Писмо од главниот уредник 2013/reprezent... · Писмо од...

Писмо од главниот уредник

REPREZENT JULI/AVGUST 7-8/2013 1

Носител на материјалните права на написите е издавачот. Забрането е препечатување, копирање и

умножување на написите или нивни делови без претходно обезбедена

согласност од издавачот.

ИздавачРАФАЈЛОВСКИ КОНСАЛТИНГ

Сметка210-0522737201-81

во НЛБ Тутунска банка АД - СкопјеДаночен број МК4030998343900

Главен и одговорен уредникД-р Горан Рафајловски

УредникЈасмина РафајловскаИздавачки советВера Рафајловска

М-р Трајан НиколоскиД-р Горан Рафајловски

Јанче ЛековскиД-р Борче ДавитковскиРедакциски одборВојко Рафајловски

Јасмина РафајловскаСтојко ПауновскиМ-р Етем Исени

Софија Јанчева БелчеваТехнички уредникЛеополдина Гаќева

Адресаул. Орце Николов бр. 190

П. фах 710 Скопјеwww.rafajlovski.com.mk

e-mail: [email protected]

ТелефониПретплата:

02/3088-900;Економски совети:

078/220-443; 078/220-469;078/385-507

Правни совети:078/385-511

Факс02/3088-912

Печати

ПОЧИТУВАНИ КОМИНТЕНТИ!

Летото тргна, па застана. Сега сигурно сме во суптропска клима каде еднаш дневно врне, а во останатиот дел од денот грее сонце. Ова е новина за нас, но сепак можам да кажам дека температурите за живеење се подносливи и невообичаено ниски за овој период од годината.

Очекуваме да се формира Институтот на сметководители и овластени сметководи-тели, како и да се донесат подзаконски акти на Законот за вршење сметководствени работи, со што ќе се овозможи целосно имплементирање на овој закон. До тогаш останува се по старо.

Сепак да Ви посакам од срце убаво да се одморите во летниот период, за да можеме со нови сили да ја стартуваме втората половина на 2013 година, зошто таа воедно е и наш почеток за добра 2014 година.

Во ова списание зборуваме за поголем број на теми кои што се само продолжување на јунските советувања, а тоа значи продолжување на едукацијата за Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување. Зборуваме за факторинг, тоа е алтернативен модел на финансирање, каде што малите и средни претпријатија може да го зголемат својот обем на работење, а со тоа и да креираат нови работни места. Факторингот кај нас е уреден со Законот за финансиските друштва, а во договорите се применуваат одредбите од Законот за облигационите односи. Иако одамна е поминат периодот на размена ние сé уште не можеме без т.н. плаќање по пресметковен пат на побарувањата и обврските и во ова списание Ви даваме за асигнација и преземање на долг. Продолжуваме со архивирање и чување на сметководствените документи, како и можностите за нивното пребарување заради поедноставно секојдневно работење.

Даноците се секогаш составен дел на ова списание и во овој број зборуваме за Аконтативните даночни пријави за персонален данок на доход, измените на Законот за акцизи, како и даночниот аспект на игрите на среќа во обложувалниците.

Во делот на деловното право Ви даваме за зголемувањето на основна главнина како единствена можност за внесување на свежи дополни телни средства кои му недостасуваат на бизнисот за неговиот развој.

Пишуваме и за работните односи, пред сé за волонтерството што во основа значи доброволно извршување на активности без надомест и кога истото може да се применува.

Никогаш не ги забораваме ниту банките и штедилниците, како и буџетските корисници и фондовите со написите за задолжителната резерва и временото и трајно пренесено право на користење на недвижни ствари.

Уште еднаш да Ви посакам убаво да го поминете годишниот одмор.

Со почитД-р Горан Рафајловски

2 REPREZENT JULI/AVGUST 7-8/2013

Содржина

СМЕТКОВОДСТВОСМЕТКОВОДСТВОФАКТОРИНГ - АЛТЕРНАТИВЕН МОДЕЛ НА ФИНАНСИРАЊЕРазвојот на малите и средните друштва е основа за економскиот развој и создавање на нови работни места. Последните неколку години факторингот зазема се позначајно место како алтернативен модел на краткорочно финансирање за сите видови и обем на бизниси. Кај нас факторингот е уреден со Законот за финансиските друштва, а надоговорите за кредит и факторинг се применуваат одредбите од Законотза облигационите односи. ......................3АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ) И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГПокрај безготовинските и готовинските плаќања, должниците и доверителите своите обврски, односно побарувања можат да ги наплатат и по пресметковен пат: со компензација, цесија, асигнација и преземање на долг, кои се уредени со Законот за облигационите односи. За специфичностите на асигнацијата и преземањето на долгот дадени се практични примери на договорите и нивното сметководствено евидентирање. ......................................12

ДАНОЦИДАНОЦИАКОНТАТИВНИ ДАНОЧНИ ПРИЈАВИ ЗА ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОДЗа одделни видови на остварени приходи (капитални добивки, приходи од имот и имотни права, други приходи и приходи од вршење самостојна дејност) обврзниците на персонален данок имаат обврска до УЈП да достават Аконтативни даночни пријави. ....................................22

ДЕЛОВНО ПРАВОДЕЛОВНО ПРАВОЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ОСНОВНА ГЛАВНИНА НА ДООЕЛ И ДООЗголемувањето на основната главнина на ДОО е уредено во член 254 до 260 од Законот за трговските друштва. Причините за зголемување на основната главнина вообичаено се од економска природа, односно од потребата на друштвото од "свежи" дополнителни средства кои му недостасуваат зада го развие бизнисот. ...........................38

СМЕТКОВОДСТВО Вера Рафајловска

ФАКТОРИНГ - АЛТЕРНАТИВЕН МОДЕЛ НА ФИНАНСИРАЊЕ . . . . . . . . . 3

Јасмина Рафајловска

АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ) И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ . . . . . . . . 12

Дејан Ничевски

АРХИВИРАЊЕ И ЧУВАЊЕНА СМЕТКОВОДСТВЕНИ ДОКУМЕНТИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

ДАНОЦИ Иван Стојанов

АКОНТАТИВНИ ДАНОЧНИ ПРИЈАВИЗА ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОД . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Наташа Ристовска

ИЗМЕНИ НА ЗАКОНОТ ЗА АКЦИЗИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Билјана Спасовска

ДАНОЧЕН АСПЕКТ НА ИГРИТЕНА СРЕЌА ВО ОБЛОЖУВАЛНИЦА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

ДЕЛОВНО ПРАВО Д-р Горан Рафајловски

ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ОСНОВНАГЛАВНИНА НА ДООЕЛ И ДОО . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

РАБОТНИ ОДНОСИ Биљана Николовска

ВОЛОНТЕРСТВО - ДОБРОВОЛНО ИЗВРШУВАЊЕНА АКТИВНОСТИ БЕЗ НАДОМЕСТ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

ПЛАТЕН ПРОМЕТ М-р Александар Ивановски

ИЗМЕНА НА ЗАКОНОТ ЗАРЕГИСТРИРАЊЕ НА ГОТОВИНСКИ ПЛАЌАЊА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

БАНКИ Ацо Димитровски

ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВАКАЈ БАНКИТЕ И ШТЕДИЛНИЦИТЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ И ФОНДОВИ Бранислав Гулев

ВРЕМЕНО И ТРАЈНО ПРЕНЕСЕНО ПРАВОНА КОРИСТЕЊЕ НА НЕДВИЖНИ СТВАРИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

ПРАШАЊА И ОДГОВОРИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

ИНФОРМАЦИИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

CONTENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Сметководство


ФАКТОРИНГ - АЛТЕРНАТИВЕНМОДЕЛ НА ФИНАНСИРАЊЕ

Вера РАФАЈЛОВСКА По и мот фа кто ринг по тек ну ва од ла тин ски от збор facere, што зна чи во де ње или тр гу ва ње. Поз нат е ка ко об лик на фи нан си ра ње на из воз ни ци те и не кое вре ме бил зас но ван на до го вор за ко ми си он, ка де фа кто рот при нап ла та на по ба ру ва ња та де лу вал во свое име, а за сме тка на кли ен тот. Во својс тво на ко ми си о нер фа-кто рот пре зе мал од го вор ност del credere, што зна чи, освен од го вор но ста за про даж ба на сто ка та, пре зе мал и од го вор ност за нап ла та на по ба ру ва ња та.

Со вре ме ни от (мо де рен) фа кто ринг во од нос на тра ди ци о нал ни от мо дел е иск лу чи во врз ос но ва на откуп на по ба ру ва ња та, со што от ста пу ва чот на по-ба ру ва ње то, нап ла та та ја обез бе ду ва од фа кто рот (фа кто ринг друш тво то), а не од долж ни кот.

Фа кто ринг мо же да се де фи ни ра ка ко об лик на ал-тер на тив но фи нан си ра ње врз ос но ва на кра тко роч ни средс тва (осо бе но по ба ру ва ња од ку пу ва чи - долж ни-ци) од фа кто рот (фа кто ринг друш тво или бан ка).

Сог лас но член 3 став 1 точ ка 2 од За ко нот за фи-нан си ски те друш тва:

"Факто ринг е фи нан си ска актив ност во ко ја, врз ос но ва на до го вор склу чен во пис ме на фор ма, фи нан си ско то друш тво (фа ктор) ги ку пу ва не до ста са ни те поба ру ва ња на дру го до маш но или стран ско прав но ли це (до ве ри-тел), со или без пра во на ре грес."

Фа кто ринг друш тво се ос но ва сог лас но За ко нот за фи нан си ски те друш тва со прет ход но до би е на доз во ла од ми ни сте рот за фи нан сии и за си те про ме ни има об вр ска да го из ве сту ва ми ни сте рот за фи нан сии. Ос-нов на та глав ни на тре ба да му би де нај мал ку 6.000.000 де на ри и мо ра да би де во па ри чен об лик и да би дат уп ла те ни во це лост.

Друш тво то е долж но во име то да ги упо тре би збо ро ви те "фи нан си ско друш тво" или кра тен ка "ФД". Друш тво то е долж но да ги об ја ви го диш ни от фи нан-си ски из ве штај за ед но со из ве шта јот и мис ле ње то на ов ла сте ни от ре ви зор во нај мал ку еден дне вен вес ник во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја, во рок од 15 ка лен дар ски де на од де нот на до ста ву ва ње на из ве шта и те до Ми-ни стерс тво то за фи нан сии.

Раз во јот на ма ли те и сред ни те друш тва е ос но ва за еко ном ски от раз вој и соз да ва ње на но ви ра бот ни ме ста. Се пак биз ни си те се со о-чу ва ат со мно гу пре диз ви ци. Еден од нај о бес-хра бру вач ки те е при ста пот до фи нан сии. Со до не су ва ње на За ко нот за ли зинг во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја се овоз мо жи друг вид на фи нан си-ра ње, над вор од бан кар ски от се ктор, ка ко за биз ни си те та ка и за гра ѓа ни те.

Пос лед ни те не кол ку го ди ни фа кто рин гот за зе ма се поз на чај но ме сто ка ко ал тер на ти вен мо дел на кра тко роч но фи нан си ра ње за си те ви до ви и обем на биз ни си.

Фа кто ринг, по ед но ста ве но ка жа но, е откуп на кра тко роч ни па рич ни по ба ру ва ња врз ос но-ва на про даж ба на до бра и из вр ше ни ус лу ги и прет ста ву ва брз и ед но ста вен на чин за по до-бру ва ње на те ков на та ли квид ност.

Кај нас фа кто рин гот е уре ден со За ко нот за фи нан си ски те друш тва ("Служ бен вес ник на РМ", број 158/10...53/11), а на до го во ри те за кре дит и фа кто ринг се при ме ну ва ат одред би те од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си, до кол ку со овој за кон по и на ку не е уре де но.

Во За ко нот за об ли га ци о ни те од но си по сто-јат одред би за це си ја (пре нос на по ба ру ва ња) ко ми си он, за ста пу ва ње, га ран ции, до го вор за де ло, кои ка ко еле мен ти се срет ну ва ат во до-го во ри те за фа кто ринг.

Но, по до бро е да се до не се по се бен За кон за фа кто ринг со кој ќе се уре дат си те пра ша ња во вр-ска со фа кто рин гот. Исто та ка, тре ба да се из вр шат из ме ни во да ноч ни те за ко ни со цел по пре циз но да се де фи ни ра да ноч ни от трет ман на на до ме сто ци-те за ус лу ги те на фа кто ринг, со ог лед на тоа што по сто јат мно гу ви до ви на фа кто ринг.

Во овој на пис ќе да де ме об јас ну ва ња за фа-кто ринг, ви до ви те на до го во ри за фа кто ринг, фа кто ринг про из во ди те и ус лу ги те кои ги вр-шат фа кто ри те (фа кто ринг друш тва та), во зем-ја та и во све тот и пред но сти те и не до ста то ци те на овој вид ал тер на тив но фи нан си ра ње.



На по ме на: Во овој на пис го ко ри сти ме тер ми нот фа ктор или фа кто ринг друш тво.

1. ПРЕДНОСТИ И НЕДОСТАТОЦИНА ФАКТОРИНГ

Најз на чај ни пред но сти на фа кто ринг ка ко еден мо-дел на кра тко роч но фи нан си ра ње се:

1. Де лу ва на фи нан си ска та со стој ба кај про да-ва чот (от ста пу ва чот) на по ба ру ва ње то, со тоа што по ба ру ва ња та се пре тво ра ат во па ри.

2. Де лу ва на па рич ни от тек. Се обез бе ду ва при-лив на па ри и се зго ле му ва ли квид но ста без за дол жу ва ње, што вли јае на бо ни те тот на про да-ва чот (от ста пу ва чот) на по ба ру ва ње то, го шти ти од ва лу тен ри зик, што има по себ но зна че ње при про даж ба та на до бра и ус лу ги во странс тво.

3. На ма ле но ад ми ни стри ра ње. Ми ни мал на документација, бр за и ед но став на про це ду ра на одо бру ва ње (вед наш по про цен ка та на бо-ни те тот на долж ни кот). Фа кто рин гот осо бе но е ко ри сен за start-up фир ми (но во ос но ва ни), кои сé уште не се афир ми ра ле на па за рот и не се кре дит но спо соб ни, би деј ќи е ва жен са мо бо ни-те тот на долж ни кот.

4. Ин фор ма тич ки от си стем, е-фа кто ринг обез-бе ду ва не дел ни и ме сеч ни ана ли зи за нап ла та, ана ли за на ро ко ви те на ста са ност и дру го и из ве-сту ва ње за уп ла ти те од ку пу ва чи те - долж ни ци.

5. Обез бе ду ва ње. Мож ност за 100% обез бе ду ва ње од за гу би спре ма си те одо бре ни и отку пе ни по ба ру-ва ња (ако ста ну ва збор за фа кто ринг без ре грес).

Пред но сти на фа кто ринг во од носна дру ги мо де ли на фи нан си ра ње

Кри те ри у ми Фа кто ринг Кре дит Ли зинг

По че ток на фи-нан си ра ње

од 5 - 10 де на од 30 - 180 де на од 15 - 30 де на

По стап ка на обез бе ду ва ње

ед но став на сло же на сло же на

Огра ни чу ва ње на вред но ста

не ма има има

Ба ра ње про фи-та бил ност

не ма има во о би ча е но има

Зго ле му ва ње на об вр ски те

не ма има има

Не до ста то ци за от ста пу ва чот на по ба ру ва ње то:1. Овоз мо жу ва са мо кра тко роч но фи нан си ра ње;

2. Фа кто рот се од лу чу ва да фи нан си ра са мо ако е си гу рен за бо ни те тот на долж ни кот;

3. Фа кто рот фи нан си ра са мо кли ен ти со го лем оп сег на ра бо те ње.

Не до ста то ци за фа кто рот:1. Не нап ла ти во ста на по ба ру ва ња та пр во се одра-

зу ва на фа кто рот (не пот полн фа кто ринг), а ако пре зел del credere емс тво, во тој слу чај це лос но се одра зу ва на фа кто рот (пот полн фа кто ринг).

2. Не мо же се ко гаш да се обез бе ди од ри зик (на при мер: лаж на ис по ра ка и слич но).

2. КОИ ПОБАРУВАЊА МОЖЕДА СЕ ОТКУПАТ?

По пра ви ло се отку пу ва ат кра тко роч ни по ба ру-ва ња чиј рок е од ло жен (на при мер: до 180 де на за пла ќа ње, во одре де ни слу чаи мо же и по ве ќе), зна чи се ко гаш тре ба да по стои вре мен ска ди стан ца по ме ѓу ис по ра ка та на до бра та или из вр ше на та ус лу га и да-ту мот на ста са ност за пла ќа ње.

По ба ру ва ња та се врз ос но ва на до го вор за про-даж ба на до бра или из вр ше ни ус лу ги.

Во о би ча е но про да ва чот (от ста пу ва чот) (кли ен тот) склу чу ва до го вор со фа кто рот за си те не до ста ста ни па рич ни по ба ру ва ња, што зна чи по ба ру ва ња та се од раз лич ни долж ни ци и со раз лич ни ро ко ви на ста са ност т.н. "гло бал на це си ја".

Фа кто ринг ре тко се ко ри сти во гра деж ниш тво то, ме ди цин ска опре ма и слич но.

3. УЧЕСНИЦИ ВО ФАКТОРИНГ

Ка ко учес ни ци (до го вор ни стра ни) во фа кто ринг мо же да се де фи ни ра ат.

• Ко ми тент. Нај че сто е прав но ли це, кое со по пуст ги про да ва на фа кто рот сво и те не до ста са ни до-го вор ни кра тко роч ни па рич ни по ба ру ва ња;

• Долж ник - ку пу вач. Ли це кое тре ба да из вр ши исп ла та на па рич но по ба ру ва ње врз ос но ва на прав на ра бо та (до го вор за ку по про даж ба на до-бра или из вр ше ни ус лу ги од кли ен тот); и

• Фа ктор. Фа кто ринг друш тво ре ги стри ра но за ус лу ги на фа кто ринг - фи нан си ско друш тво или бан ка.

Ако ста ну ва збор за ме ѓу на ро ден фа кто ринг се ја ву ва ат че ти ри учес ни ка, од нос но се вклу чу ва и ко-рес пон ди рач ко фа кто ринг друш тво.



Со уп ла та та на из но сот од став 1 на овој член се сме та де ка Фа кто рот ги на ми рил си те свои об-вр ски кон Кли ен тот.

Ал тер на ти ва на член 4За пре нос на по ба ру ва ња та кои се пред мет на

овој до го вор, Фа кто рот на Кли ен тот ќе му исп ла-ти аванс во из нос од 80% од вкуп ни от из нос на не до ста са ни те по ба ру ва ња по пот пи шу ва ње на овој до го вор. Исп ла те ни от аванс е со ка ма та од 10% од де нот на исп ла та до де нот на ста са ност на по ба ру ва ња та.

Кли ен тот е дол жен да пла ти ед но кра тен на до-мест од 1% од но ми нал на та вред ност на по ба ру ва-ња та и на до мест за тро шо ци на обра бо тка на до-ку мен та ци ја та во из нос од ___________ де на ри.

Член 5До го вор ни те стра ни се сог лас ни, Фа кто рот да ги

пла ти си те тро шо ци за нап ла та на по ба ру ва ња та (ад во кат ски, суд ски, но тар ски и дру ги).

Член 6Кли ен тот се об вр зу ва да ги из ве сти пис ме но

сво и те долж ни ци де ка ги пре нел си те пра ва од сво и те по ба ру ва ња на Фа кто рот.

Во слу чај не кои средс тва да би дат уп ла те ни на не го ва сме тка, Кли ен тот е дол жен вед наш да ги уп ла ти на Фа кто рот.

Член 7Овој до го вор е склу чен за пер и од од 1 (ед на)

го ди на.

Член 8Овој до го вор мо же да се рас ки не без отка зен

рок во слу чај ако Кли ен тот не ги уп ла ти при стиг на-ти те па рич ни средс тва на не го ва та сме тка вед наш, на сме тка та на Фа кто рот и во слу чај ако Кли ен тот има соз на ние, а не го из ве сти вед наш Фа кто рот де ка кај по ра неш ни от долж ник на ста на ла пла теж-на нес по соб ност.

Член 9До го вор ни те стра ни се сог лас ни евен ту ал ни те

спор ни пра ша ња да ги ре ша ва ат спо год бе но, а до-кол ку не е мож но, над ле жен е Ос нов ни от суд _______ од ________.

4. ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ

До го во рот за фа кто ринг по сво ја та прав на при ро да се на ре ку ва не и ме ну ван до го вор на авто ном но то тр-гов ско пра во или по ед но ста ве но ка жа но тоа е до го вор што во нај го лем број зем ји не бил уре ден со за кон, ту ку спон та но се по ја вил во де лов на та пра кти ка.

До го во рот за фа кто ринг се склу чу ва ме ѓу про да-ва чот (от ста пу ва чот) на по ба ру ва ња та и фа кто рот (фа кто ринг друш тво то).

Во про дол же ние да ден е При мер на до го вор за фа кто ринг без пра во на ре грес:

Друш тво то ________________________ ФД (фа кто ринг друш тво) од _____________ за ста пу-ва но од __________________ (во на та мош ни от текст: Фа ктор) и

Друш тво то _____________________________ од _____________ за ста пу ва но од ________ _____________ (во на та мош ни от текст: Кли ент)на ден _____________ склу чи ја:

Дого вор за фа кто ринг

Член 1Кли ен тот ги про да ва си те свои не доста са ни

по ба ру ва ња на ве де ни во При лог 1 и При лог 2, кои се со ста вен дел на овој до го вор, на ве де ни те и прав ни те ос но ви за пред мет ни те по ба ру ва ња во При лог 3 кој исто та ка се со ста вен дел на овој до го вор, а Фа кто рот се сог ла су ва да ги отку пи.

Член 2Кли ен тот ги от ста пу ва на Фа кто рот сво и те не-

доста са ни по ба ру ва ња на ве де ни во член 1 од овој до го вор и на Фа кто рот му ги пре не су ва си те пра ва на сопс тве ност на по ба ру ва ња та кои се пред мет на овој до го вор.

Член 3Фа кто рот во це лост го пре зе ма ри зи кот за нап-

ла та на по ба ру ва ња та од член 1 на овој до го вор.

Член 4За пре нос на по ба ру ва ња та кои се пред мет на овој

до го вор, Фа кто рот на Кли ен тот ќе му исп ла ти __________ де на ри, од нос но 80% од вкуп ни от из нос на не доста са ни-те по ба ру ва ња по пот пи шу ва ње на овој до го вор.



Член 10Овој до го вор е со ста вен во че ти ри ед но о браз ни

при ме ро ци од кои по два при ме ро ка за до го вор-ни те стра ни.

Член 11Овој до го вор ста пу ва во си ла со де нот на пот-

пи шу ва ње то.

За Фа кто рот За Кли ен тот_____________ _____________

5. ВИДОВИ ФАКТОРИНГ

По сто јат по ве ќе ви до ви на фа кто ринг во за вис ност од кри те ри у ми те:

1. По дел ба на фа кто ринг спо ред до ми цил:• До ма шен фа кто ринг е фи нан си ска ус лу га, ко га фа кто ринг друш тво отку пу ва кра тко роч ни по ба ру ва ња врз ос но ва на до го вор за ку по про-даж ба на до бра и ус лу ги и си те учес ни ци се од ед на др жа ва.

Мо же да би де фа кто ринг без ре грес и фа кто-ринг со ре грес:

• До ма шен фа кто ринг без ре грес е вид на фа кто ринг, во кој фа кто ринг друш тво то го пре зе ма ри зи кот за нап ла та на отку пе но то по-ба ру ва ње. Нај че сто се ко ри сти ко га ку пу ва чот - долж ник е друш тво кое има го лем бо ни тет.

• До ма шен фа кто ринг со ре грес е вид на фа кто ринг, во кој фа кто ринг друш тво то во слу чај на не мож ност на нап ла та на отку пе но-то по ба ру ва ње од ку пу ва чот - долж ни кот го ос тва ру ва пра во то на ре грес, од нос но да му се вра ти аван сот и се ко гаш се обез бе ду ва со блан ко ме ни ца, за лог, об врз ни ци, ак ции или друг ин стру мент за обез бе ду ва ње.

До ма шен фа кто ринг

1. Про да де ни до бра или ус лу ги2. По ну да за про даж ба на по ба ру ва ња3. Про вер ка на бо ни те тот на долж ни кот4. Исп ла та на аванс (80-90%)5. Пла ќа ње од долж ни кот на де нот на ста са ност

на по ба ру ва ње то6. Фа кту ри за на до мест и пре о ста нат из нос (10%

- 20%)• Ме ѓу на ро ден фа кто ринг е фи нан си ска ус лу га, ко га се вр ши откуп на по ба ру ва ња ме ѓу суб је кти од раз лич ни др жа ви. Ме ѓу на род ни от фа кто ринг е мно гу пос ло жен и по ри зи чен, за ра ди раз лич-ни те за кон ски про пи си во од дел ни др жа ви. Во не кои др жа ви по сто јат за кон ски про пи си за фа-кто ринг, во не кои др жа ви де лум но е ре гу ли ран, а во не кои др жа ви не по сто јат за кон ски про пи си.

Во ме ѓу на род ни рам ки до го во рот за фа кто ринг е ре гу ли ран со Кон вен ци ја UNDROIT.

Во ме ѓу на род ни от фа кто ринг се вклу че ни че ти ри учес ни ка. Мо же да би де из во зен со ре грес и без ре грес и уво зен фа кто ринг со ре грес и без ре грес.

Из во зен фа кто ринг

1. Из ве зе ни до бра и ус лу ги2. По ну да за про даж ба на по ба ру ва ња3. Ко пи ја од фа кту ра



4. Про вер ка на бо ни тет на долж ни кот5. Ме ѓу фа ктор ски до го вор (по ли са за оси гу ру ва ње)6. Исп ла та на аванс (око лу 80%)7. Пла ќа ња од долж ни кот на де нот на ста са ност

на по ба ру ва ња та8. Фа кту ра за на до мест и пре о ста нат из нос (око лу

20%)

Уво зен фа кто ринг

1. Уве зе ни до бра и ус лу ги2. По ну да за про даж ба на по ба ру ва ња3. Ко пи ја од фа кту ра4. Про вер ка на бо ни тет на долж ни кот5. Ме ѓу фа ктор ски до го вор (по ли са за оси гу ру ва ње)6. Исп ла та на аванс (око лу 80%)7. Пла ќа ња од долж ни кот на де нот на ста са ност

на по ба ру ва ња та8. Фа кту ра за на до мест и пре о ста нат из нос (око лу

20%)2. Подел ба на фа кто ринг спо ред функ ци ја:

• Пот полн (прав) фа кто ринг. Фа кто ринг друш-тво то исп ла ту ва аванс (80% - 90%), го пре зе ма упра ву ва ње то со по ба ру ва ња та и од го вор но-ста за нап ла та на по ба ру ва ња та од ку пу ва чот - долж ни кот т.е. ги пре зе ма си те три функ ции на фа кто ринг (фи нан си ра ње, упра ву ва ње со по ба ру ва ња та и del credere ри зик (ри зик од нап ла та). Во о би ча е но се из ве сту ва ку пу ва чот - долж ни кот за пре но сот на по ба ру ва ња та од кли ен тот - про да ва чот (от ста пу ва чот) на фа-кто ринг друш тво то; и

• Не пот полн (ква зи) фа кто ринг. Фа кто ринг друш тво то ги отку пу ва по ба ру ва ња та од от-ста пу ва чот, но пре зе ма са мо две функ ции: фи нан си ра ње и упра ву ва ње со по ба ру ва-ња та, без пре зе ма ње на del credere ри зик. От ста пу ва чот со по се бен до го вор ја пре зе ма од го вор но ста за нап ла та.

3. Дру ги ви до ви на фа кто ринг се:• Отво рен фа кто ринг. Фа кто ринг друш тво то го из ве сту ва долж ни кот пла ќа ње то да го из вр ши ди рект но на не го;

• За тво рен фа кто ринг, во кој долж ни кот го пла ќа це ли от из нос на по ба ру ва ње то на про-да вач (от ста пу ва чот) на по ба ру ва ње то, а тој го уп ла ќа на фа кто ринг друш тво то.

Во де лов на та пра кти ка по сто јат и дру ги ви до ви на фа кто ринг.

6. ФУНКЦИИ ВО СВОЈСТВО НА ФАКТОРИНГ

Фа кто ринг ка ко ал тер на ти вен мо дел на фи нан си-ра ње ги оп фа ќа след ни ве три функ ции:

1. Фи нан си ра ње;2. Обез бе ду ва ње на нап ла та; и3. Упра ву ва ње со по ба ру ва ња та.Фи нан си ра ње. Со отку пот на по ба ру ва ње то, фа-

кто ринг друш тво то на кли ен тот му го исп ла ту ва до го-во ре ни от из нос (нај че сто 80% до 90%), од но ми нал ни-от из нос на по ба ру ва ње то во мо мен тот на отку пот, а тоа е пред да та та на ста са ност на по ба ру ва ње то.

Обез бе ду ва ње на нап ла та (del credere), од нос но го пре зе ма ри зи кот од нап ла та по што се раз ли ку ва пот пол ни от (прав) фа кто ринг од ква зи фа кто ринг.

Упра ву ва ње со по ба ру ва ња та. Фа кто ринг друш тво то ја сле ди нап ла та та на по ба ру ва ња та, го из ве сту ва долж ни кот за се ко ја про ме на на сме тка, го опо ме ну ва за ста са но ста за пла ќа ње и по кре ну ва дру ги по стап ки по вр за ни со за шти та на ин те ре си те на кли ен тот, прес ме ту ва ка ма та и дру го.

На по ме на: Фа кто ринг друш тво то мо же да вр ши и со ве то дав ни ус лу ги (на при мер: про вер ка на бо ни-те тот на по тен ци јал ни ку пу ва чи, кое е најоп ти мал но ре ше ние за фа кто ринг и дру ги).

7. ДОКУМЕНТИ ВО ФАКТОРИНГ

Ос но ва за се кој фа кто ринг е ве ро до стој ност (фор-мал на и ма те ри јал на) на до ку мен ти те со кои се до ка-жу ва по ба ру ва ње то:

• ку по про да жен до го вор за про даж ба на до бра и извршени ус лу ги;

• ис прат ни ца, до став ни ца, из ве штај или друг до ку-мент со кој се до ка жу ва де ка до бра та се при ме ни од ку пу ва чот или ус лу га та е из вр ше на;

• фа кту ра или си ту а ци ја;



• по твр да од ку пу ва чот за об вр ска та ко ја тре ба да ја пла ти.

Во за вис ност од ви дот на фа кто ринг, фа кто ринг друш тво то за да го при фа ти отку пот на по ба ру ва ња та од кли ен тот, од нос но пред склу чу ва ње на до го во рот за фа кто ринг, на чел но тре ба да обез бе ди:

• фи нан си ски из ве штаи за прет ход ни две го ди ни и ре ви зор ско мис ле ње ако друш тво то под ле жи на ре ви зи ја;

• спе ци фи ка ции по стру кту ра на ста са ност на ку-пу ва чи;

• спе ци фи ка ци ја по стру кту ра на ста са ност на об-вр ски;

• пла но ви за оче ку ван про мет со од дел ни ку пу-вачи;

• дру ги ин фор ма ции за долж ни ци те (на при мер: од ста ти сти ка, Цен тра лен ре ги стар и дру ги из-во ри).

8. ЦЕНА НА ФАКТОРИНГ

Це на та на фа кто ринг се со стои од три ос нов ни ком по нен ти:

• ад ми ни стра ти вен на до мест;• фа кто ринг на до мест; и• фа кто ринг ка ма та.Ад ми ни стра ти вен на до мест се прес ме ту ва за

про вер ка на до ку мен та ци ја та (на рач ки, до го во ри, фа-кту ри, ис прат ни ци и дру го). Овој на до мест нај че сто се до го ва ра по утвр де на це на (на при мер: 1.000 де на ри за про вер ка на до го вор, 400 де на ри за про вер ка на фа кту ри и дру ги до ку мен ти).

Фа кто ринг на до мест е до го во ре на про ви зи ја на фа кто ринг друш тво то за вр ше ње на фа кто ринг и про-ви зи ја за упра ву ва ње со по ба ру ва ња та ко ја за ви си од пре зе ме ни от ри зик. Ако ста ну ва збор за пот полн (прав) фа кто ринг, се прес ме ту ва во про цент од но ми-нал на та вред ност на по ба ру ва ња та.

Фа кто ринг ка ма та е до го во ре на ка мат на стап ка, ко ја фа кто ринг друш тво то ја нап ла ту ва од кли ен тот на из но сот на исп ла те ни от аванс врз ос но ва на до го во рот за фа кто ринг (на при мер: 80%) од де нот на исп ла та до де нот на ста са ност на отку пе но то по ба ру ва ње (на при мер: за 90 де на).

Пред прес ме тка на це на та зна чај но е да се одре ди фа кто ринг ли мит за од дел ни ку пу ва чи за да се на пра ви ре ал на кал ку ла ци ја на це на та за фа кто ринг.

При мер:

Друш тво то А, го диш но ре а ли зи ра продажба од ку пу ва чот Б во из нос од 1.000.000 де на ри. До го во ре-ни те и фа ктич ки те де но ви на нап ла та се 90 де на.Прес ме тка на фа кто ринг ли мит:360/90 = 4 - ко е фи ци ент на обрт1.000.000 : 4 = 250.000 - фа кто ринг ли мит

9. ДАНОЧЕН АСПЕКТ НА ФАКТОРИНГ

Да ноч ни от ас пект на фа кто рин гот е во вр ска со За ко нот за да но кот на до да де на вред ност и За ко нот за да но кот на до би вка.

9.1. Да нок на до да де на вред ност

Сог лас но член 23 став 1 точ ка 5 (д) од За ко нот за да но кот на до да де на вред ност за бан кар ски от и фи-нан си ски от про мет е про пи ша но да ноч но ос ло бо ду ва-ње без пра во на од би вка на прет ход ни от да нок за:

"про мет, вклу чу вај ќи по сре ду ва ње во вр ска со ра бо те ње то со те ков ни сме тки, де по зи ти, штед ни вло го ви, пла ќа ња, вир ма ни, ме ни ци, че ко ви, жи ро сме тки, кре дит ни кар ти, доз на ки, со иск лу чок на нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња."

Сог лас но прет ход но ци ти ра на та одред ба, про из ле гу-ва де ка на до ме сто ци те кои ги нап ла ќа фа кто ринг друш-тво то од кли ен тот за откуп на по ба ру ва ња та не под ле жат на ода но чу ва ње без пра во на од би вка на ДДВ.

Но од ас пект на ДДВ тре ба да се пра ви раз ли ка по ме ѓу:

• фа кто ринг, ка де се вр ши про даж ба на пра во то на по ба ру ва ња та пред ро кот на нив на та ста са ност; и

• ус лу ги за нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња, при што не до а ѓа до пре нос на по ба ру ва ња та на фа кто ринг друш тво то, ту ку тоа са мо вр ши ус лу ги за нап ла та и не пре зе ма об вр ска за фи нан си ра ње.

За кон ски гле да но на до ме сто ци те за фа кто ринг се сме та ат за фи нан си ски актив но сти за кое е про пи ша но да ноч но ос ло бо ду ва ње без пра во на од би вка на прет-ход ни от да нок, за раз ли ка од ус лу ги те за нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња кои ги вр ши фа кто ринг друш тво или дру го друш тво кои се ода но чу ва ат со оп шта стап ка од 18%.

На по ме ну ва ме де ка фа кто рин гот мо же да го вр ши са мо фи нан си ско друш тво ре ги стри ра но за вр ше ње на фа кто ринг, до де ка ус лу ги те за нап ла та на по ба ру ва ња-та мо же да ги вр ши се кое друш тво кое има ин те рес.

При мер:



КНИ ЖЕ ЊА:

9.2. Да нок на до би вка

По ве ќе ди ле ми во вр ска со фа кто ринг има од ас-пект на За ко нот за да но кот на до би вка.

За фа кто рот (фа кто ринг друш тво то), на до ме сто ци-те за ус лу ги те се приз на ва ат ка ко при ход и со ог лед на тоа што од 2009 го ди на, не се ода но чу ва до би вка та, тоа зна чи и овие при хо ди не под ле жат на ода но чу ва-ње со да нок на до би вка.

За кли ен тот (друш тво то кое ги про да ва - от ста пу ва по ба ру ва ња та), на до ме сто ци те за ус лу ги те на фа кто-рот по пра ви ло се фи нан си ски рас хо ди, но са мо во слу чај ако фа кто рот е бан ка или фи нан си ско друш тво, ре ги стри ра но за вр ше ње фа кто ринг сог лас но За ко нот за фи нан си ски те друш тва.

Но за кли ен тот кој склу чу ва до го вор со друш тво кое ќе вр ши са мо ус лу ги за нап ла та на не го ви те по-ба ру ва ња, раз ли ка та ме ѓу но ми нал ни от из нос на по ба ру ва ња та и при ме ни от из нос до би ва трет ман на ис пра вка на вред но ста, а тоа зна чи не приз нат рас ход од ас пект на да но кот на до би вка.

Име но во став 1 од член 12 од За ко нот за да но кот на до би вка е про пи ша но:

"За ода но чи ви рас хо ди се сме та ат и тро-шо ци те за ис пра вка на вред но ста на не нап-ла те ни те по ба ру ва ња, освен ис пра вка та на вред но ста кај бан ки те, ште дил ни ци те и оси гу ри тел ни те друш тва на на чин утвр ден со За кон."

Важ но: Со цел да се овоз мо жи раз вој на фа кто ринг, ка ко ал тер на ти вен из вор на фи нан си ра ње на друш тва-та, по крај до не су ва ње на по се бен за кон за фа кто ринг, тре ба да се из вр шат из ме ни и до пол ну ва ња во За ко-нот за да но кот на до би вка, со цел попрецизно да се де фи ни ра де ка на до ме сто ци те за фа кто ринг ус лу ги те се фи нан си ски ус лу ги.

10. СМЕТКОВОДСТВЕНОЕВИДЕНТИРАЊЕ НА ФАКТОРИНГ

Сме тко водс тве но то еви ден ти ра ње на фа кто ринг - на чел но се раз ли ку ва од тоа да ли е пот полн (прав) фа кто ринг - без ре грес или е ква зи фа кто ринг - со пра во на ре грес.

Исто та ка, сме тко водс тве но еви ден ти ра ње за ви си да ли ста ну ва збор за фа кто ринг или са мо за нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња.

Во про дол же ние се да де ни при ме ри за фа кто ринг

без пра во на ре грес и со пра во на ре грес, од нос но за откуп на по ба ру ва ња од фа кто ринг друш тво ре ги-стри ра но сог лас но Зако нот за фи нан си ски друш тва, а не од друш тво кое вр ши ус лу га са мо за нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња.

1. Друш тво то А склу чи лодо го вор со фа кто ринг друш тво Бза про даж ба на сво и те по ба ру ва њабез пра во на ре грес ........................ 10.000.000

2. Рок на ста са ностна по ба ру ва ња та ................................. 90 де на

3. Фа кто ринг друш тво то Б попот пи шу ва ње на до го во ротза фа кто ринг му исп ла ти ло авансна друш тво то А (80% одотку пе ни те по ба ру ва ња) .................. 8.000.000

4. Фа кто ринг друш тво то Бпрес ме та ло ка ма та на аван сотпо стап ка од 10% го диш но[(8.000.000 х 10 х 90) : 36.500)] ........... 197.260

5. До го во рен е на до мест за ри зик однап ла та од 7% (10.000.000 х 7%) ....... 700.000

6. До го во рен е ад ми ни стра ти вен на до мест(за обра бо тка на до ку мен ти) .............. 150.000

7. Фа кто ринг друш тво то Б наде нот на ста са ност ги нап ла ти лопо ба ру ва ња та (10.000.000) и надруш тво то А му го пла тил оста то котод 20% по од би ва ње на до го во ре ни тена до ме сто ци [2.000.000 -(197.260 + 700.000 + 150.000)] ............ 952.740

Врз ос но ва на по да то ци те во При мер 1 спро ве де-ни се след ни ве:

Кај друш тво то А (Кли ент)

127 - Оста на типо ба ру ва ња -фа кто ринг друш тво Б ......10.000.000120 - По ба ру ва ња

од ку пу ва чи ........................10.000.000По до го вор за фа кто ринг

При мер 1: Факторинг без право на регрес



КНИ ЖЕ ЊА:

479 - Оста на ти фи нан си скирас хо ди ...............................1.047.260229 - Оста на ти об вр ски -

фа кто ринг друш тво Б .........1.047.260По ф-ра од фа кто ринг друш тво то Бза ка ма та, на до мест за ри зик иад ми ни стра ти вен на до мест

1000 - Сме тка ................................8.000.000127 - Оста на ти по ба ру ва ња -

фа кто ринг друш тво Б .........8.000.000Нап ла тен аванс 80% од оста на ти по ба ру ва ња

1000 - Сме тка ...................................952.740229 - Оста на ти об вр ски -

фа кто ринг друш тво Б ........1.047.260127 - Оста на ти по ба ру ва ња -

фа кто ринг друш тво Б .........2.000.000Доп ла та по од би ва ње на об вр ски те зана до мест на фа кто ринг друш тво то Б

1. Друш тво то А склу чи ло до го вор софа кто ринг друш тво Б за про даж бана сво и те по ба ру ва ња ................... 10.000.000


3. По пот пи шу ва ње на до го во ротза фа кто ринг, фа кто ринг друш тво то Бна друш тво то А (по од би ва њена 10% од по ба ру ва ња та зана до мест) му исп ла ти ло .................. 9.000.000

4. Фа кто ринг друш тво то Б наде нот на ста са ност гонап ла ти ло по ба ру ва ње то .............. 10.000.000



127 - Оста на ти по ба ру ва ња -фа кто ринг друш тво Б ........9.000.000

479 - Оста на ти фи нан си скирас хо ди ...............................1.000.000120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чи

во зем ја та ..........................10.000.000Врз ос но ва на до го вор за фа кто ринг


фа кто ринг друш тво Б .........9.000.000Нап ла та од фа кто ринг друш тво Б

Кај фа кто ринг друш тво Б (фа ктор)

162 - Кра тко роч ни кре ди тиво зем ја та .........................10.000.0001000 - Сме тка .................................9.000.000779 - Оста на ти фи нан си ски

при хо ди ................................1.000.000По до го вор за фа кто ринг

1000 - Сме тка ..............................10.000.000162 - Кра тко роч ни кре ди ти

во зем ја та ..........................10.000.000Нап ла та по до го вор за фа кто ринг

Кај друш тво то В (Долж ник)

220 - Об вр ски спре мадо ба ву ва чи во зем ја та ......10.000.000229 - Оста на ти об вр ски -

фа кто ринг друш тво Б .......10.000.000По до го вор за фа кто ринг- пре нос на об вр ски кон фа ктор

229 - Оста на ти об вр ски -фа кто ринг друш тво Б ......10.000.0001000 - Сме тка ...............................10.000.000

Уп ла та на фа кто ринг друш тво Б

При мер 2: Факторинг без право на регрес



КНИ ЖЕ ЊА:

При мер 3: Факторинг со право на регрес

1. Друш тво то А склу чи ло до го ворсо фа кто ринг друш тво Б запро даж ба на сво и те по ба ру ва њасо пра во на ре грес ............................ 5.000.000


3. По пот пи шу ва ње надо го во рот за фа кто ринг, фа кто рингдруш тво то Б на друш тво то А муисп ла ти ло аванс (80% одотку пе ни те по ба ру ва ња) .................. 4.000.000

4. Фа кто ринг друш тво то прес ме та лока ма та по стап ка од 10% го диш но[(4.000.000 х 10 х 60) : 36.500)] ............. 65.753

5. До го во рен е ед но кра тен на до местод 1,5% (5.000.000 х 1,5%) .................... 75.000

6. До го во рен е ад ми ни стра ти вен на до мест(за обра бо тка на до ку мен ти) ................ 60.000

7. Фа кто ринг друш тво то Б не гинап ла ти ло по ба ру ва ња та и гоакти ви ра ло ре грес но то пра во ......... 4.000.000



127 - Оста на ти по ба ру ва ња -фа кто ринг друш тво Б ........5.000.000120 - По ба ру ва ња од

ку пу ва чи во зем ја та ............5.000.000По до го вор за фа кто ринг


фа кто ринг друш тво Б .........4.000.000Нап ла тен аванс 80% од от ста пе но по ба ру ва ње

993 - Пра ва ..................................5.000.000998 - Об вр ски за пра ва ................5.000.000

За ре грес на об вр ска по до го вор за фа кто ринг479 - Оста на ти фи нан си ски

рас хо ди ..................................200.753229 - Оста на ти об вр ски -

фа кто ринг друш тво Б ............200.753По ф-ра од фа кто ринг друш тво Б за ка ма та,ед но кра тен на до мест и ад ми ни стра ти вен на до мест

120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чиво зем ја та ...........................5.000.000127 - Оста на ти по ба ру ва ња -

фа кто ринг друш тво Б .........1.000.000229 - Оста на ти об вр ски -

фа кто ринг друш тво Б .........4.000.000По акти ви ра ње на ре грес но пра во

229 - Оста на ти об вр ски- фа кто ринг друш тво Б ......4.200.7531000 - Сме тка .................................4.200.753

Пла те но на фа ктор поакти ви ра ње на ре грес но пра во

998 - Обвр ски за пра ва ...............5.000.000993 - Пра ва ...................................5.000.000

За тво ра ње на об вр ска поакти ви ра ње на ре грес но пра во

Во вр ска со прет ход но да де ни те при ме ри ги да ва ме след ни ве об јас ну ва ња:

• Фа кто рин гот го вр ши фи нан си ско друш тво ре ги-стри ра но за вр ше ње на оваа деј ност или бан ка;

• Во си те три при ме ри учес ни ци те се од ед на зем ја, зна чи до ма шен фа кто ринг;

• Во При мер 1 и При мер 2 ста ну ва збор за пот полн (прав) фа кто ринг кој ги вклу чу ва си те три функ-ции (фи нан си ра ње, обез бе ду ва ње за нап ла та и упра ву ва ње со по ба ру ва ња та);

• Во При мер 2 да де ни се кни же ња та кај си те три учес ни ка (кли ент, фа ктор и долж ник), би деј ќи овој на чин нај че сто се при ме ну ва во пра кти ка-та, до де ка кај При мер 1 и При мер 3 да де ни се кни же ња та са мо за кли ен тот (друш тво то кое ги про да ва - от ста пу ва сво и те по ба ру ва ња);

- Во При мер 3 ста ну ва збор за не пот полн (ква зи) фа кто ринг, би деј ќи фа кто ринг друш тво то пре зе ма са мо две функ ции (фи нан си ра ње и упра ву ва ње со по ба ру ва ња та), но не ја пре зе ма функ ци ја та за обез бе ду ва ње за нап ла та (del credere).

На по ме на: Во пра кти ка та се ос но ва ат друш тва кои вр шат нап ла та на ту ѓи по ба ру ва ња не за вис но да-ли ро кот на по ба ру ва ња та е не до ста сан или ста сан, зна чи тоа се ту ѓи по ба ру ва ња те ков ни или ид ни, но не пре зе ма ат об вр ска за фи нан си ра ње, ни ту за обез бе ду-ва ње на нап ла та. Вог лав но тие вр шат функ ци ја са мо упра ву ва ње со ту ѓи по ба ру ва ња, би деј ќи по ба ру ва ња-та не ги отку пу ва ат, тие оста ну ва ат кај кли ен тот. За сво ја та ус лу га тие нап ла ќа ат на до мест и овој на до мест се ода но чу ва со ДДВ по стап ка од 18%.



АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ)И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ

Јасмина РАФАЈЛОВСКА При ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) мо же упа-ту ва ње то да го пре не се на друг пред при фа ќа ње то од упа те ни кот (асиг на тот), освен ако со са мо то упа ту ва ње или за ра ди по себ ни окол но сти не мо же да се из вр ши пре нос, од нос но упа ту ва ње то да е не пре нос ли во.

Из ја ва та за при фа ќа ње на упа ту ва ње то пре диз-ви ку ва прав но дејс тво во мо мен тот ко га асиг на то рот ќе ја при ми.

Са мо то при фа ќа ње на упа ту ва ње то не зна чи и ис пол ну ва ње, ту ку со неј зи но то при фа ќа ње са мо се стек ну ва пра во да се ба ра ис пол ну ва ње (член 1060 став 1 од За ко нот).

Во асиг на ци ја та учес тву ва ат три и по ве ќе ли ца. При тоа, бит но е де ка ед но ли це е са мо до ве ри тел, а дру го ли це е са мо долж ник, до де ка дру ги те учес ни-ци во асиг на ци ја та се во ме ѓу себ но долж нич ко-до-ве ри тел ски од но си и сво и те об вр ски мо жат да ги под ми рат до ви си на на нај ни ска та об вр ска од нос но по ба ру ва ње.

Во асиг на ци ја та на ста ну ва ат три прав ни од но си и тоа:

1Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на-то рот) и упа те ни кот (асиг нат), уре ден во член 1060 до 1063 од За ко нот, кој се на ре ку ва ап стра ктен од нос, би деј ќи ме ѓу овие двај ца пред при фа ќа ње то на асиг на ци ја та од стра на на упа те ни кот (асиг на тот), не по сто ел ни ка ков прет хо ден са мо сто ен пра вен од-нос врз ос но ва на кој и по по вод на кој би дош ло до нив на ме ѓу себ на сог лас ност за асиг на ци ја, ту ку тој од нос на ста ну ва ме ѓу нив ду ри по нив на та сог лас ност за асиг на ци ја та;

2Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на-то рот) и упа ту ва чот (асиг нан тот), уре ден во член 1064 до 1068 од За ко нот, кој се на ре ку ва од нос на ва-лу та та, би деј ќи сто ру ва ње то на кое има пра во асиг на-то рот, нај че сто се од не су ва на исп ла та на опре де лен из нос на па ри што пр ви от му го дол жи на дру ги от;

3Од нос ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни-кот (асиг на тот), уре ден во член 1069 до 1070 од За ко нот, кој се на ре ку ва од нос на по кри тие, би деј ќи из вр шу ва ње то на сто ру ва ње то на при ма чот на упа ту-

По крај без го то вин ски те и го то вин ски те пла-ќа ња, долж ни ци те и до ве ри те ли те сво и те об вр-ски, од нос но по ба ру ва ња мо жат да ги нап ла тат и по прес ме тко вен пат со: ком пен за ци ја, це си ја, асиг на ци ја и пре зе ма ње на долг.

Во спи са ни е то Ре пре зент број 6/2013, Ви беа да де ни спе ци фич но сти те ка ко и пра ктич-ни при ме ри на до го во ри и сме тко водс тве но то еви ден ти ра ње на ком пен за ци ја та и це си ја та, а во овој на пис ќе ги по јас ни ме спе ци фич но сти-те на асиг на ци ја та и пре зе ма ње то на дол гот со пра ктич ни при ме ри на до го во ри те и нив но то сме тко водс тве но еви ден ти ра ње.

1. АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ)

Асиг на ци ја та (упа ту ва ње) е уре де на во чле но ви те од 1059 до 1073 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/01...161/09, во на та-мош ни от текст: За ко нот).

Со асиг на ци ја (упа ту ва ње) ед но ли це, упа ту вач (асиг нант) ов ла сту ва дру го ли це, упа те ник (асиг нат), за не го ва сме тка да из вр ши не што за опре де ле но тре то ли це, при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), а не го го ов-ла сту ва да го при ми тоа из вр шу ва ње од свое име.

Асиг на ци ја та прет ста ву ва нај рас про стра не то средс тво на ин ди рект но кре ди ти ра ње или на па рич на исп ла та од стра на на бан ка или од ли це (асиг нат), кај кое упа ту ва чот (асиг нан тот) има по кри тие или кре дит, на тре то ли це - при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), да му исп ла ти опре де лен па ри чен из нос или да му да де кре дит за сме тка на упа ту ва чот.

Со до го во рот ме ѓу упа ту ва чот и при ма чот на упа-ту ва ње то, по треб на е и из ја ва од асиг на тот за при фа-ќа ње на упа ту ва ње то. Со неа упа те ни кот по ста ну ва ди ре ктен долж ник кон при ма чот на упа ту ва ње то.

При фа ќа ње то на упа ту ва ње то не мо же да се от-по ви ка.



ва ње то (асиг на то рот) од стра на на упа те ни кот (асиг на-тот), ба ра на стра на та на упа ту ва чот (асиг нан тот) да по стои ма те ри јал но по кри тие, за тоа што упа те ни кот (асиг на тот) го на ми ру ва при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот), од оние ма те ри јал ни средс тва што за кон крет но то на ми ру ва ње ве ќе ги до бил од упа ту ва чот (асиг нан тот) или до пол ни тел но ќе ги до бие врз ос но ва на не ко ја нив на ме ѓу себ на сог лас ност.

Со при фа ќа ње на упа ту ва ње то од стра на на асиг-на тот на ста ну ва нов об ли га то рен од нос ме ѓу асиг на тот и при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) не за вис но од од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг нат) и од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нант) и при-ма те лот на упа ту ва ње то (асиг на то рот).

Од но сот ме ѓу учес ни ци те во асиг на ци ја та мо же да се при ка же со след на ва ше ма:

Сог лас но член 1063 од За ко нот пра во то на при-ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) да ба ра ис пол-ну ва ње од упа те ни кот (асиг на тот), за ста ру ва за ед на го ди на.

Ме ѓу тоа овој рок на за ста ре ност не се од не су ва и на ос нов ни от од нос ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа-те ни кот (асиг на тот), ка ко и на од но сот со при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот). За нив ва жи оп шти от рок на за ста ре ност про пи шан во член 360 од За ко нот.

За ко нот не про пи шу ва де ка асиг на ци ја та се склу-чу ва во пис ме на фор ма, ме ѓу тоа за вис но од слу ча и те, во о би ча е но се да ва пис ме но упа ту ва ње.

Во пра кти ка та До го во рот за асиг на ци ја, ка ко и Из ја ва та за асиг на ци ја мо же да ја има ат след на ва со др жи на:

До го ворза асиг на ци ја (упа ту ва ње)

Склу чен на ден _________2013 го ди на ме ѓу:1. Ин вест ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од

____________________2. Бе ко ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од

____________________; и3. Зо на М ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од

____________________До го вор ни те стра ни се до го во ри ја:

Член 1Ин вест ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст:

асиг нант) се об вр зу ва да да де упа ту ва ње (ов ла-сту ва ње) на Бен ко ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг нат) во не го во име да ја из вр ши об вр ска-та спре ма Зо на М ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг на тор) во из нос од 660.000 де на ри за фа кту ра број _____ од _______ 2013 го ди на.

Член 2Об вр ска та на асиг нан тот спре ма асиг на то рот

за ра ди што е на пра вен овој до го вор ќе пре ста не отка ко асиг на тот ќе го ис пол ни упа ту ва ње то.

Член 3Асиг на тот е дол жен да да де из ја ва де ка го

при фа ќа упа ту ва ње то и тоа при фа ќа ње не мо же да се от по ви ка.

Член 4Во слу чај на спор над ле жен е над леж ни от Ос-

но вен суд во Скоп је.Член 5

Овој до го вор е со ста вен во 4 (че ти ри) при ме-ро ци, од кои по 2 (два) за се ко ја од до го во ре ни те стра ни.

Член 6Овој до го вор ста пу ва во си ла со де нот на пот-

пи шу ва ње то на овој до го вор и пот пи шу ва ње то на из ја ва та за асиг на ци ја.

Беко ДОО - Скопје(асигнат)

Инвест ДОО - Скопје(асигнант)

_______________________ _______________________

Зона М ДОО - Скопје(асигнатор)

_______________________



КНИ ЖЕ ЊА:

2203 - Об вр ски спре мадо ба ву ва чи врздру ги ос но ви (Зо на М) ..........660.000100 - Сме тка ....................................660.000

Пла те но врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја

В) Кај при ма чот (асиг на то рот) - Зо на М ДОО - Скоп је

1209 - Оста на ти по ба ру ва њаод ку пу ва чи (Бе ко) ................660.000120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чи

во зем ја та (Ин вест) ................660.000По ба ру ва ња од упа те ни кот врзос но ва на До го вор за асиг на ци ја

1000 - Сме тка ...................................660.0001209 - Оста на ти по ба ру ва ња

од ку пу ва чи (Бе ко) .................660.000Пла те но врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја

На по ме на: За ра ди по ед но ста ву ва ње во при ме рот не се да де ни кни же ња та кај Ин вест ДОО, во вр ска со про даж ба та на про из во ди те на Бе ко ДОО (120/741, 230; 700/630), ка ко и на ба вки те на ре про ма те ри ја ли-те од Зо на М ДОО (310, 130/220; 400/310; 600/490; 630/600). Исто та ка не се да де ни и кни же ња та кај Бе ко ДОО за на бав ка та на сто ки те од Ин вест (660, 130/220), ка ко и кај Зо на М за про даж ба та на сто ки те на Ин вест ДОО (120/741, 230; 701/660).

Ако во асиг на ци ја та учес тву ва ат на при мер че ти ри друш тва: А по ба ру ва од Б 1.200.000 де на ри; Б по ба ру-ва од В 1.500.000 де на ри, а Г по ба ру ва од А 1.000.000 де на ри. Друш тва та кои во исто вре ме дол гу ва ат и по ба ру ва ат (А и Б) врз ос но ва на до го во рот за асиг-на ци ја ги ов ла сту ва ат сво и те долж ни ци да во нив но име ги под ми рат нив ни те об вр ски кон до ве ри те ли те. Друш тво то кое дол жи (В) ја под ми ру ва об вр ска та кон друш тво то кое са мо по ба ру ва (Г) и тоа во из нос на нај-ни ско то по ба ру ва ње кое из не су ва 1.000.000 де на ри.

2. ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ

Пре зе ма ње то на долг е уре де но во чле но ви те од 434 до 438 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/01...161/09, во на-та мош ни от текст: За ко нот).

Пре зе ма ње то на долг се вр ши со до го вор ме ѓу долж ни кот и пре зе ма чот, со кој се сог ла сил до ве ри-те лот.

ИЗЈАВА ЗА АСИГНАЦИЈА

Да ва ме из ја ва за Асиг на ци ја на по ба ру ва ња та и об вр ски те во из нос од 660.000 де на ри.

Beko DOO - Skopje Zona M DOO - Skopje Invest DOO - Skopje

smetka smetka smetka

iznos(den.)

f-ra datumiznos(den.)

f-raiznos (den.)

po Dogovor br. _______ od 11.06.2013

del od 1127514/001

15.07.13 100.000

1128802/001 22.07.13 40.000

1129720 25.07.13 520.000

Vkupno: 660.000 Vkupno: 660.000 Vkupno: 660.000

(mesto, datum) (mesto, datum) (mesto, datum)

odgovorno lice odgovorno lice odgovorno lice

Врз ос но ва на по да то ци те од До го во рот за асиг на-ци ја, во сме тко водс тво то ќе се спро ве дат след ни ве:

А) Кај упа ту ва чот (асиг нант) - Ин вест ДОО - Скоп је

220 - Об вр ски спре мадо ба ву ва чи тево зем ја та (Зо на М) ...............660.0002209 - Оста на ти об вр ски од

до ба ву ва чи (Бе ко) ..................660.000За об вр ска кон упа те ни кот (асиг на тот)врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја

2209 - Оста на ти об вр ски оддо ба ву ва чи врз дру гиос но ви (Бе ко) ........................660.000120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чи

во зем ја та (Бе ко) ....................660.000По ба ру ва ње од упа те ни кот врзос но ва на До го вор за асиг на ци ја

Б) Кај упа те ни кот (асиг нат) - Бе ко ДОО - Скоп је220 - Об вр ски спре ма

до ба ву ва чи (Ин вест) .............660.0002209 - Оста на ти об вр ски спре ма

до ба ву ва чи (Зо на М) ..............660.000За об вр ска кон при ма чот на упа ту ва ње товрз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја



Спо ред ова до го во рот за пре зе ма ње на долг е прав на ра бо та со ко ја се вр ши про ме на на долж ни кот, а до ве ри те лот оста ну ва ист.

За раз ли ка од це си ја та кај ко ја не се ба ра сог лас-ност од долж ни кот би деј ќи на долж ни кот му е се ед но ко му ќе му од го ва ра за дол гот, кај пре зе ма ње то на долг, на до ве ри те лот не му е се ед но кое ли це ќе му би де долж ник. Ток му за тоа, ако до ве ри те лот не да де сог лас ност на до го во рот за пре зе ма ње на долг, тој до го вор не ва жи. Сог лас но став 5 од член 434 од За-ко нот, до го во рот за пре зе ма ње на долг има дејс тво на до го вор за пре зе ма ње на ис пол ну ва ње, за вре ме до де ка до ве ри те лот не ќе да де сво ја сог лас ност за до го во рот за пре зе ма ње на долг, ка ко и ако тој од бие да да де сог лас ност.

При чи ни те по ра ди кои тре то ли це го пре зе ма дол гот врз се бе, мо же да би дат раз лич ни (да му се да де по-да рок на долж ни кот, да му се вра ти не ка ков прет хо ден долг или да му се да де за ем). Со ог лед на тоа што се ра бо ти за дис по зи тив ни одред би, сво ја та сог лас ност за

пре зе ма ње на дол гот, до ве ри те лот мо же да ја ус ло ви со из вес ни мо да ли те ти. На при мер: да ба ра до се гаш ни от долж ник да оста не ка ко га рант за тоа де ка пре зе ма чот ќе го ис пол ни дол гот што го пре зел.

Кај пре зе ма ње то на долг по сто јат три учес ни ци:

1Пр во би тен долж ник - долж ник кој го пре не су ва сво е то дол гу ва ње на но ви от долж ник;2Пре зе мач на дол гот - нов долж ник кој врз ос но ва на до го во рот ја пре зе ма об вр ска та од пр во бит ни от долж ник; и

Писмо од главниот уредник 2013/reprezent... · Писмо од...

Documents