การใช งานโปรแกรม...

บทที่ 3 การใชงานโปรแกรม ArcView

3.1 ARCVIEW คืออะไร ArcView เปนโปรแกรม GIS โปรแกรมหนึ่ง ท่ีพัฒนาโดย บริษัท Enviromental Systems Research Institute Inc. (ESRI) เพ่ือใชงานในการนําเสนอขอมูล และเรียกคนขอมูล จากโปแกรม Arc/Info หรือโปรแกรมอ่ืนๆ ท่ีสามารถใชงานไดงายและมีประสิทธิภาพ เนื่องจากการทํางานบนระบบปฏิบัติการของ Windows System (Window98 or Windows95) ซ่ึงมีเมนูตางๆ แสดงบนหนาจอ และสามารถเปดไดหลายๆ หนาตาง (Windows) ในระหวางการทํางาน

3.2 ArcView ทําอะไรไดบาง

• PC ArcView GIS เปนโปรแกรมท่ีในการประมวลผลทางดานระบบสารสนเทศภูมิศาสตร เชนการทําแผนท่ี ทํางานบน Desktop ท่ีเปนท่ีนิยมมากท่ีสุด เนื่องจากความสะดวกในการใชงาน ดวยความสามารถ ทางดานการทําแผนท่ีและวิเคราะหเชิงพื้นท่ี

• ดวย ArcView GIS เราสามารถสรางแผนท่ี แสดงขอมูลไดอยางสะดวกงายดาย โดยอาศัยขอมูลจากแหลงขอมูลท่ีมีอยู เชน Coverage หรือ Shape File หรือ Image file ในรูปแบบ Graphic ตางๆ เชน AutoCAD file

• ArcView GIS ทําใหเปนการงายท่ีจะสรางแผนท่ีและใสขอมูลของเราลงไป

• ArcView GIS สามารถดึงขอมูลจากฐานขอมูลท่ีมีอยู และแสดง บนแผนท่ีได

• ArcView GIS สามารถรวบรวมฐานขอมูลท่ีเรามีอยู และใหทํางานกับขอมูลเชิงภูมิศาสตรได

• ArcView GIS ชวยใหการพิมพและสราง แผนท่ีกอนพิมพทําไดงายดวย Layout

• การแสดงในรูปแบบโตตอบโดยการ link ไปท่ีแผนภูมิ ตาราง ภาพวาด ภาพถาย และ file อ่ืนๆ

• ภาษา Avenue ซ่ึงเปน ภาษาท่ีใชเขียน script ในเชิง object-oriented ท่ีฝงอยูใน ArcView GIS ทําใหเราสามารถพัฒนาเคร่ืองมือ การติดตอ interfaces และโปรแกรมประยุกตท่ีสมบูรณไดอยางรวดเร็ว

คูมือการใชงานโปรแกรม 3-1 โครงการพัฒนาระบบสารสนเทศแหลงน้ําและระบบชลประทาน

ของกรมชลประทาน

บทท่ี3

การใชงานโปรแกรม ArcView



3.3 รูจักกับสวนติดตอกับผูใชของ ArcView ผูใชสามารถนําเสนอ และเรียกคนขอมูลตามเง่ือนไขตางๆ แลว ยังสามารถใชในการผลิตแผนท่ีไดเปนอยางดี สามารถสรางและแกไขขอมูล ท้ังท่ีเปนพื้นท่ี (Spatial Data) และตารางฐานขอมูล (Database) ไดดวย และยังสามารถรองรับขอมูลท่ีจัดเก็บในรูปแบบตางๆ เชน AutoCAD (.dwg), Image (.tiff, .bmp, etc.) และสามารถใชในการวิเคราะหขอมูลเชิงพื้นท่ี (Spatial Analysis) ได โดยการเขียนชุดคําส่ัง (Scripts) หรือใชโปรแกรมประยุกต (ชุดคําส่ังสําเร็จรูป) ท่ีไดเขียนไวโดยผูเช่ียวชาญ

สวนประกอบหลักๆ ของหนาตาง ArcView จะประกอบไปดวย

• หนาตาง (Windows) ซ่ึงประกอบดวย 5 หนาตาง คือ Project Window, View Window, Table Window, Chart Window, Layout Window และ Scripts Window

• เมนู (Pull down Menus) จะเปล่ียนแปลงไปตามการทํางานของหนาตางท้ัง 5 ชนิด

• เคร่ืองมือ (Toolbars) จะเปล่ียนแปลงไปตามการทํางานของหนาตางท้ัง 5 ชนิด

• ไอคอน (Icon) ซ่ึงอยูภายใต Project Window ประกอบไปดวย View icon, Table icon, Chart icon, Layout icon และ Scripts icon

รูปท่ี 3.1 แสดง ArcView Interface

DocumentWindows

Tool Bar

Menu BarButton Bar

Project Window

Graphical User Interface (GUI)

{

บทท่ี3




3.4 ArcView Dovcuments การแสดงขอมูลแตละประเภทแสดงสามารถเปดแสดงแบบแยกหนาตางได ซ่ึงจะเรียกวา Document

Window แสดงไดดังรูป

• Views Display themes

• Tables Display tabular data

• Charts Display a graphical representation of tabular data

• Layouts Allow you to create printable maps

• Scripts Create and compile Avenue code

3.5 ArcView Projects

เม่ือเร่ิมทํางานกับโปรแกรม ArcView ตองทําการเลือกท่ี Start up --> programs --> ESRI---> ArcView GIS 3.X --> ArcView GIS 3.X หรือ double-click ท่ี ไอคอน

เม่ือเปดโปรแกรมแลวหนาจอจะปรากฎกลองขอความถามถึงการจัดการ Projectในกรณีท่ีสราง Project ใหม สามารถเลือกได

บทท่ี3




• With a new View จะเรียก View windowให

• as a blank project จะไมเรียก View window ให

• Open an existing project จะเรียกขอมูลเกาท่ีเก็บไว

• Show this window when ArcView GIS Starts

เปนการเลือกใหแสดง Dialog นี้หรือไมเม่ือเปดโปรแกรม ArcView ข้ึนมา ถาตองการใหมีเคร่ืองหมายถูกไวขางหนา

1. Project Window

Project คือ แฟมขอมูลท่ี ArcView สรางข้ึนมาเพื่อใชในการจัดการระบบการทํางานท้ังหมด ใน Project หนึ่งๆ ซ่ึงจะรวมองคประกอบท้ังหมดใหอยูในแฟมขอมูลเดียวกัน แต Project file ท่ีมีนามสกุลเปน .apr (จุด-A-P-R) ซ่ึง แฟมขอมูลดังกลาวจะไมมีขอมูลพ้ืนท่ี และตารางฐานขอมูล แตจะใชในการเรียกคนขอมูลจากแหลงตางๆ ใน Project หนึ่งๆ จะประกอบดวยหนาตางยอย หรือองคประกอบหลัก 5 หนาตาง คือ Project Window, View Window, Table Window, Chart Window, Layout Window และ Scripts ดังภาพท่ี 1 แต ArcView จะทํางานคร้ังละ 1 Project เทานั้น หากตองการดูรายละเอียดใน Project อ่ืน ตองปด Project ท่ีกําลังทํางานอยูกอน และบน Menu Bar และ Button Bar จะมีคําส่ังหรือกลุมคําส่ังสําหรับการจัดการในเร่ืองของ Project ท้ังส้ิน เชน มีเมนู File (จัดการแฟมขอมูล Project), Project (จัดการเก่ียวกับคุณสมบัติใน Project Windows), Window (จัดการเกี่ยวกับการวางตัวของหนาตางแสดงผล) และ Help (เมนูสําหรับขอความชวยเหลือ) ซ่ึงข้ึนอยูกับวาขณะน้ันเรากําลังเลือก Project Window ให Active หรือกําลังถูกเลือกใชงานอยู ใน Window ท่ัวไปจะแสดงในลักษณะเปนกรอบสีน้ําเงินท่ี Title bar นั่นเอง

บทท่ี3




เลือกเมนูของ Project Window ในคําส่ังเมนู File ดังนี้

1) การสรางแฟมฐานขอมูลท่ีทํางาน (New Project) ในการสราง Project ใหม สามารถทําไดโดยเลือกเมนู File --> New Project บนเมนูบาร เชนเดียวกับการเปดขอมูลท่ีมีอยูแลว

2) การเปดแฟมฐานขอมูลท่ีมีอยูแลว (Existed Project) ในการเปดแฟมขอมูล Project ท่ีเคยทํางานไวอยูแลวทําไดโดยเลือกท่ีเมนู File Open Project… แลวเลือกแฟม Project ท่ีตองการใชงานได

3) การบันทึกแฟมฐานขอมูลท่ีทํางาน (Save Project) เปนการบันทึกแบบโครงการท่ีทํางานเก็บไวในฐานขอมูล เพ่ือใหสามารถเรียกใชไดในคร้ังตอไป ในการทํางานอาจจะบันทึกกอนหรือหลังการทํางานก็ได แตในบทนี้จะแนะนําใหบันทึกไวกอนถารูวาเราตองการเก็บขอมูลอะไรไว เชน ถาตองการเก็บขอมูลจังหวัดปทุมธานี อาจบันทึกเปนแฟมโครงการช่ือ Pathumtani.apr ซ่ึงแฟมโครงการจะมีสกุล .apr (ArcView Project) โดยท่ีโปรแกรม PC ArcView จะทํางานคร้ังละ 1 Project เทานั้น หากตองการดูรายละเอียดใน Project อ่ืน ตองปด Project ท่ีกําลังทํางานอยูกอน ฉะนั้นผูท่ีทํางานจะตองเขาใจถึงขอจํากัดในการทํางานนี้

** ใหเลือก Project Windows ให Active กอน เพื่อเปนการเปล่ียนเมนูท่ีตองการใชงาน

** กดปุม หรือ เลือกเมนู File Save Project As… เลือก Directory ท่ีตองการ ** ตั้งช่ือแฟมขอมูล แลวกดปุม OK ถือวาเสร็จส้ินการบันทึก

บทท่ี3




4) การเปล่ียนคุณสมบัตขิอง Project (Project Properties) ในการจัดการขอมูลตางๆ ใน Project Window เราสามารถเขาไปจัดการไดจากเมนู Project ท่ีเห็นดังภาพ

ซ่ึงสามารถเปล่ียนคุณสมบัติภายใน Project ท่ีทํางาน หรือเกี่ยวของกบัคุณสมบัติของ icon ตางๆ บน Project Window

**Properties… เปนการเปล่ียนคุณสมบัติของ Project เชนเปล่ียนช่ือผูจัดทํา และต้ังคา Script ในการเปดและปดแฟมขอมูลได หรือการต้ังคาสีของตัวเลือกได **Customize… เปนการต้ังคาเมนู Button หรือ Tools bare หรือเราสามารถสรางเมนูได โดยสามารถเช่ือมความสัมพันธกับ Script หรือ Avenue ท่ีเขียนข้ึนได **Rename… ใชสําหรับการเปล่ียนช่ือของ Objects (View, Table, Chart และ Script) ท่ีถูกเลือกใหทํางานอยู ตามท่ีผูใชโปรแกรมตองการ **Delete… ใชสําหรับการลบ Objects (View,Table, Chart และ Script) ท่ีถูกเลือกให Active **Add Table… เปนเมนูท่ีใชในการนําเขา Table (Dbase, Info, Delimited Text) เขาสูฐานขอมูล **Import… เปนการนําเขา ArcView Project (*.apr) อ่ืนๆ หรือ ArcView version 1.0 กอนหนานี ้ **SQL Connect… เปนการเช่ือมตอฐานขอมูลสู Table จากโปรแกรมประยุกตอ่ืนๆ เชน (MS Excel, MS Access, dBase, Foxpro หรืออ่ืนๆ) หลังจากท่ีพอเขาใจในการควบคุมการทํางานของ Project Window แลวในข้ันตอไปจะตองทําความรูจัก View Window ซ่ึงเปนหวัใจท่ีสําคัญของโปรแกรม PC ArcView ตัวหนึ่งเพราะจะใชในการแสดงผลแผนท่ีหรือขอมูลเชิงแผนท่ี (Spatial Data)

บทท่ี3




3.6 Views และ Themes เปดหนา View document เพื่อทํางาน Project

Theme เปนการกําหนดขอมูลท่ีตองการแสดงบนหนา View เลือกเมนูบาร View เลือก add Theme โดยกําหนดชนิดขอมูลท่ีตองการจะวาเปนขอมูลประเภทใด ชนิดของขอมูล โปรแกรม ArcView รองรับขอมูลเชิงตําแหนง (Spatial data) สองลักษณะ คือ Vector Data และ Raster Data โดยเรียกขอมูลในกลุม Vector Data วา Feature Data Source และขอมูลในกลุม Raster Data วา Image Data Source แสดงดงัรูป

Select Views /

New

Each View Contains a

Table of Contents

which lists all themes

in that view

บทท่ี3




Feature Data Sources: • ArcView Shapefiles • Arc/Info Coverages (point,line,polygon)

Image Data Sources: • Proprietary Image Formats (ERDAS,etc.) • Binary Image Files (.bil,.bsq,.bip,etc.) • Graphic Image Files (.jpg and .bmp)

Grid Data Sources: • Gridded Geographic Data (spatial analyst)

สําหรับวิธีการทํางานกับ Theme ไดนําเสนอไวในบทท่ี 4

3.7 ตาราง (Tables)

การเปดตารางฐานขอมูลของ Theme ทําโดย เลือก Theme นั้นให Active แลว Click ท่ี ปุมOpen theme

table หรือ เลือกท่ีเมนู Theme แลวเลือก Table แลวจะไดตารางดังภาพท่ีแสดง

ขอสังเกต : ตารางหลักท่ีเปดข้ึนมาจาก Theme ท่ี Active อยูจะมีช่ือ "Attributes of " นําหนาช่ือ Theme นั้นเสมอ (เปนคา default ของโปรแกรม)

รูปท่ี 3.4 แสดงตารางฐานขอมูล

บทท่ี3




ขอมูลท่ีตองการปรับปรุง หรือเพ่ิมเติม ผูใชตองทํางานประกอบกับโครงสรางฐานขอมูลท่ีไดออกแบบไวแลวเลือกทําการปรับปรุงขอมูลใน Field ท่ีตองการ และถาตองการเพิม่ Field ขอมูลอ่ืน ๆ ก็สามารถทําได โดยตองไมทําการแกไขหรือลบ Field เกาเพราะจะมีผลตอการนําเสนอผาน Website ซ่ึงผูดูแลระบบตองทําการตรวจสอบขอมูลทุกคร้ังกอนนําไปทําการเผยแพรขอมูล ในการแสดงผลขอมูลแผนท่ีบางคร้ังมีความจําเปนท่ีจะตองแสดงผลโดยอาศัยขอมูลเสริม เชน คําอธิบายแผนท่ีแสดงขอบเขตการปกครองสวนภูมิภาค โดยแสดงเปนช่ือภาษาไทย หรืออังกฤษ ดังนั้นจําเปนจะตองจัดหา หรือสรางตารางเสริมข้ึนมาเพื่อเพ่ิมรายละเอียดของขอมูลแผนท่ี ใหสามารถอธิบายดวยภาพไดดีข้ึน การสรางตารางใหม ในกรณท่ีีตองการสรางตารางฐานขอมูลใหมโดยใชโปรแกรม ArcView สามารถทําไดดังนี้ 1) การคลิกเลือกท่ี Table icon ใน Project Window แลว กดปุม New 2) ใหเลือกท่ีจดัเก็บขอมูล (directory) และใหตั้งช่ือแฟมขอมูล (File name) แลวกดปุม OK ก็จะ ปรากฏตารางเปลาท่ีเตรียมสําหรับกรอกขอมูล

ในกรณนีี้ใหสรางช่ือ Table ข้ึนมาใหมเปน thaiutmdes.dbf เก็บไวท่ี c:\avetemp\

บทท่ี3




เราจะไดตารางเปลาพรอมใชงานในการสรางฐานขอมูลเชิงบรรยาย (Attribute Data) ดังนี ้

เม่ือปรากฏตารางเปลาข้ึนมา ข้ันตอไปคือการกรอกขอมูลท่ีตองการใสในตารางจะมีองคประกอบสําคัญในการจดัทํา Data Definition คือ จะตองกําหนด - ช่ือของ Field - ชนิดของ Field ขอมูล - ขนาดของ Field ขอมูล - หากเปนขอมูลจํานวนตัวเลข ตองกําหนดทศนิยม โดยในโปรแกรม PC ArcView สามารถดําเนินการไดดังนี ้ 3) ใหเลือกเมนู Edit --> Add field… ก็จะปรากฎตารางใหกรอกขอมูล Data Definition ดังรูปขางลางและใหกรอกรายละเอียด Data definition ใหครบ คือ Region, Number, 1, 0 Description, String, 53 ไดดังรูป

บทท่ี3




ผลลัพธก็จะไดตารางท่ีประกอบดวยช่ือ Field สองชุดดังรูป

4) เลือกเมนู Edit --> Add Record…หรือ Ctrl + A เพื่อเพ่ิม record ในฐานขอมูล สามารถเลือกเมนูซํ้าๆ เพื่อเพ่ิม record ใน Table ตามจํานวนท่ีตองการ ใหเพิม่ 5 Record แลวพิมพขอมูลเขาไปดังรายละเอียด

การใชเคร่ืองมือสําหรับการกรอกขอมูลตอง click ไปที่ปุม Edit Tool และถาตองการเลือก record ใดๆ ให click ไปท่ีปุม Select Tool เม่ือเสร็จกระบวนการใหเลือกไปท่ีเมนู Table--> Stop Editingทุกคร้ังท่ีมีการแกไขเสร็จ

บทท่ี3




ในการเช่ือมโยงตาราง เราจะตองเปดตารางขึ้นมาทั้งสองตาราง ในสวนตารางหลักและตารางเสริมในที่น้ีตาราง

หลักช่ือ Attributes of thaiutm.shp และตารางเสริมช่ือ thaiutmdes.dbf ที่ไดสรางไวแลวให click ที่ key field ทั้งสองตารางให Active ขึ้นเปน สีเทาเขม ทั้งสองตารางแลวให click ให Table หรือตารางหลัก Active ดังรูป

กดเครื่องหมาย (join) หรอืเลือกที่เมนู Table -->Join จะรวมตารางเสริมไวที่ตารางหลัก ที่ Active อยูดังรูป

บทท่ี3




บทท่ี3




3.8 Layouts

Layout คือ แผนท่ี ท่ีประกอบดวย ขอมูลตางๆ เชน ช้ันขอมูล (Themes) บน View แผนภูมิ (Chart) ตาราง (Table) หรือสัญลักษณตางๆ ท้ังท่ีทําโดย ArcView หรือ นําเขาจากแหลงขอมูลตางๆ ภาพท่ีปรากฏบน Layout จะเหมือนกับขอมูลท่ีแสดงบน View ซ่ึงใน Layout หนึ่งอาจจะมีขอมูลหลาย View

การทํา Layout จาก View Window หลังจากท่ีไดตกแตงภาพที่ตองการแสดง และเรียงตามลําดับกอนหลัง ตามหลักเกณฑของการทํา

แผนท่ี คือคําบรรยาย จุด เสน และพ้ืนท่ี และบริเวณท่ีตองการแสดงผล (zoom-in หรือ zoom-out) ใหดําเนินการตามข้ันตอน ดังนี้ 1) ในกรณีท่ีขอมูลยังจัดเก็บโดยใชระบบคาพิกัดเสนรุง เสนแวง ใหเปล่ียนแปลงคาพิกัดเปน UTM โดยใหกดท่ี View เลือก Properties แลว เลือก map units (ระยะบนแผนที่) เปน meters และ distance units (หนวยความยาวและหนวยท่ีปรากฏที่มาตราสวน) เปน kilometers แลวเปล่ียนระบบ projections ใหถูกตอง

2) กด View menu แลวเลือก Layout หลังจากนัน้ใหเลือกขนาดของแผนท่ี และรูปแบบตามท่ีตองการ 3) ในกรณีท่ีมี Layout ของ Project ท่ีทํางานนี้อยูแลว เคร่ืองจะถามวาตองการสราง Layout ใหมหรือไม หรือสรางทับ Layout เดิม หลังเลือกแลวกด OK ก็จะไดแผนทีด่ังแสดงในภาพ

บทท่ี3




3.9 Scripts

Script เปนภาษาในโปรแกรม ArcView ท่ีใชในการจัดการกับวัตถุ เรียกวา "Avenue" และคําส่ัง Avenue นั้นจะชวยใหสามารถควบคุมวัตถุท่ีเราตองการโดยการรับหรือสงขอมูลไปยังวัตถุของ ArcView เชน Project Windows, View Windows หรือ Layout Windows เปนตน และ Avenue ชวยใหจดัการหนาจอ ArcView ใหสามารถทํางานไดงายข้ึน หรือเหมาะสมกับที่เราตองการในการประยุกตใชงาน เราสามารถอานวิธีการใชงานไดใน Help เลือกหัวขอ Script ซ่ึงในท่ีนี้จะไมกลาวถึงวิธีการใช Script แตขอยกตวัอยางการนําโปรแกรม avenue มาใช เชนตองการเปดแฟม Project ใหม

นอกจากนี้ Avenue สามารถที่จะเช่ือมตอกับการทํางานดวยโปรแกรม Visual Basic และ Visual Basic for Application (VBA) ไดอีกดวย

บทท่ี3



3.10 การใช Help ของ ArcView ในการทํางานบางคร้ังหากตองการความชวยเหลือสามารถใช Help ของ Arcview ไดโดยเลือก Help --> Help Topics โปรแกรมจะแสดงหนาตาง Help Topics : ArcView Help เพื่อสอบถามตามหมวดหมูท่ีไดจัดไว


นอกจากนี้ยังสามารถใช Help ท่ี Menu Bar เพือ่ใหแสดงหนาตาง contents , index ,find ท่ี Button bar สามารถใช Help ไดท่ี buttons, tools, menus

การใช งานโปรแกรม...

Documents