Санхүү, түүний мөн чанар

Ñàíõ¿¿, ò¿¿íèé

ìºí ÷àíàð

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Àãóóëãà

Ñàíõ¿¿

Ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã

Ñàíõ¿¿ãèéí ñèñòåì

Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæëýõ óõààíû îíîëûí

¿¿ñýë, õºãæèë


Ñàíõ¿¿ õýìýýõ ¿ãíèé ¿¿ñýë

Ëàòèíû financia (àðèëæààíû îðëîãî,

òºëáºð). 13-ð çóóíû ¿åä àíõ Èòàëèä

õýðýãëýãäýæ áàéñàí

Ôðàíöûí Æ.Áîäåí 1577 îíä “Óëñûí

òóõàé çóðãààí íîì” íýðòýé á¿òýýëäýý

óëñ áîëîí àæ àõóéí õàðèëöààíû áóñàä

ñóáúåêòóóäûí õîîðîíäûí õàðèëöààã

“ñàíõ¿¿” ãýäýã íýðýýð èëýðõèéëñýí

áàéæýý.


Ñàíõ¿¿ãèéí òóõàé øèíæëýõ óõààíû

àíõíû íîì Åâðîïîä 18-ð çóóíä ãàð÷ýý.

Ô.Þñòè ãýäýã õ¿íèé áè÷ñýí “Ñàíõ¿¿ãèéí

àæ àõóéí ñèñòåì” íýðòýé бүтээл 1766

îíä õýâëýãäñýí áà Þñòèã ñàíõ¿¿ãèéí

øèíæëýõ óõààíû ¿íäñèéã òàâüñàí ãýæ

¿çäýã.


Ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöààíû ò¿¿õ

Áîîëûí áîëîí ôåîäàëûí íèéãìèéí ¿åä

òºð õýðýãöýýíèéõýý õºðºíãèéã áèåò

õýëáýðýýð öóãëóóëàõ, õóâààðèëàõ àðãà á/â

Õºðºíãºò íèéãìèéí ¿åýñ òàâààð

ìºíãºíèé õàðèëöàà õºãæèæ,

ã¿íçãèéðýõèéí õýðýýð ìºíãºí õºðºíãèéã

õóâààðèëàõ, áèé áîëãîõ ýäèéí çàñãèéí

õàðèëöààã ñàíõ¿¿ èëýðõèéëýõ áîëñîí


Ñàíõ¿¿ ¿¿ñýæ, õºãæèõºä

íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éëñ

Íèéãìèéí õºäºëìºðèéí õóâààðü áèé áîëæ,

íèéãýì õýñýã á¿ëýãò õóâààãäñàí

Óëñ áèé áîëæ, òºðèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã

íýìýãäñýí

¯éëäâýðëýë ºñ÷, ÄÍÁ, ¯Î-ûí õýìæýý

íýìýãäýæ, òàâààð ìºíãºíèé õàðèëöàà

ã¿íçãèéðýõ áîëñîí

ÀÀÍ-¿¿ä ãàð÷ èðæ, ìàòåðèàëëàã ¿éëäâýðëýë

ÿâóóëàõ ìºíãºí õºðºíãèéã áèé áîëãîõ áîëñîí.


Ñàíõ¿¿ íü çºâõºí ìºíãºí

õºðºíãèéí òºâëºðñºí áà

òºâëºðñºí áóñ ñàíãóóäûã áèé

áîëãîõ, àøèãëàõòàé

õîëáîãäñîí ýäèéí çàñãèéí

õàðèëöààã èëýðõèéëíý


Ýäèéí çàñãèéí ýíý õàðèëöàà íü :

Óëñûí áîëîí àæ àõóéí íýãæ,

èðãýäèéí õîîðîíä

ÀÀÍ, èðãýäèéí õîîðîíä

ÀÀÍ-¿¿äèéí õîîðîíä

Óëñ îðíóóäûí õîîðîíä


Ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöàà íü ýäèéí

çàñãèéí 2 õ¿ðýýã õàìàðäàã:

Óëñûí òºâëºðñºí ñàí áîëîõ òºñºâ

áîëîí ÇÃ-ûí ìýäëèéí ñàíãóóäàä ìºíãºí

õºðºíãèéã òºâëºð¿¿ëýõ áîëîí

çàðöóóëàõòàé õîëáîãäñîí ýäèéí çàñãèéí

ìºíãºíèé õàðèëöàà

Òºâëºðñºí áóñ ìºíãºí õºðºíãèéí ñàí

áîëîõ ¿éëäâýðèéí ãàçðûí, ºðõèéí àæ

àõóéí ìºíãºí ã¿éëãýýíèé õàðèëöàà


Ñàíõ¿¿ãèéí çîðèëãî íü

Ìºíãºí õºðºíãèéã áèé áîëãîõ,

òºâëºð¿¿ëýõ çàìààð óëñûí áîëîîä

¿éëäâýðèéí ãàçðûí ìºíãºí

õºðºíãèéí õýðýãöýýã õàíãàæ,

õºðºíãèéã ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ

áîëîìæ îëãîõ ÿâäàë þì.


Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæëýõ óõààí íü

ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã áèø õàðèí

ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã áèé áîëãîõ,

õóâààðèëàõ, àøèãëàõ ÿâöàä

¿¿ñýõ íèéãìèéí

õàðèëöààã ñóäàëäàã.


Ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöààã

ñóáúåêòýýð íü:

Òºðèéí ñàíõ¿¿

Àæ àõóéí ñàíõ¿¿

ªðõèéí ñàíõ¿¿

Îëîí óëñûí ñàíõ¿¿


Òºðèéí ñàíõ¿¿ íüÓëñûí äîòîîä, ãàäààä áîäëîãûã

õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ ìºíãºí õºðºíãèéã

òºâëºð¿¿ëýí çàðöóóëàõòàé õîëáîãäñîí

ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöàà áºãººä óëñûí òºñâººð

äàìæèí õýðýãæèíý.Òºñâèéí

áîäëîãîîð íèéãìèéí àñóóäëóóäûã

øèéäâýðëýõ, á¿ñ íóòãèéã õºãæ¿¿ëýõ, ýäèéí

çàñãèéí ºñºëòèéã õàíãàõ, àðä ò¿ìíèéõýý

àìüäðàëûã äýýøë¿¿ëýõ çýðýã çîðèëãóóäûã

áèåë¿¿ëíý.


Àæ àõóéí ñàíõ¿¿ íü

¯éëäâýðèéí ãàçðûí õýìæýýíä øààðäëàãàòàé

õºðºíãèéã áèé áîëãîõ, ¿ð àøèãòàé

çàðöóóëàõòàé õîëáîãäñîí ñàíõ¿¿ãèéí

õàðèëöàà þì. ¯éëäâýðèéí ãàçðûí

ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãººíä ¿éëäâýðèéí

ãàçðûí ýäèéí çàñãèéí íººöèéã á¿ðä¿¿ëýõ,

¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ, ñàíõ¿¿, òºëáºðèéí

÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ, ºì÷èéã õàìãààëàõ,

àðâèæóóëàõòàé õîëáîãäñîí á¿õ àñóóäëûã

òóñãàñàí áàéäàã.


Îëîí óëñûí ñàíõ¿¿ íü

Äýëõèéí óëñ õîîðîíäûí õàðèëöààíû

âàëþò, ñàíõ¿¿, çýýë, òºëáºð òîîöîîíû

ñàëáàð äàõü õàìòûí àæèëëàãàà íü ÎÓ-ûí

ñàíõ¿¿ãèéí ¿íäýñ þì. Ñóäàëãààíû

îáúåêò íü óëñ õîîðîíä õýðýãæèæ áàéãàà

çýýë, õóäàëäààíû òºñºë, àðãà õýìæýý, ò¿¿íèéã

äàãàí ÿâàãäàæ áàéãàà ìºíãºíèé óðñãàë, ÎÓ-ûí

âàëþòûí ñèñòåì çýðýã þì.


2. Ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã

Õóâààðèëàëòûí ¿¿ðýã

Õÿíàëòûí ¿¿ðýã


Õóâààðèëàëòûí ¿¿ðýã

Íèéãìèéí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèéã

¿éëäâýðëýëèéí áà õýðýãëýýíèé

ÄÍÁ-èéã ýäèéí çàñãèéí õàðèëöààíû

ñóáúåêò¿¿äèéí îðëîãî áîëîí õóðèìòëàëûí

õýëáýðýýð òóñ òóñ õóâààðèëàõ, äàõèí

õóâààðèëàõ äàìæëàãà áîëæ, ýöñèéí ä¿íä

òºâëºðñºí áîëîí òºâëºðñºí áóñ ìºíãºí

õºðºíãèéí ñàíãóóäûã áèé áîëãîõ, àøèãëàõ,

íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ò¿¿íèé ¿¿ðýã îðøèæ

áàéíà.


Õÿíàëòûí ¿¿ðýã

Ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëòûí çîðèëãî íü ýäèéí çàñãèéí àìüäðàëä ãàð÷ áàéãàà ¿éë ÿâöûí ºðíºëò, ¿éëäâýðëýëò, áîðëóóëàëò, àðèëæààíû áîëîí õýðýãëýýíèé õ¿ðýýíä áèé áîëñîí ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéí õèéãýýä áóñàä òýíöâýðò ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí áàéäàëä õÿíàëò òàâüæ, ýíý òàëààð ìýäýýëýë ºã÷ áàéõ ÿâäàë þì.

Ýíý íü çýýë, òàòâàð, øèëæ¿¿ëýã çýðýã ýäèéí çàñãèéí ìåõàíèçì, òºëáºð òîîöîîíû ñèñòåìýýð äàìæèí ìºíãºí õºðºíãº, êàïèòàëûí õóâààðèëàãäàõ, øèëæèõ ÿâöàä õýðýãæèíý.


Õÿíàëòûí ¿¿ðãèéã

ã¿éöýòãýäýã áàéãóóëëàãóóä: ¯éëäâýð, ÀÀÍ, ï¿¿ñ, êîìïàíèéí äîòîîä õÿíàëòûí

àëáà: Çîðèëãî íü ¿íäñýí õºðºíãº, ìàòåðèàë ò¿¿õèé ýäèéí áîëîí õºäºëìºð, ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã îíîâ÷òîé àøèãëàõ, àøèãëàãäààã¿é áàéãàà íººöèéã èëð¿¿ëýõ

Ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà, òàòâàðûí àëáà: Òºñâèéí õºðºíãèéí çàðöóóëàëò, òºðèéí ºì÷èéí àøèãëàëòàíä òàâèõ õÿíàëòûã ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà õýðýãæ¿¿ëíý.

Àðèëæààíû áàíê íü çýýë îëãîõ, òºë¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààíû á¿õ øàòàíä ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò òàâüæ, õàðèëöàã÷äûí áàíêèí äàõü ìºíãèéã á¿ðýí á¿òýí áàéëãàõ ¿¿ðýãòýé.


3. Ñàíõ¿¿ãèéí ñèñòåì

Ìºíãºí õºðºíãèéí òºâëºðñºí áîëîí òºâëºðñºí áóñ ñàíã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà ñóáúåêò¿¿äèéí ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöààíû íýãäñýí òîãòîëöîîã ñàíõ¿¿ãèéí ñèñòåìãýäýã.

Ñàíõ¿¿ãèéí ñèñòåì íü áèå áèåíýýñýý ÿëãààòàé, õàðèëöàí àäèëã¿é ìºíãºíèé õàðèëöààã èëýðõèéëñýí ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöààíóóäààñ á¿ðäýíý.


Ñàíõ¿¿ãèéí ñèñòåìèéã

á¿ðä¿¿ëýã÷ ãîë ñàëáàð, íýãæ:

Óëñûí òºñâèéí ñèñòåì:

Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé çîðèóëàëòûí

ñàíãóóä

Óëñûí çýýë

Äààòãàëûí ñàíãóóä

¯éëäâýðèéí ãàçðûí ñàíõ¿¿


„ Ñàíõ¿¿ãèéí òºâëºðñºí ñàíõ¿¿ íü

Á¿õýëäýý óëñûí ºì÷ëºëä áàéäàã.

1993 îíîîñ ìºðäºæ ýõýëñýí Ìîíãîë óëñûí

òºñâèéí òóõàé øèíý õóóëèéí äàãóó óëñûí

òºñºâ íü óëñûí òºâëºðñºí òºñºâ, îðîí

íóòãèéí òºñâººñ á¿ðäýõ, Çàñãèéí ãàçðûí

òóñãàé çîðèóëàëòûí ñàí íü óëñûí

òºâëºðñºí òºñâèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã

áàéõààð çààñàí.


Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé

çîðèóëàëòûí ñàíãóóä

Íèéãìèéí

¯éëäâýðëýëèéí ãýæ õóâààäàã.


Íèéãìèéí çîðèóëàëòûí

ñàíãóóä:

1. Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíã (òýòãýâýð, òýòãýìæ,

ýð¿¿ë ìýíä, ¿éëäâýðëýëèéí îñîë, ìýðãýæëýýñ

øàëòãààëñàí ºâ÷íèé äààòãàëûí, àæèëã¿éäëûí

äààòãàëûí ñàí).Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíã

á¿ðä¿¿ëýõ ãîë ýõ ¿¿ñâýð íü òóñãàé ñàíä àâàõ

øèìòãýë áîëîí òýäãýýðò òºñâººñ îëãîõ òàòààñ

òóñ òóñ áàéäàã. Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí

õºðºíãèéã òýòãýâýð, òýòãýìæ îëãîõ, íèéãìèéí

äààòãàëûí ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëûã

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çàðöóóëíà.


Íèéãìèéí çîðèóëàëòûí

ñàíãóóä:

2. Õàëàìæèéí ñàí îðíî.

íèéãìèéí õàëàìæèéí òýòãýâýð, òýòãýìæèéí ñàí

íèéãìèéí õàëàìæ, àñðàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé

ñàí ãýñýí õî¸ð ñàíãààñ á¿ðäýíý.

Íèéãìèéí õàëàìæèéí ñàíãèéí îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýð

íü ¿íäñýíäýý óëñûí òºñâººñ îëãîõ ñàíõ¿¿æèëò

áàéäàã. Íèéãìèéí õàëàìæèéí ñàíã õàëàìæèéí

òýòãýâýð, òýòãýìæ, õºíãºëºëò, àñðàìæèéí

¿éë÷èëãýýíä çîðèóëàí çàðöóóëíà.


¯éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëòûí

ñàí:

Äýä á¿òöèéã õºãæ¿¿ëýõ, îðîí íóòãèéí

õºãæëèéí àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ

çýðýã çîðèóëàëòààð õºðºíãº

òºâëºð¿¿ëíý.


Óëñûí çýýëëýã:

Ýíý íü óëñûí ìýäýëä ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã òºâëºð¿¿ëýõ íýã àðãà þì.

Òºñâèéí îðëîãî íü æèëèéí òóðø æèãä òºâëºðäºãã¿é, õàðèí çàðëàãà, ñàíõ¿¿æèëò òîãòìîë ãàð÷ áàéäàã ó÷ðààñ òºñâèéí àëäàãäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð øààðäëàãàòàé. Óã ýõ ¿¿ñâýðèéã áèé áîëãîõ, çàðöóóëàõ ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöàà íü óëñûí çýýëëýã þì. Çàñãèéí ãàçàð çýýë àâàõ ãîë ñóâàã íü òºâ áàíêíû çýýë, ¿íýò öààñ ãàðãàæ õºðºíãº òºâëºð¿¿ëýõ, ãàäààä îðíóóä, îëîí óëñûí ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí çýýë çýðýã þì.


Çàñãèéí ãàçàð çýýë àâàõ ãîë

ñóâàã íü

1. Òºâ áàíêíû çýýë,

2. ¯íýò öààñ ãàðãàæ õºðºíãº

òºâëºð¿¿ëýõ

3. Ãàäààä îðíóóä, îëîí óëñûí

ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí çýýë

àâàõ


4. Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæëýõ

óõààíû îíîëûí ¿¿ñýë, õºãæèë

1. Àíõäàã÷ íü àíãëèéí À.Ñìèò “Àðä ò¿ìíèé

áàÿëàãèéí ìºí ÷àíàð, ó÷èð øàëòãààíû

ñóäàëãàà” íýðòýé á¿òýýëäýý óëñûí

ñàíõ¿¿ãèéí ìºí ÷àíàðûí òàëààð àíõ

óäàà îíîëûí ¿íäýñëýëèéã òîäîðõîéëñîí

áàéíà. Òàòâàð íîîãäóóëàëòûí àæëûí

çîõèîí áàéãóóëàõ ¿íäñýí çàð÷ìûã

áîëîâñðóóëñàí.


Õýðýãëýýíèé áàðààíä òîãòîîñîí øóóä áóñ

òàòâàð íü òýäãýýðèéí ¿íèéã ºñºõºä

íºëººëæ, óëìààð ¿éëäâýðëýëèéí

çàðäëûã íýìýãä¿¿ëæ, ýíý íü ýöñèéí

ä¿íäýý áîðëóóëàëòûã áàãàñãàæ õýðýãëýýã

õÿçãààðëàõ áîëíî ãýæ ä¿ãíýñýí. Ò¿¿íèé

áîëîâñðóóëñàí îíîë íü êàïèòàëûí

õóðèìòëàëûã óðàìøóóëàõ, ¿éëäâýðëýõ

õ¿÷íèé õºãæëèéã ò¿ðãýòãýõýä ÷èãëýæ

áàéñàí.

À.Ñìèò


2. Äàâèä Ðèêàðäî

“Óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí óõààíû áîëîí òàòâàð îíîãäóóëàëòûí ýõëýë” íîìäîî á¿õ òºðëèéí òàòâàð íü êàïèòàëä, ýñâýë îðëîãîä íºëººëíº õýìýýí ä¿ãíýëò õèéæ, êàïèòàëä òàòâàð íîîãäóóëñíààð ¿ð á¿òýýëòýé õºäºëìºðèéã äýìæèõýä ÷èãëýãäñýí ¿éëäâýðëýëèéí

ôîíäûí õýìæýýã áóóðóóëíà, ìºí îðëîãîîñ òàòâàð àâàõ áîëñíîîð íýã áîë êàïèòàëûí õóðèìòëàëûã áàãàñãàõ, ýñâýë òàòâàð òºëºã÷èéí õýðýãëýýã áóóðóóëíà. Òàòâàð íü “èõýýõýí õîðòîé” ç¿éë ãýñýí. Òàòâàð ºñºõ, ýñâýë çàñãèéí ãàçðûí çàðäàë íýìýãäýõ íü àðä ò¿ìíèé

õýðýãëýýã áàãàñãàæ, óëìààð ¿éëäâýðëýëä ñºðãººð íºëººëäºã. Èéìýýñ çàñãèéí ãàçðûí çîðèëãî íü êàïèòàëûí õóðèìòëàëûã äýìæèõ ÿâäàë áºãººä ¿éëäâýðëýëèéã áóóðóóëàõã¿é áàéõûí òóëä àøãààñ

òàòâàð àâàõ øààðäëàãàã¿é ãýñýí ñàíàë äýâø¿¿ëæ áàéæýý.


3. Àíãëèéí ýðäýìòýí Æåéìñ

Ñòþàðò Ìèëëü

Àìæèðãààíû õàìãèéí äîîä ò¿âøèíã õàíãàõ

õýìæýýíèé îðëîãîä àëáàí òàòâàð

íîãäóóëàõã¿é áàéõ ñàíàëûã àíõ äýâø¿¿ëñýí.

Ò¿¿íèé áîëîâñðóóëñàí “¿éë÷èëãýýíèé òàòâàðûí

îíîë”-ä óëñûí ç¿ãýýñ ¿ç¿¿ëæ áàéãàà òóñëàìæ,

äýìæëýãèéí îðîíä èðãýí á¿ð ººðèéí îðëîãûí

òîäîðõîé õýñãèéã óëñàä ºã÷ áàéõ íü ç¿éòýé ãýæ

¿çñýí.

Óëñûí çàðëàãà, òàòâàð õî¸ðûã áèå áèåíýýñýý

øóóä õàìààðàëòàé ãýñýí îíîëûí çàð÷ìûã àíõ

áîëîâñðóóëñàí


4. Ãåðìàíû Ã.Øìîëëåð,

Ì.Âåáåðü À.Âàãíåð

1870-ä îíä À.Âàãíåð óëñûí ñàíõ¿¿ãèéí òàëààð íýëýýä ºðãºí õ¿ðýýòýé ñóäàëãàà õèéæ, òàòâàð íîãäóóëàëòûí òàëààð 4 á¿ëýãò õóâààñàí 9 çàð÷ìûã áîëîâñðóóëñàí áàéíà. ¯¿íä:

1. òàòâàð íü õ¿ðýëöýýòýé ‟ õóâü õýìæýý íü ººð÷ëºãäºæ áàéõ

2. òàòâàð àâàõ ýõ ¿¿ñâýð ‟ îáúåêòûã çºâ ñîíãîõ

3. òàòâàð íîãäóóëàëò íü á¿õíèéã õàìàðñàí ‟àäèë òýãø áàéõ

4. òàòâàð íîãäóóëàëò íü èë òîä ‟ õÿëáàð ‟ õÿìä òºñºð ÿâàãäàõ


5. Ãåðìàíû ýðäýìòýí Ê.Ìàðêñ,

Ô.Ýíãåëüñ

“Êàïèòàë”, “Óëñ òºð ýäèéí çàñãèéí

óõààíû ø¿¿ìæëýë” çýðýã á¿òýýëäýý

Ìàðêñ øóóä òàòâàðûã äýìæèæ, ºñºí

íýìýãäýõ øàòëàë á¿õèé àøèã îðëîãûí

òàòâàðûã øóäàðãà òàòâàð ãýæ ¿çýæ áàéâ.

Ìºí òàòâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, õîðîãäóóëàõ

ýñýõ íü òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí çºð¿¿

ÿìàð áàéõààñ øóóä øàëòãààëíà ãýæ

áàéñàí.


6. Ìàðæèíàëèçì (marginal)

20-ð çóóíû ýõýí ¿åä ãàð÷ èðñýí. Ãîë

òºëººëºã÷èä íü Êàðë Ìåíãåð, Ôðèäðèõ ôîí

Âèçåð, Åâãåíèé ôîí Áåì-Áàâåðê.

ÀÀ-í õàðèëöààíä îðñîí ñóáúåêò¿¿äûí õ¿ð÷

áîëîõ õàìãèéí äýýä çýðãèéí ¿ð ä¿í áîëîí

àëäàæ áîëîõ àëäàãäëûí áàéäàëä ýäèéí

çàñãèéí øèíæèëãýý õèéæ, ¿éë àæèëëàãààíä íü

ä¿ãíýëò ºãºõ ¿íäñýí äýýð òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éë÷èëãýý õýð àøèã òóñòàé áîëîõûã îíîëûí

õóâüä òîãòîîõ íü ìàðæèíàëèçìûí ãîë çîðèëãî

þì.


7. Äæ.Êåéíñ

1936 îíä “Àæèë ýðõëýëò, õ¿¿ áà

ìºíãºíèé òóõàé åðºíõèé îíîë”

çîõèîëäîî òºðººñ ýäèéí çàñãèéã

çîõèöóóëàõàä îðîëöîõ øààðäëàãàòàéã

áàòàëñàí. Îíîëûí ãîë çàð÷èì íü “¿ð

ä¿íòýé ýðýëò” áºãººä óëñûí ç¿ãýýñ ýäèéí

çàñãèéí àìüäðàëä îðîëöîõ ãîë çàì íü

óëñûí çàðëàãà ãýæ ¿çñýí. Òºðèéí ç¿ãýýñ

óëñûí çàðäëûã íýìýãä¿¿ëýõ õýðýãòýé ãýæ

Êåéíñ ¿çýæ áàéæýý.


Õýðõýí ¿ð ä¿íòýé ýðýëòýíä

õ¿ðýõ âý?

Òàòâàð , Óëñûí çýýëëýã

Óëñûí çàðëàãà

¯éëäâýðëýë èäýâõæèæ,

àæèëã¿éäýë

“¯ð ä¿íòýé ýðýëò”


8. Íåîêåéíñ÷¿¿ä

1970-ä îíûã õ¿ðòýëõ áàðóóíû õºãæèíã¿é Æ.Êåéíñèéí çàëãàìæëàã÷èä áîëîõ íåîêåéíñ÷¿¿äèéí îíîëûã ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãîäîî ¿íäýñ áîëãîæ áàéâ. Òýä ¿ð ä¿íòýé ýðýëòèéã áèé áîëãîõûí òóëä “àëäàãäàëòàé ñàíõ¿¿æèëò”-èéí çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõèéã ñàíàë áîëãîæ áàéâ. ª.õ, óëñûí ºð ºñºõèéã àíõààðàõã¿éãýýð óëñûí çàðäëûã íýìýãä¿¿ëýõ çàìààð ¿ð ä¿íòýé ýðýëòèéã áèé áîëãîõ õýðýãòýé ãýäýã. Óëñóóä òºñâèéí èõýýõýí àëäàãäàëòàé áîëæ, ýäèéí çàñàãò áýðõøýýë ó÷èðñàí.


Òºñâèéí àëäàãäëûã

áóóðóóëàõûí òóëä:

Øâåäèéí Ý.Ëèíäàëü, Ã.Ìþðäàëü çýðýã

ýðäýìòýä øèíý çàð÷ìûã áîëîâñðóóëñàí.

Ãîë ñàíàà íü ýäèéí çàñãèéí ìº÷ëºãèéí

äàãóó òºñâèéã áàëàíñæóóëàõ õýðýãòýé.

ª.õ, ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéí ¿åä ìºíãºí

õºðºíãèéí òóñãàé ñàí áàéãóóëæ, ò¿¿íèéã

ýäèéí çàñãèéí óíàëòûí ¿åä áèé áîëñîí

òºñâèéí àëäàãäëûã íºõºõºä çîðèóëàí

çàðöóóëàõ þì.


9. Íåîêëàññèêóóä

1950-ä îíä Êåéíñèéíõíèé çýðýãöýý íåîêëàññèê

îíîë èõýýõýí ãàçàð àâñàí. Òºëººëºã÷èä íü

Ð.Ñëîó, Äæ.Ãåíðèê, À.Ðîááèíñ, Äæ.Ìèä,

À.Ìàðøàëë. Òýä òºðººñ ýäèéí çàñàãò

îðîëöîõûã ýñýðã¿¿öýæ, óëñûí çàðäëûã á¿õýëä

íü áàãàñãàõ, áîëîâñðîë, øèíæëýõ óõààíû

çàðäëûí õóâèéí æèíã íýìýãä¿¿ëýõ íü ç¿éòýé.

¯¿íèé çýðýãöýý òàòâàðûã áàãàñãàõ, òºñâèéí

àëäàãäëûã áóóðóóëæ, àëäàãäàëã¿é òºñºâ

çîõèîæ õýðýãæ¿¿ëýõýä òýäíèé îíîë ÷èãëýæ

áàéñàí.


Санхүү, түүний мөн чанар

Education