Артерийн гипертензийн эмнэлзүйн удирдамж 2011

Óëààíáààòàð õîò2011 îí

ÝÌÍÝ

ËÇ¯É

Í ÓÄ

ÈÐÄÀ

ÌÆ

ÝÌÍÝ

ËÇ¯É

Í ÓÄ

ÈÐÄÀ

ÌÆ

ÌÎÍÃÎËÛÍ ÌßÍÃÀÍÛ ÑÎÐÈËÒÛÍ ÑÀÍÝ Ð ¯ ¯ Ë Ì Ý Í Ä È É Í Ò ª Ñ ª Ë

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐ

ÝÐ¯¯ËÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌ

ÝÐ¯

¯Ë

ÀÌÜÄÐÀË - ÁÈÄÍÈÉ ÑÎÍ

ÃÎË

Ò

ÍÀÑÀÍÄ Õ¯ÐÝÃÑÄÈÉÍ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈ

ÝÓ - 1

ÓÐÈÀËÃÀ

Ìèíèé õóâüä ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäààð òîìèëîãäîí àæèëëàõ õóãàöààíäàà ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðûí 39,1 ñàÿ àì äîëëàðûí áóöàëòã¿é òóñëàìæààð õýðýãæèõ íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéã îðîí äàÿàð ýõë¿¿ëæ, õýðýãæèëòèéã íü óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëæ áàéãààäàà òóéëûí áàÿðòàé áàéäàã þì. Ýíý òºñºë íü íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òóõàéëáàë çîíõèëîí òîõèîëäîõ õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí, îñîë ãýìòëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ºâ÷èí ýìãýãèéã ýðò èëð¿¿ëýõ, ýõíèé ¿å øàòàíä íü òºãñ ýì÷ëýõ, àëèâàà õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõýä ÷èãëýãäñýí õàìãèéí àíõíû òîìîîõîí õºðºíãº îðóóëàëò áîëæ áàéíà. ªíººäºð òºñëèéí áàãààñ òà á¿õýíä õ¿í àìûí ºâ÷ëºë,

ýíäýãäëèéí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààí áîëñîí Çîíõèëîí òîõèîëäîõ õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí, îñîë ãýìòëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÷èãëýëýýð áîëîâñðóóëàãäñàí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóäûã õ¿ðã¿¿ëæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæûã óäèðäëàãà áîëãîí ìýäëýã, óð ÷àäâàðàà äàé÷ëàí àæèëëàæ ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã àðä ò¿ìýíäýý ÷àíàðòàé õ¿ðãýõèéã íèéò ýì÷, ñóâèëàã÷, ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóääàà óðèàëæ áàéíà.

Òà á¿õíèé àæèë ¿éëñ ººäðºã áàéõ áîëòóãàé.

Ìîíãîë óëñûí Èõ õóðàë, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéä,Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíãèéí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í,

Äîêòîð, ïðîôåññîð Ñ.Ëàìáàà

ÍÀÑÀÍÄ Õ¯ÐÝÃÑÄÈÉÍ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈÉÍ ÝÌÍÝËÇ¯ÉÍ

ÓÄÈÐÄÀÌÆ

Óëààíáààòàð 2011

Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ 2

ÀÃÓÓËÃÀ

ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÑÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ ......................................................................... 4 ªÌÍªÕ ¯Ã ................................................................................................................. 5ÎÐØÈË ...................................................................................................................... 6

A. ÅÐªÍÕÈÉ ÕÝÑÝÃ ................................................................................................. 7 A.1. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýìíýëç¿éí òîäîðõîéëîëò ................................ 7 A.2. ªâ÷íèé êîä (Îëîí óëñûí 10-ð àíãèëàë) ................................................. 7A.3. Óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä ....................................................................... 7A.4. Çîðèëãî .................................................................................................... 7A.5. Áîëîâñðóóëñàí îãíîî ............................................................................... 7 A.6. Øèíý÷ëýõ îãíîî ........................................................................................ 7A.7. Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëàõàä îðîëöñîí õ¿ì¿¿ñ ....................................... 7 Óäèðäàìæèéã õýëýëö¿¿ëæ, áàòàëñàí áàéäàë ........................................ 8A.8. Àøèãëàñàí íýð òîìú¸î ............................................................................ 9A.9. Òàðõâàð ç¿éí ìýäýýëýë ........................................................................... 9

Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ ......................................................................... 11 Â. ¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ .............................................................................. 12

Â.1. ÀÃ- èéí àíãèëàë ..................................................................................... 12 Â.2. ÀÄ õýìæèõ àðãà ...................................................................................... 13 Â.3. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò ........................................................................... 15 Â.3.1. ÀÃ-èéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áà ýì÷èëãýýíä àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõèéí à÷ õîëáîãäîë ....................................................... 15 Â.3.1.1. Äàâñíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ ................................................................. 16 Â.3.1.2. Õîîëíû áóñàä äýãëýì ............................................................................ 16 Â.3.1.3. Àðõèíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ ............................................................... 16 Â.3.1.4. Æèí áóóðóóëàõ ....................................................................................... 17 Â.3.1.5. Èäýâõòýé õºäºëãººí õèéõ ...................................................................... 17 Â.3.1.6. Òàìõèíààñ ãàðàõ .................................................................................... 18 Â.3.1.7. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ ........................... 18 Â.4. ÀÃ-èéã ýðò èëð¿¿ëýõ ............................................................................... 19 Â.5. ÀÃ- òýé ºâ÷òíèé ¿íýëãýý ........................................................................ 19 Â.5.1. Ñîíæèõ ¿çëýã (óäàìøëûí áîëîí ýìíýë ç¿éí ò¿¿õ) .............................. 20 Â.5.2. Øèíæèõ ¿çëýã (áîäèò ¿çëýã) ................................................................... 20 Â.5.3. Ëàáîðàòîðèéí áîëîí áóñàä øèíæèëãýýí¿¿ä ........................................ 21 Â.5.4. Íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èä ¿ç¿¿ëýõ çààëòóóä ...................................... 22


Â.5.5. ÁÝÃ-èéã èëð¿¿ëýõ ................................................................................... 22 Â.5.6. ÇÑª-èé ýðäñëèéí ¿íýëãýý ..................................................................... 23 Â.6. ÀÃ-èéí ýì÷èëãýý ..................................................................................... 26 Â.6.1. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ .......................................................... 26Â.6.2. Ýìýí ýì÷èëãýý ....................................................................................... 26 Â.6.3. Õàâñàðñàí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ýì÷èëãýý ..................................... 31Â.7. ªâºðìºö íºõöºëä èëðýõ ÀÃ-èéí ìåíåæìåíò ....................................... 32Â.7.1. Õ¿íäðýëã¿é àíõäàã÷ ãèïåðòåíçè ............................................................ 32Â.7.2. ªíäºð íàñòàí ......................................................................................... 32Â.7.3. ×èõðèéí øèæèí ...................................................................................... 32 Â.7.4. Áººðíèé ºâ÷èí ....................................................................................... 33 Â.7.5. Òàðõè-ñóäàñíû ýìãýã .............................................................................. 33Â.7.6. Óõàìñàðò óõààíû äîðîéòîë áîëîí çºíºãðºë ....................................... 33 Â.7.7. Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí .............................................................. 34Â.7.8. Ç¿ðõíèé äóòàãäàë ................................................................................... 34Â.7.9. Òîñãóóðûí ìåðöàíè ................................................................................ 34Â.7.10. Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæ ........................................................... 34Â.7.11. Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãèïåðòåíçè .................................................................. 34Â.7.12. Æèðýìñýí ¿åèéí ÀÃ ............................................................................... 35Â.7.13. Õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçè ............................................................................. 36Â.7.14. Ýìýíä òýñâýðòýé ãèïåðòåíçè ................................................................ 37Â.7.15. Ãèïåðòåíçèéí õÿìðàë ........................................................................... 38Â.8. Íýí ÿàðàëòàé áîëîí õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèãýýñ áóñàä àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òíèé õÿíàëò .................................. 39

ÍÎÌ Ç¯É ................................................................................................................. 41

ÕÀÂÑÐÀËÒ .............................................................................................................. 42 Õàâñðàëò 1. Áàé ýðõòýíèé áàãàæèéí îíîøëîãîî .............................................. 42 Õàâñðàëò 2. Ýì÷ íàðààñ ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä ÿâóóëàõ ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí åðºíõèé àãóóëãà .................................... 43 Õàâñðàëò 3. ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýý ................................................................... 44 Õàâñðàëò 4. Ýìýí ýì÷èëãýý (íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè) ................ 57 Õàâñðàëò 5. Ýìýí ýì÷èëãýý (õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè) .............. 63 Õàâñðàëò 6. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíèé óäèðäàìæ ............................. 64


ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÑÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

ÀÃ Àðòåðèéí ãèïåðòåíçè ÀÄ Àðòåðèéí äàðàëòÀÍÀ Àíòè-íóêëåàð àíòèòåëàÀÐ Àíãèîòåíçèíû ðåöåïòîðèÀÕÔÑ Àíãèîòåíçèí õóâèðãàã÷ ôåðìåíòèéã ñààòóóëàã÷ÁÆÈ Áèåèéí æèíãèéí èíäåêñÁÍËÏ Áàãà íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåèí ÁÑÕØ Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæÁÝÃ Áàé ýðõòíèé ãýìòýëÄÄ Äèàñòîëûí äàðàëòÄÝÌÁ Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà EÃÍ Åâðîïûí ãèïåðòåíçèéí íèéãýìëýãÅÊÍ Åâðîïûí êàðäèîëîãèéí íèéãýìëýãÇÄ Ç¿ðõíèé äóòàãäàëÇÈª Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èíÇÑ Ç¿ðõ ñóäàñÇÑª Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíÇÕÃ Ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè ÇÖÁ Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãÇÖÒ Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîÇÒÑª Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èíÇØ Ç¿ðõíèé øèãäýýñÌÇÕ Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîîìì ÌÓÁ Ìèëëèìåòð Ìºíãºí Óñíû ÁàãàíàÌÌÑÑ Ìîíãîëûí ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíÎÓÃÍ Îëîí óëñûí ãèïåðòåíçèéí íèéãýìëýãªÍËÏ ªíäºð íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåèí Ñà ÊàëüöèÑÃ Ñèñòîëûí ãèïåðòåíçèÑÄ Ñèñòîëèéí äàðàëòÒÌÑ Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìÒØÕ Ò¿¿äãýíöðèéí ø¿¿ðëèéí õóðäÕÁª Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èíÕÁÝ Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíÖÅØ Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý×Ø ×èõðèéí øèæèíØÅØ Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýýÝÌØÓÈÑ Ýð¿¿ë ìýíäèéí øèíæëýõ óõààíû èõ ñóðãóóëüÝÌß Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàìÝõîÊÃ Ýõîêàðäèîãðàôè


ªÌÍªÕ ¯Ã

Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí íü Ìîíãîëä òºäèéã¿é äýëõèéí õ¿í àìûí ýíäýãäëèéí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààí íýãýíò áîëæýý. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷ëºë óëàì ºñºí íýìýãäýæ áàéãàà áºãººä ¿¿í äîòðîî àðòåðèéí ãèïåðòåíçè íü ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèéã ¿¿ñãýäýã çàâñðûí ãîë ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë, òàðõèíû õàðâàëò ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿íäñýí øàëòãààíóóäûí íýã íü áîëæ áàéíà.

ªíººäºð Ìîíãîë óëñàä ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé óëìààñ ýìíýëýãò õýâòýí ýì÷ë¿¿ëýãñäèéí 34.4% íü àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé áàéíà. Èéìä àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéã ýðò èëð¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëæ á¿ðòãýë

õÿíàëòûí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ìýäëýã, õàíäëàãà, ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéãàà þì.

Ýíýõ¿¿ çàéëøã¿é øààðäëàãûã ¿íäýñëýí Ìîíãîë óëñûí çàñãèéí ãàçðààñ “Õàëäâàðò áóñ ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ, õÿíàõ” ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã áàòëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààãèéí çýðýãöýý Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû Ñîðèëòûí ñàíãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºë íü õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí, îñîë ãýìòýëòýé òýìöýõ àæëûí õ¿ðýýíä îëîí öîãö àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààãèéí íýã íü ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëñàí ÿâäàë þì. Óã óäèðäàìæèéã îëîí óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí ÄÝÌÁ áîëîí Åâðîïûí Õîëáîîíû Óëñóóäûí îð÷èí ¿åèéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæóóä äýýð òóëãóóðëàí Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð ÝÌß-íû äýä àæëûí õýñýã, EPOS Health Management çºâëºõ áàãèéí îëîí óëñûí áîëîí äîòîîäûí çºâëºõ¿¿äòýé õàìòðàí áîëîâñðóóëëàà.

Ýíý óäèäàìæèéã ÝÌß-íû Äîòðûí ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºë áîëîí Ýð¿¿ë ìýíä, ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí ñòàíäàðò÷èëëûí òåõíèêèéí õîðîî, ÝÌØÓÈÑ-ûí Íýð òîìú¸îíû çºâëºëèéí õóðëóóäààð òóñ òóñ õýëýëö¿¿ëæ ìýðãýæëèéí çºâøèëöºëä õ¿ðñýí áîëíî. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéí øèíý÷ëýëèéã 4-5 æèë òóòàìä õèéõ áîëîâ÷ øèíæëýõ óõààí, òåõíèêèéí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõýýð äàõèí õÿíàõ àñóóäëûí õóâüä íýýëòòýé áàéíà. Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæ íü ìàíàé ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíä à÷ òóñàà ¿ç¿¿ëýõ íü äàìæèãã¿é.

ÄÝÄ ÑÀÉÄ Æ. ÖÎËÌÎÍ


ÎÐØÈË

Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ßàì (ÝÌß)-íû àæëûí õýñýã Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàí (ÌÌÑÑ)-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºë, EPOS Health Management Îëîí óëñûí çºâëºõ áàãèéí äýìæëýãòýéãýýð õàìòðàí áîëîâñðóóëàâ. ÝÌß-íû àæëûí õýñýãò Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîî (ÌÇÕ), ÝÌØÓÈÑ, Ìîíãîëûí ªðõèéí Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýã, Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Ýõî Îíîøëîãîîíû Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýã, Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýã, Õóâèéí ýìíýëãèéí òºëººëºë “Õ¿ì¿¿í” ýìíýëýã, Ýìíýë ç¿éí ýì ç¿é÷, Ñóâèëàõóéí Ñóðãóóëü îðîëöëîî. ̄ íäýñíèé ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã îëîí óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí (ÄÝÌÁ, Åâðîïûí Õîëáîîíû Óëñóóäûí áîëîí Ôèíëÿíä ã.ì.) íàñàíä õ¿ðýãñäèéí ÀÃ-èéí îð÷èí ¿åèéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæóóä äýýð òóëãóóðëàâ (íîì ç¿éí õýñãýýñ õàðíà óó).

Òîéì • Àðòåðèéí Ãèïåðòåíçè (ÀÃ)-èéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áà ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî

íü ÀÃ-ýýñ óëáààëñàí ç¿ðõ ñóäàñ (ÇÑ)-íû ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõàä îðøèíî.

• Àðòåðèéí äàðàëò (ÀÄ)-ûí ò¿âøèí ºíäºð, ýñâýë õýâèéí äýýä õÿçãààðûí ò¿âøèíä áàéãàà á¿õ õ¿ì¿¿ñò àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ òàëààð çºâëºãºº ºãíº.

• ÀÃ-èéí îíîøèéã äîîä òàë íü äºðâººñ çóðãààí óäààãèéí ÀÄ-ûí õýìæèëòýýð òàâèíà.

• Ñèñòîëûí äàðàëò (ÑÄ) 160 ìì ÌÓÁ, ýñâýë Äèàñòîëûí äàðàëò (ÄÄ) 100 ìì ÌÓÁ òîãòâîðòîé áàéâàë ýìýí ýì÷èëãýýã ýõýëíý.

• ÑÄ 140-159 ìì ÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 90-99 ìì ÌÓÁ ¿åä ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí (ÇÑª), áàé ýðõòýíèé ãýìòýë (ÁÝÃ), ÷èõðèéí øèæèí (×Ø), ýñâýë èðýõ 10 æèëä ÇÑª-ººð ºâäºõ ýðñäëèéí ò¿âøèí ºíäºð ãàðñàí òîõèîëäîëä ýìýí ýì÷èëãýýã ýõýëíý.ÀÃ-èéí ýì÷èëãýýã ÀÄ-ûí ò¿âøèí, ÁÝÃ áîëîí áóñàä õàâñàðñàí ýìãýãèéã õàðãàëçàæ õèéíý.

• Õýðýâ ÀÃ-èéí íýí ÿàðàëòàé, ýñâýë õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýý øààðäñàí íºõöºë áèø áàéâàë ýìýí ýì÷èëãýýã ààæóó ýõýëíý.

• ÀÃ-èéí ¿åä ÀÄ-ûã áóóëãàõ çîðèëòîò ò¿âøèí áîë ÑÄ<140 ìì ÌÓÁ áà ÄÄ<85 ìì ÌÓÁ þì. Øýýñýíä óóðàã èëýðñýí, áººðíèé ýìãýãòýé ¿åä ÑÄ<130 ìì ÌÓÁ, ÄÄ<80 ìì ÌÓÁ, ºíäºð íàñòàíä ÑÄ<150 ìì ÌÓÁ òóñ òóñ çîðèëòîò ò¿âøèíòýé áàéíà.

• Øýýñ õººõ ýì, àíãèîòåíçèéí õóâèðãàã÷ ôåðìåíò ñààòóóëàã÷ (ÀÕÔÑ), àíãèîòåíçèíû ðåöåïòîð ñààòóóëàã÷ (ÀÐ) àíòàãîíèñòèéã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ ¿åäýý çààâàë ñèéâýíãèéí êàëè, íàòðè, êðåàòèíèíèéã òîãòìîë õÿíàæ áàéõ ¸ñòîé.

• Èõýíõè ÀÃ-òýé ºâ÷òºíèé ÀÄ-ûã çîðèëòîò ò¿âøèíä õ¿ðãýõèéí òóëä íààä çàõ íü 2 ýìèéí õîñëîëûã õýðýãëýíý. Ýìèéí ¿íý ºðòãèéã ºâ÷òºíèé ç¿ãýýñ áîëîìæèéí ãýæ ¿çâýë õî¸ð ýìèéí õîñëîëûã òîãòìîë ¿ðãýëæë¿¿ëýí ºãºõèéã çºâëºíº.

• ÇÑª-ººð ºâäñºí ò¿¿õòýé, ýñâýë áººðíèé äóòàãäëûí øèíæòýé ºâ÷òºíä õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí çîðèëãîîð àñïèðèíûã áàãà òóíãààð (75 ìã/ºäºðò) óóõûã çºâëºíº.

• Ñòàòèíèéã ÇÑª-íèé ºíäºð ýðñäýëòýé ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñò íèéò õîëåñòåðèíèéã <4.5 ììîëü/ë, áîëîìæòîé áîë <4.0 ììîëü/ë, ìºí áàãà íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåéíèéã (ÁÍËÏ)<2.5 ììîëü/ë, áîëîìæòîé áîë <2 ììîëü/ë áóóòàë ºãíº.

• ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä á¿õèé ë àìüäðàëûíõ íü òóðøèä àìüäðàëûí çºâ õýâ ìàÿãèéã õýâø¿¿ëýõ, ÀÄ-ûí ò¿âøèíã õÿíàæ, ýì÷ëýõ àðãà õýìæýýã ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Çºâ îíîøëîãäîí ýì÷ëýãäýæ áàéñàí ºâ÷òíèé ýì÷èëãýýã òàñàëäóóëáàë ãèïåðòåíçèéí áàéäàëäàà ýðãýýä îðäîã.


A. ÅÐªÍÕÈÉ ÕÝÑÝÃ

A.1. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýìíýëç¿éí òîäîðõîéëîëòÎëîí óëñûí óäèðäàìæèä çààñíààð õýäýí óäààãèéí (äîîä òàë íü 4-6 óäàà)

õýìæèëòýýð ÑÄ 140 ìì ÌÓÁ áóþó ò¿¿íýýñ äýýø, ÄÄ 90 ìì ÌÓÁ áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õýìæýýíä áàéõûã Àðòåðèéí Ãèïåðòåíçè ãýíý. Õýðýâ äàðàëò áóóðóóëàõ ýì óóæ áàéãàà áîë ÀÄ íü õýâèéí õýìæýýíäýý áàéñàí ÷ “Àðòåðèéí Ãèïåðòåíçè”-òýé ãýæ ¿çíý. Îíîøèéã äàðàëò áóóðóóëàõ ýìýí ýì÷èëãýý ýõëýõèéí ºìíºõ ÀÄ-ûí ò¿âøèíã ¿íäýñëýæ òàâèíà.A.2. ªâ÷íèé êîä (Îëîí óëñûí 10-ð àíãèëàë): I 10- I 13A.3. Óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä:

• Åðºíõèé ìýðãýæëèéí áîëîí ºðõèéí ýì÷ • Äîòðûí ýì÷• Ç¿ðõíèé ýì÷• Áóñàä íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷ áà ýíý ÷èãëýëýýð àæèëëàæ áóé òºðèéí áà

òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷, ºâ÷òºí.

A.4. Çîðèëãî:1. ÀÃ-èéí òàëààðõè õ¿í àìûí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíû ìýäëýãèéã

äýýøë¿¿ëýí, ýðò èëð¿¿ëýëòèéã ýð÷èìæ¿¿ëæ, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ

2. Õ¿í àìä ñóóðèëñàí ÀÃ-èéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéã ÿâóóëæ, ÇÑª-íä ºðòºõ ýðñäýë, ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ.

ÀÃ-ýýñ óëáààëñàí õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëò, ýðò íàñ áàðàëòààñ ñýðãèéëýõèéí òóëä ºíäºð ýðñäýë á¿õèé ÀÃ-òýé ºâ÷òíèé èëð¿¿ëýëò, ýì÷èëãýýíä àíõààðàë õàíäóóëàõààñ ãàäíà íèéò õ¿í àìûí ÀÄ-ûí ò¿âøèíã áóóðóóëàõàä ÷èãëýñýí áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëíà.

A.5. Áîëîâñðóóëñàí îãíîî: 2010 A.6. Øèíý÷ëýõ îãíîî: 2014 A.7.Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëàõàä îðîëöñîí õ¿ì¿¿ñ

Íýð Àëáàí òóøààë

Ðèèòòà Àíòèêàéíåí Îëîí Óëñûí çºâëºõ, Íèéãìèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ¯íäýñíèé Õ ¿ðýýëýí, Ôèíëÿíä (THL)

Ä. Íàðàíòóÿà Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîîíû åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ÝÌØÓÈÑ

Ãåíàäèé Êóðî÷êèí Îëîí Óëñûí çºâëºõ, ÝÏÎÑ çºâëºõ áàéãóóëëàãà À. ªëçèéõóòàã Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîîíû åðºíõèéëºã÷

Ã. Äýæýýõ¿¿ “Õ¿ì¿¿í” ýìíýëãèéí çàõèðàëÌîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîîíû òýðã¿¿ëýã÷

Ï. Áàòõóÿã ÝÌß-íû Ýì ç¿é ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºëèéí ãèø¿¿í

Ä. Ñýðæýý Ç¿ðõíèé Ýõî Îíîøèëãîîíû Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýãèéí òýðã¿¿í


Ä. ÇóëãýðýëÝÌØÓÈÑ-ûí Ç¿ðõíèé òýíõìèéí ýðõëýã÷, Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýãèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà

Ö. Áóðìàà Ñòàíäàðò õýìæèëç¿éí ãàçàð ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí

Ä. Ìÿãìàðöýðýí ÝÌØÓÈÑ-èéí Åðºíõèé ìýðãýæëèéí òýíõìèéí áàãø, Ìîíãîëûí ªðõèéí Ýì÷ íàðûí Íèéãýìëýãèéí ãèø¿¿í

×. Ýíõòóóë ÝÌØÓÈÑ-èéí Ñóâèëàõóéí ñóðãóóëèéí áàãøÁ. Öîãçîëìàà ÄÝÌÁ-ûí ÕÁª-íèé àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí

Ïåêêà Éîóñèëàõòè Îëîí Óëñûí çºâëºõ, Ïðîôåññîð, Íèéãìèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Õ¿ðýýëýí, Ôèíëÿíä (THL)

Åëåíà Ìàêñèìåíêî ÝÏÎÑ îëîí óëñûí çºâëºõ áàéãóóëëàãûí áàãèéí àõëàã÷, Íèéãìèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí àõëàõ çºâëºõ

Ø. Îþóíáèëýã ÝÏÎÑ îëîí óëñûí çºâëºõ áàéãóóëëàãûí Íèéãìèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí çºâëºõ

Í. Îþóíáèëýã ÌÌÑÑ-èéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí òºñëèéí ìýðãýæèëòýí Æ. Ýíõñàéõàí ÌÌÑÑ-èéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí òºñëèéí ìýðãýæèëòýí

Óäèðäàìæèéã õýëýëö¿¿ëæ, áàòàëñàí áàéäàë

Õóðàë/Áàéãóóëëàãà Õàðèóöñàí õ¿íèé ãàðûí ¿ñýãÀÃ-èéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõ ÝÌß-íû äýðãýäýõ äýä àæëûí õýñãèéí õóðàë

Äýä àæëûí õýñãèéí äàðãàÄ. Íàðàíòóÿà

ÀÃ-èéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæèéã õýëýëöýõ çºâëºëäºõ óóëçàëò(2010 îíû 8-ð ñàðûí 27)

ÝÌß-íû ÍÝÌ-èéí Áîäëîãûí Õýðýãæèëòèéã Çîõèöóóëàõ ãàçðûí îðëîã÷ äàðãà Ä. Áàéãàëüìàà

Çîõèöóóëàõ àæëûí õýñãèéí õóðàë(2010 îíû 9-ð ñàðûí 13)

ÝÌß-íû ÍÝÌ-èéí Áîäëîãûí Õýðýãæèëòèéã Çîõèöóóëàõ ãàçðûí äàðãà Ñ. Òºãñäýëãýð

ÝÌØÓÈÑ-ûí Íýð òîìú¸îíû çºâëºëèéí õóðàë(2010 îíû 10-ð ñàðûí 15-íû õóðëûí ïðîòîêîë ¹10/09)

Íýð òîìú¸îíû çºâëºëèéí äàðãà Ã. Öàãààíõ¿¿

ÝÌß-íû äîòðûí ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºëèéí õóðàë(2010 îíû 11-ð ñàðûí 4-íû õóðëûí ïðîòîêîë ¹10/7)

Äîòðûí ìýðãýæëèéí ñàëáàð çºâëºëèéí äàðãà Á. Öýðýíäàø

ÝÌß-ûí äýðãýäýõ Ýð¿¿ë ìýíä, ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí ñòàíäàðò÷èëëûí òåõíèêèéí õîðîî (2010 îíû 01-ð ñàðûí 19-íèé õóðëûí ïðîòîêîë ¹ 1).

ÝÌß-íû ÝÒÁÕÇÃ-ûí äàðãà Ø.Ýíõáàò


A.8. Àøèãëàñàí íýð òîìú¸îÀðòåðèéí ãèïåðòåíçè: Õàìãèéí áàãàäàà 2-3 óäààãèéí ¿çëýãò 4-6 óäààãèéí õýìæèëòýýð ÑÄ 140 ìì ÌÓÁ áóþó ò¿¿íýýñ äýýø, ÄÄ 90 ìì ÌÓÁ áóþó ò¿¿íýýñ äýýø áàéõ.Àíõäàã÷ ãèïåðòåíçè: ÀÄ-ûã èõýñãýñýí øàëòãààí íü òîäîðõîéã¿é, îëîí ýðõòýíèéã ãýìòýýæ, ýìíýë ç¿éí ÿíç á¿ðèéí øèíæ òýìäýã èëðýõÕî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçè: Áººð, äîòîîä ø¿¿ðýë, ìýäðýë, ç¿ðõ ñóäàñ, ýìãýã õóðõèðàëò, çàðèì õîðäëîãî çýðýã òîäîðõîé øàëòãààíû óëìààñ ÀÄ èõñýõ Ýìíýëãèéí áóþó “Öàãààí õàëàä”-íû ãèïåðòåíçè: çºâõºí ýìíýëãèéí íºõöºëä ÀÄ òîãòìîë ºíäºð áàéæ, õàðèí õîíîãèéí òóðøèä áîëîí ãýðèéí íºõöºëä õýìæñýí ÀÄ-ûí ò¿âøèí õýâèéí áàéõûã ýìíýëãèéí áóþó öàãààí õàëàäíû ãèïåðòåíçè ãýíý. Ýì÷, ñóâèëàã÷èéã õàðààä ÀÄ èõýñ÷ áàéãàà ÿâäëûã “öàãààí õàëàäíû íºëºº” ãýæ ¿çäýã. Äàëä áóþó õóóðàì÷ ãèïåðòåíçè: Ýìíýëãèéí íºõöºëä ÀÄ-ûí ò¿âøèí õýâèéí (<140/90ììÌÓÁ) áîëîâ÷ õîíîãèéí òóðøèä, ýñâýë ãýðèéí íºõöºëä õýìæñýí ÀÄ ºíäºð áàéõ. (>140/90ììÌÓÁ)Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè: ÀÄ õýò ºíäºðñºæ (ÄÄ çàðèìäàà>130 ìì ÌÓÁ), ÁÝÃ öî÷ìîãîîð ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàëààð èëðýíý. Õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè: ÀÄ õýò ºíäºðñºõ áîëîâ÷ ÁÝÃ èëðýõã¿é.Ýìíýëãèéí ÀÄ: Áàòàëãààæñàí áàãàæààð, ñòàíäàðò àðãà÷ëàëûí äàãóó öî÷ìîã, ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàõ áàéäëààð ýìíýëãèéí íºõöºëä õýìæñýí ÀÄ-ûí ò¿âøèíÃýðèéí ÀÄ: ºâ÷òºí ººðºº, ýñâýë ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿íýýð ÀÄ-àà ãýðòýý õýìæèõ ¿åèéí ò¿âøèí.Õîíîãèéí ÀÄ: ªãëºº, ºäºð áîëîí øºíèéí ÀÄ-ûã 24 öàãààð õýìæèæ ãàðãàñàí äóíäàæ ò¿âøèí. Ïóëüñûí äàðàëò= ÑÄ áà ÄÄ (ìì ÌÓÁ) õî¸ðûí ÿëãàâàðÇÑª-íèé íèéò ýðñäýë: èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª (õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñ ã.ì)-ººð ºâäºõ ìàãàäëàë. Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæ (ÁÑÕØ): òºâèéí òàðãàëàëò, öóñíû ãëþêîçûí õýìæýý èõñýõ, ÀÄ-ûí ò¿âøèí 130/85 ìì ÌÓÁ áà ò¿¿íýýñ äýýø áîëîõ, ºíäºð íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåèí (ªÍËÏ) áóóðàõ, òðèãëèöåðèäèéí õýìæýý íýìýãäýõ çýðýã 5 ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñýýñ áàãàäàà 3 íü õàâñðàí èëðýõ Áàé ýðõòýíèé ãýìòýë: ÀÃ íü òàðõè, ç¿ðõ, áººð, ñóäñûã ñîíãîìëîîð ãýìòýýõ

A.9. Òàðõâàð ç¿éí ìýäýýëýë ÀÃ áîë ÇÑª-íä õ¿ðãýæ áîëîõ õàìãèéí ò¿ãýýìýë ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí íýã

þì. Áàðóóíû îðíóóäàä ÑÄ-ûí ò¿âøèí 80 õ¿ðòýëõ íàñíû á¿ëýãò, ÄÄ-ûí ò¿âøèí 55 õ¿ðòýëõ íàñíû á¿ëýãò íàñ àõèõ òóñàì íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéäàã. ÑÄ áîëîí ÄÄ-ûí ò¿âøèí 20 áîëîí 10 ìì ÌÓÁ-ààð òóñ òóñ íýìýãäýõýä òàðõèíû õàðâàëò áîëîí ç¿ðõíèé øèãäýýñ (ÇØ)-ýýð ºâ÷ëºõ ýðñäýë õî¸ð äàõèí íýìýãääýã àæýý. ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñèéí äóíä ÇÑª-ä õ¿ðãýõ áóñàä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ áîëîí ÁÝÃ ýëáýã òîõèîëääîã. Ýíý íü ÀÃ õ¿íäðýõ ÿâöûã óëàì íýìýãä¿¿ëäýã. ÀÃ-òýé, ãýâ÷ ºíäºð äàðàëòûí ò¿âøèí íü àäèë õ¿ì¿¿ñò ÇÑª-íèé ýðñäýë íü áóñàä õàâñàðñàí õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýýñ õàìààð÷ õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã. Èéìýýñ ÀÃ-èéí ìåíåæìåíòèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä çºâõºí ÀÄ-ûí ò¿âøèíä òóëãóóðëàõ áèø, ÇÑª-íèé áóñàä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ, ÁÝÃ áîëîí õàâñàðñàí áóñàä ýìãýã¿¿äèéã õàðãàëçàíà. ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîñíû ¿íäñýí äýýð ÀÃ-èéí ýì÷èëãýýíèé àðãóóäààñ ñîíãîíî.


ÀÃ-èéí òàðõàëò Ìîíãîëä ÇÑª Ìîíãîë óëñàä íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí äóíä ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ

øàëòãààí áîëæýý. Ìîíãîë óëñûí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëòýýð ÇÑª-èéí ò¿âøèí 2008 îíä 10,000 õ¿í àìä 501.84 áàéñíààñ 2009 îíä 679.44 õ¿ðòýë íýìýãäñýí áºãººä ìàíàé óëñàä ºâ÷ëºëººðºº 4-ð áàéðàíä îðæ áàéíà.

ÇÑª-íèé óëìààñ ýìíýëýãò õýâòýí ýì÷ë¿¿ëýãñäèéí 34.4% íü ÀÃ-òýé áàéâ. Íàñàíä õ¿ðñýí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí 38%-èéã ÇÑª ýçýëæ áàéíà (10,000 ýðýãòýé õ¿í àìä 24.19; 10,000 ýìýãòýé õ¿í àìä 19.41). Íàñíû á¿ëãýýð àâ÷ ¿çâýë 45-65 íàñíû á¿ëýãò ÇÑ-íû øàëòãààíò íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí îãöîì íýìýãäýæ, 65-ààñ äýýø íàñíû á¿ëýãò õàìãèéí ºíäºð áàéíà. Íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí á¿ñ íóòàã á¿ðò õàðèëöàí àäèëã¿é, Õàíãàéí áîëîí Áàðóóí á¿ñýä õàìãèéí ºíäºð, Ç¿¿í áîëîí ãîâèéí á¿ñèéí àéìãóóäàä áàãà áàéíà. 45-65 íàñíû á¿ëãèéí ýðýãòýé÷¿¿äèéí äóíä 10,000 õ¿í àìä íîãäîõ ÀÃ øàëòãààíò íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí òóõàéí íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ò¿âøèíòýé õàðüöóóëàõàä 1.8 äàõèí èõ áàéíà.

Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí (ÕÁª)-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí òàðõàëòûí ò¿âøèíã òîãòîîõ STEPS 2009 îíû ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ ¿çýõýä ÀÃ-èéí òàðõàëò Ìîíãîë÷óóäûí äóíä ìºí ë íàñ àõèõ òóñàì íýìýãäýæ áàéæýý. Ñóäàëãààãààð ýðýãòýé÷¿¿äèéí 45-54 íàñíûõíû 54.9%, 55-64 íàñíûõíû 71.3% íü, ýìýãòýé÷¿¿äèéí 45-54 íàñíûõíû 52.1%, 55-64 íàñíûõíû 66% íü òóñ òóñ ÀÃ-òýé áàéâ. Óã ñóäàëãààãààð øèíýýð îíîøëîãäñîí ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñèéí òàë õóâü íü óðüä ÀÄ-àà õýìæ¿¿ëæ áàéãààã¿é áîëîõ íü òîãòîîãäñîí. Õ¿í àìûí äóíä ººðºº ººðèéíõºº ÀÄ-ûã õÿíàõ äàäàë, õàíäëàãà äóòàãäàëòàé, ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñèéí äºíãºæ 13.3% íü ýìèéí òóñëàìæòàéãààð ÀÄ-ûí ò¿âøèíãýý õýâèéí õýìæýýíä áàðüæ ÷àäàæ áàéíà. Ýìýí áóñ ýì÷èëãýý õàíãàëòã¿é õèéãäýæ áàéãààãààñ ãàäíà ýìíýëãèéí àæèëòíóóä áèåèéí æèíãýý õàñàõ áîëîí òàìõèíààñ òàòãàëçàõ òàëààð õàíãàëòòàé çºâëºãºº ºãºõã¿é áàéíà.

Õ¿ñíýãò 1. 15-64 íàñíû õ¿í àìûí äóíä çîíõèëîí òîõèîëäîõ íàñ-õàìààðàëò ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí òàðõàëò (ÕÁª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí òàðõàëòûí ò¿âøèíã òîãòîîõ STEPS 2009 ñóäàëãààíû ä¿íãýýð)

2005 (N=3411) %(95% CI) 2009 (N=5438) %(95% CI)

Ýð Ýì Ýð Ýìªäºð á¿ðèéí òàìõèíû õýðýãëýý

43.4(40.1-46.7)

4.5(3.2-5.8)

44.3(41.5-47.1)

5.3(3.8-6.8)

Àðõèíû õýòð¿¿ëýí õýðýãëýý 1.1(0.6-1.6)

0.2(0.0-0.4)

1.2(0.5-2.0)

0.4(0.0-0.7)

Æèìñ, íîãîîíû áàãà õýðýãëýý 92.3(90.7-94.0)

90.0%(88.3-91.5)

93.8%(91.0-96.7)

92.7%(89.8-95.5)

Áèåèéí õ¿÷ áàãà øààðäñàí õºäºëãººí

7.0%(5.3-8.8)

7.7%(5.9-9.4)

7.4%(5.0-9.8)

7.6%(4.9-10.3)

Èë¿¿äýë æèí (ÁÆÈ 25 êã/ì2) 25.6(23.4-27.9)

38.8(35.9-41.6)

37.0%(34.0-40.1)

44.2%(41.8-46.5)

ÀÃ 30.1(27.4-32.8)

27.0(23.5-30.5)

31.6(28.9-34.4)

24.2(21.9-26.4)

Ýìýí ýì÷èëãýýã¿é ÀÃ 66.2(59.8-72.6)

34.0(27.8-40.2)

74.4(69.6-79.3)

48.1(43.4-52.7)


Öóñíû ãëþêîçûí õýìæýý èõýññýí

13.3(9.5-17.0)

7.0(4.9-9.0)

8.8(6.0-11.7)

4.5%(2.7-6.2)

Öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýý èõýññýí

23.5(18.1-28.8)

24.4(19.2-29.7)

29.4(22.5-36.3)

23.2%(17.8-28.6)

Òýìäýãëýãýý: ÀÃ- ÑÄ 140 áà/ýñâýë ÄÄ 90 ìì ÌÓÁ, ýñâýë ÀÄ áóóðóóëàõ ýì óóæ áàéãààÁÆÈ – áèåèéí æèíãèéí èíäåêñÖóñíû ãëþêîçûí õýìæýý èõýññýí – çàõûí öóñàíä ãëþêîç 6.1ììîëü/ë (110 ìã/äë), ýñâýë ãëþêîç áàãàñãàõ ýì óóæ áàéãàà Öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýý èõýññýí - Íèéò õîëåñòåðèíû õýìæýý 5.0 ììîëü/ë, ýñâýë 190 ìã/äë, ýñâýë õîëåñòåðèí áóóðóóëàõ ýì óóæ áàéãààÀðõèíû õýòð¿¿ëýí õýðýãëýý – Ñ¿¿ëèéí 12 ñàðä äîëîî õîíîãèéí 5-ààñ äýýø ºäºð àðõè óóäàã

Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ

ÀÄ-ûí ò¿âøèí (ììÌÓÁ)

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã ººð÷ëºõ çºâëºãºº

*

ÑÄ 160,ýñâýë

ÄÄ 100

* *

ÑÄ140-159, ýñâýë

ÄÄ90-99

* * *

ÑÄ<140,ýñâýëÄÄ<90

Íýí ÿàðàëòàé ãèïåðòåíçè

Íýí ÿàðàëòàé ýì÷ëýõ

Ýì÷ëýõ

ÑÄ>180, ýñâýë

ÄÄ>110

Ýì÷ëýõ


ÄÄ100-109

Ýì÷ëýõ


ÄÄ90-99

Æèë á¿ðèéí ¿çëýã, ÇÑª-

íèé ýðñäëèéã äàâòàí ¿íýëýõ


ÄÄ85-89

Æèë á¿ðäàâòàí ¿çëýã

ÑÄ<130, ýñâýë

ÄÄ<85 #

2 æèëääàâòàí ¿çëýã

ÑÄ<120,ýñâýë

ÄÄ<85 #

5 æèëääàâòàí ¿çëýã

ÁÝÃ,ÇÑª-íèé õ¿íäðýë,×Ø, ÇÑª-íèé ºíäºð/ ìàø ºíäºð

ýðñäýë§

ÁÝÃ-ã¿é, ÇÑª-íèé

õ¿íäðýëã¿é,×Ø-ã¿é, ÇÑª-íèé áàãà/äóíä ýðñäýë§

* Õýðýâ íýí ÿàðàëòàé áîëîí õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýý øààðäààã¿é òîõèîëäîëä 1-2 äîëîî õîíîãèéí äàðàà õýìæèëòèéã äàâòàí îíîøèéã áàòàëãààæóóëæ, ýì÷èëãýýã ýõýëíý. ** ÇÑª-íèé õ¿íäðýë, ÁÝÃ, ýñâýë ×Ø èëýðñýí òîõèîëäîëä 3-4 äîëîî õîíîãèéí äàðàà õýìæèëòèéã äàâòàí îíîøèéã áàòàëãààæóóëæ, ýì÷èëãýýã ýõýëíý. Äýýðõ ººð÷ëºëò¿¿ä èëðýýã¿é òîõèîëäîëä äîëîî õîíîã òóòàì ÀÄ-ûã õÿíàæ, 4-12 äîëîî õîíîãèéí òóðø ÀÄ ºíäºð áàéâàë ýì÷èëãýýã ýõë¿¿ëíý.*** ÇÑª-íèé õ¿íäðýë, ÁÝÃ, ýñâýë ×Ø èëýðñýí òîõèîëäîëä 8 äîëîî õîíîãèéí äàðàà õýìæèëòèéã äàâòàí îíîøèéã áàòàëãààæóóëæ, ýì÷èëãýýã õèéíý. Äýýðõ ººð÷ëºëò¿¿ä èëðýýã¿é áîë ñàð òóòàì ÀÄ-ã õÿíàõ áà ÀÄ ºíäºð õýâýýð, ýñâýë ÇÑª-íèé ºíäºð/ìàø ºíäºð ýðñäýëòýé áàéâàë ýì÷èëãýýã ýõë¿¿ëíý.§ Ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ õ¿ñíýãòèéí äàãóó ýõë¿¿ëíý.# 40-ººñ äýýø íàñíû õ¿í æèë òóòàìä ÀÄ-àà çààâàë õýìæ¿¿ëíý.Àíãëèéí Ãèïåðòåíçèéí Íèéãýìëýãýýñ 2004 îíä ãàðãàñàí çàãâàð÷ëàëä àæëûí õýñãýýñ íýìýëò ººð÷ëºëò õèéñýí áîëíî.


Â. ¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ

Â.1. ÀÃ- èéí àíãèëàë Õ¿ñíýãò 2. ÀÃ-èéí àíãèëàë (ÿìàð íýãýí ýì÷èëãýýã¿é, øèíýýð èðñýí ºâ÷òºíèé ÀÄ-ûí õýäýí óäààãèéí õýìæèëò äýýð ¿íäýñëýõ)

Àíãèëàë ÑÄ (ìì ÌÓÁ)

ÄÄ (ìì ÌÓÁ)

Àâàõ àðãà õýìæýý(àíõ óäàà ÀÄ-àà õýìæ¿¿ëñýí ºâ÷òºíä àâàõ àðãà õýìæýý)

Õàìãèéí òîõèðîìæòîé ò¿âøèí

<120 áà <80 Äàâòàí õýìæèëò (5 æèëä) #

Õýâèéí ò¿âøèí 120-129 áà 80-84 Äàâòàí õýìæèëò (2 æèëä) #

Õýâèéí äýýä ò¿âøèí

130-139 áà 85-89 Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã ººð÷ëºõ çºâëºãºº, äàâòàí õýìæèëò (1 æèëä)

Íýãä¿ãýýð çýðýã*

140-159 áà/ýñâýë

90-99 Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã ººð÷ëºõ çºâëºãºº, äàâòàí õýìæèëò (8 äîëîî õîíîãò)

Õî¸ðäóãààð çýðýã*

160-179 áà/ýñâýë

100-109 Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã ººð÷ëºõ çºâëºãºº, äàâòàí õýìæèëò (3-4 äîëîî õîíîãò)

Ãóðàâäóãààð çýðýã*

180 áà/ýñâýë

110 Àìüäðàëûí õýâ ìàÿã ººð÷ëºõ çºâëºãºº, äàâòàí õýìæèëò (1-2 äîëîî õîíîãò), õýðýâ íýí ÿàðàëòàé, ýñâýë õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýý øààðäâàë ÿàðàëòàé ýì÷ëýõ**

Ñèñòîëèéí ãèïåðòåíçè (ÑÃ)

140 áà <90 ***

Æè÷: ªâ÷òíèé ÑÄ áîëîí ÄÄ-ûí ò¿âøèí ººð ººð àíãèëàëä õàìààðàõ òîõèîëäîëä àëü äýýä ò¿âøíýýð íü áàðèìæàà àâíà. * 2-3 óäààãèéí ¿çëýãýýð, ¿çëýã òóñ á¿ðò äîîä òàë íü 2 óäàà ÀÄ-ûã õýìæèæ ÀÃ-èéí ¿å øàòûã òîãòîîõ ** 1 óäààãèéí ¿çëýãýýð ÀÄ-ûã õýä õýäýí óäàà õýìæèí ò¿¿íèé äóíäæèä ¿íäýñëýõ *** ÑÃ-èéã ÑÄ-ûí ò¿âøèíãèéí äàãóó àíãèëæ, ýì÷èëíý# 40-ººñ äýýø íàñíû õ¿í æèë òóòàìä ÀÄ-àà çààâàë õýìæ¿¿ëíý

ÀÃ-èéí îíîø áîëîí àíãèëàë íü áàòàëãààæñàí áàãàæààð õèéñýí îëîí óäààãèéí õýìæèëò äýýð ¿íäýñëýíý. Õàìãèéí áàãàäàà 2 óäààãèéí èðýëòýýð, èðýëò á¿ðèéí 2-3 óäààãèéí õýìæèëòèéí äóíäæààð ÀÄ-ûí ò¿âøèíã òîîöíî. Õýðýâ ÀÃ-èéí õ¿íä õýëáýð áîë ºâ÷òºíèé èðýëòèéí õóãàöààã îéðòóóëíà. ÀÄ-ûí ò¿âøèíã àìáóëàòîðè áîëîí ýìíýëýãò ýì÷, ñóâèëàã÷ (ýìíýëãèéí ÀÄ), ºâ÷òºí ãýðòýý ººðºº, ýñâýë ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿í (ãýðèéí ÀÄ), ýñâýë àâòîìàò òºõººðºìæººð 24 öàãèéí òóðø (õîíîãèéí ÀÄ) òóñ òóñ õýìæèíý.


Â.2. ÀÄ õýìæèõ àðãà• ÀÄ-ûã áàòàëãààæñàí òºõººðºìæ àøèãëàí, îëîí óëñûí ñòàíäàðò÷èëàãäñàí

àðãà÷ëàëûí äàãóó, íàðèéí íÿãò íÿìáàé õýìæèíý (ìºíãºí óñíû ñôèãìîìàíîìåòð, ýñâýë õàòãàëò õèéäýãã¿é áóñàä ººð áàãàæààð ýìíýëãèéí áîëîí ãýðèéí íºõöºëä õýìæèëòèéã õèéõ áà õîíîãèéí ÀÄ-ûã õýìæèõäýý îëîí óëñûí ñòàíäàð÷ëàãäñàí çààâðààð áàòàëãààæñàí áàãàæèéã àøèãëàõ). ÀÄ-ûí ò¿âøèí ýìíýëãèéí, õîíîãèéí áîëîí ãýðèéí íºõöºëä õýìæñýí ýñýõýýñ õàìààðààä ººð áàéíà.

Ýìíýëýã áîëîí ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ-ûã õýìæèõäýý àíõààðàõ ç¿éëñ:• ªâ÷òºí ÀÄ-àà õýìæ¿¿ëýõýýñ õàìãèéí áàãàäàà 30 ìèíóòûí ºìíº õ¿íä äàñãàë,

õºäºëãººí õèéõã¿é, èõ èäýõ, êîôå, öàé, êîêà-êîëà óóæ áîëîõã¿é.• ÀÄ-ã õýìæèæ ýõëýõèéí ºìíº äóó ÷èìýýã¿é òàñàëãààíä ºâ÷òºíã õýäýí ìèíóò

òàéâàí ñóóëãàõ áà õýìæèã÷ýýñ ÀÄ-èéã õýìæèõ ÿâöàä õýìæ¿¿ëæ áóé õ¿íòýé ÿðèëöàõûã õîðèãëîíî.

• ÀÄ-ûã 1-2 ìèíóòûí çàéòàéãààð, äîîä òàë íü 2 óäàà õýìæèõ áà äàðàëòûí ò¿âøèí çºð¿¿ èõòýé áàéâàë íýìýëò õýìæèëòèéã äàâòàí õèéõ;

• Ñòàíäàðò ìàíæåòèéã (12–13 cì ºðãºíòýé, 23-35 cì óðòòàé) àøèãëàõ.• Òàðãàí, ýñâýë òóðàíõàé õ¿íä òîì, æèæèã ìàíæåòèéã òààðóóëæ, òîõèðóóëàí

õýðýãëýõ; • Ìàíæåòèéí ºðãºí áóãàëãàíû òîéðãèéí 40%, óðò íü áóãàëãàíû òîéðãèéí 80%-

òàé òýíöýæ áàéõ ¸ñòîé (Õ¿ñíýãò 3).

Õ¿ñíýãò 3. ÀÄ-ûã õýìæèõ ìºíãºí óñòàé, õàãàñ àâòîìàò, 24 öàãèéí òóðø õýìæèã÷ çýðýã áàãàæóóäûí ìàíæåòíèé õýìæýý

Ìàíæåòèéí òºðºë Õýìæýýºðãºí õ óðò (ñì) Áóãàëãàíû òîéðîã (ñì)

Ñòàíäàðò 12 x 21-25 26-32Òîì 14-15 x 26-33 33-41Õàìãèéí òîì 18 x >33 > 41

• ªâ÷òíèé áàéðëàëààñ ¿ë õàìààðàí ç¿ðõíèé ò¿âøèíä ìàíæåòûã áàéðëóóëæ õèéëíý.

• ÀÄ-ûã õýìæèõäýý ñóäñûã ÷àãíàõ àðãûã õýðýãëýæ áàéãàà áîë ºâ÷òºíèé øóóíû ñóäàñ òýìòðýãäýõýý áîëüñîí òýð àãøèíû ÑÄ-ààñ äýýø 30 ìì ÌÓÁ-ààð ìàíæåòèéí õèéã øàõíà.

• Ìàíæåòèéí õèéã 1 ñåêóíäýä 2 ììÌÓÁ-ààñ õýòð¿¿ëýõã¿é õóðäòàéãààð ñóëëàíà.• Êîðîòêîâûí I áîëîí IV, V ÷èìýý ¿¿ñýõ áîëîí àðèëàõ òýð ë àãøèíãóóäûã àøèãëàæ

ÑÄ áîëîí ÄÄ-ûí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ • ÀÄ-ûí ò¿âøèíã òîîöîõäîî 2 ìì ÌÓÁ-íû ÿëãàâàðòàéãààð àâíà. • Ýõíèé õýìæèëòýýð 2 ãàðûí äàðàëòûã çààâàë õàðüöóóëæ ¿çýí ò¿âøèíãèéí

çºð¿¿òýé ýñýõèéã òîäðóóëàõ, çºð¿¿òýé áîë ºíäºð ò¿âøèíã òîîöîæ àâàõ, õýò èõ çºð¿¿òýé áîë çàõûí ñóäàñíû ýìãýãèéã áîäíî.

• Ýõíèé óäààãèéí 2 õýìæèëòýýð ìýäýãäýõ¿éö ÿëãààòàé ÀÄ-ûí ò¿âøèí òîäîðõîéëîãäñîí áîë õýìæèëòèéã äàâòàí õèéíý.

• Áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè èëýð÷ áîëîõ òîõèîëäëóóä, ºíäºð íàñòàí áîëîí ×Ø-òýé õ¿ì¿¿ñèéí ÀÄ-ûã õýìæèõäýý çîãñîîæ áàéãààä 1-5 ìèíóòûí äàðàà õýìæèíý.

• Õî¸ð äàõü õýìæèëòèéã õèéñíèé äàðàà ºâ÷òºíèé ñóóãàà áàéðëàëä ãàðûí øóóíû ñóäàñíû öîõèëòûã òýìòýð÷, ç¿ðõíèé öîõèëòûã 30 ñåêóíäýýñ äýýø õóãàöààíä òîîëíî.


Ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ õýìæèõ àðãàÃýðèéí íºõöºëä ÀÄ-àà ººðºº õýìæèõ íü ýìíýëç¿é áîëîí ºâ÷íèé òàâèëàí, ÿâöûã õÿíàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. ªâ÷òºíä ýìýý óóõààñ ºìíº, ÿëàíãóÿà ºãëºº áîëîí îðîéä äàðàëòàà õýìæèõèéã çºâëºíº. Äîëîî õîíîãèéí òóðøèä òîäîðõîéëîãäñîí ÀÄ-ûí (õýðýâ ÀÄ òîãòâîðòîé íýã ò¿âøèíä áàéâàë 4 õîíîãèéí) äóíäæààð ãýðèéí ÀÄ-ûã òîîöíî.

Äàðààõü òîõèîëäëóóäàä ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ-ûã õÿíàíà. ¯¿íä:• Äàðàëò áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí òàëààð èë¿¿ ìýäýýëýë àâàõ, ýì

óóõ õîîðîíäûí õóãàöààíä ýíýõ¿¿ íºëººëºë õýðõýí èëýð÷ áóéã ñóäëàõ• ªâ÷òºíèé ýì÷èëãýýíèé äýãëýì áàðèëòûã ñàéæðóóëàõ • Õîíîãèéí ÀÄ-ûã õýìæèõ ¿åèéí òåõíèêèéí íàéäâàðòàé áàéäàë, õÿíàëòûí

òóõàéí íºõöºë áàéäàëä ýðãýëçýæ áàéâàë Äàðààõü òîõèîëäëóóäàä ãýðýýð ÀÄ õÿíàõûã çºâëºõã¿é. ¯¿íä:

• ªâ÷òºíä äàðàìòòàé, ò¿âýãòýé ñàíàãäàæ áàéâàë• ªâ÷òºí ÀÄ-àà õýìæýýä ýì÷èëãýýíèéõýý äýãëýìèéã ººðºº äóð ìýäýí ººð÷èëæ

áàéâàë

ÀÄ-ûã 24 öàãèéí òóðø õýìæèõ àðãàÝìíýëãèéí íºõöºëä õýìæñýí ÀÄ-ûã “æèøèã äàðàëò” ãýæ ¿çýæ áîëîõ ÷ 24 öàãèéí òóðøèä õýìæèæ ãàðãàñàí “õîíîãèéí ÀÄ” íü ýì÷èëãýýòýé áîëîí ýì÷èëãýýã¿é ºâ÷òºíèé ÇÑª-íèé ýðñäëèéã óðüä÷èëàí òîäîðõîéëîõîä èë¿¿ à÷ òóñòàé. ÀÄ-ûã 24 öàãèéí òóðø õýìæèõ àðãûã äàðààõü òîõèîëäëóóäàä õýðýãëýõ íü ç¿éòýé. ¯¿íä:

• Ýìíýëãèéí íºõöºëä íýã óäààãèéí ¿çëýãýýð, ýñâýë äàâòàí èðýëòèéí ¿çëýã¿¿äýä ÀÄ-ûí ò¿âøèí ÿíç á¿ð õýìæèãäýõ

• ÇÑª-íèé áàãà ýðñäýëòýé áîëîâ÷ ýìíýëãèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèí ºíäºð áîë • Ýìíýëãèéí áîëîí ãýðèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèí õîîðîíäîî èëò çºð¿¿òýé áîë• Ýìýí ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é ãýæ ñýæèãëýæ áàéâàë • Ãèïîòåíçè èëýð÷ áîëçîøã¿é òîõèîëäëóóä, ÿëàíãóÿà ºíäºð íàñòàí áîëîí

×Ø-òýé ºâ÷òí¿¿äýä• Ýìíýëãèéí íºõöºëä æèðýìñýí ýìýãòýéí ÀÄ èõýññýí, ýñâýë ýêëàìïñèéí

ºìíºõ ¿å ãýæ ¿çýæ áàéâàë.

ÀÄ-ûã 24 öàãààð õýìæèõäýý àíõààðàõ ç¿éëñ: • Çºâ òààðñàí ìàíæåòûã àøèãëàõ; ñôèãìîìàíîìåòðýýð õýìæñýí ýõíèé

õýìæèëò¿¿äèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèíã õîîðîíä íü õàðüöóóëàõàä ÿëãàà 5 ììÌÓÁ-ààñ èõã¿é áàéõ ¸ñòîé.

Õ¿ñíýãò 4. ßíç á¿ðèéí íºõöºëä ÀÃ ãýæ òîîöîõ ÀÄ-ûí áîñãî ò¿âøèí (ìì ÌÓÁ)ÑÄ (ìì ÌÓÁ) ÄÄ (ìì ÌÓÁ)

Ýìíýëãèéí 140 90Ãýðèéí 130–135 85

ÕîíîãèéíÄóíäàæ 125-130 80ªäðèéí 130–135 85Øºíèéí 120 70

Õýìæèëòèéí äàâòàìæ èæèë, ãýõäýý 30 ìèíóòààñ õýòðýõã¿é áàéõààð õóãàöààã òààðóóëíà. Èíãýñíýýð õàíãàëòòàé òîîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòýé áîëîõ áà çàðèì õýìæèëò àëäààòàé ãàðñàí ÷ 24 öàãèéã òºëººëæ ÷àäíà.


• Áàãàæèéí àâòîìàò áóóëò áóþó ìàíæåòèéí ñóëðàõ õóðäûã 1 ñåêóíäýä 2 ìì.ÌÓÁ-ààñ õýòðýõã¿é áàéõààð òîõèðóóëíà.

• ªâ÷òºíä õýâèéí ¿éë õºäëºëºº õèéõèéã, õàðèí õ¿÷ øààðäñàí äàñãàë, õºäºëãººíººñ çàéëñõèéõèéã çºâëºíº. Ýýëæèëò õýìæèëòýýð ìàíæåò õèéëýãäýõ ¿åä ãàðûã òýíèéëãýí õºäºëãººíã¿é áàéëãàíà.

• Òóõàéí ºäºðò àæèãëàãäñàí õýâèéí áóñ áàéäàë, ò¿¿íèé ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, øºíèéí óíòàëò ã¿í ýñýõ òàëààð òýìäýãëýë õºòëºõèéã ºâ÷òíººñ õ¿ñíý.

• 24 öàãèéí ÀÄ-ûí õýìæèëòèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä àëäàà èõòýé áàéñíààñ õîíîãèéí íèéò öàãèéí 70%-èéã òºëººëæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä õýìæèëòèéã äàâòàí õèéíý. ªäºð áîëîí øºíèéí õýìæèëò¿¿äèéí òîî îéðîëöîîãîîð òýíö¿¿ áàéõ ¸ñòîé.

ÀÄ-ûí ò¿âøèí ýìíýëãèéí, õîíîãèéí, áîëîí ãýðèéí íºõöºëä õýìæñýí ýñýõýýñ õàìààðààä ººð áàéíà. (Õ¿ñíýãò 4)

Ýìíýëãèéí áóþó “öàãààí õàëàä”-íû ÀÃ24 öàãèéí òóðø áîëîí ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ-ûã õýìæèõýä õýâèéí ìºðòëºº ýìíýëýãò

3-ààñ äîîøã¿é èðýëòèéí ¿çëýãýýð 140/90 ìì ÌÓÁ áà ò¿¿íýýñ äýýø áàéñàí áîë “ýìíýëãèéí áóþó öàãààí õàëàä”-íû ÀÃ ãýñýí îíîøèéã òàâüäàã. Ýìíýëãèéí ÀÃ ãýæ îíîøèëñîí òîõèîëäîëä áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ, ÁÝÃ çýðãèéã øàëãàæ, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãàà ººð÷ëºõ çºâëºãººã ºãºí, õÿíàëòûí ¿çëýãèéã îéðòóóëíà.

Äàëä áóþó õóóðàì÷ ãèïåðòåíçèÝìíýëãèéí íºõöºëä ÀÄ-ûí ò¿âøèí õýâèéí ÷ (<140/90 ìì ÌÓÁ), 24 öàãèéí áîëîí

ãýðèéí õýìæèëòýýð ÀÄ èõýññýí áîë “äàëä áóþó õóóðàì÷ ãèïåðòåíçè” ãýíý. Äàëä ãèïåðòåíçèòýé õ¿ì¿¿ñò ÇÑª-íä ºðòºõ ýðñäýë ºíäºð áàéäàã.

Â.3. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

Â.3.1. ÀÃ-èéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áà ýì÷èëãýýíä àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõèéí à÷ õîëáîãäîë:

• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéí ãîë çîðèëãî íü ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ, áóñàä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã õÿíàõ, èíãýñíýýð ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéã áàãàñãàõ ÿâäàë þì.

• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ òóõàé çºâëºãººã ýìýí ýì÷èëãýý õèéëãýäýã ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí á¿õ ºâ÷òºíä (õýâèéí äýýä äàðàëòòàé ºâ÷òºíã õàìðóóëàõ) ºãíº. ¯¿íèé çîðèëãî íü ÀÄ-ûã áóóëãàõ, áóñàä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã õÿíàõ, ÀÄ áóóëãàõ ýìèéí òóíã áàãàñãàõàä îðøèíî.

• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ çºâëºãººã ºãºõäºº çàí ¿éëèéí áîëîí ìýðãýæëèéí òàëààñ õàíãàëòòàé çºâëºæ, ¿çëýã á¿ðèéí ºìíº óðüä ºãñºí çºâëºãººãºº áàòàëãààæóóëæ áàéõ õýðýãòýé. Ýìýí áóñ ýì÷èëãýý õèéëãýæ áàéãàà ºâ÷òºíèéã ñàéòàð õÿíàæ, ýìýí ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé áîëñîí ¿åä öàã àëäàëã¿é õèéíý.

• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷èëñíººð ÀÄ áîëîí ÇÑª-íèé ýðñäýë áóóðäàã áîëîõûã äýëõèé íèéòýýðýý õ¿ëýýí çºâøººð÷, äàðààõü ç¿éëñ¿¿äýä àíõààðëàà õàíäóóëæ áàéíà. ¯¿íä:

• Äàâñíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ • Æèìñ íîãîîíû õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ, ººõíèé õàíàñàí õ¿÷èë èõòýé (àìüòíû

ãàðàëòàé) òîñíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ


• Èë¿¿äýë æèíòýé õ¿ì¿¿ñ æèíãýý áóóðóóëàõ, áèåèéí æèíãýý õýâèéí õýìæýýíä áàðèõ

• Àðõè, ñîãòóóðóóëàõ óíäààã õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõã¿é áàéõ • ªäºð á¿ð áèåèéí äàñãàë õºäºëãººí õèéõ• Òàìõèíààñ òàòãàëçàõ çýðýã áîëíî.

Â.3.1.1. Äàâñíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ • Õîîëíû äàâñûã (NaCL) õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõ íü ÀÄ-ûã íýìýãä¿¿ëæ, ãèïåðòåíçèéã

¿¿ñãýõ òîìîîõîí õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã • Äàâñíû õýðýãëýýã áàãàñãàâàë ÀÄ-ûã áóóðóóëäàã.• Äàâñíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ çºâëºãººã çºâ õîîëëîëòûí òàëààðõ áóñàä

çºâëºãººòýé õîñëóóëñàí òîõèîëäîëä ÀÄ áóóðóóëàõ íºëºº íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéíà. Äàâñíû õýðýãëýýã áàãàñãàñíààð ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ ýìèéí íºëººã ñàéæðóóëàõ, ýìèéí òóíã áóóðóóëàõ ìºí òîîã íü öººð¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé

• Äàâñ áàãàòàé õîîëíû äýãëýì áàðèìòàëæ áàéãàà ºâ÷òºíä õîîëîíäîî äàâñ íýìýõã¿é áàéõ, äàâñàëñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿ë õýðýãëýõ, êàëè èõ õýìæýýãýýð àãóóëñàí áàéãàëèéí ãàðàëòàé á¿òýýãäýõ¿¿í æèìñ, æèìñãýíý õýðýãëýõèéã çºâëºíº.

• Õîíîãò 5 ãð-ààñ áàãà äàâñ (ýíý íü 2.0 ã Na-òàé òýíöýõ) õýðýãëýíý1. Ìîíãîë÷óóäûí õóâüä öàéã äàâñã¿é óóõ íü õîíîãò õýðýãëýõ äàâñíû õýìæýýã

áàãàñãàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé.

Â.3.1.2. Õîîëíû áóñàä äýãëýì • Æèìñ íîãîîãîîð áàÿëàã, òîñëîã áàãàòàé ñ¿¿ áîëîí ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿í, õàíàñàí

ººõ òîñíû õ¿÷èë áàãàòàé, êàëè èõòýé á¿òýýãäýõ¿¿í çîíõèëñîí õîîë õ¿íñ íü ÀÄ-ûí ò¿âøèíã áóóðóóëäàã.

• Ýñëýã èõòýé õîîë ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä ÀÄ-ûã áóóëãàõ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëäýã. Äîîä òàë íü 8 äîëîî õîíîãèéí òóðø õýðýãëýõýä ÀÄ-ûí ò¿âøèíã õàìãèéí äýýä õýìæýýãýýð áóóëãàíà.

Íýìýëòýýð • Òîñëîã áàãàòàé ñ¿¿, öàãààí èäýý õýðýãëýõ• Àìüòíû ãàðàëòàé ººõ òîñíû õýðýãëýýã áàãàñãàõ• Äîëîî õîíîãò äîîä òàë íü 2 óäàà çàãàñíû ìàõ èäýõ• Óðãàìëûí òîñ (íàðàíöýöãèéí, ÷èäóí æèìñíèé ã.ì.), óðãàìëûí òîñíîîñ ãàðãàæ

àâñàí ìàðãàðèíûã õîîëîíäîî õýðýãëýõ, òàëõàíä öºöãèéí òîñíû îðîíä ò¿ðõýæ èäýõ

ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä õîîëîíäîî æèìñ íîãîîã ò¿ëõ¿¿ õýðýãëýõ (ºäºðò 5 íýãæ1 áóþó 300-400 ãð), òîñëîã áàãàòàé ñ¿¿ õýðýãëýõ áàéäëààð àìüòíû ãàðàëòàé ººõ, òîñîî áàãàñãàõ, ººõòýé òàðãàí ìàõ áàãà èäýõ, óðãàìëûí òîñ, çàãàñíû ìàõ èõýýð õýðýãëýõèéã çºâëºíº. Ìýðãýæëèéí õîîë ñóäëàà÷ààð çºâëºãºº ºã¿¿ëýõ íü ç¿éòýé.

Â.3.1.3. Àðõèíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ• Õ¿í àìûí àðõèíû õýðýãëýý, ÀÄ-ûí ò¿âøèí, ÀÃ-èéí òàðõàëòûí õîîðîíä

øóãàìàí õàìààðàë áàéäàã. • Äîëîî õîíîãò äîîä òàë íü 240 ãð ýòèëèéí ñïèðò óóäàã õ¿ì¿¿ñèéí ÀÄ-ûí

ò¿âøèí àðõèíû áàãà õýðýãëýýòýé õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöóóëàõàä 3-4 ìì ÌÓÁ-ààð ºíäºð áàéäàã.

• Àðõèéã õýòð¿¿ëýí óóõ íü òàðõèíä öóñ õàðâàõ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí íýã áîëäîã.


• Àðõè íü ÀÄ áóóëãàõ ýìèéí íºëººã ñóëðóóëäàã. • Àðõèéã õýòð¿¿ëýí óóäàã (ºäºðò 5 áà ò¿¿íýýñ äýýø ñòàíäàðò óóëò) õ¿ì¿¿ñ

àðõèíààñ ãýíýò ãàðñíû äàðààãààð ÀÄ ò¿ð çóóð èõýñ÷ áîëíî.• Àðõèíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõàä ÑÄ áîëîí ÄÄ ¿ëýìæ õýìæýýãýýð áóóðäàã

áîëîõ íü òóðøèëòààð áàòëàãäñàí. • Àðõèéã óóõã¿é áàéõ• Õýðýâ àðõè óóäàã, ÀÃ-òýé áîë ýðýãòýé÷¿¿äýä ºäºðò 20-30 ãð (2-3 ñòàíäàðò

óóëò), ýìýãòýé÷¿¿äýä 10-20 ãð (1-2 ñòàíäàðò óóëò)-ààñ õýòð¿¿ëýëã¿é ýòèëèéí ñïèðò óóõûã çºâëºõ õýðýãòýé.

Â.3.1.4. Æèí áóóðóóëàõ Áèåèéí æèí áîëîí ÀÄ-ûí ò¿âøèí õîîðîíäîî øóóä õàìààðàëòàé. Áèåèéí ººõíèé

õýìæýý õýò èõ áàéõ íü ÀÄ-ûã èõýñãýõ, ÀÃ ¿¿ñýõ óðüä÷èëñàí õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. Áèåèéí ººõíèé õýìæýýã áèåèéí æèíãèéí èíäåêñ (ÁÆÈ=áèåèéí æèíã ºíäðèéí êâàäðàòàä õóâààõ êã/ì2) áà á¿ñýëõèéí òîéðãèéí õýìæýýãýýð ãàðãàíà. ÁÆÈ 18.5-ààñ 25 õ¿ðòýë êã/ì2 áàéâàë õýâèéí, 25-ààñ 30 õ¿ðòýë êã/ì2 áàéâàë èë¿¿äýë æèíòýé, 30 êã/ì2 áà ò¿¿íýýñ èõ áàéâàë òàðãàí ãýæ òîîöíî. Á¿ñýëõèéí òîéðãèéí õýìæýýã ýðýãòýé÷¿¿äýä 90 ñì, ýìýãòýé÷¿¿äýä 80 ñì-ýýñ áàãà áàéõûã çºâëºíº.

• Èë¿¿äýë æèíòýé õ¿ì¿¿ñ æèíãýý õàñàõàä ÀÄ áóóðàõààñ ãàäíà èíñóëèíä äºæðºë, ×Ø, ãèïåðëèïèäåìè, ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè (ÇÕÃ), íîéðîíä àìüñãàë ò¿ãæðýõ (õóðõèðàõ) çýðýã õàâñàðñàí õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã áóóðóóëàõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

• Áèåèéí æèíã 5 êã õàñàõàä ÑÄ 4 ìì ÌÓÁ-ààð, ÄÄ 2 ìì ÌÓÁ-ààð òóñ òóñ áóóðäàã. Áèåèéí æèíã õýäèé ÷èíýý õàñàæ ÷àäíà òºäèé ÷èíýý ÀÄ-ûí ò¿âøèíã áóóðóóëíà.

• Èë¿¿äýë æèíòýé, ÀÄ-ûí ò¿âøèí íü õýâèéí äýýä õýìæýýíä áàéãàà õ¿ì¿¿ñ æèíãýý áàãà çýðãýýð õàñàõàä ë ÀÃ-òýé áîëîõîîñ ñýðãèéëýõ áà ýìèéí òóí, øàòëàëûã áóóðóóëæ, óëìààð çîãñîîæ ÷àäíà. Õýâèéí áèåèéí æèíòýé õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä áèåèéí æèíãýý òîãòìîë õýâèéí õýìæýýíä áàðèõ ÿâäàë íü ýì÷èëãýýíèé íýã ãîë çîðèëò þì.

Â.3.1.5. Èäýâõòýé õºäºëãººí õèéõÕºäºëãººíèé äóòàãäàë íü ÀÄ-ûí èõñýëò áîëîí ÇÑª-íèé íàñ áàðàëòòàé øóóä

õàìààðàëòàé áàéäàã. ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñò áèåèéí òàìèðûí äàñãàë (àýðîáèê, òýâ÷ýýðèéí äàñãàë) õèéëãýñíýýð ÑÄ áîëîí ÄÄ-ûí ò¿âøèíã 7/5 ìì ÌÓÁ-ààð òóñ òóñ áóóðóóëæ ÷àäíà. Äóíä çýðãèéí ýð÷èìòýé äàñãàë õºäºëãººí ÀÄ-ûã áóóðóóëæ, áèåèéí æèí áîëîí á¿ñýëõèéí òîéðãèéã áàãàñãàæ, èíñóëèíä ìýäðýã ÷àíàðûã èõýñãýí, ªÍËÏ-ûã íýìýãä¿¿ëíý.

• Ñóóãàà àìüäðàëûí õýâ ìàÿãòàé ºâ÷òºíä äóíä çýðãèéí ýð÷èìòýé äàñãàë, õºäºëãººíèéã ºäºðò 30-45 ìèíóò òîãòìîë õèéõèéã çºâëºíº.

• Äàñãàë, õºäºëãººí¿¿ä ãîëäóó áèåèéí òýñâýð, òýâ÷ýýðèéã íýìýãä¿¿ëýõýä ÷èãëýíý (õóðäàí àëõàõ, øîãøèí ã¿éõ, óñàíä ñýëýõ). Ìºí áóë÷èíãèéí ýñýðã¿¿öëèéã ñàéæðóóëàõ äàñãàëóóäûã íýìýëòýýð õèéëãýæ áîëíî.

• Äàñãàëûí ºìíºõ ÇÑ-íû ýðõòýí òîãòîëöîîã ¿íýëýõäýý: ºãºãäºõ äàñãàë-õºäºëãººí, ºâ÷òíèé áèåèéí áàéäàë, ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã, ÇÑª-íèé íèéò ýðñäýë áîëîí áóñàä õàâñàðñàí ýìãýã¿¿äèéã ¿íäýñëýíý.

• ÀÄ-ûã õÿíàí ¿ð ä¿íòýé áóóëãàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà òîõèîëäîëä òîõèðîõ ýìýí ýì÷èëãýýã õèéæ, ÀÄ-ûã áóóðòàë ýð÷èìòýé äàñãàë-õºäºëãººíèéã õîéøëóóëíà.


Â.3.1.6. Òàìõèíààñ ãàðàõÒàìõè áîë ÇÑª-íèé ãîë ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéí íýã þì. Òàìõèíààñ ãàðàõ

íü àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äýýñ õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé íü áºãººä äàíãààð õýðýãæ¿¿ëýõýä ÇÑ-íû îëîí ºâ÷íººñ ñýðãèéëæ ÷àääàã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí òîì àðãà õýìæýý þì. ÀÄ-ûí ò¿âøèíä àðõàã òàìõèäàëò íºëººòýé òàëààð íîòîëãîî áàéõã¿é. Äàì òàìõèäàëò íü ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû áîëîí áóñàä òàìõè-íºëººò ºâ÷íèé ýðñäëèéã íýìýãä¿¿ëäýã.

• Õ¿í á¿ðò òàìõè òàòàõã¿é áàéõûã çºâëºõ• ÀÃ-òýé òàìõè òàòäàã õ¿ì¿¿ñò òàìõèíààñ ãàðàõ çºâëºãººã ºãíº.• Äàì òàìõèäàëòûí òàëààð ìýäýýëëýýð õàíãàíà.

Õ¿ñíýãò 5. ÀÃ-ýýñ ñýðãèéëýõ, ýì÷ëýõýä òóñòàé àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äÝðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ ÇºâëºãººÄàâñíû õýðýãëýý1 Äàâñûã õîíîãò 5 ãð (2.0 ã Na)-ààñ õýòð¿¿ëýõã¿é áàéõ.

Õàãàñ áîëîâñðóóëñàí õîîë äàëä äàâñ àãóóëäàãèéã ñàíààðàé.

Çîõèñã¿é õîîëëîëò Õîîëíû òàëààð ºãºõ çºâëºãºº Æèìñ íîãîî1 - ºäºðò 5 íýãæ (ïîðö) Õàíàñàí (àìüòíû) ººõ òîñûã áàãàñãàõûí òóëä: óðãàìëûí òîñ, ýñâýë ìàðãàðèíûã öºöãèéí òîñíû îðîíä õýðýãëýõ; áàãà òîñëîãòîé ñ¿¿, öàãààí èäýý õýðýãëýõ; ººõòýé òàðãàí ìàõ áàãà èäýõ; áîëîìæòîé áîë äîëîî õîíîãò 1-2 óäàà çàãàñ èäýõ Ýñëýã: ¿ð òàðèà, æèìñ, íîãîîíû õýðýãëýýã èõýñãýõ

Àðõèíû õýðýãëýý Àðõè óóõã¿é áàéõ, óóõ òîõèîëäîëä ºäºðò ýðýãòýé÷¿¿ä 2 ñòàíäàðò*, ýìýãòýé÷¿¿ä 1 ñòàíäàðòààñ áàãà àðõè óóõ, àðõèäàëòààñ çàéëñõèéõ

Èë¿¿äýë æèí áà òàðãàëàëò

Èë¿¿äýë æèíòýé, òàðãàí õ¿ì¿¿ñèéí æèíã áóóðóóëàõ. ÁÆÈ 18.5-25 êã/ì2, á¿ñýëõèéí òîéðãèéã ýðýãòýé÷¿¿äýä<90 ñì, ýìýãòýé÷¿¿äýä <80 ñì òóñ òóñ áàéëãàõ,

Õºäºëãººíèé õîìñäîë Èäýâõòýé õºäºëãººí: äîëîî õîíîãò 5 óäàà, íýã óäààä áàãàäàà 30 ìèíóò

Òàìõè òàòàõ Òàìõèíààñ òàòãàëçàõ, ãàðàõ

*íýã ñòàíäàðò óóëò: æèæèã ëààçòàé øàð àéðàã (330ãð), íýã õóíäàãà óëààí äàðñ (100ãð), 50ãð àðõè (ýäãýýðèéí àëü íýãèéã õýðýãëýõ); 1 ÄÝÌÁ-ûí çºâëºìæÂ.3.1.7. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ

Õýäèéãýýð õ¿í á¿ð þó èäýõ, èäýâõòýé õºäºëãººí õèéõ, òàìõè òàòàõ ýñýõýý ººðºº øèéääýã ÷ õóâü õ¿íèéã ýð¿¿ë ñîíãîëò õèéõýä íü äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ øèéäâýð¿¿äèéã òºð çàñãààñ ãàðãàíà. ÀÃ-èéí áîëîí áóñàä ÕÁª ¿¿ñýõýä íºëººëäºã õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä çºâõºí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí àñóóäàë áèø þì. Îëîí ãîë õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä îëîí íèéòèéí áîëîí õóâèéí ñàëáàðóóäòàé õîëáîîòîé áàéäàã. Æèøýý íü: õºäºº àæ àõóé, ñàíõ¿¿, õóäàëäàà, òýýâýð, õîò òºëºâëºëò, áîëîâñðîë, áèåèéí òàìèð çýðýã. Ýäãýýð ñàëáàðóóäûã ¿éë àæèëëàãààíäàà òàòàí îðîëöóóëàõ øààðäëàãàòàé. Áîäëîãî áîëîâñðóóëæ, øèéäâýð ãàðãàã÷ á¿ðèéí àíõààðëûã ýð¿¿ë ìýíä ð¿¿ õàíäóóëàõ õýðýãòýé.

Ñóðãóóëü, àæëûí áàéð, ãýð á¿ë, îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãà çýðýã ÿíç á¿ðèéí îð÷èíä äýýðõ ¿éë àæèëëàãààã ÷èãë¿¿ëýõýä àíõààðíà. Áîäëîãî áîëîâñðóóëæ,


øèéäâýð ãàðãàã÷ íàð áîëîí ñàëáàð õîîðîíäûí õàðèëöààã äýìæèõ æèøýýã äîð äóðüäàâ. ¯¿íä:

Òàìõèíû õýðýãëýý: òàìõèíû ¿íý áîëîí òàìõèíû îíöãîé òàòâàðûã íýìýõ, ìºí õóóëü áóñààð òàìõè èìïîðòëîõã¿é, òàìõèíû çàð ñóðòàë÷èëãààã ÿâóóëàõã¿é, çàëóó õ¿ì¿¿ñò òàìõè õóäàëäààëàõã¿é áàéõ, îëîí íèéòèéí ãàçàð, ðåñòîðàí, àæëûí áàéðàíä òàìõè òàòàõûã õîðèãëîõ çàìààð òàìõèã¿é îð÷íûã áèé áîëãîõ

Àðõèíû çîõèñòîé õýðýãëýý: àðõèíû ¿íý, òàòâàðûã íýìýõ, àðõèíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ (ÿëàíãóÿà çàëóó÷óóäàä), àðõèíû çàð ñóðòàë÷èëãààã õîðèõ.

Ýð¿¿ë çîõèñòîé õîîë (äàâñ, õàíàñàí ººõèéã áàãàñãàæ, æèìñ íîãîîíû õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ): õ¿íñèéã øîøãîæóóëàõ, õ¿íñíèé ¿éëäâýð, äýëã¿¿ð¿¿ä äàâñ áîëîí ººõ òîñ áàãàòàé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, õóäàëäààëàõ òàëààð õàìòðàí àæèëëàõ, ýð¿¿ë õîîë áýëòãýõ, õèéõ òàëààð ñóðãàëòûã ñóðãóóëü, àæëûí áàéðàíä õèéõ.

Èäýâõòýé õºäºëãººí: àþóëã¿é, òàéâàí àëõàõ, äóãóé óíàõ (ÿâãàí õ¿íèé çàì, çàìûí áîëîí ãóäàìæíû ãýðýëò¿¿ëýã, ãýðëýí äîõèî, çàìûí àþóëã¿é áàéäàë, ìàøèíû òîîã õÿçãààðëàõ) îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ, ÷ºëººò öàãààðàà èäýâõòýé õºäºëãººí õèéõ òîíîã òºõººðºìæ, õÿìä ¿íýýð õàíãàõ çýðýã áîëíî.

Â.4. ÀÃ-èéã ýðò èëð¿¿ëýõ Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ÀÃ- èéã ýðò èëð¿¿ëýõ ãýäýã íü ÀÄ-ûí åðäèéí õýìæèëò þì.

Ýíý íü ºðòºã áàãàòàé òóë íàñàíä õ¿ðñýí õ¿í á¿ð ýðò èëð¿¿ëýëòýä õàìðàãäàõ áîëîìæòîé áºãººä øààðäëàãàòàé þì.

ÀÃ-èéã òîäîðõîéëîõ ñòàíäàðò àðãà áîë ìåõàíèê ñôèãìîìàíîìåòð áîëîí áóñàä õàòãàëòã¿é áàãàæèéã õýðýãëýõ ÿâäàë þì. 18-ààñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñò õóóëü, ä¿ðìèéí õ¿ðýýíä (öýðýãò ÿâàõ, ñóðãóóëüä ýëñýõ, àæèëä îðîõ, ýìýãòýé÷¿¿äèéí ¿çëýã, æèðýìñíèé õÿíàëòàíä îðîõ, æîëîîíû äàìæààíä ñóðàëöàõ çýðýãò) áîëîí òóõàéí õ¿íèé õ¿ñýëòèéí äàãóó ÀÄ-ûí ò¿âøèíã òîäîðõîéëíî. ÀÃ-òýé ýñýõ íü òîäîðõîéã¿é, ýìíýëýãò ººð øàëòãààíû óëìààñ ¿ç¿¿ëýõýýð èðæ áóé ºâ÷òºí¿¿äèéí ÀÄ-ûã õýìæèíý. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóä ÀÄ-àà õýìæ¿¿ëýõ òàëààð çàð õ¿ðã¿¿ëýõýýñ ãàäíà, õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, ýìíýëýãò ¿ç¿¿ëýõýýð èðñýí õ¿ì¿¿ñèéã ãýð á¿ëýý àâ÷ðàõûã õ¿ñýõ çýðãýýð ¿çëýãò õàìðóóëíà.

Õàìãèéí òîõèðîìæòîé ÀÄ-ûí ò¿âøèí á¿õèé õ¿ì¿¿ñèéí äàðàëòûã 5 æèë òóòàìä 1 óäàà õýìæèíý. Õàðèí 40-ººñ äýýø íàñòàé áîë æèë òóòàìä ÀÄ-àà çààâàë õýìæ¿¿ëíý. Õýðýâ ÀÄ õýâèéí áóñ áàéâàë õ¿ñíýãò 2-ä (õÿíàëò áîëîí ýì÷èëãýýã áàãòààñàí) çààñíû äàãóó õýìæèëòèéã äàâòàí õèéæ ÀÃ-èéã èëð¿¿ëíý.

Â.5. ÀÃ- òýé ºâ÷òíèé ¿íýëãýý Îíîøëîãîîíä ýìíýë ç¿éí ºã¿¿ëýìæ, áîäèò ¿çëýã, ëàáîðàòîðèéí áîëîí áóñàä

àðãóóä áàãòàíà. Ýäãýýð àðãóóäûí ãîë çîðèëãî íü ÀÄ-ûí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ, ÁÝÃ, õàâñàðñàí ýìãýãèéã èëð¿¿ëýõ çàìààð ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéã òîãòîîõ, ÀÃ-èéí õî¸ðäîã÷ øàëòãààí, çàðèì ºâºðìºö ýìýíä ýñðýã çààëòòàé ýñýõèéã òîäðóóëàõ ÿâäàë þì.

Õàâñàðñàí ýìãýãò: • ×Ø • ÇÑ-íû, ýñâýë áººðíèé ýìãýã: • Òàðõèíû ñóäàñíû ºâ÷èí• Èøåìèéí èíñóëüò, òàðõèíä öóñ õàðâàõ, òàðõèíä öóñ öî÷ìîãîîð ò¿ð õîìñðîõ• Ç¿ðõíèé ºâ÷èí:

o Ç¿ðõíèé áàõ, ÇØ, ÇÄ, òèòìèéí ýðãýí ñóäàñæóóëàëò


• Áººðíèé ºâ÷èí - ×Ø-èéí íåôðîïàòè, áººðíèé äóòàãäàë • Çàõ õÿçãààðûí ñóäàñíû ýìãýã

Íàñ çàëóó, ÀÄ ºíäºð, õîðóó ÿâöòàé áàéâàë îíîøèëãîîã óëàì èë¿¿ äýëãýðýíã¿é, íàðèéí õèéõ øààðäëàãàòàé.

Â.5.1. Ñîíæèõ ¿çëýã (óäàìøëûí áîëîí ýìíýë ç¿éí ò¿¿õ)ªìíº õýìæ¿¿ëæ áàéñàí ÀÄ-ûí õàìãèéí ºíäºð ò¿âøèí, ¿ðãýëæèëñýí õóãàöàà, õýðýãëýæ áàéñàí äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéí ¿ð ä¿í, ãàæ íºëºº çýðãèéã àñóóíà. ÇÑª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ:

• ÀÃ, ÇÑª, ×Ø, äèñëèïèäåìè, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýìãýã, ÇÄ, õàâõëàãèéí ýìãýã, õýì àëäàãäàõ ºâ÷íèé òàëààð õóâü õ¿íèé áîëîí óäìûí ºã¿¿ëýìæ

• àìüäðàëûí õýâ ìàÿã: òàìõè òàòàõ, àðõè óóõ, õîîëëîõ çóðøèë (ººõ, äàâñíû õýðýãëýý), ýðò çàëóó íàñíààñàà èë¿¿äýë æèíòýé, òàðãàí ýñýõ, ìºí õºäºëãººíèé èäýâõèéã òîîöîõ

• õóðõèðàëò: íîéðîíä àìüñãàë ò¿ãæèðäýã ýñýõèéã ºâ÷òíèé ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äýýñ àñóóõ.

Áàé ýðõòíèé ãýìòýë: • òàðõè, í¿ä: òîëãîé ýðãýõ, ºâäºõ, õàðàà ìóóäàõ, òàðõèíû öóñàí õàíãàìæ ò¿ð

çóóð öî÷ìîã õîìñðîõ, ìýäðýõ¿éí áîëîí õºäºëãººíèé ººð÷ëºëò¿¿ä. • ç¿ðõ: ç¿ðõ äýëñýõ, öýýæýýð ºâäºõ, àìüñãàë äàâ÷äàõ, øàãàéí ¿åýð õàâäàõ. • áººð: àì öàíãàõ, øýýñíèé ãàðö èõñýõ (ïîëèóðè), øºíº øýýõ (íèêòóðè), öóñòàé

øýýõ (ãåìàòóðè).• çàõûí àðòåðèéí ñóäàñ: õºë ãàð õºðºõ, ÷èíýðýí äîãîíöîõ, öàéðàõ

Õî¸ðäîã÷ ÀÃ-èéí øèíæ¿¿ä:• áººðíèé ºâ÷íèé óäìûí ò¿¿õòýé (îëîí óéëàíõàéò áººðíèé ýìãýã). • áººðíèé ºâ÷èí (ÿëàíãóÿà ãëîìåðóëîíåôðèò), øýýñíèé çàìûí õàëäâàð, ãåìàòóðè.• ýì/áîäèñûí õýðýãëýý: æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýì, ñèìïàòîìèìåòèê

(íàôàçîëèí, àäðåíàëèí áîëîí ýôåäðèíòýé õàìðûí äóñààëãà), õîîëíû äóðøèë áóóðóóëàõ ýì (àìôåòàìèí), êîêàèí, àäðåíî- áîëîí êîðòèêî-ñòåðîèäóóä, ñòåðîèäûí áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä, ýðèòðîïîýòèí, öèêëîñïîðèí, õîîëíû çàðèì íýìýëò áýëäìýë¿¿ä (ýôåäðèí àãóóëñàí ã.ì.).

• õºëðºõ, òîëãîé ºâäºõ, ÿäðàõ, óöààðëàõ áîëîí ç¿ðõ äýëñýõ (ôåîõðîìîöèòîìà), áóë÷èíãèéí ñóëðàëò áîëîí òàòàëò, õºøèëòèéí øèíæ¿¿ä (àëüäî-ñòåðîíèçì).

ÀÄ áóóëãàõ ýìèéã õýðýãëýñíýýñ õ¿íäýð÷ áîëîõ ºâ÷í¿¿ä áóé ýñýõ: • áàãòðàà, áººðíèé äóòàãäàë, ×Ø, òóëàé

Õóâü õ¿íèé îíöëîã, ãýð á¿ë áîëîí íèéãýì, îð÷íû õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä.

Â.5.2. Øèíæèõ ¿çëýã (áîäèò ¿çëýã)ªâ÷òíèé áèåèéí åðºíõèé áàéäàë.ÁÝÃ-èéí øèíæ òýìäã¿¿ä:

• òàðõè: õ¿ç¿¿íèé àðòåðè äýýð øóóãèàíòàé, õºäºëãººíèé áîëîí ìýäðýõ¿éí ººð÷ëºëò¿¿ä.

• í¿äíèé òîðëîã: í¿äíèé óãèéí ººð÷ëºëò.• ç¿ðõ: ç¿ðõíèé îðîéí ò¿ëõýëòèéí áàéðëàë áîëîí øèíæ ÷àíàð ººð÷ëºãäºõ,

ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ, ìîðèí òºâºðãººíèé (ãàëîï) ÷èìýý, óóøãèíû õýðæèãí¿¿ð, çàõûí õàâàí.


• çàõûí àðòåðè: çàõûí ñóäàñ ëóãøèëòã¿é áîëîõ, öººðºõ, õî¸ð òàëä èæèë áóñ òýìòðýãäýõ, ãàð õºë õºðºõ, àðüñàíä òýæýýëèéí ººð÷ëºëò¿¿ä èëðýõ.

• ã¿ðýýíèé àðòåðè: ñèñòîëûí øóóãèàí.

ÀÃ-èéí õî¸ðäîã÷ øàëòãààíóóä áà ýðõòíèé ãýìòýë: • Êóøèíãèéí õàì øèíæ • íåéðîôèáðîìàòîçûí ¿åèéí àðüñíû ãýìòýë (ôåîõðîìîöèòîì) • áººð òîìîð÷ òýìòðýãäýõ (îëîí óéëàíõàéò áººð) • õýâëèéä (áººðíèé ñóäàñíû øàëòãààíò ãèïåðòåíçè), ç¿ðõíèé îð÷èìä, ýñâýë

öýýæèíä (ãîë ñóäàñíû êîàðêòàöè, ýñâýë ãîë ñóäàñíû ºâ÷èí) øóóãèàí ñîíñîãäîõ• ãóÿíû àðòåðèéí ëóãøèëò ñóëðàõ, öººðºõ, ãóÿíû àðòåðèéí äàðàëò áàãàñàõ

(ãîë ñóäàñíû êîàðêòàöè, ýñâýë ãîë ñóäàñíû ºâ÷èí).

Äîòîð ýðõòíèé ººõëºëòèéí øèíæ¿¿ä: • ÁÆÈ = áèåèéí æèí (êã)/ºíäºð (ì2)• áèåèéí æèíãèéí èë¿¿äýë: ÁÆÈ = 25 êã/ì2-29 êã/ì2. • òàðãàëàëò: ÁÆÈ 30 êã/ì2. • á¿ñýëõèéí òîéðîã íýìýãäýõ (çîãñîî áàéðëàëä):• ýðýãòýéä>90 cì; ýìýãòýéä >80 cì

Â.5.3. Ëàáîðàòîðèéí áîëîí áóñàä øèíæèëãýýí¿¿äÇààâàë õèéõ øèíæèëãýýí¿¿ä:

• ºëºí ¿åèéí öóñíû ãëþêîç• ëèïèäèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä (õóðäàâ÷èëñàí àðãààð) • öóñàí äàõü êàëè, íàòðè, êðåàòèíèí, øýýñíèé õ¿÷èë • êðåàòèíèíû êëèðåíñ áóþó ò¿¿äãýíöðèéí ø¿¿ðëèéí õóðä• øýýñíèé øèíæèëãýý (óóðàã, öóñ) • ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã • ãåìîãëîáèí áîëîí ãåìàòîêðèò

Íýìýëòýýð õèéõ øèíæèëãýýí¿¿ä:• í¿äíèé óã õàðàõ• ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ õÿíàõ • õîíîãèéí ÀÄ õýìæèõ • ýìíýëç¿éí ¿çëýãýýð ÇÄ-ûã ñýæèãëýâýë öýýæíèé ðåíòãåí çóðàã àâàõ• ºëºí ¿åèéí öóñíû ãëþêîçûí ò¿âøèí 5.6 ììîëü/ë áàéãàà òîõèîëäîëä

ãëþêîçûí à÷ààëàëòàé ñîðèë õèéæ ãëþêîçûí õýìæýýã òîîöîõ (à÷ààëëûí äàðààõü ñèéâýíãèéí ãëþêîç). Äàâòàí øèíæèëãýýãýýð ºëºí öóñíû ãëþêîçûí õýìæýý 7.0 ììîëü/ë áîë ×Ø ãýñýí îíîøèéã òàâèíà

• ç¿ðõíèé ÷àíä àâèàí øèíæèëãýý (ÝõîÊÃ)• ã¿ðýýíèé ñóäàñíû 2D õýìæýýñò ÷àíä àâèàíû øèíæèëãýý• øýýñíèé óóðãèéí òîîí ¿ç¿¿ëýëò • øýýñýíä ìèêðîàëüáóìèíóðè, êàëè, íàòðè ¿çýõ • øàãàé/áóãàëãàíû ÀÄ-ûí èíäåêñ • äàâòàìæèò äîëãèîíû õóðäûã òîäîðõîéëîõ (Pulse Wave Velocity-ñóäàñíû

õàíûí óÿí õàòàí ÷àíàðûã õýìæèõ) Íàðèéâ÷èëñàí øèíæèëãýýí¿¿ä (øààðäëàãàòàé ¿åä õèéõ)

• òàðõè, ç¿ðõ, áººðíèé áîëîí ñóäàñíû ãýìòëèéã èëð¿¿ëýõ. ªâ÷íèé ò¿¿õ, áîäèò ¿çëýã, øèíæèëãýýí¿¿äýýñ õî¸ðäîã÷ ÀÃ õýìýýí ñýæèãëýâýë:

øýýñýíä ðåíèí, àëüäîñòåðîí, êîðòèêîñòåðîèä, êàòåõîëàìèí çýðãèéí ò¿âøèíã ¿çýæ,


àðòåðèîãðàôè, áººð áîëîí áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí ÷àíä àâèàí øèíæèëãýý, êîìïüþòåð òîìîãðàôè, ñîðîíçîí ðåçîíàíñûí ä¿ðñ îíîøèëãîîã ¿éëäýíý

Â.5.4. Íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èä ¿ç¿¿ëýõ çààëòóóä Ãèïåðòåíçèéí õÿìðàë (êðèç) (äýëãýðýíã¿éã Â.7.15-ààñ õàðíà óó)1. Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè (ÁÝÃ öî÷ìîãîîð, ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàëààð èëðýõ)

- Èõýâ÷ëýí ÄÄ 130 ìì ÌÓÁ, õààÿà ÑÄ 200 ìì ÌÓÁ 2. Õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè (ÿìàð íýãýí çîâèóðã¿é, ÁÝÃ öî÷ìîãîîð, ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàëààð èëðýõã¿é)

- Îíöãîé õ¿íä õýëáýðèéí ÀÃ (ÀÄ> 220/120 ìì ÌÓÁ)

Äàðààõü ¿íäñýí øàëòãààíóóä áàéãàà áîë: (õî¸ðäîã÷ ÀÃ Â.7.13-ààñ õàðíà óó)• ºâ÷íèé ò¿¿õ, ýñâýë áîäèò ¿çëýãýýð õî¸ðäîã÷ øàëòãààíûã ñýæèãëýæ áàéãàà

áîë (òóõàéëáàë öóñíû íàòðè õýâèéí äýýä õýìæýýíä, ýñâýë Na èõñýëò á¿õèé ãèïîêàëèåìè (Êîííû õàì øèíæ), ýñâýë Êóøèíã òºñò õýâ øèíæ èëýðñýí áîë).

• öóñàí äàõü êðåàòèíèíû õýìæýý èõýññýí, ò¿¿äãýíöýðèéí ø¿¿ðëèéí õóðä (ÒØÕ)<60 ìë/ìèí

• ïðîòåèíóðè, ãåìàòóðè• ÀÄ ãýíýò èõñýõ, ýñâýë ãèïåðòåíçè äààìæðàõ• Õàâñàðñàí ýìýí ýì÷èëãýýíä ( 3 ýìèéã çîõèõ òóíãààð õýðýãëýõýä) ¿ð ä¿íã¿é

(ýìýíä òýñâýðòýé ÀÃ Â.7.14 –ààñ õàðíà óó)• Çàëóó íàñ (20-èîñ äîîø íàñíû ÀÃ-òýé çàëóó÷óóä, ìºí ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé

30-ààñ äîîø íàñíû ÀÃ-òýé çàëóó÷óóä)

Îíöãîé òîõèîëäëóóä: • îëîí ýìýíä õàðøèëòàé, ýñâýë ýñðýã çààëòòàé, ¿¿íèé óëìààñ ýìèéí ñîíãîëò

õèéõýä áýðõøýýëòýé áàéõ• ºâ÷òºíººñ ýì÷èéí çààëòûã á¿ðýí, çºâ õýðýãæ¿¿ëýõã¿é áàéõ• ÀÄ-ûí ò¿âøèí ºâºðìºö áàéäëààð õýëáýëçýõ• “öàãààí õàëàä”-íû ãèïåðòåíçè áàéæ áîëçîøã¿é òîõèîëäîë• æèðýìñíèé ãèïåðòåíçè

Â.5.5. ÁÝÃ-èéã èëð¿¿ëýõÁÝÃ-èéã èëð¿¿ëýõ ÿâäàë íü ÇÑª-íèé ýðñäýëèéã òîäîðõîéëîõîä èõýýõýí à÷

õîëáîãäîëòîé ó÷ðààñ îíîøëîãîîã ñàéí õèéõ õýðýãòýé.

Ç¿ðõ ÇÕÃ íü ÇÑª-íèé áèå äààñàí øèíæ òýìäýã áºãººä ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä

ò¿¿íèé ýðãýí õýâèéí áîëîõ íü ÿëàíãóÿà 54-ýýñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñò èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîé.

• Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã (ÇÖÁ) íü ÀÄ èõòýé õ¿ì¿¿ñò ÇÕÃ, õîâäëûí ñóíàëòûí õýâ øèíæ, ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîõ, õýì áà äàìæóóëàëòûí àëäàãäëûã èëð¿¿ëýõ ýíãèéí ¿íýëãýýíèé íýã àðãà þì. ÇÖÁ-èéí äàðààõü ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã àøèãëàí ÇÕÃ-èéã îíîøèëäîã. ¯¿íä (õàâñðàëò 1-ýýñ õàðíà óó):

o Ñîêîëîâ-Ëàéîíû èíäåêñ o Êîðíåëèéí èíäåêñ

ÝõîÊÃ áóþó ç¿ðõèéã ÷àíä àâèàãààð øèíæëýõ àðãûã ÇÕÃ-èéã èë¿¿ ìýäðýã îíîøëîõûí òóëä, ýñâýë ÇÖÁ õèéõ áîëîí ¿íýëýõ áîëîìæã¿é (Ãèññèéí áàãöíû õîðèã


ã.ì) ¿åä õýðýãëýíý. ÇÕÃ-èéã òîäîðõîéëîõîä ýðýãòýéä 125 ãð/ì2, ýìýãòýéä 110 ãð/ì2 ãýñýí ¿ç¿¿ëýëòèéã ºðãºí àøèãëàäàã. ÝõîÊÃ-èéí øèíæèëãýýãýýð ç¿¿í õîâäëûí àãøèëòûí ¿éë àæèëëàãàà, æèí õýìæýý, õàâõëàãèéí ýìãýãèéí òàëààð íýìýëò ìýäýýëëèéã àâ÷ áîëíî.

Áººð • Áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, ýñâýë øýýñýýð àëüáóìèíû ÿëãàðàëò

íýìýãäñýí íü ÇÑ-íû áîëîí áººðíèé ºâ÷íèé ýðñäýë õî¸óëàà èõýññýíèéã õàðóóëäàã.

• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã ¿íýëýõ íü áººðíèé äóòàãäëûã èëð¿¿ëýõýýñ ãàäíà ýìèéí òóíã òîõèðóóëàõàä õýðýãòýé áàéäàã. ¯¿íä:

o ñèéâýíãèéí êðåàòèíèíû õýìæýý o ÒØÕ (MDRD òîìú¸î, Êîêðîôò-Ãàóëòûí òîìú¸îã õàâñðàëò 1-ýýñ õàðíà

óó).• Øýýñýýð óóðàã ÿëãàðàõ (ïðîòåèíóðè): ñîðèë ýåðýã ãàðâàë øýýñýíä óóðàã

èëýðëýý ãýæ ¿çýõ áà ñºðºã ãàðâàë ìèêðîàëüáóìèíóðè áàéãàà ýñýõèéã øàëãàíà.• Øýýñýí äýõ àëüáóìèí/êðåàòèíèíû õàðüöààã ¿çíý.

Í¿äíèé óã õàðàõ Í¿äíèé óãèéí øèíæèëãýýãýýð òîðëîãò öóñ õàðâàõ, íýâ÷äýñ ¿¿ñýõ, õàðààíû

ìýäðýëèéí äèñê õàâàãíàõ çýðýã íü çºâõºí ÀÃ-èéí õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä èëðýõ áºãººä ÇÑª-íèé ºíäºð ýðñäýëòýéã õàðóóëäàã. Í¿äíèé óãèéí äóíä çýðãèéí ººð÷ëºëòèéí îíîøèéí à÷ õîëáîãäëûí òàëààð ìàðãààíòàé áàéíà. Í¿äíèé óãèéã çºâõºí õ¿íä õýëáýðèéí ÀÃ áîëîí çàëóó õ¿ì¿¿ñò õàðàõ íü çîõèìæòîé.

Öóñíû ñóäàñíû ýìãýãèéã äàðààõü øèíæèëãýýí¿¿äýýð èëð¿¿ëíý. ¯¿íä: • ã¿ðýýíèé àðòåðèéí äîòîð õàíûí çóçààí (IMT)-ûã ã¿ðýýíèé àðòåðèéí ñàëààëàõ

(áèôóðêàöè) õýñýãò õýìæèæ àòåðîñêëåðîçûã èëð¿¿ëíý. Ã¿ðýýíèé ñóäàñíû òîì ñàëààíû ãèïåðòðîôè íü ÇÑª-íèé óðüä÷èëñàí øèíæ þì. Ã¿ðýýíèé àðòåðèéí ÷àíä àâèàí øèíæèëãýýã ñóäàñíû ãèïåðòðîôè, ýñâýë øèíæ òýìäýãã¿é àòåðîñêëåðîçûã èëð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé ¿åä õèéõèéã çºâëºíº. IMT 0.9 ìì, ýñâýë òîâðóó áàéõ íü ýìãýãèéã èëýðõèéëíý.

• äàâòàìæèò äîëãèîíû õóðäààð àðòåðèéí ñóäàñíû óÿí õàòàí ÷àíàðûã òîäîðõîéëíî (ñóäàñíû õóòóóðàë áóþó àòåðîñêëåðîç íü ºíäºð íàñòíû ÑÃ-èéã ¿¿ñãýõ, ÇÑª-íèé ýðñäëèéã íýìýãä¿¿ëýõ). Ìºí íýìýëòýýð òºâèéí ÀÄ áîëîí àóãìåíòàöèéí èíäåêñýýð ÇÑª-òýé ýñýõèéã óðüä÷èëàí òîãòîîíî.

• øàãàé/áóãàëãàíû ÀÄ-ûí èíäåêñ áàãà áàéõ íü çàõûí àðòåðèéí ñóäàñíû ýìãýã äààìæèðñíûã õàðóóëíà.

Â.5.6. ÇÑª-èé ýðäñëèéí ¿íýëãýýÇÑª-íèé íèéò ýðñäýë ãýäýã íü èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª-ººð

ºâäºõ ìàãàäëàë þì. ªìíº íü ÇÑª îíîøëîãäñîí, ×Ø-òýé, õîëåñòåðèíû ò¿âøèí ýðñ èõýññýí ã.ì. ýðñäëèéí õ¿÷èí ç¿éëòýé, ýñâýë ÁÝÃ-òýé áîë ÇÑª-íä ºðòºõ ýðñäýë ºíäºð áàéäàã (èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª-ººð ºâäºõ ìàãàäëàë 20%). Èéìä ÇÑª-íèé ºíäºð ýðñäëèéã áóóðóóëàõ ýð÷èìòýé àðãà õýìæýýã àâàõ

øààðäëàãàòàé. Ýäãýýð ººð÷ëºëòã¿é ºâ÷òºíèé õóâüä äîð ºãºãäñºí õ¿ñíýãòèéí äàãóó ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéã òîäîðõîéëæ, ýðñäëèéí ò¿âøèíä òîõèðñîí ýì÷èëãýýã õèéíý.


ÄÝÌÁ/ÎÓÃÍ-èéí ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ õ¿ñíýãòèéã àøèãëàõ çààâàð

ÄÝÌÁ/ÎÓÃÍ-èéí ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèí òîãòîîõ õ¿ñíýãòèéã (ÄÝÌÁ-ûí Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí Á äýä á¿ñýä [Ìîíãîë óëñ ýíý á¿ñýä áàãòäàã] õýðýãëýãäýõ) àøèãëàõäàà: íàñ, õ¿éñ, ÑÄ, òàìõè òàòäàã ýñýõ, íèéò õîëåñòåðèíû õýìæýý çýðýã äýýð ¿íäýñëýí 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª (ÇØ, òàðõèíû õàðâàëò)-íä ºðòºõ ýðñäëèéã ¿íýëíý. Öóñíû õîëåñòåðèíû ò¿âøèíã òîäîðõîéëñîí ýñýõýýñ õàìààð÷ õî¸ð òºðëèéí õ¿ñíýãòýýñ ñîíãîíî. ÇÑª, ×Ø, ÁÝÃ òóñ òóñ áàéõã¿é, õîëåñòåðèíû ò¿âøèí òºäèéëºí èõ íýìýãäýýã¿é õ¿ì¿¿ñò õ¿ñíýãòèéã àøèãëàí ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã áàãöààëàí òîäîðõîéëæ áîëíî. Ýíý íü ÇÑª-íèé ýðñäýë ºíäºðñºõ ìàãàäëàëòàé õ¿ì¿¿ñèéã èëð¿¿ëæ, òýäíèé çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõºä, øààðäëàãàòàé áîë ÀÄ áóóëãàõ, ëèïèäèéí õýìæýýã áàãàñãàõ, öóñ øèíãýð¿¿ëýõ (àñïèðèí) çýðýã ýì÷èëãýýã ýõë¿¿ëýõýä äýìæëýã áîëäîã.

ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ õ¿ñíýãòèéã õýðõýí àøèãëàõ âý?Öóñíû õîëåñòåðèíû ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é ¿åä õîëåñòåðèíû ò¿âøèíã

çààãààã¿é õ¿ñíýãòèéã àøèãëàíà.Èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª-ººð ºâäºõ ýðñäëèéã òîãòîîõ õ¿ñíýãòèéã

àøèãëàõààñ ºìíº äàðààõü ç¿éëñèéã ìýäñýí áàéõ øààðäëàãàòàé:• Õ¿éñ• Òàìõè òàòäàã ýñýõ• Òàìõè òàòäàã, ýñâýë òàìõèíààñ ãàðààä íýã æèë áîëîîã¿é áàéãàà õ¿ì¿¿ñò

“òàìõè òàòäàã” ãýñýí õýñãýýñ ÇÑª-íèé ýðñäëèéã òîäîðõîéëíî.• Íàñ• ÑÄ• Íèéò õîëåñòåðèí çýðýã áîëíî.

Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª- ººð ºâäºõ ýðñäëèéã äàðààõ áàéäëààð òîãòîîíî. ¯¿íä:

1-ð àëõàì: ýðýãòýé, ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñò òîõèðñîí õ¿ñíýãòèéã ñîíãîõ

2-ð àëõàì: òàìõè òàòäàã áà òàòäàãã¿é õýñãýýñ ñîíãîõ

3-ð àëõàì: íàñíû á¿ëãýýñ òîõèðñîí õýñãýý îëîõ (50-59 íàñòàé áîë 50, 60-69 íàñòàé áîë 60 ãýæ ñîíãîíî)

4-ð àëõàì: õ¿ñíýãòýí äîòîð òóõàéí õ¿íèé ÑÄ-ûí ò¿âøèí (ìì ÌÓÁ) áîëîí õîëåñòåðèíû ¿ç¿¿ëýëò (ììîëü/ë) îãòëîëöîõ äºðâºëæèíã îëíî. Ýíýõ¿¿ äºðâºëæèíãèéí ºíãº íü èðýõ 10 æèëä àìèíä õàëã¿é, õàëòàé ÇÑª-íèé ýðñäëèéã òîäîðõîéëíî.


ªíäºð ýðñäýë ãýäýãò ýðñäëèéí ò¿âøèí 20% òîîöîõ

Ýðñäëèéí ò¿âøèí <10% 10-<20% 20- 30% 30- 40% 40%

Íàñ (æèë)

Ýðýãòýé Ýìýãòýé ÑÄ (ìì ÌÓÁ)Òàìõè

òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã

70

180160140120

60

180160140120

50

180160140120

40

180160140120

4 5 6 7 8 4 5 6 7 8 4 5 6 7 8 4 5 6 7 8Õîëåñòåðèíû ò¿âøèí (ììîëü/ë)

Çóðàã 1à. ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ (öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýýã ¿çýæ áîëîõ ãàçàðò õýðýãëýõ)

Íàñ (æèë)

Ýðýãòýé Ýìýãòýé ÑÄ(ìì ÌÓÁ)Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã

70

180160140120

60

180160140120

50

180160140120

40

180160140120

Çóðàã 1á. ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ (öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýýã ¿çýõ áîëîìæã¿é ãàçàðò õýðýãëýõ)


Äýýðõ õ¿ñíýãòýä çààñíààñ ãàäíà äîîðõ íºõöºë¿¿ä áàéâàë ÇÑª-íèé ýðñäýë ºíäºð ãýæ ¿çíý. ¯¿íä:

• ÀÄ áóóëãàõ ýì÷èëãýý õèéëãýæ áàéãàà• Ýðò öýâýðøèëò• Íàñíû á¿ëýã, ýñâýë ÑÄ-ûí ò¿âøèí äàðàà÷èéí øàòàíä îéðòîæ áóé• Òàðãàëàëò (òºâèéí òàðãàëàëò õàìààðíà)• Ñóóãàà àìüäðàëûí õýâ ìàÿã • Îéðûí öóñàí òºðëèéí õ¿ì¿¿ñýýñ õàðüöàíãóé çàëóó íàñàíäàà (ýðýãòýé

< 55 íàñ, ýìýãòýé < 65 íàñ) ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí, ýñâýë òàðõèíû õàðâàëòòàé áàéñàí òàëààð óäìûí ò¿¿õòýé áàéõ

• Òðèãëèöåðèäèéí ò¿âøèí íýìýãäñýí (>2.0 ììîëü/ë, ýñâýë 180 ìã/äë)• ªÍËÏ-û ò¿âøèí áàãà (ýðýãòýéä <1 ììîëü/ë, ýñâýë 40 ìã/äë, ýìýãòýéä <1.3

ììîëü/ë, ýñâýë 50 ìã/äë)• Ñ-èäýâõò óóðàã, ôèáðèíîãåí, ãîìîöèñòåèí, àïîëèïîïðîòåèí B, ýñâýë Lp(a),

ýñâýë ºëºí ¿åèéí öóñíû ãëþêîçûí õýìæýý íýìýãäýõ, ãëþêîç òýñâýðëýã ÷àíàð ìóóäàõ

• Ìèêðîàëüáóìèíóðè • Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî (ÇÖÒ) îëøðîõ• Íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí äàðàìò çýðýã áîëíî.

Â.6. ÀÃ-èéí ýì÷èëãýý ÇÑª-íèé íèéò ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã áóóðóóëàõ íü ÀÃ-èéí ýì÷èëãýýíèé íýí òýðã¿¿íèé çîðèëãî áàéõ ¸ñòîé. ªºðººð õýëáýë, ÀÄ-ûí ò¿âøèí ºíäºð áàéãàà á¿õ ºâ÷òºíä àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ òàëààð äýëãýðýíã¿é çºâëºãººã ºãíº. Ýìýí áóñ ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä ÑÄ, ÄÄ, ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òóñ á¿ðò íü òîäîðõîéëñíû ¿íäñýí äýýð ýìýí ýì÷èëãýýã ýõýëíý.

Â.6.1. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõÀìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã õýðõýí ººð÷ëºõ òàëààð ýìýí ýì÷èëãýý õèéëãýäýã ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí á¿õ ºâ÷òºíä çºâëºíº (Â.3.1-ýýñ äýëãýðýíã¿éã õàðíà óó)

Â.6.2. Ýìýí ýì÷èëãýý ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýýíèé ãîë à÷ õîëáîãäîë íü ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ ÿâäàë þì. Ýìíýëç¿éí òóðøèëòóóä áîëîí ìåòà-àíàëèçûí ñóäàëãààíóóäààñ ãàðñàí ¿ð ä¿íã íýãòãýæ ¿çâýë ýìýí ýì÷èëãýý íü ÇÑª-ººñ øàëòãààëñàí ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûã ¿ëýìæ õýìæýýãýýð áóóðóóëäàã áàéíà. Òàðõèíä öóñ õàðâàõ ýðñäëèéã 30–40%, ÇØ-èéã 20%-èàð òóñ òóñ áóóðóóëäàã. Ìºí ÇÄ-ûí ýðñäëèéã ýðñ áàãàñãàäàã áîëîõ íü òîãòîîãäæýý. Ýìýí ýì÷èëãýý íü ºíäºð íàñòàí, òýð äîòðîî ÑÄ èõòýé õ¿ì¿¿ñò ¿ð ä¿í ñàéòàé òºäèéã¿é ÇÑª-íèé ýðñäëèéã áóóðóóëàõàä ýðýãòýé, ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñò èæèë ýåðýã ¿ð ä¿íòýé áàéâ. Ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº Åâðîï, Àçè áîëîí õàð àðüñòàí ¿íäýñòí¿¿äýä èæèë áàéëàà. ÀÄ áóóëãàõ ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ äàðààõü ¿íäñýí òàâàí á¿ëýã ýì áàéäàã.

- Øýýñ õººõ - AÕÔÑ - Êàëüöèéí (Ñà) àíòàãîíèñò - ÀÐ àíòàãîíèñò- Áåòà- õîðèãëîã÷.

Ýäãýýð ýìýýð ýì÷èëãýýã ýõëýõ áà äàíãààð, ýñâýë õàâñðóóëàí ÀÃ-èéí ýì÷èëãýýíä àøèãëàíà. ÀÄ áóóðóóëàõ ÿíç á¿ðèéí á¿ëãèéí ýì¿¿äèéã ñòàíäàðò òóíãààð


õýðýãëýõýä ÀÄ-ûí ò¿âøèí åðºíõèéäºº èæèë õýìæýýãýýð áóóäàã. ÀÄ áóóð÷ áàéãàà ÿâäàë íü óã ýì¿¿äèéí ÇÑª-ººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ íºëººòýé ãýäãèéã õàðóóëæ áàéíà. Øýýñ õººõ áýëäìýëèéã ºíäºð áóñ, áàãà òóíãààð ºãºõºä ¿ð ä¿íòýé áîëîõ íü òîãòîîãäñîí. Äàí ýìýýð ÀÄ-ûí ò¿âøèíã îéðîëöîîãîîð 9/6 ìì ÌÓÁ-ààð áóóðóóëæ áîëíî. Àëèñêèðåí, ñïèðîíîëàêòîí, ïðàöîçèí, êëîíèäèí, ìèêñîäèí áîëîí óäààí ¿éë÷èëãýýòýé íèòðàò çýðýã áóñàä ýì¿¿ä ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ ÷ ÇÑª-íèé ýðäñëèéã áóóðóóëàõ íºëººëëèéí íü òàëààð íîòîëãîî îäîîãîîð áàéõã¿é áàéíà.

ÀÄ-ûí õýäýí óäààãèéí õýìæèëòèéí äóíäàæ ò¿âøèíãýýñ õàìààð÷ ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ çààëò:

• ÑÄ 160 ìì ÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 100 ìì ÌÓÁ o (ÑÄ 180 ììÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 110 ììÌÓÁ áîë ýì÷èëãýýã íýí äàðóé

ýõëýõ)

• ÑÄ 140 ììÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 90 ììÌÓÁ áàéõ áîëîâ÷ ÇÑª-íèé ºíäºð ýðñäýëòýé äàðààõü íºõöë¿¿äýä:

o ÇÑªo Áººðíèé ºâ÷èío ×Øo ÁÝÃ-òýéo Õóâü õ¿íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë, æèøýý íü íèéò õîëåñòåðèíû õýìæýý

ºíäºð ( 8 ììîëü/ë), ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ õ¿ñíýãòýýð íèéò ýðñäëèéí ò¿âøèí 20% ãàðñàí (ÄÝÌÁ-ûí Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí [Ìîíãîë óëñ áàãòäàã] îðíóóäàä àøèãëàõ (ýðñäëèéã òîîöîõ õ¿ñíýãò) (Çóðàã 1a, 1á).

Ýìýí ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî • ÀÃ-èéí ¿åä õèéõ ýìýí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî íü ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéã

óäààí õóãàöààíû òóðø õàìãèéí äýýä õýìæýýãýýð áóóðóóëàõàä îðøèíî. • Õÿíàæ áîëîõ á¿õ ë õàâñàðñàí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã áóóðóóëàõàä

÷èãëýñýí ýì÷èëãýýã õèéõ øààðäëàãàòàé.ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ çîðèëòîò ò¿âøèí ÀÃ-òýé á¿õ ºâ÷òºíä ÑÄ-ûí ò¿âøèíã <140 ìì ÌÓÁ, ÄÄ-ûí ò¿âøèíã <85 ìì ÌÓÁ áàéëãàõûã çîðèíî.

• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë, ïðîòåèíóðè áàéãàà òîõèîëäîëä ÀÄ-ûí ò¿âøèíã 130/80 ìì ÌÓÁ áóþó ¿¿íýýñ ÷ äîîãóóð áàéëãàâàë çîõèíî.

• 60 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñò: áîëîìæòîé áîë ÑÄ-ûã 140 ììÌÓÁ, ÄÄ-ûã 90 ììÌÓÁ ò¿âøèíä áàéëãàâàë çîõèíî. Ãýõäýý ºíººã õ¿ðòýë õèéãäñýí ñóäàëãààíóóäààð ÑÄ-ûí ò¿âøèíã 140 ììÌÓÁ-ààñ äîîø áóóëãàñàí òîõèîëäëóóä ãàðààã¿é. Ýì÷èëãýýãýýð ÄÄ-ûã õýä õ¿ðòýë áóóëãàõ çîðèëòîò ò¿âøèí îäîîãîîð òîäîðõîéã¿é áàéíà.

• 70 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé ºâ÷òí¿¿äýä ÑÄ-ûã 150 ììÌÓÁ-ààñ äîîãóóð áàéëãàõûã çºâëºæ áàéíà.

Öàãààí õàëàäíû áîëîí äàëä ãèïåðòåíçèéí ¿åä ýìýí ýì÷èëãýý õèéõäýý õîíîãèéí áà ãýðèéí ÀÄ, ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéí ¿íýëãýýíä ¿íäýñëýíý.

Äàí áîëîí õàâñàðñàí ýìýí ýì÷èëãýý • Õýðýãëýñýí ýìèéí òºðëººñ ¿ë õàìààðàí äàí íýã ýìýýð ýì÷ëýõýä öººí òîîíû

õ¿ì¿¿ñèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèíã çîðèëòîò õýìæýýíä õ¿ðãýæ ÷àääàã. • Õî¸ð ººð á¿ëãèéí ýì¿¿äèéã õîñëóóëàí õýðýãëýõ íü íýã á¿ëãèéí ýìèéí òóíã


íýìýõ áàéäëààð äàíãààð õýðýãëýñíýýñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéíà. Õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä ýì òóñ á¿ðèéí òóí áà ãàæ íºëººã áàãàñãàäàã.

• Õ¿íäðýëã¿é ÀÃ áîëîí ºíäºð íàñòàíä äàí ýìýí ýì÷èëãýýã áàãà òóíãààñ ýõë¿¿ëæ, öààøèä òóíã ààæìààð òîõèðóóëíà.

• ÀÄ ºíäºðòýé, ýñâýë ÇÑª-íèé ºíäºð/ìàø ºíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä ÀÄ-ûã ýðò õÿíàõ áà õÿíàëòûí ¿çëýãèéí äàâòàìæèéã îéðòóóëàõ çîðèëãîîð ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõäýý øóóä õî¸ð ýìèéã õàâñðóóëàí (ýñâýë äàí íýã ýìýýð ýõëýýä ººð ýìèéã ýðò õàâñðóóëàõ) áàãà òóíãààð ºãíº. Öààøèä ýìèéí òóí áîëîí ºäºðò óóõ òîîã ààæìààð íýìíý.

• Ãàæ íºëºº èëðýõ þìóó, ÀÄ áóóõã¿é òîõèîëäîëä õýðýãëýæ áóé ýìèéã õàñàõ õýðýãòýé

• Õàâñðóóëàí, ýñâýë äàíãààð õýðýãëýæ áóé ýìèéã òîãòìîë òóíãààð ºãºõ íü ýì÷èëãýýã õÿëáàðøóóëæ, ýì÷èëãýýã ¿ð ä¿íòýé áîëãîõ äàâóó òàëòàé

Äàí áà õàâñàðñàí ýìýí ýì÷èëãýýíèé õàðüöóóëñàí áàéäàë (ÅÃÍ/ÅÊÍ 2007)

ÀÄ áàãà çýðýã íýìýãäñýí. ÇÑª-íèé áàãà/äóíä ýðñäýëòýé. ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí – ñòàíäàðò õýìæýýíä

Õî¸ð õóâèëáàðûí íýãèéã ñîíãîõ

ÀÄ ýðñ íýìýãäñýí. ÇÑª-íèé ºíäºð/ìàø ºíäºð ýðñäýëòýé. ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí – ñòàíäàðòààñ äîîãóóð õýìæýýíä

Äàí ýìèéãáàãà òóíãààð

Õî¸ð ýìèéã õàâñðóóëàíáàãà òóíãààð

ÀÄ-ã çîðèëòîò ò¿âøèíä õ¿ðãýæ ÷àäààã¿é áîë

ªã÷ áóé ýìýý á¿òýí òóíãààð

Øèíý ýìèéã áàãà òóíãààð


Ãóðàâäàõ ýìèéã áàãà òóíãààð íýìýõ

ÀÄ-ã çîðèëòîò ò¿âøèíäõ¿ðãýæ ÷àäààã¿é áîë

2-3 ýìèéã á¿òýí òóíãààð


2-3 ýìèéãá¿òýí òóíãààð

Çóðàã 2. Ýìíýëç¿éí òóðøèëò ñóäàëãààãààð íîòëîãäñîí ýì¿¿äèéã ñîíãîæ õýðýãëýíý (ÅÃÍ/ÅÊÍ 2007 îíû óäèðäàìæ)

Ýìèéí çîõèñòîé õîñëîë • Çàðèì ýìèéí õîñëóóëàí õýðýãëýõýä ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã. AÕÔÑ

+ øýýñ õººõ ýì, ÀÐ àíòàãîíèñò + øýýñ õººõ ýì, Ñà- àíòàãîíèñò + øýýñ õººõ ýì, AÕÔÑ + Ñà-àíòàãîíèñò, áåòà-õîðèãëîã÷ + øýýñ õººõ ýì ã.ì.

• Áåòà-õîðèãëîã÷ áîëîí øýýñ õººõ ýìèéí õîñëîë íü ×Ø áèé áîëîõ ïðîöåññ, ìºí áîäèñûí ñîëèëöîîíä òààã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëäýã òóë ºðòºìõèé á¿ëãèéí õ¿ì¿¿ñò õàâñðóóëàí õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé.

• ªíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä ÀÕÔÑ áîëîí Ñà- àíòàãîíèñòûí õîñëîë íü ÀÕÔÑ-øýýñ õººõ, áåòà-õîðèãëîã÷ áîëîí øýýñ õººõ ýìèéí õîñëîëîîñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.

• AÕÔÑ áà ÀÐ àíòàãîíèñòûã õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä ãàæ íºëºº íü óëàì íýìýãäýæ, ÇÑª-ººñ ñýðãèéëýõ íºëººã¿é. Èéìýýñ ýíýõ¿¿ õîñëîëûã ýì÷èëãýýíä çºâëºõã¿é áàéõûã õè÷ýýíý.


• Õî¸ð ýìèéí õîñëîëîîð ÀÄ-ûí ò¿âøèíã áóóëãàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà òîõèîëäîëä ãóðâàí ýìèéã õýðýãëýíý. Ðåíèí-àíãèîòåíçèíû ñèñòåìèéã õîðèãëîã÷ (AÕÔÑ, ýñâýë ÀÐ àíòàãîíèñò), Ñà-èéí àíòàãîíèñò áîëîí øýýñ õººõ ýìèéã õàâñðóóëàí õýðýãëýõ íü õàìãèéí òîõèðîìæòîé áàéäàã.

ýìèéí çîõèñòîé õîñëîë ýìèéã õîñëóóëàõ áîëîìæòîé ãèïåðòåíçèéí ýì÷èëãýýíä çºâëºõã¿é áàéõ

Øýýñ õººõ ýì

- õîðèãëîã÷

- õîðèãëîã÷

ÀÐ àíòàãîíèñò

Ñà àíòàãîíèñò

ÀÕÔÑ

Çóðàã 3. ÀÄ áóóðóóëàõ á¿ëãèéí ýì¿¿äèéí çîõèñòîé õîñëîë (ÅÃÍ/ÅÊÍ óäèðäàìæ, 2007)B-õîðèãëîã÷èéã âåðàïàìèë, ýñâýë äèëòèàçåìòàé õàâñðóóëàí õýðýãëýõýýñ çàéëñ õèéõÝíýõ¿¿ çóðàãò áàãòñàí ýìèéí òºëººëë¿¿äèéí ¿ð ä¿í íü òóðøèëòààð (ñàíàìñàðã¿é ò¿¿âýðëýëòèéí) áàòëàãäñàí.

Ýì áîëîí ýìèéí õîñëîëûã ñîíãîõ çàð÷èìÀëü íýã ýì, ýñâýë ýìèéí õîñëîëûã ñîíãîõ, çàðèì ýìýýñ çàéëñõèéõäýý äàðààõü íºõöë¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿çíý. ¯¿íä:

• òóõàéí á¿ëãèéí ýìèéã óðüä íü õýðýãëýæ áàéñàí ýñýõ, õýðýãëýæ áàéñàí áîë ¿ð ä¿íòýé ýñýõ.

• ºâ÷òíèé ÇÑª-íèé ýðñäýëä òóõàéí ýì íºëººëºõ ýñýõ. • ÁÝÃ, ÇÑª, áººðíèé ºâ÷èí, ×Ø çýðãèéí ýì÷èëãýýíä çàðèì ýì¿¿ä áóñäààñ

èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé ýñýõ.• òóõàéí á¿ëãèéí ýìèéã õýðýãëýõýä ýñðýã çààëòòàé áóñàä ºâ÷èí, ýìãýã áàéãàà

ýñýõ. • õýðýãëýæ áóé ýì¿¿ä áóñàä ºâ÷èí, ýìãýãò òîõèðîõ ýñýõ (ýìèéí òîõèðîî) • ýìèéí ¿íý áîëîìæòîé ýñýõ (õóâü õ¿í áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé

ãàçðûí õóâüä); ãýõäýý ÿìàð ÷ òîõèîëäîëä ¿íèéí àñóóäàë íü ýìèéí íºëºº, çîõèöîë áîëîí ºâ÷òíèé ýðõ àøãèéí äýýã¿¿ð òàâèãäàõ ¸ñã¿é.

Ýìèéí ãàæ íºëºº ãàðàõ ýñýõèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí áàéíãà õÿíàõ øààðäëàãàòàé. Ãàæ íºëºº áîë ýìèéí çîõèöîëä íºëººëºõ õàìãèéí ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë þì.

Õ¿í á¿ðò ýìèéí ãàæ íºëºº õàðèëöàí àäèëã¿é èëýðäýã.• ÀÄ áóóðóóëàõ ýìèéí íºëºº 24 öàã ¿ðãýëæëýõ ¸ñòîé. ¯¿íèéã ýìíýëãèéí ýñâýë


ãýðèéí íºõöºëä, ìºí õîíîãèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèíã õýìæèæ øàëãàíà. • ªäºðò íýã ë óäàà óóäàã 24 öàãèéí ¿éë÷èëãýýòýé ýì ñîíãîõ íü õàìãèéí

òîõèðîìæòîé. Ó÷èð íü ýì÷èëãýý ýíãèéí õÿëáàð áàéõ òóñàì çîõèöîë ñàéí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 6. ÀÄ áóóëãàõ ýìèéí çîõèñòîé ñîíãîëòÍºõöºë¿¿ä Ýì¿¿ä

Õ¿íäðýëã¿é àíõäàã÷ ãèïåðòåíçè AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, Ñà-èéí àíòàãîíèñò, øýýñ õººõ ýì, áåòà-õîðèãëîã÷

ÁÝÃÇÕÃ AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, Ñà-èéí àíòàãîíèñò Øèíæ òýìäýãã¿é àòåðîñêëåðîç Ñà-èéí àíòàãîíèñò, AÕÔÑ Ìèêðîàëüáóìèíóðè AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò

Ýìíýëç¿éí ººð÷ëºëò¿¿äªìíº íü öóñ õàðâàæ áàéñàí ÀÄ áóóëãàõ àëèâàà ýì ªìíº íü ÇØ áîëæ áàéñàí Áåòà-õîðèãëîã÷, AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñòÇ¿ðõíèé áàõ Áåòà- õîðèãëîã÷, Ñà-èéí àíòàãîíèñò

ÇÄ Øýýñ õººõ ýì, Áåòà-õîðèãëîã÷, AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, àëüäîñòåðîíû àíòàãîíèñò

Òîñãóóðûí ìåðöàíè• Äàõèëòàò AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò

• Áàéíãûí Áåòà- õîðèãëîã÷, Ñà-èéí àíòàãîíèñòûí äèãèäðîïèðèäèíû áóñ á¿ëýã

Áººðíèé ºâ÷íèé ñ¿¿ë÷èéí øàò/ïðîòåèíóðè

AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, Ãîãöîîíä ¿éë÷ëýõ øýýñ õººõ ýì

Çàõûí àðòåðèéí ýìãýã Ñà-èéí àíòàãîíèñòªâºðìºö íºõöºë¿¿ä

ÑÃ (ºíäºð íàñòàí) Øýýñ õººõ ýì, Ñà-èéí àíòàãîíèñòÁÑÕØ AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, Ñà-èéí àíòàãîíèñò×Ø AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò

Æèðýìñýí Ëàáåòàëîë, Ñà-èéí àíòàãîíèñò, ìåòèëäîïà, áåòà-õîðèãëîã÷

Õ¿ñíýãò 7. ÀÄ áóóëãàõ ýìèéí çàéëøã¿é áîëîí õàðüöàíãóé öýýðëýõ çààëò: Çàéëøã¿é Õàðüöàíãóé

Òèàçèäûí á¿ëãèéí øýýñ õººõ ýì Òóëàé (ãèïåðóðèêåìè)

ÁÑÕØÃëþêîç òýñâýðëýã ÷àíàð àëäàãäàõ ÆèðýìñýíÁýëãèéí ñóëðàë

Áåòà-õîðèãëîã÷

Áàãòðàà AV õîðèã (II-III çýðýã)Æèðýìñýí ¿åä ýõíèé ýì áîëãîí ñîíãîõã¿é.

Çàõûí àðòåðèéí ýìãýãÁÑÕØÃëþêîç òýñâýðëýã ÷àíàð àëäàãäàõ Òàìèð÷èä, èäýâõòýé õºäºëãººíòýé õ¿ì¿¿ñ Àðõàã áºãëºðºëòºò óóøèãíû ºâ÷èíÁýëãèéí ñóëðàë


Ñà-èéí àíòàãîíèñò (äèãèäðîïèðèäèí) ÇØ-èéí äàðàà Òàõèàðèòìè

ÇÄÑà-èéí àíòàãîíèñò (âåðàïàìèë, äèëòèàçåì)

AV õîðèã (II-III çýðýã)ÇÄ

AÕÔÑ

Æèðýìñýí Ãèïåðêàëèåìè Õî¸ð áººðíèé àðòåðèéí íàðèéñàë

ÀÐ àíòàãîíèñò

Æèðýìñýí Ãèïåðêàëèåìè Õî¸ð áººðíèé àðòåðèéí íàðèéñàë

Àëüäîñòåðîíû àíòàãîíèñò (øýýñ õººõ ýì)

Áººðíèé äóòàãäàë Ãèïåðêàëèåìè

Â.6.3. Õàâñàðñàí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ýì÷èëãýý Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî íü ÀÃ-òýé ºâ÷òºíèé ÇÑª-íèé íèéò ýðñäëèéã áóóðóóëàõ þì.Ëèïèäûí ò¿âøèíã áóóðóóëàõ ýì¿¿ä

• Öóñíû íèéò õîëåñòåðèíû ò¿âøèí 5 ììîëü/ë , ÁÍËÏ-û ò¿âøèí 3 ììîëü/ë-ýýñ áàãà áàéâàë çîõèíî.

• ªíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä: • íèéò õîëåñòåðèíû ò¿âøèíã 4.5 ììîëü/ë, áîëîìæòîé áîë 4 ììîëü/ë

õýìæýýíä õ¿ðãýõ, ÁÍËÏ-ûã 2.5 ììîëü/ë, áîëîìæòîé áîë 2 ììîëü/ë-ò õ¿ðãýõèéã çîðèíî.

Öóñ á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã ýì÷èëãýý ÀÃ-òýé á¿õ ºâ÷òºíä àñïèðèíûã áàãà òóíãààð óóëãàíà. Èíãýõäýý äàðààõü íºõöë¿¿äèéã àíõààðíà. ¯¿íä:

• ýñðýã çààëòòàé ýñýõèéã øàëãà. • õýðýâ öóñ àëäàõ ýñðýã çààëòã¿é áîë ÀÄ< 150/90 ììÌÓÁ ò¿âøèíòýé ºâ÷òºíä

óóëãàíà• ºìíº íü ÇÑª-ººð ºâäºæ áàéñàí ò¿¿õòýé õ¿í á¿ðò óóëãàíà. Èíãýõäýý öóñ àëäàõ

ýðñäýëòýé ýñýõèéã øàëãàíà. • áººðíèé äóíä çýðãèéí äóòàãäàëòàé (ÒØÕ<45 ìë/ìèí). Ýíý ¿åä öóñ àëäàõ

ýðñäýë íýìýãääýãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé.×Ø-òýé ºâ÷òºíèé õóâüä öóñ á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº ñóäëàãäàæ

áàéíà. ÇÑª-íèé ºã¿¿ëýìæã¿é, áººðíèé äóòàãäàëä îðæ áàéãààã¿é, ÇÑª-íèé áàãà áîëîí

ºíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òí¿¿äýä ýíýõ¿¿ ýì÷èëãýýíèé ýåðýã ¿ð ä¿í áîëîí ýðñäëèéí õàðüöàà (ÇØ-ýýñ ñýðãèéëýõ íºëºº íü öóñ àëäàõ ýðñäýëýýñ èë¿¿) íü ìàø áàãà áàéõ òóë ºãºõèéã çºâëºõã¿é.

Ãëèêåìèéí õÿíàëò ÀÃ áà ×Ø-òýé ºâ÷òí¿¿äýä ãëèêåìèéí õÿíàëòûã ñàéòàð õèéõ ÿâäàë ÷óõàë à÷

õîëáîãäîëòîé. ×Ø ºâ÷íèé ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæààñ õàðíà óó.


Â.7. ªâºðìºö íºõöºëä èëðýõ ÀÃ-èéí ìåíåæìåíò

Â.7.1. Õ¿íäðýëã¿é àíõäàã÷ ãèïåðòåíçè• ÀÄ áóóëãàõ ¿íäñýí òàâàí á¿ëãèéí ýì (øýýñ õººõ ýì, ÀÕÔÑ, Ñà-èéí àíòàãîíèñò,

AÐ àíòàãîíèñò, áåòà-õîðèãëîã÷)-èéã ÀÄ áóóëãàõ ýì÷èëãýýã ýõë¿¿ëýõýä áîëîí ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõýä, äàíãààð ýñâýë õàâñðóóëàí õýðýãëýíý.

• Ñà-èéí àíòàãîíèñò íü òàðõèíû õàðâàëòààñ ñýðãèéëýõ äàâõàð ¿éëäëèéí ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé (ÇÄ-ààñ ñýðãèéëýõ áàãà çýðãèéí íºëººòýé).

• ÇØ-èéí äàðàà íýí äàðóé áåòà-õîðèãëîã÷èéã õýðýãëýñíýýð õàìãààëàõ ¿éëäëèéã ¿ç¿¿ëíý.

• Áåòà-õîðèãëîã÷èéã øýýñ õººõ ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýõ íü ×Ø-ã íºõöºëä¿¿ëýõ õ¿÷èí ç¿éë áºãººä áîäèñûí ñîëèëöîîíä ñºðãººð íºëººëºõ òóë ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä çºâëºõã¿é.

Â.7.2. ªíäºð íàñòàí• ÑÃ, ýñâýë äèàñòîëûí ãèïåðòåíçè ãýäãýýñ õàìààðàëã¿é ºíäºð íàñòàíä (60

áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé õ¿ì¿¿ñò) äàðàëò áóóëãàõ ýìýí ýì÷èëãýýã õèéõ íü ÇÑª, ò¿¿íýýñ øàëòãààëñàí íàñ áàðàëòààñ ñýðãèéëäýã. Áèå áÿëäàð áîëîí ñýòãýöèéí õóâüä ýð¿¿ë, ÇÑ-íû çîíõèëîí òîõèîëäîõ ýìãýãã¿é 80 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñò äàðàëò áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýã õèéõ íü öóñ õàðâàëò áîëîí áóñàä øàëòãààíò íàñ áàðàëòààñ ñýðãèéëæ, ÇÄ-ûí òîõèîëäëûí òîîã öººð¿¿ëæ ÷àäíà.

• ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõäýý: o Óäèðäàìæèä çààñíû äàãóó òèàçèäûí á¿ëãèéí øýýñ õººõ ýì, Ñà-èéí

àíòàãîíèñò, AÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò, áåòà-õîðèãëîã÷èéã õýðýãëýíý. o ÑÃ-òàé ºâ÷òºíä òèàçèäûí á¿ëãèéí øýýñ õººõ ýì, Ñà-èéí àíòàãîíèñò

èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã.o 80 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ºâ÷òºíä øýýñ õººõ ýì, ÀÕÔÑ-èéã õýðýãëýõ íü

àøèãòàé.• Òààëàìæã¿é íºëºº ãàðàõààñ ñýðãèéëæ ýõíèé áîëîí ¿ðãýëæë¿¿ëýõ òóíã ààæèì

àëãóóðõàíààð îëæ òîãòîîíî.• Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ, ÁÝÃ, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí ýñýõ, ÇÑª, áóñàä

ýìãýã íºõöºë¿¿ä áèé çýðãýýñ õàìààð÷ ýìýí ýì÷èëãýýã òîõèðóóëàí õèéíý.• ªíäºð íàñòàíä áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàõ ýðñäýëòýé òóë ýìýí

ýì÷èëãýýã ýõëýõýýñ ºìíº áîëîí ÿâöàä íü áººðíèé àæèëëàãààã øàëãàíà.• Áàéðëàëààñ õàìààðñàí ãèïîòåíçè ãàð÷ áîëîõ òóë íàñòàé õ¿íèé ÀÄ-ûã áîñîî

áàéðëàëä õýìæèæ ¿çíý. • ÑÄ 140-149 ììÌÓÁ-òàé ºíäºð íàñòíû ýì÷èëãýýíèé òàëààð ñóäàëãààíû àæèë

îäîîãîîð áàéõã¿é áàéíà.

Â.7.3. ×èõðèéí øèæèíÀÃ áîëîí ×Ø õàâñàðñàí ¿åä òàðõèíû õàðâàëò, òèòýì ñóäàñíû ýìãýã, çîãñîíãèøëûí

ÇÄ, çàõûí ñóäàñíû ýìãýã, ÇÑª, áººðíèé ýìãýã¿¿ä áèé áîëîõ ýðñäýë ýðñ íýìýãääýã. ×Ø-òýé ºâ÷òºíä ìèêðîàëüáóìèíóðè èëðýõ íü áººðíèé ºâ÷íèé ýðò ¿åèéí øèíæ áºãººä ÇÑª áàéãààã õàðóóëäàã.

• ÀÄ-ûã áóóëãàõ 5 á¿ëãèéí ýìèéí àëü íü ÷ äàðàëòûí ò¿âøèíã áóóëãàñíààð ÇÑ-íû õ¿íäðýë¿¿äýýñ õàìãààëàõ íºëººã ¿ç¿¿ëäýã. ÀÄ áóóðóóëàõ ýì¿¿ä íü áººðíèé õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ íºëºº èõòýé. Õàðèí í¿ä áîëîí ìýäðýëèéí õ¿íäðýëýýñ õàìãààëàõ íºëºº íü áàãà áàéäàã.


• ÀÕÔÑ, ýñâýë AÐ àíòàãîíèñòûã õàâñàðñàí ýì÷èëãýýíèé íýã õýñýã áîëãîí ñîíãîõ ¸ñòîé. Íåôðîïàòè ¿¿ñýõ, äààìæðàõààñ ñýðãèéëýõ òóë äàí ýìýýð ýì÷ëýõ òîõèîëäîëä ýäãýýð ýì¿¿äýýñ ñîíãîõ íü õàìãèéí òîõèðîìæòîé þì.

• ×Ø á¿õèé ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä ÀÕÔÑ-èéã øýýñ õººõ ýìýýñ èë¿¿ Ñà-èéí àíòàãîíèñòòàé õîñëîõ íü ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã.

• Öóñíû ãëþêîçûí õýìæýýã õÿíàõ çýðýã ÇÑª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ýñðýã ÷èãëýñýí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã ýì÷èëãýýíèé õºòºëáºðò îðóóëàõ øààðäëàãàòàé (×Ø, õýâ øèíæ 2-èéí ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæààñ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã àâ÷ áîëíî).

Â.7.4. Áººðíèé ºâ÷èí• ×Ø-èéí øàëòãààíò íåôðîïàòèòàé ºâ÷òºíä ÀÄ-ààñ ãàäíà ïðîòåèíóðèä

÷èãëýñýí ýì÷èëãýýã äàâõàð õèéíý. • ÀÄ-ûã çîðèëòîò ò¿âøèíä õ¿ðãýõèéí òóëä ýõëýýä Ñà-èéí àíòàãîíèñò, ýñâýë

ãîãöîîíä ¿éë÷ëýõ øýýñ õººõ ýì çýðãèéã ÀÕÔÑ, ýñâýë ÀÐ àíòàãîíèñòòàé õàâñðóóëàí õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëíî. Ìèêðîàëüáóìèíóðè áîëîí ïðîòåèíóðèã áàãàñãàõûí òóëä ãîëäóó ÀÕÔÑ, ýñâýë AÐ àíòàãîíèñòûã õýðýãëýõ áºãººä èíãýñíýýð áººðíèé ýìãýã äààìæðàõ, ìºí ÇÑª-ººñ ñýðãèéëíý. Ýäãýýð ýìèéã õýðýãëýæ áàéõ ¿åä ñèéâýíãèéí êðåàòèíèí, êàëèéã çààâàë ¿çýõ õýðýãòýé.

• Ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõäàà ÇÑª-íèé á¿õ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí ýñðýã ÷èãëýñýí àðãà õýìæýýí¿¿äèéã áîäîõ õýðýãòýé. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë áîëîí áººðíèé äóòàãäàë íü ÇÑª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí íýã áîëäîã.

Â.7.5. Òàðõè-ñóäàñíû ýìãýã • Òàðõèíû õàðâàëòòàé, ýñâýë ò¿ð çóóðûí öóñ õîìñðîëòòîé ºâ÷òºíä ÀÄ áóóëãàõ

ýì÷èëãýýã õèéñíýýð äàõèí õàðâàõààñ ñýðãèéëæ, ÇØ ¿¿ñýõ àþóëààñ õàìãààëíà.• Íîòîëãîîíîîñ õàðàõàä ÀÄ-ûí ò¿âøèíã õýðõýí áóóëãàæ áàéãààãààñ ãîë ¿ð

ä¿í õàìààðäàã ó÷èð õýðýãëýæ áîëîõ ýì áîëîí çîõèñòîé õîñëîëóóäûã çºâ ñîíãîõ øààðäëàãàòàé. Èõýíõ ñóäàëãààãààð ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñòûã øýýñ õººõ ýì áîëîí áóñàä ýì÷èëãýýíèé àðãóóäòàé õàâñðóóëàí õýðýãëýñýí òàëààð ñóäàëæýý. Ãýõäýý ýäãýýð ýì÷èëãýý íü òàðõèíû ñóäñûã õàìãààëàõ íºëººòýé ýñýõèéã òîäðóóëàõûí òóëä íýìýëò íîòîëãîî øààðäëàãàòàé.

• Òàðõèíû õàðâàëòûí õóðö ¿åä ÀÄ áóóëãàõ ýì÷èëãýý àøèãòàé ýñýõ òàëààð òîäîðõîéã¿é ç¿éë íèëýýä áàéäàã. ªíººã õ¿ðòýë çºâõºí íýã ë ñóäàëãààíä öóñ õàðâàëòûí õóðö ¿åä, ÀÄ>160 ììÌÓÁ áàéãàà ºâ÷òºíä ëèçèíîïðèë, ýñâýë àòåíîëîë õýðýãëýõ íü ñàéí ¿ð ä¿íòýé ãýæýý.

Â.7.6. Óõàìñàðò óõààíû äîðîéòîë áîëîí çºíºãºðºë• Ñóäàëãààãààð óõàìñðûí äîðîéòîë áîëîí çºíºãºðºë íü ÀÄ-ûí ò¿âøèíòýé

øóóä õàìààðàëòàé áàéíà. Ìºí ÀÄ-ûã áóóëãàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ýíýõ¿¿ ººð÷ëºëò¿¿äèéí ÿâöûã óäààøðóóëæ áîëíî ãýæ ¿çäýã.

• ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ íü îþóíû õîìñäîë áîëîí îé ñàíàìæèéí ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõýä èë¿¿ õÿëáàð áîëãîäîã.

• Íèòðåíäèïèíýýð ýìýí ýì÷èëãýýãýý ýõýëæ áàéñàí, 60-ààñ äýýø íàñíû ÑÃ-òýé ºâ÷òí¿¿äèéí äóíä çºíºãºðºë æèøèõ á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä áàãà áàéæýý.

• Ñóäàëãààãààð 80 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ºâ÷òí¿¿äýä ÀÄ áóóëãàõ ýì÷èëãýýã õèéõýä çºíºãºðëèéí òàðõàëòûã áóóðóóëàõ íºëºº ¿ç¿¿ëýýã¿é áàéíà.


Â.7.7. Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí • ÀÃ íü ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí (ÇÒÑª)-èé òîìîîõîí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë

áºãººä ÇØ-ýýð ºâäñºí ÀÃ-òýé ºâ÷òí¿¿äýä ÇØ äàõèõ ìàãàäëàë ºíäºð áàéäàã.• ÇØ-òýé ºâ÷òºíä áåòà-õîðèãëîã÷, ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò çýðýã ýì¿¿äýýñ àëü

áîëîõ ýðò ºãñíººð ÇØ äàõèí ¿¿ñýõ, íàñ áàðàõààñ ñýðãèéëæ ÷àäíà. Ýäãýýð ýì¿¿ä õàìãààëàõ øèíæ ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýýñ ãàäíà ÀÄ-ûã áàãà çýðýã áóóðóóëíà.

• Àðõàã ÇÒÑª á¿õèé ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñò ÀÄ áóóëãàõ ýì÷èëãýý ñàéí íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Áåòà-õîðèãëîã÷, Ñà-èéí àíòàãîíèñò, ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò çýðýã ýì¿¿äèéã äàíãààð íü áîëîí õîñëóóëàí õýðýãëýæ áîëíî. ÀÔÕÑ á¿ëãèéí ýì¿¿ä õýðýâ òààð÷ ë áàéãàà áîë ÇÒÑª á¿õèé ÀÃ-òýé á¿õ ºâ÷òºíä óóëãàíà (õýðýâ õàíèàëãûí óëìààñ óã ýìèéã óóõ áîëîìæã¿é áîë AÐ àíòàãîíèñòèéã ºãíº).

Â.7.8. Ç¿ðõíèé äóòàãäàë• ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä ÇÄ-ûí øèíæ¿¿ä õàâñðàí èëýðâýë òèàçèä, ýñâýë ãîãöîîíä

¿éë÷ëýõ øýýñ õººõ ýì, ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò (ÀÕÔÑ òààðàõã¿é ¿åä) áîëîí àëüäîñòåðîíû àíòàãîíèñò ýì¿¿äýýð ýì÷ëýíý. ÇÄ-ûã ýì÷èëñíèé äàðààãààð áåòà-õîðèãëîã÷èéã ààæìààð ºã÷ áîëíî.

• ÀÃ-òýé ºâ÷òí¿¿äýä äèàñòîëèéí ÇÄ ýëáýã áºãººä ýíý íü òàâèëàíä ñºðãººð íºëººëäºã. Äèàñòîëûí ÇÄ-ä äàâóó íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ýì áàéõã¿é òóë äýýðõ ýì¿¿äèéã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.

Â.7.9. Òîñãóóðûí ìåðöàíè ÀÃ íü òîñãóóðûí ìåðöàíè ¿¿ñãýõ òîìîîõîí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë þì. Òîñãóóðûí

ìåðöàíè íü ÇÑ-íû ºâ÷ëºë áîëîí íàñ áàðàëòûí ýðñäëèéã íýìýãä¿¿ëäýã. ÇÕÃ, ç¿¿í òîñãóóðûí òîìðîë íü òîñãóóðûí ìåðöàíèã íºõöºëä¿¿ëýõ áèå äààñàí õ¿÷èí ç¿éëñ áîëäîã. Èéìýýñ ýäãýýð ººð÷ëºëò á¿õèé ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñò ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýã èë¿¿ ýð÷èìòýé õèéõ øààðäëàãàòàé.

• Á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéæ áàéãàà ¿åä ÀÄ-ûí ò¿âøèíã ñàéòàð õÿíàõ øààðäëàãàòàé. Ó÷èð íü ÑÄ 140 ììÌÓÁ áàéõàä öóñ õàðâàëò áîëîí öóñ àëäàëòûí ýðñäýë ºíäºð áàéäàã.

• Õîâäëûí õýìèéã ýì÷ëýõýä áåòà-õîðèãëîã÷ áîëîí äèãèäðîïèðèäèíû á¿ëãèéí áóñ Ñà-èéí àíòàãîíèñòóóä (âåðàïàìèë áîëîí äèëòèàçåì) ¿ð ä¿íòýé.

• Áåòà-õîðèãëîã÷, ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñò çýðýã ýì¿¿ä íü ÇÄ-òàé áîëîí ÀÃ-òýé ºâ÷òí¿¿äýä òîñãóóðûí ìåðöàíè òîõèîëäîõ òîîã öººð¿¿ëíý.

• ÀÕÔÑ áîëîí AÐ àíòàãîíèñò ýì¿¿ä íü òîñãóóðûí ìåðöàíèéí äàõèëòààñ ñýðãèéëíý.

Â.7.10. Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæ • ÁÑÕØ íü òºâèéí òàðãàëàëò, ãëþêîç áîëîí ëèïèäèéí ñîëèëöîîíû àëäàãäàë,

ìºí ÀÄ-ûí ººð÷ëºëò çýðýã õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéí õàâñàðñàí ººð÷ëºëòººð èëðýíý. Äóíä áîëîí àõèìàã íàñíû õ¿ì¿¿ñèéí äóíä õàìãèéí ýëáýã òîõèîëääîã.

• ÁÑÕØ-òýé á¿õ õ¿ì¿¿ñò àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ ýð÷èìòýé àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâàõ øààðäëàãàòàé. ÀÄ áóóëãàõ ýìýí ýì÷èëãýýíä àëü áîëîõ ×Ø-ã íºõöºëä¿¿ëýõ íºëººã¿é ýì¿¿äèéã ñîíãîíî.

Â.7.11. Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãèïåðòåíçè Ýðýãòýé÷¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä äóíä íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ÑÄ õàðüöàíãóé áàãà

áàéäàã ÷ íàñ àõèõ òóñàì èë¿¿ îãöîì íýìýãäýõ òºëºâòýé. ¯¿íòýé õîëáîîòîéãîîð 60-


ààñ äýýø íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí äóíä ýð÷¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä ÀÃ-èéí òàðõàëò èë¿¿ áàéäàã.

• Äàðàëò áóóðóóëàõ ÿíç á¿ðèéí á¿ëãèéí ýì¿¿äèéí ÀÄ áóóëãàõ, õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ ¿ð ä¿í íü ýðýãòýé÷¿¿ä áîëîí ýìýãòýé÷¿¿äýä àäèëõàí áàéäàã.

• ÀÕÔÑ áîëîí AÐ àíòàãîíèñò ýì¿¿ä íü óðàãò õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã òóë íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñíû, ìºí æèðýìñýí áîëîí æèðýìñëýõýýð òºëºâëºæ áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äýä ºãºõººñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé.

• Æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ áýëäìýë¿¿ä: Æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ áýëìäýë¿¿ä íü õýäèéãýýð ýñòðîãåíû õýìæýý áàãàòàé ÷ ÀÃ, öóñ õàðâàëò, ÇØ-èéã íºõöºëä¿¿ëýõ õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. Èéìä ÀÃ-òýé ýìýãòýé÷¿¿äýä çºâõºí ïðîãåñòîãåí àãóóëñàí ýìèéã ñîíãîõ íü ç¿éòýé. Ãýõäýý ýäãýýð ýì¿¿äèéí ÇÑ-íû òîãòîëöîîíä ¿ç¿¿ëýõ íºëººíèé òàëààð á¿ðýí ñóäëàãäààã¿é áàéíà.

Â.7.12. Æèðýìñýí ¿åèéí ÀÃÆèðýìñýí áîëîõîîñ ºìíº ÀÃ-òýé áàéñàí ºâ÷òºíä æèðýìñíèé ÿâöàä æèðýìñíèé

ãèïåðòåíçè õàâñðàí ¿¿ñýæ áîëíî. Æèðýìñýí ¿åèéí ÀÃ, ÿëàíãóÿà ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàòíû ººð÷ëºëò¿¿ä ýõ áîëîí óðàãò ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.

Îíîøèëãîî, ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîîð õîíîãèéí ÀÄ-ûí ò¿âøèíã òîäîðõîéëíî (ïðîòåèíóðè, õóãàöààíààñ ºìíº òºðºõ, íÿðàéí áèåèéí æèí áîëîí æèðýìñíèé åðºíõèé ÿâö çýðãèéã óðüä÷èëàí òààìàãëàõàä äºõºìòýé). ßëàíãóÿà äàðààõ òîõèîëäîëäëóóäàä òîäîðõîéëîõ õýðýãòýé. ¯¿íä:

- ÀÃ-òýé, æèðýìñíèé ºíäºð ýðñäýëòýé ýìýãòýé÷¿¿ä - ×Ø, ýñâýë áººðíèé ºâ÷òýé æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿ä Õàâàí íü õýâèéí æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí 60%-ä èëýðäýã òóë ýêëàìïñèéí

ºìíºõ øàòíû øèíæ òýìäýã ãýæ ¿çýõýý áîëüñîí. Ýì÷èëãýý:

• ÑÄ 140-149 ììÌÓÁ ýñâýë ÄÄ 90-95 ììÌÓÁ áàéãàà æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä ýìýí áóñ ýì÷èëãýýã õèéíý

• (õýâèéí äýãëýìòýé õîîë ºãºõ áà æèðýìñíèé õîæóó õîðäëîãî, ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàòàíä îðîõîîñ ñýðãèéëæ äàâñíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõã¿é)

• ÑÄ 150 ììÌÓÁ ýñâýë ÄÄ 95 ììÌÓÁáàéãàà áîë ýìýí ýì÷èëãýýã õèéæ ýõýëíý.• Æèðýìñíèé ãèïåðòåíçèòýé (ïðîòåèíóðè èëýðñýí ýñýõýýñ õàìààðàõã¿é),

ýñâýë ºìíº íü ãèïåðòåíçèòýé áàéãààä æèðýìñíèé ãèïåðòåíçèòýé õàâñàðñàí, æèðýìñíèé ÿâöàä ÁÝÃ-òýé, òîëãîé ºâäºõ, õàðàà á¿äýãðýõ, øýýñýíä óóðàã èëðýõ, øàãàéãààð õàâàãíàõ çýðýã øèíæ¿¿ä èëýðñýí, ÑÄ 140 ììÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 90 ììÌÓÁ áàéãàà ýõ÷¿¿äýä ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ øààðäëàãàòàé.

• ÑÄ 170 ììÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ 110 ììÌÓÁ õ¿ðñýí ¿åä ÿàðàëòàé ýìíýëýãò õýâò¿¿ëæ ýì÷èëíý. o Õ¿íäðýýã¿é ãèïåðòåíçèéí ¿åä ìåòèëäîïà, ëàáåòàëîë, óäààí ¿éë÷èëãýýòýé

Ñà-èéí àíòàãîíèñò, áåòà-õîðèãëîã÷ (öººí õýðýãëýäýã) óóëãàæ õýðýãëýíý.o Óóøãèíû õàâàí á¿õèé ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàòàíä áàéãàà òîõèîëäîëä

íèòðîãëèöåðèíûã ñîíãîíî. o ÀÕÔÑ áîëîí AÐ àíòàãîíèñò ýì¿¿ä ýñðýã çààëòòàé. o Ñèéâýíãèéí ýçýëõ¿¿í áóóðñàí áàéõ òóë øýýñ õººõ ýì¿¿ä ýñðýã çààëòòàé.o Ýð÷èìòýé ýì÷èëãýý øààðäñàí òîõèîëäîëä ëàáåòàëîë ñóäñààð õèéæ,

ìåòèëäîïà áîëîí íèôåäèïèí óóëãàäàã. Ãèïåðòåíçèéí õÿìðàëûí ¿åä íèòðîïðóññèä íàòðè ñóäñààð äóñààíà. Ãýõäýý ýíý ýìèéã óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé. Ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàòàíä


íèòðîãëèöåðèí ¿ð ä¿íòýé áàéäàã. o Áàãà òóíòàé àñïèðèí, çàãàñàí òîñ, Ñà-èéí íýìýëò á¿òýýãäýõ¿¿í ºãºõººñ

çàéëñõèéíý. Ãýâ÷ æèðýìñíèé ýðò õóãàöààíä (28 äîëîî õîíîã) ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàòàíä îðæ áàéñàí ò¿¿õòýé ýìýãòýé÷¿¿äýä óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð áàãà òóíòàé àñïèðèí ºã÷ áîëíî.

ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí áîë <140/90 ììÌÓÁ þì. Õýðýâ ÀÄ-ûã õýò áóóëãàâàë óðãèéã ãýìòýýõ àþóëòàé.

Â.7.13. Õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèÀÃ-òýé íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí çºâõºí öººí õóâüä íü ãèïåðòåíçèéí øàëòãààíûã

èëð¿¿ëýõ áîëîìæòîé áàéäàã. Ýìíýë ç¿éí ºã¿¿ëýìæ, áîäèò ¿çëýã áîëîí ëàáîðàòîðèéí ýíãèéí øèíæèëãýýãýýð õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèéã èëð¿¿ëæ áîëíî. ÀÄ-ûí ò¿âøèí èõ õýìæýýãýýð íýìýãäýõ, ãýíýò èõñýõ, ýñâýë äààìæèð÷ õ¿íäðýõ, ýìýí ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿í ìóóòàé áàéõ çýðýã íü õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçè áàéæ áîëçîøã¿éã õàðóóëäàã. Èéì òîõèîëäîëä ºâ÷òºíä (ãýõäýý á¿ãäýä íü áóñ) äàðààõü øèíæ òýìäã¿¿äýýñ èëýð÷, îíîøèéí ò¿ëõ¿¿ð áîëæ ºãäºã. ¯¿íä: Áººðíèé ïàðåíõèìûí ýìãýã: õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèä õ¿ðãýäýã ãîëëîõ øàëòãààí þì.

• Õýâëèéí õî¸ð òàëä ýçýëõ¿¿íòýé ç¿éëñ òýìòðýãäýíý (îëîí óéëàíõàéò áººð). • Øýýñíèé øèíæèëãýýíä óóðàã, ýðèòðîöèò ýñâýë ëåéêîöèò èëðýõ, öóñàíä

êðåàòèíèíû õýìæýý íýìýãäýõ (áººðíèé ïàðåíõèìûí ýìãýã). Áººðíèé ñóäàñíû ãèïåðòåíçè: õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèä õ¿ðãýõ ¿íäñýí øàëòãààíóóäûí äóíä 2-ð áàéð ýçýëäýã (çàëóó÷óóäàä ôèáðîìóñêóëÿð äèñïëàçè, íàñòàé õ¿ì¿¿ñò àðòåðèéí ñóäàñíû íàðèéñàë). Ýíý ¿åä:

• ãèïåðòåíçè ãýíýò èëðýõ, ýñâýë ãýíýò õ¿íäðýõ áºãººä ÀÄ-ûã áóóðóóëàõàä õýö¿¿ áàéäàã;

• õýâëèéí õàæóóãààð ñóäàñíû øóóãèàí ñîíñîãäîõ, ãèïîãëèêåìè, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äààìæèðñàí àëäàãäàë;

• õî¸ð òàëûí áººðíèé àðòåðèéí íàðèéñàëòàé ¿åä ÀÄ áóóëãàõ ýìèéí íºëººãººð ñóäàñ íàðèéñëèéí äàðààõü õýñãèéí íýâ÷èëòèéí äàðàëò áóóðñàíààñ áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà îãöîì ìóóäàõ áà öóñíû êðåàòèíèíû õýìæýý íýìýãäýíý.

Àòåðîñêëåðîç äààìæðàõ ýðñäýë èõòýé òóë àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ, àñïèðèí áàãà òóíãààð ºãºõ, ñòàòèí, äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéí õýä õýäýí òºðëèéã ñîíãîæ ýì÷èëãýýíäýý õýðýãëýíý. Õî¸ð òàëûí áººðíèé àðòåðèéí ñóäàñíû íàðèéñàëã¿é áîë òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìýýñ òîõèðîõ òóíãààð íü ºãºõ áà Ñà-èéí àíòàãîíèñòûã, áîëîìæòîé áîë ðåíèí-àíãèîòåíçèí ñààòóóëàã÷èéã íýìíý. Öóñíû êðåàòèíèí, êàëèéã îéð îéðõîí õÿíàõ ¸ñòîé.

ÀÄ áóóðàõã¿é ºíäºð, ýìýíä òýñâýðòýé áàéæ, áººðíèé äóòàãäàë äààìæèðàõ íü áººðíèé ñóäñàíä ýðãýí ñóäàñæóóëàõ ìýñ àæèëáàð õèéõ øààðäëàãàòàéã õàðóóëæ áàéíà.

Ôåîõðîìîöèòîìà: õîâîð òîõèîëääîã õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèéí õýëáýð. Äàðààõü øèíæ òýìäãýýð èëýðíý:

• Òîãòâîðòîé, ýñâýë ïàðîêñèçìàëü ãèïåðòåíçè • Òîëãîé ºâäºõ, õºëðºõ, ç¿ðõ äýëñýõ áîëîí öàðàé öîíõèéõ.

Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé. Õàãàëãààã á¿ðýí òºãñ áîëãîõ ¿¿äíýýñ ºâ÷òíèéã áýëòãýõ õýðýãòýé. ¯¿íä -àäðåíîðåöåïòîð ñààòóóëàã÷ õýðýãëýõ áà ýì÷èëãýý òºãñ áîëñíû äàðàà áåòà- õîðèãëîã÷èéã ºã÷ áîëíî.


Àíõäàã÷ àëüäîñòåðîíèçì:• Ãèïîêàëèåìè (ºâ÷íèé ýðò ¿åä öººí • èëðýõ), òýñâýðëýã ãèïåðòåíçè• ×èõýð ºâñèéã º÷¿¿õýí õýìæýýãýýð õýðýãëýõýä ãèïîêàëèåìè á¿õèé òýñâýðëýã

ãèïåðòåíçè èëýðäýã. Êóøèíãèéí õàì øèíæ: õîâîð

• Áèå ãàëáèðûí ººð÷ëºëò¿¿äÍîéðîíä àìüñãàë ò¿ãæðýõ:

• Óíòàõ ¿åä àìüñãàëûí äýýä çàìûí óíàëò (óíæèëò)-ûí óëìààñ àìüñãàë ¿å ¿å òàñàëäàõ

• ªäðèéí öàãààð õýò íîéðìîãëîõ, àíõààðàë ìóóäàõ, óíòñàí ÷ àìðààã¿é ìýò áàéõ, óíòàõ ¿åä õàõàæ öàöàõ, øºíº øýýõ, öî÷ðîìòãîé áîëîõ, çàí òºðõ ººð÷ëºãäºõ, áýëãèéí äóð õ¿ñýë áóóðàõ, çàì òýýâðèéí îñîëä ºðòºìòãèé áîëîõ ã.ì.

• Òàðãàí ºâ÷òí¿¿äýä òîõèîëäîõ íü ýëáýã, õîíîãèéí ÀÄ-ûã õýìæèõýä øºíèéí öàãààð ÀÄ-ûí ò¿âøèí áóóðäàãã¿é

Ãîë ñóäàñíû êîàðêòàöè: õîâîð òîõèîëäîë þì. • Õ¿¿õýä áîëîí çàëóó íàñíû ãèïåðòåíçè • Ñèñòîëûí äóíä õýñýãò øóóãèàí ñîíñîãäîõ áà ÿâààíäàà áàéíãà ñîíñîãääîã

áîëîõ, ýíý íü öýýæíèé óðä õýñýã áîëîí íóðóóíä ñîíñîãäîíî. • Ãóÿíû ëóãøèëò øóóíûõààñ óäààøèðñàí, ýñâýë ëóãøèëò òýìòðýãäýõã¿é áàéíà.

Ýì-õàìààðàëò ãèïåðòåíçè:ÀÄ-ûã ºãñãºõ íºëººòýé ýì, áýëäìýë¿¿äýä: ÷èõýð ºâñ, æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ áýëäìýë¿¿ä, ñòåðîèäóóä ñòåðîèäûí áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä, êîêàèí, àìôåòàìèí, ñèìïàòîìèìåòèê áýëäìýë¿¿ä, ýðèòðîïîýòèí, öèêëîñïîðèí áîëîí òàêðîëèìóñ çýðýã áàãòäàã.

Õýðýâ õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçè õýìýýí ñýæèãëýâýë êàëüöèéí àíòîãíèñòààð ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ íü õàìãèéí çºâ ñîíãîëò áîëíî.

Â.7.14. Ýìýíä òýñâýðòýé ãèïåðòåíçè Ýì÷èëãýýíäýý àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâ÷, äîîä òàë íü ãóðâàí ýìèéí õîñëîëûã õàíãàëòòàé òóíãààð (øýýñ õººõ ýìèéã îðîëöóóëàí) ºãºõºä ÑÄ áîëîí ÄÄ-ûã çîðèëòîò ò¿âøèíä õ¿ðãýæ ÷àäàõã¿é òîõèîëäëûã ýìýíä òýñâýðòýé ãèïåðòåíçè ãýíý.

Ýìýíä òýñâýðòýé ãèïåðòåíçèéí øàëòãààí • Ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã ÷àíä áàðèìòëàõã¿é áàéõ• Ýìèéí òóí õàíãàëòã¿é, ýìèéí çîõèñã¿é õîñëîë, õàðèëöàí ¿éë÷ëýë• Áèåèéí æèí õàñàõ, àðõèíû õýò õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ çýðýã àìüäðàëûí õýâ

ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã á¿ðýí õýðýãæ¿¿ëýýã¿é • ÀÄ-ûã íýìýãä¿¿ëäýã ýì¿¿äèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí óóõ (÷èõýð ºâñ, êîêàèí,

ãëþêîêîðòèêîèä, ñòåðîèäûí áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä ã.ì.)• Íîéðîíä àìüñãàë ò¿ãæðýõ• Õî¸ðäîã÷ øàëòãààíûã èëð¿¿ëæ ÷àäààã¿é ÿâäàë (òóõàéëáàë áººðíèé àðòåðèéí

íàðèéñàë ã.ì)• Îãò çàñðàëòã¿é, ýñâýë ìàø áàãà çàñðàë á¿õèé ýðõòýíèé ãýìòýë • Áèåèéí øèíãýíèé ýçýëõ¿¿í äîîðõ øàëòãààíóóäûí óëìààñ õýòðýõ:

o Øýýñ õººõ ýì÷èëãýý õàíãàëòã¿é o Áººðíèé äààìæèðñàí äóòàãäàë


o Äàâñ èõýýð õýðýãëýõo Ãèïåðàëüäîñòåðîíèçì

Ýìýíä õóóðàì÷ òýñâýðòýé ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõ øàëòãààí:o Ýìíýëãèéí ãèïåðòåíçè (öàãààí õàëàäíû)o Á¿ä¿¿í áóãàëãàíä òîõèðñàí ìàíæåò õýðýãëýýã¿éo ªíäºð íàñòíû õóóðàì÷ ãèïåðòåíçè

¯çëýã áà àâàõ àðãà õýìæýý:• Ýìíýë ç¿éí ºã¿¿ëýìæ áîëîí áîäèò ¿çëýã äýýð ¿íäýñëýí õî¸ðäîã÷ øàëòãààí

áàéãàà ýñýõèéã ìàø àíõààðàëòàé òîäðóóëíà. • Õîíîãèéí ÀÄ-ûã õýìæèæ, ÀÄ èõñýëòèéí õýìíýëèéã àæèãëàíà. • Èõýíõ òîõèîëäîëä ãóðâààñ äýýø ýìýí ýì÷èëãýýã õèéõ øààðäëàãàòàé

áîëäîã áºãººä äàðààõ íºõöºë¿¿äèéã õàðãàëçàí ýì÷èëãýýíèé òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëíà. ¯¿íä: - ÀÄ áóóëãàõ 3 áà 4, 5 äàõü ýìèéí õîñëîëûí ¿éëäýë, íºëºº á¿ðýí õàíãàëòòàé

ñóäëàãäààã¿é áàéãààã àíõààðàõ õýðýãòýé. - Ñïèðîíîëàêòîíûã õàðüöàíãóé áàãà òóíãààð (25–50 ìã/ºäºðò) ºãºõºä ÀÄ-

ûã áóóðóóëàõ íýìýëò ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã. Ìºí àìèëîðèä ¿ð ä¿íòýé áîëîõ íü àæèãëàãäñàí. Çàðèì òýñâýðëýã ãèïåðòåíçèéí ýì÷èëãýýíä àíòèàëüäî-ñòåðîíû ýì¿¿ä ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã íü îíîøëîãäîîã¿é áàéñàí àíõäàã÷ àëüäîñòåðîíèçì, ýñâýë îëîí ýìèéí íºëººãººð áèé áîëñîí õî¸ðäîã÷ àëüäîñòåðîíèçì áàéãààòàé õîëáîîòîé áàéæ áîëîõ þì. Ãýõäýý ýíý òàëààð õàíãàëòòàé íîòîëãîî áàéõã¿é áàéíà.

- Ñïèðîëàêòîíûã áàãà òóíãààð ºãºõºä ò¿¿íèé ãàæ íºëºº áàãàñäàã. Ãýõäýý ºâ÷òí¿¿äèéí èõýíõýä íü áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, ìºí ðåíèí-àíãèîòåíçèíû õîðèãëîã÷èéã õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëîõ òóë öóñíû êàëèé áîëîí êðåàòèíèíû ò¿âøèíã àíõààðàõ øààðäëàãàòàé.

Â.7.15. Ãèïåðòåíçèéí õÿìðàë Ãèïåðòåíçèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæ øààðäñàí íºõöºëèéã õ¿íä õýëáýðèéí, ýñâýë ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í ìóóòàé àíõäàã÷ ãèïåðòåíçè, ýñâýë õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçè ¿¿ñãýäýã. ÀÃ-èéí õÿìðàëûã íºõöºë áàéäëûí íîöòîé ýñýõýýñ õàìààð÷ 2 õýëáýðò õóâààíà. ¯¿íä:1) Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè (õîðóó ÿâöòàé ãèïåðòåíçè) 2) Õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè

1) Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè ÀÄ õýò ºíäºðñºæ (ÄÄ çàðèìäàà >130 ìì ÌÓÁ), ÁÝÃ öî÷ìîãîîð (ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàëààð) èëðýíý. Õýðýâ ýì÷ëýõã¿é áîë òàâèëàí ìóóòàé, ºâ÷òºíèé 50% íü 12 ñàðûí äîòîð íàñ áàðíà.

Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýý øààðäñàí íºõöºë¿¿ä:- Ãèïåðòåíçèéí ýíöåôàëîïàòè- Ãèïåðòåíçèéí øàëòãààíò ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäàë- ÇØ á¿õèé ÀÃ- Ç¿ðõíèé òîãòâîðã¿é áàõ á¿õèé ÀÃ - ÀÃ áà ãîë ñóäàñíû õóóëðàë - Ààëçàâ÷ á¿ðõ¿¿ëèéí öóñ õàðâàëòòàé õàâñàðñàí õ¿íä õýëáýðèéí ÀÃ


- Ôåîõðîìîöèòîìàòàé õàâñàðñàí ÀÃ-èéí õÿìðàë - Áººðíèé äààìæèðñàí äóòàãäàë- Í¿äíèé òîðëîã á¿ðõýâ÷èéí öóñ õàðâàëò, íýâ÷äýñ õóðàõ, õàðààíû ìýäðýëèéí

äèñê õàâàãíàõ- Ìýñ çàñëûí ÿâöàä ÀÄ èõñýõ- Õ¿íä õýëáýðèéí ýêëàìïñèéí ºìíºõ øàò, ýñâýë ýêëàìïñè- Öóñ çàäðàë (ãåìîëèç), Ñóäñàíä öóñ ò¿ãýýìëýýð á¿ëýãíýõ (ÄÂÑ)

Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò• ÀÄ-ûí ñàéí õÿíàëò, õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèéí øàëòãààíûã çºâ èëð¿¿ëýõ, ýì÷ëýõ

Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè á¿õèé ºâ÷òºíèé ÀÄ-ûã ÿàðàëòàé áóóëãàõ õýðýãòýé. Ìýðãýæëèéí ýì÷èä ¿ç¿¿ëæ, ýìíýëãèéí íºõöºëä ýì÷ëýõ áà á¿õ ýì÷èëãýýã ñóäñààð õèéíý. Ëàáåòàëîë, íèòðîïóðñèäíàòðè, êëîíèäèí çýðãèéã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý. Õýðýâ ÀÄ áóóæ áàéâàë óäààí, ýñâýë äóíä çýðãèéí óäààí ¿éë÷èëãýýòýé Ñà-èéí àíòàãîíèñòûã (áîãèíî ¿éë÷èëãýýòýé ýìèéã õýðýãëýõã¿é) çàæëàõã¿é óóëãàíà. Ãîë ñóäàñíû õóóëðàë çýðãèéí ¿åä ÀÄ-ûã îãöîì áóóëãàæ 3-24 öàãèéí äîòîð ÄÄ-ûã 100-110 ììÌÓÁ-ä õ¿ðãýæ áîëíî. Èíãýæ õóðäàí áóóëãàõ ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò íü õÿíàëòûí áàãàæ òîíîã òºõººðºìæ, ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë, ºâ÷íèé õ¿íäðýë çýðãýýñ õàìààðíà. (Õàâñðàëò 4-ººñ ýì÷èëãýýã õàðíà óó)

2) Õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèÀÄ õýò ºíäºðñºõ áîëîâ÷ ÿìàð íýãýí çîâèóðã¿é, ÁÝÃ öî÷ìîãîîð (ýñâýë öî÷ìîã

äààìæðàëààð) èëðýõã¿é.ÀÄ-ûã ààæèì áóóëãàõ çîðèëãîîð äàðàëò áóóëãàõ ýìèéã óóëãàíà. Õÿíàëòûã

1-3 õîíîãèéí òóðø õèéíý. ÀÄ-ûã îãöîì áóóëãàñíààñ öóñíû íýâ÷èõ ÷àíàðûã ýðñ áàãàñãàíà. (Õàâñðàëò 5-ààñ ýì÷èëãýýã õàðíà óó)

Â.8. Íýí ÿàðàëòàé áîëîí õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèãýýñ áóñàä àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òíèé õÿíàëò Ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òíèé õÿíàëòûã õèéõäýý ÀÄ-ûí ò¿âøèí, ÁÝÃ-èéí ýìíýë ç¿éí èëðýë, õ¿íäðýëèéã õàðãàëçàíà. Õÿíàëòûã õèéõäýý àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéí ººð÷ëºëò, ýìýí ýì÷èëãýý, ýìèéí ãàæ íºëºº, çîðèëãîäîî õýðõýí õ¿ðýõ çýðãèéã áàãòààíà.

Òóíã òîõèðóóëàõ ¿å: øèíýýð õýðýãëýæ áóé ýìèéí àíõíû òóíãèéí äàðààãààñ òóíã òîõèðóóëàõ ¿å ýõýëíý. Ýìèéí ãàæ íºëºº èëýð÷ áóé ýñýõèéã òîäðóóëàõûí òóëä 2-4 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ºâ÷òºíã äàâòàí ¿çýæ:

o ãàæ íºëºº èëýð÷ áàéâàë òóíã áóóðóóëàõ, ýñâýë õàñàõo øýýñ õººõ ýì, ÀÕÔÑ, AÐ àíòàãîíèñòèéã ýì÷èëãýýíäýý õýðýãëýõ ¿åäýý

ñèéâýíãèéí êàëè, íàòðè, êðåàòèíèíèéã òîãòìîë õÿíàõ áà øààðäëàãàòàé ¿åä áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí ø¿¿ðëèéí õóðäûã ¿çíý. ßëàíãóÿà ýäãýýð ýìèéí òóíã ººð÷èëñºíèé äàðàà õÿíàëòûã õèéõ õýðýãòýé.

Ýìèéí òóíã òîõèðóóëàõ ¿åä ºâ÷òºíã 1-3 ñàð òóòàìä äàâòàí ¿çíý. o ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèíä õ¿ð÷ áóé áàéäàë, ãàæ íºëººíèé èëðýë çýðýã äýýð

¿íäýñëýí ýìèéí òóíã èõýñãýõ, áàãàñãàõ, øèíýýð ýì íýìýõ, õàñàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.


Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî áèåëñíèé äàðàà: ÀÄ çîðèëòîò ò¿âøèíäýý õ¿ðñýí (ÀÄ <140/90 ììÌÓÁ, íàñòàíû ÑÄ<150 ììÌÓÁ), ýðãýæ áîëîõ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã õÿíàæ ÷àäñàíààñ õîéøõè ¿çëýãèéí äàâòàìæ:

• äîîðõè òîõèîëäîëä õÿíàëòûí ¿çëýãèéã 6 ñàð òóòàìä õèéõ: - ÇÑª-íèé áàãà ýðñäýëòýé, àíõ òîäîðõîéëñîí ÀÄ-ûí ò¿âøèí õºíãºí

çýðýãòýé áàéñàí áîë• ¿çëýãèéí äàâòàìæèéã äàðààõü òîõèîëäëóóäàä îéðòóóëàõ:

- ÇÑª-íèé ºíäºð/ìàø ºíäºð ýðñäýëòýé, àíõ òîäîðõîéëñîí ÀÄ-ûí ò¿âøèí ºíäºð

- ýìèéí áóñ ýì÷èëãýýíèé äýãëýìýý ìóó ìºðäºæ áóé ºâ÷òºí- ÀÄ-ûí ò¿âøèí õýëáýëçýëòýé, òîãòâîðã¿é - ýì÷èëãýýã ýð÷èìæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áîë

• Ãýðèéí íºõöºëä ÀÄ-ûã õýìæèæ áàéãàà áîë õÿíàëòûí ¿çëýã õèéõ õîîðîíäûí çàéã õîëäóóëæ áîëíî.

• Ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ÀÄ íü 6 ñàðûí äîòîð çîðèëòîò ò¿âøèíäýý õ¿ðýëã¿é ºíäºð õýâýýð áàéãàà (180/110 ììÌÓÁ), ýñâýë ÀÄ-ûã ºìíºõ øèãýý ñàéí õÿíàæ ÷àäàõàà áîëüñîí áîë íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èä ¿ç¿¿ëæ, çºâëºãºº àâàõ õýðýãòýé.

• Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ÁÝÃ-èéí áàéäàëä ¿å÷èëñýí ¿íýëãýý ºãºõ øààðäëàãàòàé. Ó÷èð íü ýì÷èëãýýíýýñ óëáààëñàí ººð÷ëºëò áóé ýñýõ íü òàâèëàíã òîäîðõîéëîõîä ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Ç¿¿í õîâäëûí òîìðîë áîëîí ã¿ðýýíèé àðòåðèéí õàíàíû çóçààí çýðýã íü ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä óäààí ÿâöòàéãààð ººð÷ëºãäºõ òóë ýíý òºðëèéí ¿çëýãèéã 1 æèëýýñ áàãà õóãàöààíä õèéõ øààðäëàãàã¿é þì.

Ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã õýðõýí ñàéæðóóëàõ • ºâ÷òºíä ÀÃ-èéí õîð õºíººëèéí òóõàé áîëîí çºâ, òîõèðñîí ýì÷èëãýýíèé ¿ð

àøãèéí òàëààð ìýäýýëýë ºãºõ • îéëãîìæòîé, òîäîðõîé çààâàð, çºâëºãººã àìàí, ýñâýë áè÷ãýýð ºãºõ • ýì÷èëãýýíèé òàëààð ÿðèõ• ýì÷èëãýýíèé äýëãýì íü ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí õýâ ìàÿã áà ò¿¿íèé õýðýãöýýíä

òóëãóóðëàõ• õýðýâ áîëîìæòîé áîë ºäºð òóòàì óóæ áàéãàà ýìèéí òîîã öººëºõ • ãýðòýý ÀÄ-àà ººðºº õýìæèõ áà äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéã òîãòìîë óóæ õýâø¿¿ëýõ• ýìèéí ãàæ íºëººíä àíõààðëàà ñàéí õàíäóóëàõ • øààðäëàãàòàé áîë öàãàà îëæ ýìèéí òóí, ýñâýë òºðëèéã ñîëèõ • ºâ÷òºíòýéãýý ñàéí îéëãîëöîõûí òóëä ò¿¿íèé òóëãàìäñàí àñóóäëûã ÿðèëöàõ• íàéäâàðòàé, ýñâýë áîëîìæèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ òîãòîëöîî/ íºõöºëººð õàíãàõ

Ãèïåðòåíçèéí ýì÷èëãýýã íàñàí òóðøèä íü ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý. Ó÷èð íü çºâ îíîøëîãäîí ýì÷ëýãäýæ áóé ºâ÷òºíèé ýì÷èëãýýã òàñàëáàë ýðãýýä ãèïåðòåíçèéí áàéäàëäàà îðäîã. Ýðñäëèéí ò¿âøèí áàãàòàé ºâ÷òºíä ÀÄ-ûã óäààí õóãàöààíä õÿíàæ ÷àäñàí, ìºí ýìýí áóñ ýì÷èëãýý ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéãàà áîë õèéæ áàéãàà ýìýí ýì÷èëãýýíèéõýý òóíã áîëãîîìæòîé áóóðóóëíà.


ÍÎÌ Ç¯É

1. Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí, Îñîë Ãýìòëèéí Øàëòãààí Ýðñäýëò Õ¿÷èí Ç¿éëñèéí òàðõàëòûí Ñóäàëãàà-2009. Äýëõèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Áàéãóóëëàãà 2010. õõ74-76

2. Alberti KGMM, Eckel RH, Grundy SM et al. Harmonizing the Metabolic Syndrome: Joint Interim Statement of the International Diabetes Federation Task Force on Epidemiology and Prevention; Natioanal Heart, Lung, and Blood Institute; American Heart Association; World Heart Federation; International Atherosclerosis Society; and International Association for the Study of Obesity. Circulation 2009;120;1640-1645.

3. Blood Pressure Lowering Treatment Trialists’ Collaboration, Turnbull F, Neal B, Ninomiya T, et al. Effects of different regimens to lower blood pressure on major cardiovascular events in older and younger adults: meta-analysis of randomised trials.BMJ. 2008 May 17;336:1121-1123.

4. Drug Information Handbook 11th Edition. Lexi-Comp. 2003.

5. Graham I, Atar D, Borch-Johnsen K et al, European guidelines on CVD disease prevention in clinical practice: executive summary.Fourth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on CVD Disease Prevention in Clinical Practice (Constituted by representatives of nine societies and by invited experts), Eur Heart J. 2007 Oct;28(19):2375-414.

6. Law MR, Morris K, Wald NJ. Use of blood pressure lowering drugs in the prevention of cardiovascular disease: meta-analysis of 147 randomised trials in the context of expectations from prospective epidemiological studies. BMJ 2009; 338;b1665 doi: 10.1136/BMJ.b1665.

7. Mancia G, De Backer G, Dominiczak A et al 2007 ESH-ESC Practice Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: ESH-ESC Task Force on the Management of Arterial Hypertension.J Hypertens. 2007 Sep;25(9):1105-87.

8. Mancia G, Laurent S, Agabiti-Rosei E et al. Reappraisal of European guidelines on hypertension management: a European Society of Hypertension Task Force document. J Hypertens. 2009; 27:2121-2158

9. MIMS: Pharmacotherapy Guide to Cardiaovascular and Metabolic Disorders. Special Edition for Word Congress of Cardiology Scienti c Sessions 2010

10. Suomalainen Laakariseura Duodecimin ja Suomen Verenapineyhdistys ry:n asettama tyoryhma. Kohonnut verenpaine. Kaypahoito-suositus. Paivitetty 23.11.2009.

11. Williams B, Poulter NR, Brown MJ et al. British Hypertension Society guidelines. Guidelines for management of hypertension: report ot the fourth working party on the British Hypertension Society, 2004-BHS IV. J Hum Hypertens 2004; 18: 139-185

12. World Health Organization. Prevention of CVD diseases. WHO/ISH CVD Risk Prediction Charts for WHO epidemiological sub regions WPR A, WPR B) 2007.

13. DOH, Health indicators Mongolia - 2009


ÕÀÂÑÐÀËÒ

Õàâñðàëò 1. Áàé ýðõòýíèé áàãàæèéí îíîøëîãîî

ÇÕÃ-èéã ÇÖÁ-ýýð îíîøëîõ òóõàé (ÇÕÃ-èéí ÇÖÁ-èéí îíîøèëãîî)- Ñîêîëîâ-Ëàéîíû èíäåêñ : SV1+ (max RV5 ýñâýë RV6) äàëàéö 3.8mV. - Êîðíåëëèéí èíäåêñ áóþó QRS á¿ðäëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà (RavL+SV3)

>2440mVs ýðýãòýé÷¿¿äýä, (RavL+SV3+6mV) >2440mVs ýìýãòýé÷¿¿äýä áàéõ

Áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà:- Ò¿¿äãýíöðèéí ø¿¿õ õóðä (MDRD- Áººðíèé ºâ÷íèé ¿åä áàðèìòëàõ äýãëýìèéí

òîìú¸î)1 Êðåàòèíèíû êëèðåíñ (Êîêðîâò-Ãàóëòûí òîìú¸î)ýðýãòýéä: 1,23x*(140 - íàñ (æèëýýð))* æèí (êã)/ñèéâýí äýõ - êðåàòèíèí (ììîëü/ë) ýìýãòýéä: 1,23x*(140- íàñ (æèëýýð))* æèí (êã)*0,85/ñèéâýí äýõ - êðåàòèíèí (ììîëü/ë)

1 http://www.nkdep.nih.gov/professionals/gfr_calculators/orig_si.htm


Õàâñðàëò 2. Ýì÷ íàðààñ ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä ÿâóóëàõ ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí åðºíõèé àãóóëãà

Öóñíû äàðàëòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò• ÑÄ ¿¿ñýõ ìåõàíèçì• ÄÄ ¿¿ñýõ ìåõàíèçì• Öóñíû äàðàëòûí çîõèöóóëãûí ìåõàíèçì

ÀÃ ãýæ þó áîëîõ òàëààð åðºíõèé îéëãîëò. Ò¿¿íèéã ¿¿ñãýõ øàëòãààíóóä • ÀÃ-èéí àíãèëàë• ÀÃ-èéí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä• ÀÃ-èéí õýëáýð¿¿ä • Ýìíýëýãò, ãýðòýý ÀÄ-ûã õýìæèõ òóõàé

ÀÃ àþóëòàé ýñýõ, ò¿¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä ¿ç¿¿ëýõ õîð íºëºº • ÀÃ-èéí ¿ð íºëºº, õ¿íäðýë¿¿ä • Ëàáîðàòîðèéí áà áàãàæèéí øèíæèëãýýíèé òóõàé • Ýðñäëèéí õ¿ñíýãòèéã àøèãëàí ÇÑª-íèé íèéò ýðñäýëýý òîîöîõ íü

ÀÃ-èéãýý õýðõýí òà ººðºº ýì÷ëýõ (1)• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ• Äàâñ áà ººõ òîñíû õýðýãëýýã áàãàñãàõ• Òàìõè òàòàõàà çîãñîîõ • Æèíãýý õÿíàõ• Èäýâõòýé õºäºëãººí õèéõ• Áóõèìäëàà òàéëàõ

ÀÃ-èéãýý õýðõýí òà ººðºº ýì÷ëýõ (2)• ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýýíèé òóõàé • ªâºðìºö íºõöºë ãýæ þó âý? Ýíý ¿åèéí ýìýí ýì÷èëãýý • ÀÄ áóóðóóëàõ ¿íäñýí á¿ëãèéí ýì¿¿ä • ¯íäñýí á¿ëãèéí ýì¿¿äèéí ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçì • Ýìèéí àþóëã¿é áàéäàë, èëðýõ ãàæ íºëºº • Òàíüä òààðàõ ñàéí ýì

ÀÃ-èéãýý òà õýðõýí õÿíàõ • ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí • Ýì¿¿äèéí òóíãèéí òàëààð • ÀÄ-àà õÿíàõûí à÷ õîëáîãäîë

Òà õýäèéä ýì÷èä õàíäàõ• ÀÄ ñàéí áóóõã¿é áàéãàà ¿åä èëðýõ øèíæ¿¿ä • Ýìèéí òóí èõýäñýí ¿åä èëðýõ øèíæ¿¿ä • Ýìèéí ãàæ íºëººíèé ¿åä èëðýõ øèíæ¿¿ä • Õ¿íäðýëèéí ¿åä èëðýõ øèíæ¿¿ä


Õàâñðàëò 3. ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýý2

ÀÕÔÑÊàïòîïðèë, Öèëàçàïðèë, Ýíàëàïðèë, Ëèçèíîïðèë, Ïåðèíäîïðèë, Ðàìèïðèë

• ÀÕÔÑ-ýýð ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ, õÿíàõàä òîõèðîìæòîé• ÇÄ-òàé ºâ÷òºíèé ç¿ðõíèé ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã áàãàñãàõ áà ÇØ-èéí

äàðàà ç¿¿í õîâäëûí õýëáýð ººð÷ëºãäºõ ïðîöåññûã ñààðóóëäàã. Èíãýñíýýð ç¿¿í õîâäëûí àãøèõ ÷àäâàð áàãàòàé ÇØ, ìºí ÇÀÄ-ûí òîõèîëäëûí òîî, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëíà. Ìºí ÇÕÃ-èéã áàãàñãàõ, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã õàìãààëàõ íºëººòýé.

¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Àíãèîòåíçèí I-èéã àíãèîòåíçèí II-ò õóâèðãàõ ôåðìåíòèéã ñààòóóëäàã. Íºëºº:

• Çàõûí ñóäñûã ºðãºñãºí ýñýðã¿¿öëèéã áàãàñãàæ ÀÄ-ûã áóóðóóëäàã. • ÇÄ-òàé ºâ÷òºíèé ç¿ðõíèé ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã áàãàñãàõ áà ÇØ-èéí

äàðàà ç¿¿í õîâäëûí õýëáýð ººð÷ëºãäºõ ¿éë ÿâöûã ñààðóóëäàã. • ªºõ òîñíû áîëîí ãëþêîçûí ñîëèëöîîíä íºëººëäºãã¿é.

ÀÐ àíòàãîíèñòËîçàðòàí, Âàëñàðòàí

• ÇÄ-òàé ºâ÷òºíä ÀÕÔÑ ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä õýðýãëýíý • ÀÕÔÑ-ýýð ÀÃ-èéí ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ, õÿíàõàä òîõèðîìæòîé• ×Ø õýâ øèíæ 2-ûí ýðò ¿å áîëîí íåôðîïàòè, ÇÄ-ûí ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿í ñàéòàé.• ÀÃ-èéí øàëòãààíò ÇÕÃ-ûí ÿâöûã ñààðóóëæ äèàñòîëûí ¿éë àæèëëàãààíû

äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíèé ÇÑª-ººð õ¿íäðýõ òîõèîëäëûí òîîã áóóðóóëíà. ¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Àíãèîòåíçèí II ðåöåïòîðûã ñîíãîìëîîð ñààòóóëäàã Íºëºº: Ñóäàñ ºðãºñãºíº, ÀÄ áóóðóóëíà.

• Ðåöåïòîðûã ñîíãîìëîîð ñààòóóëæ, áðàäèêèíèí áîëîí áóñàä ñóäàñ íàðèéñãàã÷ ïåïòèä¿¿ä áàãàñãàñàíààñ õàíèàëãàëò áîëîí ñóäàñëàã õàâàí ¿¿ñýõ íü ÀÕÔÑ-òàé õàðüöóóëàõàä àðàé öººí òîõèîëäîíî.

• ¯ð ä¿í ñàéòàé áºãººä ººõ òîñíû áîëîí ãëþêîçûí ñîëèëöîîíä íºëººëäºãã¿é.Ñà-èéí àíòàãîíèñò

• Ñà-èéí àíòàãîíèñòààð ýìýí ýì÷èëãýýã ýõëýõ áóþó õÿíàõàä òîõèðîìæòîé¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Ýñèéí ìåìáðàíûí ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí “ïëàòî” ¿åèéí Ñà-èéí èîí øèëæèõ ñóâãèéã ñààòóóëäàã.

• Ñóäàñíû ãºëãºð áóë÷èí áîëîí ç¿ðõíèé áóë÷èí, ñèíóñûí áà AV çàíãèëààíû ýñ¿¿äýä íºëººëäºã.

• Òèòýì áîëîí çàõ õÿçãààðûí àðòåðèéã òýëíý, õàðèí âåíèéí ñóäñàíä áàðàã íºëººëäºãã¿é.

Äèãèäðîïèðèäèí àãóóëñàí á¿ëýã ýì Àìëîäèïèí, Ôåëîäèïèí, Íèêàðäèïèí, Íèôåäèïèí

• ÀÄ áóóðóóëàõ, ç¿ðõíèé ºâäºëò íàìäààõ ¿éëäýëòýé. • Ç¿ðõíèé áóë÷èíãààñ èë¿¿ ñóäàñíû ãºëãºð áóë÷èíä ñîíãîìëîîð íºëººëºí

ñóäàñ (òèòýì áîëîí çàõûí àðòåðè) òýëýõ ¿éëäýëòýé.• Ñèíóñûí áîëîí AV çàíãèëààíä áàðàã íºëººëäºãã¿é, ýì÷èëãýýíèé òóí íü

èíîòðîï íºëººã¿é.

2 Ýìèéí öýýðëýõ çààëòûã óäèðäàìæèéí 28-ð õóóäàñíààñ, äàíãààð áîëîí õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä àíõààðàõ çàðèì ìýäýýëëèéí òàëààð óäèðäàìæèéí 26-29 õóóäàñíààñ, ýìèéí á¿ëã¿¿äèéí áóñàä ýìãýãèéí ¿åä õýðýãëýõ çààëòûã õ¿ñíýãò 8-ààñ òóñ òóñ õàðíà óó.


Äèãèäðîïèðèäèí àãóóëààã¿é á¿ëýã ýì Äèëòèàçåì (Áåíçîòèàçåïèí), Âåðàïàìèë (Ôåíèëàëêèëàìèí)

• Õýì àëäàãäëûí ýñðýã (õîâäëûí äýýðõ òàõèêàðäèä ñîíãîìîë), ç¿ðõíèé ºâäºëò íàìäààõ, ÀÄ áóóðóóëàõ íºëººòýé.

• Ñóäàñ òýëýõ ¿éëäýë áàãàòàé. • Ñèíóñûí áîëîí AV çàíãèëààã äàðàíãóéëàõ áàéäëààð ç¿ðõíèé áóë÷èí äýýð

øóóä íºëººëºõ øèíæ ÷àíàðòàé.Øýýñ õººõ ýì ÀÄ áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿í ñàéòàé.

• ÀÄ áóóðóóëàõ áóñàä á¿ëãèéí ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä äàðàëò áóóðóóëàõ ¿éëäýë íü óëàì íýìýãäýí õ¿÷ íèéëáýðæèõ, çàðèìäàà á¿ð õ¿÷æèõ íü áèé.

• Àìèíä õàëòàé áîëîí õàëã¿é òàðõèíû õàðâàëò, ÇÑ-íû ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëäàã.

¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Óñ-äàâñíû ñîëèëöîîíä íºëººëºí õîíîãèéí øýýñíèé õýìæýýã èëò íýìýãä¿¿ëí ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëõ¿¿íèéã áóóðóóëàí óëìààð ÀÄ áóóðóóëíà. Ãîãöîîíä ¿éë÷èëäýã ýì Ôóðîñåìèä, Òîðàñåìèä

• Áººðíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõýä áººðíèé òàõèð ñóâãàíöðûí ãîãöîîíä ¿éë÷èëäýã ýì òèàçèäûí á¿ëãèéíõýýñ èë¿¿ çîõèìæòîé áàéäàã.

Òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìÕëîðòèàçèä, Õëîðòàëèäîí, Ãèäðîõëîðòèàçèä¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Áººðíèé òàõèð ñóâãàíöàðò íàòðè, óñ, õëîðûí ýðãýí øèìýãäýëòèéã ñààòóóëàõ çàìààð øýýñýýð íàòðèéã õººõ èäýâõòýé ¿éëäýëòýé.

• Áººðíèé õýâèéí ¿éë àæèëëàãààòàé àíõäàã÷ ÀÃ-èéí ¿åä ãîãöîîíä ¿éë÷ëýõ ýìýýñ èë¿¿ òèàçèäûí á¿ëãèéí ýì ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã.

• Õÿìä ºðòºãòýé, äàðàëò áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíä ºðãºí õýðýãëýäýã. • Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæòýé, ×Ø-èéí ºíäºð ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä áåòà-

õîðèãëîã÷òîé õàâñðóóëàí õýðýãëýõèéã çºâëºõã¿é.Àëüäîñòåðîíû àíòàãîíèñò

• ÑïèðèíîëàêòîíÊàëè õàìãààëàõ ¿éëäýëòýé ýìÀìèëîðèä

• Êàëè õàìãààëàõ ¿éëäýëòýé øýýñ õººõ ýìèéã ãîãöîîíä íºëººëºõ, ýñâýë òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìòýé õàâñàðãàí õýðýãëýõ íü òèàçèä-õàìààðàëò ãèïîêàëèåìè ¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëíý.

Áåòà-õîðèãëîã÷Àòåíîëîë, Áèñîïðîëîë, Ëàáåòàëîë, Ìåòîïðîëîë, Ïðîïðîíàëîë¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Áåòà- àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîõ çàìààð êàòåõîëàìèíû áèîëîãèéí èäýâõèéã ñààðóóëíà. Áåòà õîðèãëîã÷îîñ 1 áà 2, õî¸óëàíã ýñâýë 1-èéã äàíãààð ãýõ ìýòýýð 1 ðåöåïòîðóóäûí àëèéã íü ñîíãîí ñààòóóëæ áóéãààñ õàìààðàí ýìèéí ìåõàíèçìóóä ººð áàéíà.

• Áåòà 2 õîðèãëîã÷ ýì õîîëîéí àãøèëòûã íýìýãä¿¿ëæ, êàòåõîëàìèí-õàìààðàëò ãëþêîçûí ñîëèëöîîã ñààòóóëíà.

• Áåòà õîðèãëîã÷ íü áåòà 1 áîëîí áåòà 2 ðåöåïòîðò ÿã àäèë áóñ òóí õàìààðàëòàé, ÿëãààòàé íºëººëäºã. Òóíã èõýñãýõ òóòàì áåòà 2-ò ¿ç¿¿ëýõ íºëºº íü äàâàìãàéëæ áåòà 1 íü õàðüöàíãóé ñóëàð÷ áóé ìýò ¿ð ä¿í àæèãëàãääàã.

• Òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä áîäèñûí ñîëèëöîîíû àëäàãäàë ã¿íçãèéðýõ áà ×Ø-èéí øèíý òîõèîëäëûí òîî íýìýãäýíý.


Àëüôà-õîðèãëîã÷Äîêñàçîçèí, Ïðàçîçèí

• Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ãèïåðïëàçèéí ýðò ¿åäýý áàéãàà ÀÃ-òýé ºâ÷òºíä èõýâ÷ëýí çºâëºíº.

• ÀÄ áóóðóóëàõ á¿ëãèéí áóñàä ýìòýé õàðüöóóëâàë ÀÃ-èéí ýì÷èëãýýíä öººí õýðýãëýäýã.

¯éëäëèéí ìåõàíèçì: Àëüôà-àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîí çàõûí ñóäàñíààñ ç¿ðõýíä ó÷ðóóëàõ ýñýðã¿¿öëèéã áàãàñãàæ ÀÄ-ûã áóóðóóëäàã.

• Äàâñàã, øýýñ äàìæóóëàõ ãóóðñíû ãèëãýð áóë÷èíãèéí àã÷èëûã òàâèóëæ, øýýñ õîðèãäñîíîîñ ¿¿ñýõ çîâèóðûã áàãàñãàíà.

• Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ãèïåðïëàçèéí ýðò ¿åä ºâ÷íèé øèíæ òýìäãèéã áàãàñãàäàã.• ªºõ òîñíû ñîëèëöîîíä çîõèñòîé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã

Áóñàä ýì¿¿äÒºâèéí ¿éëäýëò ýì¿¿ä:Êëîíèäèí, Ìåòèëäîïà

• ÀÃ-ä òºâèéí ¿éëäýëò ýìèéã ýì÷èëãýýíä òýð á¿ð ñîíãîõîî áîëüñîí íü àþóëã¿é, ¿ð íºëºº èë¿¿ ñàéòàé ýì¿¿äèéã ò¿ëõ¿¿ õýðýãëýõ áîëñîíòîé õîëáîîòîé.

• Ìåòèëäîïàã ýìýíä òýñâýðòýé ãèïåðòåíçèéí ¿åä áóñàä ÀÄ áóóðóóëàõ ýìèéí á¿ëã¿¿äòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýæ áîëíî. Æèðýìñíèé ¿åä áîëãîîìæòîé ºãíº.

Ñóäàñ ºðãºñãºõ ýì¿¿ä:Ãèäðàëàçèí, Ìèíîêñèäèë

• Ãàæ íºëººíººñ íü õàìààð÷ ÀÄ áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíä öººí òîõèîëäîëä, áîãèíî õóãàöààãààð õýðýãëýíý.

Õ¿ñíýãò 8. ÀÄ áóóðóóëàõ çàðèì ýìèéã ÀÃ-ýýñ áóñàä òîõèîëäëóóäàä õýðýãëýõ çààëò (ESH 2007)

Øýýñ õººõ ýì (òèàçèäûí

á¿ëýã):

• ÑÃ (íàñòàíä)• ÇÄ

Áåòà-õîðèãëîã÷:

• Ç¿ðõíèé áàõ• ÇØ-èéí äàðàà• Òàõèàðèòìè• Ãëàóêîì• Æèðýìñýí

Ñà-èéí àíòàãîíèñò (äèãèäðîïèðèäèí):

• ÑÃ (íàñòàíä)• Ç¿ðõíèé áàõ• ÇÕÃ• Ã¿ðýýíèé/òèòìèéí

àòåðîñêëåðîç• Æèðýìñýí

Ñà-èéí àíòàãîíèñò (âåðàïàìèë/äèëòèàçåì):

• Ç¿ðõíèé áàõ• Ã¿ðýýíèé

àòåðîñêëåðîç• Õîâäëûí äýýä

òàõèêàðäèÀÕÔÑ:• ÇÄ • Ç¿¿í õîâäëûí ¿éë àæèëëàãààíû

àëäàãäàë• ÇØ-èéí äàðàà• ×Ø-èéí íåôðîïàòè• ×Ø-èéí áóñ íåôðîïàòè• ÇÕÃ• Ã¿ðýýíèé àòåðîñêëåðîç• Ïðîòåéíóðè/ìèêðîàëüáóìèíóðè• Òîñãóóðûí ìåðöàíè• ÁÑÕØ

ÀÐ àíòàãîíèñò:• ÇÄ• ÇØ-èéí äàðàà• ×Ø-èéí íåôðîïàòè• Ïðîòåéíóðè/

ìèêðîàëüáóìèíóðè• ÇÕÃ• Òîñãóóðûí ìåðöàíè• ÁÑÕØ• ÀÕÔÑ õàìààðàëò

õàíèàëãà

Øýýñ õººõ ýì (àëüäîñòåðîíû ýñðýã):

• ÇÄ• ÇØ-èéí äàðàà Øýýñ õººõ ýì

(ãîãöîîíä ¿éë÷ëýõ):• Áººðíèé ýìãýãèéí

òºãñãºëèéí øàò• ÇÄ


Õ¿ñíýãò 9. ÀÄ áóóðóóëàõàä ºðãºí õýðýãëýãääýã çàðèì ýì¿¿ä: òóí, ãàæ íºëºº, àíõààðàõ ç¿éëñ

ÀÕÔÑ*Ýì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

Êàïòî-ïðèë

Ýõëýõ òóí: 12.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2-3 óäàà. Òóíã ààæìààð 2-4 äîëîî õîíîãèéí çàéòàé íýìýõ;Áàðèõ òóí: 25-50 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäààÄýýä òóí: 150 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº (1-10%): ÇÑ-íû òàëààñ (ãèïîòåíçè, ñóäàñëàã õàâàí); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (ñóëüäàõ, òîëãîé ºâäºõ); àìüñãàëûí çàì (õóóðàé õàíèàëãà 5-39%, àìüñãàëûí äýýä çàìûí øèíæ¿¿ä); àðüñíû òàëààñ (òóóðàëò, îëîí õýëáýðò ýðèòåìà, õó÷óóð ýäèéí õîðäëîãîò ¿õæèë); õýò ìýäðýãøèõ óðâàë; áººðíèé òàëààñ (áººðíèé äóòàãäàë); ýëåêòðîëèòèéí àëäàãäàë (ãèïåðêàëèåìè, ãèïîíàòðèåìè); öóñíû ýìãýã Àíõààðóóëãà: ßëàíãóÿà øýýñ õººõ ýì õýðýãëýæ áóé ÇÄ-òàé ºâ÷òºíä, ýñâýë ÿìàð íýãýí øàëòãààíààñ äèàëåç õèéëãýæ áóé òîõèîëäîëä ÀÕÔÑ-ààð ýì÷ëýõ ýõíèé ¿åä ãèïîòåíçè ¿¿ñýæ áîëíî.

Õýðýâ áîëîìæòîé áîë ÀÕÔÑ-èéã ýõëýõýýñ 2-3 ºäðèéí ºìíº øýýñ õººõ ýì õýðýãëýæ áóé áîë çîãñîîíî. Èéìä ýì÷èëãýýã ýìíýëãèéí íàðèéí õÿíàëòàí äîð ýõëýõ áà ºâ÷òºíèéã õýâò¿¿ëæ, áàãà òóíãààð ºãíº.

Ãîë ñóäàñíû íàðèéñàëòàé, ýñâýë ç¿¿í õîâäëîîñ ãàðàõ õýñãèéí áºãëºðºëòýé ºâ÷òºíä ºãºõººñ çàéëñõèéíý. Õî¸ð òàëûí áººðíèé ñóäàñíû ýìãýãòýé, ýñâýë ñýæèãëýæ áóé òîõèîëäîëä ºâ÷òºíä çºâëºõã¿é.

Øàëòãààí òîäîðõîéã¿é ñóäàñëàã õàâàíòàé, ýñâýë ýíý òàëààð óäìûí ò¿¿õòýé áîë áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.

ÀÕÔÑ-ûã ºãºõèéí ºìíº áîëîí ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà áà ñèéâýíãèéí ýëåêòðîëèòóóäûã (Na, K) ¿íýëæ áàéõ õýðýãòýé.

Öèëàçà-ïðèë

Ýõëýõ òóí: 1-1.25 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà x 2 õîíîã Áàðèõ òóí: 2.5-5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà

Ýíàëà-ïðèë

Ýõëýõ òóí: (øýýñ õººõ ýì óóæ áàéãàà ¿åä): 2.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Ýõëýõ òóí (øýýñ õººõ ýì óóãààã¿é ¿åä): 5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 10-20 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 40 ìã/õîíîãò

Ëèçèíî-ïðèë

Ýõëýõ òóí: (øýýñ õººõ ýì óóæ áàéãàà ¿åä): 5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Ýõëýõ òóí (øýýñ õººõ ýì óóãààã¿é ¿åä): 5-10 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 20 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 80 ìã/õîíîãò

Ïåðèí-äîïðèë

Ýõëýõ òóí: 4-5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà Ýì÷èëãýýíèé 1 ñàðûí äàðàà òóíã 8-10 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ , ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 8-10 ìã/õîíîãò

Ðàìè-ïðèë

Ýõëýõ òóí: 1.25-2.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÁàðèõ òóí: 2.5-5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 10 ìã/õîíîãò

*Õýðýâ áîëîìæòîé áîë ÀÕÔÑ-èéã ýõëýõýýñ 2-3 ºäðèéí ºìíº øýýñ õººõ ýì õýðýãëýæ áóé áîë çîãñîîõ. Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ºâ÷òºíèéã îéð îéðõîí õÿíàæ áàéõ


ÀÐ ÀÍÒÀÃÎÍÈÑÒÝì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

Ëîçàð-òàí

Ýõëýõ òóí: 50 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 50-100 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà, ýñâýë 100 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà

Ãàæ íºëºº (1-10%): Èõýâ÷ëýí õºíãºí, ýñâýë ò¿ð çóóðûí áàéäëààð èëðýíý. ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ýðãýõ); ÇÑ-íû òàëààñ (òóí-õàìààðàëò áàéðëàëûí ãèïîòåíçè, ýíý íü ÿëàíãóÿà øýýñ õººõ ýì÷èëãýý õèéëãýæ áóé ºâ÷òºíä òîõèîëäîæ áîëîõ); áººðíèé äóòàãäàë; Áóñàä: áèæð¿¿, ñóäàñëàã õàâàí, áóë÷èíãèéí ºâäºëò, õàíèàëãàëò

Âàëñàð-òàí

Ýõëýõ òóí: 80 ýñâýë 160 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà Òóíã 320 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà

Àíõààðóóëãà: Õàâàí õººõ ýì÷èëãýý õèéëãýæ áóé ºâ÷òºíä (æèøýý íü øýýñ õººõ ýìèéã ºíäºð òóíãààð àâ÷ áàéãàà ¿åä) ãèïîòåíçè ¿¿ñýæ áîëîõ òóë áàãà òóíãààð ýõëýõ íü çîõèìæòîé.Áººðíèé àðòåðèéí íàðèéñàëòàé, áººð ýñâýë ýëýãíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä ýðñäýëèéã òîîöîí àíõààðàëòàé õýðýãëýíý.Áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà äîðîéòñîí ºâ÷òºíä ñèéâýíãèéí Ê-èéí ò¿âøèíã õÿíàõ áà Ê õàäãàëàõ ¿éëäýëòýé øýýñ õººõ ýìýýñ çàéëñõèéíý.

Ñà-èéí ÀÍÒÀÃÎÍÈÑÒÝì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

Äèãèäðîïèðèäèíû á¿ëýãÀìëî-äèïèí

Ýõëýõ òóí: 5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 10 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº: ÇÑ-íû òàëààñ (ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààã äàðàíãóéëàõ, ãèïîòåíçè 5%, ÇÄ-ûã äààìæðóóëàõ 2%, çàõõÿçãààðûí õàâàí òóí õàìààðàëòàé 7-10%, í¿¿ð óëàéæ ìèí÷èéõ 10-25%); Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíèé òàëààñ (ºòãºí õàòàõ íèôåäèïèí 2%, âåðàïàìèë 12-42%); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ºâäºõ 10-23%, ýðãýõ 10-27%); Ç¿ðõíèé õýìä íºëººëäºã Ñà-èéí àíòàãîíèñò õýðýãëýõ ¿åä AV äèññîöèàöè <1%, AV õîðèã

Ôåëî-äèïèí

Ýõëýõ òóí: 2.5-5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 2.5-10 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 20 ìã/õîíîãò

Íèêàð-äèïèí

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé:Ýõëýõ òóí: 10-20 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3 óäàà. Òóíã 20-40 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3 óäàà Óäààí ¿éë÷èëãýýòýé: 40 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà. Òóíã 80-120 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà


Íèôå-äèïèí

Ààæìààð õàíãàõ:Ýõëýõ òóí: 5-10 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3 óäàà. Òóíã øàò÷èëàí 20 ìã õ¿ðãýæ áîëîõ, õîíîãò 3 óäààÄýýä òóí: 60-180 ìã/õîíîãò Óäààí ¿éë÷èëãýýòýé (õîíîãò 1 óäàà):Ýõëýõ òóí: 20-90 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 30-60 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ Äýýä òóí: 120-180 ìã/õîíîãòÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé (õîíîãò 2 óäàà):Ýõëýõ òóí: 10-20 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà. Áàðèõ òóí: 20 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà Òóíã øàò÷èëàí 40 ìã õ¿ðãýæ áîëîõ, õîíîãò 2 óäààÄýýä òóí: 120-180 ìã/õîíîãò

1.2%, áðàäèêàðäè 1.2-1.4%, ñèíóñûí çàíãèëààíû àëäàãäàë ãàðàõ<1;Àíõààðóóëãà: Ýýíýãøèëã¿é ÇÄ-òàé ºâ÷òºíä öýýðòýé, ãýâ÷ ñóäñàíä ñîíãîìëîîð íºëººëäºã äèãèäðîïèðèäèíû á¿ëãèéí ýì íü (àìëîäèïèí) ç¿¿í õîâäëûí àãøèëò áóóðñàí ºâ÷òºíä ¿ð ä¿íòýé áàéäàã.Á î ã è í î - ¿ é ë ä ý ë ò ý é äèãèäðîïèðèäèíû á¿ëãèéí ýìèéã (íèôåäèïèí) àëü áîëîõ õýðýãëýõã¿é. Ó÷èð íü ç¿ðõýíä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëººã óëàì èõýñãýíý. Ç¿ðõíèé õýìä íºëººëäºã Ñà-èéí àíòàãîíèñòûã (âåðàïàìèë, äèëòèàçåì) ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî öººðñºí, ñèíóñûí çàíãèëààíû ñóëðàë, AV çàíãèëààíû õîðèãòîé ¿åä çºâëºõã¿é

ÔåíèëàëêàëàìèíÂåðàïà-ìèë

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé: 40-80 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3-4 óäàà ýñâýë 80-160 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2-3 óäàà.Äýýä òóí: 480 ìã/õîíîãò Óäààí ¿éë÷èëãýýòýé: 120-240 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. 1 óäààãèéí òóíã 240 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäààÄýýä òóí: 480 ìã/õîíîãò

Áåíçîäèàçåïèíû óëàìæëàë

Äèë

òèàç

åì

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé:Ýõëýõ òóí: 30-60 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3 óäàà, ýñâýë 60-120 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà; Òóíã 180-360 ìã/õîíîãò õ¿ðãýæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ òóíã õîíîãò 3 óäàà õóâààæ õýðýãëýõÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé (õîíîãò 1 óäàà):Ýõëýõ òóí: 90-180 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Òóíã 14 õîíîãèéí çàéòàé 240-360 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 360 ìã/õîíîãòÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé (õîíîãò 2 óäàà):90-120 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà. Äýýä òóí: 360 ìã/õîíîãò


ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌÝì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

ÀËÜÄÎÑÒÅÐÎÍÛ ÀÍÒÀÃÎÍÈÑÒÑïèðîíî-ëàêòîí

25-50 ìã/õîíîãòÒóíã 100 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ

Ãàæ íºëºº:ÒÌÑ-èéí òàëààñ 23% (òîëãîé ºâäºõ, íîéðìîãëîõ, àòàêñè, îþóí óõààí ñàìóóðàõ); ÕÁÝ òàëààñ (ã¿éëãýõ), äîòîîä ø¿¿ðýë áà áîäèñûí ñîëèëöîîíû òàëààñ (ãèíåêîìàñòè 9%, ãèðóòèçì, ñàðûí òýìäýã àëäàãäàõ, áýëãèéí ñóëðàë, õºíãºí çýðãèéí àöèäîç, ãèïîíàòðèåìè, ãèïåðêàëèåìè çýðýã íü 1-2%) Àíõààðóóëãà:Ãèïåðêàëèåìè, ýñâýë áººðíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä çºâëºõã¿é.Ãèïåðêàëèåìè ¿¿ñýõ ýðñäýëòýé (×Ø-òýé, íàñòàí, áººðíèé, ýñâýë ýëýãíèé äóòàãäàëòàé) õ¿ì¿¿ñò áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý. Ñèéâýíãèéí ýëåêòðîëèò, êðåàòèíèíèéã áàéíãà õÿíàíà.

ÃÎÃÖÎÎÍÄ ¯ÉË×ËÝÕ ÝÌ¯¯ÄÔóðîñå-ìèä

20-80 ìã/õîíîãò èõýâ÷ëýí ºãëººã¿¿ð, õîíîãò 1 óäàà

Ãàæ íºëºº**: Äîòîîä ø¿¿ðýë áà áîäèñûí ñîëèëöîîíû òàëààñ (ãèïîíàòðèåìè, ãèïîêàëèåìè, ÿëàíãóÿà ºíäºð òóíãààð, ýñâýë óäààí õóãàöààãààð óóñíû äàðàà ãèïîõëîðèåìèéí øàëòãààíò àëêàëîç, ãèïåðãëèöåìè, ãëþêîçóðè, ãèïåðóðèêåìè, òóëàé ¿¿ñãýæ ìàãàäã¿é); ýëåêòðîëèòèéí òýíöâýð àëäàãäñàíààñ (òîëãîé ºâäºõ, áóë÷èí òàòàõ, àì õóóðàéøèõ, õàòàõ, ãèïîòåíçè, öàíãàõ, ñóëüäàõ, íîéðìîã); öººí òîõèîëäîõ áóñàä (í¿ä á¿ðýëçýõ, òîëãîé ýðãýõ, áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, òóóðàëò, õýò ìýäðýãøèõ óðâàë)

Àíõààðóóëãà:Ãåïàòèòààñ ¿¿äýëòýé êîìà, ìºí ýëýã, áººð õîðäóóëàõ íºëººò ýìýýñ øàëòãààëñàí áººðíèé äóòàãäàë, àíóðèòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé. Øèíãýíèé áîëîí ýëåêòðîëèòèéí òýíöâýð àëäàãäàëòàé, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ãèïåðïëàçè, øýýõ ¿åä ò¿ð óõààí àëääàã, ýëýãíèé öèððîçòîé ºâ÷òºíä ãèïîêàëèåìè,ÇÄ-ûí õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä ãèïîíàòðèåìè òóñ òóñ ¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëæ, ìºí òóëàéã ñýæèãëýæ áàéãàà ¿åä ýðñäýëèéã òîîöîæ àíõààðàëòàé õýðýãëýíý. Øèíãýíèé áîëîí ýëåêòðîëèòèéí òýíöâýð àëäàãäëûã áàéíãà øèíæèæ õÿíàõ õýðýãòýé.

Òîðàñå-ìèä

Ýõëýõ òóí: 2.5-5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Äýýä òóí: 5 ìã/õîíîãò


ÊÀËÈ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ¯ÉËÄÝËÒÝÉ ÝÌÀìèëî-ðèä 5-10 ìã ÓÓÕÀÀÐ

õîíîãò 1 óäàà Äýýä òóí: 20 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº (1-10%): Äîòîîä ø¿¿ðýë áà áîäèñûí ñîëèëöîîíû òàëààñ (ºíäºð íàñòàíä, ×Ø-òýé, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí ºâ÷òºíä ãèïåðêàëèåìè, øýýñ õººõ áóñàä ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä ãèïîíàòðèåìè áîëîõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, ãýäñýýð ºâäºõ, ã¿éëãýõ, ò¿ãæèðýõ, õîîëíû äóðøèë ìóóäàõàì õóóðàéøèõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, ÿäðàõ, áóë÷èí òàòàõ); Àíõààðóóëãà:Èõýâ÷ëýí ãîãöîîíû, ýñâýë òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýíý. Ãèïåðêàëèåìè, ýñâýë áººðíèé õ¿íä äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä ºãºõººñ çàéëñõèé. Ãèïåðêàëèåìè ¿¿ñýõ ýðñäýëòýé ºâ÷òºíä (×Ø, ºíäºð íàñòàí, áººðíèé, ýëýãíèé äóòàãäàëòàé)

ÒÈÀÇÈÄÛÍ ÁÀ ÒÈÀÇÈÄ ÒªÑÒ Á¯ËÝÃÕëîð-òèàçèä

250-500 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà, ýñâýë òóíã õîíîãò 2 õóâààæ ºãºõÄýýä òóí: 1 ãð/õîíîãò

Ãàæ íºëºº (1-10%): Äîòîîä ø¿¿ðýë áà áîäèñûí ñîëèëöîîíû òàëààñ (ãèïåðóðèêåìè, çàðèì ºâ÷òºíèé òóëàé ñýäðýõ, ãèïîõëîðåìèéí àëêàëîç, ãèïîíàòðèåìè, ãèïîêàëèåìè, ãèïîìàãíåçèåìè, ×Ø-èéí ¿åä ãëþêîçóðè áà ãèïåðãëèöåìè); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (õîäîîä, ãýäýñíèé öî÷ðîë, äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, õîîëíû äóðøèë ìóóäàõ, ã¿éëãýõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ); áóñàä (ãýðýëä õýò ìýäðýãøèõ, áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, áýëãèéí ñóëðàë, õýò ìýäðýãøèõ óðâàë); ýëåêòðîëèòèéí òýíöâýð àëäàãäñàíààñ (òîëãîé ºâäºõ, áóë÷èí òàòàõ, àì õóóðàéøèõ, õàòàõ, ãèïîòåíçè, ñóëüäàõ, íîéðìîãëîõ); Àíõààðóóëãà:Òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìèéã ýëýãíèé õ¿íä õýëáýðèéí äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä ýíöåôàëîïàòè ¿¿ñýëòèéã õóðäàñãàõ, ÿäàðãààòàé ºâ÷òºíä àíóðè ¿¿ñýõ, ýñâýë ºìíº íü áàéñàí ãèïåðêàëüöåìèéã ñýäðýýõ àþóëòàé òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéíý.Øèíãýíèé áîëîí ýëåêòðîëèòèéí òýíöâýð àëäàãäàëòàé (ÿëàíãóÿà íàñòàíä), ýëýãíèé öèððîçòîé ºâ÷òºíä ãèïîêàëèåìè, ÇÄ-ûí õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä ãèïîíàòðèåìè òóñ òóñ ¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëæ áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.×Ø áîëîí òóëàé ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýõäýý ýðñäýëèéã òîîöîæ àíõààðàëòàé õàíäàõ õýðýãòýé.

Õëîð-òàëèäîí

12.5-25 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà Òóíã 50 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ

Ãèäðîõëîð-òèàçèä

12.5-25 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà

Èíäà-ïàìèä

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé: 1.25-2.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé: 1.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà.


ÁÅÒÀ-ÕÎÐÈÃËÎÃ×Ýì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

Àòåíîëîë 25-50 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 100 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº (1-10%):ÒÌÑ-èéí òàëààñ (ñóëüäàõ, ñýòãýë ãóòðàë, òîëãîé, ýðãýõ, íîéð àëäàãäàõ); ÇÑ-íû òàëààñ (ÇÄ, ç¿ðõíèé õîðèã, çàõ õÿçãààðûí ìº÷èä õºðºõ, ýðýãòýé÷¿¿äýä áýëãèéí ñóëðàë); àìüñãàëûí çàì (ãóóðñàí õîîëîéí àãøèëò, èéì òîõèîëäîëä áåòà 1 õîðèãëîã÷èéã ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (áººëæèñ öóòãàõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, ã¿éëãýõ, ò¿ãæðýõ); áîäèñûí ñîëèëöîî òàëààñ (ãèïåð, ýñâýë ãèïîãëèêåìè, ñèéâýíãèéí õîëåñòåðèí áà òðèãëèöåðèä ººð÷ëºãäºõ)

Àíõààðóóëãà: Áðàäèêàðäèéí õ¿íä õýëáýð, ºìíº íü AV ºíäºð çýðãèéí õîðèãòîé áàéñàí, ñèíóñûí õàì øèíæ, ç¿¿í õîâäëûí òîãòâîðã¿é, õ¿íä çýðãèéí äóòàãäëûí ¿åä ýñðýã çààëòòàé. Ãóóðñàí õîîëîéí áà÷óóðàë, áàãòðààòàé, àìüñãàëûí çàìûí áºãëºðºëòºò áóñàä ýìãýã¿¿äèéí ¿åä ýðñäýëèéã òîîöîæ, ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý. Õîðèãèéí 1 çýðýãòýé, ñýòãýë ãóòðàëòàé, èíñóëèí

õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä ýðñäýëèéã òîîöîæ, àíõààðàë áîëãîîìæòîé ºãíº. Áåòà õîðèãëîã÷ íü ãèïåðòåðîéä, ãèïîãëèöåìèéí øèíæ òýìäãèéã á¿äýãð¿¿ëæ, õàéðñò ¿ëäèéã äààìæ-ðóóëæ áîëíî.

ªâ÷òºí ýìèéã óäààí õóãàöààãààð óóæ áàéãàà ¿åä îãöîì òàñàëæ áîëîõã¿é. Ààæìààð 1-2 äîëîî õîíîãèéí òóðøèä òóíã áóóðóóëæ, ýì÷èëãýýã õàñíà.

Áèñî-ïðîëîë

Ýõëýõ òóí: 5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Áàðèõ òóí: 5-10 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 20 ìã/õîíîãò

Ëàáå-òîëîë

100 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà Òóíã 2 äîëîî õîíîãèéí äàðàà 200-400 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ Äýýä òóí: 2400 ìã/õîíîãò

Ìåòî-ïðîëîë

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé:Ýõëýõ òóí: 50-100 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1-2 óäàà. Òóíã 100-200 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõÄýýä òóí: 200 ìã/õîíîãòÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé :25-100 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà

Ïðîïðî-íàëîë

Çîõèöóóëñàí çàäðàëòàé:Ýõëýõ òóí: 40-80 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà. Òóíã 160-320 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ òóíã õîíîãò 2-4 óäàà õóâààæ ºãºõÄýýä òóí: 320 ìã/õîíîãòÓäààí ¿éë÷èëãýýòýé:Ýõëýõ òóí: 80 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Òóíã 120-160 ìã õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäààÄýýä òóí: 480 ìã/õîíîãò


ÀËÜÔÀ-ÕÎÐÈÃËÎÃ×Ýì¿¿ä Òóí Òàéëáàð

Äîêñà-çîçèí

Ýõëýõ òóí: 1 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà. Òóíã 1-2 äîëîî õîíîãèéí çàéòàéãààð 2 ìã/õîíîãò õ¿ðòýë ºñãºæ áîëîõ áà äàðàà íü 4 ìã õ¿ðãýæ áîëîõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà Äýýä òóí: 8-16 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº (1-10%):Ýõíèé òóíãèéí äàðàà áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè ¿¿ñýõ áóþó ãýíýò ìóóæðàí óíàæ áîëíî. ÇÑ-íû òàëààñ (õàâàí, öýýæýýð ºâäºõ, àìüñãààäàõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (ºòãºí õàòàõ, ã¿éëãýõ, àì õàòàõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ >10% (ñýòãýë ãóòðàë, öî÷ðîìòãîé, íîéð àëäàãäàõ, òîëãîé ýðãýõ, õàðààíû õèé ¿çýãäýë, ïàðåñòåçè); øýýñíèé òàëààñ (øýýðýíòýõ, øýýñ çàäãàéðàõ); õàðààíû òàëààñ (í¿ä á¿ðýëçýõ); ýëýãíèé òàëààñ (ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ñîðèë ººð÷ëºãäºõ, ïàíêðåàòèò); áóñàä (¿å ìº÷ ºâäºõ, òóóðàëò, áýëãèéí ñóëðàë, áýëýã ýðõòýí ýìãýãýýð õºâ÷ðºõ); Ýì÷èëãýýã çîãñîîñíîîñ ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé, ýðãýõ, ºâäºõ, íîéð àëäàãäàõ, õ¿÷ òýíõýý äóòàãäàõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (áººëæèñ öóòãàõ); ÇÑ-íû òàëààñ (ç¿ðõ äýëñýõ) Àíõààðóóëãà: Ýì÷èëãýýã áàãà òóíãààð ýõëýõ áà áàéðëàë õàìààðàëò ãèïîòåíçè áîëîõîîñ ñýðãèéëæ óíòàõûí ºìíº óóõûã çºâëºíº. Ç¿ðõíèé àãøèõ ÷àäâàð áóóðñàí (ìåõàíèê áºãëºðºëòèéí óëìààñ) ºâ÷òºíèé ÇÄ-ûã ýì÷ëýõýä õýðýãëýõã¿é. Íàñòàé õ¿ì¿¿ñò, áººðíèé, ýñâýë ýëýãíèé äóòàãäàëòàé, ç¿ðõíèé áàõòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.

Ïðà-çîçèí Ýõëýõ òóí: 0.5 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2-3 óäàà. Òóíã 3-7 õîíîã òóòàìä ààæìààð ºñãºõ Áàðèõ òóí: 3-15 ìã/õîíîãò òóíã õóâààæ óóëãàõÄýýä òóí: 20 ìã/õîíîãò


ÁÓÑÀÄ ÝÌ

Ýì¿¿ä Òóí ÒàéëáàðÒºâèéí ¿éëäýëò ýì¿¿äÊëîíè-äèí Ýõëýõ òóí: 50-100 ìêã

ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 3 óäàà, ýñâýë 75-150 ìêã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà Áàðèõ òóí: 300-600 ìêã/õîíîãò, òóíã õóâààí óóëãàæ áîëîõ Äýýä òóí: 900 ìêã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº: ÒÌÑ-èéí òàëààñ (íîéðìîã 35%, òîëãîé ýðãýõ 16%, ºâäºõ, ñýòãýë ãóòðàë 1%, öî÷ðîìòãîé 3%, ñóëüäàõ 10%, íîéð àëäàãäàõ, áýëãèéí ñóëðàë 3%); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (àì õàòàõ 40%, ºòãºí õàòàõ 10%, áººëæèñ öóòãàõ 5%, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ 1%); øýýñíèé òàëààñ 1% (øýýñ õààãäàõ, øýýñ çàäãàéðàõ); ÇÑ-íû òàëààñ (áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè 3%, õàâàí); áóñàä öººí òîõèîëäîõ (áðàäèêàðäè, ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò, ÇÄ, õàðààíû õèé ¿çýãäýë çýðýã)Àíõààðóóëãà: Òàðõèíû ñóäàñíû ýìãýã, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èí, ÇØ, çàõ õÿçãààðûí ñóäàñíû áºãëºðºëòºò ýìãýã, ÿëàíãóÿà ýäãýýð ýìãýã ¿åä ñýòãýë ãóòðàëòàé õàâñàðñàí òîõèîëäîëä êëîíèäèíèéã áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý. Ýì÷èëãýýíä óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä ãýíýò çîãñîîæ áîëîõã¿é

Ìåòèë-äîïà

Ýõëýõ òóí: 250 ìã ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 2 óäàà-õîíîãò 3 óäàà. Òóíã 2-îîñ áàãàã¿é õîíîãèéí çàéòàéãààð, ýìèéí íºëºº èëýðòýë èõýñãýæ, áàãàñãàæ áîëîõ Äýýä òóí: 3 ãð/õîíîãò

Ãàæ íºëºº**: Èõýâ÷ëýí ò¿ð çóóðûí, òîãòâîðã¿é áàéäàã. ÒÌÑ-èéí òàëààñ (íîéðìîã, òîëãîé ýðãýõ, ºâäºõ, ÿäðàõ, ñóëüäàõ, áýëãèéí ñóëðàë, íîéð àëäàãäàõ, ïàðàñòåçè, ñýòãýë ãóòðàë); ÇÑ-íû òàëààñ (áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, õàâàí, ç¿ðõíèé áàõ äààìæèð÷ áîëîõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (ã¿éëãýëò, ò¿ãæðýë, öººí òîõèîëäîëä ïàíêðåàòèò, êîëèò, õýë øàðõëàõ); öóñíû òàëààñ (òðîìáîöèòîïåíè, ëåéêîïåíè, öóñ çàäðàëûí àíåìè, ãðàíóëîöèòîïåíè); õýò ìýäðýãøèõ óðâàëÀíõààðóóëãà: Ýëýãíèé ºâ÷èí, ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä õýðýãëýõã¿é. Áººð, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, öóñ çàäðàëûí àíåìèéí ò¿¿õòýé, ýëýãíèé ºâ÷èí, ñýòãýë ãóòðàë, ïàðêèíñîíèçì çýðýã òîõèîëäëûí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.Ýì÷èëãýýíèé ýõíèé 6-12 äîëîî õîíîãò, ýñâýë ºâ÷òºí õàëóóðâàë ÖÅØ-ã ¿å ¿å õèéíý.


Ñóäàñ òýëýã÷

Ãèäðà-ëàçèí

Ýõëýõ òóí: 40-50 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ òóíã õóâààæ ºãºõ, òóíã 2-5 õîíîã òóòàìä 10-25 ìã-ààð íýìæ áîëîõÄýýä òóí: 200 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº**: Ýì÷èëãýýã áàãàñãàõàä: ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òàõèêàðäè, ç¿ðõ äýëñýõ, ç¿ðõíèé áàõ, í¿¿ð óëàéæ ìèí÷èéõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, ã¿éëãýõ); áóñàä (òîëãîé ýðãýõ, õàìàð áèò¿¿ðýõ, æèí íýìýãäýõ, ñàëãàëàõ, áóë÷èí òàòàõ, í¿äíèé ¿ðýâñýë, íóëèìñ ãîîæèõ); ÇÑ-íû òàëààñ (áàéðëàë õàìààðàëò ãèïîòåíçè, øýýñ õààãäàõ, õàâàí);Öººí òîõèîëäîõ: (ïèðèäîêñèí õóðèìòëàãäñàíààñ çàõ õÿçãààðûí ìýäðýëèéí àëäàãäàë); öóñíû òàëààñ (öóñíû ÿëòñàí ýñèéí ýìãýã, öóñ çàäðàëûí àíåìè); ýëýãíèé òàëààñ (ýëýãíèé õîðäëîãî); øýýñáîëîâñðóóëàõ çàìûí òàëààñ (øýýõýä õ¿íäðýëòýé, ãëîìåðóëîíåôðèò); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (ñýòãýë ãóòðàë ýñâýë õººðºë); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (ãýäýñ ñààæèõ, ºòãºí õàòàõ); õýò ìýäðýãøèõ óðâàë; ºíäºð òóíãààð óäààí õýðýãëýñíýýñ ýìýãòýé õ¿íä, ýñâýë áººðíèé äóòàãäàëòàé òîõèîëäîëä òîãòîëöîîíû ÷îíîí õºðâºñ òºñò ýìãýã ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.Àíõààðóóëãà: Õ¿íä õýëáýðèéí òàõèêàðäè, ç¿ðõíèé öàöàëòûí ¿ç¿¿ëýëò (EF) ºíäºðòýé ÇÄ, ãîë ñóäàñíû ö¿ëõýíãèéí õóóëðàë, óóøãèí ç¿ðõ, ìåõàíèê áºãëºðëººñ ¿¿äýæ ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, øàëòãààí òîäîðõîéã¿é òîãòîëöîîíû ÷îíîí õºðâºñ, ò¿¿íòýé õàìààðàëòàé ýìãýã¿¿äèéí ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéíý.

ÇÈª, ÇØ, ÇÄ, áººð, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.

Óã ýìýýð ýì÷èëãýýã óäààí ¿ðãýëæë¿¿ëæ áàéãàà ¿åä ÖÅØ, öóñàíä ÀÍÀ, ØÅØ ¿å ¿å øèíæëýõ õýðýãòýé.


Ìèíîêñè-äèë

Ýõëýõ òóí: 2.5-5 ìã/õîíîãò ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà, ýñâýë òóíã õóâààæ ºãºõ, . Òóíã 3 õîíîãèéí çàéòàéãààð ààæìààð ºñãºæ 40-50 ìã/õîíîãò õ¿ðãýõ, ÓÓÕÀÀÐ õîíîãò 1 óäàà ýñâýë òóíã õóâààæ ºãºõ, Äýýä òóí: 100 ìã/õîíîãò

Õ¿íä õýëáýðèéí ÀÃ-èéí çºâõºí ýì÷èëãýýíä áóñàä ýì ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä ë õýðýãëýíý.

Ç¿ðõýíä äààìæèðàí íºëººëºõèéã íü áàãàñãàõ ¿¿äíýýñ áåòà-õîðèãëîã÷òîé õàâñðóóëàí õýðýãëýíý. Õàâàí õººõ ýì÷èëãýýã õÿíàõûí òóëä õàìò õýðýãëýíý. Ãàæ íºëºº (1-10%): ÇÑ-òàëààñ (òàõèêàðäè, øèíãýí õóðèìòëàãäàõ, õàâàí, ÇÄ äààìæðàõ >10%, ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò, ø¿¿äýñò ïåðèêàðäèò, ç¿ðõíèé áàõ); ãèïåðòðèõîç >10%; öººí òîõèîëäîõ; ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ºâäºõ); äîòîîä ø¿¿ðýë, áîäèñûí ñîëèëöîî òàëààñ (ãèíåêîìàñòè, ñàðûí òýìäýã îëøðîõ); òóóðàëò, Ñòåâåí-Æîíñíû õàì øèíæ, òðîìáîöèòîïåíè);Àíõààðóóëãà: Ôåîõðîìîöèòîìàòàé ºâ÷òºíä ºãºõã¿é.

ÇØ, óóøãèíû ãèïåðòåíçè, ç¿ðõíèé áàõ, ÇÀÄ, áººðíèé äóòàãäàëòàé òîõèîëäîëä ýðñäýëèéã òîîöîí, ìàø õÿíóóð õýðýãëýõ

** Ãàæ íºëººíèé äàâòàìæèéí õóâü òîäîðõîéã¿é


Õàâñðàëò 4. Ýìýí ýì÷èëãýý (íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè)

Ãèïåðòåíçèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæ øààðäñàí íºõöºëèéã íîöòîé ýñýõýýñ õàìààð÷ 2 õýëáýðò (íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò áà õîéøëóóëàøã¿é ýì÷èëãýýò ÀÃ) õóâààõ áºãººä ýìýí ýì÷èëãýýíä ñîíãîæ õýðýãëýõ ýìèéí òóí, ãàðàõ ãàæ íºëºº, àíõààðàõ ç¿éëñ òóñ á¿ð÷ëýí íàðèéâ÷ëàí òîîöíî.

Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî:Ýìíýë ç¿éí áàéäëààñ õàìààðíà (äýëãýðýíã¿éã Â.7.15-ààñ õàðíà óó):Äóíäàæ ÀÄ-ûã 20%-èàð, ÄÄ-ûã õàìãèéí èõäýý 100-110 ììÌÓÁ îð÷èì õ¿ðòýë, 3-12 öàãèéí äîòîð (ãîë ñóäñàíû öî÷ìîã õóóëðàë çýðýã ºâºðìºö íºõöºë¿¿äýä èë¿¿ áîãèíî õóãàöààòàé) áóóëãàõ, ãýõäýý ÀÄ-ûã 160/100 ììÌÓÁ-ààñ äîîø õýò áóóëãàæ áîëîõã¿é.

Ñóäñààð ýìýí ýì÷èëãýýã ÿàðàëòàé ýõëýõ òýð ¿åä äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéã çýðýã óóëãàæ ýõëýíý ãýäãýý ìàðòàæ áîëîõã¿é.

Çàðèì íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèéí ¿åä ¿ð ä¿í ñàéòàé ÀÄ áóóðóóëàõ ýì¿¿ä:

Ãîë ñóäàñíû öî÷ìîã õóóðàë• Ýõíèé ñîíãîëò: Ëàáåòàëîë, Íèêàðäèïèí, Íèòðîïðóññèä (áåòà-õîðèãëîã÷òîé),

ýñâýë Ýñìîëîë • Ãîë ñóäàñíû öî÷ìîã õóóëðàë ãýæ ñýæèãëýñýí ¿åä öàã àëäàëã¿é íýí ÿàðàëòàé

ñóäñààð ýì÷èëãýýã ýõýëíý. • Ãîë ñóäàñíû äóòóó õààãäàëòàé, ç¿ðõíèé òàìïîíàäûã ñýæèãëýæ áóé çýðýã

òîõèîëäëóóäàä áåòà-õîðèãëîã÷èéã õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ• ÑÄ-ûã 20 ìèíóòûí äîòîð 110-120 ììÌÓÁ áîëãîõ

Òèòýì ñóäàñíû öî÷ìîã õàì øèíæ• Ýõíèé ñîíãîëò: Ëàáåòîëîë, Ýñìîëîë, ýñâýë íèòðîãëèöåðèí (GTN)• ÑÄ >160 ììÌÓÁ áà/ýñâýë ÄÄ>100 ììÌÓÁ• Õýðýâ ÀÄ>185/100 áîë òðîìáî õàéëóóëàã÷èéã çºâëºõã¿é.

Ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäàë• Ýõíèé ñîíãîëò: Íèòðîãëèöåðèí (GTN) áàãà òóíãààð, Ýíàëàïðèë, ãîãöîîíä

¿éë÷ëýõ øýýñ õººõ ýì áà ëàáåòàëîë

• ÑÄ 140 ììÌÓÁ ¿åä ñóäàñ ºðãºãñãºã÷+øýýñ õººõ ýìèéí õîñëîëûã ºãºõ; íèòðîãëèöåðèíèéã ñóäñààð, ýñâýë õýëýí äîð òàâèõ íü ¿ð ä¿íòýé.

Íèòðîãëèöåðèí ýñâýë íèòðîïðóññèä íàòðèéã áåòà-ðåöåïòîð õîðèãëîã÷òîé õàâñðóóëàí ñóäñààð õèéíý. Ãýâ÷ óóõààð õýðýãëýõýä õàíãàëòòàé ¿ð ä¿íã ¿ç¿¿ëíý. Áîãèíî ¿éëäýëòýé íèôåäèïèíûã õýðýãëýõýýñ çàéëõèéíý. ªìíº íü ýìýí ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é ÀÃ-òýé áàéñàí áîë ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí íü õàðüöàíãóé ºíäºð áàéæ áîëíî.Áººðíèé öî÷ìîã äóòàãäàë

• Ýõíèé ñîíãîëò: ÍèêàðäèïèíÈøåìèéí èíñóëüò

• Ýõíèé ñîíãîëò: Ëàáåòàëîë, ýñâýë Íèêàðäèïèí• ÑÄ>220 ììÌÓÁ, ýñâýë ÄÄ >120 ììÌÓÁ-ààñ áóñàä ¿åä äàðàëò áóóðóóëàõ


ýìèéã ºãºõã¿é. Õýðýâ ºâ÷òºí ôèáðèí õàéëóóëàõ ýì÷èëãýýã õèéëãýæ áàéãàà áîë ÀÄ-ûí çîðèëòîò ò¿âøèí <185/110 ììÌÓÁ áàéíà.

• ÀÄ-ûã áóóðóóëàõäàà 150-180/80-100 ìì ÌÓÁ ò¿âøèíä õ¿ðãýõ çîðèëòûã òàâèõ áà äóíäàæ ÀÄ-ûã 15-20%-èàñ õýò äîîø íü áóóëãàæ áîëîõã¿é.

• Ôèáðèí õàéëóóëàõ ýì÷èëãýý õèéñíèé äàðàà ÀÄ-ûã <180/105 ììÌÓÁ ò¿âøèíä áàðèõ õýðýãòýé.

Òàðõèíä öî÷ìîã öóñ õàðâàõ• Çîõèñòîé ýì¿¿ä: Íèêàðäèïèí, Ëàáåòîëîë, ýñâýë Ýñìîëîë • Õýðýâ ÑÄ > 200 ììÌÓÁ, ÄÄ > 110ììÌÓÁ, ýñâýë äóíäàæ ÀÄ > 130 ììÌÓÁ

áàéâàë ÀÄ áóóëãàõûã çºâëºíº. Øèíæ òýìäýã èëýðñíýýñ õîéøõè 24 öàãèéí òóðøèä ÑÄ < 180 ììÌÓÁ, ýñâýë äóíäàæ ÀÄ < 130 ììÌÓÁ [äóíäàæ ÀÄ=(ÄÄ +1/3 x (ÑÄ - ÄÄ))].

Ààëçàâ÷ á¿ðõ¿¿ëèéí öóñ õàðâàëò• Çîõèñòîé ýì¿¿ä: Ëàáåòîëîë, Íèêàðäèïèí ýñâýë Ýñìîëîë• Ö¿ëõýí ýì÷ëýãäýõ õ¿ðòýë, òàðõèíû ñóäàñ àãøòàë ÑÄ-ûã <160 ììÌÓÁ áàéëãàíà.

Ôåîõðîìîöèòîì• Çîõèñòîé ýì¿¿ä: Íàòðèéí Íèòðîïðóññèä, Ëàáåòîëîë• Àëüôà-õîðèãëîã÷ ¿ð ä¿í ñàéòàé.

- Ñîíãîìîë ¿éëäýëòýé áåòà-õîðèãëîã÷ íü ÀÃ-èéã óëàì õ¿íäð¿¿ëýõ òóë çàéëñõèéõ øààðäëàãàòàé.

Ýêëàìïñèéí ºìíºõ áîëîí ýêëàìïñèéí ¿åä • Çîõèñòîé ýì¿¿ä: Íèôåäèïèí, Ëàáåòîëîë, Ìåòèëäîïà • Íèòðîïðóññèä, ÀÕÔÑ, Ýñìàëîëîîñ çàéëñõèéõ

Õ¿ñíýãò 10. Íýí ÿàðàëòàé ÀÄ áóóðóóëàõ çàðèì ýì¿¿ä: òóí, ãàæ íºëºº, àíõààðàõ ç¿éëñ

ÀÄÐÅÍÎÐÅÖÅÏÒÎÐ ÕÎÐÈÃËÎÃ×Ýì Òóí Òàéëáàð

Áåòà-ðåöåïòîð õîðèãëîã÷Ýñìîëîë Ìýñ çàñëûí ¿åèéí

òàõèêàðäè áà ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈ (íýí ÿàðàëòàé)Õàíàõ òóí: 80 ìêã ÑÓÄÑÀÀÐ 15-30 ñåê, äàðàà íü 150 ìêã/êã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ äóñààõ, õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë òóíã 300 ìêã/êã/ìèí õ¿ðòýë ºñãºæ áîëíî. Õîâäëûí äýýä òàõèêàðäè, ìýñ çàñëûí äàðààõü òàõèêàðäè áà ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈ (õîéøëóóëøã¿é)

Ãàæ íºëºº:ÇÑ-íû òàëààñ (òóíã áóóëãàñíààñ õîéø, ýñâýë òàðèàã çîãñîîñíû äàðàà 30 ìèíóòàíä èõýâ÷ëýí ãèïîòåíçè áîëîõ, çàõ õÿçãààðûí òýæýýë äóòàõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ýðãýõ, íîéðìîã, ñàíäðàõ, òîëãîé ºâäºõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ); õýñýã ãàçðûí (òàðèà õèéñýí ãàçàð ºâäºõ); öººí òîõèîëäîëä õºëðºõÕîâîð òîõèîëäîõ áóñàä ãàæ íºëºº: ÇÄ, ãóóðñàí õîîëîéí àãøèëò, õ¿íä õýëáýðèéí áðàäèêàðäè, àñèñòîë, àðüñíû ¿õæèë


Õàíàõ òóí: 500 ìêã/êã ÑÓÄÑÀÀÐ 1 ìèíóò õèéõ Öààøèä:Áàðèõ òóí: 50 ìêã/êã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ 4 ìèíóò ãàðóé äóñààõ , õýðýâ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë äàõèí õàíàõ òóíã õèéõ, áàðèõ òóíã 50 ìêã /êã/ìèí-ààð èõýñãýæ áîëíî. Äýýä òóí: 300 ìêã/êã/ìèí

Àíõààðóóëãà :Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ÀÄ-ûã áàéíãà õÿíàõÑèíóñûí áðàäèêàðäè, õîðèãèéí 1 çýðýãòýé, ç¿ðõíèé îâîðãî, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, ýýíýãøèëã¿é ÇÄ, ãèïîòåíçèòýé ºâ÷òºíä ºãºõººñ çàéëñõèéõ. Ýýíýãøèëòýé ÇÄ-ûí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ áà íºõöºë áàéäàë ìóóäàõ ýñýõèéã ñàéí õÿíàõ, ìºí çàõ õÿçãààðûí ñóäàñíû ýìãýã, ×Ø-èéí ¿åä òóí õÿíóóð õèéíý. Ýñìîëîë íü òèðåîòîêñèêîçûí øèíæèéã á¿äãýð¿¿ëäýã.

Ëàáåòîëîë Õàíàõ òóí: 50 ìã ÑÓÄÑÀÀÐ õàìãèéí áàãàäàà 1 ìèíóòàíä õèéõ. Õàíãàëòòàé ¿ð ä¿í ãàðòàë 5 ìèíóòûí çàéòàé äàâòàí õèéõ Äýýä òóí: 200 ìã/õîíîãò ÑÓÄÑÀÀÐ õèéõ: Ýõëýýä 2 ìã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ ¿ð ä¿í ãàðòàë äóñààõÄýýä òóí: 200 ìã/õîíîãò

Ãàæ íºëºº:ÇÑ-íû òàëààñ (áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, äóíä çýðãèéí ãèïîòåíçè, ÇÀÄ-ûã ¿¿ñãýõ, ýñâýë õ¿íäð¿¿ëýõ, õýì àëäàãäàë ãàðàõ, öººí òîõèîëäîëä ç¿ðõíèé õîðèã); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (íîéðìîã, òîëãîé ýðãýõ, õºíãºí çýðãèéí ïàðåñòåçè); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ); Õîâîð òîõèîëäîëä ýëýãíèé òàëààñ ãàðàõ íºëºº (ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëò, øàðëàëò, ãåïàòèò);Àíõààðóóëãà:Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ÀÄ-ûã ñàéí õÿíàõÇ¿ðõíèé õîðèã > 1-ð çýðýã, ç¿ðõíèé îâîðãî, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, õ¿íä çýðãèéí áðàäèêàðäè, ãèïîòåíçè, èëýðõèé ÇÄ-ûí ¿åä çàéëñõèéõÝýíýãøèëòýé ÇÄ-ûí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ áà íºõöºë áàéäàë ìóóäàõ ýñýõèéã ñàéí õÿíàõ, ìºí çàõ õÿçãààðûí ñóäàñíû ýìãýã, ×Ø-èéí ¿åä òóí õÿíóóð õèéíý. Ìºí ôåîõðîìîöèòîìà, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí õ¿ì¿¿ñò áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.


ÑÓÄÀÑ ªÐÃªÑÃªÃ×Ýì Òóí Òàéëáàð

Ç¿ðõíèé ºâäºëòèéí ýñðýãÍèòðîãëèöåðèí Ýõëýõ òóí: 5-25 ìêã/ìèí

ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõÇàðèì íýãýí ¿ð ä¿í ãàðòàë 3-5 ìèíóòûí çàéòàé òóíã 5 ìêã/ìèí-ààð ºñãºõ Õýðýâ òóíã 20 ìêã/ìèí õ¿ðãýõýä ÿìàð íýãýí ¿ð ä¿í ãàðàõã¿é áîë: Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë òóíã 10 ìêã /ìèí íýìæ, õîæèì øààðäëàãàòàé áîë20 ìêã/ìèí-ýýð õèéæ áîëíî.Åðäèéí òóí: 10-200 ìêã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõ ÀÄ áóóæ ýõëýõýä ºñãºñºí òóíãàà áàãàñãàíà. Ó÷èð íü íýìæ ºãñºí òóí ÀÄ áóóæ ýõýëìýãö èë¿¿äýë áîëæ ýõëýíý. Èéìä òóí íýìýõ õîîðîíäûí çàé óðò áàéõ òóñìàà ñàéí. Äýýä òóí: 200 ìêã/ìèí

Ãàæ íºëºº:ÑÓÄÑÀÀÐ õèéõýä (ÿëàíãóé ìàø õóðäòàé õèéñíýýñ); ÇÑ-íû òàëààñ (õ¿íä çýðãèéí ãèïîòåíçè, ºâ÷¿¿íèé àðààð òààã¿é áîëîõ, ç¿ðõ äýëñýõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (îé ñàíàìæ ìóóäàõ, õóéñãàíóóð, áóë÷èí òàòâàëçàõ, ìóóð÷ óíàõ); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ); õýñýã ãàçðûí (òàðèà õèéñýí ãàçàð ºâäºõ); öººí òîõèîëäîë (ñººíãºòºõ); óäààí õèéõýä ìåòãåìîãëîáèíåìè õàâñðàõ; Óäààí õýðýãëýõýä íèòðàòàä òýñâýðëýã áîëäîã. Èéìä õàíãàëòòàé íèòðàò á¿õèé òóí áà íèòðàòã¿é õýñýã õóãàöààã çºâëºõ õýðýãòýé. Àíõààðóóëãà ::Õ¿íä çýðãèéí ãèïîòåíçè, ãèïîâîëåìè, öóñ áàãàäàëò, áºãëºðëèéí øàëòãààíò ÇÄ, òàðõèíû ãýìòëýýñ, ýñâýë òàðõèíä öóñ õàðâàñíààñ òàðõèíû äîòîîä äàðàëò èõýññýí ¿åä çºâëºõã¿é.

Áººðíèé õ¿íä äóòàãäàë, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë, ãèïîòèðåîèä, òýæýýëèéí äîðîéòîë, ãèïîòåðìè çýðãèéí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.

Øààðäëàãàòàé áîë ñóäñààð òàðèõ ¿åäýý ÇÖÒ áà ÀÄ-ûã îéð îéðõîí õÿíàíà.

Ôîñôîäèýñòåðàçûí èäýâõ ñààòóóëàõ ýìýýð ýì÷ë¿¿ëæ áàéãàà õ¿íä ñ¿¿ëèéí 24 öàãèéí äîòîð ºãºõã¿é.


Ñà-èéí àíòàãîíèñòÍ è ê à ðä è ï è í û ãèäðîõëîðèä

Ýõëýýä ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõ (0.1 ìã/ìë õ¿ðòýë øèíãýëýõ): 5 ìã/öàã ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõ, ¿ð ä¿í ãàðòàë 5 ìèí òóòàìä 2.5 ìã/öàã ÑÓÄÑÀÀÐ õèéíý. Äýýä òóí: 15 ìã/öàã áà òóíã 3 ìã/öàã õ¿ðòýë áóóëãàíà.

Ãàæ íºëºº:ÇÑ-íû òàëààñ (ãèïîòåíçè, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäàõ, ÇÄ-ûã äààìæðóóëàõ, çàõ õÿçãààðûí õàâàí- òóí õàìààðàëòàé, í¿¿ð óëàéæ ìèí÷èéõ, òàõèêàðäè); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, ºòãºí õàòàõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, ñýòãýë ãóòðàë, áýëãèéí ÷àëõ ñóëðàõ) Àíõààðóóëãà :Ýýíýãøèëã¿é ÇÄ-òàé ºâ÷òºíä ýñðýã çààëòòàé. ÇÄ-òàé, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, ýëýãíèé öóñíû óðñãàë áóóðñàí, ¿¿äýí âåíèéí äàðàëò èõýññýí, áººðíèé äóòàãäàëòàé

Øóóä ñóäàñ ºðãºñãºõÃèäðàëàçèí 5-10 ìã ààæèì

ÑÓÄÑÀÀÐ õèéõ. Õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë 20-30 ìèí-ûí äàðàà äàâòàí õèéõ Ýõëýõ òóí: 200-300 ìêã/ìèí ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõÁàðèõ òóí: 50-150 ìêã/ìèí

Ãàæ íºëºº:ÇÑ-íû òàëààñ (òàõèêàðäè, ç¿ðõ äýëñýõ, ç¿ðõíèé áàõ, í¿¿ð óëàéæ ìèí÷èéõ, áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, øýýñ õààãäàõ, õàâàí); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, ã¿éëãýõ); áóñàä (òîëãîé ýðãýõ, õàìàð áèò¿¿ðýõ, ñàëãàëàõ, áóë÷èí òàòàõ, íóëèìñ ãîîæèõ);Öººí òîõèîëäîõ: (ïèðèäîêñèí õóðèìòëàãäñàíààñ çàõ õÿçãààðûí ìýäðýëèéí àëäàãäàë); öóñíû òàëààñ (öóñíû ÿëòñàí ýñèéí ýìãýã, öóñ çàäðàëûí àíåìè); ýëýãíèé òàëààñ (ýëýãíèé õîðäëîãî); áººð, øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí òàëààñ (øýýõýä õ¿íäðýëòýé, ãëîìåðóëîíåôðèò); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (ñýòãýë ãóòðàë, öî÷ðîìòãîé); ÕÁÝ-íèé òàëààñ (ãýäýñ ñààæèõ, ºòãºí õàòàõ); õýò ìýäðýãøèõ óðâàë

Àíõààðóóëãà:

Õ¿íä õýëáýðèéí òàõèêàðäè, öàöàëò èõòýé ÇÄ, ãîë ñóäàñíû ö¿ëõýíãèéí õóóëðàë, óóøãèí ç¿ðõ, ìåõàíèê áºãëºðëººñ ¿¿äýæ ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, øàëòãààí


òîäîðõîéã¿é òîãòîëöîîíû ÷îíîí õºðâºñ, ò¿¿íòýé õàìààðàëòàé ýìãýã¿¿äèéí ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéíý.

ÇÈª, ÇØ, ÇÄ, áººð, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.

Íèòðîïðóññèä íàòðè

Ýõëýõ òóí: 0.3 ìêã/êã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ òàðèõ. ÀÄ õÿíàãäàæ ýõëýõ õ¿ðòýë òóíã õýäýí ìèíóò òóòàìä ààæìààð òèòðýýð ºñãºõ. Åðäèéí òóí: 0.5-6 ìêã/êã/ìèí ÑÓÄÑÀÀÐ Äýýä òóí: 8-10 ìêã/êã/ìèí

Ãàæ íºëºº:

Öèàíèäûí õóðèìòëàë, ÀÄ óíàñíààñ ãàæ íºëºº ãàðíà. Òóíã áóóðóóëñàíû äàðàà ýäãýýð ãàæ íºëºº áàãàñäàã: ÕÁÝ-íèé òàëààñ (äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ öóòãàõ, ãýäñýýð ºâäºõ); ÒÌÑ-èéí òàëààñ (îéëãîõ ÷àäâàð ìóóäàõ, òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, òàéâàí áóñ áîëîõ); ÇÑ-íû òàëààñ (ºâ÷¿¿íèé àðààð ýâã¿é îðãèõ, ç¿ðõ äýëñýõ); Áóñàä (õºëñ öóòãàõ, áóë÷èí òàòãàíàõ); Öèàíèä õóðèìòëàãäñíààñ: òàõèêàðäè, õºëðºõ, ãèïåðâåíòèëÿöè, õýì àëäàãäàë, àöèäîç; ìåòãåìîãëîáèíèåìè; òèîöèàíèòûí óëìààñ: äóó ÷èìýýíä õýò ìýäðýãøèõ, õ¿¿õýí õàðàà íàðèéñàõ, ãèïåððåôëåêñ, öî÷ðîìòãîé, õàðààíû õèé ¿çýãäýë, áóë÷èí ýìãýãýýð òàòàõ

Àíõààðóóëãà:

ÀÄ áà õ¿÷ëèéí òýíöâýðëýã áàéäëûã îéð îéðõîí õÿíàæ áàéõ; äàñàí çîõèöëûí ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõýýñ çàéëñõèéõ; ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà ìóóäñàí, í¿äíèé àòðîôè (Ëåáåðèéí) òîõèîëäëóóäàä çºâëºõã¿é; òàðõèíû öóñàí õàíãàìæ ìóóäñàí, ãèïîòèðåîéäûí ¿åä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ; Õýðýâ 72 öàãààñ óäààí ¿ðãýëæëýõ áîë öèàíèäûí êîíöåíòðàöèéã ñèéâýíä õÿíàæ áàéõ; òóíã ààæìààð áóóðóóëàõ çàìààð ýìèéã çîãñîîíî.


Õàâñðàëò 5. Ýìýí ýì÷èëãýý (õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè)

ªâ÷òºíä ÿìàð íýãýí çîâèóðã¿é, ÁÝÃ öî÷ìîãîîð (ýñâýë öî÷ìîã äààìæðàëààð) èëðýõã¿é. Óäèðäàìæèíä çààñàí ÀÃ-èéí ìåíåæìåíòèéí äàãóó ýì÷èëãýýã ýõëýíý. Ýì÷èëãýý áà ÀÄ-ûã 1-3 ºäºðò õÿíàíà.

• ÀÄ-ûã 24 öàãèéí äîòîð áàãà ò¿âøèíãýýñ íü 25% áóóëãàõ, ãýõäýý 160/90 ììÌÓÁ-ààñ äîîø áóóëãàõã¿é.

• ÀÄ áóóðóóëàõ ýìèéã óóëãàæ õýðýãëýíý. Íýí ÿàðàëòàé ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè øèã ýð÷èìòýé õÿíàëò øààðäëàãàã¿é.

Õîéøëóóëøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçèä ¿ð ä¿íòýé äàðàëò áóóðóóëàõ ýì¿¿ä:Äîîðõ ýì¿¿äèéí òóíãèéí òàëààðõ á¿ðýí ìýäýýëëèéã õàâñðàëò 3-ààñ õàðíà óó.Êàïòîïðèë:

• ¯éëäýë 15-30 ìèíóòûí äîòîð èëðýíý; õýëýí äîð òàâèõàä 10-20 ìèíóòûí äàðàà íºëººëíº.

• Ãîãöîîíä ¿éë÷ëýõ øýýñ õººõ ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýõýä óã ýìèéí íºëºº óëàì íýìýãäýíý.

• Õî¸ð áººðíèé àðòåðèéí ñóäàñíû íàðèéñàëòàé º â÷òºíä ºãºõººñ çàéëñõèéíý. Êëîíèäèí

• ¯éëäýë 30-60 ìèíóòûí äîòîð èëðýíý.• Óõààí ñàíààíû áàéäëûã íü õÿíàõ øààðäëàãàòàé ºâ÷òºíä ºãºõººñ çàéëñõèéíý.

Ëàáåòàëîë• ¯éëäýë 1-2 öàãèéí äîòîð èëðýíý.• Áàãòðààòàé ºâ÷òºíä ñýäðýýõ àþóëòàé òóë ºãºõººñ çàéëñõèéíý.• Áðàäèêàðäè, çîãñîíãèøëûí ÇÄ, ç¿ðõíèé õîðèãòîé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé

õýðýãëýíý. Íèôåäèïèí

• ¯éëäýë 20-50 ìèíóòûí äîòîð èëðýíý.• Õîâäëûí ¿éë àæèëëàãàà õ¿íä õýëáýðýýð àëäàãäñàí ºâ÷òºíä ºãºõººñ

çàéëñõèéíý. Ïðàçîçèí

• ¯éëäýë 2-4 öàãèéí äîòîð èëðýíý.• Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí èëýðõèé òîìðîëòîé ºâ÷òºíä ¿ð ä¿íòýé.• Ýõíèé òóíãèéí äàðàà áàéðëàë-õàìààðàëò ãèïîòåíçè, ìóóæèð÷ óíàõ çýðýã

èëýð÷ áîëíî.

Òýìäýãëýãýý: Õàâñðàëò 3, 4, 5 íü Äýëõèéí Ç¿ðõíèé Õîëáîîíû 2010 îíû Ýðäýì Øèíæèëãýýíèé õóðàëä çîðèóëæ òóñãàéëàí ãàðãàñàí “Ç¿ðõ ñóäàñíû áîëîí áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýìãýãèéí ¿åèéí ýìýí ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ”-èéí äàãóó áîëîí Hypertensive Crises. Challenges and management. Chest 2007:131:1949 àøèãëàí áè÷ñýí áîëíî.

Ãàæ íºëººíèé äàâòàìæèéí õóâèéã (%) “Drug Information handbook 11th edition, 2003” -ààñ àâñàí áîëíî.


Õàâñðàëò 6. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíèé óäèðäàìæ

Òàíèëöóóëãà

Àðòåðèéí ãèïåðòåíçè (öóñíû äàðàëò èõñýëò) íü ÇÑª-íèéã ¿¿ñãýõ íýã ãîë ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë þì. ªíººäºð Ìîíãîëä ÀÃ-èéí òàðõàëò èõ, òóõàéëáàë15-64 íàñíû 3 ýðýãòýé òóòìûí íýã íü, ìºí 4 ýìýãòýéí íýã íü ÀÃ-òýé áàéíà. Íàñ àõèõ òóñàì öóñíû äàðàëò èõñýæ, àõèìàã íàñíûõíû äóíä àðòåðèéí ãèïåðòåíçè ýëáýã òîõèîëääîã.

Ç¿ðõ àãøèí áèåèéí ýä ýðõòýí ð¿¿ öóñàà øàõàæ àðòåðèéí (òàðààãóóð) ñóäñàíä äàðàëò ¿ç¿¿ëäýã. Öóñíû äàðàëò ãýäýã íü ç¿ðõíýýñ øàõàãäàí óðñàæ áóé öóñ àðòåðèéí (òàðààãóóð) ñóäàñíû äîòîð õàíûã äàðàõ õ¿÷ þì. Öóñíû ýðãýëò ÿâàãäàõûí òóëä òîäîðõîé õýìæýýíèé äàðàëò áóþó õ¿÷ øààðäàãääàã. Öóñíû äàðàëò èõñýõ ¿åä (ãèïåðòåíçè) öóñíû óðñãàëààñ ñóäàñíû õàíûã èõ õ¿÷ýýð äàðàõ áóþó òîãòâîðòîé ºíäºð äàðàëòòàé áàéíà. Õýðýâ öóñíû äàðàëò èõñýëò (àðòåðèéí ãèïåðòåíçè) óäààí õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëáýë ç¿ðõíèé øèãäýýñ, õàðâàëò, ç¿ðõíèé äóòàãäàë, áººðíèé ºâ÷èí çýðýã íîöòîé õ¿íäðýë¿¿ä ¿¿ñäýã.

Õºíãºí, äóíä çýðãèéí àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ¿åä èëðýõ òîäîðõîé øèíæ, òýìäýã ãýæ áàéäàãã¿é. Èéìýýñ öóñíû äàðàëòàà òîãòìîë øàëãàõ íü ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Öóñíû äàðàëò èõñýëòèéí ýì÷èëãýý íü ºâ÷òºí, ýì÷, ñóâèëàã÷, áóñàä ýð¿¿ë ìýíäèéí ìýðãýæèëòýí çýðýã îëîí õ¿íèéã íýã áàã áîëæ, õ¿÷èí ÷àðìàéëòàà íýãòãýõèéã øààðäñàí óðò óäààí õóãàöààãààð ¿ðãýëæëýõ, òóõàéí ºâ÷òºíèé õóâüä íàñàí òóðøèéí ¿éë ÿâö áèëýý. Òàíû õóâüä ýíý áàãèéí ãèø¿¿í íýãýíò áîëæýý. Èéìä ººðèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäëàà ìýäýæ, àìüäðàëûí áóðóó õýâ ìàÿãàà íýí äàðóé ººð÷èëñíººð, ìºí øààðäëàãàòàé ¿åä íü ýì÷èéí çààâðûí äàãóó ýì õýðýãëýõ, öóñíû äàðàëòàà õÿíàõ çýðãýýð òóõàéí ýìãýãèéí óëìààñ èðýýä¿éä ãàð÷ áîëçîøã¿é õ¿íäðýëýýñ ººðèéãºº óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ ÷àäíà. Öóñíû äàðàëò èõñýëò íü á¿ðýí ýäãýðäýãã¿é ÷ ò¿¿íèéã õÿíàõ áîëîìæòîé. Õýäèéãýýð òàíèàñ èõýýõýí õ¿÷èí ÷àðìàéëò øààðäàõ áîëîâ÷ àìüäðàëûí ÷àíàð áóþó ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäëûí òàíü ¿ç¿¿ëýëò áîëîõ þì.

Öóñíû äàðàëò õýìæèëò

Öóñíû äàðàëòûã õýìæèõ áýëòãýë

Öóñíû äàðàëò õýìæèëò íü äàðàëò èõñýëòèéã îíîøëîõ, ýì÷ëýõýä íýí òýðã¿¿íä øààðääàã ãàðäàí ¿éëäýë þì.

Õýìæèëòèéã çºâ ã¿éöýòãýõ íü îíîø, ýì÷èëãýýã ýðò, çºâ, òîõèðóóëàí õèéõ ¿íäýñ áîëäîã. Èéìä äàðààõü ç¿éëñèéã ìºðäëºã áîëãîõ õýðýãòýé. ¯¿íä:

• õýìæèëò õèéõýýñ 30 ìèíóòûí ºìíº þì èäýõã¿é, êîôåéí àãóóëñàí ç¿éë óóõã¿é, äàñãàë õèéõã¿é áàéõ

• áóãàëãûã ÷ºëººòýé áàéëãàõ áîãèíî, ýñâýë äýýø øóóõàä õÿëáàð õàíöóéòàé õóâöàñ ºìñºõ

• àíõ óäàà öóñíû äàðàëòàà õýìæèæ áàéãàà áîë 2 ãàðàà õýìæèí àëü ºíäºð òàëûã íü öààøäûí õýìæèëòýíäýý áàéíãà àøèãëàõ

• öóñíû äàðàëòûã õýìæèõèéí ºìíº þì ÿðèõã¿é, ÷èìýýã¿é, õºëºº à÷èõã¿é, øàëàí äýýð õºëèéí òàâõàéãàà á¿ðýí íààæ, 5 ìèíóòûí òóðø òàéâàí ñóóñíû äàðàà äàðàëòàà ¿çýõ


Öóñíû äàðàëò õýìæèëòèéí ¿åä 2 òîîí ¿ç¿¿ëýëòèéã àøèãëàäàã.

Æèøýý íü: 132 ììÌÓÁ/84 ììÌÓÁ, ýñâýë 132 (ñèñòîë) 84 (äèàñòîë)

Äýýä áóþó ñèñòîëûí äàðàëò: ç¿ðõ àãøèõ ¿åä öóñíààñ ñóäàñíû õàíàíä ¿ç¿¿ëæ áóé äàðàëòûã õýëíý.

Äîîä áóþó äèàñòîëûí äàðàëò: ç¿ðõ ñóëðàí òàéâàí áàéõ ¿åèéí àðòåðèéí ñóäàñíû äîòîð õàíàíä öóñíààñ ¿ç¿¿ëæ áóé äàðàëò þì.

Öóñíû äàðàëòûã ìºíãºí óñíû áàãàæèéí ìèëëåìåòð (ììÌÓÁ) ãýñýí íýãæýýð õýìæèíý.

Öóñíû äàðàëò õýìæèëòèéí ä¿ãíýëòÖóñíû äàðàëò ¿ðãýëæ íýã ò¿âøèíä áàéäàãã¿é. Òàíû áèå ìàõáîäèéí õýðýãöýýãýýð

õýëáýëçýæ áàéäàã. Òàíû ñèñòîëûí äàðàëò 140 ììÌÓÁ áà ò¿¿íýýñ èõ, äèàñòîëûí äàðàëò 90 ììÌÓÁ áà ò¿¿íýýñ èõ áàéâàë öóñíû äàðàëò èõýññýí áóþó àðòåðèéí ãèïåðòåíçè ãýæ ¿çíý. Õàðèí öóñíû äàðàëò 120/80 ììÌÓÁ áàéâàë õàìãèéí òîõèðîìæòîé ò¿âøèí ãýíý. Õýðýâ òàíû ýì÷ ýõíèé ¿çëýãýýð 2-îîñ äýýø óäàà òàíû öóñíû äàðàëòûã õýìæýýä “ºíäºð áàéíà” ãýæ ¿çâýë äàõèí õýäýí óäàà äàâòàí ¿çýõèéã õ¿ñýæ, ¿íýõýýð “öóñíû ºíäºð äàðàëòòàé áàéíà óó” ãýäãèéã áàòëàõ øààðäëàãà ãàðäàã. Õýäýí óäààãèéí ýì÷èéí äàâòàí ¿çëýãò òàíû äàðàëò 120/80-139/89 ììÌÓÁ áàéâàë 1-2 æèë òóòàìä öóñíû äàðàëòàà õýìæ¿¿ëæ áàéõûã çºâëºíº. Õàðèí 140/90 ììÌÓÁ-ààñ èõ áàéâàë “öóñíû äàðàëò èõñýëò áóþó àðòåðèéí ãèïåðòåíçè”-òýé ãýñýí îíîø òàâüæ ýì÷èëãýýãýý òàíüòàé çºâëºëäºõèéã õ¿ñýõ áîëíî. Òàíû ýì÷èä öóñíû äàðàëò èõñýëò ãýäýã îíîøèéã áàòàëãààæóóëàõàä 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø óäààãèéí ¿çëýãèéí äàðàëòûí õýìæýý õýðýãòýé áàéäàã.

Öóñíû äàðàëò èõñýëò òàíû ýð¿¿ë ìýíäýä íºëººëºõ íüÖóñíû äàðàëò óäààí õóãàöààãààð, òîãòìîë èõñýõ, ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é áàéõ

íü òàðõè, ç¿ðõ, í¿ä, çàõûí ñóäàñ, áººðíèé ýìãýãèéã ¿¿ñãýíý. Òàíû öóñíû äàðàëò ºíäºð áàéõûí õèðýýð òàðõèíä öóñ õàðâàõ, ç¿ðõíèé ºâ÷íººð ºâäºõ ýðñäýë óëàì ºíäºðñºíº. Ýðñäýë çºâõºí àðòåðèéí äàðàëòûí ò¿âøèí õèð ºíäºð áàéãààãààñ õàìààðàõã¿é ¿ðãýëæèëæ áóé õóãàöàà ÷óõàë áàéäàã.

Õýðýâ òà àðòåðèéí äàðàëòàà õÿíàæ ÷àäàæ áàéãàà áîë, ººðººð õýëáýë äàðàëò áóóðóóëàõ ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íòýé (äîð áè÷ñýí öóñíû äàðàëòûí çîðèëòîò ò¿âøèíã õàðíà óó) áîë òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñ, í¿ä áîëîí áººðíèé õ¿íäðýëèéí ýðñäýëèéã áóóðóóëæ ÷àäíà.

Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíèé àðòåðèéí äàðàëòûí çîðèëòîò ò¿âøèí (äàðàëò áóóãààä õ¿ðýõ ¸ñòîé çîõèìæèò ò¿âøèí) íü ñèñòîëûí äàðàëò 140 ììÌÓÁ, äèàñòîëûí äàðàëò 85 ììÌÓÁ-ààñ òóñ òóñ áàãà áàéõ ÿâäàë þì.

Áººðíèé ºâ÷òýé, øýýñýíä óóðàã èëýðäýã àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíèé àðòåðèéí äàðàëòûí çîðèëòîò ò¿âøèí íü ñèñòîëûí äàðàëò 130 ììÌÓÁ, äèàñòîëûí äàðàëò 80 ììÌÓÁ-ààñ òóñ òóñ áàãà áàéíà.

60 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíûõàíä 140/90 ììÌÓÁ, 70-èàñ äýýø íàñíûõàíä ñèñòîëûí äàðàëòûã 150 ììÌÓÁ õ¿ðãýõ çîðèëò äýâø¿¿ëíý.


Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíèé ¿íýëãýý

Ýì÷ íü àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé á¿õ ºâ÷òºíººñ óäàìøëûí áîëîí ýìíýë ç¿éí ò¿¿õèéã ñóäàëæ, õàâñàðñàí ýìãýã áîëîí õî¸ðäîã÷ ãèïåðòåíçèéí øàëòãààíûã èëð¿¿ëýõ áîäèò ¿çëýãèéã õèéäýã.

Õýðýâ òàíüä àðòåðèéí ãèïåðòåíçèãýýñ ãàäíà ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíã (ç¿ðõ, öóñíû ñóäàñ) ¿¿ñãýõ áóñàä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ áàéâàë òà ººðèéãºº “ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíä ºðòºõ ºíäºð ýðñäýëòýé” ãýæ òîîöíî. Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíã ¿¿ñãýõ, ýðãýí çàñàãääàãã¿é ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ áîë íàñ áà õ¿éñ þì. Íàñ àõèõ òóñàì ºâ÷íèé ýðñäýë íýìýãäýíý. Ýðýãòýé÷¿¿ä ýìýãòýé÷¿¿äýýñ èë¿¿ ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íººð ºâääºã.

Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíã ¿¿ñãýõ áóñàä òîìîîõîí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ áîë ÷èõðèéí øèæèíòýé, ýñâýë ºìíº íü ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí, òàðõèíä öóñ õàðâàõ çýðãýýð ºâäºæ áàéñàí, ìºí áººðíèé ýìãýãèéí ò¿¿õòýé áàéõ ÿâäàë þì. Ýäãýýðýýñ íýã, ýñâýë ò¿¿íýýñ îëîí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ á¿õèé öóñíû äàðàëò èõñýëòòýé ºâ÷òºíä èðýõ 10 æèëäýý ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íººð ºâäºõ ýðñäýë (ìàãàäëàë) ìàø ºíäºð áàéíà.

Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíã ¿¿ñãýõ, ýðãýí çàñàãääàã ãóðâàí ãîë ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ áîë öóñíû ºíäºð äàðàëò, èõ õîëåñòåðèí áà òàìõè òàòàõ þì.

Äýýð ºã¿¿ëñýí “ºíäºð, ýñâýë ìàø ºíäºð ýðñäýë” áàéõã¿é ºâ÷òºí ÄÝÌÁ/ÎÓÃÍ-ýýñ ãàðãàñàí “Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ” õ¿ñíýãòèéã àøèãëàí ººðèéíõºº ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíä ºðòºõ ìàãàäëàë áóþó ýðñäýëýý òîãòîîíî.

ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ õ¿ñíýãòèéã õýðõýí àøèãëàõ âý?

Èðýõ 10 æèëä ÇÑª-ººð ºâäºõ ýðñäëèéã òîãòîîõ õ¿ñíýãòèéã àøèãëàõààñ ºìíº äàðààõü ç¿éëñèéã ìýäñýí áàéõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íä:

• õ¿éñ• òàìõè òàòäàã ýñýõ

- òàìõè òàòäàã, ýñâýë òàìõèíààñ ãàðààä íýã æèë áîëîîã¿é áàéãàà õ¿ì¿¿ñò “òàìõè òàòäàã” ãýñýí õýñãýýñ ÇÑª-íèé ýðñäëèéã òîäîðõîéëíî.

• íàñ• ñèñòîëûí äàðàëò• íèéò õîëåñòåðèí

- õýðýâ õîëåñòðèí òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é áîë õîëåñòåðèíû ¿ç¿¿ëýëòã¿é õ¿ñíýãòèéã àøèãëàíà (çóðàã 1á)

Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí èðýõ 10 æèëä ÇÑª-ººð ºâäºõ ýðñäëèéã äàðààõü áàéäëààð òîãòîîíî:1-ð àëõàì: ýðýãòýé, ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñò òîõèðñîí õ¿ñíýãòèéã ñîíãîíî2-ð àëõàì: òàìõè òàòäàã áà òàòäàãã¿é õýñãýýñ ñîíãîíî3-ð àëõàì: íàñíû á¿ëãýýñ òîõèðñîí õýñãýý îëíî (50-59 íàñòàé áîë 50, 60-69

íàñòàé áîë 60 ãýæ ñîíãîíî)4-ð àëõàì: õ¿ñíýãò äîòîð òóõàéí õ¿íèé ñèñòîëûí äàðàëò (ìì ÌÓÁ) áîëîí

õîëåñòåðèíû ò¿âøèí (ììîëü/ë) îãòëîëöîõ äºðâºëæèíã îëíî. Ýíýõ¿¿ äºðâºëæèíãèéí ºíãº íü èðýõ 10 æèëä ÇÑª-íèé ºâäºõ ýðñäëèéã òîäîðõîéëíî.


ªíäºð ýðñäýë ãýäýãò ýðñäëèéí ò¿âøèí 20% òîîöîõ

Ýðñäëèéí ò¿âøèí <10% 10-<20% 20- 30% 30- 40% 40%

Íàñ (æèë)

Ýðýãòýé Ýìýãòýé ÑÄ (ìì ÌÓÁ)Òàìõè

òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã

70

180160140120

60

180160140120

50

180160140120

40

180160140120

4 5 6 7 8 4 5 6 7 8 4 5 6 7 8 4 5 6 7 8Õîëåñòåðèíû ò¿âøèí (ììîëü/ë)

Çóðàã 1à. ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ (öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýýã ¿çýæ áîëîõ ãàçàðò õýðýãëýõ)

Íàñ (æèë)

Ýðýãòýé Ýìýãòýé ÑÄ(ìì ÌÓÁ)Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã Òàìõè òàòäàãã¿é Òàìõè òàòäàã

70

180160140120

60

180160140120

50

180160140120

40

180160140120

Çóðàã 1á. ÇÑª-íèé ýðñäëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ (öóñíû õîëåñòåðèíû õýìæýýã ¿çýõ áîëîìæã¿é ãàçàðò õýðýãëýõ)


Öóñíû äàðàëò èõñýëòèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýý

Òàíû öóñíû äàðàëò èõýññýí áîë ò¿¿íèéã áóóðóóëàõ àðãà õýìæýý èõ ÷óõàë þì. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéã îíîøëîõ, àðãà õýìæýýã òºëºâëºõäºº öóñíû äàðàëòûí ò¿âøèíãýýñ ãàäíà ç¿ðõ ñóäàñíû íèéò ýðñäýë, õàâñàðñàí ýìãýã, ýì÷èëãýýíä õàðøëàõ ç¿éë áàéãàà ýñýõ çýðýãò òóëãóóðëàíà.

Òàíû ýðñäëèéã áóóðóóëàõ àðãà çàìóóä

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõÖóñíû äàðàëòûí ò¿âøèí áîëîí ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäëèéã áàãàñãàõàä àìüäðàëûí

õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ íü ìàø ÷óõàë þì. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ òóõàé çºâëºãººã ýìýí ýì÷èëãýý õèéëãýäýã ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí á¿õ ºâ÷òºíä, ìºí õýâèéí äýýä äàðàëòòàé õ¿íä ÷ ºãíº.

Çºâ õîîëëîëò Ýð¿¿ë õ¿íñèéã ñîíãîñíîîð öóñíû äàðàëò èõñýëòýýñ ñýðãèéëýõ, ò¿¿íèéã õÿíàõàä

òóñëàõ áîëíî. ¯¿íä äîîðõè ç¿éëñèéã àíõààðíà óó: Äàâñíû õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ: õîíîãèéí äàâñíû õýðýãëýýã 5 ãð (íàòðèéí

àãóóëàìæ 2,0 ãðàìì) áîëòîë íü õÿçãààðëàõ. Äàâñûã õýò èõ õýðýãëýõ íü öóñíû äàðàëòûã èõýñãýõ ãîë øàëòãààí áîëîõîîñ ãàäíà äàðàëò áóóëãàõ çàðèì ýì áýëäìýëòýé õàðøèëæ, ýìèéí ¿éë÷èëãýýã ñóëðóóëäàã. Õîîë õ¿íñýíäýý, ÿëàíãóÿà öàéíäàà äàâñ íýìýõã¿é áàéõ íü à÷ òóñòàé. Ò¿ðãýí õîîë, äàâñ èõòýé õàãàñ áîëîí á¿òýí áîëîâñðóóëñàí áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýýã õÿçãààðëàõ íü çîõèñòîé.

Ýð¿¿ë õîîëíû äýãëýì áàðèìòëàõ: æèìñ íîãîî, òîñëîã áàãàòàé ñ¿¿í áîëîí áóñàä õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õîîëíû äýãëýìäýý àõèóõàí îðóóëàõ íü ÷óõàë. ªºõ òîñ áàãà àãóóëñàí õîîë õ¿íñèéã ò¿ëõ¿¿ õýðýãëýíý.

Æèíãýý õàñàõ áà áàðèõÈë¿¿äýë æèí íü öóñíû äàðàëò èõñýëòèéí øàëòãààí áîëäîã. Õýðýâ èë¿¿äýë

æèíòýé áîë æèíãèéíõýý 4-8%-èéã õàñàõàä ë öóñíû äàðàëò 3-4 ììÌÓÁ-ààð áóóðíà. Æèí õàñàõ ¿åä òàíû õýðýãëýæ áóé äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéí ¿ð ä¿í ñàéæðààä çîãñîõã¿é, öóñíû õîëåñòåðèí, ººõ òîñ, ÷èõðèéí õýìæýý áàãàñäàã.

Àðõèíû õýðýãëýýãýý õÿçãààðëàõÀðõèéã õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõ íü öóñíû äàðàëòûã èõñýõýä íºëººëºõ áºãººä áèåèéí

æèí íýìýãäýõ, öóñíû äàðàëò èõñýëòèéã õÿíàõ ¿éë ÿâöûã õ¿íäðýëòýé áîëãîäîã. Òàíû öóñíû äàðàëò èõýñäýã áîë àðõè õýðýãëýõýýñ àëü áîëîõ çàéëñõèéõ, õýðýâ àðõè óóäàã áîë àðõèíû õýðýãëýýãýý áàãàñãàí “ýðýãòýé õ¿í ºäºðò õî¸ð, ýìýãòýé õ¿í íýã õóíäàãà àðõè, ñîãòóóðóóëàõ óíäààã õýðýãëýíý” ãýñýí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé õýìæýýã (330 ãð áóþó æèæèã ëààçòàé øàð àéðàã, 100 ãð äàðñ, 50 ãð àðõè) áàðèìòëààðàé.

Òîãòìîë äàñãàë, õºäºëãººí õèéõÄîëîî õîíîãèéí 5 ºäºðò, ºäºð á¿ð õàìãèéí áàãàäàà 30 ìèíóòààð, øîãøèõ ã.ì-

ýýð èäýâõòýé õºäºëãººí òîãòìîë õèéõ íü öóñíû äàðàëò èõñýëòèéã ýì÷ëýõ, ò¿¿íýýñ ñýðãèéëýõýä à÷ òóñòàé. Õºäºëãººíèé èäýâõýý íýìýõ íü áèåèéí æèíãýý õàñàõ, áóõèìäëàà òàéëàõàä òóñëàíà.


Òàìõèíààñ òàòãàëçàõ Òàìõè òàòàõàä öóñíû äàðàëò èõñýõ áà ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí ¿¿ñýõ òýðã¿¿ëýõ

øàëòãààí áîëäîã. Èéìýýñ òà õýçýý ÷ òàìõè á¿¿ òàòàæ ýõëý! Òàìõè òàòäàã áîë ò¿¿íèéãýý õàÿõ õýðýãòýé.

Öóñíû äàðàëòûí ò¿âøèíã èëýðõèéëýã÷ òîîíû óòãà

Òàíû ýì÷èä öóñíû äàðàëò èõñýëò ãýäýã îíîøèéã áàòàëãààæóóëàõàä 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø óäààãèéí ¿çëýãèéí äàðàëòûí ò¿âøèí õýðýãòýé áàéäàã. Äîîðõè õ¿ñíýãòýíä ÀÄ-ûí àíãèëàë áà àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ¿å øàòûã (çýðýã) õàðóóëæýý.

Õ¿ñíýãò 1. 18 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñèéí öóñíû äàðàëòûí àíãèëàë

ÀíãèëàëÄýýä áóþó ñèñòîëûí

äàðàëò

Äîîä áóþó äèàñòîëûí

äàðàëòÀâàõ àðãà õýìæýý

Õàìãèéí òîõèðîìæòîé ò¿âøèí

120 áà ò¿¿íýýñ áàãà çýðýã äîîãóóð

80 áà ò¿¿íýýñ áàãà çýðýã äîîãóóð

Äàâòàí õýìæèëò (5 æèëä) #

Õýâèéí ò¿âøèí 120-129 80-84 Äàâòàí õýìæèëò (2 æèëä) #

Õýâèéí äýýä ò¿âøèí 130-139 85-89

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãàà ººð÷ëºõ, äàâòàí õýìæèëò (1 æèëä)

1-ð çýðýã 140-159 90-99 Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãàà ººð÷ëºõ, äàâòàí õýìæèëò (8 äîëîî õîíîãò)

2-ð çýðýã 160-179 100-109

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãàà ººð÷ëºõ, ýì÷äýý 3-4 äîëîî õîíîãèéí äàðàà äàâòàí ¿ç¿¿ëýõ

3-ð çýðýã 180 áà ò¿¿íýýñ èõ

110 áà ò¿¿íýýñ èõ

Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãàà ººð÷ëºõ, ýì÷äýý 1-2 äîëîî õîíîãèéí äàðàà äàâòàí ¿ç¿¿ëýõ

Õýðýâ íýí ÿàðàëòàé, ýñâýë õîéøëóóëàøã¿é ýì÷èëãýýò ãèïåðòåíçè (öóñíû äàðàëò õýò ºíäºð, ÿëàíãóÿà äèàñòîëûí äàðàëò 120-130 ììÌÓÁ-ààñ èõ áàéõ) áîë ÿàðàëòàé/õîéøëóóëàëã¿é ýì÷èëãýýã õèéëãýõ õýðýãòýé. 40-ººñ äýýø íàñíû õ¿í æèë òóòàìä ÀÄ-àà çààâàë õýìæ¿¿ëíý.

Ýìýí ýì÷èëãýýÀÄ-ûí õýäýí óäààãèéí õýìæèëòýýð ñèñòîëûí äàðàëò 160 ìì ÌÓÁ, ýñâýë

äèàñòîëûí äàðàëò 100 ìì ÌÓÁ-òàé ºâ÷òºíä ýìýí ýì÷èëãýýã õèéíý.

Õýðýâ ñèñòîëûí äàðàëò 140-149 ììÌÓÁ, ýñâýë äèàñòîëûí äàðàëò 90-99 ììÌÓÁ áîëîâ÷ ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ºíäºð ýðñäýëòýé áîë ìºí ýìýí ýì÷èëãýýã ýõýëíý.


Ýì÷èéí çààâðûã çààâàë äàãàæ ìºðäºõ:1. Õýðýâ ýì÷ ýìèéí æîð áè÷èæ ºãñºí áîë æîðûí äàãóó ýì÷èëãýýã õèéëãýõ 2. Ýì÷òýéãýý ýìíýýñ øàëòãààëàí ãàð÷ áàéãàà àëèâàà íýãýí ãàæ íºëºº, õýâèéí

áóñ áàéäëûí òàëààð ÿðèëöàæ, çºâëºãºº àâàõ3. Ýì÷òýéãýý çºâëºõã¿éãýýð óóæ áàéãàà ýìýý çîãñîîæ áîëîõã¿é 4. Ãýðèéí íºõöºëä õóâèéí äàðàëòûí àïïàðàòààð õýìæèëò õèéæ áàéãàà áîë

õýìæèëò õèéõ ñòàíäàðò çààâðûã ìºðäºæ, àïïàðàòàà çºâ àæèëëàæ áóé ýñýõèéã æèë á¿ð õÿíóóëæ, øàëãóóëæ áàéõ. Õýðýâ ãýðèéí íºõöºëä öóñíû äàðàëòûã õÿíàõ òàëààð àñóóæ òîäðóóëàõ ç¿éë áàéâàë ýì÷ýýñýý ëàâëàõ. Ãýðýýð äàðàëò õýìæèõýä òîõèðîìæòîé àïïàðàòûã ýìèéí ñàíãóóäààñ àâàõ áîëîìæòîé.

5. Õÿíàëòàä áàéõ øààðäëàãàòàé ãýñýí ýì÷èéí çºâëºìæèéã äàãàõ. Çºâëºìæèéí äàãóó ýì÷èä äàâòàí ¿ç¿¿ëýõýýð èðýõäýý öóñíû äàðàëòàà õýìæñýí òýìäýãëýëýý, õýðýãëýæ áàéãàà ýìèéí æàãñààëòàà õàìò àâ÷ èðýõ õýðýãòýé.

6. Çàðèì ýì, áýëäìýë öóñíû äàðàëòûã íýìýãä¿¿ëäýã. Òèéìýýñ ýì÷ òàíüä õýðýãëýõýä õàìãèéí òîõèðîìæòîé ýìèéí áýëäìýëèéã çºâëºõ áîëíî.

7. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýì÷èëãýý áîë íàñàí òóðø ¿ðãýëæëýõ ¿éë ÿâö þì.

Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéã õÿíàõ çóðàãëàë(òàíû îíîøèéã ýì÷ áàòàëãààæóóëñàí ¿åä)

1. Öóñíû äàðàëòàà çºâ õýìæèõ2. Öóñíû äàðàëòûí ò¿âøèíãýýð àíãèëàõ3. Öóñíû äàðàëò èõñýëòýý õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø äàâòàí ¿çëýãýýð øàëãàõ4. Öóñíû äàðàëò èõñýëòòýé ãýäãýý áàòàëãààæóóëàõ 5. Öóñíû äàðàëòûã èõýñãýäýã øàëòãààíûã (õîâîð òîõèîëäîõ) ¿ã¿éñãýõèéí òóëä

ýìíýëãèéí ¿çëýã, øèíæèëãýý, ¿íýëãýýã õèéëãýõ 6. Ýì÷èëãýýã òºëºâëºõäºº äàðààõü ç¿éëñèéã áàãòààíà. ¯¿íä:

• àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ • ýìýí ýì÷èëãýý• õÿíàëò

Òà öóñíû äàðàëòàà õÿíàæ ÷àäñàí òýð öàãò ë çîðüñîíäîî õ¿ðíý.

Öóñíû äàðàëò èõñýëòýýñ ñýðãèéëýõ áà ýðñäëèéã õÿíàõ àëõàìóóä:• æèíãýý õÿíàõ• àðõèíû õýðýãëýýãýý õÿçãààðëàõ• äàñãàë õºäºëãººí òîãòìîë õèéõ• äàâñàà áàãàñãàõ • ýð¿¿ë õîîëíû äýãëýì • ñàõèõ• òàìõèà õàÿõ çýðýã áîëíî.

ÝÌÍÝ

ËÇ¯É

Í ÓÄ

ÈÐÄÀ

ÌÆ

Артерийн гипертензийн эмнэлзүйн удирдамж 2011

Healthcare