ارزیابی میزان توسعه یافتگی محالت شهر بناب با رویکرد شناسایی و باز آفرینی هویت فرهنگی محالت

بر اساس مدل موریسنابسامان

بهمن کریمی –لیال محمودی –احمدعلی محمودی –حسن قلی پور –نگارش : احد هوشمند

چکیده:

ت علمی و دقیق و تشریک مساعی و شناخت محالت مختلف اسکان غیر رسمی شهر بناب به صور

اقتصادی و فضایی این -کمک در جهت ساماندهی و حل مشکالت گوناگون کالبدی، اجتماعی

محالت با تاکید برابعاد اجتماعی و فرهنگی راهبرد اصلی پژوهش حاضر می باشد. این تحقیق با

بناب بر پایه شاخصهای گانه شهر 31تحلیلی با هدف ارزیابی کارایی محالت -روش توصیفی

توسعه پایدار شهری و در راستای شناخت محله های شهر بناب با استفاده از مدلهای کمی از جمله

مدل ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل پوششی دادهها، کارایی متقاطع،

نتایج حاصله از این انجام گرفته است . dea sloverو Spssتحلیل حساسیت و از نرم افزارهای

، 6، 5، 4محله ) 8و خروجی توسعه پایدار شهری های ورودیپژوهش نشانداد که با توجه به شاخص

، 1، 2، 3محله) 5(، با میزان کارایی کمتر از یک درصد به عنوان محالت ناکارا و 31، 33، 31، 9، 7

خصهای توسعه پایدار شهری ( با میزان کارایی یک درصد به عنوان واحد کارا از لحاظ شا8، 6

شوند. برای دست یابی به اولویت های برنامه ریزی و شناسایی محله های شهر بناب از شناخته می

سه درجه بسیار نابسامان و نابسامان و بسامان از دو مدل ، توسعه یافتگی موریس و مدل تحلیل

ده ضمن همخوانی با نوع درجه سلسله مراتبی استفاده گردید که در نهایت نتایج به دست آم

بندی محالت شهر بناب از نظر توسعه یافتگی و کارایی ، در یک جمع بندی کلی نشان داد که در

شاخص متفاوت و با محاسبه ضریب نهایی توسعه ورتبه 9مدل توسعه یافتگی موریس با استفاده از

باالتر درجه توسعه یافتگی قرار در سطح 7،31،2بندی محالت از نظر میزان توسعه، محالت شماره

گرفته و جزو محالت بسامان محسوب شدند. و با احتساب میانگین امتیازات توسعه یافتگی کل

جزء محالت 31،32،33،9،1،4( محالت شماره 58.59محالت و متوسط ضریب نهایی کل محالت )

انگین پایین امتیازات نهایی به دلیل قرار گرفتن درحد پایین تر از می 32،33نابسامان و محالت

محالت به شدت نابسامان شهرمحسوب می شوند. همچنین در یک جمع بندی از تکنیک سلسله

حداقل( مشخص می شود که در مجموع شاخص های اقتصادی به کار رفته در -مراتبی )حداکثر

31و 32و 33این تکنیک در شاخص )درصد شاغلین بخش آموزش نسبت به کل شاغلین( محالت

و 38و 21با 9و 2و 31و 7درصد جزء محالت نابسامان ومحالت شماره 32و 8و 7با دارا بودن

درصد جزء محالت سامان یافته محسوب می شوند. در شاخص )نسبت درآمد ماهیانه 36و 37

41با 31و 32درصد و محله شماره 54میلیون ریال( نیز محله شماره یازده با4خانوار کم تر از

درصد جزء محالت سامان یافته 32درصد جزء محالت نابسامان و محالت شماره هفت و ده با

و 7و 6و 2و 3محسوب می شوند. با لحاظ کلیه شاخص های مربوط به مدل سلسله مراتبی محالت

جزء 9و 5و 1جزء محالت کم تر سامان یافته ومحالت 8و 4جزء محالت سامان یافته و محالت 31

جزء محالت بسیار نابسامان )اسکان 31و 32و 33سامان )اسکان غیر رسمی( و محالتمحالت ناب

غیر رسمی مساله دار( می باشند.

کلمات کلیدی :

اسکان غیر رسمی ، بافت مساله دار، شهر بناب، مدیریت شهری ، باز آفرینی فرهنگی ، هویت فرهنگی

:مقدمه

ی و واکاوی ویژگی های محالت شهر بناب و تعیین سکونتگاه های در پژوهش حاضر برای ارزیابی و مطالعه، بررس

متغیر 57نابسامان )اسکان غیر رسمی( و محله بندی آن در شهر بناب در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، از

شاخص کلی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی استفاده شده است وسپس با توجه به اهمیت موضوع ابتدا 1در قالب

های موثر بر توسعه پایدار شهری در شهر بناب مورد محاسبه قرار گرفته وسپس تحلیل یزان همبستگی شاخصم

شاخصهای توسعه پایدار شهری در عملکرد محالت بناب با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها و براساس

ه اهداف تحقیق ؛ شناسایی؛ پهنه بندی مدل توسعه یافتگی مورد ارزیابی قرار گرفته ودر نهایت برای دستیابی ب

–وگونه شناسی اسکان غیررسمی محالت بناب از مدل موریس و نیز روش دسته بندی سلسله مراتبی )حداکثر

حداقل( استفاده گردیده است که با توجه به نتایج حاصله از هرکدام و مقایسه تطبیقی نتایج ، درجه بندی محالت

بسامان تا نابسامان و بسامان انجام گرفته و به صورت نقشه ارائه گردیده است بناب از محالت بسیار نا

تعریف نظری و عملی متغیرها یا شاخص ها

بدون اینکه خسارتی به محیط زیست وارد –توسعه ای است که بتواند در دوره زمانی طوالنی توسعه پایدار:. 3

را یافته است. توسعه پایدار بر 3991استهای زیست محیطی دهه تداوم یابد. این عبارت حکم شعار حزبی سی -کند

تحوالت و رشد اقتصادی و اجتماعی به صورت فراگیر و همه جانبه با تأکید بر همبستگی میان نسلی استوار است. به

ی این معنا که توسعه یافتگی و بهرهمندی از مواهب کره خاکی حق همه بشر دانسته شده و معتقد است که نسلها

بشر از هم گسسته نیستند، بلکه در مقابل یکدیگر مسوولیت دارند. این برهان بر استفاده پایدار از منابع طبیعی به

خصوص منابع تجدید نشدنی و همچنین بهرهمندی انسانها از آب سالم، بهداشت مناسب و حفاظت از جنگلها و

مفهوم زیست محیطی است، اما به نظر میرسد این بحث مراتع تأکید دارد . اگر چه در ظاهر امر، توسعه پایدار یک

زمانی منطقی از کارآمدی برخوردار خواهد بود که چهار بعد توسعه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی با

هم و در ارتباط متقابلشان مورد بحث قرار گیرد و توسعه پایدار بدون در نظر گرفتن هر یک از این مولفه ها به

ایی ناپایدار مبدل میشود. توسعه

: توسعه پایدار شهری لزوماً به معنای شهر پایدار نیست! شهر پایدار برآمده از فرآیند . توسعه پایدار شهری2

اجتماعی بوم شناسانه شهر و منطقه آن را -توسعه ای است که ذهنیت و امکان ارتقاء همیشگی سالمت اقتصادی

ن را به عینیت و اقدام مبدل ساخته است. توسعه پایدار شهری به عنوان شبه فراهم کرده و این ذهنیت و امکا

اجتماعی از منظر بوم شناختی -پارادایمی مسلط در راهبردهای توسعه شهر در واکنش به نارضایتیهای اقتصادی

ز شکل گرفت و اشارات اولین آن برای سیاستهای توسعه شهری، حفظ فضای سبز و پاکیزگی آب، جلوگیری ا

( میان توسعه پایدار و مقوله قدرت ارتباط 3179:8آلودگی هوا و کاهش تولید زباله در سطح محلّی بود )صرافی،

تنگاتنگی وجود دارد تا جایی که برخی متعقدند عدالت اجتماعی و تعادل زیست محیطی الزم و ملزوم یکدیگرند و

(.3179:31تحقق یکی بدون دیگری غیرممکن است )صرافی،

واالت پژوهشس

گشایی از یک رشته مشکالت موجود، توسعه اجتماعات محلّی ضروری است و تنها با این رویکرد است که برای گره

توده مکانیکی کالنشهر به واحدهای ارگانیکی تقسیم میشود و توان حل مشکالت حیطه خود را با اتکاء به هم افزایی

اجتماعی درونی به دست میآورد. در این ارتباط، نقش و رسالتی مجموعه سرمایه های طبیعی، کالبدی، انسانی و

و "با اجتماعات"به سوی کار "برای اجتماعات"برای مدیریت کالنشهری تعریف میشود که میبایست از حالت کار

بدل شود و برنامهریزان نقش فنی خود را به نقش میانجی و تسهیل کننده "توسط اجتماعات"در نهایت کار

ی اجتماعی و توانمندسازی تبدیل کنند. با توجه به نکات فوق سواالت پژوهش عبارتند از:یادگیر

با تاکید بر ابعاد اجتماعی و باز آفرینی هویت فرهنگی محالت در "محلّه محوری". آیا امکان تحقق رویکرد نوین 3

نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری شهر بناب وجود دارد؟

تحقق مدیریت توسعه محلّه ای به منظور پایداری شهربناب کمک کرد؟ . چگونه میتوان به2

فرضیات پژوهش

در رابطه با سواالت مطروحه، فرضیه هایی به شرح زیر مطرح شده است که عبارتند از:

ه در برنام "رویکرد محلّه محوری با تاکید بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی و باز آفرینی هویت فرهنگی محله ". تحقق 3

ریزی مدیریت شهری بناب، به واسطه عدم وجود هماهنگی بین ارگان های اجرایی از سویی و تنگناهای مالی،

مدیریتی، نیروی انسانی، حقوقی و قانونی از سوی دیگر با موانع جدی روبروست؟

ای را از ابعاد فرهنگی در نواحی شهری میتوان توسعه محلّه -. با ایجاد و توسعه گروه ها و نهادهای اجتماعی 2

اجتماعی و مشارکتی تحقق بخشید.

حوزه مکانی تحقیق

حوزه مکانی این تحقیق شهربناب می باشد.

کالبدی شهر بناب –بررسی گسترش فضایی

46 ° 6 'تا 45 ° 59 'عرض شمالی و 17 ° 2 1 'تا 17 ° 38 'بناب در جنوب غربی استان آذربایجان شرقی در

متر از سطح دریا میباشد و شهرستان مراغه و عجب شیر در 3124ه و ارتفاع متوسط آن طول شرقی قرار گرفت

حدود شمالی، شرقی و غربی و شهرستان ملکان در حدود جنوب و جنوب شرقی آن قرار دارد. از سمت غرب نیز به

ه و پیشرفت سریع دریاچه ارومیه منتهی م یشود. موقعیت خاص جغرافیایی شهر میتواند نقش مهمی در روند توسع

آن داشته باشد. واقع شدن آن در محل مناسب مورفولوژیکی همچون مسیر را ههای هوایی )فرودگاه سهند(، زمینی

تبریز( ،جاده ترانزیتی )تبریز، کردستان و آذربایجان غربی( و عبور خط انتقال گاز سراسری و _)راه آهن تهران

استقرار واحدهای عظیم صنعتی، تحقیقاتی، فرهنگی و تولیدی و نوع تباین کانال آبرسانی زرینه رود به شهر تبریز و

پدولوژیکی کالً بیانگر موقعیت ویژه این شهر میباشد

شاخص های تحقیق

: ابعاد و شاخصهای مورد مطالعه در محالت شهر بناب4جدول

شاخصها ابعاد

اجتماعی

3x :2، تعداد مرد در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزهx : تعداد زن در خانوار شهر بناب به

ساله در خانوار 4تا 1نسبت : 4xنسبت جنسی شهر بناب به تفکیک حوزه، : 1xتفکیک حوزه،

ساله 9تا 5نسبت : 6xبُعد خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، : 5xشهر بناب به تفکیک حوزه،

در خانوار شهر بناب به ساله39تا 35نسبت : 7xدر خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه،

25نسبت : 9xساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 24تا 21نسبت : 8xتفکیک حوزه،

جوانی جمعیت )شاخص ورتهایم) شهر : 31xساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 29تا

: 32xساله شهر بناب به تفکیک حوزه، 4تا 1درصد جمعیت : 33xبناب به تفکیک حوزه،

ساله 64تا 35درصدجمعیت : 31xساله شهر بناب به تفکیک حوزه، 34تا 1درصد جمعیت

ساله به باالی شهر بناب به تفکیک حوزه، 65درصدجمعیت : 34xشهر بناب به تفکیک حوزه،

35x : ،36درصد مهاجران در شهر بناب به تفکیک حوزهx درصد مهاجران مرد در شهر بناب :

: درصد 38x: درصد مهاجران زن در شهر بناب به تفکیک حوزه، 37xبه تفکیک حوزه،

: درصد 39xجمعیت شهر بناب که محل کار یا تحصیل آنها شهر بناب بوده به تفکیک حوزه،

: 21xجمعیت شهر بناب که محل کار یا تحصیل آنها شهر دیگری بوده، به تفکیک حوزه،

: درصد باسوادی 23xیک حوزه، درصد خانوارهای معمولی ساکن در شهر بناب به تفک

: درصد باسوادی مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، 22xجمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه،

21x ،24: درصد با سوادی زنان شهر بناب به تفکیک حوزهx درصد بیسوادی جمعیت شهر :

: 26xوزه، : میانگین تعداد باسواد در خانوار شهر بناب به تفکیک ح25xبناب به تفکیک حوزه،

: درصد جمعیت ساکن شهر 27xمیانگین تعداد بیسواد در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه،

: درصد جمعیت ساکن شهر 28xبناب که محل تولد آنها شهر بناب بوده به تفکیک حوزه،

: درصد جمعیت ساکن شهر 29xبناب که محل تولد آنها شهر دیگری بوده، به تفکیک حوزه،

: درصد جمعیت ساکن 11xتولد آنها درخارج ازکشور بوده به تفکیک حوزه، بناب که محل

: درصد خانوارهای دارای 13xشهر بناب که محل تولد آنها اظهار نشده، به تفکیک حوزه،

معلول در شهر بناب به تفکیک حوزه.

اقتصادی

3x : ،2نرخ فعالیت شهر بناب به تفکیک حوزهx :ه تفکیک نرخ فعالیت مردان شهر بناب ب

نرخ اشتغال جمعیت شهر بناب : 4xنرخ فعالیت زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، : 1xحوزه،

نرخ اشتغال زنان : 6xنرخ اشتغال مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، : 5xبه تفکیک حوزه،

نرخ بیکاری : 8xنرخ بیکاری جمعیت شهر بناب به تفکیک، : 7xشهر بناب به تفکیک حوزه،

: 31xنرخ بیکاری زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، : 9xبناب به تفکیک حوزه، مردان شهر

تعداد بیکار در خانوار شهر بناب به : 33xتعداد شاغل در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه،

درصد جمعیت دارای : 31xبار تکفل جمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه، : 32xتفکیک حوزه،

درصد جمعیت خانهدار شهر بناب به : 34xبه تفکیک حوزه، درآمد بدون کار شهر بناب

تفکیک حوزه.

کالبدی

3x : 2متر و کمتر شهر بناب به تفکیک حوزه، 51درصد واحدهای با مساحتx : درصد

درصد واحدهای با : 1xشهربناب به تفکیک حوزه، 75متر تا 53واحدهای با مساحت

متر تا 83درصد واحدهای با مساحت : 4xزه، شهر بناب به تفکیک حو 81متر تا 76مساحت

شهر 351متر تا 313درصد واحدهای با مساحت : 5xشهر بناب به تفکیک حوزه، 311

شهر بناب به 211متر تا 353درصد واحدهای با مساحت : 6xبناب به تفکیک حوزه،

حوزه، شهر بناب به تفکیک 111متر تا 213درصد واحدهای با مساحت : 7xتفکیک حوزه،

8x : 9شهر بناب به تفکیک حوزه، 511متر تا 113درصد واحدهای با مساحتx : درصد

درصد واحدهای زیر : 31xمتر و بیشتر شهر بناب به تفکیک حوزه، 513واحدهای با مساحت

متر شهر بناب به 311درصد واحدهای زیر : 33xمتر شهر بناب به به تفکیک حوزه، 81

متر شهر بناب به تفکیک حوزه . 351د واحدهای زیر درص: 32xتفکیک حوزه،

(.3191منبع: مرکز آمار ایران)نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال

بحث و یافته ها

های توسعه پایدار شهریداری شاخص محاسبه معنی

مبستگی پیرسون است. در اولین های محاسبه اینکه دو متغیر با هم ارتباط معنیداری دارد استفاده از هیکی از روش

گام از پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون معنیداری هر یک از شاخص با توسعه پایدار شهری بررسی

باشد. ( می5شد. که نتایج آن مطابق جدول شماره )

ها با توسعه پایدار شهریداری شاخص : نتایج ارتباط معنی5جدول

شاخصهای اجتماعی قتصادیشاخصهای ا شاخصهای کالبدی

sig متغیر sig متغیر sig متغیر sig متغیر

11/1** 3x: 13/1** 3x: 15/1* 38x: 2/1 3x:

154/1 2x: 38/1 2x: 114/1* 39x: 19/1 2x:

12/1 1x: 16/1 1x: 61/1 21x: 6/1 1x:

34/1 4x: 25/1 4x: 11/1** 23x: 18/1 4x:

113/1** 5x: 1.11** 5x: 11/1** 22x: 12/1* 5x:

1.113** 6x: 1.38 6x: 11/1** 21x: 1.12* 6x:

113/1** 7x: 13/1** 7x: 13/1** 24x: 26/1 7x:

113/1** 8x: 69/1 8x: 38/1 25x: 13/1 8x:

37/1 9x: 21/1 9x: 11/1** 26x: 14/1* 9x:

11/1** 31x: 52/1 31x: 49/1 27x: 11/1* 31x:

113/1** 33x: 24/1 33x: 19/1 28x: 12/1* 33x:

113/1** 32x: 118/1** 32x: 38/1 29x: 11/1* 32x:

16/1 31x: 19/1 11x: 11/1* 31x:

113/1** 34x: 11/1 13x: 1/1 34x:

9/1 35x:

11/1* 36x:

11/1* 37x:

.3195منبع: محاسبات نگارنده،

شاخص با توسعه 11شاخص مورد مطالعه در این پژوهش، تعداد 57( از بین 5با توجه به نتایج جدول شماره )

( نشان داده شده است. 4پایدار شهری دارای ارتباط معنیداری است. که در جدول شماره )

دار شهری براساس ضریب همبستگی پیرسوندار با توسعه پای های دارای ارتباط معنی: شاخص6جدول

شاخ

ص

3x : 2ساله در خانوار شهر بناب، 4تا 1نسبتx : 1ساله در خانوار شهر بناب، 9تا 5نسبتx : ساله 29تا 25نسبت

ساله شهر بناب، 4تا 1درصد جمعیت : 5xجوانی جمعیت )شاخص ورتهایم) شهر بناب، : 4xدر خانوار شهر بناب،

6x :7ساله شهر بناب، 34تا 1یت درصد جمعx : 8ساله شهر بناب، 64تا 35درصد جمعیتx : درصد مهاجران مرد

درصد جمعیت شهر بناب که محل کاری تحصیل آنها : 31xدرصد مهاجران زن در شهر بناب، : 9xدر شهر بناب،

صد خانوارهای گروهی در: 32xدرصد جمعیت شهر بناب که محل کاری تحصیل آنها شهر دیگری، : 33xشهر بناب،

: درصد با 35x: درصد با سوادی مردان شهر بناب، 34xدرصد باسوادی جمعیت شهر بناب، : 31xساکن در شهر بناب،

: 38x: درصد بیسوادی مردان شهر بناب، 37x: درصد بیسوادی جمعیت شهر بناب، 36xسوادی زنان شهر بناب،

: درصد خانوارهای دارای معلول در 39xر خارج از کشور بوده، درصد جمعیت ساکن شهر بناب که محل تولد آنها د

: درصد جمعیت خانهدار 22x: بار تکفل جمعیت شهربناب، 23x: نسبت جنسی مهاجران شهر بناب، 21xشهر بناب،

متر تا 313: درصد واحدهای با مساحت 24xمتر و کمتر شهر بناب، 51: درصد واحدهای با مساحت21xشهربناب،

: درصد واحدهای با مساحت 26xشهر بناب، 211متر تا 353: درصد واحدهای با مساحت 25xبناب، شهر 351

: درصد واحدهای زیر 28xشهربناب، 511متر تا 113: درصد واحدهای با مساحت 27xشهر بناب، 111متر تا 213

متر شهر بناب. 351ای زیر : درصد واحده11xمتر شهر بناب، 311: درصد واحدهای زیر 29xمتر شهر بناب، 81

.3195منبع: محاسبات نگارنده،

های توسعه پایدار شهریمحاسبه ضریب همبستگی )استاندارد بتا) شاخص -5-2

های ها با توسعه پایدار شهری به دست آمد. شاخصدر این مرحله از پژوهش بعد از این که ارتباط معنیداری شاخص

) نشان داده شده 1درصد هستند که در جدول شماره ) 13/1و 15/1خطای که دارای ارتباط معنیدار در سطح

شوند و توسعه پایدار شهری متغیر وابسته است. سپس با استفاده از است. به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته می

نتایج آن محاسبه شد. که Spssرگرسیون چند متغیره ضریب همبستگی متغیرهای مستقل با استفاده از نرمافزار

باشد. ( می7مطابق جدول )

های موثر بر توسعه پایدار شهری در شهر بناب: میزان همبستگی شاخص7جدول

) βضریب ) شاخص ) βضریب ) شاخص ) βضریب ) شاخص

116/1 ساله در خانوار 4تا 1نسبت

درصد جمعیت

شهربناب که محل کار

یا تحصیل آنها شهر

دیگری

74/1 ت بار تکفل جمعی -131/1

-1133/1 ساله در خانوار 9تا 5نسبت درصد خانوارهای

گروهی ساکن 176/1 درصد جمعیت خانهدار -117/1

117/1 درصد باسواد 143/1 ساله در خانوار 29تا 25نسبت 51درصد واحدهای با مساحت

متر و کمتر 119/1-

118/1 (جوانی جمعیت )شاخص ورتهایمدرصد با سوادی

ردان م11/1

درصد واحدهای با مساحت

351متر تا 313116/1-

164/1 درصد با سوادی زنان 17/1 ساله 4تا 1درصد جمعیت درصد واحدهای با مساحت

211متر تا 353118/1-

118/1 ساله 34تا 1درصد جمعیت درصد بی سوادی

جمعیت 114/1-

درصد واحدهای با مساحت

111متر تا 21315/1-

113/1 ساله 64تا 35درصدجمعیت درصد بیسوادی

مردان 117/1

درصد واحدهای با مساحت

511متر تا 113154/1

-195/1 درصد مهاجران مرد

درصد جمعیت ساکن

که محل تولد آنها

درخارج ازکشور بوده

-375/1 متر 81درصد واحدهای زیر -13/1

153/1 درصد مهاجران زن درصد خانوارهای

دارای معلول -137/1 متر 311درصد واحدهای زیر -116/1

درصد جمعیت که محل کار یا

تحصیل آنها در شهر بناب122/1

نسبت جنسی

مهاجران 497/1 متر 351درصد واحدهای زیر 125/1

.3195منبع: محاسبات نگارنده،

رای ارتباط معنیدار با توسعه پایدار شهری بناب، شاخص دا 11با توجه به نتایج به دست آمده از جدول باال از بین

ساله شهر 4تا 1متر شهر بناب و درصد جمعیت 351شاخص بار تکفل جمعیت شهر بناب، درصد واحدهای زیر

باشند.بناب به ترتیب دارای بیشترین ضریب استاندارد بتا با توسعه پایدار شهری می

ار شهری براساس حد آستانهشناسایی شاخصهای موثر بر توسعه پاید -5-3

( 1.15ای)های موثر بر توسعه پایدار شهری مشخص شد. یک حد آستانهبعد از اینکه ضریب استاندارد بتای شاخص

ساله شهر بناب، درصد 4تا 1های)درصد جمعیت های توسعه پایدار شهری تعریف شد. شاخصدرصد برای شاخص

هر بناب، درصد باسواد زنان شهر بناب، با تکفل جمعیت شهر بناب، جمعیت خانهدار شهر بناب، درصد مهاجران ش

متری شهر بناب) به دلیل بیشتر 351متری شهر بناب و درصد واحدهای زیر 511تا 113درصد واحدها با مساحت

ها به دلیل کمتربودن وزن آنها از حد آستانهی مورد نظر به عنوان شاخصهای موثر انتخاب شدند و سایر شاخص

بودن وزن آنها از حد آستانه حذف شدند. در ادامه شاخصهای موثر انتخاب شده به عنوان متغیرهای ورودی در

(. 6شوند)جدولتکنیک تحلیل پوششی داده ها در نظر گرفته می

های موثر بر توسعه پایدار شهری انتخاب شده براساس حد آستانه: شاخص8جدول

شاخص

درصد

تا 0جمعیت

ر ساله شه 4

بناب

درصد مهاجران

زن در شهر

بناب

درصد با سوادی

زنان شهر بناب

بار تکفل

جمعیت شهر

بناب

درصد

جمعیت

خانهدار

شهر بناب

درصد واحدهای

303با مساحت

شهر 500متر تا

بناب

درصد واحدهای زیر

متر شهر بناب 350

انتخاب

شده* * * * * * *

.3194منبع: محاسبات نگارنده،

تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری در عملکرد محالت بناب از لحاظ با تکنیک تحلیل -5-4

پوششی داده ها

سازد. سپس تحلیل پوششی داده ها یک مرز یا الگو از واحدهای تصمیمگیری که دارای بهترین عملکرد هستند می

گیری که روی این مرز قرار دارد شود. واحدهای تصمیمکارایی واحدهای مورد نظر نسبت به آن مرز سنجیده می

شود. واحدهای بیشترین ستاده را از داده موجود به دست آورده است. که به عنوان واحد کارا شناخته می

شوند. در این گام از پژوهش از تکنیک تحلیل پوششی گیرند ناکارامد محسوب میتصمیمگیری که زیر مرز قرار می

دهند، به کار گرفته گیری که وظایف یکسانی انجام مینسبی واحدهای تصمیمداده ها که برای ارزیابی کارایی

ساله شهر بناب، درصد جمعیت 4تا 1های درصد جمعیت میشود. در تحلیل پوششی داده های این پژوهش شاخص

رصد خانهدار شهر بناب، درصد مهاجران شهر بناب، درصد باسواد زنان شهر بناب، بار تکفل جمعیت شهر بناب، د

متری شهر بناب به عنوان متغیر 351متری شهر بناب و درصد واحدهای زیر 511تا 113واحدها با مساحت

گیری در نظر گرفته شد. نتایج ارزیابی کارایی نسبی ورودی و توسعه پایدار شهری متغییر خروجی هر واحد تصمیم

های ) مشخص شده است. با توجه به شاخص7) محله شهر بناب از نظر توسعه پایدار شهری مطابق جدول شماره 31

(. با میزان کارایی کمتر از یک درصد به 31، 33، 31، 9، 7، 6، 5، 4محله ) 8و خروجی توسعه پایدار شهری ورودی

( با میزان کارایی یک 8، 6، 1، 2، 3محله) 5عنوان محالت ناکارا از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری هستند. و

شوند. علت اصلی ناکارایی محالت، استفادة بسیار زیاد از ورودیها در قبال تولید وان واحد کارا شناخته میدرصد به عن

وت تفااندك خروجیهاست. به طور کلی توزیع فضایی نامناسب فعالیتها و تسهیالت و خدمات شهری در سطح شهر،

رتبط با برنامهریزی در شهر بناب و عدم ان، ناهماهنگی میان ارگانهای و سازمانهای مندوندگی شهرزسطح در

استفاده بهینه از امکانات از عواملی است که تفاوت در میزان عملکرد محالت را در پی دارد. در این بین محالت ناکارا

های ورودی خود را تغییر دهند تا به سمت توسعه پایدار شهری سوق یابند. همچنین به منظور باید شاخص

شد با Dea Sloverمحالت از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری اطالعات وارد نرم افزار اندازهگیری کارایی

استفاده از این سیستم امتیاز کارایی نسبی محالت محاسبه شده و محالت کارا و ناکارا مشخص شدند. براساس نتایج

توسعه پایدار شهری ناکارا و ( درصد از محالت شهر بناب از نظر شاخصهای 62/1حاصله میتوان نتیجه گرفت که )

(درصد محالت کارا هستند. که نشانگر این است که شکاف گسستنی بین محالت شهر بناب وجود دارد که 18/1)

(.9ضرورت برنامهریزی و سوق امکانات و خدمات به سمت محالت ناکارا میباشد )جدول

شی داده: میزان کارایی محالت شهر بناب با استفاده از تحلیل پوش9جدول

7 6 5 4 3 2 3 محالت

میزان کارایی

نسبی3 3 3 1.978 966/1 3 979/1

33 32 33 30 9 8 محالت

میزان کارایی

نسبی3 1.986 972/1 941/1 953/1 1.941

.3194منبع: محاسبات نگارنده،

سطحبندی محالت کارا شهر بناب با استفاده از روش کارایی متقاطع -5-5

با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها محالت شهر بناب از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری در این گام

محله شهر بناب کارایی آنها یک درصد 5( تعداد 7به دو دسته کارا و ناکارا دستهبندی شدند. و طبق جدول شماره )

محله کارا 5نیستند. برای اینکه بتوانیم این بوده است. بر همین اساس این محالت از نظر میزان کارایی قابل تفکیک

را از نظر شاخصهای توسعه پایدار شهری به طور دقیق سطحبندی کنیم از تکنیک رتبهبندی کارایی متقاطع

پذیری واحدهای کارا دارد. با استفاده از روش کارایی متقاطع شود. زیرا این روش توان باالیی در تفکیکاستفاده می

(. 31( براساس ماتریس کارایی متقاطع نرمال شده مشخص شده است)جدول 8، 6، 1، 2، 3هر بناب)محله کارا ش 5

: ماتریس کارایی متقاطع برای محالت کارای شهر بناب31جدول

8محله 6محله 1محله 2محله 3محله

1/91 1/56 1/55 1/62 1/11 3محله

1/87 3/11 3/11 1/11 3/11 2محله

1/94 1/98 1/11 3/11 3/11 1محله

1/91 1/11 1/99 3/11 1/97 6محله

1/11 1/68 1/71 1/74 3/11 8محله

Sum 1/96 3/11 1/93 1/81 1/86

t 5 5 5 5 5

Average 1/392 1/211 1/382 1/361 1/372

Rank 2 3 1 5 4

.3195منبع: محاسبات نگارنده ،

ال شده در نهایت در بین محالت کارا شهر بناب از لحاظ با توجه به نتایج حاصله از ماتریس کارایی متقاطع نرم

382/1و 392/1، 211/1با بیشترین میزان کارایی 1و 3، 2شاخصهای توسعه پایدار شهری به ترتیب محالت

)، 8و 7درصد رتبه اول تا سوم را به خود اختصاص دادهاند. با این نتایج نهایی بدست آمده از جداول شماره )

الت شهر بناب از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری در دو بخش مجالت کارا و ناکارا سطحبندی عملکرد مح

(.3نقشه شمارهمیشود)

: سطحبندی محالت شهر بناب از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری.3نقشه شماره

تحلیل حساسیت محالت ناکارا جهت افزایش کارایی نسبی و دست یافتن به کارایی یک -5-6

یکی از ویژگیهای روش تحلیل پوششی داده ها، تحلیل حساسیت میباشد، در این تحلیل هر یک از شاخصها از مدل

حذف و دوباره مدل اجرا میگردد. کاهش مقدار کارایی بعد از اجرای دوباره مدل در هر شاخص نشاندهنده حساسیت

ان شاخصها نشان از نقش مؤثر و باالی محالت مذکور به شاخص حذف شده دارد. در کل وجود حساسیت در می

شاخص مذکور در کارایی محله موردنظر و عدم حساسیت نشان از ضعف عملکردی محله در آن شاخص نسبت به

محالت دیگر و شاخصهای دیگر دارد. دو فاکتور مهم در تحلیل حساسیت شاخصها، اول میزان حساسیت و سپس

ر حساسیت محله به شاخص ورودی، نشان کمبود در این ورودی و ورودی یا خروجی بودن شاخص میباشد. مقدا

همچنین استفاده مناسب توسط محله مذکور و در میان شاخصهای خروجی نشان از عملکرد بسیار خوب محله

نسبت به محالت دیگر و شاخصهای دیگر دارد. اما حساسیت خیلی زیاد، وابستگی بیش از حد محله به آن شاخص را

ه دارد که نمیتواند نشانه خوبی برای محله، به خصوص محالت کارا باشد. با این رویکرد، استفاده از تحلیل نیز به همرا

حساسیت برای نشان دادن کیفیت ارقام کارایی بسیار مناسب است. در این پژوهش محالتی که کارایی نسبی آنها

برای اینکه این محالت کارایی خود را از لحاظ کمتر از یک به دست آمد به عنوان محالت ناکارا شناخته شدند. لذا

(ورودیهای 33شاخصهای توسعه پایدار شهری افزایش دهند و به کارایی نسبی یک برسند. باید مطابق جدول شماره )

خود به این میزان تغییر دهد.

: تحلیل حساسیت محالت ناکارا شهر بناب33جدول

درصد واحدهای

متر شهر 350زیر

بناب

واحدهای با درصد

متر تا 303مساحت

شهر بناب 500

درصد جمعیت

خانهدار شهر

بناب

بار تکفل

جمعیت شهر

بناب

درصد با سوادی

زنان شهر بناب

درصد مهاجران

زن در شهر بناب

0درصد جمعیت

ساله شهر 4تا

بناب

محالت

ناکارا

1 1 1 21/1 71/3 34/7 1 4

1 1 1 1 1 1 33/1 5

1 1 75/2 1 11/3 1 52/1 6

1 1 21/2 1 95/3 1 24/2 7

1 41/1 63/3 61/5 1 1 96/3 9

1 1 114/1 1 1 1 33/3 31

1 16/3 1 1 82/31 97/3 15/1 33

1 1 1 1 1 1 1 32

1 1 16/2 1 51/6 1 39/2 31

.3194منبع: محاسبات نگارنده ،

برای اینکه به کارایی یک دست یابد. 4ال محله ( نشان داده شده است. بهطور مث33همانگونه که در جدول شماره )

درصد و بار تکفل 71/3، درصد با سوادی زنان شهر بناب 34/7باید میزان درصد مهاجران زن در شهر بناب را

درصد کاهش دهد تا کارا شود. یعنی این محله نتوانسته است با توجه به میزان 21/1جمعیت شهر بناب را

( باید 9ه کرده حداکثر خروجی را به دست آورده باشد. سایر محالت مطابق جدول شماره )هایی که استفادورودی

های خود را کاهش دهند تا به کارایی یک دست یابند. وردی

مقایسه تطبیقی؛ شناسایی؛ پهنه بندی اسکان غیررسمی شهر بناب

شده است از مدلهای مختلف برای دست یابی با توجه به شاخصها و آیتمهای کامال استاندارد که پیشتر به آن اشاره

به هدف و درجه بندی محالت شهر بناب باستفاده گردیده است که نتایج هر کدام از روشها و مدلهای بکار گرفته

شده به صورت جداگانه در ذیل بیان شده است .

استفاده از روش توسعه یافتگی موریس

برای مطالعاتی مثل ساماندهی فضایی، تمایز سکونتگاه های بسامان و این مدل به عنوان یک مدل جامع می تواند

نابسامان، درجه بندی سکونتگاه ها و تعیین جایگاه توسعه یافتگی هر یک از واحدها در بین سایر واحدها را بر عهده

کار گرفته شوند داشته باشد. و چون هر یک از متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در این تکنیک می توانند به

دارای ارزش باالیی می باشد. مراحل کار با تکنیک توسعه یافتگی موریس عبارتند از:

تنظیم جدول با ستون های محالت و شاخص ها و نوشتن عدد شاخص ها در جدول؛ 3-

استاندارد کردن اعداد با استفاده از فرمول ضریب ناموزون موریس : 2-

ه از ضریب ناموزون موریس به طوری که به بزرگ ترین عدد به دست آمده رتبه یک رتبه بندی اعداد بدست آمد 1-

تعلق می گیرد و الی آخر.یعنی رتبه ی یک نشان دهنده محله ای است که از امکانات بیش تری نسبت به شاخص

مورد نظر برخوردار است.

محاسبه ضریب نهایی توسعه 4-

ضریب نهایی توسعه؛ به طوری که هر قدر بزرگ تر باشد یعنی محله درجه بندی و رتبه بندی محالت بر اساس 5-

ی مورد نظر توسعه یافته تر و دارای امکانات بیش تری است.

:طبقه بندی محالت براساس میزان توسعه یافتگی موریس با توجه به طرح تفضیلی وجامع و 32جدول شماره

3191سرشماری

میزان توسعه یافتگی موریس :طبقه بندی محالت براساس32جدول شماره

شاخص

محالت

درصد

میزان

برخوردار

ی از برق

درصد

میزان

برخوردا

ری از

کولر

درصد

برخوردا

ری از

رایانه

شخصی

درصد

مجموع

درامد

ماهیانه

بیش

میلیون6از

درصد

اشتغال

دربخش

اموزش

درصد

ارضی

مسکون

ی

هرمتر

مربع

باالتر

می2.5از

لیون

درصد با

سواد مرد

در

اموزش

عالی

درصد

واحدها

ی

یبیش از

دوطبقه

درصد

کیفیت

های

واحد

های

نوساز

84.72 35.33 33.2 56 34 57 38.4 62 300 3محله

85 22.86 33.9 60 37 62 50.2 66 300 2محله

76.6 37.4 34.3 49 33 50 34.8 68 68 3محله

75.3 33.4 34.2 47 33 47 34 62 90 4محله

74.6 34.4 33 45 36 45 36 56 89 5محله

79.9 35.24 33.3 50 35 52 36.2 72 300 6محله

89.8 24.69 34.7 65 20 73 54.4 78 300 7محله

84.6 30.72 33.6 53 35 63 46.2 64 95 8محله

62.74 4 30.4 44 36 43 30.4 52 97 9محله

94.06 32.27 34.4 63 38 69 40.4 75 300 30محله

57.45 4.3 8.3 36 7 22 6.4 20 83 33محله

60.3 3.36 8.8 28 8 29 32.6 24 88 32محله

70.2 7.57 30.3 32 32 29 24.6 40 86 33محله

طرح های جامع و تفصیلی شهربناب ومحاسبات نگارندگان بر اساس -(3191ماخذ:سرشماری عمومی نفوس ومسکن)

نتایج وپرسشنامه ها

حالت سیزده گانه:محاسبات ضریب نهایی م34جدول شماره

محله محالت 1

محله

2

محله

3

محله 4

محل

5ه

محله

6

محل 7

8محله محله 9

محله

30

محل

11ه

محله

32

محله

33

D.I 72.56 85.9 57.9 58.02 50.6 70.6

4

98.7 72.26 46.3

3

86.3

9

4.9 35.9

8

32.9

4

رنامه ریزی محالت برحسب ضریب نهایی رتبه بندی محالت واولویت بندی اجرایی وب:15جدول شماره

درمدل موریس

اولویت اجرایی و گونه اسکان

برنامه ریزی

D.I محالت رتبه

بسیارنابسامان نابسامان سامان یافته

300-59 58.99-30 22.99-0

3محله 4 72.56 دوم *

2محله 3 85.9 دوم *

3محله 9 57.9 دوم *

4همحل 8 58.02 سوم *

5محله 7 59.6 سوم *

6محله 6 70.64 سوم *

7محله 3 98.7 سوم *

8محله 5 72.26 سوم *

9محله 30 46.33 سوم *

30محله 2 86.39 سوم *

33محله 33 4.9 نخست *

32محله 32 35.98 نخست *

33محله 33 32.94 دوم *

میانگین 58.59 -

ماخذ:نگارنده

نتایج محاسبات مدل موریس برمی آید محالت شماره هفت و ده و دو در سطح باالتر درجه توسعه یافتگی چنانچه از

قرار گرفته و جزو محالت بسامان محسوب می گردند. با احتساب ) میانگین امتیازات توسعه یافتگی کل محالت و

، دوازده، سیزده جزء محالت نابسامان محالت شماره چهار، سه، نه، یازده 58.59متوسط ضریب نهایی کل محالت )

و محالت دوازده و یازده به دلیل قرار گرفتن درحد پایین تر از میانگین پایین امتیازات نهایی محالت بسیار نابسامان

شهر محسوب می شوند.نتایج حاصل از محاسبات و جداول مربوط به مدل توسعه یافتگی موریس در تبیین محالت

نشان داده شده است. بر اساس مدل توسعه یافتگی موریس اولویت 6و 5در نقشه های شماره بسامان و نابسامان

برنامه ریزی و نیز اولویت های اجرایی در راستای ساماندهی محالت اسکان غیر رسمی به شرح ذیل خواهد بود:

ت برنامه ریزی و نیز اولویت نخست برنامه ریزی، ساماندهی و توانمند سازی محالت شهری: این بخش از اولوی

32و 33اجرایی شامل محالت بسیار نابسامان شهر بناب می شود که عبارتند از:محالت

اولویت دوم برنامه ریزی، ساماندهی و توانمند سازی محالت شهری: این بخش از اولویت برنامه ریزی و نیز 2-

31و 9و 4و 1ت اجرایی شامل محالت نابسامان شهر بناب می شود که عبارتند از:محال

اولویت سوم برنامه ریزی، ساماندهی و توانمند سازی محالت شهری: این بخش از اولویت برنامه ریزی ونیزاجرایی 1-

31و 8و 7و 6و 5و 2و 3شامل محالت بسامان شهر بناب می شود که عبارتند از: محالت

:محالت نابسامان شهر بناب بر اساس مدل موریس4نقشه شماره

:محالت بسیار نابسامان شهر بناب بر اساس مدل موریس5نقشه شماره

: اولویت های اجرایی و برنامه ریزی شهری محالت شهر بناب براساس مدل توسعه یافتگی6نقشه شماره

ارائه راهکار و پیشنهادات

برداشتها و تفسیرهای و استمرار توسعه پایدار، توسعهای همه جانبه و ناظر بر ابعاد مختلف است و اگرچه نشاندهنده

توسعه برای همگان و نسلهای آینده طی زمان و همه پایداری گوناگونی میباشد اما در مجموع بر جانبهنگری ابعاد

پیچیده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فرآیند توسعه در سطح یک کشور یا شهر، محله تأکید دارد. بررسی

ن شهری را ناگزیر از توجه به برنامهریزی در مقیاسهای خرد در قالب واحدها و وضع موجود محالت، برنامهریزا

سلولهای شهری یعنی محله ها نموده است که میتوان ابعاد مختلف زندگی شهری را به شکل ملموس مورد بررسی

یافت. توسعه قرارداد و با برنامهریزی مناسب و استفاده از منابع علمی به شاخصهای توسعه محله های شهری دست

پایدار در مقیاس محله به معنای ارتقاء کیفیت زندگی در شهر شامل همه ویژگیها و اجزای زیست محیطی، فرهنگی،

سیاسی، اداری، اجتماعی و اقتصادی )بدون ایجاد مانعی برای نسل آینده) است مانعی که باعث کاهش منابع طبیعی

گانه 31تحلیلی با هدف ارزیابی کارایی محالت -روش توصیفی و افزایش کمبودهای محلی است. این پژوهش با

شهر بناب بر پایه شاخصهای توسعه پایدار شهری با استفاده از مدلهای کمی از جمله مدل ضریب همبستگی

Spssپیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل پوششی داده ها، کارایی متقاطع، تحلیل حساسیت و از نرم افزارهای

و خروجی های ورودیانجام گرفت. نتایج حاصله از این پژوهش نشانداد که با توجه به شاخص dea sloverو

( . با میزان کارایی کمتر از یک درصد به عنوان محالت 31، 33، 31، 9، 7، 6، 5، 4محله ) 8توسعه پایدار شهری

واحد کارا از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار ( . با میزان کارایی یک درصد به عنوان8، 6، 1، 2، 3محله) 5ناکارا و

شوند. که از عوامل مهم ناکارایی محالت، استفادة بسیار زیاد از ورودیها در قبال تولید اندك شهری شناخته می

وت تفاخروجیهاست. به طور کلی توزیع توزیع فضایی نامناسب فعالیتها و تسهیالت و خدمات شهری در سطح شهر،

ان، ناهماهنگی میان ارگانهای و سازمانهای مرتبط با برنامهریزی در شهر بناب و عدم ندوندگی شهرزسطح در

استفاده بهینه از امکانات از عواملی است که تفاوت در میزان عملکرد محالت را در پی دارد. در این بین محالت ناکارا

سوق یابند. نتایج حاصله از ماتریس های ورودی خود را تغییر دهند تا به سمت توسعه پایدار شهری باید شاخص

کارایی متقاطع نرمال شده نشان میدهد که در بین محالت کارا شهر بناب از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری

درصد رتبه اول تا سوم را به خود 382/1و 392/1، 211/1با بیشترین میزان کارایی 1و 3، 2به ترتیب محالت

گانه شهر بناب 31نتایج تجزیه و تحلیل داده ها بیانگر این است که در سطح محالت اختصاص دادهاند. در نهایت

( درصد محالت کارا هستند و محالت از لحاظ شاخصهای توسعه 18/1) درصد از محالت شهر بناب ناکارا و )62/1)

حل اصلی رفع نابرابریها و پایدار شهری در یک سطح نیستند و از معیارهای آن فاصله زیادی دارند. به طور کلی، راه

رساندن مناطق ناکارا به مرز کارایی، پیروی از موازین عدالت اجتماعی در همة ابعاد شهری است. در نهایت برای

گانه شهر بناب، راهکارهایی به شرح زیر ارائه میگردد. 31رسیدن به اصول اساسی توسعه پایدار شهری در محالت

یراهکارهای توسعه ابعاد اجتماع

افزایش نسبت باسوادان بویژه فراهم نمودن تسهیالت الزم برای آموزش زنان -

ارتقای سطح دانش و مهارتهای فنی ساکنان. -

احداث و راهاندازی سالنهای ورزشی. -

راهاندازی کتابخانه ها و قرائتخانه در محالت ناکارای شهر)دیزج شمالی، دیزج جنوبی، محله اکبرآباد(. -

رسی به مراکز فرهنگی، هنری و آموزشی در سطح محالت ناکارا.بهبود دست -

و 33، 31گسترش کمی و کیفی امکانات و خدمات شهری در سکونتگاه های غیر رسمی شهر به ویژه در محالت -

بناب. 32

راهکارهای توسعه اقتصادی

افزایش اشتغال و کاهش بیکاری -

افزایش نسبت اشتغال زنان -

طریق ایجاد کارگاه های کوچک. اشتغالزایی از -

بازاریابی برای صنایع دستی و حمایت از کارگاه های کوچک. -

راهکارهای توسعه کالبدی

ساماندهی و افزایش خدمات زیر بنابی و عمرانی در محالت شهری. -

گسترش مرکز پستی، پست بانک و دفاتر فناوری اطالعات و ارتباطات در نواحی مختلف شهر. -

مهندسی و مقاوم در برابر حوادث طبیعی. -ث مساکن با اصول فنیاحدا -

ایجاد اماکن ورزشی از قیبل سالنهای ورزشی در نواحی شهر. -

ایجاد مبلمان و ایجاد پارکهای محلّهای در مساحتهای مناسب در مجاورت محالت ناکارا. -

ه محالت ناکارا.نظارت و توجه مسئولین شهرداری در نظافت محالت و توجه بیشتر ب -

تفریحی. -ایجاد کاربریهای مطلوب و حذف کاربریهای نامرتبط و مزاحم و تبدیل آنها به مراکز فرهنگی -

گسترش فضاهای سبز و باز و اعتدال در استقرار واحدهای مسکونی از نظر دید و منظر، هوا. -

کانهای باز حاشیه محله.ایجاد و احداث مسیرهای عبور پیاده و هدایت اتومبیل ساکنان به م -

منابع و مآخذ:

( نظامنامه جامع آموزش و مشارکت های شهروندی، جلد اول. تهران. 3185ابیانه، نادی )

( ویژگی های تاریخی شهرنشینی در ایران، دوره اسالمی، نامه علوم اجتماعی، دوره 3151اشرف، احمد )

ان، تهران.، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهر4شماره 3

پژوهشی -( (چگونگی جدایگزینی سکونتی در شهر تهران، فصلنامه علمی 82 -3183اعظم زاده، منصور

، تهران. 45و 44علوم انسانی دانشگاه الزهراء، سال دوازدهم و سیزدهم، شماره

( فضا و جامعه؛ فضا و نابرابری اجتماعی ارائه الگوی ی برای جدایی 3177افروغ، عماد ) گزینی فضایی و

پیامدهای آن، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

( تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری بر عملکرد محالت شهری ، نشریه علمی 3195اکبری ، مجید )

پژوهشی شهرداریها

ای، چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری

، تهران. 3181اسفندماه تهران،

( سرمایه اجتماعی و مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 3181ایمانی جاجرمی، حسین )

35 ،

محله های شهرهای ایران، یک مفهوم کل گرا، گذشته، حال و آینده چکیده 3181براتی، ناصر ) )

ر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور مقاالت همایش توسعه محله ای، چشم انداز توسعه پایدار شه

اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، تهران.

(پایداری معنویت در محله های مسکونی گفتگو با کامران ذکاوت، ماهنامه 3181برك پور، ناصر )

25شهرداری. ها، شماره

( بازتولید مفهوم محله در شهر ایرانی، موردپژوهی: اصفه 3184بصیرت، میثم ) ان، پایان نامه کارشناسی

ارشد رشته شهرسازی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تهران.

( جامعه شناسی شهری ، دانشگاه پیام نور. تهران. 3178توسلی، غالمعباس )

( فضای شهری و روابط اجتماعی و فرهنگی رساله کارشناسی ارشد شهرسازی، 3173توالیی، نوین )

زیبای دانشگاه تهران، تهران.دانشکده هنرهای

( آفرینش محالت و مکان ها در محیط انسان ساخت ، ترجمه شهرزاد فریادی و 3184چپ من، دیوید )

منوچهر طیبیان، انتشارات دانشگاه تهران: تهران.

(مقاله شهروندی و هویت محله ای، همایش توسعه محله ای، 3181دوران، بهزاد؛ عبدالرحمانی، رضا )

انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران . چشم

( جامعه شناسی شهری؛ جامعه، اجتماع محلی و طبیعت انسانی ، ترجمه دکتر 3177دیکنز، پیتر )

حسین بهروان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

( مجموع 3171راهنمایی ، محمد تقی ) ه مباحث و روشهای شهرسازی ، جغرافیا، سازمان مسکن و

شهرسازی .

(جامعه شناسی شهری دانشگاه اصفهان. 3182ربانی، رسول )

هنری شهرداری تهران. -سازمان فرهنگی

(جامعه شناسی شهری، ترجمه ابوالقاسم پور رضا، انتشارات سمت، تهران. 3181ساوج، مایک؛ وارد، آلن )

( بازتولید مفهوم محله از گذشته تا امروز، نمونه موردی محله 3185 سبحانی، آنا )شهر 33، منطقه 36

تهران، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری و منطقه ای دانشکده هنرهای زیبای

دانشگاه تهران.

( فضاهای شهری در بافت تاریخی ایران، نشر دفتر 3171سلطان زاده، حسین ) ،پژوهش های فرهنگی

تهران.

( جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر، جهاد دانشگاهی . 3165شکویی، حسین)

( جغرافیای اجتماعی شهرها، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. 3165شکویی، حسین )

( جغرافیای شهری ، جلد اول ، تهران. 3148شکویی، حسین )

( دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، انتشارات سمت، تهران. ( )3171شکویی، حسین

( توسعه محلّه ای در کالنشهر تهران مورد: محلّه مسکونی بهار پایان نامه 3186صارمی، فرید )

کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.

( توسعه اجتماعات محلی؛ شالوده پایداری کال 3181صرافی، مظفّر ) نشهرهای جنوب، چکیده مقاالت

همایش توسعه محله ای، چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و

، تهران. 3181فرهنگی شهرداری تهران اسفندماه

( تراکم در شهرسازی: اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری دانشگاه 3182عزیزی، محمد مهدی )

.تهران

( محله مسکونی پایدار: مطالعه موردی نارمک، نشریه هنرهای زیبا، 3185عزیزی، محمد مهدی )

تهران. - 3185؛ پاییز 18، ص 27دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، شماره

( گونه شناسی مفاهیم و دیدگاههای توسعه محله ای پایدار، مقاله همایش توسعه 3181عسگری، علی )

محله

( الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها جلد اول، مرکز مطالعات 3181علوی تبار، علیرضا )

برنامه ریزی شهری، وزارت کشور، انتشارات سازمان شهرداری ها، تهران.

( تحقیقات کاربردی و کاربردی کردن تحقیقات، مقدمه ای بر سیاست پژوهی 3183غراب، ناصرالدین )

شهری از مقاالت کتاب برنامه ریزی و مدیریت شهری، مسایل نظری و چالش های تجربی، در مسایل

انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، تهران.

( جغرافیای و شهرشناسی ، دانشگا ه تبریز. 3173فرید، یداله )

(انسان شناسی شهری، تهران: انتشارات نی. 3181فکوهی، ناصر )

( فرهنگ زیست محله ای شهرهای ایران؛ ریشه ها و گرایش ها ، چکیده مقاالت 3181فالمکی، منصور )

همایش توسعه محله ای، چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و

فرهنگی شهرداری تهران، تهران.

( شهرنشینی در خاورمیانه، ترجمه پرو 3168کاستللو، وینسنت فرانسیس ) ،یز پیران و عبدالعلی رضایی

تهران، نشر نی.

( مقاله مشارکت و مدیریت شهری، همشهری آنالین. 3183کاظمی، حجت )

( تحلیل فضایی کاربری های زمین در شهر تهران با تاکید بر عملکرد، 3184کمانرودی کجوری، موسی )

افیا و برنامه ریزی شهرداری شهری، رساله دکتری دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، رشته جغر

تهران

( اصول طراحی محله های مسکونی در ایران پایان نامه کارشناسی ارشد. 3178کنگاوری ، معصومه )

( آفرینش نظریه معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط ترجمه علیرضا عینی 3181لنگ، جان )

فر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

( سیمای شهر، ترجمه دکتر منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم؛ 3181، کوین) لینچ

تهران.

( روش های سیاست پژوهی، ترجمه هوشنگ نایبی، موسئسه فرهنگی انتشاراتی 3179ماژرزاك، آلن )

بنیان، تهران.

( کاربرد رگرسیون لجستیک در مد لسازی توسعه ش3194محمودزاده ، حسن ) هری مطالعه

موردی:منطقه شهری بناب ، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری شماره چهارم

( طراحی فضای شهری، ترجمه فرهاد مرتضایی، انتشارات شرکت پردازش و 3179مدنی پور، علی )

برنامه ریزی شهری.

(یادداشت های شخصی از همایش محالت تهران، چالش ها و 3186معصومی، سلمان ) ،راهبردها

دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران.

(برنامه ریزی درسی، تهران: انتشارات سمت. 3179ملکی، حسن )

(جامعه شناسی شهر، تهران: انتشارات آگاه. 3179ممتاز، فریده )

(گام های نوین مدیریت شهری برای توسعه 3183موسوی، سید علی )

( 3186موسوی، سید یعقوب )بررسی سیاست های شهری توسعه اجتماعی نوع محله ای شهر تهران

( پیش دفاع پروژه بهبود ساختاری 3184هودسنی، هانیه )- فضایی محالت شهری در چارچوب توسعه

محله ای پایدار، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، تهران.

( شهرسازی و شهرنشینی در ایران ، شه 3171ورجاوند، پرویز ) رهای ایران ، ب ه کوشش محمد یوس ف

کیانی ، جلد چهارم ، جهاد دانشگاهی تهران .

- Bentham, C.G .3985 Which Areas Have the Worst Urban Problems?,Urban Studies

- Blockland,T., 2003 Urban Bounds, Translated by Lee K,Mitzman, Policy Press

- Blummer, M., 1985 The Rejuvenation of Community Studies? Neighbour, Networks

and

- Eade, J 1997 Living in Global City, London: Routledge.

- Krupat E.(1985). People cities, Cambridge university press.

- Madanipor, A., 2001 How relevant is planning by neighborhoods today? In Town

- Marcuse, P Kepen, V, R 2000, Globalization and Cities: a new spatial

order?,Blackwell

- Marcuse, P Kepen, V, R 2000, Globalization and Cities: a new spatial

order?,Blackwell

- Messay, D 1993 Power –geometry and a progressive sense of place, in J, Bird et at

(ed),

- Mousavi, S. Y., 1998 Urban Neighborhoods of Tehran: The Social Relations of

Residents

- Mumford, L., 1954 The Neighborhood and the Neighborhood Unit, Town

- Olson, P., 1982 Urban Neighborhood Research: its development and current

forms,Urban

- Roseland, Mark. Sustainable Community Development.2000

- Ward, A. (1985), The Homogenization of Space? Trends in the Spatial Division of

Labour

(2008). Urban Ecology as an Interdisciplinary Field:

(2010). urban total ecological footprint forecasting by

• Akbar asghari zamani.,(2007). Evaluation and prediction

• Anderson, W.P; Kanaroglou, P.S; Miller, E.J (1996).

• Bahreyni, H., (1989), How is Tehran and what it should

• Benz, U.C., Hoffmann, P., Willhauck, G., Lingenfelder,

• Bhatta, B (2010); Analysis of Urban Growth and Sprawl

• Bogart, W. (2009); Don’t Call It Sprawl: Metropolitan

• Briassoulis Helen. (1999). Analysis of Land use change:

• Ferydon babai aghdam. (2007). Analysis of the spatial

• Hamid Reza Kamayab, abdol Rasuol Salman Mahini,

• Hekmatniya, H. and Moussavi, M. N. (2006). The Use

• Katie Williams, Michael Jenks, Elizabeth Burton. (2000).

• Liu ,Y .(2009). Modelling urban development with

• Lopez,E , Bocco,G , Mendoza,M , Duhau,E , ,.( 2001).

• Mansor Momeni. (2007).Statistical analysis using SPSS,

• Martinuzzi, S., William A., Olga, G., Gonzalez, M.

• Nancy E. McIntyre, K. Knowles-Yánez, and D. Hope.

• Pijanowski, B. C., Brown, D. G., Shellito, B. A., &Manik,

• Rasoul Ghorbani, Mir sattar sadr Mousavi. (2006).

• Rasouli, A.A. and Mahmoudzadeh, H. (2010). principal

• Seyyed Ali AlModarresi Hoseyni,Jalal Karami, Samaneh

• Shakoui, H., (1994). New Perspectives in urban

• Sudhira, H.S; Ramachandra, T.V (2007); Characterising

• United Nations , Department of economic and social

• Vermeiren Karolien, Van Rompaey Anton, Loopmans

• X.M. Li, R.B. Xiao, S.H. Yuan, J.An. Chen, J.X. Zhou.

• Zhiyong Hu., C.P. Lo. (2007). A Modeling urban

10. pp. 241-248.

2009-2002 periods. National Conference on Application

22:119-31.

5-24.

A case study UskoValley, Journal of Geography and

Achieving Sustainable Urban Form, Taylor & Francis

Adopted an information-centric approach using logistic

affairs Quarterly, No. 17: 491-518.

affairs., (2010).World urbanization prospects:The 2010

and Their Living Place, Unpublished Thesis, Newcastle University,

be? Journal of Environmental Studies,Vol. 15, Special

Cambridge.

census data, Landscape and Urban Planning 79,288–297.

Computers in Urban Planning and Urban Management,

CRC Press , 188

development of Hamadan using logistic regression during

development, Journal of Landscape and Urban Planning.

Differences in the use of Urban Between the Social and

Environment and Urban Systems, 26(6), 553575-.

Environment and Urban Systems, 31, 667– 688.

Environmental consequences of expanding settlements:

fringe , A case in Morelia city,Mexico Landscape and

from Remote Sensing; DataSpringer; London; p 191.

fuzzy analysis of remote sensing data for GIS-ready

G. A. (2002).Using neural networks and GIS to forecast

geographical information systems and cellular automata ,

geography, Samt Publications, Tehran.568p. [In Persian]

growth in Atlanta using logistic regression, Computers,

growth of Kampala, Uganda: Pattern analysis and scenario

I. & Heynen, M. (2004). Multi-resolution, objectoriented

Iguassu Falls, PR Brazil, July 11–13.

in Puerto Rico integrating remote sensing and population

in Twentieth-Century Britian in Newby et al.

information. ISPRS Journal of Photogrammetry and

issues, evidence and policy; Urban Studies; 33(1), 7-35.

Journal of Ecology, 54: 89–96. [In Persian]

Ketabe no Publication, first Edition. [In Persian]

land use changes: a land transformation model.Computers,

land use Planning, Islamic Azad University of Yazd, Yazd

Landscape Metrics; 10th International Conference on

letter. [In Persian]

Maarten, Serwajja Eria, Mukwaya Paul. (2012). urban

Mapping the Futures: Local Cultures, Global Change, London: Routledge Press.

Municipality. [In Persian]

Natural Sciences, Journal of Urban Ecosystems. No 4. pp.

No 106. pp. 199-206.

of advanced spatial analysis (Remote sensing and GIS) in

of Models in Geography with Emphasis on Urban and

of Object Oriented Remote sensing, ElmIran Publications,

of Tabriz. [In Persian].

of the physical- spatial cities of Iran, case study: Zanjan,

patterns of the Maringinal space of Tabriz Metroplitan, Phd

Persian]

Phd thesisin Geography and Urban Planning course,

Planning Review Vol. 24: 256-7.

Planning Review, vol.72, no.2, pp.171-191.

planning, elmo v sanat university Publications, 240p. [In

Policy Context. Harcourt Brace Jovanovich, New York.

Predicting land-cover and land-use change in the urban

Publications, 388p.

Publisher, UK.

Publisher, UK.

R.(2007). Land development, land use, and urban sprawl

Regional Development, 8: 137–156. [In Persian]

Regional Planning, Novin Publications, Yazd. [In Persian]

regression to model the urban development of Gorgan,

Remote Sensing 58: 239–258.

revision , New York,United nation publication,323

RoshanBakhsh. (2014). Hamadan modeling of urban

Seyyed Mohsen Hoseini, Mehdi Gholamali fard. (2010).

Shieh, E., (1998). An introduction to the basics of urban

Structure in the 21st Century; New York: Cambridge

Tabriz. (In Persian)

Theoretical and Modeling Approaches. In: The Web

thesisin Geography and Urban Planning course, University

University of Tabriz. [In Persian].

University Press; 2006. 196 pp

urban form, energy and the environment: a review of

urban planning , 55: 271-285

Urban Sprawl from Remote Sensing Data and Using

using radial basis function neural network: A case study of

Wheeler, Stephen M.(2004),Planning for Sustainability Routledge, London and New

Wuhan city, China, Journal of Ecological Indicators. No

York.__