1

บทท 6

ทฤษฎการผลต

( Theory of Production )

อ.อรคพฒร บวลม

2

1. ความหมายของการผลต

ขบวนการเปลยนแปลงปจจยการผลตใหเปนผลผลต โดยมงสนองความตองการของผบรโภค

การผลต (production)

ปจจยการผลต

ทดน แรงงาน ทน ผประกอบการ

ผลผลต

สนคา บรการ

ขบวนการผลต

3

2. ความหมาย ประเภท เปาหมายของหนวยผลต และการผลตสนคาและบรการ

หนวยการผลต (firm) หมายถง สถาบนหรอองคกรทท าหนาทในการจดหา รวบรวมปจจยการผลตตางๆ มาผลตสนคาหรอบรการเพอออกจ าหนาย

แมวาหนวยผลตตางๆ จะมลกษณะและหนาททคลายคลง

กนแตการจดองคกรและลกษณะ รวมทงเงอนไจในการด าเนนกจกรรมแตกตางกนไป

4

ประเภทของหนวยผลต

1. กจการสวนบคคล (Proprietorship) เปนหนวยผลตทมเจาของเพยงคนเดยวรบผดชอบการด าเนนธรกจทงหมด

2. หางหนสวน (Partnership) เปนหนวยผลตทมเจาของหรอผ รวมรบผดชอบตงแต 2 คนขนไป แบงเปน

1) หางหนสวนสามญ 2) หางหนสวนจ ากด

3. บรษทหรอบรรษท (Company or corporation) เปนหนวยผลตทมเจาของหรอผรวมรบผดชอบตงแต 7 คนขนไป แบงสทธการเปนเจาของตามจ านวนหนทถอ

5

เปาหมายของหนวยผลต

ไมวาหนวยผลตจะมลกษณะอยางไร กมกจะมเปาหมายในการด าเนนกจการเชนเดยวกนคอ “การแสวงหาก าไรสงสด (Profit maximization) ”

การผลตสนคาและบรการ

การผลตแบงไดเปน 3 ขน 1. การผลตสนคาขนปฐม 2. การผลตสนคาขนกลาง หรอการผลตสนคาประเภททน 3. การผลตสนคาขนสดทาย

6

3. การใชปจจยการผลต

การผลตนน ตองใชปจจยการผลตหลายชนดจงจะสามารถผลตเปนสนคาและบรการได การผสมปจจยการผลตของหนวยผลตเพอใหไดผลผลตในอตราตางๆนน ม 2 กรณ คอ

1. การผลตทใชปจจยในสวนคงท (fixed proportion production) คอกรณตองใชปจจยการผลตในสดสวนคงทเสมอ

2. การผลตทใชปจจยในสดสวนทผนแปรได (variable proportion production) คอกรณผผลตใชปจจยบางชนด เพมขน หรอลดลง ตามระดบผลผลต ทงๆทยงใชปจจยบางชนดเทาเดม

7

กลาวคอในการผลตจะก าหนดปจจยการผลตชนดหนงเปนปจจยคงท และปจจยการผลตอกชนดเปนปจจยผนแปร อตราสวนการผสมปจจยการผลตจะผนแปรไปตามขนาดและปรมาณการผลตทตองการ(Law of variable proportion) มกใชกบการผลตสนคาทวๆไป

8

4. ปจจยการผลต (Factors of production )

• ปจจยคงท : ปจจยการผลตทไมสามารถเปลยนแปลงไดในชวงระยะเวลาสนๆไดแก ทดน โรงงาน ทน เครองจกร

• ปจจยผนแปร : ปจจยการผลตทสามารถเปลยนแปลงไดในชวงระยะเวลาสนๆไดแก แรงงาน วตถดบ

การพจารณาวาปจจยการผลตใดเปนปจจยคงท หรอปจจยผนแปร คอ ถาปรมาณการใชปจจยนนไมไดเปลยนแปลงตามปรมาณผลผลตถอเปนปจจยคงท และปจจยใดทตองใชปรมาณเปลยนแปลงไปตามปรมาณผลผลตถอเปนปจจยผนแปร

9

5. ฟงกชนการผลต (Production function)

แสดงความสมพนธระหวางปจจยการผลตทใสเขาไปในการผลตกบผลผลตทไดรบจากปจจยการผลตนนๆในชวงระยะเวลาหนง

สมการการผลต Y = f ( X1 , X2 , X3 , …… , Xn ) Y = จ านวนผลผลตทงหมด X1 , X2 , X3 , ….. Xn คอปจจยการผลตตางๆทใชในการผลต

10

หากตองการหาฟงกชนการผลตโดยใชปจจยการผลตอยางเดยวตองก าหนดใหปจจยตวอนคงท

หากใชปจจยการผลต 2 ตว เขยนฟงกชน ดงน

),....,

(32

1

nXXX

XfY

),...

,(

3

21

nXX

XXfY

11

ฟงกชนการผลตเปนเครองมอแสดงความสมพนธระหวางปจจยการผลตกบผลผลต เพอวดปรมาณการ ใชปจจยการผลต ใหไดผลผลตทมประสทธภาพสงสด

จ านวนผลผลตรวมจะมากหรอนอยขนอยกบ

1. จ านวนปจจยการผลตทใสเขาไป 2. เทคโนโลยทใชในการผลต 3. ประสทธภาพของการบรหารงาน 4. การขยายขนาดการผลตในระยะยาว

12

6. ความหมายของการผลตระยะสนและระยะยาว

การผลตในระยะสน (short run period)

- ปจจยคงท (fixed input) - ปจจยผนแปร (variable input) การผลตในระยะยาว (long run period)

- ปจจยผนแปร (variable input) การแบงวาเปน ระยะสน หรอระยะยาว วดจาก

ความสามารถ ในการเปลยนปจจยการผลตทกชนดใหเปนปจจยผนแปรได ไมไดหมายถงการก าหนดเวลาเปนเดอน หรอป

13

7. การผลตระยะสน (short run period)

การศกษาการผลตระยะสนเปนการศกษาความสมพนธระหวางผลผลตกบปจจยการผลต โดยทปจจยการผลตอยางนอยหนงชนดเปนปจจยคงท

หนวยผลตสามารถเพมปรมาณผลผลตไดโดยการเพมการใชปจจยแปรผนชนดใดชนดหนง

สรปไดวา เปนการผลตในชวงระยะเวลาทมการใชปจจยคงท(fixed input) และ ปจจยผนแปร (variable input) รวมกนในการผลตสนคา

14

7.1 การผลตระยะสนโดยใชปจจยผนแปรเพยงชนดเดยว

การผลตในระยะสนผผลตไมสามารถเปลยนแปลงจ านวนหรอขนาดของปจจยบางชนดได เชน ทดน โรงงาน (ปจจยคงท) ดงนน การเพมผลผลตในระยะสนจงหมายถงการเพมปจจยผนแปร เพอใชรวมกบปจจยคงททมอย

ความสมพนธของผลผลตแตละชนด เกดจากการใชปจจยแปรผนในระดบตางๆ เมอเพมปจจยผนแปรเพยงชนดเดยวทละหนวย

15

7.2 ผลผลตรวมจากการใชปจจยทไมไดสดสวนกน

เราจะศกษาวา หากมการเปลยนแปลงปรมาณการใชปจจยผนแปรชนดหนงๆ (ใชปจจยผนแปรชนดเดยวคอ L) โดยทปจจยชนดอนคงทแลว จะท าใหผลผลตทไดเปลยนไปอยางไร

หากก าหนดให การผลต สนคาชนดหนง(Q) ใชปจจยการผลต 2 ชนดไดแก

ทดน (K) ก าหนดใหเปน ปจจยคงท (fixed input) และ แรงงาน (L) ก าหนดใหเปน ปจจยผนแปร (variable input)

),( KLfQ

16

7.3 ประเภทของผลผลตในระยะสน

1) ผลผลตรวม (total product : TP) หมายถง ผลผลตทงหมดทผลตไดจากการใชปจจยผนแปรจ านวนหนงๆ รวมกบปจจยคงททมอยในขณะนน

1) ผลผลตเฉลย (average product : AP) หมายถง จ านวนผลผลตทไดตอการใชปจจยผนแปร 1 หนวย ซงกคอผลผลตรวมทไดหารดวยจ านวนปจจยผนแปรทใช

).....,,( 321 nXXXXfTP

L

TPAP

17

3) ผลผลตสวนเพม (marginal product : MP) หมายถง จ านวนผลผลตรวมทงหมดทเปลยนแปลง เมอใชปจจยผนแปรเปลยนแปลงไป 1 หนวย

L

TPMP

18

ตารางการใชปจจยการผลตระยะสนโดยใชปจจยผนแปรเพยงชนดเดยว

K คงท

(หนวย)

L ผนแปร

(คน/วน)

TP

(หนวย/วน)

AP

(หนวย/แรงงาน)

MP

(หนวย)

2 0 0.0 -

2 1 4.0 4.0 4.0

2 2 10.0 5.0 6.0

2 3 14.0 4.7 4.0

2 4 16.0 4.0 2.0

2 5 16.0 3.3 0.0

2 6 14.0 2.3 -2.0

ชวงท 1

ชวงท 2

ชวงท 3

19

รปแสดงความสมพนธ ระหวาง TP AP และ MP

1 2 3 4 5 6

ผลผลต

ปจจยแปรผน

16.0

14.0

12.0

10.0

8.0

6.0

2.0

0.0

TP

AP

MP

Stage 1 (ชวงท 1) Stage 2 (ชวงท 2) Stage 3 (ชวงท 3)

20

ความสมพนธระหวาง TP, AP และ MP

1) TP เพมขน MP > AP 2) MP มากทสด ทจดเปลยนโคงของ TP 3) AP มคามากทสด AP = MP 4) AP เพมขน AP < MP และ AP ลดลง AP > MP 5) TP มากทสด MP = 0 6) TP ลดลง MP < 0

21

7.4 การแบงชวงการผลต (Stage of production)

ชวงท 1 เรมตงแต 0 จนถงจด AP มคาสงสด ขนน เมอเพมปจจยผนแปรเรอยๆ MP จะเพมขน (AP>MP) ท าใหผลผลตรวม(TP) เพมขนในอตราทเพมขน(Increase at Increasing)

ชวงท 2 เรมตงแต AP มคาสงสดถง MP มคาเทากบ 0 ขนน MP และ AP จะเรมลดลง แตผลผลตรวม(TP) จะยงคงเพมขนถงจดสงสด จนถงลดนอยถอยลง ท MP = 0

ชวงท 3 เรมตงแต MP เทากบ 0 หรอ TP สงสดเปนตนไป ขนนเมอเพมปจจยผนแปรเขาไปอก จะท าใหผลผลตรวม(TP) จะลดลงเรอยๆ และ MP ตดลบ

22

7.5 กฎการลดนอยถอยลง(Law of Diminishing Returns)

เมอผผลตเพมการใชปจจยการผลตชนดใดชนดหนง แตเพยงชนดเดยวขนเรอยๆ(ในทนคอปจจยผนแปร) เพอใชรวมกบปจจยอนทมจ านวนคงท(ในทนคอปจจยคงท) ผลไดจากปจจย(ผนแปร)แตละหนวยทเพมขน ซงกคอ MP จะเพมขนในตอนแรก แตจะลดลงและในทสดจะเปน 0 และตดลบ

สาเหตเนองจากความไมไดสดสวนกนของปจจยผนแปรและปจจยคงท ผลผลตรวม(TP) จะเพมสงขนไดอกกตอเมอมการขยายขนาดหรอเพมปจจยคงทใหสอดคลองกบปจจยผนแปรทเพมขน

23

การผลตทระยะยาวพอใหสามารถเปลยนแปลงจ านวนหรอขนาดของปจจยผลตได ดงนนในระยะยาวจงมปจจยผนแปรเทานน เมอผผลตมเปาหมายทจะแสวงหาก าไรสงสด จงตองรวาจะผสมปจจยอยางไรเพอใหไดประโยชนสงสด โดยเสยตนทนต าสด ความสมพนธของผลผลตแตละชนด เกดจากการใชปจจยแปรผนในระดบตางๆ เมอเพมปจจยผนแปร 2 ชนดในเวลาเดยวกน สามารถใชแทนกนได

การผลตระยะยาวตองอาศยแนวความคดของเสนผลผลตเทากน(isoquant curve) และเสนตนทนเทากน (isocost curve)

8. การผลตระยะยาว (long run period)

24

8.1 เสนผลผลตเทากน (isoquant curve :Iq) คอ เสนทแสดงถงสวนผสมของปจจยการผลต 2 ชนด ในอตราตางกน ทท าใหไดผลผลตเทากน เพอผลตสนคา A 100 หนวย โดยใช K,L

แผนการใชปจจย

K (เครองจกร)

L (แรงงาน)

a 0 60

b 1 38

c 2 20

d 3 10

e 4 5

f 5 2

g 6 0

K

L 0 10 20 30 40 50 60

เสนผลผลตเทากน

6

5

4

3

2

1

25

8.2 อตราหนวยสดทายของการทดแทนกนระหวางปจจยการผลต (Marginal Rate of Technical Substitution : MRTS )

คออตราสวนการใชแทนกนระหวาง จ านวนปจจยการผลตชนดหนงทลดลง ตอ จ านวนปจจยการผลตอกชนดหนงทเพมขนโดยทจ านวนผลผลตยงอยเทาเดม

สตรค านวณ

*ลดปจจยการผลต Y กหนวย เพอเพมปจจยการผลต X 1 หนวย *ลดปจจยการผลต X กหนวย เพอเพมปจจยการผลต Y 1 หนวย

L

KMRTSLK

ใช L แทน K

K

LMRTSKL

ใช K แทน L

26

ตารางอตราหนวยสดทายของการใชแทนกนระหวางปจจยการผลต 2 ชนด คอ K,L

ปจจยการผลต L

ปจจยการผลต K

0

f 5

e 4

2 5

Iq=100 L

KK

LMRTSKL

รปแสดงการทดแทนกนของปจจยการผลต 2 ชนด แตไดผลผลตเทาเดม 100 หนวย

แผนการใชปจจย

K

(เครองจกร)

L

(แรงงาน)

MRTKL

a 0 60 -

b 1 38 22/1

c 2 20 18/1

d 3 10 10/1

e 4 5 5/1

f 5 2 3/1

g 6 0 2/1

27

8.3 เสนตนทนเทากน(Isocost Curve: Ic) คอ เสนทแสดงสวนผสมของปจจยการผลต 2 ชนด ทสามารถซอไดดวยเงนจ านวนเทากน (ตนทนการผลตเทากน)

ในการสรางเสนตนทนเทากนตองอาศยขอมล 3 อยางคอ – เงนงบประมาณของผผลตคอตนทนการผลต – ราคาของปจจยการผลต K (PK) – ราคาของปจจยการผลต L (PL)

28

เสนตนทนเทากน Ic เครองจกร (K)

0 10 20 30 40 50

PL= 20 บาท

PK= 200 บาท

แรงงาน (L)

TC = 1,000 บาท

a Total cost = K(PK) + L(PL) 1,000 = 3(200) + 20(20) = 600 + 400 = 1,000 บาท

Slope = PK/PL

7

1

2

6

3

5

4

60 70 80

b

c

เสน Ic

29

K (ทน)

L (แรงงาน)

การเปลยนแปลงIC เมอเงนทซอปจจยเปลยน แตราคาปจจยคงเดม

K (ทน)

L (แรงงาน)

IC

K (ทน)

L (แรงงาน)

การเปลยนแปลงIC เมอเงนทซอปจจยคงท แตราคา L เปลยน

30

8.4 การผสมปจจยทจะเสยตนทนต าสด (least cost combination)

ผผลตตองการก าไรสงสด จงพยายามเลอกเทคนคการผลตและใชสวนผสมของปจจยการผลตทเหมาะสม เพอใหตนทนต าสด

เปนสวนประกอบของปจจยการผลตสองชนดทใหตนทนต าทสดในการผลตสนคาจ านวนหนงๆ สวนประกอบนคอ จดสมผสของเสนผลผลตเทากนและเสนตนทนเทากน (เสน Iq สมผสเสน Ic)

L

KKL

P

P

K

LMRTS

31

แผนการใชปจจย

K

(เครองจกร)

L

(แรงงาน)

MRTKL

a 0 60 -

b 1 38 22/1

c 2 20 18/1

d 3 10 10/1

e 4 5 5/1

f 5 2 3/1

g 6 0 2/1

PL= 20 บาท PK= 200 บาท TC = 1,000 บาท

A = 100 หนวย

จาก TC = 1,000 ตองลดลง เปน 800 เพอสมผสกบ เสน IC

5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

6

5

4

3

2

1

0

K

L

1) Total cost = K(PK) + L(PL) 1,000 = 2.5(200) + 25(20) = 500 + 500 = 1,000

Iq =100หนวย Ic = 800 บาท

2) Total cost = K(PK) + L(PL) 800 = 2(200) + 20(20) = 400 + 400 = 800

ตารางตวเลขทท าใหไดเสน Iq

32

8.5 กฎวาดวยผลตอบแทนในการขยายขนาดการผลต (law of return to scale)

เกดขนในการผลตระยะยาว หนวยผลตทท าการผลตมานานมกจะมตนทนเพอใชผลตมากขน สามารถขยายผลผลต โดยเลอกเทคนคการผลตและการใชสวนผสมของปจจยการผลตทเหมาะสม

เปนกฎทระบถงลกษณะของผลไดจากการเปรยบเทยบอตราการเปลยนแปลงของผลผลตกบอตราการเปลยนแปลงของปจจยการผลต โดยกฎดงกลาวระบวา

“เมอผผลตเพมปจจยการผลตทกชนดขนอยางเปนสดสวนเดยวกน ผลไดตอขนาดอาจเพมขน ลดลง หรอคงทกได”

แบงออกเปน 3 ระยะ

33

สมมต ในระยะยาวปจจยการผลตทกชนดเพมขนในสดสวนเดยวกน

1. ระยะผลตอบแทนตอขนาดเพมขน (increasing returns to scale) เกดขนเมออตราการเพมขนของผลผลตมากกวาอตราการเพมของปจจยการผลต (TP >VF)

2. ระยะผลตอบแทนตอขนาดคงท (constant returns to scale) เกดขนเมออตราการเพมขนของผลผลตเทากบอตราการเพมของปจจยการผลต (TP = VF)

3. ระยะผลตอบแทนตอขนาดลดลง (decreasing returns to scale) เกดขนเมออตราการเพมขนของผลผลตนอยกวาอตราการเพมของปจจยการผลต (TP < VF)

34

8.6 การประหยดตอขนาด (economies of scale) และการไมประหยดตอขนาด (diseconomies of scale)

สาเหตทท าใหผลตอบแทนตอการขยายขนาดการผลตแบงเปน 3 ระยะ เปนเพราะผลจากการประหยดและการไมประหยดตอการขยายการผลต

- ถาผลไดตอขนาดเพมขน เกดการประหยดภายในกจการในชวงแรก เกดการแบงงานกนท า คนงานมความช านาญเฉพาะ ใชเครองจกรมประสทธภาพ ซอวตถดบคราวละมากๆท าใหราคาถกกวา(การประหยดภายนอกกจการ)

- ถาผลไดตอขนาดลดลง ไมเกดการประหยดภายในกจการ เมอธรกจขยายกจการจนเกนระดบทเหมาะสม ท าใหบรหารงานยงยาก เกดการไมประหยด(การไมประหยดภายในกจการ)