Аққұдық орта мектебіХромтау ауданы

Ашық сабақПәні: дүниетануСыныбы: 1-3 (класс-комплект)Өткізген: Сагиндыкова Асемгүл Сабыржановна

2013-2014 оқу жылы

1-3 класс

2013-2014 оқу жылы

Дүниетану

Тақырыбы: Балықтар, қосмекенділер.

Сәлемдесейік иіліп,Жылы жүзбен жымиып.Қызығы мол сабақта,Ойнайық та, күлейік.!

Психологиялық дайындық

Қорқытпаймыз құстарды Қызықтаймыз ұшқанды. Үркітпейміз аңдарды, Жасамаймыз дұшпандық

СөзжұмбақҚ а з

Ұ л а рС а у ы с қ а нТ о қ ы л д а қА қ қ у

Қ а р л ы ғ а ш

Үй жұмысын тексеру

• 3-класс

• Құстардың қандай түрлерін білесіңдер? Әңгімелеп бер.

• Құстар туралы ауа райы болжамдарын айту

• 1- класс

• Құстар неше топқа бөлінеді? Құстар балапандарын қалай азықтандырады?

• Үй құстарын бағып-күту жөнінде әңгімеле.

Жұмбақ• Қанаты бар ұшпайды,• Жұрт айламен ұстайды.

Балықтарды зерттейтін зоологияның арнайы іліміихтиология деп аталады

Балықтар (лат. Pisces) – желбезек арқылы дем алатын омырқалы су жануарларының 25 000 түрі кездеседі

Тіршілік ету ортасына қарай балықтарды теңіз балықтары, тұщы су балықтары, өтпелі (теңізден тұщы суға өтетін) балықтар деп ажыратады.

Балықтарда жұп және жұпсыз қанаттары болады.Жұпсыз қанаттары тұрақтылықты қамтамасыз етсе, жұп қанаттары тұтқа қызметін атқарады.Балықтар құйрық қанаты (жұпсыз) және дене қимылы арқылы қозғалады.

АКУЛАЛАРЕң қауіпті балық түрлері

Ұзындығы –1,5-2,5 м.

Жібек акуласы(Carcharhinus falciformis)

Рифтік сұр акуласы (Carcharhinus amblyrhynchos)

Балғабасты акула(Sphyrnidae)

Поляр акуласы(Somniosus microcephalus)

Түлкі акуласы(Alopias vulpinus)

Ұзындығы – 2-3,5 мСалмағы – 346 кг.

Ұзындығы – 6 м.

Салмағы – 1 т. Ұзындығы – 6,5 м.

Ұзындығы – 4,7 м.Салмағы – 360кг.

9 түрі кездеседіЖібек акуласы 20 жылдан астам тіршілік етеді

Аса қауіпті

Акулалар – қорек таңдамайтын жыртқыш балық түрі

Біздің елде мекендейтін түрлері: Каспий теңізінде – Орыс, Парсы бекірелері, шоқыр (севрюга), пілмай (шип), қортпа (белуга)Арал теңізінде – пілмай (шип)Сырдарияда – Сырдария тасбекіресі (лопатонос)Ертісте – сібір бекіресіЖайықта – Парсы бекіресі мен сүйрік (стерлядь)

Ұзындығы – 3м.Салмағы – 200кг.

Бекіре балық түрлерінің басымы көктемде теңізден өзендерге уылдырық шашуға шығады Бекіре

(Осётр – Acipenser)16 ірі балықтар түрі кіреді

Бекіренің кей түрлері қыста өзендерді мекендейді

Серке(Судак – Sander)

Ұзындығы – 1м, Салмағы – 13кг

Қара, Азов, Каспий, Арал теңіздері, Балқаш пен Ыстық-көл тұщы су бассейндерінде кездеседі

Серкеге тән ерекшелік - жақ сүйектерінде ірі азу тістері болады

Серке – жыртқыш балық.

Ұзындығы – 1,8 м30 жылға дейін тіршілік етеді.

Шортан(Щука – Esox)

Шортан – қорек таңдамайтын жыртқыш балық. кіші жануарларға шабуыл жасап қоректенеді. МЫСАЛЫ, суға түскен ұсақ сүтқоректілер мен су құстары, балықтар. Тіпті бір-бірін де жей береді

Алабұға (Окунь – Perca)

Үйірімен тіршілік ететін жыртқыш балық

9 түрі бар

Ұзындығы –30-35см.Салмағы – 0,9-1,5кг.

Алабұғалар уылдырық шашып көбейеді.Уылдырығы іркілдек таспалар арқылы (1-2м)су асты өсімдіктеріне (300-600 мың) тіркеледі

Жайындар(Сомы - Malapterurus)

Жайын (лақа) - тұщы судағы ең ірі және қуатты,көбінесе түнде тіршілік ететін жыртқыш балық.

Денесі қабыршақсыз тақыр.Ұзын құйрығы балықтардың құйрығына ұқсамайды.

Жайындар (лақалар) шортан сияқты су кеңістігінің үздік санитары, олар балықтармен қоса ұсақ сүтқоректілермен, су құстарымен, әсіресе көлбақалармен қоректенеді.

• Салмағы – 10-20 кг, кейде – 100 кг. • Ұзындығы - 1м • 80 жылға дейін тіршілік етеді.

Бүйір сызығыАрқа жүзбеқанаттары

Ауыз

Құйрық жүзбеқанаты

Көкірек жүзбеқанаты

Құрсақ жүзбеқанаттары

Желбезек қақпағы

Балықтардың дене құрылысы

Қосмекенділер

Қосмекенділер-дің 4000 түрі бар. Олардың айырмашылығы құрлықта да, суда да тіршілік етеді.Екінші атауы –амфибия.

Оқулықпен жұмыс

Мәтінді оқу, сұрақ – жауап арқылы талдау жасау..

Дәптермен жұмыс

3-класс

Суда тіршілік ететін жануарлардың қандай

пайдасы бар? (шағын әңгіме жазу)

1-классҚұрастыру.

(Сұрақ-жауап)Балықтың әр бөлігіндегі сұрақтарға жауап беру

арқылы, балық құрастыру)

don_omar_-_danza_kuduro_ost_fast_and_furious_5 - êîïèÿ.mp3

Сергіту сәті

Ой-толғаныс

1-классСлайд 16Ойын: “Жануарларды өз үйіне орналастыр”

3-классЭкокарточка жасау1.Тыйым салынған

экокарточка2.Насихаттайтын

экокарточка

Ойын: “Жануарларды өз үйіне орналастыр”

ҚұстарҚосмекенділер

Балықтар

Қорытындылау:

А) Ойын: “Мейірімді жүрек”Әр бала қонақтарға жақсы қасиетін

білдіретін сөздерді айтып, тілек білдіру.Ә) Үй тапсырмасы: 1-класс оқу 102 бет

Балықтың суретін салу3-класс Балықтар, қосмекенділер

туралы қызықты мәлімет жинақтау.Б) Бағалау.