင တညေထာငထားရသည ဓနေတာမားလညးရသည။ လယယာ စကပးေရး လပငနးမား လပကငရန ေျမေနရာမား ကနရေနေသးၿပး စကပးေျမ အခ႕သည ဆားငေရဝငေရာကျခငး၊ အထြကႏႈနး ေကာငးမြနမႈ မရျခငးေၾကာင လပကငစားေသာကမႈမား မရေတာေပ။ အခ႕ေသာ လယေျမမားတြင စပါးရတသမးၿပးကာလ ေနာကပငးတြင ႏြားစားကကချခငး မားျပလပၾကသည။ ဒေရေတာအတြငးမ ထငးႏင ဓန ထတယမႈမားရၿပး ဓနဖတမားအား အမအမး ရကလပျခငး ျဖင ဝငေငြရာေဖြမႈမားလညး ရသည။

ပ- ၁၄ သဘာဝအရငးအျမစျဖစေသာ သေသာငကမးေျခမားႏင သႏာေကာကတနးမား

53

လသားအရငးအျမစ

ေကးရြာအမားစသည ပငလယကမးရးတနးေကးရြားအမားစ ျဖစသညအေလာက ပငလယျပငငါးဖမးျခငး လပငနး လပကငေသာ အမေထာငစမား မားျပားသည။ ငါးဖမးလပငနးမားအနက ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနးက အဓက လပကငၿပး ၎လပငနးအား ပြငလငးရာသ မားျဖစေသာ သတငးကၽြတ (ေအာကတဘာလ) မ တနခး (ဧၿပလ) အထ စစေပါငး (၇)လခန႔ လပကငၾကသည။ ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနးသည ကမးရးတနးမ ပငလယျပင (၁၀)မငေကာတြင သြားေရာက လပကငရၿပး ေန႔စဥသြားလာလပကငရေသာ လပငနးျဖစေသာေၾကာင ၎ငါးဖမးရာသ (၇) လအတြငး (သတငးကၽြတ မ တနခး) အမးသားမား အေနျဖင အခနအားလပမႈ မရေပ။ ထ႔ျပင ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနးသည ဒေရအတကအကေပၚမတည၍ ပငလယျပငသ႔ ေလထြကရ ေသာေၾကာင ေန႔ခငးဘက (သ႔မဟတ)ညဘက တြင အားလပခန ရသည ဟ၍ ပေသ သတမတ၍ မရေပ။ ၎ငါးဖမးရာသမားအနက တနေဆာငမနး၊ နတေတာ၊ ျပာသ၊ တပ႔တြ လမားတြင ငါးသယဇာတမား အထကအေလာက ရရေသာလညး ကနလမားတြင ငါးအနညးငယသာ ရရေသာေၾကာင မသားစ စားဝတေနေရး အခကအခမား ရသည။ ေကာပက ငါးဖမးျခငးလပငနးတြင လပသားအေနျဖင အမးသား မားသာ အဓကပါဝငလပကငၾကၿပး ကမးေျခမ ပငလယျပင ေရမင (၁၀) မငေကာတြင သြားေရာကငါးဖမးၾကရသည။ အမးသမးမားအေနျဖင ေကာပကငါးဖမးျခငး လပငနးမ တစေန႔တာ ရရလာေသာ ငါးမားက အေျခာကလနးျခငး၊ ငါးခြျခငး၊ ငါးေခါငးေခၽြျခငး စေသာ လပငနးမားတြင ပါဝငလပကငၾကသည။ မးရာသကာလမားတြင အမးသားမား အေနျဖင ပငလယျပငတြင ကမးစြပကငါးဖမးျခငး (ကမးနးငါးဖမး)၊ ဒေရေရာက ေခာငးေျမာငးမားတြင ကြနပစျခငး၊ ငါးမားျခငး လပငနးမား တပငတႏငလပကငၾကသည။ေရလပငနးလပကငေသာအမေထာငစမားသည ကဆနလ မ ေတာသလငးလအထ (၆)လ ခန႔ တပင တႏင ကမးနး၊ေခာငးေျမာငးမားတြင ငါးဖမးျခငးသာ လပကငၾက ေသာေၾကာင ၎ကာလမားတြင အားလပခနမား ရသည။ အားလပခန နညးသည ပြငလငးရာသတြင အမးသားမားအလပ လပခန ေန႔စဥ (၉)နာရခန႔အထရျပး၊ အျခားအခန မားတြင ၎တ႔၏အလပခနမာ ေန႔စဥ (၄)နာရခန႔သာရကာ ေကးရြာအနးနား ဝနးကငတြငငါးဖမးျခငးလပငနးကသာ လပကငၾက ပါသည။ စကပးေရးက႑တြငလညး လယယာလပငနးက မးဥးကကာလ နယနလ (ေမလ) တြင ေျမျပျပင ထြနယကျခငး လပငနးမားက အမးသားမားမ စတငေဆာငရြကလပကငၿပး ဝါဆလ မ ေတာသလငးလ အတြငးတြင ပးႀကျခငး၊ ပးပငစကပးျခငး၊ ခရငး ျခငးလပငနးမားက အမးသမးမားႏင အမးသားမား အတတကြ စေပါငးေဆာငရြကၾကသည။ ရတသမးျခငးႏင ေခၽြေလ႔ျခငး လပငနးမား ကမ သတငးကၽြတ မ ျပာသလအတြငး (ေအာကတဘာ မ ဇနနဝါရလ) အတြငးတြင အမးသားမားမ ဥးေဆာငလပကငၾကၿပး အမးသမးမားမ အကအေနျဖင ဝငေရာက လပကငၾကသည။ ေျမပစကပးျခငးကလညး စပါးရတသမး ၿပးေနာက နတေတာ (ဒဇငဘာလ) မ စတင၍ စကပးၿပး တပ႔တြလ တြင ရတသမးျခငး၊ ပေျခြျခငး လပငနးမားက လပကငၾကသည။ ေျမပစကပးေရးတြငလညး အမးသမး မားက အမားဆး ဝငေရာကလပကငၾကျပး ေျမပၾကျခငး၊ ေျမပႏႈတျခငး၊ ေျမပေျခြျခငး ႏင ေရာငးချခငးလပငနးမားက အဓက လပကင ၾကသည။ ရမၼာကၽြနးေကးရြာတြင ရးရာလပငနးျဖစေသာ အနးသားေျခာက လပငနးတြင အမးသမးမားက အနးသား လနးသည လပငနးက လပကငၾကျပး အမးသားမားက အနးသးခးျခငး၊ အနးသးခြျခငး၊ အနးသား ေျခာကလနးျခငး

ပ- ၁၉ ရာသအလက လပသားရရမႈ အေျခအေနျပ ျပကၡဒန

54

ပ-၂၀ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးမားအလက လပအားလအပမႈ

လပငနးမားက လပကငၾကသည။ စကပးေရး က႑တြင ဥယာဥၿခလပငနး အေနျဖင ယခငက သးဟသးခးျခငး လပငနးမားတြင အမးသားမားႏင အမးသမးမားမာ အခနေပးေဆာငရြကခၾက ေသာလညး ယခေနာကပငးတြင အသးတငမႈ (အသးထြကရမႈမရ) မရျခငးမားေၾကာင ၎ဥယာဥၿခလပငနးမားတြင အခနေပး၍ လပငနး ေဆာငရြကရမႈ မရေတာေပ။ လယယာလပငနး လပကငေသာအမေထာငစမားအေနျဖင တေပါငး၊ တနခး၊ ကဆန စသည လမားတြင အားလပခန မားျပး၊ ကနကာလမားတြင စပါးႏင ေျမပ စကပးျခငး လပငနးမားျဖင အလပမားတတၾကသည။ ေမြးျမေရးလပငနးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား တနငတပငလပကငၾကျပး ေန႔စဥ လပေဆာငရေသာ အစာ ေကၽြးျခငး လပငနးက ၎တ႔မ လပေဆာငၾကသည။ အမးသားမားက ဝကေရခးေပးျခငး၊ ဝကျခေဆာကျခငး စသည လပငနးမားက လပေဆာငၾကသည။ သ႔ေသာ ႏြားေမြးျမေရးလပငနးတြင အမးသားမားမ အမားဆးပါဝငလပေဆာင ၾကသည။ ႏြားလနျခငး၊ ႏြားေရတကျခငး၊ ႏြားစာေကၽြးျခငးလပငနးမားက အမးသားမားမ လပေဆာငၾကသည။ အမးသမးမားအတြက စကပးေရးရာသကာလတြင အမမႈကစၥမားအပါအဝင ေန႔စဥ (၁၁)နာရခန႔အလပခနရျပး၊ အျခားကာလျဖစသည တနေပါငး၊ တနခး၊ ကဆနလ မားတြင တနငတပင ေမြးျမေရးလပငနးမားႏင အမမႈကစၥမားက ေန႔စဥ (၉)နာရခန႔ လပကငၾကရသည။ ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာအမားစ၏ အဓကအသကေမြးဝမးေကာငးမာ ေရလပငနးျဖစသညအေလာကေကးရြာသ ေကးရြာသားမားသည ပြငလငးရာသမားျဖစေသာ သတငးကၽြတလ မ တနခးလအတြငး ကာလမားတြင အားလပခန နညးျပး၊ မးရာသတြင တပငတႏင ငါးဖမးလပငနးကသာ လပကငေသာေၾကာင အားလပခနမား ရသည။ လယယာလပငနး အဓကလပကငေသာ အမေထာငစမားအေနျဖင မးရာသကာလ ဝါဆ၊ ဝါေခါင၊ ေတာသလငး ႏင ေဆာငးရာသကာလ နတေတာ၊ ျပာသ လမားတြင လပအား လအပခက မားျပး၊ အဆပါကာလတြင အားလပခနရေသာေရလပသားမားပါ စကပးေရးလပငနးမားတြင ေန႔စားဝငေရာက လပကင ၾကသညက ေတြ႔ရရပါသည။

55

ကနထတလပမႈအရငးအျမစ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေလလာဆနးစစျခငး ျပလပခေသာ ေကးရြာ ၁၀ ရြာ၏ ႏစကာလ အပငးအျခားအလက ေျပာငးလသြားေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး အေျခအေန၊ စးပြားေရး အေျခအေန၊ လမးပနးဆကသြယေရး အေျခအေန၊ သတငးအခကအလက ႏင နညးပညာ၊ ေစးကြကလကလမးမမႈ ႏင သဘာဝသယဇာတ အရငးအျမစ အေျခအေန မားက ေကးရြာသမငးေၾကာငးျပ ေျမပေရးဆြ၍ ေဖာထတထားပါသည။ ဘးဘြားအစဥအဆက လပကငခေသာ အဓကလပငနးမာ ေရလပငနးျဖစၿပး ပငလယျပငတြငငါး၊ ပဇြနဖမးျခငး၊ ေခာငးမားတြင ဂဏနးဖမးျခငး လပငနးမား လပေဆာငခ ပါသည။ ယခငက ကမးဆြပကျဖင ငါးဖမးျခငး လပငနးမားလပကငခေသာလညး ယခတြင ၎လပငနး လပကငေသာ ေကးရြာမား နညးပါးလာခသည။ ထ႔အျပင စကေလၾကးမားက အသးျပကာ ေမာပကခ ျခငးလပငနးက လပကငၾကသည။ ယခငက ငါးဖမးပကျပလပရာတြင ေဒသထြက ေလာပငမ ရေသာ ခညမားျဖင ရညပက ရကလပကာ ငါးဖမးၾကသည။ သ႕ေသာ ရညပကျဖင ငါးဖမးျခငး၏ အားနညးခကမာ တေနကန ငါးဖမး၍ မရေပ။ ထ႔ေနာက အခနမေရြးအလြယတက အသးျပနငျပး နငလြနၾကးမားျဖင ရကလပထားေသာ ေဖာပကမားက အသးျပကာ ငါးဖမးလာၾကသည။ ယခေနာကပငးႏစမားတြင အကြကစတပကမားျဖင ပငလယျပင ေအာကေျခအထ ဒရြက တကဆြကာ ဖမးေလရေသာ ေကာပကက အသးျပကာ ငါးဖမးလာၾကသည။ ထ႔အျပင ေရသယဇာတ ေလာပါး ေပာကကြယေစေသာ အလြနအကၽြ ငါးဖမးနညးမားျဖစေသာ ဓါတေဆးဝါးမား ငါးဖမးရာတြငအသးျပျခငး၊ မးထြနး ေလျဖင ငါးဖမးျခငး စသည နညးလမးမားျဖင ငါးဖမးၾကေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ကမးဆြပကျခငးႏင ေကာပက ငါးဖမးျခငးလပငနးမ အဓက ရရေသာ မငေကာငမားျဖင ျပလပေသာ ငါးပလပငနး မာလညး ဘးဘြားအစဥအဆကအရ လပကငေဆာငရြကလာေသာ လပငနးလညးျဖစသည။ မငငါးပ ျပလပရာတြင ယခငက ဖမးမလာေသာ မငေကာငကေလးမားက ေရးဥးစြာ သေျပာငေအာငေရေဆးၿပး ေကးရြာရ ေကာကဖာႀကးမားေပၚ တငလနးကာ မငေကာငေလးမား ေျခာကလင ဆားငနေရက အသးျပကာ ေျခေထာကနင နငးသည။ ယခအခါ အခ႕ေသာ အမေထာငစမားသည ငါးပလပငနးတြင လအားအစား စကအားက အသးျပလာၾကၿပး အခ႕ေသာ အမေထာငစမားမာ ေျခေထာကျဖငနငးသည အေလအထက ဆကလကကငသးေနၾကသည။ ငါးနတးေျခာကလပငနးတြငလညး ယခငက ငါးနတးငါးမားက သေသာငေပၚတြင အေျခာကလနးေလရသည။ ထစဥက အရညအေသြးမေကာငးသျဖင ၾကကစာ အျဖစသာ ေရာငးခခၾကသည။ ေနာကပငးတြင ေကာကဖာေပၚ လနးသညအေျခအေနသ႕ တးတကလာခသည။ ထ႕ေနာက ေဖာပကေပၚခကာ ေကာကဖာေပၚတြင တငလနးေလရသည။ ထသ႔ ေျပာငးလ လပကငလာေသာအခါ ငါးနတေျခာက၏ အရညအေသြးမာ ပမေကာငးမြနလာျပး ရနကနေစးကြက သ႕ တငပ႕ေရာငးခသညအထ တးတက လာခသည။ စကပးေရးက႑တြငလညး ယခငကႏြားမားအသးျပခေသာလညး ယခ ေနာကပငး စကကရယာမားျဖင ေျပာငးလ အသးျပလာၾကသညကေတြ႕ခရပါသည။ လြနခေသာ ၁၀ႏစခန႔မစတငၿပး စပါးအၿပး ေျမပစကပးမႈ က စတငလပေဆာင လာခၾကပါသည။ ကြမး၊ ငကေပာ၊ အနးသး၊ ကၽြနး ႏင ရာဘာ စကပးျခငးကလညး ကယကယျပန႕ျပန႕ လပကငၾကသည။ ၄ငးအျပင တႏငတပင ေမြးျမေရးလပငနးျဖစေသာ ႏြား/ဝက/ၾကက ေမြးျမျခငးလပငနးမားက လပေဆာငခၾကပါ သည။ လြနခေသာ ၁၀ႏစခန႔မ စတငၿပး ေရသယဇာတမား သသသာသာ ေလာနရားပါးလာၿပး အျခားအသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမားျဖစေသာ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးလပငနး မားပမလပကငလာခၾကပါသည။ စးပြားေရးအေနျဖင လြနခေသာ အႏစ ၂၀ ႏင လကရ အေျခအေနတြင ေကးရြာမား၏ စးပြားေရး အေျခအေနက ႏႈငးယဥၾကညပါက ေငြေၾကးတနဖးမာ ေလာနညးလာသညအတြက ယခငက အဓက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး ျဖစေသာ ေရလပငနး တခတညးျဖင ရပတညနငေသာလညး ယခအခါ အသကေမြးဝမးေကာငး တခတညးျဖင ရပတညရန မလေလာကေပ။ ထ႕ေၾကာင လကရအခနတြင ဝငေငြႏငထြကေငြ မမသျဖင အဓက အသကေမြး ဝမးေကာငးလပငနး ႏင တနငတပင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးပါ လပကငလာရေၾကာငး ေတြ႕ရ ရသည။

56

ထ႔ေၾကာင ေယဘယအားျဖင ေကးရြာ၏ လေနမႈအဆငအတနးမား ျမငမားလာသညဟ ထငရေသာလညး ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားမ ယခငကထက ၂ဆ အလပလပရေသာေၾကာင ပမပငပနးၾကေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ လမးပနးဆကသြယေရးအေနျဖင ေကးရြာမားသည ရနကန - သတြ ကားလမးေပၚတြင တညရေသာ ကႏလၿမ႕၏ အနးပတဝနးကငတြင ရၾကသည။ လြနခေသာ ၁၀ ႏစခန႔အထ ေကာကခငးလမးကသာ အသးျပရျပး ကနတငကားမားကသာ အသးျပရသည။ ယခအခါတြငမ ရနကန-သတြကားလမးမၾကးမာ ကတရာလမး အျဖစ အဆငျမငတငလကသညအတြက ကား၊ ဆငကယမားျဖင ရာသမေရြးသြားလာနငသည အထ တးတကလာေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ သတငးအခကအလက/နညးပညာ လကလမးမမႈ အေနျဖငလညး ယခငအႏစ၂၀ခန႔က ေစးကြကသတငးအခက အလကမားက လခငးဆကသြယသည နညးလမးက အသးျပရပါသည။ စာအဆကအသြယျဖငလညး အနညးအကဥး ဆကသြယၾကပါသည။ မးေလဝသ သတငးမားကမ ေရဒယမတဆငရယခ ၾကပါသည။ လြနခေသာ၁၀ႏစခန႔မစ၍ ဆကသြယေရး ကရယာမား စတငလကလနးမလာၾကၿပး ကမးရးတနးဖနးမား၊ တဗြမားဥးစြာအသးျပလာၾကၿပး ေနာကပငးတြင GSMလကကငဖနးမား တြငကယစြာ အသးျပ လာၾကပါသည။ ေကးရြာအမေထာငစ၏ ၉၅%ခန႔တြင ဖနးပငဆငေၾကာငးသရပါသည။ ထ႔အျပငယခအခါ ေကးရြာအမားစတြင ၂၄နာရလပစစမးရရေနေသာေၾကာင ေစးကြက သတငးအခကမား၊ နညးပညာမားအားဖနးမားျဖင ရယႏငျခငး၊ အငတာနက၊ ဆရယမဒယာတ႔မ သရျခငးမားအျပင တဗြရပသလငးမားမလညး အခနမေရြးရယႏငၾကေၾကာငး ေတြ႔ရရ ပါသည။ ေစးကြကလကလနးမမႈ အေနျဖငလညး ေကးရြာမ ထြကရေသာ ထတကနမားက လြနခေသာ ၁၀ ႏစခန႔အထ ကနသညမားမ ရြာအထလာေရာကဝယယၾကသည။ ေစးႏႈနးသတမတမႈကလညး ကနသညမ သာသတမတၿပး အျခားေဒသမား၏ ေပါကေစး သရရနလညး ခကခခပါသည။ ယေန႔အခနတြင ေန႔စဥနးပါးကနသယမားထ ေရထြက ပစၥညးမား၊ စကပးထြကကနပစၥညးမား ႏင တနငတပင ေမြးျမေသာ ဝက၊ ၾကက ႏင ႏြားမားက အလြယတက ေရာငးခႏငသညကေတြ႕ရသည။ ထ႔အျပင လမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနလာသညအတြက ရနကနေစးကြကသ႔ တငပ႕ေရာငးခနငသညအထ ေစးကြကတးခ႕လာနငေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ လမႈေရးႏငေငြေၾကးအရငးအျမစ

သေတသနျပေလလာခေသာ ကႏလၿမ႕နယရ ေကးရြာ(၁၀)ရြာတြင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား လပကငႏင ရနအတြက ေခးေငြထတေပးေသာ အဖြ႕အေနျဖင “ ACT ေခးေငြ” အဖြ႕ ရၿပး အသငးသား (၅) ဥးလင အဖြ႔တစဖြ႔ အျဖစသတမတၿပး ေခးေငြထတေခးေပးေသာ ေငြစေငြေခး အသငး တစသငး ျဖစပါသည။ ေခးေငြအား ႏစပတလင တစႀကမ၊ တစလလင ႏစႀကမႏႈနးျဖင အတးႏႈနးႏင အရငးေငြအနညးငယ ေပါငးၿပးျပနလည ေပးဆပရေသာ ေခးေငြ အမးအစား ျဖစပါသည။ အမးသမးမားကသာလင ဥးစားေပး ေခးေငြထတေခး ေသာ အဖြ႔အစညးျဖစပါသည။ ရကတကာလ အတြငး အတး/အရငး ခြဆပရေသာ ေခးေငြစနစျဖစေသာေၾကာင လရည၊ ႏစရည ရငးႏးျမပႏရေသာ ဝက၊ ႏြား ေမြးျမေရး လပငနးမား၊ ႏစရညသးႏစကပးေရး လပငနးမား အတြက အခကအခရသည။ ရမၼာကၽြနး၊ ပနးညက၊ ေၾကြခင ႏင ပလငေမာ ေကးရြာမားတြင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥးစးဌာနမ အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကေနေသာ “ျမစမးေရာငစမကနး” လညးရသည။ ၎စမကနးအား ေကးရြာေကာမတမ ဥးစး၍ ေကးရြာသ/သားမားအား အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား တးခ႕လပကငႏငရနအတြက ထတေခး လကရသည။ ေခးေငြ ရယသမားမ ေကာမတမ သတမတထားေသာ အတးႏႈနး ပမာဏႏင သတမတထားေသာ အခနကာလအတြငး ျပနလညေပးဆပရေသာ ေခးေငြပစျဖစပါသည။ ထ႔ျပင ရရေသာ အတးႏႈနးမားက ေကာမတမ ေကးရြာသ/သားမားႏင တငပင၍ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးတးတကေရး လပငနးမားအတြက ျပနလညအသးခလကရပါသည။

ေကးရြာ(၁၀) ရြာလးတြင ဒေရေတာ သယဇာတမား ထနးသမးရနအတြက ၂၀၁၁ ခႏစတြင CLEAR Project အတြက ဖြ႕စညးထားေသာ “Villa e Conse vation Co ittee VCC ” အဖြ႕မ စတငေဆာငရြကခေသာလညး

57

ပ-၂၁ ေကးရြာအတြငးရ လမႈေရးႏငေငြေၾကးအရငးအျမစအဖြအစညးမား

ယခေနာကပငးတြင အဖြ႕၏ ေဆာငရြကမႈ လပငနးမား နညးပါးလာသည။ ထ႔ျပင ၎ VCC အဖြ႕တြင စမကနး စတငစဥက အဖြ႕ရနပေငြအျဖစ ရရထားေသာ ရနပေငြမားကလညး ေကးရြာတြငး လညပတရနပေငြ အျဖစ အသကေမြး ဝမးေကာငးလပငနးမားအတြက ထတေခးမႈမား ရသည။ သ႔ေသာ အခ႕ေသာ ေကးရြာမားတြင အဖြ႕ရနပေငြအား အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားလပကငရနအတြက ထတေခးမႈမရေတာပ ကႏလၿမ႕ရ ကမာၻ႕ရတနာဘဏတြငသာ အပႏထားသည။ အေၾကာငးအရငးမာ ၎ရနပေငြအား ႀကးၾကပခန႔ခြရနအတြက ဥးစးေဆာငရြကသည ေကာမတမား လႈပရားေဆာငရြကမႈ အားနညးသြားေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ျပင အခ႕ေသာ ေကးရြာမားတြင စမကနးကာလ အတြငးက ေခးေပးခေသာ ေခးေငြမားမာ အဖြ႔အတြငးသ႔ ျပနလညေပးဆပ ျခငး မားမရပ ရနပေငြလညပတမႈ မရပ ျဖစေနပါသည။

ေကးရြာမားတြင အေဆာကအဥအပငး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးလပငနးမားအတြက ကမာၻ႕ဘဏ၏ ေခးေငြျဖင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥးစးဌာနမ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကလကရေသာ “လထဗဟျပစမကနး C oejct” အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကလကရၿပး ၎လပငနးမားအား ေဆာငရြကရနအတြကလညး ေကးရြာမ “ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပေကာမတ V C ” ဟဖြ႕စညးထားရပါသည။ ပငလယငါးသယဇာတမား ထနးသမးေရးအတြက “ KIFCA ကႏလကမးနငါးဖမး လပငနး ပးေပါငး ေဆာငရြကေရးအဖြ႔” ဟ၍ ဖြ႕စညး ထားရထားၿပး RCA အဖြ႕ႏင ခတဆကေဆာငရြကလက ရသည။ KIFCA အဖြ႕သည သတမတ ထားေသာ ေရမင(၁၀) မငအတြငး ကာကြယကငး လညျခငး လပငနးမား၊ တရားမဝငငါးဖမး စကေလႀကး မားႏင သတမတရာသေကာလြန၍ ငါးဖမး လပငနး လပကငေသာ ငါးဖမးသ မားက ဖမးဆးျခငးလပငနးမားအား ငါးလပငနး ဥးစးဌာန၊ ၿမ႕နယ အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာနမ ဝနထမးမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြက လကရပါသည။ ေကးရြာရ အဖြ႕အစညး မားသည ေကးရြာ အပခပေရး အဖြ႕ႏင သတငး အခက အလကျဖန႔ေဝျခငး၊ ခတဆက ျခငး မားတြငသာ ပးေပါငး ေဆာငရြကၾကၿပး မမအဖြ႕၏ လပငနးစဥမားက သးျခားေကာမတးမားဖြ႕စညး၍ေကာမတဝငမားမ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကၾက ပါသည။

58

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားဖြ႔ျဖးတကမႈဆငရာမဟာဗဟာ အထကပါ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးဆငရာအရငးအႏးမားအားေလလာေဖာထတျခငးရလဒမား အေပၚမတည၍ ေကးရြာအလက အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင ကကညမႈရမရ ႏႈငးယဥေလလာမႈ မားျပလပချပး ရရခသည အလားအလာရသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားမာ ေအာကပါဇယား အတငး ျဖစပါသည။ (အလားအလာရေသာ ေကးရြာအလက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအား ဇယား -၈ တြငၾကညရႈပါရန) ထ႔ျပင ေကးရြာအလကအဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင အလားအလာ ရေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအား ႏႈငးယဥေလလာပါကလညး ေကးရြာအမားစ (ရမၼာကၽြနး၊ ပနးညက၊ ခငးကြငး၊ ကေပါက၊ ပလငေမာ၊ ကႏလ-၁၊ ကႏလ-၂) တြင ထပတကေသာလညး အခ႕ေကးရြာမား (ကးတ႔ေလး၊ ေၾကြခင၊ ေညာငပငသာ) တြင အနညးငယ ကြလြမႈ ရသညက ေတြ႕ရခရသည။ (အဆျပ ႏင အလားအလာ ရေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး ကြလြမႈ အေျခအေနအား ဇယား-၉ တြင ၾကညရႈပါရန) ေဒသခမား၏ အဆျပလပငနးမားအား အဓကထညသြငး စဥးစားသငသညမာ မနေသာလညး အဆပါေကးရြာမားရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနးမား ဖြ႔ျဖးေရးဆငရာ အရငးအႏးမားမာ အဆျပလပငနးမားႏင ကကညမႈမရပါက လပငနးမား စတငအေကာငအထညေဖာရာတြင အခကအခမားစြာ ေတြ႕ႀကႏငမည အျပငေရရည လပငနးရပတညႏငေရးမာလညး မားစြာ မေရရာသည အေနအထားမးျဖစသည။ သ ႔ျဖစပါ၍ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးအရငးအႏးမားေပၚတြင သာ မတည၍ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဟာဗဟာမားက ဥးစားေပး ေရးဆြခၿပး ေကးရြာတစခခငးအလက အသကေမြးဝမးေကာငးတးတကေရး မဟာဗဟာ အႀကျပခကမားအား ၁) အႀကျပ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးႏင ဆကစပအေသးစတလပငနးမား၊ ၂) အဓက ေရြးခယရသညအေၾကာငးအရငး၊ ၃) ေတြ႕ႀကရႏငသည စနေခၚမႈမား၊ ၄) လပငနးေအာငျမငေရးအတြ က နညးပညာ၊ ေငြေၾကး၊ မဝါဒခြငျပခက၊ ေစးကြက၊ တနးဖးကြငးဆကျမငတငျခငး၊ စသည အေသးစတအႀကျပခကမား စသျဖင အေသးစတ ေလလာေဖာထတခပါသည။ (ေကးရြာအလက အသကေမြးဝမးေကာငး မဟာဗဟာမားအား ဇယား - ၁၀ တြင ၾကညရႈပါရန) ထ႔ျပင မဟာဗဟာလပငနးမားအလက ထခကပကစးႏငေျခႏငအဟနးအတားမား၊ အဆပါ လပငနးမား ေအာငျမငေစေရး အတြက အၾကျပခကမားက ေဖာထတခပါသည။ (ဇယား -၁၁ တြင ၾကညရႈပါရန)

59

ဇယား- ၈ သေတသနျပလပခေသာေကးရြာမားရ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏးမားႏငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားဖြ႔ျဖးတးတကေရးမဟာဗဟာ ေက

းရြာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားဖြ႔ျဖးေရးဆငရာအရငးအႏးမား အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏးမားေပၚမတည၍ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရး မဟာဗဟာ ေဖၚထတျခငး

အသက ေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရး မဟာဗဟာ သဘာဝအရငး အျမစ လသားအရငး အျမစ လမႈအရငးအႏး ကနထတလပမႈ အရငးအႏး ေငြေၾကး အရငးအႏး

ရမၼား

ကၽြန

း

ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၂၀၀)ဧက

တရားဝငခြငျပထားေသာ

ငါးဖမးဧရယာ

ေရသယဇာတမား

အသငေလာကရေသး

ငါးကနၾကမးမားရရႏင

ငါးေျခာကလနးေနရာ

(သေသာင ကမးရးတနး

ရည)

ကၽြမးကငလပသား

ေန႔စား လပသားေပါမား

အလပလပႏငၿပး

အလပအကငမရေသာ

အမးသမးမား မားျပား

လမႈေရးဆငရာ

အသငးအဖြ႕မား၊ NGO

မားႏင ခတဆကမႈ

အားေကာငး

ေစးကြကသ႔

လကရတငပ႔ေနေသာ

ေကးရြာတြငး ကနသညမားရ

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးအတြ

က ေလ၊ သေဘၤာ မားျဖင

သြားလာ၍ ရ

ထတကနမားအား ကႏလ

ေစးကြကသ႔

အလြယတက႔ပ႔ေဆာငႏင

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

ျမစမးေရာငစမကနး

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ပနးည

က

ငကေပာခငးမားအား

ဧကႏငခ၍

စကပးသမားရ

ဥယာဥၿခေျမေနရာမား

(သဟပငမားစကပးထား

ေသာလညး အသးတငမႈ

မရ)

ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၁၁၀) ဧက

လယယာလပငနး

လပကငသ

အသငတငရေသာေၾကာင

လႊတေကာငးစာကကေျမ

ေနရာ ရ

လပငနးခြငေနရာ

ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ရႏင

ကနးၾကမးပစၥညးမားရႏင

(ငါး၊ စားကကေနရာ၊

အစာ)

လပငနးကၽြမးကငမႈရ

ေန႔စားလပကငေသာ

အမးသမးမားရ

ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕အစညးမား

တြင ဝနထမးအျဖစ

လပကငေနေသာ

ေကးရြာသ/သားမားရ

ေကးရြာသ႔ ဝက/ႏြား

မားလာေရာကဝယယေသာ

ကနသညမားရ

ငကေပာသး အလးလက

လာေရာကဝယယသမားရ

ေကးရြာတြငး လငယမားႏင

ဖြ႕စညးထားေသာ

လငယအဖြ႕အစညးမားရ

ရာသမေရြးသြားလာ

ဆကသြယႏငေသာ

လမးပမးဆကသြယေရး

(ကတရာလမး)

လပငနးေျမေနရာ (ေျမပဆ

ထတလပေရး) အတြက

လဒါနးမည

ေျမအလရငမားရ

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

ျမစမးေရာင ေခးေငြအဖြ႕

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ေငြေၾကးအရငးအႏးစကထ

တႏငေသာ လပငနးရင

ဝကေမြးျမေရး ႏြားေမြးျမေရး

60

ခငး

ကြငး

ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၁၂၀)ဧက

ပစြန/ဂဏနး သားေပါက

မား အနးနားတြင ရရႏင

ေရသယဇာတမား

အသငေလာက ရရေသး

ငါး/ပစြန/ဂဏနး

အေလအလြငမားက

(တရစာၦနအစာ အျစဖ

အသးျပႏင)

ဝကေရာဂါ၊ ပးမႊားမား

ကေရာကမႈ နညး

ငါးကနၾကမးမား ရရႏင

ေရတြငးေရကန

တးႏငေသာ

ေျမအမးအစား

ကၽြမးကငလပသား

ေန႔စား လပသားေပါမား

ႏြား၊

ဝကေမြးဖးသမား/ေမြးျမေ

နဆ အမေထာငစမား

ဝကသားေပါက

အလြယတကေရာငးခ

ေပးသမားရ

လမႈေရးဆငရာ

အသငးအဖြ႕မား၊ NGO

မားႏင ခတဆကမႈ

အားေကာငး

ဌာနဆငရာ

(ငါးလပနငးဥးစးဌာန) ႏင

ခတဆကမႈ ေကာငး

ေကးရြာတြငး

အမးသမးအဖြ႕မား

ဖြ႕စညးထားရ

ေရေၾကာငး ပ႔ေဆာငႏင၊

ရာသမေရြးသြားလာႏငေသာ

ကနးလမး(ကတရာလမး)

ရနကန-သတြ

အေဝးေျပးကားမား

ေန႔တငးျဖတသနးသြား

ေရလပငနးသးပစၥညးမားအာ

း ကႏလ၊ သတြ၊ ႏင

ရနကနၿမ႕မားမ

အလြယတက မာယရရႏင

ထတကနမားအား ကႏလ၊

သတြ ေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

စက/ဘဏ မ

ေတာငသမားအတြက

ေခးေငြထတေခးေပး

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ဒေရေတာတြငး ဂးေမြးျမေရး ဝကေမြးျမေရး

ကးတ

႔ေလး

ေကးရြာပင ဒေရေတာ

(၂၀)ဧက

သားေပါက ဂဏနး၊

ပဇြနမားရႏင

ငါး/ပစြန/ဂဏနး

အေလအလြငမားရ

တရားဝင ငါးဖမးဧရယာ

ေရသယဇာတ

အသငအတင ရေသး

လပငနးကၽြမးကငမႈရ

ေန႔စားလပသားေပါ

ဝကေမြးျမေရးလပကငေ

နေသာ

အမေထာငစမားရျခငး

အမးသမးအလပသမားမ

ား ရရႏငမႈ

ေဒသခအသငးအဖြ႕မား၊

NGO မားႏင

အခတအဆကေကာငး

ေစးကြကမားသ႔

ကနပစၥညးမားတငပ႔ေနေသာ

ကနသညရ

ဥယာဥၿခပငရငမားမ

လႊတေကာငး

စားကကအတြက ခြငျပ

ထတကနမားအား သတြ၊

ဂြႏင ရနကနေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

ပြငလငးရာသတြင

လမးပမးဆကသြယေရးေကာ

ငး

လမးမား ျပျပငမြမးမရန

CDD စမကနးမား

ေဆာငရြကေန

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ဝကေမြးျမေရး ေရလပငနးအရငးအႏး

61

ကေပ

ါက

ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၁၅၀)ဧက

တရားဝငခြငျပထားေသာ

ငါးဖမးဧရယာ

ေရသယဇာတမား

အသငေလာကရေသး

ငါးကနၾကမးမားရရႏင

ငါးေျခာကလနးေနရာ

(သေသာင ကမးရးတနး

ရည)

ကၽြမးကငလပသား

ေန႔စား လပသားေပါမား

အလပလပႏငၿပး

အလပအကငမရေသာ

အမးသမးမား မားျပား

လမႈေရးဆငရာ

အသငးအဖြ႕မား၊ NGO

မားႏင ခတဆကမႈ

အားေကာငး

ေစးကြကသတငးအခကအ

လကႏင

ေစးကြကလကလနးမေသာေ

ကးရြာသား မားရရ

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

ငါးေျခာကထတလပျခငးလပငနး ေရလပငနးအရငးအႏး

ေၾက

ြခင

ေကးရြာပင ေတာငေပၚ

ေတာ CF (၁၈၀)ဧက

အပနးေျဖေနရာ

(သေသာငျဖ)

ေတာငကစမးစမးေခာငးရ

ပစြန/ဂဏနး သားေပါက

မား အနးနားတြင ရရႏင

တရားဝငခြငျပထားေသာ

ငါးဖမးဧရယာ

ေရသယဇာတမား

အသငေလာက ရရေသး

ငါးေျခာကလနးေနရာ

(သေသာင ကမးရးတနး

ရည)

ငါး/ပစြန/ဂဏနး

အေလအလြငမား

(တရစာၦနအစာ အျဖစ

အသးျပႏင)

ငါးကနၾကမးမား ရရႏင

ေျမပစကပးႏငေသာ

ေျမေနရာရ

ကမးေျခတေလာကအနးပ

ငမား ေပါကေရာက

ကၽြမးကငလပသား

အလပလပႏငေသာ

လပသားအငအားႏင

အသကအရြယ

ေန႔စား လပသား ေပါမား

လပငနး ကၽြမးကင

အမးသမးမားေပါမား

ႏြား၊ဝကေမြးဖးသမား/

ေမြးျမေနဆ

အမေထာငစမား

ဝါးခေမာကလပေနသမား

ရ

ေငြေၾကးအရငးႏးစကထ

တ ႏငသမားရ

ေဒသခဖြ႕ၿဖးေရးဝနထမး၊

ဘြ႕ရမား မားျပား

ဝကသားေပါက အလြယ

တကေရာငးခေပးသမား

လမႈေရးဆငရာ

အသငးအဖြ႕မား၊ NGO

မားႏင ခတဆကမႈ

အားေကာငး

ဌာနဆငရာႏင ခတဆကမႈ

ေကာငး

ေစးကြကသတငးအခကႏင

ေစးလကလမးမ ေသာ

ေကးရြာသ/သား မားရ

ေျမပမးထတေခးသမား

ေကးရြာတြငး

အမးသမးအဖြ႕မား

လပငနးရငမားႏင

ရြာသားမားအၾကား

ဆကဆေရးေကာငးမြန

ေရေၾကာငး ပ႔ေဆာငႏင၊

ရာသမေရြးသြားလာႏငေသာ

ကနးလမး(ကတရာလမး)

ရနကန-သတြ

အေဝးေျပးကားမား

ေန႔တငးျဖတသနးသြား

ေရလပငနးသးပစၥညးမားအာ

း ကႏလ၊ သတြ၊ ႏင

ရနကနၿမ႕မားမ

အလြယတက မာယရရႏင

ထတကနမားအား ကႏလ၊

သတြ ေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

ျမစမးေရာင ေခးေငြစမကနး

PACT ေငြစေငြေခးအသငး

စက/ဘဏ

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ေငြတးေခးသမားရ

(အတးႏႈနးမား)

ငါးပထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

62

ပလငေ

မာ

Untouch Forest ဧရယာ

(၆) ဧက

သဘာဝေရထြကအရငးအျ

မစ စမးေခာငး

ဥယာဥၿခေျမေနရာမား

(သဟပငမားစကပးထား

ေသာလညး အသးတငမႈ

မရ)

ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၁၈၅) ဧက

ေကးရြာမ

သြားေရာကလပကငႏငေ

သာ ကၽြနး (ေကးရြာႏင

၂၀ မငခန႔ ကြာေဝး)

လပငနးကၽြမးကငမႈရ

ေန႔စားလပကငေသာ

အမးသမးမားရ

အလပမရေသာ ကား/မ

အမေထာငစတငး

ဝကေမြးျမေရး

တပငတႏငေမြးျမၾကသမ

ားျဖစ

ေကးရြာသ႔ ဝက/ႏြား

မားလာေရာကဝယယေသာ

ကနသညမားရ

တပငတႏင

ဥယာဥသးႏစကပးၿပး

ထတလပေရာငးခသမားရ

ထတကနမားအား သတြ၊

ဂြႏင ရနကနေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

ပြငလငးရာသတြင

လမးပမးဆကသြယေရးေကာ

ငး

လမးမား ျပျပငမြမးမရန

CDD စမကနးမား

ေဆာငရြကေန

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ငါးေျခာကထတလပျခငး ဝကေမြးျမေရး

ေညာင

ပငသ

ာ

ေကးရြာပင ဒေရေတာ

၁၂၇ဧကရျခငး

သားေပါက ဂဏနး၊

ပဇြနမားရႏငျခငး

ဝကေရာဂါ

ကေရာကမႈနျခငး

ငါး/ပစြန/ဂဏနး

အေလအလြငမားက

တရစာၦနအစာ အျဖစ

အသးျပႏငျခငး

ေရသယဇာတ

အသငတငကနေသး

စားကကေျမေနရာေပါမား

လပငနးကၽြမးကငမႈရျခငး

ေန႔စားလပသားေပါ

အမးသမးမားအလပရႏင

ဝကေမြးျမေရးလပကငဖး

ေသာ

အမေထာငစမားရျခငး

ေဒသခအသငးအဖြ႕မား၊

NGO မားႏင

အခတအဆကေကာငး

ေစးကြကသတငးအခကႏင

ေစးလကလမးမေသာ

ေကးရြာသ/သား မားရ

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးေကာ

ငး

ထတကနမားအား သတြ၊

ဂြႏင ရနကနေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ငါးေျခာကထတလပျခငး ႏြားေမြးျမေရး

63

ကႏ

လ(၁

) ေကးရြာပင ဒေရေတာ CF

(၂၀၀)ဧက

ဒေရေတာမားတြင

ဓနဖက မား

စေဆာငးရရႏင

ဓန ႏင ဝါး နးစပရြာ

ေကးရြာမားတြင

လြယကစြာ ဝယယရရႏင

တရားဝငခြငျပထားေသာ

ငါးဖမးဧရယာ

သယဇာတမား

အသငေလာက ရရေသး

လပငနးကၽြမးကငမႈရျခငး

ေန႔စားလပသားေပါ

ဓနမးရကလပျခငး

လပးငနး

ေဆာငရြကေနသမား ရ

(အမးသမးအမားစ)

လမႈေရးဆငရာ

အသငးအဖြ႕မား၊ NGO

မားႏင ခတဆကမႈ

အားေကာငး

ေစးကြကသတငးအခကအ

လကႏင

ေစးကြကလကလနးမေသာေ

ကးရြာသား မားရရ

ကႏလေစး

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးအတြ

က ေလ၊ သေဘၤာ၊

စကေလမားအလြယတကရ

ထတကနမားအား ကႏလ၊

ဂြေစးကြက

မားသ႔ပ႔ေဆာငႏင

ပ႔ေဆာငေရး ယာဥလငးမားရ

(မးဆကသစ၊ ရေအာငလ)

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

CLEAR Project (VCC)

Revolving Fund

FFF လညပတရနပေငြ

အရငးအႏး

ဓနအမးထတလပျခငး ေရလပငနးအရငးအႏး

ကႏ

လ(၂

)

ဒေရေတာမားတြင

ဓနဖက မား

စေဆာငးရရႏင

ဓန ႏင ဝါး နးစပရြာ

ေကးရြာမားတြင

လြယကစြာ ဝယယရရႏင

တရားဝငခြငျပထားေသာ

ငါးဖမးဧရယာ

သယဇာတမား

အသငေလာက ရရေသး

လပငနးကၽြမးကငမႈရျခငး

ေန႔စားလပသားေပါ

ဓနမးရကလပျခငး

လပးငနး

ေဆာငရြကေနသမားရ

(အမးသမးအမားစ)

ေဒသခအသငးအဖြ႕မား၊

NGO မားႏင

အခတအဆကေကာငး

ေစးကြကသတငးအခကႏင

ေစးလကလမးမေသာ

ေကးရြာသ/သား မားရ

ကႏလေစး

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးေကာ

ငး

ထတကနမားအား သတြ၊

ဂြႏင ရနကနေစးကြကမားသ႔

ပ႔ေဆာငႏင

ပ႔ေဆာငေရး ယာဥလငးမားရ

(မးဆကသစ၊ ရေအာငလ)

PACT

ေငြစေငြေခးအသငးမားမ

ေခးေငြရရႏင

အစရယယာစနစျဖင

လပကငေသာ

ကနသညမားရ (ငါးဒင၊

ငါးကနသည)

ငါးေျခာကထတလပျခငး ေရလပနးအရငးအႏး

။ ။ (၅.၂) - ၆) ။

64

ဇယား-၉ လကရဝငေငြရလပငနးမား၊အဆျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏငအလားအလာရ အသကေမြး ဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရး လပငနးမား

ေကးရြာ

လကရ အဓက ဝငေငြရ လပငနး မား (စစေပါငး ဝငေငြတြင ထညဝငမႈ%)

ပထမဥးစားေပးအဆျပလပငနး လပငနးမား (စစေပါငးရမတ) အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏးမားႏင ႏႈငးယဥေလလာျပး အလားအလာရသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား (စစေပါငးရမတ)

ရမၼားကၽြနး ေရလပငနး (၄၃%) စကပးေရး (၂၆%)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးေရာင၊ ငါးပကလး၊ ငါးေရႊ၊ ငါးကနးည)

(၄၃ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၄၄ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးေရာင၊ ငါးပကလး၊ ငါးေရႊ၊ ငါးကနးည) (၂၈ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၂၅ မတ)

ပနးညက ေရလပငနး (၂၇%) စကပးေရး (၂၂%)

ႏြားေမြးျမေရး (၄၅ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၄၆ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၂၃ မတ)

ႏြားေမြးျမေရး (၂၂ မတ)

ခငးကြငး ေရလပငနး (၆၀%) ေနစားလပငနး (၂၀%)

ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြန ကဏနး ေမြးျမျခငး (ဂး) (၄၄ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၄၈ မတ)

ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြန ကဏနးေမြးျမျခငး (ဂး) (၂၈ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၂၆ မတ)

ကတ႔ေလး ေရလပငနး (၃၇%) ေမြးျမေရး (၂၆%)

ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြန ကဏနး ေမြးျမျခငး (ဂး) (၄၆ မတ)

ႏြားေမြးျမေရး (၄၂ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၂၆ မတ)

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၂ မတ)

ကေပါက ေရလပငနး (၄၀%) ေမြးျမေရး (၃၀%)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးခငပါး) (၄၄ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၄၂ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးခငပါး) (၂၆ မတ)

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၁ မတ)

ေၾကြခင ေရလပငနး (၃၇%) စကပးေရး (၁၄%)

ႏြားေမြးျမေရး (၄၃ မတ)

ဝါးလကမႈလပငနး (၄၄ မတ)

ငါးပလပငနး (၃၇ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၃၃ မတ)

65

ေကးရြာ

လကရ အဓက ဝငေငြရ လပငနး မား (စစေပါငး ဝငေငြတြင ထညဝငမႈ%)

ပထမဥးစားေပးအဆျပလပငနး လပငနးမား (စစေပါငးရမတ) အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏးမားႏင ႏႈငးယဥေလလာျပး အလားအလာရသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား (စစေပါငးရမတ)

ပလငေမာ ေရလပငနး (၃၆%) ေန႔စားလပငနး (၂၃%)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး) (၄၂ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး)

(၄၁ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး) (၂၁ မတ)

ဝကေမြးျမေရး (၁၉ မတ)

ေညာငပငသာ ေရလပငနး (၃၀%) ေမြးျမေရး (၃၀%)

ဝကေမြးျမေရး (၄၄ မတ)

ႏြားေမြးျမေရး (၅၁ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ကငးမြန၊ ငါးပက၊ ငါးဂဏေရာင၊ ငါးေၾကးခၽြန) (၂၇ မတ)

ႏြားေမြးျမေရး (၂၄ မတ)

ကႏလ ရပကြက-၁

ေမြးျမေရး (၃၄%) ေရလပငနး (၂၆%)

ဓနမးထးျခငးလပငနးအတြက ေငြေၾကး ေထာကပျခငး

(၄၆ မတ)

ဓနမးထးျခငးလပငနးအတြက ေငြေၾကး ေထာကပျခငး

(၄၇ မတ)

ဓနမးထးျခငးလပငနး အတြက ေငြေၾကး ေထာကပျခငး (၂၅ မတ)

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၀ မတ)

ကႏလ ရပကြက-၂

ေရလပငနး (၄၃%) ဓနအမးထးျခငး (၁၄%)

ေရလပငနးအရငးအႏး (၄၁ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးန တး၊ ငါးကြမးရပ၊ ငါးမလး၊

ငါးေမာရ) (၄၁ မတ)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးကြမးရပ၊ ငါးမလး၊ ငါးေမာရ) (၂၂ မတ)

ေရလပငနးအရငးအႏး (၁၈ မတ)

66

ဇယား-၁၀ ေကးရြာအလက အႀကျပအေသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအေပၚ မတညေရးဆြထားသည အသကေမြး ဝမးေကာငး မဟာဗဟာ ရမၼားကၽြနးေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးေရာင၊ ငါးပကလး၊ ငါးေရႊ၊ ငါးကနးည)

ဝကေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးေရာင၊ ငါးပကလး၊ ငါးေရႊ၊ ငါးကနးည)

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ မသားစအမားစအေနျဖင ေရလပငနးျဖင အသကေမြးလကရျပး ငါးေျခာကလပငနး ႏင ပတသကသညကၽြမးကငမႈႏင အေတြ႔အၾကေကာငးမားရျခငး၊ ရာသမေရြး ေရလပငနး လပကငႏငသည ပတဝနးကငအေနအထားႏင ပထဝအေျခအေနရျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ ငါးေျခာကလပငနးစဥတေလာကလးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား လပကငေဆာငရြက နင ျခငး၊အမးသမးမားလညး အလပအကငအခြငအလမးရရနငျခငး၊ မသားစဝငေငြတးလာနင ျခငး၊

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရညအေသြးညဖငးျခငးႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ငါးအေျခာကခနညးပညာ

စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ဓါတေဆးလြတ အရညအေသြးၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ ထတပးမႈနညးပညာ

ေငြေၾကး အစအဖြ႔ပင ငါးအေျခာကခစကတညေထာငရနအတြက မတညအရငးအႏး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက ကနဥးမတညေငြ လကတေလာေငြေၾကးလအပမႈ အတြက ေခးေငြအစအစဥ/လညပတရနပေငြ ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ

မဝါဒခြငျပခက ငါးဖမးကရယာမားႏငလပငနးလငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး ရားမဝငငါးဖမးမႈမားႏငေရထြကပစၥညးသယယပ႔ေဆာငမႈမားအားဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတငအေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပးသရပျပ ေဆာငရြကျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး ငါးေျခာကလပငနးတနဘးကြငးဆကလပငနးမားႏင ပါဝငပတသကသမားအား ေလလာျခငး၊ အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (Refer to Value Chain Analysis)

အျခား စေပါငးငါးေျခာကထတလပျခငးႏငတငပ႔ေရာငးချခငးဆငရာသငးဖြ႔ေဆာငရြကျခငး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက လပငနးအစအစဥ (Business Plan) အကးအျမတခြေဝမႈဆငရာၾကတငသေဘာတညခက (Benefit Sharing Model)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက အစအဖြ႔ပင “ငါးအေျခာကခစကရတညေဆာကရနအတြက မတည ေငြအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၁) ႏင နညးပညာ” ပပးကညေပးရနမာ ေကးရြာ ဝငေငြ တးတက ေရးအတြကမျဖစမေနလအပလကရပါသည။ အထးသျဖင မးတြငးကာလအတြငး ေန႔စဥ ပမးမ ဖမးယရရသည ငါးပမာဏက အေျခာကခႏငသည စကရအရြယအစား လအပမည ျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခစကရ ဒဇငး၊ စြမးအင သးစြမညပစႏင အရငးအျမစစသညတ႔က အေလးထား စဥးစားရနလအပသည။ ထ႔သ႔ျပလပ ရာတြင ေဒသအတြငးအလြယတကရရႏငမည စြမးအင အရငးအျမစက အဓကထားသးစြႏငရနစစဥသငျပး၊ အစးရလပစစဓါတအားလငး ရရ ႏငမႈ အလား အလာကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါသည။ မးတြငးကာလတြငသးစြရနသာမက

67

အျခားကာလ မားတြငပါ သမားရးက အေျခာကလမးလပငနးစဥမားႏင ေပါငးစပအသးျပႏငေရး အစအမမား ထညသြငး သငသည။ မးတြငးကာလအတြငးဝငေငြတးျမငရရေရးအတြက အေျခာကခစကရမာ အဓကကေသာလညး ကနကာလမားတြင ဝငေငြပမရရေရးအတြကမ “ထြကကနမားအားစေပါငးေရာငးချခငး” မ ဝငေငြ တးတက ရရ ႏငပါသည။ လကရအေနျဖင ထြကကနမားအား တစဥးခငးေရာငးခ လကရသျဖင ေစးႏမဝယယခရျခငး၊ ထတပးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးစသညတ႔အတြက ကနကစရတမား ရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရရသင သေလာကမရရဘ ေလလြငဆးရႈးရလကရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေကးရြာ အတြငး ထတလပႏငသည ငါးေျခာကအမးအစားမားအလက အပစငယမား ဖြ႔ကာ “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” အေနျဖင စေပါငးေရာငးခႏငပါကအရညအေသြး ေကာငးမြနမႈ အတြက စေပါငးတာဝနခ ေဆာငရြကႏငမညျဖစသလ၊ သယယပ႔ ေဆာငေရး အတြက သကသာသညနညးလမးမား ရာေဖြႏငျခငး၊ ကနခနပမတငပ႔ႏငမညျဖစသျဖင ေစးႏႈနး ပမ ရရႏငေရး ကနသညမားႏင ယဥေဘာငတနးေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငးမား ျပလပ ႏင မညျဖစ သျဖင အကး အျမတပမရရႏငမည ျဖစပါသည။ အဆပါ စေပါငးေစးကြကတငသညနညးလမးမာ အပပငး ေဒသပႏမးစကပးသ မားအၾကားတြင လကေတြ႔ေအာငျမငလကရသျဖင၊ ဤငါးေျခာက ထတလပေရာငးခမႈတြင လညး ေအာငျမငႏငမညအလားအလာမားစြာရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ စမကနးအေနျဖင “စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပး သရပျပ ေဆာငရြကျခငး” က ေဆာငရြကေပးႏငပါက မားစြာအကးရမညအျပင၊ “စေပါငး ငါးေျခာက တငပ႔ေရာငးချခငး အတြက ကနဥးမတညေငြ” ပပးေပးျခငး မားျပလပေပးပါက၊ ကနသညမားမ လႊေငြမရမကာ လအတြငး ပါဝငသမားအားၾကတငေငြ ထတေပး ႏငမည ျဖစကာ၊ စေပါငး ေရာငးခမႈ လပငနးစဥ က ပမပါဝငလာေရးစညးရးေဆာငရြက ႏငမည ျဖစပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

အေျခာကခစကႏငပတသက၍ ျပငပလပငနးရငမားလာေရာကရငးႏးျမပႏမႈမရေသး သည ကာလ အတြငး အဆပါ အေျခာကခစက၏အသးဝငမႈႏင စးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပးနမနာ ဆနးသပျခငးက စမကနးမကညေဆာငရြကသငေပသည။ တစဥး တစေယာကခငး က အကအညေပးေဆာငရြကသည ထကစာလင ေကးရြာတြငးရေရလပငနး လပကငသည မသားစမားက စေပါငး၍ အကအညေပးေဆာငရြကရန ပမသငေလာမည ျဖစ သျဖင “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” ကသ႔ေသာ ေကးရြာ အေျချပ အဖြ႔ အစညး တစခကဖြ႔စညးရနလအပမညျဖစသည။ KIFCA KIFCA ။ KIFCA ။အဆပါ အေျခာကခ စကအား ကနဥး အေနျဖင အစအဖြ႔ပင အျဖစ စတင တညေထာင ရနျဖစျပး၊ ေဒသခမား အေန ျဖငအေျခာကခ ျခငးမား ေဆာငရြကႏငရန အတြက အဆပါအဖြ႔မ စညးမဥးစညးကမးမား ခမတ ကာအခေၾကးေငြ ရယ၍ စမေဆာငရြက ေပးျခငးျဖင ပမနဝငေငြ ရရႏငမညျဖစသလ၊ ေရရညအတြက ျပျပငထနးသမးျခငး လပငနးမားလပကငရန ဝငေငြ ရရ ႏငမညျဖစသည။

ထ႔ျပင စေပါငးေရာငးခႏငေရးအတြကလညး အဆပါအဖြ႔မတာဝနယေဆာငရြကႏငရန နညးပညာ၊ ေငြေၾကးစသညမားကညေဆာငရြကေပးသငပါသည။ ေငြေၾကးအရငးအႏး ေပးအပ ျခငးအျပင စမကနးမ ၾကားဝင၍ အေျခာကခစကရတညေဆာက ေပးႏငသည အဖြ႔အစညး မားႏင ေကးရြာ အၾကားေစစပေပးႏငရနလအပမညျဖစသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

တပငတႏင ဝကေမြးျမျခငး (ပနးညကေကးရြာ အတြကအၾကျပထားသည ဝကေမြးျမေရး လပငနးအတြက အေသးစတမဟာဗဟာက ၾကညရႈ႕ပါရန)

68

ပနးညကေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ႏြားေမြးျမေရး ဝကေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ဝကေမြးျမေရး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

မသားစတြငး တနငတပင ဝကေမြးျမၾကသမားရသကသ႕ စးပြားျဖစေမြးျမၾကသမားလညးရျခငး၊ ဝကေမြးျမျခငး လပငနးအတြက လေလာကေသာ အေတြ႔အၾကရျခငး၊ ဝကမးအလြယ တက ရရႏငျခငး၊ ရာသမေရြးအးမကြာ အမမကြာလပကငေဆာငရြကနငေသာ လပငနးျဖစျပး၊ ကားမ မေရြး လပကငႏငျခငး ေမြးျမေရးဆငရာေငြေၾကးပပးကညေပး မႈမားရျခငး၊ ေစးကြက လကလမး မမႈ ရျခငး။

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

တနငတပင ေမြးျမေရးလပငနးမားသည အမးသမးမား အးမကြာ အမမကြာ လပေဆာင၍ ရေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမးျဖစျခငး၊ အမးသမးမား ကၽြမးကငစြာလပကငႏငျခငး၊ မသား စ ဝငေငြ တဖကတလမးမ ရရေစျခငး

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရငးအႏးမားျခငး (ဝကစာ)၊ စနစတကေမြးျမျခငးမဟတပါက ၾကးထြားခနၾကာျမငျခငး၊ ေရာဂါကေရာကႏငျခငးေၾကာင အရငးအႏးျမငမားျခငး ႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ သပၸနညးကဝကေမြးျမျခငးသငတနး

ဝကစာျပလပျခငးသငတနး ဝကသားေပါကေမြးျမေရးနညးပညာသငတနး

ေငြေၾကး တနငတပင ဝကေမြးျမနငေရးအတြက လအပေသာ ေငြေၾကးအရငးအႏး/ ဝကစာစကရအတြက လအပေသာ ကနဥးမတညေငြ

မဝါဒခြငျပခက ေဒသမေရြး လြတလပစြာသားငါးတငပ႔ခြင ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးေရာငးချခငး အစအစဥမား ေရးဆြထားျခငး တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (ဝကေပါငေျခာက ထတလပျခငး) အျခား စးပြားျဖစဝကေမြးျမေရးျခမားသ႔သြားေရာကေလလာျခငး

ေဒသတြငးဝကစာလအပခကကျဖညတငးႏငမည ဝကစာစကရတညေဆာကျခငး ဝကသားေပါကေမြးျမေရးလပငနး တညေထာငျခငး စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာ အသငးဖြ႔စညးျခငး ႏင အဖြ႔မဝါဒမား ခမတျခငး

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက“တပငတႏငစးပြားျဖစဝကေမြးျမေရးအတြကေငြေၾကးအရငးအႏး ႏင သပၸနညးကဝကေမြးျမေရးသငတနး” မားေပးအပရနမာေကးရြာဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြကအလြန အေရးပါသည။ ေကးရြာတြငအဓက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမာ ေရလပငနး ျဖစေသာ လညး ရာသမေရြး လပကငေဆာငရြကႏငသည လပငနးမဟတေသာေၾကာင မသားစ စားဝတ ေနေရးအဆငေျပရန အမးသမး အမေထာငစဝငမားမ တႏငတပင ဝကေမြးျမေရး လပငနးက တရြာလး အတငးအတာျဖင လပကငေဆာငရြကေနၾကသည။ လကရအေနျဖင တအမ ေထာင တြငအေကာငေရအနညးငယသာေမြးျမေနၾကျပး၊ စနစတကေၾကြးေမြးျခငးမရသျဖင ၾကးထြားခန ၾကာျမငမႈေၾကာင အျမတအစြနးအားျဖငအမားအျပားမရေပ။ အလားတ အခ႕ေသာ အမေထာငစ မားမာ အစားအစာဝယယ ေၾကြးေမြးျပး ၾကးထြားမႈ ျမနဆနေသာလညး အစာစားရတၾကးမား မႈ ေၾကာင အျမတအစြနး နညးပါးသညကလညးေတြ႔ရခရပါသည။ သ႔ေသာလညး စဘးကသ႔ ေမြးျမျခငးမး ျဖစသျဖင အေရးေပၚလအပသညအခနတြင ေငြေပၚႏငသျဖင မသားစ အမားစ အတြကအကးရသျဖင ဆကလကေမြးျမလၾကျခငးျဖစသည။ အကးအျမတတြကခကမႈ မားအရ အမေထာငစမားအေနျဖင အနညးဆးဝက (၅)ေကာငႏငအထကကေမြးျမပါက အရငးေၾက ကာလ (၁) ႏစသာျဖစျပး၊ ဒတယႏင တတယႏစမားတြင အကးအျမတ ပမရရႏင မညျဖစသည။ (ေနာကဆကတြ ၂ ပါ ဝကေမြးျမေရး၏အကးအျမတတြကခကမႈကၾကညပါရန) သ႔ေသာ

69

သပၸနညးကဝကေမြးျမေရးနညးစနစမားက သရမသာလင ဝကေမြးျမေရးႏင ဆကစပလကရ သညစနေခၚမႈမား (ကနးမာေရး၊ ပတဝနးကငညစညမးမႈစသည) က ေလာခႏငမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင သပၸနညးက ဝကေမြးျမျခငးႏင ပတသကသည သငတနးမား၊ ေဒသခမားမ ဝကေမြးျမလသမားအား စးပြားျဖစဝကေမြးျမျခမားသ႔ ေလလာေရး စစဥေပးျခငး စသညတ႔မာ မျဖစမေနျပလပေပးသင သည လပငနးမားျဖစပါသည။ လကရအေနျဖင ေကးရြာအတြငးရ အမေထာငစအမားစတြင ဝကေမြးျမေရးက တပငတႏင လပကငကေသာလညး ဝကသားေပါကမားက ဝယယေမြးျမရျခငး၊ အသငျပငဆင ထားျပး ျဖစသည ဝကစာက သာဝယယေၾကြးေမြးရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရသင သေလာက မရဟသးသပႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ေကးရြာအတြငး လပအားပလေသာမသားစမားရပါက မသားစတပငတႏငဝကေမြးျမေရးအျပင ဝကသားေပါကေမြးျမေရာငးခေရး ကပါ လပကငႏငေစ ေရးကညေပးမႈမား၊ ေဒသထြကကနၾကမးမားအသးျပ၍ ဝကစာထတလပမႈမားအား ကည အားေပးသငပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

စေပါငးေမြးျမေရးထက တစမသားစခငးအလက တစပငတစႏငဝကေမြးျမေရး လပငနးမား လပကငႏငေရးကညေပးသငသည။ KIFCA ။ KIFCA ။ ။ ( “ ” )

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေကးရြာတြင Pact စမကနး ႏင ျမစမးေရာင ေကးရြာစမကနးမား၏ ေငြေၾကးပပးမႈျဖင တစအမေထာငလင အနညးဆး ဝက (၂) ေကာငမ ေမြးျမေနၾကသည။ စမကနးမ ေခးေငြမား သည အတးႏႈနး နညးပါးသည။ သ႔ေသာ Pact ေခးေငြ၏ ေငြေၾကးလညပတမႈ ပစမာ ၁၄ ရကလင တႀကမျဖစေသာေၾကာင ေရရညရငးႏးျမပႏရန အခကအခၾကေတြ႔ရသည။ ထ႔ျပင စမကနးမ ပပးေပးေသာ ေခးေငြပမာဏသည ဝက (၂) ေကာငေမြးျမနငေလာကသညသာ လေလာကသည။ လကရတြင ဝကစာဝယယမႈမာ အခကအချဖစေနေၾကာငးႏင ေစးကြကခတဆကမႈ အားနညးျခငးေၾကာင မမေရာငးခလေသာ အခနတြင ေရာငးခရန အခကအချဖစေနေၾကာငး တ႔က ေတြ႕ရရပါသည။

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ႏြားေမြးျမေရး (ေညာငပငသာေကးရြာ အတြကအၾကျပထားသည ႏြားေမြးျမေရး လပငနးအတြက အေသးစတ မဟာဗဟာက ၾကညရႈ႕ပါရန)

70

ခငးကြငးေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ဒေရေတာအတြငး ငါး၊ ပဇြန၊ ဂဏာနး ေမြးျမျခငး (ဂး)

ဝကေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမျခငး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

ဂးေမြးျမေရးလပကငေဆာငရြကရန အစအဖြ႔ပငဒေရေတာဧရယာရျခငး၊ သားေပါကမား အလြယတက ရရနငျခငး၊ ရာသမေရြးလပကငေဆာငရြကနငျခငး၊

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးတြင အမးသမးမားသည ရာႏႈနးျပည ပါဝငနငျခငး မရေသာလညး ဂးေကာကျခငး၊ ေရာငးချခငးလပငနးမားက လပေဆာငနငသညအတြက အတငး အတာ တခအထပါဝငလပေဆာငနငျခငး၊

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

နညးပညာအခကအခ ႏင ကၽြမးကငလပသား

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမေရးနညးပညာ

ၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ သရပျပကြကမားေဆာငရြကေပးျခငး

ေငြေၾကး ဒေရေတာအတြငး တစဥးခငး/စေပါငး ဂးေမြးျမေရးအတြက မတညအရငးအႏး မဝါဒခြငျပခက ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမျခငးအား ဥပေဒႏင အည တရားဝငခြငျပခကရရရန

လပငနးလပပငခြင လငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး ေခးေငြ အစအစဥမား အေကာငအထညေဖာရန

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (ခရဆ ထတလပျခငး) အျခား ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမျခငးစျပေနရာမားသ႔ ေလလာေရးခရးစဥမားစစဥေပးျခငး ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

ဒေရေတာအတြငးဂးေမြးျမေရးလပငနး လပကငရနကနဥးမတညေငြ ႏင နညးပညာ ပပးေပးရန မာ အဓကလအပခကျဖစသည။ လကရတြင ေကးရြာသေကးရြာသားမားသည ေရလပငနးျဖင အဓက အသကေမြးၾကေသာလညး မးတြငးကာလတြင စားဝတေနေရး အခက အခက ၾကေတြ႕ရ သည။ မသားစဝငေငြ တဖကတလမးမ ရရရန ႏင အစားအစာဖလရန ေကးရြာသေကးရြာ သားမားသည ဒေရေတာအတြငးမ ဂးမား စေဆာငးေကာကယ ေရာငးခ လကရသည။ အဆပါ ဂးမားမာ အရညအေသြးေကာငးမြနၿပး လၾကကမားေသာ ေရထြကပစၥညးလညးျဖစသည။ ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမနငမည ေနရာ အကယအဝနးႏင လပသား ရရမႈေပၚမတည၍ ဂးေမြးျမမည ပစ ဒဇငးက စဥးစားရန လအပမညျဖစသည။ ေမြးျမရာတြငလညး ေဒသမးမားက အဓကထား ေမြးျမရန အေလးထားသငသည။ ထအျပင တရက ထြကနငမည ပမာဏႏင ေစးကြကလအပခကက ထညသြငးစဥးစားသငသည။ အဆပါ ဂးေမြးျမေရး လပငနးအတြက လအပေသာ နညးပညာ ကလညး စမကနးမ ပပးကညသငသည။ လကရအေနျဖင အစအဖြ႔ပငသစေတာမားအတြငး ငါးပဇြနေမြးျမျခငးႏင ပတသက၍ သးျခားကန႔ သတထားျခငးမရေသာလညး၊ အစအဖြ႔ပငသစေတာမားအတြငး တရားဝငေမြးျမခြငရရေရး မဝါဒ ေရးရာအၾကျပတကတြနးမႈမားျပလပသငသည။ ဂးထတကနမားႏငပတသက၍ တနဘးျမငထတလပႏငေရး အေသးစတေလလာမႈမား ထပမျပ လပႏငပါက ေဒသခမားအတြက ပမအကးရမညျဖစသည

71

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

ဂးေမြးျမေရးလပငနးက အစအဖြ႔ပငဒေရေတာအတြငး လပကငရမညျဖစေသာလညး စေပါငး ကာကြယျခငးမလြ၍ ေမြးျမေရးလပငနးက တစဥးခငးလပကငႏငမႈအေပၚမတည၍ အကြကခ ခြေဝလပကငသငသည။ အဆပါအခငးအရာႏင ပတသက၍လညး လကရအေကာင အထည ေဖာေအာငျမငလကရေသာ ေနရာမားသ႔သြားေလာကေလလာႏငေရး ကညေဆာငရြက ေပးသင ျပး၊ ေတြ႔ရခကမား ေပၚမတည၍ ေဒသႏငကကညသည နညးလမးမားျဖင ေမြးျမသငသည။ (ဧရာဝတတငးအတြငး ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြနဂဏနးေမြးျမေရး ေအာငျမငလက ရသည ေနရာမားသ႔သြားေရာက ေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားက ေနာကဆကတြ ၃ တြင ၾကညရႈ ပါရန။) ထ႔ျပင ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမေရးလပငနးမာ ေဒသတြငး လကရလပကင ေဆာငရြက ေနေသာ လပငနးမဟတသည အတြက အဆပါ လပငနး ၏အသးဝငမႈႏင စးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပးနမနာ သရပျပဆနးသပျခငးက စမကနးမ ကညေဆာငရြက သငေပသည။ ေကးရြာအစအဖြ႔ပငသစေတာအသးျပသမားအဖြ႔ေအာကတြင “ဒေရေတာအတြငး ဂးေမြးျမေရး အဖြ႕” ကသ႔ေသာအဖြ႔တခက ဖြ႔စညးသငျပး၊ ပါဝငပတသကသမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အျငငးပြားမႈ၊ အကးအျမတခြေဝမႈစသညကစၥရပမား အျပင၊ နညးပညာ ေငြေၾကးစသည အကအညရရႏငေရး မားအတြကပါ ဥးစးဥးေဆာင ျပလပသငပါသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

တပငတႏင ဝကေမြးျမျခငး (ပနးညကေကးရြာ အတြကအၾကျပထားသည ဝကေမြးျမေရး လပငနးအတြက အေသးစတမဟာဗဟာက ၾကညရႈ႕ပါရန)

72

ကးတ႔ေလးေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ဒေရေတာတြငး ငါး၊ ပစြန၊ ဂဏနးေမြးျမျခငး (ဂး)

ႏြားေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ဝကေမြးျမေရး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

မသားစတြငး တနငတပင ဝကေမြးျမၾကသမားရသကသ႕ စးပြားျဖစေမြးျမၾကသမားလညးရျခငး၊ ဝကေမြးျမျခငး လပငနးအတြက လေလာကေသာ အေတြ႔အၾကရျခငး၊ ဝကမးအလြယ တက ရရႏငျခငး၊ ရာသမေရြးအးမကြာ အမမကြာလပကငေဆာငရြကနငေသာ လပငနးျဖစျပး၊ ကားမ မေရြး လပကငႏငျခငး ေမြးျမေရးဆငရာေငြေၾကးပပးကညေပး မႈမားရျခငး၊ ေစးကြက လကလမး မမႈ ရျခငး။

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

တနငတပင ေမြးျမေရးလပငနးမားသည အမးသမးမား အးမကြာ အမမကြာ လပေဆာင၍ ရေသာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမးျဖစျခငး၊ အမးသမးမား ကၽြမးကငစြာလပကငႏငျခငး၊ မသား စ ဝငေငြ တဖကတလမးမ ရရေစျခငး

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရငးအႏးမားျခငး (ဝကစာ)၊ စနစတကေမြးျမျခငးမဟတပါက ၾကးထြားခနၾကာျမငျခငး၊ ေရာဂါကေရာကႏငျခငးေၾကာင အရငးအႏးျမငမားျခငး ႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ သပၸနညးကဝကေမြးျမျခငးသငတနး

ဝကစာျပလပျခငးသငတနး ဝကသားေပါကေမြးျမေရးနညးပညာသငတနး

ေငြေၾကး တနငတပင ဝကေမြးျမနငေရးအတြက လအပေသာ ေငြေၾကးအရငးအႏး/ ဝကစာစကရအတြက လအပေသာ ကနဥးမတညေငြ

မဝါဒခြငျပခက ေဒသမေရြး လြတလပစြာသားငါးတငပ႔ခြင ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးေရာငးချခငး အစအစဥမား ေရးဆြထားျခငး တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (ဝကေပါငေျခာက ထတလပျခငး) အျခား စးပြားျဖစဝကေမြးျမေရးျခမားသ႔သြားေရာကေလလာျခငး

ေဒသတြငးဝကစာလအပခကကျဖညတငးႏငမည ဝကစာစကရတညေဆာကျခငး ဝကသားေပါကေမြးျမေရးလပငနး တညေထာငျခငး စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာ အသငးဖြ႔စညးျခငး ႏင အဖြ႔မဝါဒမား ခမတျခငး

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက“တပငတႏငစးပြားျဖစဝကေမြးျမေရးအတြကေငြေၾကးအရငးအႏး ႏင သပၸနညးကဝကေမြးျမေရးသငတနး” မားေပးအပရနမာေကးရြာဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြကအလြန အေရးပါသည။ ေကးရြာတြငအဓက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမာ ေရလပငနး ျဖစေသာ လညး ရာသမေရြး လပကငေဆာငရြကႏငသည လပငနးမဟတေသာေၾကာင မသားစ စားဝတ ေနေရးအဆငေျပရန အမးသမး အမေထာငစဝငမားမ တႏငတပင ဝကေမြးျမေရး လပငနးက တရြာလး အတငးအတာျဖင လပကငေဆာငရြကေနၾကသည။ လကရအေနျဖင တအမ ေထာင တြငအေကာငေရအနညးငယသာေမြးျမေနၾကျပး၊ စနစတကေၾကြးေမြးျခငးမရသျဖင ၾကးထြားခန ၾကာျမငမႈေၾကာင အျမတအစြနးအားျဖငအမားအျပားမရေပ။ အလားတ အခ႕ေသာ အမေထာငစ မားမာ အစားအစာဝယယ ေၾကြးေမြးျပး ၾကးထြားမႈ ျမနဆနေသာလညး အစာစားရတၾကးမား မႈ ေၾကာင အျမတအစြနး နညးပါးသညကလညးေတြ႔ရခရပါသည။ သ႔ေသာလညး စဘးကသ႔ ေမြးျမျခငးမး ျဖစသျဖင အေရးေပၚလအပသညအခနတြင ေငြေပၚႏငသျဖင မသားစ အမားစ အတြကအကးရသျဖင ဆကလကေမြးျမလၾကျခငးျဖစသည။ အကးအျမတတြကခကမႈ မားအရ အမေထာငစမားအေနျဖင အနညးဆးဝက (၅)ေကာငႏငအထကကေမြးျမပါက အရငးေၾက ကာလ (၁) ႏစသာျဖစျပး၊ ဒတယႏင တတယႏစမားတြင အကးအျမတ ပမရရႏင မညျဖစသည။ (ေနာကဆကတြ ၂ ပါ ဝကေမြးျမေရး၏အကးအျမတတြကခကမႈကၾကညပါရန) သ႔ေသာ

73

သပၸနညးကဝကေမြးျမေရးနညးစနစမားက သရမသာလင ဝကေမြးျမေရးႏင ဆကစပလကရ သညစနေခၚမႈမား (ကနးမာေရး၊ ပတဝနးကငညစညမးမႈစသည) က ေလာခႏငမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင သပၸနညးက ဝကေမြးျမျခငးႏင ပတသကသည သငတနးမား၊ ေဒသခမားမ ဝကေမြးျမလသမားအား စးပြားျဖစဝကေမြးျမျခမားသ႔ ေလလာေရး စစဥေပးျခငး စသညတ႔မာ မျဖစမေနျပလပေပးသင သည လပငနးမားျဖစပါသည။ လကရအေနျဖင ေကးရြာအတြငးရ အမေထာငစအမားစတြင ဝကေမြးျမေရးက တပငတႏင လပကငကေသာလညး ဝကသားေပါကမားက ဝယယေမြးျမရျခငး၊ အသငျပငဆင ထားျပး ျဖစသည ဝကစာက သာဝယယေၾကြးေမြးရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရသင သေလာက မရဟသးသပႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ေကးရြာအတြငး လပအားပလေသာမသားစမားရပါက မသားစတပငတႏငဝကေမြးျမေရးအျပင ဝကသားေပါကေမြးျမေရာငးခေရးကပါ လပကငႏငေစ ေရးကညေပးမႈမား၊ ေဒသထြကကနၾကမးမားအသးျပ၍ ဝကစာထတလပမႈမားအား ကည အားေပးသငပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

စေပါငးေမြးျမေရးထက တစမသားစခငးအလက တစပငတစႏငဝကေမြးျမေရး လပငနးမား လပကငႏငေရးကညေပးသငသည။ KIFCA ။ KIFCA ။ ။ ( “ ” )

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေကးရြာတြင Pact စမကနး ၏ ေငြေၾကးပပးမႈျဖင တစအမေထာငလင အနညးဆး ဝက (၂) ေကာငမ ေမြးျမေနၾကသည။ စမကနးမ ေခးေငြမားသည အတးႏႈနး နညးပါးသည။ သ႔ေသာ Pact ေခးေငြ၏ ေငြေၾကးလညပတမႈ ပစမာ ၁၄ ရကလင တႀကမျဖစေသာေၾကာင ေရရည ရငးႏးျမပႏရန အခကအခၾကေတြ႔ရသည။ ထ႔ျပင စမကနးမ ပပးေပးေသာ ေခးေငြပမာဏသည ဝက (၂) ေကာငေမြးျမနငေလာကသညသာ လေလာကသည။ လကရတြင ဝကစာ ဝယယမႈ မာ အခကအချဖစေနေၾကာငး ႏင ေစးကြကခတဆကမႈ အားနညးျခငးေၾကာင မမေရာငးခလေသာ အခနတြင ေရာငးခရန အခကအချဖစေနေၾကာငး တ႔က ေတြ႕ရရပါသည။

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ေရလပငနးအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၄ ပါ ေရလပငနးအတြက လအပမႈ ႏႈငးယဥျပဇယားအား ၾကညရႈပါရန။)

74

ကေပါကေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးခငးပါး) ဝကေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးခငးပါး)

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

မသားစအမားစအေနျဖင ေရလပငနးျဖင အသကေမြးလကရျပး ငါးေျခာကလပငနးႏင ပတသကသညကၽြမးကငမႈႏင အေတြ႔အၾကေကာငးမားရျခငး ရာသမေရြး ေရလပငနး လပကငႏငသညပတဝနးကငအေနအထားႏင ပထဝဝငအေျခအေနရျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

ငါးေျခာကလပငနးစဥ တေလာကလးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား လပကငေဆာငရြကနင ျခငး၊ အမးသမးမားလညး အလပအကငအခြငအလမးရရနငျခငး၊ မသားစ ဝငေငြ တးလာနငျခငး၊

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရညအေသြးညဖငးျခငးႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ငါးအေျခာကခနညးပညာ

စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ဓါတေဆးလြတ အရညအေသြးၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ ထတပးမႈနညးပညာ

ေငြေၾကး အစအဖြ႔ပင ငါးအေျခာကခစကတညေထာငရနအတြက မတညအရငးအႏး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက ကနဥးမတညေငြ လကတေလာေငြေၾကးလအပမႈ အတြက ေခးေငြအစအစဥ/လညပတရနပေငြ ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ

မဝါဒခြငျပခက ငါးဖမးကရယာမားႏငလပငနးလငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး တရားမဝင ငါးဖမးမႈမားႏင ေရထြကပစၥညး သယယပ႔ေဆာငမႈမားအားဥပေဒႏငအည ၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတင အေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပးသရပျပ ေဆာငရြကျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး ငါးေျခာကလပငနးတနဘးကြငးဆကလပငနးမားႏင ပါဝငပတသကသမားအား ေလလာျခငး၊ အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (Refer to Value Chain Analysis)

အျခား စေပါငးငါးေျခာကထတလပျခငးႏငတငပ႔ေရာငးချခငးဆငရာသငးဖြ႔ေဆာငရြကျခငး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက လပငနးအစအစဥ (Business Plan) အကးအျမတခြေဝမႈဆငရာၾကတငသေဘာတညခက (Benefit Sharing Model)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက အစအဖြ႔ပင “ငါးအေျခာကခစကရတညေဆာကရနအတြက မတည ေငြအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၁) ႏင နညးပညာ” ပပးကညေပးရနမာ ေကးရြာ ဝငေငြ တးတက ေရးအတြကမျဖစမေနလအပလကရပါသည။ အထးသျဖင မးတြငးကာလအတြငး ေန႔စဥ ပမးမ ဖမးယရရသည ငါးပမာဏက အေျခာကခႏငသည စကရအရြယအစား လအပမည ျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခစကရ ဒဇငး၊ စြမးအင သးစြမညပစႏင အရငးအျမစစသညတ႔က အေလးထား စဥးစားရနလအပသည။ ထ႔သ႔ျပလပ ရာတြင ေဒသအတြငးအလြယတကရရႏငမည စြမးအင အရငးအျမစက အဓကထားသးစြႏငရနစစဥသငျပး၊ အစးရလပစစဓါတအားလငး ရရ ႏငမႈ အလား အလာကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါသည။ မးတြငးကာလတြငသးစြရနသာမက အျခားကာလ မားတြငပါ သမားရးက အေျခာကလမးလပငနးစဥမားႏင ေပါငးစပအသးျပႏငေရး အစအမမား ထညသြငး သငသည။

75

မးတြငးကာလအတြငးဝငေငြတးျမငရရေရးအတြက အေျခာကခစကရမာ အဓကကေသာလညး ကနကာလမားတြင ဝငေငြပမရရေရးအတြကမ “ထြကကနမားအားစေပါငးေရာငးချခငး” မ ဝငေငြ တးတက ရရ ႏငပါသည။ လကရအေနျဖင ထြကကနမားအား တစဥးခငးေရာငးခ လကရသျဖင ေစးႏမဝယယခရျခငး၊ ထတပးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးစသညတ႔အတြက ကနကစရတမား ရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရရသင သေလာကမရရဘ ေလလြငဆးရႈးရလကရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေကးရြာ အတြငး ထတလပႏငသည ငါးေျခာကအမးအစားမားအလက အပစငယမား ဖြ႔ကာ “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” အေနျဖင စေပါငးေရာငးခႏငပါကအရညအေသြး ေကာငးမြနမႈ အတြက စေပါငးတာဝနခ ေဆာငရြကႏငမညျဖစသလ၊ သယယပ႔ ေဆာငေရး အတြက သကသာသညနညးလမးမား ရာေဖြႏငျခငး၊ ကနခနပမတငပ႔ႏငမညျဖစသျဖင ေစးႏႈနး ပမ ရရႏငေရး ကနသညမားႏင ယဥေဘာငတနးေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငးမား ျပလပ ႏင မညျဖစ သျဖင အကး အျမတပမရရႏငမည ျဖစပါသည။ အဆပါ စေပါငးေစးကြကတငသညနညးလမးမာ အပပငး ေဒသပႏမးစကပးသ မားအၾကားတြင လကေတြ႔ေအာငျမငလကရသျဖင၊ ဤငါးေျခာက ထတလပေရာငးခမႈတြင လညး ေအာငျမငႏငမညအလားအလာမားစြာရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ စမကနးအေနျဖင “စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပး သရပျပ ေဆာငရြကျခငး” က ေဆာငရြကေပးႏငပါက မားစြာအကးရမညအျပင၊ “စေပါငး ငါးေျခာက တငပ႔ေရာငးချခငး အတြက ကနဥးမတညေငြ” ပပးေပးျခငး မားျပလပေပးပါက၊ ကနသညမားမ လႊေငြမရမကာ လအတြငး ပါဝငသမားအားၾကတငေငြ ထတေပး ႏငမည ျဖစကာ၊ စေပါငး ေရာငးခမႈ လပငနးစဥ က ပမပါဝငလာေရးစညးရးေဆာငရြက ႏငမည ျဖစပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

အေျခာကခစကႏငပတသက၍ ျပငပလပငနးရငမားလာေရာကရငးႏးျမပႏမႈမရေသး သည ကာလ အတြငး အဆပါ အေျခာကခစက၏အသးဝငမႈႏင စးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပးနမနာ ဆနးသပျခငးက စမကနးမကညေဆာငရြကသငေပသည။ တစဥး တစေယာကခငး က အကအညေပးေဆာငရြကသည ထကစာလင ေကးရြာတြငးရေရလပငနး လပကငသည မသားစမားက စေပါငး၍ အကအညေပးေဆာငရြကရန ပမသငေလာမည ျဖစ သျဖင “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” ကသ႔ေသာ ေကးရြာ အေျချပ အဖြ႔ အစညး တစခကဖြ႔စညးရနလအပမညျဖစသည။ KIFCA KIFCA ။ KIFCA ။အဆပါ အေျခာကခ စကအား ကနဥး အေနျဖင အစအဖြ႔ပင အျဖစ စတင တညေထာင ရနျဖစျပး၊ ေဒသခမား အေန ျဖငအေျခာကခ ျခငးမား ေဆာငရြကႏငရန အတြက အဆပါအဖြ႔မ စညးမဥးစညးကမးမား ခမတ ကာအခေၾကးေငြ ရယ၍ စမေဆာငရြက ေပးျခငးျဖင ပမနဝငေငြ ရရႏငမညျဖစသလ၊ ေရရညအတြက ျပျပငထနးသမးျခငး လပငနးမားလပကငရန ဝငေငြ ရရ ႏငမညျဖစသည။

ထ႔ျပင စေပါငးေရာငးခႏငေရးအတြကလညး အဆပါအဖြ႔မတာဝနယေဆာငရြကႏငရန နညးပညာ၊ ေငြေၾကးစသညမားကညေဆာငရြကေပးသငပါသည။ ေငြေၾကးအရငးအႏး ေပးအပ ျခငးအျပင စမကနးမ ၾကားဝင၍ အေျခာကခစကရတညေဆာက ေပးႏငသည အဖြ႔အစညး မားႏင ေကးရြာ အၾကားေစစပေပးႏငရနလအပမညျဖစသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ေရလပငနးအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၄ ပါ ေရလပငနးအတြက လအပမႈ ႏႈငးယဥျပဇယားအား ၾကညရႈပါရန။)

76

ေၾကြခငေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ႏြားေမြးျမေရး ဝါးလကမႈလပငနး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

မငငါးပလပငနး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ မသားစအမားစအေနျဖင ေရလပငနးျဖငအသကေမြးဝမးေကာငး ျပလပသမားျဖစၿပး လပငနး အေတြ႕ အႀကရျခငး၊ အျခားေဒသမ ထြကရေသာ ငါးပမားထက အရညအေသြး ပမ ေကာငးမြနျပး ေစးေကာငး ရရျခငး၊

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ ငါးပထတလပျခငးလပငနးသည မမ၏ ေနအမတြင တပတႏင ထတလပႏငၿပး လပငနးခြငေနရာ ကယျပန႔စြာ လအပမႈ မရျခငးတ႔ေၾကာင အမးသမးမား ပမပးေပါငးပါဝငႏငမညျဖစသည။

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

ကနၾကမးနညးပါးျခငး၊ ရာသမေရြး လပကငႏငမႈ မရျခငး၊ တခါတရတြင ေစးႏႈနးအနညးငယ နမကျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ အဆငျမငတာရညခထတပးမႈနညးပညာ ပပးျခငး

စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ေငြေၾကး ကနၾကမး ဝယယစေဆာငးရန ေငြေၾကးအရငးအႏး/

ကနေခာထတလပေရးဆငရာ အသးအေဆာငပစၥညးမားဝယယရန ေငြေၾကးအရငးအႏး

မဝါဒခြငျပခက ငါးပ မားတြင ဓာတေဗဒ ႏင ဆးေဆးမား အသးျပ၍ ထတလပေရာငးခေနမႈမားအား FDA မ စစေဆးျခငး၊ အမးသားအစားအေသာကဥပေဒအရ အေရးယျခငးမား ျပလပရန

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား ေဒသခ ငါးပ၊ ငါးေျခာက လပငနးရင၊ ကနဒငမားႏင ခတဆကျခငး တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး စေပါငးငါးပထတလပျခငးႏင ထတပးျပျပင၍ အစားအေသာကႏင ေဆးဝါးကြပကေရး ဥးစးဌာန (FDA)

ထမ ေထာကခမႈ ရယၿပး Branded တဆပျဖင ၿမ႕ႀကးမားရ Supermarket မား၊ ကနဆငမားသ႔ ျဖန႔ျဖးေရာငးချခငး။ မငငျပာရညထတလပျခငးဆငရာ တနဘးကြငးဆကျမငတငေရးေလလာမႈမား

အျခား ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

မငငါးပထတလပျခငးလပငနးအတြက စမကနးအေနျဖင ေကးရြာသ/သားမားက ငါးပျပလပရာ တြင လအပေသာ ကနၾကမး(မင)မားအား ဖမးယရရခနတြင ေစးႏႈနးခသာစြာဝယယ စေဆာငးႏင ေရးအတြက ေငြေၾကးအရငးအႏးပပးျခငး၊ ထတလပၿပး ငါးပမားက ေစးကြကသ႔ မတငပ႔မ ဒငအေနျဖင ၾကားခဝယယႏငေရးအတြက အဖြ႕တစခဖြ႕၍ ရနပေငြ မတညေပးျခငး တ႔က ျပလပ ေပးသငပါသည။ ထျပငငါးပအရညအေသြးေကာငးမြနေစေရး၊ ေရရညသေလာငထားရႏငေရး၊ စားသးသကနးမာေရး စသညတ႔ႏငပတသက၍ လအပသညနညးပညာမား ေပးအပ ေဆာငရြက သငသည။ ေဒသထြကငါးပမား ေစးကြကပမရရေစေရး ေရရညတညတေစေရး နာမညေပးေစး ကြကခ႕ထြငႏငေရး (Branding) ။ Branding Co nal an in ။ ကမးဆြပကျဖင ငါးဖမးျခငးလပငနးမ အဓကရရေသာ မငေကာငမားျဖင ျပလပေသာ ငါးပလပငနး မာလညး ဘးဘြားအစဥအဆကကတညးက စတငလပကငေဆာငရြကလာေသာ လပငနး လညးျဖစသည။ မငငါးပ လပငနးလပကငပ အဆငဆငမာ ယခငက လပကငေသာ လပငနးပစ အနညးငယ ေျပာငးလ သြားေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ယခငက ကမးဆြပကတြင ဖမးမလာေသာ မငေကာငကေလးမားက ေရးဥးစြာ သေျပာငေအာင ေရေဆးေၾကာသည။ ထ႕ေနာက ေကာကဖာ ေပၚ တငလနးကာ မငေကာငေလးမား ေျခာကလင ဆားငနေရ က အသးျပကာ ေျခေထာကနင နငးသည။ ဆကလက၍ ေနျပနလနးကာ ေနာကတေန႔တြင လနးထားေသာ မငေကာင ကေလး မားက ေျခေထာကျဖင ျပနနငးရသည။ ထ႕ေနာက ၁ ပာ ခန႔မ ခြကာ ေစးကြက သ႔ ေရာငးခၾကသည။ ယခအခါ ငါးပလပငနးတြင လအားအစား စကအားက အသးျပၾကသည။ လကရ အခနတြင မငငါးပလပငနးက လပကငပမာ ပကမ ရရလာေသာ မငေကာငကေလးမားက သစငေအာငေဆးေၾကာျပး စငန႔လနးကာ ေကးရြာရ တခ႕ အမေထာငစမားက ေျခေထာကျဖင နငးသည အေလအထက

77

ဆကလကကငသးေနျပး တခ႕အမေထာငစမားက စကက အသးျပကာ ငါးပလပငနးလပကငေနသ မားလညးရသည။ ငါးပလပငနးတြင ယခငက အမးသားမားသာ အဓက လပကငၾက ေသာလညး ယခအခါ အမးသား၊ အမးသမး အတလပကင ေဆာငေန ေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ ထ႔ျပင ကနးၾကမး(မင) ရာေဖြဖမးဆးရာတြင လအပေသာ တပငတႏင ငါးဖမးကရယာမား ပပးျခင၊ ကနေခာထတလပေရး စကပစၥညးမား ပပးေပးျခငး တ႔ကလညး ျပလပေပးသငသည။ ထမတဆင ရရလာေသာ ကနးၾကမးမားက တနဖးျမငထတကန(ငါးပ၊ ငျပာရည) အျဖစ ထတလပ ရာတြငလညး ကနးမာေရး ႏင ညညႊတေသာ ကနထတလပမႈဆငရာ နညးစနစမား၊ စကပစၥညး ကငတြယမႈ နညးစနစမား၊ ထတပးမႈနညးစနစမား ႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ စညးမဥးစညးကမး ေရးဆြ သတမတျခငးကစၥရပမားတြငလညး ကညပပးေပးသငပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

ေကးရြာအေနျဖင လကရတြင ငါးပထတလပျခငးလပငနးမားက အမေထာငစအလက တပင တႏင ထတလပလကရေနၿပးထတကနမားက နးစပရာေကးရြာမား၊ ကႏလေစးကြကႏင ေကးရြာ အတြငးသ႔ လာေရာကဝယယေသာ ကနဒငမားသ႔ ေရာငးခလကရသည။ ထ႔ေၾကာင ေစးႏႈနး အေနျဖင တညၿငမမႈ မရေပ။ ထ႔ျပင အမေထာငစအလက မမကယပငစနစျဖင ထတလပၾကေသာ ေၾကာငငါးပအရညအေသြးမား တညမႈမရၾကေပ။ စမကနးအေနျဖင ေကးရြာအတြငး ငါးပထတလပ သမားအဖြ႕ ဖြ႕စညးေပးၿပး “စေပါငးထတလပ စေပါငးေရာငးချခငး” မားျပလပႏငပါသည။ ေကးရြာတြငးႏင ေကးရြာဝနးကငတြင ထြကရေသာ ကနၾကမး(မင) မားက ၎အဖြ႕မ ဝယယ စေဆာငးၿပးလပငနးခြငေနရာတစခသတမတ၍ အစအဖြ႕ပင စနစသး၍ ထတလပျခငးျဖင အရည အေသြးတညေသာ ထတကနမားက ရရႏငမည ျဖစေပသည။ ထတလပ ရာတြင ကနၾကမးက အဖြ႕ပငရနပေငြျဖင စကထတဝယယၿပး ထတလပေရး လပသားမားက ေန႔စားစနစျဖင ငားရမး လပကငႏငသည။ ရရလာေသာ အကးအျမတမားက အဖြ႕ရနပေငြ ႏင ေကးရြာ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြ အျဖစခြေဝသးစြႏငသည။ ထ႔ျပင ေစးကြကအေနျဖင လညး ၎ အဖြ႕မ ထတကန မားမား စစညး ေရာငးခႏငမညျဖစသျဖင မမလခငေသာ ေစးႏႈနးရရႏငမည ျဖစပါသည။ “ ” ကငသးႏငသည။ ထ႔သ႔ လပေဆာငရာတြင ငါးပထတလပသမားအဖြ႕တြင အနညးဆး အဖြ႕ဝင(၁၀) ဥးျဖင ပါဝင ဖြ႕စညးရမည ျဖစေပသည။ ၎အဖြ႕အတြငး ဥကဌ၊ စာရငးကင၊ ဝယယေရး၊ ေစးကြကရာေဖြသ၊ အရညအေသြးႀကးၾကပေရး တာဝနခ စသည ဖြ႕စညးပျဖင သကဆငရာရာထအလက တာဝနႏင ဝတရားမား သတမတေပး ထားရမညျဖစသည။ ၎အဖြ႕သ႔ အဖြ႕ရနပေငြ ေထာကပေပးထားၿပး ေကးရြာသ/သားမားမ အမေထာငစ အလက ထတလပေသာ ငါးပမားက အဖြ႕ရနပေငြသး၍ ၾကားခ ဝယယျခငး၊ ေစးကြကခတဆက ျပနလညတငပ႔ျခငးတ႔က လပေဆာငႏငသည။ စေဆာငး ဝယယ ထားေသာ ထတကန ငါးပမားက တနဖးျမင ထတကနျပလပျခငး (အရညအေသြး ျပနလည ခြျခား ျခငး၊ ပါကငျပလပျခငး၊ အမတတဆပ ရကႏပ ေရာငးျခငျခငး) ျဖငလညး လပေဆာင ႏငပါသည။ KIFCA ။ KIFCA ။ ။ ( “ ” )

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ႏြားေမြးျမေရး (ေညာငပငသာေကးရြာ အတြကအၾကျပထားသည ႏြားေမြးျမေရး လပငနး အတြက အေသးစတမဟာဗဟာက ၾကညရႈ႕ပါရန)

78

ပလငေမာေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး)

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး)

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး)

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ ေကးရြာရ အမေထာငစမားအေနျဖင ရာသမေရြး လပကငႏငေသာ ငါးမားတနး ဖမးျခငးလပငနး လပကငၾကၿပး ကနၾကမးမားျပားစြာ ရရႏငျခငး၊ မးရာသတြင ပလေသာ ကနၾကမးပမာဏ မားျပားစြာရျခငး၊ ရာသမေရြး ေရလပငနးလပကငႏငသညငါးဖမးဧရယာႏငလပငနးတညေနရာ ရျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ ငါးေျခာကလပငနးစဥ တေလာကလးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား လပကင ေဆာငရြက နင ျခငး၊ေကးရြာတြငလယယာလပငနးလပကငသနညးပါးေသာေၾကာငအမးသမးမားအေနျဖင မးရာသ ကာလမားတြငငါးေျခာကလနးျခငး၊ ႀကးၾကပျခငးျဖင အလပကင အခြငအလမးႏင ဝငေငြ ရရႏငျခငး

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရညအေသြးညဖငးျခငးႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ငါးအေျခာကခနညးပညာ

ငျပာရညျပလပျခငးနညးပညာ စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ဓါတေဆးလြတ အရညအေသြးၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ ထတပးမႈနညးပညာ

ေငြေၾကး အစအဖြ႔ပင ငါးအေျခာကခစကတညေထာငရနအတြက မတညအရငးအႏး တပငတႏငငျပာရညထတလပေရာငးချခငးအတြက လအပေသာပစၥညးမား ဝယယရန အရငးအႏး/ စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက ကနဥးမတညေငြ လကတေလာေငြေၾကးလအပမႈ အတြက ေခးေငြအစအစဥ/လညပတရနပေငြ ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ

မဝါဒခြငျပခက ငါးဖမးကရယာမားႏငလပငနးလငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး တရားမဝငငါးဖမးမႈမားႏငေရထြကပစၥညးသယယပ႔ေဆာငမႈမားအားဥပေဒႏငအည ၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတင အေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပးသရပျပ ေဆာငရြကျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး ငါးေျခာကလပငနးတနဘးကြငးဆကလပငနးမားႏင ပါဝငပတသကသမားအား ေလလာျခငး၊ အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (Refer to Value Chain Analysis) ငါးနတငျပာရည ထတလပျခငး

အျခား စေပါငးငါးေျခာကထတလပျခငးႏငတငပ႔ေရာငးချခငးဆငရာသငးဖြ႔ေဆာငရြကျခငး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက လပငနးအစအစဥ (Business Plan) အကးအျမတခြေဝမႈဆငရာၾကတငသေဘာတညခက (Benefit Sharing Model)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက အစအဖြ႔ပင “ငါးအေျခာကခစကရတညေဆာကရနအတြက မတည ေငြအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၁) ႏင နညးပညာ” ပပးကညေပးရနမာ ေကးရြာ ဝငေငြ တးတက ေရး အတြက မျဖစမေနလအပလကရပါသည။ အထးသျဖင မးတြငးကာလအတြငး ေန႔စဥ ပမးမ ဖမးယရရ သည ငါးပမာဏက အေျခာကခႏငသည စကရအရြယအစား လအပမည ျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခ စကရ ဒဇငး၊ စြမးအငသးစြမညပစႏင အရငးအျမစစသညတ႔ကအေလးထားစဥးစားရနလအပသည။ ထ႔သ႔ ျပလပရာတြင ေဒသ အတြငးအလြယတကရရႏငမည စြမးအင အရငးအျမစက အဓကထားသးစြႏငရန စစဥ သငျပး၊ အစးရ လပစစဓါတအားလငး ရရႏငမႈ အလား အလာကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါသည။ မးတြငးကာလ တြငသးစြရနသာမက အျခားကာလ မားတြငပါ သမားရးက အေျခာကလမးလပငနးစဥမား ႏင ေပါငးစပ အသးျပႏငေရး အစအမမား ထညသြငး သငသည။ မးတြငးကာလအတြငးဝငေငြတးျမငရရေရးအတြကအေျခာကခစကရမာ အဓကကေသာလညး ကနကာလ မားတြင ဝငေငြပမရရေရးအတြကမ “ထြကကနမားအားစေပါငးေရာငးချခငး” မ ဝငေငြ တးတက ရရ ႏငပါသည။

79

လကရအေနျဖင ထြကကနမားအား တစဥးခငးေရာငးခ လကရသျဖင ေစးႏမဝယယခရျခငး၊ ထတပးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးစသညတ႔အတြက ကနကစရတမား ရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကး အျမတရရသင သေလာကမရရဘ ေလလြငဆးရႈးရလကရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေကးရြာ အတြငး ထတလပ ႏငသည ငါးေျခာကအမးအစားမားအလက အပစငယမား ဖြ႔ကာ “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမား အဖြ႔” အေနျဖငစေပါငးေရာငးခႏငပါကအရညအေသြး ေကာငးမြနမႈအတြက စေပါငးတာဝနခ ေဆာငရြက ႏင မညျဖစသလ၊ သယယပ႔ ေဆာငေရး အတြက သကသာသညနညးလမးမား ရာေဖြႏငျခငး၊ ကနခန ပမတငပ႔ႏငမညျဖစသျဖင ေစးႏႈနး ပမ ရရႏငေရး ကနသညမားႏင ယဥေဘာငတနးေဆြးေႏြး ညႏႈငး ျခငးမား ျပလပ ႏင မညျဖစ သျဖင အကး အျမတပမရရႏငမည ျဖစပါသည။ အဆပါ စေပါငးေစးကြက တငသညနညးလမးမာ အပပငး ေဒသပႏမးစကပးသ မားအၾကားတြင လကေတြ႔ေအာငျမငလကရသျဖင၊ ဤငါးေျခာက ထတလပေရာငးခမႈတြင လညး ေအာငျမငႏငမညအလားအလာမားစြာရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ စမကနးအေနျဖင “စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပး သရပျပ ေဆာငရြကျခငး” က ေဆာငရြကေပးႏငပါက မားစြာအကးရမညအျပင၊ “စေပါငး ငါးေျခာက တငပ႔ ေရာငးချခငး အတြက ကနဥးမတညေငြ” ပပးေပးျခငး မားျပလပေပးပါက၊ ကနသညမားမ လႊေငြမရမကာ လအတြငး ပါဝငသမားအားၾကတငေငြ ထတေပး ႏငမည ျဖစကာ၊ စေပါငး ေရာငးခမႈ လပငနးစဥ က ပမပါဝငလာေရးစညးရးေဆာငရြက ႏငမည ျဖစပါသည။ ။ ။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

အေျခာကခစကႏငပတသက၍ ျပငပလပငနးရငမားလာေရာကရငးႏးျမပႏမႈမရေသး သည ကာလ အတြငး အဆပါ အေျခာကခစက၏အသးဝငမႈႏင စးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပးနမနာ ဆနးသပျခငးက စမကနးမကညေဆာငရြကသငေပသည။ တစဥး တစေယာကခငး က အကအညေပး ေဆာငရြကသည ထကစာလင ေကးရြာတြငးရေရလပငနး လပကင သည မသားစမားက စေပါငး၍ အကအညေပးေဆာငရြကရန ပမသငေလာမည ျဖစသျဖင “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” ကသ႔ေသာ ေကးရြာ အေျချပအဖြ႔အစညးတစခက ဖြ႔စညးရန လအပမညျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခစကအား ကနဥးအေနျဖင အစအဖြ႔ပင အျဖစ စတင တညေထာငရနျဖစျပး၊ ေဒသခမားအေနျဖင အေျခာကချခငးမား ေဆာငရြကႏငရန အတြက အဆပါအဖြ႔မ စညးမဥးစညးကမးမားခမတကာ အခေၾကးေငြရယ၍ စမေဆာငရြက ေပးျခငးျဖင ပမနဝငေငြရရႏငမညျဖစသလ၊ ေရရညအတြက ျပျပငထနးသမးျခငး လပငနးမားလပကငရန ဝငေငြရရႏငမညျဖစသည။ ထ႔ျပင စေပါငးေရာငးခႏငေရးအတြကလညး အဆပါအဖြ႔မ တာဝနယေဆာငရြကႏငရန နညးပညာ၊ ေငြေၾကးစသညမား ကညေဆာငရြကေပး သငပါသည။ ေငြေၾကးအရငးအႏး ေပးအပျခငးအျပင စမကနးမ ၾကားဝင၍ အေျခာကခစကရ တညေဆာက ေပးႏငသည အဖြ႔အစညး မားႏင ေကးရြာ အၾကားေစစပေပးႏငရန လအပမည ျဖစသည။ ငါးနတငျပာရညထတလပျခငးကလညး “တစဥးခငးထတလပစေပါငးေရာငးခ” လပကင ။ အနညးဆး အဖြ႕ဝင(၁၀) ဥးျဖင ပါဝင ဖြ႕စညးရမညျဖစေပသည။ ၎အဖြ႕အတြငး ဥကဌ၊ စာရငးကင၊ ဝယယေရး၊ ေစးကြကရာေဖြသ၊ အရညအေသြးႀကးၾကပေရးတာဝနခ စသည ဖြ႕စညးပျဖင သကဆငရာရာထအလက တာဝနႏင ဝတရားမား သတမတေပးထားရမညျဖစသည။ ၎အဖြ႕သ႔ ရနပေငြ ေထာကပေပးထားၿပး ေကးရြာသ/သားမားမ အမေထာငစအလက ထတလပေသာ ငျပာရညမားက အဖြ႕ရနပေငြသး၍ ၾကားခ ဝယယျခငး၊ ေစးကြကခတဆက ျပနလည တငပ႔ျခငးတ႔က လပေဆာငႏငသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

တပငတႏင ဝကေမြးျမျခငး (ပနးညကေကးရြာ အတြကအၾကျပထားသည ဝကေမြးျမေရး လပငနး အတြက အေသးစတမဟာဗဟာက ၾကညရႈ႕ပါရန)

80

ေညာငပငသာေကးရြာ အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ဝကေမြးျမေရး ႏြားေမြးျမေရး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ငါးေျခာကလပငနး (ကငးမြန၊ ငါးပက၊ ငါးဂဏေရာင၊ ငါးေၾကးခၽြန)

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ မသားစအမားစအေနျဖင ေရလပငနးျဖင အသကေမြးလကရျပး ငါးေျခာကလပငနးႏင ပတသကသည ကၽြမးကငမႈႏင အေတြ႔အၾကေကာငးမားရျခငး၊ ရာသမေရြး ေရလပငနး လပကငႏငသည ပတဝနးကင အေနအထားႏင ပထဝဝငအေျခအေနရျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ ငါးေျခာကလပငနးစဥ တေလာကလးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား လပကငေဆာငရြက ႏငျခငး၊ အမးသမးမားလညး အလပအကငအခြငအလမးရရနငျခငး၊ မသားစဝငေငြတးလာနင ျခငး၊

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရညအေသြးညဖငးျခငးႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ငါးအေျခာကခနညးပညာ

စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ဓါတေဆးလြတ အရညအေသြးၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ ထတပးမႈနညးပညာ

ေငြေၾကး အစအဖြ႔ပင ငါးအေျခာကခစကတညေထာငရနအတြက မတညအရငးအႏး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက ကနဥးမတညေငြ လကတေလာေငြေၾကးလအပမႈ အတြက ေခးေငြအစအစဥ/လညပတရနပေငြ ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ

မဝါဒခြငျပခက ငါးဖမးကရယာမားႏငလပငနးလငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး တရားမဝငငါးဖမးမႈမားႏငေရထြကပစၥညးသယယပ႔ေဆာငမႈမားအားဥပေဒႏငအည ၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတငအေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပးသရပျပ ေဆာငရြကျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး ငါးေျခာကလပငနးတနဘးကြငးဆကလပငနးမားႏင ပါဝငပတသကသမားအား ေလလာျခငး၊ အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (Refer to Value Chain Analysis)

အျခား စေပါငးငါးေျခာကထတလပျခငးႏငတငပ႔ေရာငးချခငးဆငရာသငးဖြ႔ေဆာငရြကျခငး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက လပငနးအစအစဥ (Business Plan) အကးအျမတခြေဝမႈဆငရာၾကတငသေဘာတညခက (Benefit Sharing Model)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက အစအဖြ႔ပင “ငါးအေျခာကခစကရတညေဆာကရနအတြက မတည ေငြအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၁) ႏင နညးပညာ” ပပးကညေပးရနမာ ေကးရြာ ဝငေငြ တးတက ေရးအတြက မျဖစမေန လအပလကရပါသည။ အထးသျဖင မးတြငးကာလအတြငး ေန႔စဥ ပမးမ ဖမးယရရသည ငါးပမာဏက အေျခာကခႏငသည စကရအရြယအစား လအပမည ျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခစကရ ဒဇငး၊ စြမးအင သးစြမညပစႏင အရငးအျမစစသညတ႔က အေလးထား စဥးစားရနလအပသည။ ထ႔သ႔ျပလပ ရာတြင ေဒသ အတြငးအလြယတကရရႏငမည စြမးအင အရငးအျမစက အဓကထားသးစြႏငရနစစဥသငျပး၊ အစးရ လပစစ ဓါတအားလငး ရရ ႏငမႈ အလား အလာကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါသည။ မးတြငးကာလတြင သးစြရန သာမက အျခားကာလ မားတြငပါ သမားရးက အေျခာကလမးလပငနးစဥမားႏင ေပါငးစပအသးျပႏငေရး အစ အမမား ထညသြငး သငသည။ မးတြငးကာလအတြငးဝငေငြတးျမငရရေရးအတြက အေျခာကခစကရမာ အဓကကေသာလညး ကနကာလ မားတြင ဝငေငြပမရရေရးအတြကမ “ထြကကနမားအားစေပါငးေရာငးချခငး” မ ဝငေငြ တးတက ရရ ႏငပါသည။ လကရအေနျဖင ထြကကနမားအား တစဥးခငးေရာငးခ လကရသျဖင ေစးႏမဝယယခရျခငး၊ ထတပးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးစသညတ႔အတြက ကနကစရတမား ရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရရသင သေလာကမရရဘ ေလလြငဆးရႈးရလကရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေကးရြာ အတြငး ထတလပႏငသည ငါးေျခာက

81

အမးအစားမားအလက အပစငယမား ဖြ႔ကာ “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” အေနျဖင စေပါငးေရာငးခႏငပါကအရညအေသြး ေကာငးမြနမႈ အတြက စေပါငးတာဝနခ ေဆာငရြကႏငမညျဖစသလ၊ သယယပ႔ ေဆာငေရး အတြက သကသာသညနညးလမးမား ရာေဖြႏငျခငး၊ ကနခနပမတငပ႔ႏငမညျဖစသျဖင ေစးႏႈနး ပမ ရရႏငေရး ကနသညမားႏင ယဥေဘာငတနးေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငးမား ျပလပႏငမညျဖစသျဖင အကး အျမတပမရရႏငမည ျဖစပါသည။ အဆပါ စေပါငးေစးကြကတငသညနညးလမးမာ အပပငး ေဒသ ပႏမးစကပးသ မားအၾကားတြင လကေတြ႔ေအာငျမငလကရသျဖင၊ ဤငါးေျခာက ထတလပေရာငးခမႈတြင လညး ေအာငျမငႏငမညအလားအလာမားစြာရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ စမကနးအေနျဖင “စေပါငးအရညအေသြး အာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပး သရပျပ ေဆာငရြကျခငး” က ေဆာငရြကေပးႏငပါက မားစြာအကးရမညအျပင၊ “စေပါငး ငါးေျခာက တငပ႔ေရာငးချခငး အတြက ကနဥးမတညေငြ” ပပးေပးျခငး မားျပလပေပးပါက၊ ကနသညမားမ လႊေငြမရမကာ လအတြငး ပါဝငသမားအားၾကတငေငြ ထတေပး ႏငမည ျဖစကာ၊ စေပါငး ေရာငးခမႈ လပငနးစဥ က ပမပါဝငလာေရးစညးရးေဆာငရြက ႏငမည ျဖစပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

အေျခာကခစကႏငပတသက၍ ျပငပလပငနးရငမားလာေရာကရငးႏးျမပႏမႈမရေသး သည ကာလ အတြငး အဆပါ အေျခာကခစက၏အသးဝငမႈႏင စးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပးနမနာ ဆနးသပျခငးက စမကနးမကညေဆာငရြကသငေပသည။ တစဥး တစေယာကခငး က အကအညေပး ေဆာငရြကသညထကစာလင ေကးရြာတြငးရေရလပငနး လပကငသည မသားစမားက စေပါငး၍ အက အညေပးေဆာငရြကရန ပမသငေလာမည ျဖစ သျဖင “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” ကသ႔ေသာ ေကးရြာ အေျချပ အဖြ႔ အစညး တစခကဖြ႔စညးရနလအပမညျဖစသည။ KIFCA KIFCA ။ KIFCA ။အဆပါ အေျခာကခ စကအား ကနဥး အေနျဖင အစအဖြ႔ပင အျဖစ စတင တညေထာင ရနျဖစျပး၊ ေဒသခမား အေန ျဖငအေျခာကခ ျခငးမား ေဆာငရြကႏငရန အတြက အဆပါအဖြ႔မ စညးမဥးစညးကမးမား ခမတ ကာအခေၾကးေငြ ရယ၍ စမေဆာငရြက ေပးျခငးျဖင ပမနဝငေငြ ရရႏငမညျဖစသလ၊ ေရရညအတြက ျပျပငထနးသမးျခငး လပငနးမားလပကငရန ဝငေငြ ရရ ႏငမညျဖစသည။

ထ႔ျပင စေပါငးေရာငးခႏငေရးအတြကလညး အဆပါအဖြ႔မတာဝနယေဆာငရြကႏငရန နညးပညာ၊ ေငြေၾကး စသညမားကညေဆာငရြကေပးသငပါသည။ ေငြေၾကးအရငးအႏး ေပးအပ ျခငးအျပင စမကနးမ ၾကားဝင၍ အေျခာကခစကရတညေဆာက ေပးႏငသည အဖြ႔အစညး မားႏင ေကးရြာ အၾကားေစစပ ေပးႏငရန လအပ မညျဖစသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရအသကေမြးဝမး ေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ႏြားေမြးျမျခငး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ စားကကေျမေနရာ ေပါမားျခငး၊ ေစးကြကအလားအလာေကာငးမြနျခငး၊ လယယာလပငနးမား တြငပါ အသးခႏငျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ ႏြားျပစ ေစာငေရာကျခငး လပငနးမားတြင အမးသမးမားသည မမေနအမ၌ပင ဝငေရာက လပကငႏငျခငး၊ အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

ေႏြရာသတြင ႏြားစာ နညးပါးလာႏငျခငး၊ ရာသဥတေဖာကျပနမႈမားေၾကာင ႏြားေရာဂါမား ျဖစပြားျခငး၊ ျပညပေစးကြကေပၚတြင မခေနရေသာေၾကာင ေစးကြကမတညၿငမျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ႏြား ကာကြယေဆးထးျခငးဆငရာ နညးပညာ

ႏြားမးေကာငးရရန AI နညးျဖင သားေဖာကျခငးဆငရာ နညးပညာ ေငြေၾကး ႏြားသားေပါကဝယယရနအတြက မတညရငးႏးေငြ ပပးေပးျခငး/

ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ မဝါဒခြငျပခက ႏြား ျပညတြငး၊ ျပညပ တငပ႔ေရာငချခငးမားအတြက ခြငျပခက

ႏြား ေရာငးဝယျခငးႏငပတသတေသာ ေစးကြကခတဆကမႈ မားအား ပပးကညေပးျခငး တရားမဝင ႏြား ေရာငးဝယျခငးဆငရာ လပငနးမားအား ဥပေဒႏငအည ၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတငအေကာငအထညေဖာျခငး

82

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခ ႏြားေရာငးဝယေရး လပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး အမသားေျခာက ႏင အသားဆသြပဘး မားအား တနဖးျမငထတလပျခငး ႏ႔ ႏင ႏ႔ထြကပစၥညး တနဖးျမငထတကနမား ထတလပျခငး

အျခား ႏြားေမြးဘကေပးျခငးဆငရာ စနစမားကငသးျခငး (လကရကငသးေနေသာ စနစမားအား ေနာကဆကတြ ၅ တြင ၾကညရန)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

စမကနးအေနျဖင ႏြားေမြးျမျခငး လပငနးမားအတြက အမေထာငစ အလက ႏြားသားေပါက ဝယယရန ေငြေၾကးပပးေပးျခငး မားေဆာငရြကသငပါသည။ ေငြေၾကးပပးျခငး အတြက အကး ခစားခြငရသမားက ဥးစားေပးသတမတေသာ နညးလမးျဖင ေရြးခယသငပါသည။ အဓကအားျဖင ထခကလြယေသာ အမေထာငစ (ေျမယာမမား၊ အမးသမးဥးေဆာငေသာ အမေထာငစမား) မားက ဥးစားေပး ပပးသငပါသည။ အျခားနညးလမးအေနျဖင ေငြေၾကးပပးျခငးထက ႏြားသားေပါက ဝယယပပးျခငး မားက ဥးစားေပး ေဆာငရြကသငပါသည။ ႏြားသားေပါကေပးရာတြင တစအမေထာငစလင ႏြား အထး၊ အမ တစစ ႏႈနးျဖင ပပးေပးသငပါသည။ ထ႔ျပင စမကနးအေနျဖင ႏြားႏငပကသတေသာ ကနးမာေရးဆငရာ ေဆာငရြကသငသညမားကလညး တရစာၦနေမြးျမေရးႏင ကသေရး ဥးစးဌာန ႏင ကြနရက (Network) တညေဆာကေပးျခငးမား၊ ခတဆကေပးျခငးမား ေဆာငရြကေပးသင ပါသည။ စမကနးအေနျဖင ႏြားေမြးျမျခငးႏငပတသတ၍ အေျခခ ကာကြယကြယထးျခငးႏင အျဖစမား ေသာ ေရာဂါမား၏ လကၡဏာမားႏင ပကသတေသာ အသပညာမားအား အကးခစားခြင ရသမား ရရေစရန စစဥေဆာငရြကေပးျခငးမား ျပလပေပးသငပါသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

လပငနးအေကာငအထညေဖာရာတြင အမေထာငစအလက ေငြေၾကး/အေထာကအပ မား ပပး ေပးသငၿပး မလရညရြယခကႏငေသြဖမႈမား (ပပးေငြအား မနကနစြာအသးခမႈ မရျခငး) ေလာနညး ေစရနအတြက စေပါငးအာမခ စနစ (ဝငးႀကးခပစနစ) ျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက သငသည။ ထ႔ျပင ႏြားေမြးျမျခငးမ ရရေသာ အကးအျမတအား ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အခးအစားတစခသတမတ၍ ျပနလညထညဝငေစ ျခငး၊ ေမြးဖြားလာေသာ ႏြားသားေပါကမားမ အခ႕အား အျခားအေထာကအပလအပေသာ အမေထာငစမားသ႔ ေဝမျခငးဆငရာ စညးမဥး စညးကမးမား ထညသြငးစဥးစားျခငး စသညတ႔ကလညး ျပလပသငပါသည။ KIFCA ။ KIFCA ။ ။ ( “ ” )

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

83

ကႏလ အမတ -၁ ရပကြက

အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ဓနျပစျခငး လပငနး ဓနျပစျခငး လပငနး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ဓနျပစျခငး လပငနး

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

ေကးရြာပင ဒေရေတာမားအနးတြင တစဥးခငးပင ဓနေတာမားရျခငး၊ ဓနျပစျခငး လပငနးက ေရးယခငကပင စဥဆကမပက လပကငခေသာေၾကာင အေတြ႔အႀက မားျပားျခငး

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

ဓနျပစျခငးလပငနးတြင ဓနဖကခတျခငးလပငနးကသာ အမးသားမားက ျပလပၿပး သကကယတ ခၽြနျခငး၊ ဓနဖကေရစမျခငး၊ ဓနဖကအေျခာကလနးျခငး စေသာ အေသးစတလပငနးအမားစ သည အမးသမးမားသာ လပကငၾကသည။ ထ႔ျပင ဓနျပစျခငး လပငနးသည မမ၏ အမေနအမ ၌ပင ျပလပ၍ရေသာ လပငနးျဖစေသာေၾကာင အမးသမးမား အတြက ပမသငေတာၿပး အလပအကင အခြငအလမးတးႏငပါသည။

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

ဓနမးမားမာ တာရညခမႈမရျခငး၊ ေစးကြကအေနျဖင အပနးေျပ ကမးေျခမားရ ဟတယႏင စားေသာကဆငမားကသာ အဓက မခေနရျခငး၊ တာရညခစနစျဖငျပလပေသာဓနမးႏင သာမာန ဓနမး ေစးႏႈနးမား ကြာဟမႈမရျခငး၊ ေႏြရာသတစခသာ လပကငႏငျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ စေပါငးအမတတဆပျဖင ထတလပေရာငးချခငး (ဥပမာ-ေကးရြာအလက)

တာရညခနညးပညာသငတနး (ပးမစားေသာ ဓာတေဆး (Boric & Borax Acid) မား ေကးရြာ၊ ၿမ႕နယအလက ဓနမး သးစြမႈ ႏင လအပခက ဆငရာ အခကအလကမား ေကာကယစေဆာငးျခငး

ေငြေၾကး ဓနဖက ခတယရနႏင ဝယယစေဆာငးရနအတြက ကနဥးရငးႏးမတညေငြ ပပးေပးျခငး/ အမားျပညသမား စစညးသညေနရာမားတြင မမထတလပေသာ ဓနမး အမတတဆပ မားအား ေၾကာျငာဆငးဘတမား၊ လကကမးစာေစာငမားျဖင ေၾကျငာရနအတြက ေငြေၾကးကညပပးျခငး

မဝါဒခြငျပခက ဓနမး အသးျပေသာ စားေသာကဆငႏင ဟတယမားတြင ပတဝနးကငႏင သယဇာတ ထနးသမးေရး ျပလပေသာ အဖြ႔မားမ ထတလပသည ပစၥညးမားကသာ ဥးစားေပး အသးျပေစရန သကဆငရာ ဌာနမားမ ပါဝငတကတြနးေပးျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတငအေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား Branded အမတတဆပျဖင ေၾကာျငာ၍ စေပါငးျပလပ၊ စေပါငးေရာငးချခငး ေစးကြကလအပခက စစတမးေကာကယမႈမား ျပလပျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ဝကေမြးျမေရးလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး အျခား ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါလပငနးမားအနက အမးသမးမားအတြက အလပအကငအခြငအလမး ရရေစမည ဓနျပစျခငးလပငနးအတြက ရငးႏးမတညေငြ ပပးျခငး အား ေဆာငရြကသငပါသည။ လကရတြင မမပင ဓနစကခငးမ ဓနဖကခတ၍ ဓနမးရကလပသမားရသကသ႔ ကယပငဓနစကခငးမရေသာ ေၾကာင မမေငြျဖင အျခားသမားထမ ျပနလညဝယယ ၍ ဓနမးရကလပေသာ အမေထာငစမား လညးရသည။ ထ႔ေၾကာင ရငးႏးမတညေငြပပးေပးရာတြင လအပခကအလက ဥးစားေပး စစစသတမတျပး ရငးႏးေငြပပးေပးျခငး ေဆာငရြကသငသည။ ဓနမးျပစျခငးလပငနးသည ဘးဘြာစဥဆက လပကငခေသာ လပငနးျဖစၿပး ယခခနအထ ဆကလကလပကငေနေသာလညး ယခငက အသးျပခေသာ ဓနဆားေရစမျခငးနညးလမးမား၊

84

ဓနဖကအေျခာကချခငးနညးလမးမား၊ ဓနမးဖကခတျခငးနညးလမးမားက လကနာအသး မျပ ေတာေပ။ ရးရာနညးလမးျဖင ဓနမးရကလပျခငးမာ ခငခမႈ ပမေကာငးမြနေသာလညး ဓန မးထတလပရနအခန ၾကာျမငျခငး၊ ေစႏႈနးအေနျဖငလညး ကြာဟမႈ မရျခငးတ႔ေၾကာင အသးမျပေတာေပ။ အကးဆကအေနျဖင လကရထတလပေသာ ဓနမးမားသည ယခငက ထတလပခေသာ ဓနမးမားကသ႔ တာရညခမႈ မရေတာပ အရညအေသြးမား တျဖညးျဖညး ကဆငးလာခသည။ ထ႔ေၾကာင ဓနမးျပစျခငး လပငနးမား လပေဆာငပါက ယခငက အသးျပခေသာ ရးရာနညးလမးမားက ျပနလညအသးျပ သငၿပး ခငမာေသာ ေစးကြက ရရေအာင ေကးရြာစေပါငးအမတတဆပ ျဖင ထတလပ၍ ေၾကျငာ ေရာငးခသငသည။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

စမကနးအေနျဖင ဓနမးျပစျခငးလပငနးအတြက အရငးအႏးပပးေပးျခငး မားေဆာငရြကရာတြင တစဥးတစေယာကခငး ပပးေငြ ေထာကပသညထက အစအဖြ႕ဖြ႕၍ ၎အဖြ႕အတြက လညပတရနပစနစျဖင ထတေပး သငသည။ သ႔မသာ လပငနးေအာငျမငရနအတြက အစအဖြ႕ လက တာဝနခၾကမညျဖစသည။ ထ႔ျပင ၎အဖြ႕မ ထတလပေသာ ဓနမးမားက အဖြ႕ပင အမတတဆပျဖင ေရာငးခႏငမညျဖစၿပး အကးအျမတအား လပငနးေရရညတညတရန အတြက ခြေဝသးစြႏငမညျဖစသည။ ၎လပငနးမား စမခန႔ခြ႕ရနအတြက အဖြ႕အတြငး ဥကဌ၊ စာရငးကင၊ ဝယယေရး၊ ႀကးၾကပေရး စေသာ တာဝနမားခြေဝသတမတၿပး စမခန႔ခြမႈ ေကာမတ ဖြ႕စညးထားရ သငသည။ အစအဖြ႕ျဖင ဓနမးျပစျခငးလပငနးေဆာငရြကပါက လပငနးခြငေနရာ အခကအခ (ကယျပန႔ေသာ လပငနးခြငေနရာ ရရေရး) ရႏငမညျဖစေသာလညး စမကနးအေနျဖင လပငနးခြငေျမေနရာ ရငးႏးျမပႏျခငး၊ ေျမေနရာ ငားရမးရနအတြက အရငးအႏးမား စကထတေပး ႏငပါက ပမ အဆငေျပႏငမညျဖစသည။ အျခားနညးလမးအေနျဖင အဖြ႕ဝင အမေထာငစမားမ ဓနမးမားအား အဖြ႕မ သတမတထားေသာ နညးစနစ၊ အရညအေသြး စခနစညြနးမားအတငး မမအမတြင အမေထာငစလကထတလပၿပး ေစးကြကတငပ႔ခနမသာ အဖြ႕တာဝနခမ ဥးေဆာငစစညး ေရာငးချခငး စနစျဖငလညး ေဆာငရြကႏငသည။ ထ႔ျပင စမကနးမလညး ေစးကြကခတဆက ျခငးဆငရာသငတနးမား၊ ေစးကြကခတဆကေပးျခငးမား ဝငေရာက ကညပါက ပမ ထေရာကႏငမညျဖစပါသည။

KIFCA ။ KIFCA ။ ။ ( “ ” )

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ေရလပငနးအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၄ ပါ ေရလပငနးအတြက လအပမႈ ႏႈငးယဥျပဇယားအား ၾကညရႈပါရန။)

85

ကႏလ အမတ -၂ ရပကြက အဆျပ အသကေမြးဝမးေကာငး ဖြ႔ျဖးေရးလပငနး

ေရလပငနးအရငးအႏး ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးကြမးရပ၊ ငါးမလး၊ ငါးေမာရ)

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးႏငဆကစပ အေသးစတ လပငနးမား

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးကြမးရပ၊ ငါးမလး၊ ငါးေမာရ)

အဓကေရြးျခယရသည အေၾကာငးခ

ေကးရြာတြငး အမေထာငစအမားစမာ ေရလပငနးျဖင အဓက အသကေမြးၾကသည။ ငါးေျခာက လပငနးကလညး တနငတပင လပကငနငေသာ အေတြ႕အၾကမားရသည။

အမးသမးမားအတြက အကးရႏငမႈ

ငါးေျခာကလပငနးစဥ တေလာကလးတြင အမားအားျဖင အမးသမးမား လပကင ေဆာငရြက နငျခငး၊အမးသမးမားလညးအလပအကငအခြငအလမးရရနငျခငး၊မသားစဝငေငြတးလာနငျခငး၊

အၾကျပလပငနး ေအာငျမငေရး အတြက စနေခၚမႈမား

အရညအေသြးညဖငးျခငးႏင ေစးကြကမေသခာျခငး

အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးေအာငျမငေရးအတြက အေသးစတလပငနး လအပခကမား မျဖစမေနလပေဆာငသင ပမေအာငျမငရနလပေဆာငသင အခါအခြငသငလငလပေဆာငသင နညးပညာ ငါးအေျခာကခနညးပညာ

စေပါငးေရာငးချခငးဆငရာနညးပညာ ဓါတေဆးလြတ အရညအေသြးၾကာရညသေလာငျခငးဆငရာနညးပညာ ထတပးမႈနညးပညာ

ေငြေၾကး အစအဖြ႔ပင ငါးအေျခာကခစကတညေထာငရနအတြက မတညအရငးအႏး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက ကနဥးမတညေငြ လကတေလာေငြေၾကးလအပမႈ အတြက ေခးေငြအစအစဥ/လညပတရနပေငြ ဆကစပလပငနးမားအတြက ေခးေငြအစအစဥ

မဝါဒခြငျပခက ငါးဖမးကရယာမားႏငလပငနးလငစငမားအား ဥပေဒႏငအညၾကပမတျခငး တရားမဝငငါးဖမးမႈမားႏငေရထြကပစၥညးသယယပ႔ေဆာငမႈမားအားဥပေဒႏငအည ၾကပမတျခငး စေပါငးလပငနးမားအတြကေခးေငြအစအစဥမားအား အစးရႏငပဂၢလကဘဏမားမ စတငအေကာငအထညေဖာျခငး

ေစးကြကရာေဖြညႏႈငးမႈမား စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငးေရာငးချခငးဆင ေရေျပးသရပျပ ေဆာငရြကျခငး စးပြားေရးမတဖကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားကငးပေပးျခငး (Business Matching) (ေဒသခေရလပငနးလပကငသ၊ ေဒသခကနသည၊ ျပငပကနသည)

တနးဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး ငါးေျခာကလပငနးတနဘးကြငးဆကလပငနးမားႏင ပါဝငပတသကသမားအား ေလလာျခငး၊ အေရးၾကးတနဘးကြငးဆကမားအားေဖာထတျမငတငျခငး (Refer to Value Chain Analysis)

အျခား စေပါငးငါးေျခာကထတလပျခငးႏငတငပ႔ေရာငးချခငးဆငရာသငးဖြ႔ေဆာငရြကျခငး စေပါငးငါးေျခာကတငပ႔ေရာငးချခငးအတြက လပငနးအစအစဥ (Business Plan) အကးအျမတခြေဝမႈဆငရာၾကတငသေဘာတညခက (Benefit Sharing Model)

ပထမဥးစားေပး အၾကျပ အေသး စတလပငနးႏင ဆကစပ အေထာကအကျပ လပငနးမား (ေငြေၾကး၊ ပစၥညး၊ နညးပညာ စသည)

အထကပါအခကမားအနက အစအဖြ႔ပင “ငါးအေျခာကခစကရတညေဆာကရနအတြက မတည ေငြအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၁) ႏင နညးပညာ” ပပးကညေပးရနမာ ေကးရြာ ဝငေငြ တးတက ေရး အတြကမျဖစမေနလအပလကရပါသည။ အထးသျဖင မးတြငးကာလအတြငး ေန႔စဥ ပမးမ ဖမးယရရ သည ငါးပမာဏက အေျခာကခႏငသည စကရအရြယအစား လအပမည ျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခ စကရ ဒဇငး၊ စြမးအင သးစြမညပစႏင အရငးအျမစစသညတ႔က အေလးထား စဥးစားရနလအပသည။ ထ႔သ႔ျပလပ ရာတြင ေဒသအတြငးအလြယတကရရႏငမည စြမးအင အရငးအျမစက အဓကထား သးစြႏငရနစစဥသငျပး၊ အစးရလပစစဓါတအားလငး ရရ ႏငမႈ အလား အလာကလညး ထညသြငး စဥးစားသငပါသည။ မးတြငးကာလတြငသးစြရနသာမက အျခားကာလ မားတြငပါ သမားရးက အေျခာကလမးလပငနးစဥမားႏင ေပါငးစပအသးျပႏငေရး အစအမမား ထညသြငး သငသည။

မးတြငးကာလအတြငးဝငေငြတးျမငရရေရးအတြကအေျခာကခစကရမာအဓကကေသာလညး ကန ကာလမားတြငဝငေငြပမရရေရးအတြကမ “ထြကကနမားအားစေပါငးေရာငးချခငး” မဝငေငြတးတက ရရ ႏငပါသည။ လကရအေနျဖင ထြကကနမားအား တစဥးခငးေရာငးခ လကရသျဖင ေစးႏမဝယယခ

86

ရျခငး၊ ထတပးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးစသညတ႔အတြက ကနကစရတမား ရျခငးစသညတ႔ေၾကာင အကးအျမတရရသင သေလာကမရရဘ ေလလြငဆးရႈးရလကရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေကးရြာ အတြငး ထတလပႏငသညငါးေျခာကအမးအစားမားအလကအပစငယမားဖြ႔ကာ “ေကးရြာ ငါးေျခာက ထတလပ သမားအဖြ႔” အေနျဖင စေပါငးေရာငးခႏငပါကအရညအေသြး ေကာငးမြနမႈ အတြက စေပါငးတာဝနခ ေဆာငရြကႏငမညျဖစသလ၊ သယယပ႔ေဆာငေရးအတြက သကသာသညနညးလမးမား ရာေဖြႏငျခငး၊ ကနခနပမတငပ႔ႏငမညျဖစသျဖင ေစးႏႈနးပမရရႏငေရး ကနသညမားႏင ယဥေဘာငတနး ေဆြးေႏြး ညႏႈငးျခငးမား ျပလပ ႏင မညျဖစ သျဖင အကး အျမတပမရရႏငမည ျဖစပါသည။ အဆပါ စေပါငး ေစးကြကတငသညနညးလမးမာ အပပငး ေဒသပႏမးစကပးသ မားအၾကားတြင လကေတြ႔ ေအာင ျမငလကရသျဖင၊ ဤငါးေျခာက ထတလပေရာငးခမႈတြင လညး ေအာငျမငႏငမညအလား အလာ မား စြာရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ စမကနးအေနျဖင “စေပါငးအရညအေသြးအာမချခငးႏင စေပါငး ေရာငး ချခငးဆင ေရေျပး သရပျပ ေဆာငရြကျခငး” က ေဆာငရြကေပးႏငပါက မားစြာအကးရမညအျပင၊ “စေပါငး ငါးေျခာက တငပ႔ေရာငးချခငး အတြက ကနဥးမတညေငြ” ပပးေပးျခငး မားျပလပေပးပါက၊ ကနသညမားမ လႊေငြမရမကာ လအတြငး ပါဝငသမားအားၾကတငေငြ ထတေပး ႏငမည ျဖစကာ၊ စေပါငး ေရာငးခမႈ လပငနးစဥ က ပမပါဝငလာေရးစညးရးေဆာငရြက ႏငမည ျဖစပါသည။ ။ ။

အေထာကအကျပ လပငနးမား ေဆာငရြကႏငမည ပစ (တစဥး ခငး၊ အစအဖြ႔၊ ဥးတည အပစ စသည)

အေျခာကခစကႏငပတသက၍ ျပငပလပငနးရငမားလာေရာကရငးႏးျမပႏမႈမရေသးသညကာလ အတြငးအဆပါအေျခာကခစက၏အသးဝငမႈႏငစးပြားေရးအရတြကေခ ကကႏငမႈ စသညတ႔က ေရ႕ေျပး နမနာဆနးသပျခငးက စမကနးမကညေဆာငရြကသငေပသည။ တစဥးတစေယာကခငးက အကအည ေပးေဆာငရြကသည ထကစာလင ေကးရြာတြငးရေရလပငနး လပကင သည မသားစမားက စေပါငး၍ အကအညေပးေဆာငရြကရန ပမသငေလာမည ျဖစသျဖင “ေကးရြာ ငါးေျခာကထတလပသမားအဖြ႔” ကသ႔ေသာ ေကးရြာ အေျချပအဖြ႔အစညးတစခက ဖြ႔စညးရန လအပမညျဖစသည။ အဆပါအေျခာကခ စကအားကနဥးအေနျဖငအစအဖြ႔ပငအျဖစစတငတညေထာငရနျဖစျပး၊ ေဒသခမားအေနျဖင အေျခာက ချခငးမား ေဆာငရြကႏငရန အတြက အဆပါအဖြ႔မ စညးမဥးစညးကမးမားခမတကာ အခေၾကးေငြ ရယ၍ စမေဆာငရြက ေပးျခငးျဖင ပမနဝငေငြရရႏငမညျဖစသလ၊ ေရရညအတြက ျပျပငထနးသမးျခငး လပငနးမားလပကငရန ဝငေငြရရႏငမညျဖစသည။ ထ႔ျပငစေပါငးေရာငးခႏငေရးအတြကလညး အဆပါအဖြ႔မတာဝနယေဆာငရြကႏငရန နညးပညာ၊ ေငြေၾကး စသညမားကည ေဆာငရြက ေပး သငပါသည။ ေငြေၾကးအရငးအႏး ေပးအပ ျခငးအျပင စမကနး မ ၾကားဝင၍ အေျခာကခ စကရ တည ေဆာက ေပးႏငသည အဖြ႔အစညး မားႏင ေကးရြာ အၾကား ေစစပ ေပးႏငရန လအပမည ျဖစ သည။ ငါးနတငျပာရညထတလပျခငးကလညး “တစဥးခငးထတလပစေပါငးေရာငးခ” လပကင ။ အနညးဆး အဖြ႕ဝင(၁၀) ဥးျဖင ပါဝင ဖြ႕စညးရမညျဖစေပသည။ ၎အဖြ႕အတြငး ဥကဌ၊ စာရငးကင၊ ဝယယေရး၊ ေစးကြကရာေဖြသ၊ အရည အေသြးႀကးၾကပေရးတာဝနခ စသည ဖြ႕စညးပျဖင သကဆငရာရာထအလက တာဝနႏင ဝတရားမား သတမတေပးထားရမညျဖစသည။ ၎အဖြ႕သ႔ ရနပေငြ ေထာကပေပးထားၿပး ေကးရြာသ/သားမားမ အမေထာငစအလက ထတလပေသာ ငျပာရညမားက အဖြ႕ရနပေငြသး၍ ၾကားခ ဝယယျခငး၊ ေစးကြကခတဆက ျပနလည တငပ႔ျခငးတ႔က လပေဆာငႏငသည။

လကတေလာ ေဆာငရြကလက ရသည ဆကစပစမကနး မားႏင သငခနးစာ

ေစးကြက၊ ေရရညတညတေရး ႏင ကား/မ အခးညဖြ႔ျဖးေရး အတြက အၾကျပခက

Will seek inputs from Gender Specialist

အပဝငေငြရ အသကေမြး ဝမးေကာငး လပငနး အတြက အၾကျပခက

ေရလပငနးအရငးအႏး (ေနာကဆကတြ ၄ ပါ ေရလပငနးအတြက လအပမႈ ႏႈငးယဥျပဇယားအား ၾကညရႈပါရန။)

87

ဇယား - ၁၁ အသကေမြးဝမးေကာငးဖြ႔ျဖးေရးမဟာဗဟာႏင အၾကျပခကမား

ေကးရြာ

အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏး မားႏင

ႏႈငးယဥေလလာျပး အလားအလာ ရသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား (စစေပါငးရမတ)

ထခကပကစးႏငေျခႏင အဟန႔အတားစနေခၚမႈမားမား (စးပြားေရး၊

လမႈေရး၊ ပတဝနးကငေရးႏင နညးပညာဆငရာ)

အၾကျပခက

ေရရညတညတေရး အမးသမးမားပမပါဝငေရး

ရမၼားကၽြနး ငါးေျခာကလပငနး (ငါးေရာင၊ ငါးပကလး၊ ငါးေရႊ၊ ငါးကနးည) (၂၈ မတ)

အေျခာကလနးနညးပညာမရျခငး၊ ရငးႏးျမပန ရန ေငြေၾကးလအပခက ႀကးမားျခငး၊ မးရာသ တြင ေလာငစာလအပခက ႀကးမားျခငး၊ ကနၾကမး မား ပလျခငး

ကနေခာပမဏမားမား ထတလပႏင သည အေျခာကလနးစက ျပလပျခငး၊ အေတြ႕ အႀက ရသည ေကးရြာမား ႏင ေဆြးေႏြး တငပငျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ဝကေမြးျမေရး (၂၅ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမး မသျခငး၊ ဝက မးေကာငးမးသန႔ ဝယယရန ခကချခငး

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါ စနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကး မားအား ေျမကငးတး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမ ကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတင ခတဆကျခငး၊ ဝကသားေပါကမား စမကနးမ ဥးေဆာင ဝယယပပးေပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ပနးညက ဝကေမြးျမေရး (၂၃ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမးမသျခငး၊ ဝကမးေကာငးမးသန႔ ဝယယရန ခကချခငး

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါစနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကးမားအား ေျမကငးတး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတငခ ခတဆကျခငး၊ ဝကသားေပါကမား စမကနးမ ဥးေဆာင ဝယယပပးေပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ႏြားေမြးျမေရး (၂၂ မတ)

ေႏြရာသတြင စားကကရားပါးလာႏငျခငး ေကာကရးမားအား ရတသမးသေလာင ျခငး၊ ႏြားစာ အသးျပႏငေသာ ျမက မးစပမား ျပနလည စကပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ခငးကြငး ဒေရေတာအတြငး ငါးပဇြန ကဏနးေမြးျမျခငး (ဂး) (၂၈ မတ)

ေမြးျမေရးဆငရာ နညးပညာ/ နညးစနစ မသျခငး၊ အရငးအႏးေငြ လအပခက ႀကးမားျခငး

လကရေဆာငရြကေနေသာ အျခားေဒသ မားသ႔ Exchange Visit မား သြားေရာက ေလလာျခငး၊ ေကးရြာ အစအဖြ႔ပင စနစျဖင စေပါငး လပကငျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ဝကေမြးျမေရး (၂၆ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမး မသျခငး၊ ဝက မးေကာငးမးသန႔ ဝယယရန ခကချခငး

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါ စနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကးမားအား ေျမကငးတး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတငခတဆကျခငး၊ ဝကသားေပါကမား စမကနးမ ဥးေဆာင ဝယယပပးေပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

88

ေကးရြာ

အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏး မားႏင

ႏႈငးယဥေလလာျပး အလားအလာ ရသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား (စစေပါငးရမတ)

ထခကပကစးႏငေျခႏင အဟန႔အတားစနေခၚမႈမားမား (စးပြားေရး၊

လမႈေရး၊ ပတဝနးကငေရးႏင နညးပညာဆငရာ)

အၾကျပခက

ေရရညတညတေရး အမးသမးမားပမပါဝငေရး

ကတ႔ေလး ဝကေမြးျမေရး (၂၆ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမးမသျခငး၊

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါ စနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကးမားအား ေျမကငးတး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတင ခတဆကျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၂ မတ)

ရငးႏးေငြ လအပခကႀကးမားျခငး၊ ျပနဆပ ရာတြင ခကခသမား ရႏငျခငး ၊ ရငးႏးေငြ ေပာကဆးျခငး

အရငးအႏးအား အာမခထားရေစျခငး စနစျဖင ပပးေပးျခငး၊ လပငနးသး ပစၥညးသာ ထတေပးျခငး။

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ကေပါက ငါးေျခာကလပငနး (ငါးခငပါး) (၂၆ မတ)

အေျခာကလနးနညးပညာမရျခငး၊ ရငးႏးျ မပန ရန ေငြေၾကးလအပခက ႀကးမားျခငး၊ မးရာသ တြင ေလာငစာလအပခက ႀကးမားျခငး၊ ကနၾကမးမား ပလျခငး

ကနေခာပမဏမားမား ထတလပႏင သည အေျခာကလနးစက ျပလပျခငး၊ အေတြ႕ အႀကရသည ေကးရြာမား ႏင ေဆြးေႏြး တငပငျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၁ မတ)

ရငးႏးေငြ လအပခကႀကးမားျခငး၊ ျပနဆပရာ တြင ခကခသမား ရႏငျခငး၊ ရငးႏးေငြ ေပာကဆးျခငး

အရငးအႏးအား အာမခထားရေစျခငး စနစျဖင ပပးေပးျခငး၊ လပငနးသး ပစၥညးသာ ထတေပးျခငး။

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေၾကြခင ငါးပလပငနး (၃၇ မတ)

ကနၾကမး (မင) ရရမႈ နညးျခငး၊ လပငနး ရာသ တေတာငးျခငး

ကနၾကမး သေလာငျခငး၊ ငါးပအစားထး ငါးျဖင ျပလပ၍ ရေသာ ငါးပမား ထတလပ ျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ဝကေမြးျမေရး (၃၃ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမးမသျခငး၊

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါ စနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကးမားအား ေျမကငး တး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတင ခတဆကျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

89

ေကးရြာ

အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ အရငးအႏး မားႏင

ႏႈငးယဥေလလာျပး အလားအလာ ရသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား (စစေပါငးရမတ)

ထခကပကစးႏငေျခႏင အဟန႔အတားစနေခၚမႈမားမား (စးပြားေရး၊

လမႈေရး၊ ပတဝနးကငေရးႏင နညးပညာဆငရာ)

အၾကျပခက

ေရရညတညတေရး အမးသမးမားပမပါဝငေရး

ပလငေမာ ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး) (၂၁ မတ)

အေျခာကလနးနညးပညာမရျခငး၊ ရငးႏး ျမပန ရန ေငြေၾကးလအပခက ႀကးမားျခငး၊ မးရာသ တြင ေလာငစာလအပခက ႀကးမားျခငး၊ ကနၾကမးမား ပလျခငး

ကနေခာပမဏမားမား ထတလပႏင သည အေျခာက လနးစက ျပလပျခငး၊ အေတြ႕ အႀကရသည ေကးရြာမား ႏင ေဆြးေႏြး တငပငျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ဝကေမြးျမေရး (၁၉ မတ)

အန႕ဆးမားထြကျခငး၊ ေရာဂါကလင ကသမႈ နညးလမးမသျခငး၊ ဝကမးေကာငးမးသန႔ ဝယယရန ခကချခငး၊ ခရးလမးခကချခငး

ဝကၿခအား အညစေၾကးစြန႔ ေျမာငးပါ စနစျဖင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစအညစ အေၾကးမားအား ေျမကငးတး၍ စြန႔ပစျခငး၊ ေမြးျမကသေရး ဥးစးဌာနႏင ႀကတင ခတဆကျခငး၊ ဝကသားေပါကမား စမကနးမ ဥးေဆာင ဝယယပပးေပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေညာငပငသာ ငါးေျခာကလပငနး (ကငးမြန၊ ငါးပက၊ ငါးဂဏေရာင၊ ငါးေၾကးခၽြန) (၂၇ မတ)

ငါးအစဝယယရန ေနရာ ရားပါး လာႏငျခငး၊ ျပနဆပရာတြင ခကခ သမား ရႏငျခငး၊ ရငးႏးေငြ ေပာကဆးျခငး

ကနၾကမးေရာငးခေပးမညသႏင ေရာငးခမည ကနၾကမးပမာဏ စာခပခပဆျခငး၊ အရငးအႏးအား အာမခထားရေစျခငး စနစျဖင ပပးေပးျခငး၊

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ႏြားေမြးျမေရး (၂၄ မတ)

ေႏြရာသတြင စားကကရားပါးလာႏငျခငး ေကာကရးမားအား ရတသမးသေလာင ျခငး၊ ႏြားစာ အသးျပႏငေသာ ျမက မးစပမား ျပနလည စကပးျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ကႏလ ရပကြက-၁

ဓနမးထးျခငးလပငနးအတြက ေငြေၾကးေထာကပျခငး (၂၅ မတ)

ဓနမးေရာငးခရနေစးကြကအခကအခ၊ ဓနမးတာရညခ ေအာင ျပလပမႈ မရျခငး

ဓနမးအား အဖြ႕ပင အမတတဆပ (Branded) စနစ ျဖင ျဖန႔ျဖးေရာငးချခငး၊ ေၾကျငာျခငး၊ ရးရာဓေလ ဓနမး ျပလပျခငး စနစမား ျပနလည အသးချခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေရလပငနးအရငးအႏး (၂၀ မတ)

ရငးႏးေငြလအပခကႀကးမားျခငး၊ ျပနဆပရာတြင ခကခသမား ရႏငျခငး၊ ရငးႏးေငြ ေပာကဆးျခငး

အရငးအႏးအား အာမခထားရေစျခငး စနစျဖင ပပးေပးျခငး၊ လပငနးသး ပစၥညးသာ ထတေပးျခငး။

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ကႏလ ရပကြက-၂

ငါးေျခာကလပငနး (ငါးနတး၊ ငါးကြမးရပ၊ ငါးမလး၊ ငါးေမာရ) (၂၂ မတ)

မးရာသတြင ငါးႀကး အမးအစားမား အနညးငယသာ ရရျခငး၊

ရရေသာ ငါးေသးအမးအစားမားအား အေအးပး ျဖင သေလာငျခငး၊ အေအးပး အား ဘပငစနစျဖင ဝယယထားရျခငး

Will Seek Inputs from Gender Specialist

ေရလပငနးအရငးအႏး (၁၈ မတ)

ရငးႏးေငြလအပခကႀကးမားျခငး၊ ျပနဆပရာတြင ခကခသမား ရႏငျခငး၊ ရငးႏးေငြ ေပာကဆးျခငး

အရငးအႏးအား အာမခထားရေစျခငး စနစျဖင ပပးေပးျခငး၊ လပငနးသး ပစၥညးသာ ထတေပးျခငး။

Will Seek Inputs from Gender Specialist

90

၆။ နဂး ဤအသကေမြးဝမးေကာငးဖြ႔ျဖးတးတကေရး မဟာဗဟာေဖာထတေလလာျခငး အၾကျပစာတမးမာ ေလလာမႈ ျပလပခ ေသာ ေကးရြာမားတြင ကနဦးႏငေနာကဆကတြေလလာဆနးစစမႈရရလဒမား၊ အျခားအဖြ ႔အစညး မားမ ျပစထားရျပး ျဖစသည စာတမးမားေပၚတြင မတည၍ ေကးရြာအလက မဟာဗဟာခမတေရးဆြချခငးျဖစပါသည။ ကမးရးတနး ေကးရြာမား ျဖစသညအေလာက အၾကျပလပငနးအမားစမာ ေရလပငနးႏင ဆကစပလပငနး မားျဖစသည ငါးပငါးေျခာကလပငနး၊ ဒေရေတာအတြငးငါးပဇြနကဏနးေမြးျမျခငးလပငနးမားျဖစၾကေသာလညး၊ ေမြးျမေရး လပငနးမားႏင တပငတႏငအမတြငးလပငနးမားျဖစသည ဓနမးထးျခငးလပငနးမားလညးပါဝငပါသည။ ေကးရြာ အလက အမနတကယ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသငသည လပငနးႏင ဆကစပလပငနးမား၊ လပငနးေအာငျမငေရး လပေဆာငသငသည နညးပညာ၊ ေငြေၾကး၊ မဝါဒ၊ ေစးကြက၊ တနဘးကြငးဆကျမငတငျခငး အခကမားက အၾကျပတငျပထား ေသာလညး အခနႏင အရငးအျမစကန႔သတခကမား ေတြ႔ၾကရသညအေလာက အခ႕အၾကျပအသကေမြးဝမးေကာငးမား ဆကလကဖြ႔ျဖးတးတကေရးအတြက လအပသည တနဘးကြငးဆက ျမငတငျခငး လပငနးအေသးစတက လပေဆာငႏငျခငးမရခေပ။ သ႔ျဖစပါ၍ မဟာဗဟာမားအား အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ပမဖြ႔ျဖးတးတကေစေရးအတြက ေကးရြာအလက မဟာဗဟာ အၾကျပခကမားသာမက ေအာကေဖၚျပပါ ေယဘယအၾကျပခကမားကလညး ထညသြငးစဥးစားသငပါေၾကာငး အၾကျပ တငျပအပပါသည။ ေယဘယအၾကျပခကမား

KIFCA

(Revolving Fund) ။ KIFCA

။

။

“ ”

မဟာဗဟာမား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင ေဒသတြငး အလပအကငဖနတးႏငမႈကပါ

ထညသြငးစဥးစားသငပါသည။ အထးသျဖင KIFCA

။

။

-

KIFCA

91

။ ။ ။

။

။

(Public Auditing)

။

(Proposal Evaluation & Selection Criteria)

။

။

လကရအဓကဝငေငြရ လပငနးမား ပမေအာငျမငေရး စြမးအားျမငေဆာငရြကႏငရန (Intensification) ႏင

ဝငေငြရလပငနးမား အမးအစားမား မးကြစလင ေစရန (Diversification) အခြငအလမး

ဖနတေပးႏငမႈမားက ထညသြငးစဥးစားရန။ လကရအေနျဖင စမကနးေထာကပႏငမႈ ပမာဏေပၚတြင

မတည၍ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးတစခကသာ ဥးတညအကအညေပးႏငေရးေဆာငရြက

ထားႏငေသာလညး၊ အဖြ႔အလက စမခန႔ခြမႈေပၚမတည၍ တးပြားရရလာမႈမားရပါက အျခားလပငနးမား

တးခ႕လပကငႏငေရးစစဥေဆာငရြကရနတကတြနးအားေပးသငပါသည။

အဖြ႔အစညးမားစတငဖြ႔စညးႏငေရးႏင ရရငးျပးအဖြမားပမအားေကာငးလာေစေရး ထညသြငးစဥးစားရန။

စမကနးအေနျဖင ေကးရြာအေျချပအဖြ႔မား ထပမဖြ႔စညးျခငးထက ေကးရြာအဆငတြင KIFCA

။

ထ႔ျပင အသကေမြးဝမးေၾကာငးမဟာဗဟာမားအား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက ရာတြင

လကရျပညနယႏငေဒသအဆငတြင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကလကရသည အစးရႏင အစးရ

မဟတေသာ အဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကေဆာငရြကျခငးျဖင ထပေပါငးအကး ရရႏငမညျဖစပါသည။

ငါးပငါးေျခာကလပငနးမား အပါအဝင၊ ဝကေမြးျမေရး၊ ႏြားေမြးျမေရးစသညတ႔အတြက ေစးကြကႏင

ယဥျပငစြမးအားပမေကာငးမြနေစေရး တနဘးကြငးဆကျမငတငျခငးေလလာမႈမား ဆကလကျပလပ

သြားရနလအပျပး သ႔မသာ ေဒသခမားဝငေငြပမတးတကရရေရးအေထာကအကျဖစႏငမညျဖစပါသည။

92

ရညညႊနးကးကားစာအပမား

Carney, D. (1999). Approaches to Sustainable Livelihoods for the Rural Poor; ODI Poverty Briefing; Overseas Development Institute: Brighton, UK.

Chambers, R.& Conway, G. (1992). Sustainable Rural Livelihoods: Practical Concepts for the 21st Century; Institute of Development Studies: Brighton, UK.

De Haan, L., & A. Zoomers. (2003). Development geography at the crossroads of livelihood and globalization. 94(3):350–362.

Department for International Development. (1999). Sustainable Rural Livelihoods Guidance Sheets; Department for International Development: London, UK.

Field, C.B., et.al. (2014). Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 793-832.

Fröcklin, S.et.al. (2018). Small-scale innovations in coastal communities: shell-handicraft as a way to empower women and decrease poverty. Ecology and Society, 23(2).

Olsson. L., et.al. (2014). Livelihoods and poverty. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.

Rakodi, C. (1997) A capital assets framework for analyzing household livelihood strategies: Implications for policy. Dev. Policy Rev.315–342

93

- ၁။

Data and Specification for Fish Dryer

Type of Dryer Batch Type

Length for Dryer Housing 10 Ft

Width of Dryer Housing 10 Ft

Height of Dryer Housing 7 Ft

Material of Housing MS Steel Structure, GI Sheet

Tray Support MS Steel Structure

Tray Material MS Steel Structure and Plastic

Blower Type AXAL Flow Type

Driver Diesel Engine

Power 5-6 HP

Hot Air Duct Material GI and MS

Heating Coil Material Finn Tube

Housing Temperature of Dryer MS, Brick, Cement

Total Tray Area (Minimum) 900 Sq. Ft

Expected Weight of Fish to Dry for 1 Batch 0.75 M Ton (460 Vises)

Expected Drying Time for 1 Batch 12 Hr.

Expected Fuel (Diesel) Consumption (Lit/Batch) 12 Lit/Batch

Area Needed for Fish Dryer 15 Ft x 20 Ft

Cost Estimate for Fish Dryer Factory (900 Sq. Ft)

Sr.

No Particular Unit Qty Price Amount

1 Dryer Housing Set 1 3,000,000 3,000,000

2 Carts Set 6 230,000 1,380,000

3 Trays (40'' x 42'') No. 78 14,000 1,092,000

4 Steam Heating System Set 1 ,500,000 3,500,000

5 Circulation Fan Set 1 00,000 700,000

6 Engine (Diesel, China, 5-6 HP) Set 1 00,000 700,000

7 Transport to Site Lot 1 900,000 900,000

8 Installation labor Lot 1 700,000 700,000

9 Building for Fish Dryer, MS, GI

Roof, 15' x 20' Set 1 3,000,000 3,000,000

Total Estimate cost 14,972,000

Fish Dryer Design

94

95

(၂) ။ (၆) ( ၆ ) (၁၀) ။ (၆ (၁၄ ။ ဤ ။ (၁) ။ (၁၀) ၁,၂၁၂,၄၂၆ ၆၀၀,၀၀၀ ၆၁၂,၄၂၆ ။ ( ) ၁၀ ၅၉၅,၈၅၃ ။ (၂ ၆ ၄၀,၀၀၀ ။ ။

(၁)

(၅ ( (၄ ) (၁၀) ။ (၅ ၂,၅၅၈,၁၉၃ ၂,၇၀၀,၀၀၀ ၁၄၁,၈၀၈ ။ ၃၆၆,၂၉၄ ။

96

။ (၂) ။

(၁) (၅ ။

97

၁။ ၀ ၀ ၀ ။ ၀ -

၀ ( ၁၆၀

) ၀ ၀ ။

၂။ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ။ ၀ ၀ ၀ ။ ၀ -

၅-၁၀ ။ ၀ ၀

။ ၆ ။ ။ ။ ။

။

၃။ ၀ ။ ။

၀ ။ ၀ ၀ ၀ ။ ၀ ။ ၀ ။

။ ။

98

။ ၀ ။ ။၀ ၄-၂၀ ။ ။ ၀ ။

၄။ ၀ ၀ ၀ ။ ၀ ။ ၀ ။ ၂ ။ ၀ ၀ ( ) ။ ၀ -၀ ( - ) ၀ ၀ ။

၅။ ။ ၀ ၀ (HC) ၄၅ (FMD) ၂ (HS) ၂ ။ ၀ ။ ၀ ။ ။ - ERLIP

99

-၃

။ ။ ။ (၁ ) ( ) ။ ( / ။

။ ။

100

။ ) ။ ၆

၃ ။ (Back hole) ၍ ။ (၆ ၆ ၁ ) ၁၀၀၀-၂၅၀၀ ( / ) ။ ။ ( ) ။ ။ ( ) ။

။ ။ ၆၀၀၀-၇၀၀၀ ၂၈ ၃၀ ။

101

၃ ။ ၃၀၀၀-၅၀၀၀ ။ ။ ၍ ။ ။ ။ ။ ။ ။ ၍ ။ ။ ။

102

၁၀ ။ ၇ ၂၀ ( ) ၁ ၁၀၀၀၀ ၂၀ ( ) ၁ ၁၄၀၀၀ ။ ၁၂၀၀၀ ၁၆၀၀၀ ။ ။ ၁၀ (၃၀၀ ) ၂၀၀ ၁၀ ၂၀ ။ ၇၀၀၀၀ ၂၀၀၀၀၀ ။ ၃၀၀၀၀ ၁ ။ ။ ၅ ။

103

( ၄

စဥ လပငနးအမ

းအစား လပငနးရာ

သ

ရညရြယခက/ ကယပင -

အငား

ရရေသာ ငါးအမးအစားမား

လပသားအငအား လအပခက

ပစၥညးလအပခက ႏင ကနကစရတ မတခက

၁ ေကာပကငါးဖမးျခငး (အေသးစား)

ေႏြရာသ မးရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးနတ၊ မင၊ ငါးကနည

အမးသား (၆ - ၉ ) ဥးထ

အမးသမး (၄- ၆ ) ဥးထ

ေလ (၁စး)+စက - ၄၀-၅၀ သနး ပက - အေတာင ၂၀၀-၂၅၀ ၇၀-၈၀ သနး စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၁၂၀)ခန႔

တခါတရ (ေန႔ဘကဖမး) ေၾကြခင (၆၀း၄၀)

၂ ေကာပကငါးဖမးျခငး (အလတစား)

ေႏြရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးနတ၊ ငါးကနးည၊ မင ၊ ငါးမးသး၊ ငါးည႕၊ ေရခ၊ ငါးမတမ

အမးသား (၁၃ - ၁၅ ) ဥးထ

မးထြနးေလ (၁) စး ေလ (၁စး)+စက - ၄၀-၅၀ သနး ပကေလ (၁) စး၊ (၁)စးလင (၇၀ - ၈၀ သနးကပ အထ) ပက (အေတာင ၅၀၀ - ၆၀၀) ရည (၁၀၀ - ၁၂၀

သနးကပထ) မးသး (၁၈ - ၂၀ လး) (၁ သနး မ ၂ သနးထ) မးစက (၂၅ ေကာင ) (၁၅ သနးကပ) ဒငနမ (၁၀ ကလ) (၅ သနးကပ ဝင × အငဂငစက (၈ သနးခြ ) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၇၀ သနး)

(ေန႔ဘက၊ ညဘက) မးထြနးရင (၆၀း၄၀) မးမထြနးရင (၅၀း၅၀)

၃ ေကာပကငါးဖမးျခငး (အႀကးစား)

ေႏြရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးမးသး၊ ျပညႀကးငါး၊ ငါးေမာရ၊ ငါးႀကးကနး၊ ငါးမလး (ငါးည႕-ငါးကြငးရက၊ ငါးဂး၊ ငါးခငးပါး (ပကႀကး)

အမးသား (၂၀ - ၃၅) ဥးထ

မးေလ(၁) စး၊ (၁)စးလင (၇၀ - ၈၀ သနးကပအထ) ေလပက (၁၆၀ - ၂၀၀ သနးကပ ထ) ပက (အေတာင ၁၀၀၀ ေကာ) ရည (၁၅၀ - ၂၀၀

သနးကပထ) မးသးႀကး (၂ - ၃ လး) (၄ သနး မ ၈ သနးထ) မးစက (၂၅ ေကာင ) (၁၅ သနးကပ) ေလဂဟာေပါက အငဂင (၂၀ သနး) ဒငနမ (၁၀ ကလ) (၅ သနးကပ ဝင × အငဂငစက (၈ သနးခြ ) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၄၀၀ သနး)

မးထြနးရင (၆၀း၄၀) ပကက အေတာငရည၊ ေဇာကရည

104

စဥ လပငနးအမ

းအစား လပငနးရာ

သ

ရညရြယခက/ ကယပင -

အငား

ရရေသာ ငါးအမးအစားမား

လပသားအငအား လအပခက

ပစၥညးလအပခက ႏင ကနကစရတ မတခက

၄ တနး (ငါးမားတနး) ေရေပၚ၊ ေရလတ

ေႏြရာသ မးရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးဂး၊ ငါးခငးပါး အမးသား (၂ - ၃) ဥးထ

ေလႏငစက အႀကး (၁)စး (၁၅ - ၂၀ သနး) ငါးမားတနး ႀကးႏငပက ( ၂ သနး) ငါးမားခတ (၁ - ၂ သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၀ သနး)

ပလငေမာအဓကလပ၊

၅ တနး (ငါးမားတနး) ေရျမပတနး ငါးေရႊတနး

ေႏြရာသ မးရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးေရႊ အမးသား (၂ - ၃) ဥးထ

ငါးေရႊတနးဆလင (၅-၆) ဥးထ

ေလႏငစက အႀကး (၁)စး (၈၀-၁၀၀ သနး) ငါးမားတနး ႀကးႏငပက ( ၂ - ၃ သနး) ထပပြားယရန ( ၂ - ၃ သနး) ဆဖး (၆ သနး) အေထြေထြစရတ (၁၅ သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၁၂၀ သနး)

ကႏလမာလပ

၆ တနး (ငါးမားတနး) ေရျမပတနး ေကာကငါးတနး

ေႏြရာသ မးရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ေကာကငါး အမးသား (၂ - ၃) ဥးထ

ငါးေရႊတနးဆလင (၅-၆)ဥးထ

ေလႏငစက အႀကး (၁)စး (၁၅-၂၀ သနး) ငါးမားတနး ႀကးႏငပက ( ၂ - ၃ သနး) ထပပြားယရန ( ၂ - ၃ သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၀ သနး)

ပလငေမာမာ ငါးေရႊမလပ၊ ငါးေရႊက ကႏလမာပလပ ေကာကငါးက ေကြခငမာ လညးလပ ရမၼာကၽြနး ေကာကငါး ၁စး၊ ငါးေရႊ (၂)စး

၇ ကမးဆြပက (ကမးနး ၁ဖာလ - ၂ဖာလ)

ေႏြရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးနတ၊ ငါးကနးည၊ ငါးမးသး၊ မင

ငါးကနးည၊ ငါးနတ၊ ငါးသသြား၊ ငါးအေသးမား (ေကာပကတြငပါေသာ)

အမးသား (၁၅ - ၂၀) ဥးထ

ေလ စက (၂၅-၃၀ သနး) ပက (၅၀ - ၆၀ သနး) ေကာပကအေသးဆဒ စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၇၅ သနး)

ကမးစြပကက ရမၼာကၽြနးမာ ၁ခေလာကပရတယ၊ ကနရြာေတြမာ မလပေတာ အမးသမးေတြပါ ဝငလပ

105

စဥ လပငနးအမ

းအစား လပငနးရာ

သ

ရညရြယခက/ ကယပင -

အငား

ရရေသာ ငါးအမးအစားမား

လပသားအငအား လအပခက

ပစၥညးလအပခက ႏင ကနကစရတ မတခက

၈ သးထပပက (ကမးနး ၄ဖာလ - ၁မငခြ)

မးရာသ

မသားစစားသးရန

ပစြနအဓက။ ကနေသာငါးမား(ငါးေရာင၊ ငါးပက၊ ငါးပက၊ ငါးအစ)၊ ငါးသရြ (ငါးတခြန)

အမးသား (၃ - ၅) ဥးထ

ေလအလတ (၁)စး (၂၀ - ၃၀ သနး) ပက အတြ လင ၁၅၀၀၀၀ - ၂၀၀၀၀ ကပ အတြ၂၀ တင ( ၃

သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၅ သနး)

ရမၼာကၽြနးမာလပ။ ခငးကြငးမာဆ မးေႏာငးလပ၊

၉ ေမာပက (ကမးနး ၄-၅ မင)

ေႏြရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ငါးခငးပါး၊ ငါးဂး၊ ငါးကးကနး (ငါးမလး)၊ ငါးဆြယလမ (ငါးေကာစမး၊ ငါးစလေၾကာက)

အမးသား (၂ - ၃) ဥးထ

ေလအလတ (၁)စး (၁၅ - ၂၀ သနး) ပက ( ၁၀ သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၅ သနး)

ကးတ႔ေလး၊ ကေပါက၊ ကႏလ

၁၀ ျမပပက (ကမးနး ၄-၅ မင)

ေႏြရာသ မးရာသ ေဆာငးရာသ

မသားစဝငေငြ ေကာကပစြန အဓက

အမးသား (၂ - ၃) ဥးထ

ေလအလတ (၁)စး (၁၅ - ၂၀ သနး) ပက ( ၁၀ သနး) စစေပါငး ခန႔မနးကနကစရတ (၂၅ သနး)

106

- ၅ ။

။ ။ ။ ( ) ။ ။ ။ ( ) ။ ။ ။ ။ ( ) ။ ၄၀ ၃၀ ။ ။ ။ ။ ။

၃-၄ ၁၀ - ၁၂ ၁၅ ။ ။ ။ ။