1919 жылғы 17 желтоқсаннан

шыға бастады

№199 (28927)18 қазан, сейсенбі

2016 жыл

(Соңы 5-бетте)

6-бет

4-бет

3-бет

8-бет

Тәуелсіздік жылдары халықтың әл-ауқатын

арттыру басты назарда болды. Соның нәтижесінде

2016 жылдың алғашқы жарты жылдығында

тұрғындардың жан басына шаққандағы орташа номиналды ақшалай

табысы өткен жылғы осы кезеңдегіден 8,9% өсіп,

491 600,00теңгеге жетті.

Оңтүстіктің олжасы, Қостанайдың қамбасыЕл Тəуелсіздігінің ширек ғасырлық мерейлі тойына орай, өңірлердің толайым тартулары толастар емес. «Қуатты өңір – қуатты Қазақстан» жобасының аясында, облыстар апта сай-ын елордаға ат басын тіреп, түрлі рухани-мəдени шаралардың түндігін қайырып, оған қоса, азық-түлік жəрмеңкесін өткізіп жатқаны белгілі. Өткен аптада Астанада берекесі мен мерекесі көл-көсір Оңтүстік Қазақстан мен қамбасы астыққа толы Қостанай облыстарының күндері өтті.

Арнұр АСҚАР,«Егемен Қазақстан»

ОҢТҮСТІК РЕКОРДТЫҚ КӨРСЕТКІШПЕН КЕЛДІ

Қалағаң – Қалтай Мұхамеджанов «Ұлысымның ұйытқысы» деп баға бер-ген күнгейдің диқандары биылғы жыл-ды мол табыспен қорытындылағаны туралы БАҚ-тар дүркін-дүркін сүйінші

сұрап жатқаны мəлім. Еңбек даласын-да маңдайын күнге сүйгізіп, ащы терін тамшылатып жүріп, Тəуелсіздік той-ына зор жетістікпен жеткен диқандар мен малшылар, өңдеуші кəсіпкерлер Астанаға өнімнің түр-түрін жеткізіпті. Бас-аяғы 300 тоннадан астам азық-түлік «Хан Шатыр» сауда-ойын-сауық орталығының алдындағы алаңға тігілген 50 сауда шатырын лық тол-тырды. Ет пен ет өнімдері, қымыз,

шұбат, көкөніс, жеміс-жидек, балық, жұмыртқа, өсімдік майы жəне басқа да тауарлар сөреде самсап тұрды. Бағалары да көңілге қонымды, сəбіз, картоп, пияз сынды көкөністердің килосы – 50 теңгеден, баялды – 100 теңгеден, құрт – 1 400-ден, жылқы еті 1 200 теңгеден сатылуда. Басқа өнімдердің бағасы да көңілге қонымды.

Арқада қара суық түсіп, қар қылаулағанына бірнеше апта бол-са да, тұрғындар осы жəрмеңкенің арқасында жаздың жеңсік асынан ауыз тиюге мүмкіндік алғанын айта кету керек. «Хан Шатыр» алдындағы алаңның қақ ортасында үйілген қарбыз-қауынды алып жатқан адам-дарда есеп жоқ.

Өзара іс-қимылды жолға қою маңыздыЕлбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қорғаныс министрі Сəкен Жасұзақовты қабылдады, деп хабарлады Президенттің баспасөз қызметі.

Елбасы қырғыз министрін қабылдады

Кездесу барысында Қа-зақ стан мен Қырғызстанның өзара іс-қимылының басты ба ғыттары жəне екі елдің бір-лескен жұмысының алдағы перс пективалы салалары тал-қы ланды.

Бұдан бөлек, тараптар өңірлік жəне халықаралық күн

тəртібіндегі өзекті жайттар жө-нінде пікір алмасты.

Нұрсұлтан Назарбаев Қа-зақстан мен Қырғызстанды та-рихи достық жəне тығыз ын-ты мақтастық байланыстырып отырғанын атап өтті.

– Елдеріңіз біздің жақын көр шіміз əрі серіктесіміз болып

саналады. Арамызда еш қан-дай шешілмеген мəселе бол-мауға тиіс жəне қарым-қаты-насымыз басқаларға үлгі болуы керек. Əлемдегі күрделі эко но-микалық жəне саяси ахуалды ескере отырып, бірге болуымыз қажет, – деді Қазақстан Пре-зиденті.

Э.Абдылдаев Қырғызстан Пре зиденті А.Атамбаевтың сəле мін жеткізіп, екіжақты ын ты мақ тастықтың одан əрі нығая беретініне сенім білдірді.

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қырғыз Республикасының Сыртқы істер министрі Эрлан Абдылдаевпен кездесті, деп хабарлады Президенттің баспасөз қызметі.

Кездесуде С.Жасұзақов Мемлекет бас-шысына министрліктің қазіргі қызметі жəне Қарулы Күштердегі жедел-əскери дайындық барысы туралы баяндады.

Қазақстан Президенті ведомствоның жаңадан құрылған Қорғаныс жəне аэроғарыш өнеркəсібі министрлігімен арада өзара тиімді іс-қимылды жолға қоюының маңыздылығына назар аударды.

Сондай-ақ, Қорғаныс министрі Қарулы Күштер құрамында өтіп жатқан қорытынды сынақтың бүгінгі күнге дейінгі оң нəтижелері жөнінде мəлімдеді.

Нұрсұлтан Назарбаев кездесу қорытындысы бойынша бірқатар нақты тапсырма берді.––––––––––––––––––

Суреттер Президенттің баспасөз қызметінен алынды

Қазақстанның әлеуетті әріптесіҚазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев Женева кантоны экономика жəне қауіпсіздік министрі, Швейцария Конфедерациясының мемлекеттік кеңесшісі Пьер Модэні қабылдады, деп хабарла-ды Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының баспасөз қызметі.

Мажарстан делегациясымен кездестіПарламент Сенаты Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің төрайымы Дариға Назарбаева Мажарстан Сыртқы экономика жəне сыртқы істер министрлігі Мемлекеттік хатшысының орынбасары Жолт Чуторамен кездесті, деп хабарлады Парламент Сенатының баспасөз қызметі.

Женеваның бұрынғы мэр і ретінде П.Модэ Қ.Тоқаевтың 2011-2013 жылдары БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ Женева бөлімшесінің Бас дирек-торы лауазымын атқарған кездегі қызметін жоғары бағалады. Тараптар бірлескен күш-жігердің арқасында жаһандық дипломатияның орталығы ретіндегі Женеваның мəртебесі айтарлықтай арта түскенін атап өтті. Сенат Төрағасының айтуынша, əлемде геосаяси шиеленістер өршіп тұрған бүгінгі жағдайда БҰҰ-ның Женевадағы штаб-пəтері көпжақты келіссөздер, жанжалдардың алдын алу, дағдарыстарды реттеу үшін маңызды алаң ретінде одан əрі жан-жақты қолдауды қажет етеді.

Сенат Төрағасы Қазақстан мен Швейцария арасындағы сауда-экономикалық қарым-қатынастарды нығайту жөніндегі П.Модэнің ниетіне құптау білдірді. Қазіргі уақытта, Қазақстанның əлем елдерімен сау-да айналымының көлемі бойынша Швейцария бесінші орында тұр. 2015

жылы екіжақты сауда көлемі 2,79 миллиард АҚШ долларын құрады. Сонымен қатар, Швейцария соңғы он жылда Қазақстан экономикасына 14,5 миллиард доллар инвестиция салған ірі инвесторлардың бірі бо-лып табылады.

Төрағаның айтуынша, екіжақты ынтымақтастықтың оң үрдісін да-мыта беру қажет. Осыған байла-нысты, Қ.Тоқаев П.Модэ бас таған Швейцария кəсіпкерлері деле га-циясының сапары өзара тиімді қа-рым-қатынастарға жаңа серпін бе-ретініне сенім білдірді.

Жүздесушілер Қазақстан мен Ма жарстан қатынастарының стра-тегиялық сипатын атап өтті.

Сенатор өткен жылғы желтоқ-санның аяғында Қазақстан мен Еу роодақ арасында Кеңейтілген əріп тестік жəне ынтымақтастық туралы жаңа келісімге қол қойыл-ға нына назар аударды. «Біз Ма-жарстанның Мемлекеттік жина-лысымен қоса, Еуропалық одаққа мүше барлық мемлекеттердің ұлттық парламенттері Келісімді тезірек ра-тификациялайтынына сенім артып отырмыз», – деді Д.Назарбаева.

Сауда-экономикалық ынты мақ-тастық туралы айта келіп, тараптар екіжақты тауар айналымын артты-ру қажеттігін атап өтті. Сенаттағы Ма жарстанмен ынтымақтастық

жөніндегі парламенттік топтың жетекшісі Д.Назарбаева екі ел арасындағы туристік сапарларды жиілетудің маңыздылығына тоқ-талды. Сенатор Астанада өтетін халықаралық ЭКСПО-2017 көрмесі ая сында мажарлық саяхатшыларды Қа зақстанға келуге, сондай-ақ ма жар-лық инвесторларды Қазақстандағы ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласында өндіріс ұйымдастыруға шақырды.

Ж.Чутора Д.Назарбаеваға бір-лес кен инфрақұрылымдық жəне білім беру жобалары туралы хабар-дар етті. Ол Мажарстан 200-ге жуық қазақстандық студентті, оның ішінде, аграрлық сала мамандықтары бойын-ша тегін оқытуды жоспарлап отыр-ғанын айтты.

Басымдық берілетін перспективалы салалар талқыланды

БЕЙБІТШІЛІК ОРДАСЫНА – 10 ЖЫЛ

ӘЛЕМДІК ЭКОНОМИКАНЫҢ ӘЛ-АУҚАТЫ ҚАНДАЙ?

ӨМІРДЕ ДЕ,ӨЛЕҢДЕ ДЕ ҚАҺАРМАНАқын Хамит Ерғалиевтің туғанына –100 жыл

АЖЫРАСУЛАР АЗАЙМАЙ ТҰР

астаналықтарды мол ризығымен қуантты

Кеше Үкімет үйінде Қазақстан Премьер-Министрі Бақытжан Сағынтаев Мажарстанның Экономика министрі Михай Варгамен кездесті, деп хабарлады Премьер-Министрдің ресми сайты.

Кездесу барысында Қазақстан мен Мажарстан арасындағы сауда-

экономикалық ынтымақтастық, мұ-най-газ жəне ауыл шаруашылығы,

фармацевтика, көлік, құрылыс, атом жəне автокөлік өнеркəсібі, ту ризм, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау салаларындағы өзара іс-қимыл ды нығайту перспективалары талқы-ланды.

2 18 қазан2016 жыл

СаяСат

Астанада өтетін көрменің маңыздылығын айта келе, И.Тасмағамбетов ЭКСПО-2017 көрмесін ұйымдастыру және өткізу тәуелсіз Қазақстанның бар лық жетістіктерін және елор даның келбетін паш етуі тиіс екендігін баса айтты. Осы-ған орай, шараны өткізуге жә-не қонақтарды қабылдауға ел ор да инфрақұрылымының дайын дығын қамтамасыз ету, сондай-ақ, көрме қонақтары мен қатысушыларының қауіпсіздігі, олардың қызықты әрі барынша

жайлы орналасуы үшін бүкіл шаралар қабылдануы қажет.

«Мемлекет басшысының тапсырмасын сапалы орындау мақсатында Мәдениет жә не спорт министрлігіне Аста на қала сының әкімдігімен және «Ас тана ЭКСПО-2017» ҰК» АҚ-пен бірлесіп, көрме өте тін кезең дегі мәдени бағдар ламаны ұйым дастыру мәселе лер і жөнін дегі үйлесімді жұ мыс ты күшей ту қажет. Соны мен қатар,

делегаттар мен қонақ тардың келуі бойынша ұйым дастыру мә се лелерінің орын далуын қам та ма сыз ету маңыз ды», деп ерек ше атап өтті И.Тас мағам-бетов.

Еске сала кетейік, бүгінгі таңда Мәдениет және спорт ми нистрлігі Астана қаласының әкімдігімен, «Астана ЭКС-ПО-2017» ҰК» АҚ-пен бірле-сіп арнайы кешенді бағдар ла ма әзір леді. Ол әртүрлі жанр лық

бағыттағы мәдени іс-ша ра лар өткізуді қарастырады. Атап айт-қанда, қазақтың дәс түрлі өнерін көрсету, театр лық-бұқаралық ша ралар, ха лықаралық жоба-лар, көрме лер, спорттық және ағар ту шы лық-тақырыптық ша-ралар.

Вице-премьер атап көр сет-кендей, қалалық құрылымдар ал дында жоғары деңгейде қыз мет көрсету мәселесі тұр. Ұйым дастыру жұмысы аясында

ЭКСПО көрмесі нысандарының, жалпы, Астана қаласындағы кө-ліктік инфрақұрылымның қа-лыпты қызметі мәселесі байып-пен шешуді қажет етеді. Көлік-логистикалық жүйені жетілдіру, қоғамдық көліктің бағдарлық желісін оңтайландыру, көлік ағымын басқарудың жаңа жүйе-сін енгізу жұмысына ерекше көңіл бөлінуі қажет.

Бұл орайда, кеңес барысында Вице-премьер бірқатар тапсыр-малар берді. Астана қаласының әкіміне жұмыс штабымен бір-лесіп елорданың инженерлік-кө ліктік инфрақұрылымын ег-жей-тегжейлі зерделеу тапсы-рылды. Дәлірек айтқанда, жол-дағы жүктемені азайту мақ-сатында көлік ағы мын модель-деу бойынша қолай лы нұсқа-ларды есептеу, қо нақ тардың келу және қауіпсіз орналасуы бойынша ұйымдастыру мәсе-лелерін пысықтау, сондай-ақ, мә дени-бұқаралық іс-шара лар-дың жоғары деңгейде өтуін қам-тамасыз ету.

Осындай ауқымды шараны өткізу шағын және орта биз-нестің дамуына және жаңа тех -нологияларды меңгеруге ай-рық ша серпін беретіні анық. Көрме елорданың инфра құ-ры лымы мен нысандарының құрылысына жеке инвести-ция тартуға ықпал етеді. ЭКС-ПО-2017 – ұзақ мерзімді әлеу-меттік-экономикалық дамуға оң әсер ететін еліміздің туристік тар тымдылығын көтеруге ба-ғыт талған имидждік жоба.

Кеше Парламент Мәжілісінде кейбір заңнамалық актілерге экс-тремизм мен терроризмге қарсы іс-әрекет мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасын дай-ындайтын жұмыс тобының 11-ші отырысы болды. Оған ЕҚЫҰ-ның Қазақстандағы сарапшыла-ры қатысты.

Жақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан»

Бұл заң жобасы Мәжілісте бірінші оқылымда қаралып, талқыланған бо-латын. Депутаттар тарапынан екінші оқылымға дайындау кезінде ескеру үшін көптеген ұсыныстар мен пікірлер айтылған. Оның үстіне, Мәжіліс ЕҚЫҰ-ның Астанадағы кеңсесі осы Ұйымның Демократия институттары және адам құқы жөніндегі бюросына (ДИАҚБ) атал-мыш заң жобасына құқықтық сараптама

жасап, өз пікірлерін білдіруді сұраған екен. Кеше ДИАҚБ-ның заңнамалар жө нін дегі кеңесшісі Анна Лиза Шатило мен гу манитарлық құқық және халықтық құқық жөніндегі тәуелсіз сарапшы Милен Костас заң жобасы жөніндегі өз-дерінің сараптамасы туралы жұмыс то-бының алдында баяндама жасады. Ай та кететін жайт, отырысты жүргізіп отыр-ған жұмыс тобының жетекшісі депутат Жанат Жарасов ЕҚЫҰ-ның заң жоба-сына уәде берген уақыттарынан бір күн де кешіктірмей сараптама жасап бер-гендеріне ризашылығын білдірді.

Алғашқы сөз ЕҚЫҰ Астанадағы ке-ңесінің басшысы Дьердь Сабоға берілді. Ол Мәжілістің осындай заң жо басын өздерімен ақылдасып қабылдағалы жатқанына ризашылығын білдірді. Бұл – Қа зақстанның демократия принциптерін қатаң сақтайтындығының айқын көрі-нісі, сонымен бірге, бұл біздің берік ын-тымақтастығымыздың белгісі, деді ол. Одан кейін сөз Анна Лиза Шатило мен Милен Костасқа берілді. Екі шешеннің

сөздерін қорытындылап, олардың дән-дерін ғана алатын болсақ, ол мынаған сая ды: Қазақстанның терроризм мен экс-тремизмге қарсы заңнамаларын қатаң-датып жатқанын қолдаймыз, соны мен бірге, адамның еркін қозғалысын, тұр-ғылықты жерін таңдау құқын, сонымен қатар, өздерінің ойын интернет немесе басқа да байланыс құралдары арқылы айтуына шектеу қойылмағаны жөн. Со-нымен қатар, сарапшылар «экстремизм» мен «терроризм» және басқа да қыл мыс-тардың заңнамалық түсініктері айқын-дала, нақтылана түссе деген тілектерін жеткізді.

Сондай-ақ, сарапшылар «басшылық жасау», «қатысу», «айналдыру» және «дай ындық» секілді терминдерге дәл анық тама берілуі керектігін айтты. Ал «Кө ші-қон туралы» Заңның 14-бабының соң ғы азатжолын артық деп тауыпты. Оның есесіне, ұлттық қауіпсіздік орган-дарының виза беруге, тұрақты тұру ға және азаматтық беруге қатысты ұсы-нымдары олардың шешімдеріне шағым

айту мүмкіншілігі туу үшін жазбаша бе-рі луі керектігі көлденең тартылды.

Сарапшылар халықаралық стандарт-тарға сай келмейтін кейбір баптар тура-лы да айтып өтті. Соның ішінде Қыл-мыстық кодекстің 179- бабына енгізілген «билікті басып алуға немесе күшпен ұстауға насихат тарату немесе ашық шақырулар, сонымен қатар, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күшпен өзгерту» деген тіркестердегі «насихат» сөзі өте үлкен сипатта екенін, сондықтан, ол басқа ұғым туғызуы мүмкін екенін атап көрсетті.

Мойындарына білікті, жан-жақты са-раптама жасаудың міндетін алған соң са-рапшылар барлық өзгерістерге де шұқшия қарағандары аңғарылды. Ал баян-дамалар аяқталған соң олардың сөздері мен ескертпелері бойынша сөйлеген Ж.Жарасов ескертпелердің біразының терістігін әшкерелеп, өзгерістердің көбі Еуропа мемлекеттерінің заңнамаларына сәйкес болып шыққандығын дәлелдеп берді. Дегенмен, сарапшылар тарапынан айтылған кейбір ұсыныстар тереңірек зерттелетіндігі жеткізілді.

Талқылауға депутаттардан басқа ҮЕҰ, қоғам қайраткерлері мен БАҚ өкіл-дері қатысып, өздерінің пікірлері мен ұсыныстарын ортаға салды.

Лаңкестікпен күрес күшейтіле береді

Сарапшылар ұсыныстарына салиқалы көзқарас

Халықаралық көрме –еліміз үшін имидждік жоба

Кеше Астанада «Терроризм және экс-тремизмге қарсы іс-қимылдың өзекті мәселелері: заңнамалық бастамаларды қарау» тақырыбында «Нұр Отан» партиясы жанындағы Құқықтық кеңестің отырысы өтті.

Жолдыбай БАЗАР,«Егемен Қазақстан»

Терроризм және экстремизмге қарсы іс-қимылдар тұрғысында кеңінен талқыланған бұл басқосуға Мәжіліс де-путаттары, адам құқықтары бойынша тәуелсіз сарапшылар, үкіметтік емес ұйым және ЕҚЫҰ өкілдері қатысты.

Отырысты ашқан Парламент Мәжілісі Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің төрағасы, «Нұр Отан» партиясы жанындағы Құқықтық кеңестің төрағасы Нұрлан Әбдіров бірінші кезекте қазіргі таңда терро-ризм және экстремизм адамзат үшін айтарлықтай қауіп болып табылатыны туралы айтып өтті.

– Бұрынғы кезде терроризм біздің елге жат ұғым еді. Қазіргі күні жағдай өзгеріп, қазақстандықтар да ел бірлігін, тыныштығын бұзуға бағытталған жат ағымдардың жетегіне еріп кетуде. Ерлер мен әйелдер, тіпті, балалар да әлемдегі тепе-теңдікті бұзуға арналған қауіпті шаралар мен соғыстарға қатысуда. Адам дүниеге басқа біреудің өмірін қию үшін келмейді. Бұл ұғымды әр адам жастайынан санасына сіңіруі қажет. Қоғамда, халық арасында адамгершілік пен бейбітшілікті нығайтып, мейірімге толы қарым-қатынасты күшейтуіміз ке-рек, – деді Нұрлан Мәжитұлы.

Сонымен қатар, спикер Қазақстанда экстремизм мен терроризмді жою мен алдын алу бойынша жұмысты күшейту мәселесінде құқық қорғау органда-ры және арнайы қызметтермен қатар, барлық қазақстандық қоғам, сарап-шылар, ғалымдар, дін қайраткерлері, сондай-ақ , бұқаралық ақпарат құралдары маңызды рөл атқаруы тиіс екенін айта келіп, бүгінде «Нұр Отан» партиясының қоғамда экстремизм мен терроризмге төтеп беру мақсатында түрлі деңгейде сан алуан жұмыстар атқарып келе жатқанын атап өтті.

А л Е Қ Ы Ұ - н ы ң А с т а н а д а ғ ы бағдарламалар кеңсесінің басшы-сы Дьердь Сабо Қазақстанда Үкімет, Парламент және азаматтық қоғам тер-роризмге қарсы тұру мәселесіне үлкен көңіл бөлетінін жеткізді.

– Терроризм мәселесі бүгінде күллі әлемді толғандырып отыр. Лаңкестік актілерден қарапайым халық зардап шегуде. Қазіргі күні мемлекеттер бұл дертке қарсы тұрудың тиімді жолдарын іздестіріп жатқаны белгілі. Олардың барлығы террорлық әрекеттен кейін емес, одан ертерек бірлесе жұмыс істеу керектігін ұғып отыр. Алдын алу

шаралары – бірігіп әрекет етудің ең тиімді жолы. Осы бағытта заңның да, адам құқықтарының да бұзылмауын қамтамасыз ету қажет. Бізге қоғам дерті терроризммен күресуде осы екі мәселені тепе-теңдікте ұстайтын амал-дарды қарастыру керек, – деді Дьердь Сабо.

Сондай-ақ, Дьердь Сабо ЕҚЫҰ-ның Демократиялық институттар мен адам құқықтары бюросы «Қазақстан Республикасындағы экстремизм және терроризмге қарсы іс-қимыл тура-лы» заңнамасына енгізілген түзетулер бойынша алдын ала қорытындымен танысып, өз ұсыныстарын жасағанын жеткізді.

«Нұр Отан» партиясының хатшы-сы Зауытбек Тұрысбеков өз кезегінде «Терроризм мен экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы» заң жобасына тезірек сапалы өзгеріс енгізу Парламент пен Үкіметтің күн тәртібіндегі мәселелерінің бірі болуы тиіс деп санайтынын сөз етті.

– Бұл мемлекетшілдігіміз бен барлық тұрғындарымыздың қауіпсіздігіне тікелей және жанама төнетін қатерге қарсы тұруға мүмкіндік беретініне сенімдімін, – деді З.Тұрысбеков. – Нұр Отан» партиясы еліміздің жетекші сая-си күші ретінде өзінің айналасындағы а з а м а т т ы қ қ о ғ а м н ы ң б а р л ы қ ресурсын терроризм мен экстремизмге қарсы қояды және партия алаңдарын орталықта да, жергілікті жерлерде де тиімді пайдаланады. Біздің алдымызда партия алаңдарында қабылданатын заң жобаларын кеңінен талқылау және оған үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері мен қоғам мүшелерін жұмылдыру міндеті тұр.

Зауытбек Тұрысбековтің пікірінше, терроризмге қарсы күресте алдын алу шараларына басымдық берілуі қажет. Сонымен қатар, терроризм тудыра-тын себептер анықталып, террористік актілерге жол бермеудің амалдары қарастырылуы керек.

– Барлық әрекет терроризм көрініс-терін азайтуға және жоюға бағытталуы тиіс. Мұнда терроризм мен экстремизм-ге қарсы іс-қимыл заңы маңызды рөл атқарады. Мемлекеттік органдар заң жобасын әзірлеуде үлкен жұмыс тын-дырды, – деді З.Тұрысбеков.

Бұдан кейін де бірқатар азамат-тар сөз сөйлеп, өздерінің аталған мәселеге қатысты ұсыныс-пікірлерін жеткізді. Олардың барлығы терро-ризм мен экстремизмді ауыздықтауда бірлесіп, жүйелі түрде жұмыс істеудің маңыздылығына тоқталды.

Сұңғат ӘЛІПБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Бұл қаражат ағымдағы жылдың 1 шілдесіндегі Индустрияландыру қорытындылары туралы кеңесте Мемлекет басшысы белгілеп берген ауыл шаруашылығындағы жекелеген бағыттарды қаржыландыруға жұм салмақ. Атап айтқанда, ауылдағыларды өнімді жұмыспен қамтуды күшейте түсуге, халықтың табысын арттыруға, сон дай-ақ, ауылшаруашылық өнім дерінің экспортын ұлғайтуға көмек көр сетуге бағытталатын болады.

Айгүл Мұхамадиеваның айтуынша, б ір інші бағыт бойынша өн імді жұмыспен қамтуды жоғарылатуға және тұрғындардың табысын арттыруға көмек беру мақсатында қазірдің өзінде сүт қабылдау пункттерінің желісін құруға және отбасылық сүт фермаларын қолдауға, отбасылық бордақылау алаңдарын құруға және оның базасында ауылшаруашылық кооперативтерін ұйымдастыруға, ауылшаруашылық кооперативтерін құруға және жеміс-көкөніс өсіру бойынша жеке қосалқы шаруашылық (ЖҚШ) құруға арналған жобаларды қаржыландыру бойынша жұмыстар атқарылуда.

«ҚазАгро» холдингі «Жұмыспен қ а м т у д ы ң ж о л к а р т а с ы - 2 0 2 0 »

бағ дар ламасы шең берінде шағын несие-леуге алынған қа ражат есебінен және холдингтің мен шікті қаражаты есе бінен жобаларды қар жыландыру бойынша жұмысты бас тап кетті. Жобаларды қаржыландыру жыл дық 6%-дан аспайтын жеңілдікті мөл шерлеме бойынша жүзеге асы рылады және 9 000-нан астам жұмыс орны құрылады. Ет, сүт, жеміс пен көкөністің өндірісі бойынша 192 мың жеке қосалқы шаруашылықты көлең келі айналымнан шығаруға мүмкін дік береді, сүт зауыттары мен ет ком бинатының өндірістік қуаттарын арт тырады, салық төлемінің түсімін ұлғай тады», деді Айгүл Мұхамадиева.

Ауылшаруашылық өнімдерінің экс-портын арттыруға көмек беру шең-берінде халықаралық талаптарға сай өндірістегі экспортқа бағдарланған инвес-тициялық жобаларды қаржы лан дыру жоспарлануда. Қазіргі уақытта екінші бағыт бойынша қарастырылу үстін-дегі 43 жоба бар. «ҚазАгро» хол дингі өтінімдерді қабылдауды жалғас тыруда.

«100 нақты қадам» Ұлт жоспарын жүзеге асыру аясында холдинг екі қа-дамды іске асыруға атсалысады: 60-шы қадам бойынша – сүт және сүт өнім дері өндірісін дамыту үшін және 61-ші қадам бойынша етті қайтадан өңдеу мен оның өндірісін дамыту үшін стратегиялық инвесторларды тарту көзделуде.

Ет пен сүтті қайта өңдейтін және өндіретін жобаларды қаржыландыру Үкіметтің шешіміне сәйкес, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан холдингке бөлінетін қаржысы есебінен іске аспақ. Холдинг компаниялар тобындағы тағы бір маңызды бағыт ауылдық кооперативтерді дамытуды қолдау болып отыр.

2006 жылдан бері Аграрлық не-сие корпорациясы ауылдық тұтыну кооперативтері мен ауыл тұрғындары үшін бірлескен өндірісті дамыту, дай-ындау мен тұтыну, сақтау, ауыл ша-руашылық өнімдерін тасымалдау, тауарлы материалды құндылықтарды жабдықтау бағдарламасын жүзеге асы-румен айналысады. Бұл бағдарлама

бо йынша 147 кооператив жалпы сома сы 12,3 млрд теңгеге қаржы лан дырылды.

2015 жылы холдинг тарапынан астық өндіру саласындағы ұсақ және ш а ғын ауылшаруашылық тауар өн-дірушілерін біріктіру үшін және оларды екінші деңгейлі банктер арқылы қар жы-ландыру бағытында жаңа қадам жасалды. Бұл жерде «Азық-түлік келісім шарт корпорациясы» Ұлттық компа ниясы» АҚ кооперативтерден кепілден дірілген астық сатып алу тетігі ар қылы шаруалардың қаржыны қайта руына кепіл бола алады.

Биылғы жылы Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды және Павлодар облыстарындағы 10 осындай бірлестік қаржыландырылды. Ол жердегі 212 қатысушының егіс алқабы 726 мың гектардан астам жерді құрады. Бе ріл-ген қаржы сомасы – 8,3 млрд теңге. Ко-о пе рациялардан алынған мұндай оң ды тәжірибиені холдинг болашақта ауыл шаруашылығының басқа да са ла ларында жүзеге асыруды жоспарлап отыр.

Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамту және агроөнеркәсіп кешеніндегі өнімдер көлемін жеке ауыл шаруа шы лықтарының мүмкіндігін пайдалану есе бінен арттыру мақсатында холдинг тің еншілес компаниясы «Ауыл шаруа шы лығын қаржылай қолдау қоры» АҚ 2016 жылғы 8 тамыздан бастап, «Жұ мыспен қамтудың жол карта сы-2020» және «Бизнестің жол карта сы-2020» бағдарламаларының қаржы ларын пайдалана отырып, шағын несие беру дегі жаңа өнімдерді жүзеге асыруға іске кірісті.

Бүгінгі күні «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ ауылдық жер лердегі шағын несие беру нары ғы -ның 90 пайыздан астамын қаржылан-дырып отыр.

Динара БІТІКОВА,«Егемен Қазақстан»

Аталған баспасөз мәлихатына «KAZRC геологиялық барлау жұ мыс-тарының нәтижелері, ресурстар мен қорлар туралы бұқаралық есептіліктің қазақстандық қауымдастығы» заңды тұлғалар бірлестігінің атқарушы ди-ректоры Сәуле Оразаева, «ЖТСКБ» жер қойнауын пайдаланудағы тәуелсіз сарапшылар кәсіби бірлестігі атқарушы комитетінің мүшесі Николай Еньшин қатысты.

Геология және жер қойнауын пай-далану комитеті төрағасы осылайша елімізге қатты пайдалы қазбалар қоры жөнінде есеп берудің халықаралық стан-дарттар жүйесі енгізілгенін атап өтті. Геологиялық барлау жұмыстарындағы бұл жетістік «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының аясында жүзеге асыры-лып отыр. Кодекс компаниялардың минералды-шикізат активтерін тәуелсіз бағалауды даярлауға, сондай-ақ, жер қойнауын пайдалану жобаларын қаржыландыру мақсатымен отандық және шетелдік алаңдарда инвес-тициялар тартуға арналған.

«Іс жүзінде жер қойнауын пайдалану саласындағы әлемнің барлық биржала-ры CRIRSCO стандарттары бойынша әзірленген есептілікті қабылдайды. Өйткені, бұл стандарттар инвесторлар үшін негізгі қауіп – компаниялардың есептілігінде көрсетілген ресурстар мен қорларды растай алмау қаупін

едәуір азайтуға себепші болады», деді Б.Нұрабаев. Оның айтуынша, CRIRSCO комитетіне Қазақстаннан KAZRC қауымдастығы мүше болды.

Есептіліктің халықаралық стандарт-тарына көшу Қазақстанда юниорлық компаниялар нарығын құруға және дамытуға ықпал етеді және барлау жұ-мыстарының көлемін арттыру арқылы жаңа кен орындарын ашуға мүмкіндік тудырады, сондай-ақ, халықаралық биржаларға шығу үшін ұсынылатын ақпараттың ашықтығы мен дұрыстығын қамтамасыз етеді деп күтілуде.

Қазіргі уақытта Қазақстанда 24 қана жер қойнауын пайдаланушы компания Қазақстан қор биржасында инвестициялық қаражат тартады және небәрі 7 компания ғана шетелдік бир-жаларда тіркелген.

ИДМ Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті осы ретте бірнеше бағыт бойынша жұмыс жүргізуді жос-парлауда. Мәселен, KAZRC стандарт-тары бойынша биржаға ұсыну үшін есептілікті құрастыру мәселесін жер қойнауын пайдаланушы компаниялар-мен талқылауды қолға алмақ. Сондай-ақ, ұлттық компания ретінде «Қазгеология» АҚ-та KAZRC стандарттары бойынша бірлескен инвестициялық барлау жоба-лары жөніндегі есептілікті құрастыра бастауы тиіс. Өйткені, «Қазгеология» ком паниясының инвестициялық серік-тестері – өз тәжірибесінде халық аралық стандарттарды пайдаланатын, кен өндіретін әлемнің ірі компаниялары.

Стандартқа сай кодексKAZRC геологиялық барлау жұмыстарының нәтижелері, минерал-ды рес урстар мен қорлар жөніндегі жария есептіліктің қазақстандық кодексін CRIRSCO Халықаралық стандарттар жөніндегі комитеті мақұлдаған. Бұл туралы кеше Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслихатында Инвестициялар және даму министрлігінің Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің төрағасы Базарбай Нұрабаев хабарлады.

Ауыл бизнесіне тағы бір қолдауКеше Орталық коммуникациялар қызметіндегі брифинг барысында «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ басқарма төрағасының орынбасары Айгүл Мұхамадиева 2016-2017 жыл-дары экономикалық өсімді ынталандыру және жұмыспен қамту бойынша қосымша шаралар аясында аталған холдингке республикалық бюджеттен 51,7 млрд теңге бөлінгендігін мәлімдеді.

Премьер-Министрдің орынбасары Иманғали Тасмағамбетов ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық және оны өткізу мәселелері бойынша кеңес өткізді. Кеңес жұмысына Астана қаласының әкімі Әсет Исекешев, Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы және «Астана ЭКСПО-2017» ҰК» АҚ басқарма төрағасының бірінші орынбасары Марат Омаров қатысты, деп хабарлады Премьер-Министрдің ресми сайты.

318 қазан2016 жыл

СаяСат

Жат ағымдар жолдан адастырадыДін саласына қатысты ақпараттық саясатты оңтайлы жүргізудің қоғамымыз үшін пайдасы зор екені белгілі. Осы орайда өткен жұма күні Ақпарат және коммуникациялар министрлігінің Ақпарат комитеті арнайы семинар ұйымдастырды.

Нұрлыбек Досыбай,«Егемен Қазақстан»

Бейбітшілік және келісім сарайы тура-лы идея Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа тиесілі. Мемлекет басшысы бұл идея ту-ралы 2003 жылы Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының тұңғыш съезінде айтқан еді. Сөйтіп, екінші съезд Пирамидада өткізілді. Сарайдың ашылу сал-танатында әлемдік опера әншісі Монсеррат Кабальенің сахнада өнер көрсеткені де ел есінде. Бейбітшілікті темірқазық ет-кен сарайда конфессияаралық форум өткізіліп, оның жұмысына Дүниежүзілік Ислам Лигасының Бас хатшысы Шейх Ат-Түрки, Орыс православие шіркеуінің Патриархы Алексий ІІ, Израильдің Бас аш-кеназий раввині Иона Мецгер және басқа да көптеген діни көшбасшылар қатысты.

Бейбітшілік және келісім сара йында жыл сайын ауқымды шаралар, соның ішінде өнердің шыңы саналатын опе-ра әншілерінің концерті, сирек кез-десетін өнер туындыларының көрме лері ұйымдастырылады. Аталған орда Ас-тананың мәдениетін дамытуға өзіндік үлес қосып келеді деп толық айтуға болады.

Тағы бір тілге тиек етер жайт, Бей біт-шілік және келісім сарайында Түркі әлемі

ғылыми мекемелерін үйлестіріп, көптеген зерттеу жобаларын жүзеге асырып отырған Халықаралық Түркі академия сы, танымал түркологтардың ондаған мың кітабы мен қолжазбалары сақталған Түркі академиясының кітапханасы мен музейі, Қазақстан халқы Ассамблеясының этно-мәдени бірлестіктері, «Құланшы» қазір гі заманғы өнер орталығы, Халықара лық мәдениет және дін орталығы орналасқан.

Бейбітшілік және келісім сарайының ав-торы – белгілі британдық сәулетші Норман Роберт Фостер. Суретші Брайан Кларктың нағыз өнер туындысы – Қазақстан жерінде тұратын ұлттар мен ұлыстарды білдіретін 130 көгершін бейнеленген вит-раж Пирамиданың ұшарбасының көркін келтіріп тұр. Ғимараттың жылжымалы қаңқасы жергілікті климатты ескере оты-рып жасалған, ал лифттер 60 градус көлбеу диагональмен қозғалады, мұндай лифттер Эйфель мұнарасында және Лас-Вегаста «Люксор» қонақ үйінде ғана бар.

Мерейтойға арналған гала-концерт «Pyramid Dance Group» шығармашылық би тобының жарқын мюзиклімен ашыл-ды. Пирамиданың құрылысы туралы театрландырылған қойылым мен оның қызметі туралы үзінділер көрермендер назарына ұсынылды. Этномәдени бірлестіктердің көркемөнерпаздары шараға қатысып, өз өнерлерін ортаға са-лады.

Қалмаханбет МҰҚаМЕТҚаЛИ,«Егемен Қазақстан»

Қазақстан қор биржасы әлемдік қаржы мен құнды қағаздар нарығына нық қадам басып, отандық бренд қалыптастырғалы 23 жыл толды. Қазір KASE атауы-мен танымал болған ұйым ТМД елдері арасындағы нарықта екінші орынға шықса, дүниежүзілік қор биржаларының бірегейлерімен тығыз әріптестікте жұмыс жасайтын танымал орталыққа айналған. Дүниежүзілік биржалар федерациясының (WFE), Еуро-Азиялық қор биржалары

федерациясының (FEAS) және басқа да халықаралық бірлестіктердің мүшесі бо-лып табылады. Ал 2015 жылдан бастап KASE Біріккен Ұлттар Ұйымының «Қор биржаларының тұрақты дамуы үшін» бастамасына қосылған болатын. Қор биржасының басшылығы жақында 2016-2018 жылдарға арналған даму стратегия-сын бекіткен екен.

Сарапшылардың бағалауынша, отан-дық қор биржасындағы ахуал қалыпты дең гейде сақталып отыр. Жазғы сессия-лар кезіндегі сауда-саттықтың аза-юы бай қалғанымен, қазір нарыққа

қатысу шылардың белсенділігі жоғары екен. Мә селен, жалпы тоғыз ай ішінде репо, яғ ни бағалы қағаздарды болашақта жоғары бағамен қайта сату мүмкіндігін беретін қар жы операциясы нарығындағы тенденция үш есеге артып, 44,8 трлн теңгені құраған. Ал, акциялар нарығын капиталдандыру операциялары 7,1 пайызға өскен. Бұл өсім 1 қазандағы есеп бойынша ішкі жалпы өнімнің 33 пайызын құрап, 13,3 трлн теңгеге жетті.

KASE индексі де тоғыз ай ішінде 38,7 пайызға өсіп, жылдық мөлшердің 51,5 пайызы орындалды. Сондай-ақ, қор бир-жасына акцияларын шығарушылар саны рекордтық деңгейге жеткен. Осы мерзім аралығында биржаға 119 атаумен ак-ция салуға өтінім берген 100 эмитенттің сұранысы қанағаттандырылыпты.

– Отандық қаржы нарығындағы теңге бағамының тұрақтылығы мен Ұлттық

банктің ұстанымы бұған дейін шетел ва-лютасымен жүргізілген операциялардың санын шектеді. Бұл теңге бағамындағы ақшаның көбеюіне жол ашты. Әсіресе, банктерде сақталып келген доллар теңгеге айналып, айналымдағы ақша көлемін арт-тырды. Нәтижесінде, биржа мен сауда-саттыққа салынған ақша көлемі ұлғайды, – деп түсіндірді бұл жайды бізге Қазақстан қор биржасы төрайымының орынбасары Андрей Цалюк.

Айтпақшы, биылғы жылдың басты жаңалығы халықтық IPO бағдарламасы бойынша саудаға шығарылған Ақтөбе металл құрылғылары зауытының акция-ларын сатып алуға ынталы адамдардың күрт көбейгені болса керек. Қазірге дейін жеке инвесторлар зауыттың акцияларын 800 млн теңгеге сатып алған.

аЛМаТы

Қайрат ӘбІЛДИНоВ,«Егемен Қазақстан»

Кәсіпкерлік пен білім басқармалары басшыларының мәлімдеуінше, шетел-дік қонақтар үшін осындай саяхат ұйым дастырудың екі жолы бар. Оның бірі жұмыс істеп тұрған шахталардың бірінде қарастырылып жатса, екінші жоба колледж шәкірттерін тәжірибеден өткізуге арналған қауіпсіз тәжірибелік лавада жүзеге асырылуы мүмкін.

– Қалай дегенмен, кеншілер мен бұл саладан хабары бар болашақ маман дар өз алдына, қарапайым адамдар, яғни ту рис тер үшін кен өндіру орнында еш қауіптің болмайтынына әбден көз жет-кі зуіміз керек, – дейді өңір басшысы.

Ал әзірге ЭКСПО-2017 көрмесінің Қа ра ғанды облысы бойын ша алты ту-рис тік бағыты ресми түрде бекітіл-ген. Оларға жауапты «Noma dicTravel-Kazahstan», Қарқаралы мемлекеттік ұлттық табиғи паркі және «Павлин-Тур» туристік операторлары «Астана ЭКСПО-2017» ұлттық компаниясымен әріптестік жөніндегі меморандумға қол қойысқан. Бұл туралы облыстың кәсіпкерлік бас қармасының бас-шысы Татьяна Аблаева мәлімдеді. Осы бағыттар Инвестициялар және даму министрі мен Мәдениет және спорт министрінің ортақ бұйрығымен бекітілген ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесінің қонақтарына арналған туристік бағыттар тізіміне енгізілген.

Бұған қоса, шетелдік қонақтар үшін «Шебер» қолөнер орталығы да есі гін айқара ашпақ. Мұнда келушілер қа зақ-тың ұлттық қолөнерімен, оның бүгінгі туын дыларымен танысып қана қоймай, естелікке тері мен киізден жасалған зат-тарды, зергерлік бұйымдарды, тағы да басқа ыңғайлы дүниелерді ала алады.

Шетелдік қонақтарды қабылдауға қазірдің өзінде жалпы саны 13 мың орындық 220 қонақ үй әзір. Олар ту-ралы ақпараттар онлайн-броньдаудың

www.booking.com сияқты әлемдік жүйе-леріне орналастырылған. Көрмеге би-леттерді де онлайн жүйе арқылы алу ға болады. Мезгілі таяғанда қала ның ха-лық көбірек шоғырланған орын дарын-да арнайы кассалар ашылады. Тур опе-раторлар өз қонақтары үшін 8 мың би-летті алып та қойды. Әр билеттің құны 4-7 мың теңге аралығында болмақ.

«ҚазАвтоЖол» ұлттық компания-сы» АҚ Қарағанды филиалының дирек-торы Қанат Шайминнің мәлімдеуінше, Ас тана–Теміртау автодаңғылы 1 жел тоқ санға дейін толық дайын бола-ды. Жол жөндеушілер, сонымен қатар, Қар қаралы ұлттық паркі мен Ұлытау та-биғат қорығына апаратын жолдарды да тақтайдай етуді, жол бойынан қосымша павильондар мен демалыс орындарын іске қосуды жоспарлап отыр.

Қарағандылық өндірушілер ЭКС-ПО-2017 нысандарын салушыларға, сон-дай-ақ темір-бетон бұйымдарын, жылу ра диаторларын, құбырлар, құрылыс қоспаларын, бояу-сырлау өнімдерін, өрт сөндіру жүйелері мен құралдарын жет-кізіп беріп отыр. Облыстық басқарма Ас танадағы құрылыстардың барысына тұ рақты мониторинг жасап отырады. Жыл соңына таман негізгі нысандар іске қо сылады. Яғни, сол кезде оларға басқа да өнімдер қажет болады. Мата, жиһаз, бас қа да керек-жарақтарды өндірумен ай-на лы сатын ұйымдар сол кезде жаңа ке лі-сім шарттар жасасуға дайын болуы керек.

ЭКСПО-2017 көрмесі ауылшаруа-шы лық өнімдерін өндірушілерге де тиімді болмақ. Олар Астананың күрт өсе тін сұранысының арқасында өздері шыға ра тын өнім көлемін едәуір артты-ра алады. Облыс әкімі жоғарыдағы жи-ында айтқан дай, бұл орайда мейлінше ширақ қимылдау керек. Бұрыннан бар жеткізу тәсілдерінен бөлек, шаруа қожалықтары өз өнімдерін тікелей алып бара алатын нысандарды көздеу қажет.

ҚаРаҒаНДы

Жолдыбай баЗаР,«Егемен Қазақстан»

Мемлекеттік органдар мен БАҚ өкілдері қатысқан семинар «Дінаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік ақпараттық саясатты жүзеге асыру және БАҚ-та лаңкестік пен діни экстремизм мәселелерін жариялау ерекшеліктері» тақырыбын қамтыды.

Жиынды Дін істері және азаматтық қоғам министрлігі Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин ашып, көр се-тілген тақырып бойынша хабарлама жа-сады.

– Елімізде 18 конфессия бар. Олардың өкілдері бір-бірімен ынтымақтасып, қоға-мымызға қажетті түрлі әлеуметтік шара-ларды бірлесе атқаруда. Бұл Қазақ стан-дағы конфессиялар арасындағы жара-сымды қарым-қатынасты көрсетеді, – деді Ғ.Шойкин. Сондай-ақ, комитет төрағасы мемлекеттік органдардың заңды тіркелген діни ұйымдармен тығыз байланыс ор-натып отырғанын, олардың қызметін заңнамалық тұрғыда қамтамасыз етуде тиісті жұмыстар өз деңгейінде атқарылып келе жатқанын атап өтті.

Сонымен қатар, спикер дін саласын-дағы кейбір маңызды мәселелерге де тоқталды.

– Діннің атын жамылып, ел ішіне іріткі салып, түрлі алауыздықтар тудырғысы келетіндер қоғамымызда бар. Бұл жағдаят қазіргі таңда күн тәртібіндегі өзекті жайт-тардың бірі болып тұр. Аталған мәселе тек біздің елімізге ғана тән емес. Ол бүкіл әлемді толғандырады. Діни экстре мизм мен терроризм өзінің ауқымын кеңейте түсті, – деді спикер. Оның айтуынша, еліміздегі дін саласындағы келеңсіз көріністер негізінен діни сауатсыздықтан туындауда. Дінге жаңадан бет бұрған кейбір отандастарымыз жат ағымдардың уағыздарына ұйып немесе ғаламтордағы кесірлі, кереғар бағыттағы діни наси-хаттармен танысып, соның нәтижесінде қоғамда діни сенімі бөтен азаматтар пай-да болуда.

Одан әрі спикер ел ішінде ақпараттық түсіндіру жұмыстарына баса мән беріліп отырғанын сөз етті.

– Біз Қазақстан мұсылмандар діни басқармасымен бірлесіп, ел ішінде за-йырлы мемлекет деген ұғымның мәнін, адамдардың құқықтарын, осы салада жүргізіліп жатқан саясаттың мақсатын түсіндіру шараларын қолға алып отырмыз. Бұл, әсіресе, дінге жаңадан бет бұрған жандар үшін маңызды. Сонымен қатар, кереғар пікірлердің жетегінде жүрген нақты топтармен жұмыс жүргізуге ерекше көңіл бөлінуде, – деді Ғ.Шойкин. Оның айтуынша, діни экстремизмге қатысты істі болғандарға, діни жат ағымдардың өкілдеріне білікті дінтанушылардың қатысуымен түсіндіру шаралары жүйелі түрде жүргізілуде.

Сондай-ақ, комитет төрағасы жат ағымдардың қоғамымызға еніп кетуінің себептерін, олардың заңсыз әрекеттеріне қарсы тиісті шаралар қолға алынып жатқанын, қызметі заңмен шектелген ұйымдардың астыртын заңсыз кітаптар таратып, кереғар уағыздар айтып, ша-ралар өткізуіне тосқауыл қою ісі басты назарда екенін жеткізді. Бұлардан бөлек, Ғ.Шойкин аталған мәселеде бұқаралық ақпарат құралдарының рөліне тоқталды.

Бұдан кейін Ақпарат комитеті «Талдау және ақпарат орталығы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны директорының орын-басары Михаил Комиссаров «Лаңкестікке қарсы шараларды жүргізу кезінде дәйексіз және арандатушылық пиғылдағы хабар-ларды әлеуметтік медиа және интернет-БАҚ-та мониторинг жасау» тақырыбында хабарлама жасады. Ол өз сөзінде кейбір сайттарда, әлеуметтік желілерде қисынсыз, дәлел-дәйексіз мәліметтер, қоғамда үрей тудыратын жалған хабарлар қылаң беріп қалатынын атап өтті.

Семинар соңында спикерлер қандай да бір экстремистік және лаңкестік әрекеттер тұрғысында материал жариялау бары-сында бұқаралық ақпарат құралдарының барынша ыждағатты болу қажеттігін атап өтті.

Бейбітшілік ордасына – 10 жылХалық арасында «Пирамида» аталып кеткен Бейбітшілік және келісім сарайының ашылғанына 10 жыл болды. Аталған ғимарат еліміздегі достықтың, бірлік пен бейбітшіліктің белгісі іспетті.

Әзірлік барысында әкім шахтаға түседі

Kase: айналымдағы ақша көлемі көбейді

Қорғанбек аМаНЖоЛ,«Егемен Қазақстан»

Ресей мен Қазақстан жазушыла ры аль-ма нах сериясын жалғастыру жөнін де 2015 жылдың қазанында болған өт кен жыл-ғы кездесуде уағдаласқан бола тын. Аль-манахтың екінші нөмірі тұтас тай екі елдің жас әдебиетшілерінің шығар ма шылығына арналды.

Тұсаукесер рәсімін ашқан Қазақстанның Ресейдегі Төтенше және өкілетті елшісі Ма рат Тәжин екі ел жазушыларының шы ғар машылық байланыстарын ұйым-дас ты ру орайындағы Елшілік бастама-сы Президент Н.Назарбаевтың қазіргі әлем дегі мәдениеттер үнқатысуы туралы идеясының бүгінгі таңдағы аса маңызды-лы ғына негізделгендігін атап көрсетті.

Ол аталмыш басылымның Қазақстан Тәуелсіздігінің 25 жылдығы аясында шығарылғандығын және жас әдебиетшілер шығармашылығына арналғандығын қадап айтты. Тәуелсіздік жылдарында елде өзіндік өрнектегі тамаша авторлардың жаңа буыны өсіп шықты. Олардың шығармашылығы Ресейдің үлкен оқырмандар аудиториясы үшін қызғылықты болмақ. «Өз кезегінде, Қазақстанда Ресейдің жаңа әдебиетімен танысуға деген сұраныс та жеткілікті», – деді М.Тәжин.

Дипломаттың айтуынша, жаңа жинаққа тура мағынасында да және шығармашылық орайда да екі мыңжылдықтың тоғысында туған елуге жуық прозашылар мен ақындар буынының шығармалары енген.

Сөзін түйіндей келе, елші Қазақстанның Мәдениет және спорт министрлігіне, Жа зу-шылар одағына, «Литературная газетаның» басшылығына жаңа әдеби жинақты шы ға-руға белсенді қолдау көрсеткендері үшін алғыс білдірді.

«Литературная газетаның» шеф-ре-дакторы Максим Замшев «Литературная га-зетаның» бас редакторы Юрий Поляковтың

құттықтау сөзін оқып берді. Құттықтауда айтыл ғандай, аталмыш альманах «бізге шығар машылық өркені тоқсаныншы жыл-дардың қиын кезеңімен тұспа-тұс келген Ресей мен Қазақстанның жас авторларын таныстырады, енді ұлттық тілдер мен мә де-ниеттерді сақтау жөніндегі міндетті шешу нақ соларға жүктелген».

Сондай-ақ, Қазақстан Жазушылар одағының да кездесуге жолдаған құттық-тауы оқылып, онда Ресейдегі Қазақстан елшілігі бастамасының арқасында жаңа жасампаздық қуатқа ие болып отыр ған Қазақстан-Ресей достық әдеби байла ныс-тарының сабақтастығы атап айтылды.

«Бүгін біз «Қазақстан-Ресей» аль ма-на ғының екінші рет жарыққа шығуына ақ тілегімізді арнаймыз. Бұл ретте ана ті лі мен әдебиетті, демек, халықты сақ-тау ісін 30-40 жастағы әдебиетшілер өз қолы на алған. Егер біз жинақтың маз мұ-ны мен мұқият танысар болсақ, онда олар-дың әбден қалыптасқан, өте сенім ді әдеби толқын екендігін көреміз», – де лінген Қа зақстан Жазушылар одағы бас қарма-сының төрағасы Нұрлан Оразалиннің құттықтауында.

«Роман-газета» журналының бас ре-дакторы Юрий Козлов альманахтың шығарылуы жүйелі жолға қойылғандығын жоғары бағалады. Оның пікірінше, мұндай жобалар болашаққа көз салады. Бұл біздің халықтарымыз бен жазушыларымызға әсіресе қажет. Ол альманахтың ұлан-ғайыр желілер кеңістігінде шашырап кететін интернет-нұсқада емес, баспа күйінде шығарылуын дұрыс шешім деп атады. Осыған байланысты Ю.Козловтың пайым-дауынша, кітаптың осызамандық әдебиет оқытылатын ЖОО-лардың кітапханалары мен кафедраларына түсуі өте маңызды. Сондай-ақ, ол аудармашыларды міндетті түрде қатыстыра отырып, қазақстандық және ресейлік жас жазушылардың се ми-нарын өткізуді ұсынды.

Өз кезегінде «Художественная лите-ратура» баспасының директоры Георгий Пряхинге альманах беттерінде тек астаналық қана емес, сонымен бірге, өңірлік авторлардың шығармалары да жарияланғаны ұнаған екен. «Үлкен романның, үлкен ғасыр кітабының қайда туа тыны әлі белгісіз. Бәлкім, ол Қазақстанда дүниеге келер», – дей келе, ол альманах-та сыншылар мен өнертанушылардың мақалаларын жариялау жөніндегі тамаша идеяны қолдады.

«Дружба народов» журналының бас ре-дакторы Александр Эбаноидзе Ресей және Қазақстан жазушыларының кездесулері тұрақты жолға қойылғандығына қуанышын білдірді. «Бұл Қазақстан-Ресей саяси және экономикалық байланыстарының табиғилығын, үйлесімділігін, жақындығын көрсетеді, – деді ол. – Мұндай бас тама ны іске асыру бұрынғы КСРО респуб ли ка-ларының бірде-бірінде мүмкін еместігін мойындайық».

Қазақстандық жазушы әмбе әдеби ау-дармашы, көптеген әдеби сыйлықтардың лауреаты Илья Одегов альманахтың дүниеге келуін қазіргі орыс тілінде жа-салатын Қазақстан әдебиеті үшін де аса мәнді оқиға деп санайды. Өткен ширек ғасыр уақыт ішінде қазір халықаралық тұрғыдан танылған тамаша авторлардың тұтас буыны қалыптасты. «Альманах беттерінде Қазақстан мен Ресей жазушыла-ры бетпе-бет кездесті, мұның өзі жинақтың қабылдану географиясын кеңейтеді, – деп атап көрсетті ол. – Сондай-ақ, жинақта бір-бірінің шығармашылығымен көбіне-көп та-ныс емес, әрі қазақ тілінде, әрі орыс тілінде жазатын жазушылардың да таныстырылуы өте маңызды».

Ресейлік әдебиет сыншысы, ақын, дра-матург және баспагер Юлия Селиванова (Качалкина) қазіргі кезде кітап дүкендері арасында ұлттық әдебиетке деген үлкен қызығушылық байқалатындығына назар аударды. Өйткені, адамдар тұрмыстық күнделікті күйбең тіршілік арқау етілетін қасаң, кеңселік прозадан шаршаған. «Оқырман басқа мәдениет туралы да көбірек білгісі келеді, бұл орайда аль-манах жарқын мәдени оқиғаға айналып отыр», – деді ол. Оның пайымдауын-ша, қазір кітап басып шығарудан гөрі, кітап тарату жүйелері мен оқырмандар үшін алтын көпір болатын дәнекерлік маңыздырақ.

Тұсаукесер барысында шығармалары жинаққа кірген Қанат Омар, Наталья Карпова, Анастасия Сотникова, Гала Узрютова, Клара Исабаева, Алмас Нүсіп, Әлия Дәулетбаева, Есей Жеңісұлы, Есболат Ай да босын, Дархан Бейсенбекұлы, Алек-сандр Филатов, Александр Антипов, Анас тасия Чернова сынды жас авторлар сөз алды. Жемісті пікірталас кезінде олар Еура зия кеңістігіндегі әдеби үдерістің ең көкейкесті мәселелерін талқылады, шығар-машылық идеяларымен және жоспар-ларымен алмасып, іске асуы Қазақстан-Ресей жазушылар клубының барлық мүшелерінің қатысуымен мүмкін болатын жаңа жобаларға сәттілік тіледі.

Достық дәнекері

Әдебиет – алтын көпірМәскеуде Қазақстан және Ресей жазушыларының жыл сайынғы дәстүрлі жүздесуі болып өтті

Осы басқосу барысында Қазақстан Жазушылар одағымен, «Литературная газетамен» және «Роман-газетамен» бірлесе отырып, Ресейдегі Қазақстан Елшілігінің бастамасы бойынша басылып шыққан «Қазақстан-Ресей» әдеби альманағының екінші шығарылымы таныстырылды.

Қазақстан-Мажарстан:

Ынтымақтастық тұғырыКеше елордада Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаевтың және Мажарстанның Ұлттық экономика министрі Михай Варганың қатысуымен Экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссияның отырысы өтті.

арнұр асҚаР,«Егемен Қазақстан»

Қ.Бишімбаевтың айтуынша, екі елдің жетекші компаниялары соңғы жылдары өзара табысты жұмыс істеуде деуге болады. Бүгінде елімізде елуге тарта бірлескен кәсіпорынның болуы осының белгісі. Екі тарап алдағы уақытта бірлескен кәсіпорындардың қатарын арттыруға мүдделі болып отыр.

– Агроөнеркәсіп кешені саласындағы инвестициялық жобаларды тікелей қаржыландыру мақсатында Қазақстан-Мажарстан инвестициялық қорының құрылғаны табысты ынтымақтастықтың бір көрінісі деуге болады. Қазақстан ауылшаруашылық өнімдерін өңдеу саласында көптеген жобаларды жүзеге асыруға ниетті. Екі ел компанияларының бірлескен кәсіпорындарын құруға тиісті резервтер бар, – деді Қ.Бишімбаев.

Мажарстанның Ұлттық экономика министрі Михай Варга айтып өткендей, еуропалық мемлекет Қазақстанмен арадағы коммерциялық қатынастарды одан әрі дамыту үшін қажетті нәрсенің бәрін жасауға дайын. Оған екі елдің де әлеуеті толық жетеді.

– Мажарстан Еуропалық одақ пен Қазақстанның арасындағы ынты-мақтастықты қолдауға қашанда әзір. Мажарстандық кәсіпорындар өздерінің тәжірибесі мен біліктілігін пайдаланып сіздердің елдеріңізде экономиканы әртараптандыру ісіне көмегін тигізеді деп үміттенемін. Біз келесі жылы А с т а н а д а ө т е т і н Э К С П О - 2 0 1 7 көрмесіне де қатысамыз. Бұл екі елдің экономикалық қатынастарына жаңаша серпін беруге тиіс, – деді М.Варга.

Делегация мүшелері сауда-саттық қатынастарды дамыту салаларын сөз етті. Шағын және орта бизнестің азық-түлік өнімдері мен сусындар шығару, химия мен фармацевтика өнеркәсібі, ауылшаруашылық өнеркәсібі сынды секторларында ынтымақтастықты арт-тыруға мүмкіндік зор екендігін тілге тиек етті. Жиын соңында еліміздің Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі мен Мажарстанның Ұлттық экономика министрлігі арасында Халықты жұмыспен қамту саласында өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойылды.

Өткен 9 ай аралығында Қазақстан қор биржасындағы сауда-саттық арғы жылмен салыстырғанда 10 пайызға өсіп, 73,2 трлн теңгені құрады. Бұл туралы Алматыдағы баспасөз мәслихатында қор төрайымы Алина Алдамберген мәлімдеді. Атқарған жұмыстарының нәтижесімен бөліскен ұйым басшысы қордың жаңғыртылған брендін де таныстырды.

Алдағы жылы елімізде өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесіне әзірлік шаралары Қарағанды облысын-да қарқынды жүргізілуде. Осы көрме аясында шетел-ден келетін қонақтарға арналған қызықты туристік бағыттардың бірі – көмірлі Қарағандының шахтала-рын аралау, дәлірек айтқанда, кәнігі кеншілер сияқты жер астына түсу болмақ. Шахта түгіл, ғарыш сапары-на тәуекел етіп, тіпті сол үшін миллиондаған доллар

қаражат төлеуге дайын тұратын кей жандар үшін бұл бір тартымды саяхат болуы тиіс. Қонақтар үшін қауіпсіздік шаралары қаншалықты дәрежеде екенін бағамдау мақсатында облыс басшысы Нұрмұхамбет Әбдібеков тиісті шахталарға алдымен өзі түсіп, көз жеткізуді жоспарлап отыр.

Мерей

4 18 қазан2016 жыл

экономика

Сейфолла ШАЙЫНҒАЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Әлемдік экономика кім-кім де ұтылысқа шығатындай даму фазасына еніп отыр, делінген екен белгілі инвестор Билл Гросс тың инвестициялық парақшасында. Осы орайда бұл кісінің 2014 жылға дейін ең ірі обли-гациялық РІМКО қорын басқарғанын, қазір гі уақытта Janus Capital-ға басшылық жасайты-нын еске сала кеткен жөн. Қаржыгердің пайым дауынша, әлемдегі несиелеудің өсу қар қы нына талдау жасау арқылы тұйыққа тірелу шілік ахуалын жақсы аңғаруға болады.

Бірден айта кетейік, Б.Гросс өзінің ой-пайымдарын несиелеу ісінің қазіргі жағдайына сүйене отырып өрбітеді. Өйткені, қандай да болсын жұмысты алға бастыру үшін несие қаржыларының қажет болатындығы белгілі. Демек, несие дегеніміздің өзі қазіргі заманда экономиканы дамытушы негізгі құралдардың бірі ретінде көрініс табады. Сонымен, белгілі қаржыгер не дейді?

Ол 2000 жылға дейін несиелеудің орташа жылдық өсімінің 9 пайыздан жоғары бол-ғанына, ал қазіргі уақытта оның 4 пайыз-дан да төмендеп кеткеніне назар аударады. Несие дегеніміз жүйенің жұмысын қыздыра-тын мұнай мен отын, ал егер жүйе несиенің жеткілікті дәрежеде өсуін қорландыруға қауқарсыз болса, онда нақты экономикалық өсім тұншыға бастайды немесе тіпті кері қарай кетеді, деп жазады Билл Гросс.

Оның пікірінше, келесі бір проблема несиелік қаржылар айналымы шапшаң-дығының баяулай түсуі болып табылады. Өйткені, төленген несиелердің жылдам айналымда болуы кредиторлар үшін несиелеу көлемін көбейтіп, экономиканы ұлғайтуға мүмкіндік берер еді. Әзірге ондай мүмкіндік көзге ұрып тұрған жоқ.

Ақша айналымының жылдамдығын арт-тыру үшін соңғы жылдары орталық банктер пайыздық мөлшерлемені төмендетті, бірақ қазіргі кезде ол нөлге таяп қалды, дейді қар жы-гер. Өтімділіктің төмендеуі салдарынан жаңа қуаттар құру ісіне инвестиция салуға да ешк-ім құлықты емес. Осыдан келіп бүгінде қар жы салатын жер де қалмаған сыңайлы. Ал ол әлем-дік деңгейдегі стагнация қаупін туындатады.

Қаржыгер болашақта кеңінен өріс алу ықтималдығы зор өндірісті роботтандыру шарасын да келесі бір күрделі проблема ретінде атап көрсетеді. Оның пайымдауынша, мұндай қадамның өзі жұмыссыздықтың өсуіне апарып соқтырмақ. Осыдан келіп әлемдік экономиканың ойлағандай дәрежеде дамымауы жағдайында тұтынушылық

сұра ныстың құлдырау көрінісі орын алады.Кейбір сарапшылар мұны өндірістік

қатынастар мен өндіргіш күштердің арасында пайда болған қарама-қайшылықтар ретінде түсіндіріп, қазіргі экономикалық модельдің күйрейтіндігі және жаңа модельге көшу қажеттігі еш күмән туғызбайды деген болжам айтады. Сонымен бірге, рыноктардың «таусылып» қалғандығы туралы айтудың өзі таңғаларлық жайт деген де көзқарастар бар. Ондайлар бүгінгі таңда адамзаттың үштен екісінің кедейшілік жағдайында өмір сүріп жатқанын алға тоса отырып, егер оларды әлемдік шаруашылыққа тартып, өндірушілер және тұтынушылар жасаса, онда, сөз жоқ, жаңа рыноктар пайда болады дегенді көлденең тосады. Соған сәйкес ақшаны қайда салу керек деген проблема да өз шешімін таппақ.

Қазіргі дағдарыс Жер тұрғындары үшін

өте жаман жағдайда аяқталуы мүмкін, дейді Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынас-тар институтының халықаралық қаржылар кафедрасының профессоры Валентина Катасонова. Оның айтуына қарағанда, қазіргі кезде әлемде ақшаға деген сұраныс мейлінше құлдырап барады, өйткені ол шамадан тыс артық шығарылуда. Мәселен, тауар артық өндірілген шақта баға құлайды, ал ақша артық шығарылар болса, пайыздық мөлшерлемелер құлдырайды. Қазірдің өзінде көптеген банктер депозиттер бойынша кері ставкаларға ие, ал кейбір банктер банк операциялары бойынша кері мөлшерлемелерге душар болып отыр. Жақында Дания мен Бельгияның кейбір коммерциялық банктерінің ипотекалық

несиелерді кері ставкамен бергендігі туралы сенсация тарап үлгерген көрінеді. Бұл оқиғаның өзі бірқатар сарапшылар тарапы-нан аяқ астынан пайда болған абсурд театры ретінде бағалануда.

Осындай келеңсіз жайттардың соңы борыштардың артуына апарып соқтыруда. Бүтіндей алғанда әлем бойынша ол ІЖӨ арақатынасында 2008 жылғы дағдарыс қарсаңындағыдан жоғары болып тұр. Бүгінгі күні Америка Құрама Штаттарында қауіпті ахуал қалыптасқан. Ал Еуропадағы жағдай одан бетер шиеленісті күйде. Қытайдың да борышы өте үлкен.

Міне, осы тәріздес өз пікірлерін ортаға сала келіп, ресейлік ғалым қаржы дағдарысының үшінші толқынының боларына еш күмән жоқ деген ойын да жасырмай жеткізеді. Оның айтуынша, мұндай жағдайдан ауыр зардап-тарсыз шығудың бір ғана жолы бар, ол үшін әр ел өзге емес, өз экономикасына жұмыс істеулері керек.

Жоғарыда айтып өткеніміздей, келесі бір түйткілді мәселе – роботтандырудың кең етек жаюына байланысты жұмыссыздықтың өсуі. Бұл проблеманы қалай шешуге болады?

В.Катасонова таяуда Швейцарияда сөзсіз базалық табыс туралы референдум болып өткенін айта келіп, оның негізгі идеясы ел-дің әрбір азаматы жұмыс істейтініне немесе істемейтініне қарамастан 2500 швейцар франкін алып тұруы керек дегенге келіп сайғанын айтады. Дегенмен, жұрттың көп-шілігі мұндай шараға қарсы болған. Ондай адам дардың ойларын түсінуге болады: дүниед е тегін жатқан ешнәрсенің болмайтыны сияқ-ты, өйткені жағдайда сөзсіз табысты жұмыс істеп жүргендердің есебінен төлеуге тура келер еді. Қазіргі әлемдік модель адамзатты жұмыссыздық пен жаппай аштыққа алып келе жатыр деген көзқарас та, міне, осындай себептерден бой көрсетіп отыр. Осы тұрғыдан

келгенде, яғни жұмыссыздықты ұлғайтатынын ескере келгенде Швейцария ұсынып отырған модельдің де кемшіліктері жоқ емес.

Дей тұрғанмен, тағы бір ресейлік ғалым Борис Пивовар бүкіл әлемдік ауқымда несиелеу ісі тұйыққа тірелді деп айтуға әлі ерте деген ойды да ортаға салады. Айталық, дамушы елдерде несиелеу үдерісі әлі өзінің шырқау шыңына жеткен жоқ. Үндістанда несиелеу ісі әлі күнге дейін шарана күйін-де десе де болады екен. Бұл елде көптеген адамдардың өз тұтыну жағдайларын арт-тыруға немесе бизнесті дамытуға қаржы құралдарын алуға тіпті мүмкіндіктері де жоқ. Керек десеңіз, Ресейдің өзінде де биз-несті несиелеу ісін еселеп арттырудың мол алғышарттары бар. Сондықтан несиелеу ісі барлық жерде бірдей тұйыққа тірелді деуге әзірге ертерек. Ондай жағдай бүгінде тек АҚШ-та ғана қалыптасып отыр. Өйткені, олар бұл «міндеттің» шарықтау шегіне жеткен. Одан арғы жерде тек құлдырауды, күйзелісті, рецессияны ғана күтуге болады. Тіпті, Еуропаның да кейбір елдерінде несие беруді арттырарлық жағдайлар бар.

Б.Пивовардың жаппай роботтандыру үдерісіне қатысты да өз ұстанымы жоқ емес. Егер роботтехника озық салаға ай-налар болса, осыған дейін тарихта талай рет болып келгендей, кейбір мамандықтар-дың жойылып кететіні рас. Бірақ олардың орнын а жаңа мамандықтар пайда болмақ шы. Тіпті, дейді ғалым, бүкіл әлемді роботтар-мен қамтамасыз ету үшін өндіріс, ғылыми әлеует қажет болады. Ал бүгінде бірде-бір ел мұндай міндетті толық шешіп шыға ал-майд ы. Осындай дәйектер келтіре отырып, ғалым роботтар әлемде жұмыссыздықты өсіріп жібереді деп қауіптенуге әлі ертерек деген басу айтады.

Қалай дегенде де сарапшылардың пайым дауларына қарағанда, әлемдік эко-но мика негізінен алғанда әлі де болса әлсіз күйінде қалып отыр. Атап айтқанда, әсіресе еуроаймақта баяулаушылық анығы рақ байқалады. Оны Орталық және Шығыс Еуропаның дамушы рыноктарының эконо-мика лық өсіміне теріс ықпал етіп отырған Украинадағы дағдарыспен байланыстыруға болады. Мәселен, Австрия банкі геосаяси шиеленістің салдары таяудағы тоқсандарда еуро аймағындағы жағдайлардың дамуына өз әсерін тигізетін болады деп мәлімдеме де жасаған көрінеді. Кейбір болжамдарға қарағанда, Орталық Еуропада неғұрлым оң сипат ты перспектива байқалғанымен, Балкан түбегі аймағында дамудың мүлде теріс сипатқа ие болуы да мүмкін.

Егер сөзімізді тиянақтар болсақ, әлемдегі экономикалық ахуал туралы болжамдар мен кейбір нақты жағдайлар, міне, осындай. Өзіміз жоғарыда келтірілген пікірлер-ден аңғарғанымыздай, бүкіл планетаның қаржы жүйесі күрмеуі шешілместей қиын түйіндерге тап болып отыр деп қара аспанды төндірушілердің өздері де ертеңгі күннің дәл қандай боларын дөп басып айта алар емес. Олай болса, «Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес» деп ата-бабаларымыз айтқандай, келешегіміздің кемел боларына деген берік сеніммен еселі еңбек еткеннен өзге тиімді жол жоқ. Жоғарыда өзіміз жүгінген сарапшылардың ой-пікірлерінің тоқетері де, түптеп келгенде, осыған келіп саяды.

Сатыбалды СӘУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Қара жұмыстың қазанында қайнап өскен адамның қай шаруадан да тартынбайтыны белгілі. Жастайынан қол еңбегін серік еткен Талғат Шәлимов қандай шаруаны да дөңгелетіп әкететініне сенімді болатын. Себебі, көршілес Ресейдің Орынбор облысында туып-өскен ол бастапқыда еңбек жолын автомобиль жүргізушіліктен бастады. Кейін осы Қобда ауданының Қызылжар ауылына қоныс аударып, шопан болды. Өзінің еңбекқорлығының арқасында көштен қалып көрген емес. Кешегі кеңшарлар мен ұжымшарлар ыдырап, ауылдың күйі тая бастағанда Тұзтөбеге барып қайта рөлге отырды. 2009 жылы кезінде өзі еңбек еткен Қызылжар ауылдық округіне келіп, осы «Құттығай» ша-руа қожалығын құрды. Шыны керек, шаруасы да жүрді. Малшылар тұратын тұрғын үй, қора салып алды. Қазір 300 қой, 30 ірі қара бағып отыр. Жылқы да бар.

Алайда, жер шұқып, диқандықпен айналысамын, соның ішінде өңірге тосындау дақыл тап осы ас бұршақ пен үрмебұршақ өсіремін деген ой үш ұйықтаса түсіне кірген емес. Қашанда шаруаның ұтырын келтірсем деп жүретін Талғат тың істің қыр-сырын білуге құмар. Сондай құмарлық осы кәсіпті де байқап көруге тәуекел еткізді. Өзбекстандық танысы Тимур Усманов кездесулерде ас бұршақ, үрмебұршақ өсіргенін естігенде санасында байқап көрсе қайтеді деген ой қылаң берген-ді. Қашанда алған бетінен қайтпайтын Талғат досы Тимур Усманов бұл дақылдың өте кірпияз екенін айтқанда да қайтпады. Сөйтіп, екеуі келісіп, тәуекелге бел буды. Бір қызығы, бұл дақылдарды елімізде ешкім өсірмейді екен. Қара есепке са-лып көрсе, пайдасы шаш-етектен сияқты, сұраныс та бар, өткізу бағасы да жаман емес.

Сөйтіп, Қызылжар ауылдық округі аумағынан жер алып, ерте көктемде 7 гектар жерге ас бұршағын, үрмебұршақты, жүгеріні және маш деген дақылды егіп тастады. Бұл дақылдарды суаруға шағын насос қойды.

– Шыны керек, бұл дақылдар жерсініп, бітік шығады деген ой болған жоқ. Неге байқап көрмеске деген тәуекел еді біздікі. Біздің өңірге тосындау дақылдардың шығымы үміттендіреді. Ас бұршағының әр гектарынан 2,5-3 тонна, үрмебұршақтан да соншама өнім аламыз ба деп отырмыз. Маш гектарына 2 тонна береді деп күтілуде. Жүгері де бітік шықты. Біз бұл дақылдардан алынған өнімді биыл-ша өткізбейміз, тұқымға қалдырамыз. Келесі жылы егіс

алқабын 40-50 гектарға дейін кеңейтсек деген ойымыз бар. Жалпы, өткізетін жер де бар. Облыс орталығындағы «Анвар», «Дина» супермаркеттеріне шамалы болса да қапшықтап өткізіп көргіміз келеді. Ондағы ойымыз өнімге деген сұранысты байқау. Келесі жылдан бастап көтерме саудамен өткізуге бел буып отырмыз. Биыл бұл дақылдарды қолмен жинаймыз, шағын қондырғылармен өңдейміз. Сабағын мал азығына пайдаланамыз, – дейді шаруа қожалығының басшысы.

Біздің өңір үшін тың істі қолға алып, бұрын-соңды мұнда өсірілмеген дақылдарды жерсіндіріп отырған шаруаның бастамасы билік тарапынан да қолдау тауып отыр. Аудан әкімдігі қойма бөлген. Болашақта «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында несие алып, электр желісін жүргізу де қарастырылуда екен. Сонда суармалы алқапқа үлкен дизельді насос қою мүмкіндігі туады. Талғат Шәлимов өзі де ізденіп, бұл дақылдарды культивациялайтын, жинайтын техникалар мен өңдейтін қондырғыны лизингке алуға талпынуда. Қазір мұнда бес жұмысшы еңбек етеді.

– Осы ойларым жүзеге асса, ас бұршағы мен үрем-бұршақтың алқабын 300 гектарға дейін кеңейтуге бел буып отырмын. Әрине, бұл алдағы күндердің еншісіндегі шаруа. Дегенмен, оған осы бастан негіз қалаудамыз. Алматының бір фирмасы өнімдерімзді түп көтере алуға пейіл танытып отыр, – деп түйіндеді түпкі ойын ол.

Ақтөбе облысы

Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Дүние жүзіндегі ең ірі тұйық су айдыны болып табылатын Каспий теңізінің 2340 шақырым қашықтығы Қазақстанға тиесілі болса, жағалау тереңдігі мен флора-фаунасы кеме лердің келіп-кетуіне қолайлы Ақтау жағалауы порт ретінде таң дауға ие болды. Бір жылдары жұмы сы тұралап-тоқыраған порт қазір жаңару мен жаңғыру жолына түскен. Жұмыс жүргізу техно ло гия ларын заманауи талапқа сай жетіл діру, кемелерді қабылдау мен жүк тиеу тетіктерін жаңғырту, порт аумағын кеңейту – басты мақсат. Инфра-құры лымдық табысты жұмыс тар порт тың халықаралық дәреж еге сай болуына қызмет етеді және Каспий теңізінің жағасындағы бар лық елдер арасында порт қыз-меттерінің сапасы, әртүрлілігі және қолжетімдігі бо йынша көшбасшы болуына жағ дайлар жасайды.

«Тоғыз жолдың торабы» атан ған Маңғыстау өңірінен ТРАСЕКА халықаралық жүктерді тасы малдау бағыты өтеді. Ал Ақтау теңіз порты – темір жол, авто мобиль, су және құбыр сияқ ты бір неше тасымал құра лы түр лері-нің нағыз торабы, тоғысқан тұсы.

Каспий маңы аймағындағы елдердің арасындағы сауда-эко-номикалық байланыстың қарқын алуына қатысушы Ақтаудағы теңіз қақпасы еліміздің құрғақ жүк, шикі мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдаумен айналысады.

1999 жылы толықтай қайта құры лып, мемлекет тарапынан бөлін ген қаржы, аударылған назар нәтижесін де жаңаша түлеп, қанатын қомдап келеді. Бұл бүгіні бекем порттың ер теңі кемел екендігіне сендіре түседі.

Жарты ғасырдан астам мерей-той қарсаңында іргетасы қаланған сәттен бастап, әсіресе соңғы жыл-дары атқарылған жұмыстар мен жеткен жетістіктермен бөлісу үшін Ақтау теңіз портында порт күні не орай салтанатты жиын өтті.

– Тарихы 1963 жылдан бастау алатын порттың Ақтау қаласы үшін маңызы зор. Қаланың құры-луына, порттың өркендеуіне куә болған жандар осында аз емес. Бұл порт ардагерлерінің бірі алғашқы тас ты қаласа, бірі алғаш қы жүкті көтерді. Енді осы нау ұлы тарихты, абы ройлы істі жал ғастыру – қуатты ұр пақ енші сінде. Порттың әлеуеті жыл сайын артуда. Мәселен, тамыз айын да металды ауыстырып-тиеу мүм кіндігімізді 60 пайызға көбейт-тік. Технологияға өзгерістер ен гізу нәтижесінде, бір айға жүкті ауыс-тырып тиеу көлемін 100 тонна дан 160 тоннаға жеткіздік. Онымен қоса, бұрын жылына 800-900 көлік қана өңделетін болса, осы айда 1400-дей автокөлікті өңдедік. Бұл үрдіс әлі де жалғасуда, көліктер ешбір кедергісіз өткізілуде, – деді «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ҰК» АҚ президенті М.Ялбачев.

Биылғы жылдың 9 айының қорытындысы бойынша портта жүк ауыстырып-тиеудің жалпы көлемі 4 млн 149 мың тонна құ-ра ған, бұл бағытта өткен жыл мен салыстырғанда өсім мен жос-пар лы көрсеткіштердің артуы бар. Нақтырақ айтсақ, металл

18,9 пайыз ға, астық 1,6 па йызға, ал басқа жүк тер 44,1 пайы з-ға өскен. Баку – Ақтау бағы-тын да тасымалданатын паром жүк тері арасында мұнай және мұнай өнімдерін ауыстырып-тиеу төмендегенмен, оның орны автокөлік жүктерінің артуы есебінен толған. Мысалы, паром жүктерінің көлемі өткен жылдың 9 айымен салыстырғанда 396 мың тоннаға артқан, сондай-ақ осы 9 айда 9 765 ауыр жүк автокөлігі өң-делген, бұл өткен жылмен са лыс-тырғанда 13,5 есе көп екен.

Портта «бір терезе» қағида-сы ның енгізілуі және тасымал-дау мәселе сінде әзербайжандық әріп тестермен өзара бірлесе жұ-мыс жасауы порт жұмы сы ның алға жылжуына сеп тігін тигіз-ді. Нәтижесінде, тран зит тің дек -лара цияны ресімдеу және бақы -лаушы қызметтермен келісу порт-та тәулік бойы жүргізіледі және кеме келгеннен кейін бірінші маши наның порттан шығу уақыты 2,5 сағаттан аспайды. Бұл – қалып-ты жұмыс режімінде айына бір мыңнан астам дөңгелекті тех ни-каны өңдеуге мүмкіндік бере ді деген сөз. Жұмысы жолға қойыл -ған порт қазір айына 2000 авто-көлік өңдеуге дайын.

Портта жасалып жатқан жар-қын жұмыстар бағалаусыз да емес. «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ҰК-ның респуб ли-ка лық «Парыз» байқауына қаты-сып, әлеуметтік-жауапты кәсіп-орын дардың арасында үздіктер қатарынан көрініп, үшінші орын иеленуі – толас сыз жұмыстардың жемісі. 700-ден астам жанды жұмыс пен қамтып отырған меке-меде 100-ге жуық жас маман байырғы қызметкерлердің ұзақ жылдарғы тәжірибесін бойларына сіңіре еңбек етуде.

Өз қызметкерлерінің жағдайын назар дан тыс қалдырмаған басшы-лық «Халық банкімен» бірлесе ерекше жобаны қолға алды. Жоба аясында баспанаға мұқтаж қыз-меткерлер банк арқылы 3,5 пайыз же ңілдікпен несие ала алады. Порт тан зейнетке шыққан азамат-тарға бес есе жалақы беріледі және олар әр дайым порт басшы лығы-ның назарында.

Мерейтой қарсаңында бірқатар ардагерлер «Порттың ардагерлері» деген құрметті атақтарды иеленсе, бірнеше азамат алғыс хаттармен марапатталды. Салтанатты жиында «Нұр Отан» партиясының облыстық филиалының өкілі Е.Іңірбаев, Түрік Респуб лика сының Ақтаудағы бас консулы К.Кюнгери, «Казфрутнат» ЖШС директоры И.Сливина, «Ехпайрутюн» армян этномәдени бірлестігінің төрағасы А.Курдо-глян, өзге де этномәдени бірлес-тік тердің төрағалары мен қонақтар порт қызметкерлерін құттықтады. Порт қызметкерлері мерекеге орай теңіз тақырыбы бойынша киім киюден, торт дайындаудан, сурет салудан, қабырға газетін шы-ғарудан, волей бол, қоссайыс сынды спорттық жа рыс тардан сынға түсті. Қызметкерлердің көңіл ді мерекесін олардың бала лары әдемі концертке жалғас тырып әкетті.

Еліміздің әлеуметтік-экономи-ка лық дамуына қосар үлесі зор теңіз қақпасының алдында үлкен міндеттер мен жоспарлар тұр.

Маңғыстау облысы

Қайрат ӘБІЛДИНОВ,«Егемен Қазақстан»

Аталған кеңес өндіріс саласын өркендетуге септігі тиетін бұл жобаларды 2015-2019 жылдарға арналған кәсіпкерлікті қолдау картасына енгізуді бірауыздан мақұлдады.

Облыстың Шет ауданында орналасатын «Катодты мыс шығару бойынша зауыт құрылысы» жобасын «Saryarka Copper processing» ЖШС жүзеге асырмақшы. Жаңа зауыт салынып біткен соң, ол өндірістің толық циклін атқаратын кешенге айналады. Мысалы, кенді қазып алып, шикізатты өңдеуге дайын дап, сонан соң барып катодты мыс өндіру сынды жұмыстардың барлығы да зауыттың өз ішінде атқарылатын болады.

Катодты мыс өндіретін кешен іске қосылғаннан кейін бұл жерде 350 адам жұмыспен қамтылады. Өндірісі жоғары технологияға лайықталған зауыттың өнімін болашақта Қытай мен Еуроодақ елдерінің нарығына шығару көзделген.

Металлургиялық өндірісті дамыту және катодты мыс экспортын арттыруға бағытталған тағы бір жоба Балқаш қаласында іске асырылады. Қазірдің өзінде бұл жерде «Эдванс Майнинг Технолоджи» фирмасы Саяқ кен орнындағы қалдықтардан SX-EW әдісі бойынша мысты сілтісіздендіріп айыратын тәжірибелік зауыттың құрылысын бастап кетті. Жобаның жалпы құны 513 млн теңге. Жаңа зауыттың өнімдері алдымен ел ішіндегі қажеттілікті өтейтін болады. Сонымен қатар, Ресей, Қытай, Түркия және Еуроодақ елдеріне экспортқа шығару да жоспарда бар.

ҚАРАҒАНДЫ

Сараптама Мемлекеттік мәселе

Әлемдік экономиканың әл-ауқаты қандай?Әлемдік экономиканың қазіргі беталысы қандай, бүгінгі таңда бірқатар ел-дерде көрініс тауып отырған дағдарыстық жағдай қаншаға дейін созылады деген сияқты сауалдардың көптеген адамдарды толғандырары анық. Олай болса, қоғамда өмір сүріп, нәпақасын өнікті еңбектен тауып жүрген кез кел-ген жанды алаңдататын осынау өзекті мәселеге ой жүгіртіп көргеннің еш артықтығы жоқ.

Қазақстанның теңіз қақпасыжүк тасымалының тоғысқан торабына айналып отырТарихы Ақтау қаласымен біте қайнаса өрілген Ақтау халықаралық теңіз-сауда портының құрылғанына53 жыл толды. Сонша жыл бұрын Маңғыстау өңірінде уран өнеркәсібі мен мұнай кен орындарының өнімдерін тасымалдау үшін және Одақтың қорғаныс қабілетін нығайту мақсатында ашылған порт бүгінде тәуелсіз Қазақстанның жалғыз теңіз сауда порты ретінде зор мәртебеге ие.

Кәсібің – нәсібіңинвестиция игілігі

Тосын дақыл, тәуекелшіл диқан

Катодты мыс өндіру кешендері салынады

Қарағанды облысында металлургия саласы бойынша екі бірдей инвестициялық ірі жоба іске асырылмақшы. Жалпы құны 14,5 млрд теңге болатын бұл жобалар облыс әкімдігінде өткен Мемлекеттік индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы жөніндегі кеңес отырысының қарауына ұсынылған болатын.

Валюталардың ресми (нарықтық) бағамдары

RUB / KZT 5.26USD / KZT 331.01 CNY / KZT 49.23EUR / KZT 364.71

518 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

АЙМАҚ

– Астанада қарбыз-қауынның маусы-мы тез өтіп кетеді. Шыны керек, балалары-мыз тойып жеп те үлгермейді. Оңтүстіктің жəрмеңкесінде қауын-қарбыз бар шығар деп үміттеніп келіп едік, қуанып қалдық. Килосы 90 теңгеден екен, 2 қарбыз сатып алдым, – дейді Айман есімді астаналық келіншек.

Облыс басшысы Жансейіт Түймебаев жаңа қызметтегі алғашқы сапарын Астанадан бастағанын атап өтейік. Ол елорда əкімі Əсет Исекешевпен бірге жəрмеңкеге келіп, бағаларды көріп, сауда барысымен танысты. Жансейіт Түймебаев азық-түлік бағаларының өсуіне жол бермейтін əрі кəсіпкерлердің өнімдерін тиімді жолмен сатуға мүмкіндік жасайтын осындай шараларды жиі ұйымдастырып тұру керек деген ойын айтты.

Шыбық шаншысаң , шынар өсіп шығатын, диқандарының қолынан кетпені түспейтін оңтүстіктің халқы Тəуелсіздіктің мерейлі тойының қарсаңындағы жиын-терім науқанын рекордтық көрсеткішпен аяқтапты. Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының бастығы Серік Тұрбековтің айтуынша, өңір халқы көкөніспен өзін-өзі қамтып, оған қоса республиканың түрлі об-лыстарына жеткізіп қана қоймай, көршілес елдерге экспорттауға да үлгеріп жатыр.

– Биыл облыс бойынша 470 мың тонна астық жиналды. Астықтың ор-таша түсімі гектарына 22 центнерді құрады, бұл облысымыздың Тəуелсіздік жылдарындағы ең жоғары көрсеткіші, рекордтық өнім. Облыс əкімдігі диқандарға қолдау көрсетуді жүйелі түрде жолға қойды, жыл сайын егістік жерлердің көлемі де ұлғайтылып келеді. Сəйкесінше, өнім көлемі де артуда,– дейді басқарма бастығы.

Облыс əкімінің орынбасары Ұласбек Сəдібеков те өңір үшін биылғы жыл жемісті болғанын қуана жеткізді. Оның айтуынша, отандық өнімдерді көбейтуде Оңтүстік Қазақстан айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізіп келеді.

– Жəрмеңкеге əкелінген өнімдердің бар лығы өз елімізде, жерімізде əзірлен-ген. Өзіміздің диқандарымыздың, малшы-лары мыздың, кəсіпкерлеріміздің еңбегі. Көріп отырғандарыңыздай, бағасы да нарық тағыдан 15-20 пайызға арзан, – деді Ұ.Сəдібеков. Елімізде аграрлық салаға соны серпін беруде Оңтүстік Қазақстанға айрықша жауапкершілік жүктеліп отырғаны белгілі. Бұл жауапкершілік жүгін өңір лайықты көтеріп келе жатыр деуге болады.

Мəселен, еліміздегі жалғыз мақта өсіретін өңір шикізатты өңдеу ісін де алға басты-рып келеді. Республика бойынша жүзімнің 65 пайызы, майлы дақыл – мақсарының 40 пайы зы, жеміс-жидектің 31 пайы-зы, көкөністің 24 пайызы осы аймақтың еншісінде.

– Мемлекеттік қолдаудың, жеңілдетілген несиелік бағдарламаларды жолға қоюдың арқасында аграрлық саланың өкілдері жаңа техникамен, құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуде. 2009-2015 жылдары өңірімізде үш жарым мыңнан астам жаңа ауылшаруашылық техникасы сатып алын-ды. Əсіресе, «Джон Дир», «Челенджер», «Сам по Лев», «Вектор» комбайндарына шаруа лардың қызығушылығы ерекше. Сон дай-ақ, соңғы жылдары жергілікті «Kaz Kioti» ЖШС кореялық компаниялар-мен бірлесіп, трактор шығара бастады. Бұл зауыттың қуаты жылына 1 500 трактор шығаруға жетеді, келесі жылдан бастап оның өнімдерін Кеден одағына мүше ел-дерге экспорттау жоспарланып отыр,– дейді С.Тұрбеков.

Оның айтуынша, Оңтүстік Қазақстанда мал шаруашылығын дамыту бойынша да тиісті жұмыстар атқарылып жатыр. Тəуелсіздік жылдарында жылқы саны 2,3 есеге, түйе 23 пайызға, ет өндіру 1,8 есеге, сүт өндіру 1,6 есеге артқаны соның айғағы деуге болады.

АЛҚАБЫ – АСТЫҚҚА, ТӨСКЕЙІ АЛҚАБЫ – АСТЫҚҚА, ТӨСКЕЙІ ТҮЛІККЕ ТОЛЫ ӨҢІРТҮЛІККЕ ТОЛЫ ӨҢІР

Ауа райының қолайсыздығына қарамастан, күзгі жиын-терін науқанын дер уақытында жоспардан асыра орын-дап қорытындылаған облыстардың бірі Қостанай да қарашаның қара суығына қарамастан, елордалықтарға тарту жаса-ды. Əуелден алтын астықты алқап ретінде əйгілі, төрт түлік малы қырға сыймай жа-татын қазыналы өлкенің кəсіпкерлері 400 тонна азық-түлік əкеліпті. Оның 180 тонна-сы көкөніс, 50 тоннадан астамы ет, 14 тон-насы сүт пен сүт өнімдері. Алтын астығы əлемдік брендке айналған аймақ 15 тонна жарма мен макарон өнімдерін де əкелген.

Облыс əкімі Архимед Мұхамбетов ай-тып өткендей, жəрмеңкедегі баға базармен салыстырғанда əлдеқайда арзан болды.

– Жəрмеңкеге апта сайын келеміз, көбінесе ет аламыз. Бүгін де сиыр етін 950 теңгеден сатып алдық. Картоп, пияз, сəбіз сияқты көкөністер базарда 80-90 теңгеден болса, бұл жерде 50 теңгеден. Суық түсті ғой, келесі аптада бұлай арзан бола ма, бол-май ма деп, бір қабын сатып алдық, – дейді елорда тұрғыны Аслан Ауданбаев.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Байбосын Мур-зиннің айтуынша, Тəуелсіздіктің 25 жы-лында өңірдің агроөнеркəсіп кешенінде

оң серпін анық байқалған. 25 жыл ішінде ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 332 миллиард теңгеге жеткені осының айғағы. Биылғы жылдың өнімін қосқанда, Тəуелсіздік жылдары Қостанай жерінен 106 миллион тоннадан астам астық жи-налыпты.

Еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, экспорттық əлеуетін арттырудағы Қостанайдың орны қашанда бөлек. Республика бойынша астық экспортының 16 пайыздан астамы, ұн экспортының 33,1 пайызы осы облыстың еншісінде. Өткен жылы 1 миллионға жуық астық пен 550 мың тонна ұн экспорттаған өңір биыл да осы межені бағындыруға мүдделі.

Алқабында астығы жайқалып , төскейі төрт түлікке толы Тобыл-Торғай аймағында жыл санап мал басы да көбейіп келеді. Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының қызметкері Əлімжан Жүсіпов айтып өткендей, қазіргі таңда өңірде 476 мыңнан астам асыл тұқымды сиыр бар.

– Саннан гөрі сапаға көңіл бөлетін уақыт жетті. Малды жай ғана көбейту аздық етеді. Енді етті, сүтті, жергілікті климатқа бейім, аз шығынды қажет ететін түліктерді өсіруге ден қойып жатырмыз. Себебі, басты мақсат өнім көлемін артты-ру. Қазір 70 мыңнан артық асыл тұқымды сиыр бар. Бес жыл бұрын 40 мыңға да жетпегенін ескерсек, жақсы көрсеткіш,– дейді Ə.Жүсіпов.

Қазіргі таңда облыста 6 мың бас сиырға арналған сүт фермалары, 30-дан астам мал бордақылайтын алаң, 15 асыл тұқымды репродуктор шаруашылығы, 6 құс фермасы бар. «Сыбаға», «Құлан» сынды аграрлық салаға арналған бағдар-ламалар да жергілікті шаруалар үшін айтарлықтай қолдау болып отыр . «Алтын асық» бағдарламасын пайдала-нып мыңдаған ұсақ мал сатып алған қо-жалықтар да жеткілікті. Соның арқасында ауылшаруашылық өнімдерін өндіру жолға қойылуда.

Тек биылғы жылдың өзінде аймақта 305 адам шағын несие алып, аграрлық секторда жеке кəсібін бастаған. «Жұ мыс-пен қамтудың жол картасы-2020» бағ-дарламасына қатысушылардың дені ауыл тұрғындары. Шағын несиеге бөлінген қаражаттың көлемі 7 миллиард теңгеден асады. Оның сыртында биыл Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойын-ша жалпы құн 2,5 миллиард теңге тұратын 90 жоба мақұлданыпты.

Оңтүстік Қазақстан мен Қостанайдан жеткен керуен Тəуелсіздіктің толайым тойының қарсаңында жасалған сүбелі сый болғаны сөзсіз. Аймақтардың Астанаға тартуы тек азық-түлікпен шектеліп қалған жоқ. Екі күн бойы екі облыстың өнер май-талмандары, шығармашылық иелері бас қаланың мəдени тыныс-тіршілігіне соны серпін берді.

Айгүл СЕЙІЛОВА,«Егемен Қазақстан»

Ең алдымен, Ұлттық музейде күнгейлік облыстың Бейнелеу өнері музейінің «Шырайлы Оңтүстік шежіресі» атты көрмесі ашылды. Ел тарихындағы елеулі кезеңдерді қамтитын көрмедегі карти-налар, графика жəне гобелендер ерекше зер саларлық десе болғандай. Хандық дəуір, 1916 жылғы ұлт азаттық көтеріліс, өндірістік даму, ауыл шаруашылығы еңбеккерлері бейнелеген туындыларда Қазақстанның графикасын қалыптастырған əрі оңтүстік өлкесінен шыққан талант-ты суретшілердің қолтаңбалары бар. Оның ішінде Евгений Сидоркиннің «Қыз Жібек», «Ақсақал», Николай Гаевтің «Ақын О.Сүлейменов» графикалары, оңтүстікте алғашқы кəсіпқой гобеленнің негізін қалаған Құрасбек Тыныбековтің «Домалақ ана», «Туған өлке», Б.Өтеповтың «Бəйтерек» сынды гобелендері, алғашқы кəсіпқой суретшілер Айнабек Оспановтың «Соғыс ардагері», Əнуарбек Айдосовтың «Құдағи жүзік» сынды туындылары көпшілік көңіліне ұялады. Жалпы, көрмеге 20-дан аса автордың халқымыздың рухани құндылықтарын, кең байтақ өлкенің көркем жерлерін бейнелеген алуан тақырыптағы туындылары қойылды.

Оңтүстік Қазақстан облысы əкімінің

орынбасары Ұласбек Сəдібеков: «Ел Тəуелсіздігінің 25 жылдығы қарсаңында «Қуатты өңір – қуатты Қазақстан» де-ген атаумен Астана қаласында облыс күндерін өткізіп жатырмыз. 25 жылда Қазақстанның бағындырған белестерін көрсету мақсатында əр өңір өзінің жеткен жетістіктерін елорда тұрғындарының на-зарына ұсынып келеді. Осы ретте оңтүстік жұртының да мəдениет пен өнерге қосқан үлесі аз емес. Соның бір дəлелі осы көрме болып отыр» деп атап өтті.

Ұлттық музей директоры Дархан Мыңбай: «Бұл шараның ел үшін де маңызы мол. Елбасының бастамасымен салынған Ұлттық музей барлық экспо-наттарды, картиналарды елдік деңгейде түзуді көздейді. Сондықтан да біз осыған дейін Маңғыстаудың, Тараздың, Шығыс

Қазақстанның көрмелерін ұйымдастырған болатынбыз. Ал бүгінгі оңтүстіктің əкелген көрмесі де сол бастаманың игі жалғасы деп айтуға болады», дей келе, Оңтүстік Қазақстан делегациясына алғысын білдірді.

Ұлттық академиялық кітапханадағы мəдени шара барысында астаналық оқырмандар оңтүстіктен келген бір топ қаламгерлермен кездесті. Кездесуді белгілі жазушы, Халықаралық «Алаш» əдеби сыйлығының иегері Мархабат Байғұт жүргізді. Кештің көрігін оңтүстіктен кел-ген елімізге белгілі ақындар қыздырды. Нармахан Бегалы, Ханбибі Есенқарақызы, Бақытжан Алдияр, Серік Сейітман қатарлы республика көлемінде танымал ақындар өзегін жарып шыққан өлеңдерін оқып, кездесудің мəн-маңызын арттырды. Айта кету керек, кездесу соңы «Отырар»

ғылыми -əмбебап кітапханасының «Ұлысымның ұйытқысы – Оңтүстік» атты кітап көрмесіне ұласты.

Ал кешке қарай Жастар театрында Оңтүстік Қазақстан облыстық Ж.Шанин атындағы академиялық қазақ драма теа-тры əртістері жазушы Сəбит Досановтың «Тозақ шеңбері» трагедиясын ұсынды. Сюжетін Желтоқсан оқиғасынан алған трагедияда қазақтың намысты, жігерлі ұл-қыздарының бейнесі сомдалған екен. «Тозақ шеңберінің» қоюшы-режиссері Ш.Айтматов атындағы халықаралық сыйлықтың иегері Қуандық Қасымов, ал суретшісі мəдениет қайраткері Қалтөре Жұмақұлов.

Театр фойесінде журналистердің сауал-дарына жауап берген облыстық Мəдениет басқармасының басшысы Нұрболат Ахметжанов өңірдің елордадағы күндерге қандай дайындықпен келгенін баянда-ды. «Астанадағы Оңтүстік Қазақстанның күндерін өткізуге көп дайындалдық. Түрлі саланы қамтуды мақсат тұттық. Түрлі сала бойынша 300-ден аса адам келді» – деді ол. Айта кету керек, Оқушылар сарайын-да Шымкенттегі «Оңтүстік-фильм» кино-студиясы түсірген «Балаларға базарлық», «Толағай», «Қазақстан бренді», «Қошқар мен теке», «Момын жəне қарақшылар», «Мұңлық - З а р лық » , «Нəур і з е к » анимациялық фильмдері көрсетілді. Облыс күндері Конгресс-Холл сарайында өткен күнгейлік өнер шеберлерінің «Əн ша-шуым өзіңе, мерейлі Астанам» деген тақырыптағы Гала-концертімен мəреге жетті. –––––––––––––––––

Суреттерді түсірген Орынбай БАЛМҰРАТ,

«Егемен Қазақстан»

ЖАСАМПАЗДЫҚ ЖЫЛНАМАСЫ

6 шілдеде Президент Н.Ə.Назарбаев Ресейге жұмыс сапарымен барды. Сапар аясында Елбасы Ресей Президенті Б.Ельцинмен жəне Премьер-министр С.Кириенкомен кездесті. Басқосуда Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы XXI ғасырға бағдарланған «Мəңгілік достық пен одақтастық туралы» Декларацияға қол қойылды. Онда Қазақстан мен Ресей Федерациясының президенттері берік бейбітшілік, тұрақтылық жəне кепілдендірілген қауіпсіздік жағдайында XXI ғасыр екі мемлекет үшін де жан-жақты дамуға, экономика мен мəдениетті көтеруге кең ауқымды перспективалар ашатынына сенім білдірген. Бұл туралы «Егемен Қазақстан» газетінің 7 шілде күнгі нөмірінде «Қазақстан-Ресей: ХХІ ғасырға бағытталған сара жол» тақырыбымен мақала жарияланды.17 шілдеде Шолпан-Атада Қазақстан мен Қырғыз-

стан басшылары Қазақстан Республикасы мен Қырғыз Республикасы арасындағы мемлекеттік шекараны делими-тациялау туралы меморандумға қол қойды. 24 тамызда Қазақ ұлттық музыка өнерін дамытуға с і-

ңір ген аса үздік еңбегі мен жоғары кəсіби шеберлігі үшін ком позитор Нұрғиса Тілендиевке «Халық Қаһарманы» атағы беріліп, айрықша ерекшелік белгісі – Алтын Жұлдыз тапсыру жөніндегі Президент Жарлығы шықты. 25 тамызда ғарышкер Талғат Мұсабаев ғарыштан

оралды. Бұл жолы ол «Мир» ғарыш стансасы экипажының командирі болып оралды. Ғарышкерді Жезқазған жерінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қарсы алды.3 қыркүйекте Президент Жарлығымен Алматы облы-

сын дағы Қаскелең ауданының атауы Қарасай ауданы болып өзгертілді.11 қыркүйекте Алматы облысының Жамбыл ауданында

қазақтың Қарасай батырының туғанына 400 жыл толуына арналған салтанат болып өтті. Салтанатқа Қазақстан мен Қырғызстанның басшылары – Нұрсұлтан Назарбаев пен Асқар Ақаев қатысты.18 қыркүйекте «Мемлекеттік органдар жүйесін одан əрі

оңтай ландыру жөніндегі шаралар туралы» Президент Жар-лығына қол қойылды. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің əскери құрамы 1000 əскери қызметшіге, Бас прокуратура 500 қызметкерге қысқартылды. Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын жəне есеп беретін мемлекеттік орган ретінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттігі құрылды.

1998

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Оңтүстіктің олжасы, Оңтүстіктің олжасы, Қостанайдың қамбасыҚостанайдың қамбасы

Шырайлы шығармашылық шуағыШырайлы шығармашылық шуағы Астанадағы Оңтүстік Қазақстан облысы күндерінің аясын-да Ұлттық музей, Ұлттық академиялық кітапхана, Жастар театры сынды ірі көпшілік орындарда бірқатар мəдени іс-шаралар ұйымдастырылды.

(Соңы. Басы 1-бетте)

Батырдың бас сүйегі Батырдың бас сүйегі Будапештке жеткізілдіБудапештке жеткізілдіЕліміздің Орталық мемлекеттік мұражайы Қазақстан Республикасының Мажарстандағы елшілігінің қолдауымен Кейкі батырдың бас сүйегін Будапештке жеткізген болатын.

Мажарстанның Жаратылыстану ғылым дары мұражайындағы кезде-су барысында Орталық мемлекеттік мұражайдың директоры Нұрсан Əлімбай ДНК жүргізу жəне Кейкі батырдың бет-бейнесін қалпына келтіру үшін бас дирек-тор Злотар Коршошқа бас сүйекті табыс етті. Реконструкциялық жұмыстармен мұражайдың антропологиялық бөлімі нің жетекшісі Агнеш Куштар айналысады.

Кездесу аясында Н.Əлімбай ұлт-азаттық қозғалысында мергендер тобын басқарған Кейкі батырдың бас сүйегі 93 жылдан кейін туған еліне қайтарылып, оның бет-бейнесінің қалпына келтірілуі бүкіл Қазақстан үшін маңызды тарихи оқиға болып табылатындығын атап өтті.

З.Коршош өздеріне көрсетілген құрмет үшін Қазақстан тарапына алғысын

білдіріп, мажарстандық мамандар зама-науи технологияны пайдалана отырып, жұмысты сапалы атқаратындығына сендірді.

Мажарстанның Жаратылыстану ғы-лымдары мұражайына биыл 214 жыл толға нын атап өту керек. Онда 10 мил-лионнан астам экспонат сақталған. Сонымен қатар, музейдің антропология-лық бөлімінде бет-бейнені қалпына келтіру бойынша 70-тен астам жұмыс жүргізілген. Соның ішінде Əбілқайыр ханның бет-бейнесі де бар.

Кейкі батырдың бет-бейнесін қал пына келтіру бойынша жұмысты мажар стан-дық антропологтар үстіміздегі жылдың жел тоқ санына дейін аяқтауды жоспар-лап отыр.

«Егемен-ақпарат»

6 18 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

ЗЕРДЕ

199822 қыркүйекте Президент Н.Ə.Назарбаев Италияға ресми сапармен бар-

ды. Сапар барысында Италия Президенті О.Л.Скальфаромен жəне Министрлер Кеңесінің Төрағасы Р.Продимен кездесті. Нұрсұлтан Назарбаевтың Италияға бұл ресми сапары екіжақты қатынастарды одан əрі тереңдетуге ықпал етті. Елбасы Италия Президенті О.Л.Скальфаромен, Министрлер Кеңесінің Төрағасы Р.Продимен, Ватиканның жəне Рим католик шіркеуінің басшысы Папа Иоанн Павел ІІ-мен келіссөздер жүргізді. Қасиетті Тақ пен Қазақстан Республикасы арасындағы өзара түсіністік туралы келісімді айрықша бөліп айту керек. Қазақстан осындай құжатқа қол қойған ТМД-дағы тұңғыш мемлекет болды. Келісімге қол қойылғаннан кейін таратылған Ватиканның ресми мəлімдемесінде аталған келісімді жасасу «тарихи оқиға» деп аталды. Сапар барысында Италия Республикасының Президенті Оскар Скальфароға «Достық» ордені тапсырылды. 7 қазанда «Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер

мен толықтырулар енгізу туралы» Заң қабылданды. Президенттік билік мерзімі 5 жылдан 7 жылға ауыстырылды. Сайлаушылардың 50 пайыз-дан астамы дауыс беруге қатысса, сайлау өткізілді деп есептелетін болды. «Мемлекеттік қызметшінің жасы алпыс жастан, ал ерекше жағдайларда алпыс бес жастан аспауға тиіс» деген сөздер алынып тасталды. Парламент Мəжілісінің депутаттарын сайлау партиялық тізімдер арқылы да жүргізілетін болып белгіленді.12 қазанда Ресей Президенті Борис Ельцин Қазақстанға ресми сапармен

келді. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Ресей Федерациясының ең жоғары наградасы – Қасиетті əулие Андрей Первозванныйдың ордені тапсырылды. Екі ел басшылары 1998-2007 жылдарға арналған экономикалық ынтымақтастық туралы шартқа жəне Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы мемлекеттік шекараны делимитациялау туралы қаулыға қол қойды. 28 қазанда Президент Нұрсұлтан Назарбаев Түрік Республикасы

тəуелсіздігінің 75 жылдығына арналған салтанатқа қатысты. 29 қазанда Анкарада Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев,

Əзербайжан Президенті Гейдар Алиев, Грузия Президенті Эдуард Шеварднадзе, Өзбекстан Президенті Ислам Каримов, Түркия Президенті Сүлеймен Демирел мұнайды «Шығыс – Батыс» дəлізі арқылы əлемдік нарыққа тасымалдау туралы декларацияға қол қойды. 30-31 қазан күндері Президент Н.Ə.Назарбаев Өзбекстанда ресми

сапармен болды. Сапар барысында Елбасы Өзбекстан Президентімен кездесіп, бірқатар құжаттарға қол қойды. Қазақстан Президентіне Өзбекстанның ең жоғары мемлекеттік наградасы – «Буюк хизматлари учун» ордені табыс етілді. Екі ел басшылары Қазақстан Республикасы мен Өзбекстан Республикасы арасындағы «Мəңгілік достық туралы» шартқа қол қойды.12 қарашада Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы

мемлекеттік комиссиясы құрылды. 15 желтоқсанда

Астан адағы Конгресс-холлда республиканың Тəуел сіздік күніне арналған салтанатты мəжіліс өткіз ілд і . Онда Мемлекет бас-шысы сөз сөйледі . Бұл жөнінде «Егемен Қазақстан» газетінің 16 желтоқсан күнгі нөмір інде Елбасы сөзін негізге алған «Жасай бер, Тəуел-с і з Қ а з а қ с т а н » тақырыбымен мақала жарық көрді. 22 желтоқсанда

Қазақстан Респуб-ликасының «Неке жəне отбасы туралы» Заңы баспасөзде жа рия ланды. Осы күні Президент жанындағы консультативтік-кеңесші орган – Отбасы жəне əйелдер істері жөніндегі ұлттық комиссия құру туралы Елбасы Жарлығы шықты. 30 желтоқсанда Президент Жарлығымен 1999 жыл «Ұрпақтар бірлігі

мен сабақтастығы жылы» деп жарияланды.

Ұлттық музейдің «Астана» ұлттық сурет галереясында ел Тəуелсіздігінің 25 жыл дығына арналған «Ұлы Дала мұрасы» атты сəндік-қолданбалы өнер туын-дыларының көрмесі ашылды.

Айгүл СЕЙІЛОВА,«Егемен Қазақстан»

Қолөнер – атадан балаға даритын кəсіп. Соның айғағындай, ел ішінде он саусағынан өнері тамған, қолөнердің сан саласын меңгерген ісмерлер аз емес. Оған қоса, бұл күнде жоғары оқу орындарын-да қолөнердің түр-түрі бойынша арнайы мамандар даярланып шығады. Галереяға қойылған өнер туындылары ішінде жеке адамдардың да, жоғары оқу орындары оқытушылары мен студенттердің де үздік жұмыстары болды. Бұл орайда Қазақ ұлттық өнер университеті мен Қазақ технология жəне бизнес университеті оқытушылары,

Қытайдан келген қандастарымыз кере-мет əшекейленген, əсем бояулы, ағаш, тері, сүйектен жасалған бұйымдарын қой-ды. Сондай-ақ, тоқыма, киізден жасалған туындылар қойылды. Бұл бұйымдардың бірқатары зергерлік өнердің биік дəрежесіне жетіп, халықаралық көрме, фестивальдерге қатысушы шеберлердің қолынан шыққан екен. Көрме жайында пікірін білдірген «Астана» ұлттық сурет галереясының бөлім басшысы, көрмені ұйымдастырушы Ғалия Бəкірланова көрменің жас ұрпаққа керемет патриоттық, эстетикалық тəрбие беретінін, рухани азығын сыйлайтынын айтты.

– Біз осындай тамаша туындылар-ды көр генде өзіміздің бай мəдениетіміз үшін, халық ішінде керемет талантты адамдардың бар болғаны үшін мақтаныш сезімде боламыз. Өйт кені, бұл кез келген адамның қолынан келе бермейді. Асқан шыдамдылықты, ұқып тылықты, ең бас-тысы – талантты қажет ететін өнер бұл. Əсіресе, көрмеге келіп жатқан жас тар еліміз дің мəдениеті мен өнерінен жан азы -ғын алатыны қуантады. Екіншіден, ер тең г і күні ЭКСПО-ға алдымен осындай қол өнер бұйымдарын шығарамыз ғой. Сонда «Қазақ-станда жасалған» деген белгі үшін де мар-қаятын боламыз, – дейді Ғалия Бəкірланова.

Көрме соңы қолөнердің əр түрінен, атап айтқанда, киіз бұйымдарын жасау-дан, тері өңдеуден, біз кесте мен ине кестені қолданып, ою-өрнектер салудан, ағаш өңдеу мен қыш өңдеуден шебер лік сыныптары өткізілді. Шеберлік-сы нып-тарын өз салалары бойынша 17 шебер жүргізді. –––––––––––––––––––

Суретті түсірген Орынбай БАЛМҰРАТ,

«Егемен Қазақстан»

Заманауи зергерлікЗаманауи зергерлік

Компартия тарап, Кеңес өкіметі құлап, тəуелсіздікке қолымыз жеткен сонау тұста ақын, халық жазушысы Хамит Ерғалиевке бір тілші келіп:

– Сіз «партия мен халық біртұтас» дейтін дəуірде «Біз де бүгін вахтадамыз үш есе, Ақындардың шамы түнде сөнбейді, Өлеңім де партияның мүшесі, Партиялық поэзия сөйлейді» деп жырладыңыз. Ендігі жерде өз партиялылығыңыз туралы қандай пікірдесіз? – деген қитұрқылау сұрақ қойғанда:

– Мен əлемді фашизмнен аман сақтап қалмақ болған компартияға қардай бораған оқтың астында, соғыста қабылдандым. Ал кейінгі басынан шіріген балықтың өлі денесінен мені іздеп таба алмайсыз. Өз басым енді ешқандай партияға сенбеймін! – деп бұлтармай жауап берген екен.

Одан əрі қарай: «Азап-сорды бақ-дəулет деп, қараңғыны жарық деп, қылмыс қылуды қырағылық деп, ана тілін ұмытуды сауаттылық деп, бəрін керісінше құптап, əбден есеңгіреп қалған халықтың тым болмаса аздап ақыл-есін жинағанын көрсе, біздің ұрпаққа сол да жетіп жатыр. Біз əлі ұлт болып əрекет қылуды ұмытқан күйдеміз», – деп өз көзқарасын ашып айтқан.

Қашан да хас батырдың қылышындай қайраулы тұратын қайран Хамаң бұл жерде де қиып түскен! Бұл жауаптан бері жиырма бес жыл өтті, ал біз болсақ ана тілін ұмытуды сауаттылық деп əлі жүрміз!

Əдебиет əлемінде ілтипатпен «Хамаң» атанған қайталанбас ақын, қазақ поэзия сының классигі Хамит Ерғалиев туралы айту да, жазу да оңай емес. Бұл жерде, əсіресе, оның шырғалаңға толы

тағдырының айнасындай эпикалық кең құлашты, терең толғамды шығармаларын тілге тиек ету үшін алдымен оның өмір жолына үңілу керек болары сөзсіз.

1987 жылы Атырау облысында Фариза апай жол-жөнекей көз ұшында бұлдырай қарауытып көрінген ескі жұртты көрсетіп: «Анау жатқан «Ерғали күтірі» деген жер, Хамаңның туған ауылының орны. Əкесі атақты бай болған екен» дегені есімде қалып қойыпты. «Күтір» деген шамасы «хутор» деген сөзден шыққан болуы керек.

Бəйбішеден туып, уызында жарыған Хамит ақынның азан шақырып қойған толық аты – Ғабдолхамит. Арғы аталары-нан ақындық дарыған бала алты жасынан «құланның қодығы, ботаның бодығы» деп ұйқастыра бастапты. 10 жасында əкесінің малын кедей-кепшіктер тəркілемей-ақ бөлісіп алады. Ерғали өзі тоқалымен, бала-шағасымен жер аударылады да, жолшыбай қамауға алынып, Текенің түрмесінде қапаста жатып, қаза болады. Ал бəйбішесі Бағдагүл «талақ қағазын» алып, сүт кенжесімен бірге елде қалған. Бірақ болашақ ақынға «бай-құлақтың тұқымы», «халық жауының баласы» деген сол замандағы жексұрын, сүйкімсіз аттар бірден жамалады. Сөйтіп, алдымен жəдитше сауат ашып, артынан латын қарпін игерген Хамиттың оқуға деген ынтасы тасқа соғыла береді. Шаншудай қадалған сұқ көздер мен түрпідей тиген суық сөздердің сызына шыдамай, мектеп-интернаттың 5-класын аяқтамай жатып, оқудан шығуға мəжбүр болады. Өз сөзімен айтсақ:

«Астымда көк тайыммен зарлап шабам,Сиынам аруағыңа Қойыс бабам», деген удай ащы өлеңмен «уыз дəурен -ді он бір жасында аяқтап», есеюге ерте бет бұрады. Бірер жыл бедерінде шешесін көндіріп, Қамысқаладан Үйшік қаласына көшіп, ФЗУ-ға түседі. ФЗУ-дан ол «плотник-столяр» деген мамандық алып шығады. 16 жасында оқу бітірген Хамаңды мамандық бойынша жұмысқа алынғанға дейін бүкіл курсымен бірге теңіз жағасындағы портта жылға жақын жүкшілікке салады. Атпал азаматтардың өзінің белін қайыстыратын бұл жүкшілік жұмыс əлі қабырғасы қатпаған жас балаға ауыр тиеді. Содан Хамаң пароходпен Текеге барып, Орал пединституты жанын-дағы рабфакқа оқуға қабылданады. «Бұл сапарға бет алғанда жасым да 17-ге толған-ды» дейді Хамаң.

Бұл 1933 жыл еді. Елде əлі ашаршылық. Карточкамен бірде қара нан, бірде кебек талқан жеп жүрген бозбала Хамаң əлсіреп, безгек ауруына ұшырайды. Сөйтіп,безгектен безілдеп-селкілдеп жүріп, ара-арасында рабфактың «Жас қалам» атты қабырға газетін шығарады, оған өзінің де өлеңдерін жариялап, соңына «Редактор Х.Ерғалиев» деп қол қояды. Бірде пединституттың мұғалімі Қажым Жұмалиев қабырға газетінен жас Хамиттің Кировтың қазасына байланысты жазған:

Киров сынды көсемді,Атып дұшпан тастаған.Қайғысынан қамығып,Жас балапан қақсаған, –

деген өлеңін оқып, елең еткен екен.

Содан Хамаңды директордың бөлмесіне шақыртып алып , танысып , «Ақын екенсің!» – деп арқасынан қағып , институттың əдеби үйірмесіне тартады. Бұған қанаттанып, қатты арқаланған ағамыз: «Біздің көркем сөз дүниесіне енуіміз осыдан басталды» деп жазады.

1936 жылы Орал облыстық «Екпін-ді құрылыс» газетінде Октябрь рево-люциясына арналған «Тұңғыш» деген өлеңі жарқ етіп жарияланғанда, ол төбесі көкке жеткендей қатты қуанады. Бұл Хамаңның 20 жасындағы поэзия əлеміне аттаған тұңғыш қадамы еді. Бай-ларды тап ретінде жою хақында «Ұлы кек» деген оқиғалы үлкен поэма жазып, Сəкен Сейфуллин басқарып отырған «Əдебиет майданы» (бүгінгі «Жұлдыз») журналына жолдайды . Ол жарияланбайды. «Бірақ, «менің еңбегімді Сəкеннің өзі оқыды-ау?!» деп ойлаудың өзі мен үшін аз қуаныш емес еді» дейді Хамаң.

Артынша атышулы 1937 жыл да келіп қалады.Жас ақын Хамит Ерғалиев Оралда Қасым Аманжолов, Жəрдем Тілеков-термен енді ғана танысып , араласа бастаған тұсы еді. Бір күні 3-курста оқып жүрген ком-сомолдың бюро мүшесі ол, есеп беру-сайлау жиналысын-да президиумда отырып сөз сұрап алып, соңында өзінің «ірі феодалдың баласы» екенін ай-тып салады.

Əлгінде ғана оның əр сөзіне

дуылдап қол соғып отырғандар сілтідей тынып, артынша «бөрінің бөлтірігі», «комсомолға ену үшін жақсы оқып, əдейі белсенді болған жау» деген айыптаулар қарша борап , сол күні оны дереу комсомолдан шығарып тынады, ертеңіне қалалық комитет комсомол билетін тартып алады. Кəсіподақ қатарынан да аласталады. Оған қоса, үстінен жедел арыз түседі. «Əкесі – бай, табынғаны – халық жауы Сəкен, демек, мұның жаумен тығыз байланысы болған, оған қоса, 7 қызға жəбір көрсеткен», т.с.с. Əрине, мұның бəрі жала еді, ақ-қарасын анықтамай жас дарынды оқудан шығарып қоя береді... «Есек сүрінбейтін сүрлеуде тұлпар жығылған» деген осы.

Хамаң елге қайтып келіп, Үйшіктегі төрт жылдық Мұнай рабфагының үшінші курсына қабылданып, екі жылдан соң КазПИ-ге оқуға түскен.

Сол кезде Қызыл Армияға шақыры-лып, атты əскер полкына алынады, бірақ «сенімсіз бай баласы» деген сыбыс мұнда да жетіп, соғыстың алғашқы жыл-дарында қанша сұранғанымен майданға жіберілмейді.

Соғыстың басында Түрікменстанның Мары қаласында эскадрон басқарып жүрген Хамаңды майданға жіберудің орнына, Алматыда резервте тұрған запас тағы полкке эскадрон командирінің орынбасары етіп жібереді . Біздің Хамаң неше қыздың ішінен таңдап-ұнатқан Гүлəнуар қызды бірден өзіне қаратпақ болып, əрі өзінің орысша сауаттылығын білдіру үшін: «Будь здорова, дочь Востока» деп хат жазады.Артынша сол қыздан «Өтінем, бұдан кейін қазақша жазшы» деген жауап алады. Екеуінің арасында махаббат оты тұтанып, үйленбекке бел буады. Əне-міне соғысқа аттанбақ болып отырған жігітке тұрмысқа шығуға бел байлаған Гүлəнуар шешеміздің сондағы шешімін ерлік демей көріңіз! Махаббат бар жерде əрқашан ерлікке орын бар!

Бірақ, аяқ-астынан той жасауға ақша қайда? Сол кезде атты əскердегі офи-церлерге Жаңа жыл қарсаңында жалақы орнына шошқа таратылады. Өз үлес і-не тиген алты айлық торайды ақын аға-мыз қалыңдығының дос-құрбысы əнші Рахия Қойшыбаеваның шешесіне базар да сатқызады. Соның ақшасына азын-аулақ үйлену тойын жасайды. Байлауға кел мейтін ол доңыз неме базарда мойын жібі сыпы-рылып, қашып кетіп, бүкіл жұрт болып қуалап, шулап жүріп, əзер ұстағаны бір əңгіме! Бұл оқиғаны ақын өз жырында бас-тан өткен қоғам кеселі ретінде шенеп өтеді:

Ешкім, бəлкім, менен үлгі үйренбес,Ешкім менше торай сойып үйленбес,Төсегімнен əкетпесе игі деп,Ешкім менше үрейлене үйге енбес.

«Ешкім менше үрейлене үйге енбес»... Осы бір шумақта жазықсыз жазаға толы сол бір заманның ащы шындығы бейне-ленген.

Қаһарман Қасым Қайсенов: «Хамит өмірде де қаһарман, поэзияда да қаһарман, соғыста да қаһарман болды» деп жазған. Əнеки, батырды батыр қалай танып, бағалай білген! Хамит Ерғалиев – өмірде бетің бар, жүзің бар демей, бұлтақтамай, білтелемей сөйлейтін қандай турашыл болса, өлеңде де шындықты шырқыратып айта білген алдаспан ақын.

Қайтпас қайсар Хамаң 1945 жылдың

қақаған қаңтарында Венгрияда ауыр жараланып, бірнеше қабырғасынан айырылып, жарты өкпемен, көк етіндегі темір жарықшақпен, контузиямен 13 госпитальдан өтіп барып, ІІ топтағы мүгедек атанып, елге оралған.

Айтпақшы , Хамаң майданнан келгеннен кейін, «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетіне орналасқан бетте əскери комиссариатқа телефон шалып, «Қара жұмыс істейтін жүкші емеспін, аяқ-қолым сау, басым аман, жасым 29-да, бұдан əрі мүгедек болмаймын! Рахмет!» деп өзін екінші

топтағы мүгедектер қатарынан шығартып тастайды.

Оның аға газетте очеркист болып жүрген жылдары өте жемісті болды. Ақын ретінде қалыптасып, үлкен-кішіге мойындатты. Ол бұл кезде «Əке сыры» (1947 жыл), «Үлкен жолдың үстінде» (1949 жыл), «Біздің ауылдың қызы» (1950 жыл) деген түйдек-түйдек поэмалар жазып, жеке кітап етіп шығарды. 1953 жылы «Сенің өзенің» поэмасы жарық көрді. Осы аталған 4 поэма да – эпикалық екпінмен жазылған, қазақ поэзиясында ойып орын алған көркемдігі аса жоғары туындылар болып бағаланды. Бұған ұлы ақын Қасым Аманжолов «Біздің ауылдың қызы» поэмасы туралы 1952 жылы жазған ақжолтай мақаласында авторын «от қанатты ойы бар ақын» деп атап:

Құнаныңда кекілге шоқ таққансың,Дөненіңде топтан озып шапқансың.Бесті бол да бас бəйгені ала бер,Дұшпан күйіп, достарың бір мақтан-

сын! – деп бір шумақ өлеңмен аяқ тағаны бұған дəлел. Мұның өзі сол кездегі отыз-дың ортасындағы ақын үшін биік баға.

Хамаңды мұның алдында, 1950 жылы Сəбит Мұқанов шақырып алып, Жазушылар одағына қабылдатып, Одаққа қызметін ауыстыртады. Келесі жылы Мəскеуде өткен жас жазушылардың бүкілодақтық ІІ кеңесіне қатысып, 15 одақ тас республикадан жəне Мəскеуден Фадеев, Железнов сияқты қаламдас жақын достар тапты. Солардың аудармасымен əрі желеп-жебеуімен 1953 жылы Хамит ағаның «Біздің ауылдың қызы» поэмасы Сталиндік сыйлыққа (кейін КСРО Мемлекеттік сыйлығы болып өзгертілген) ұсынылады.

Осы кезде «Правда», «Известия», «Труд», «Комсомольская правда», «Лите-ратурная газета» газеттерінің біздегі тілші лері Хамаңның 8 жандық отбасы сыймай отырған бір жарым бөлмелік пəтеріне бірінен кейін бірі қаптап келіп, сұхбат алып, жаңа костюм кигізіп, суретке түсіріп, əбігер болады. Бəрі де «бір жақсылық болайын деп тұр, күтіңіз» десіп, қол қысысып кетеді. Бірақ, дайындалған жар лыққа қол қоюға бір күн қалғанда Ст алиннің өзі қайтыс болып кетіп, бұл сыйлық Хамаңа бұйырмай қалады.

Хамит ақын 1958 жылы Жазушылар одағынан Көркем əдебиет баспасына редакция меңгерушісі болып ауысады. Онда келе сала қол астындағы қырық шақты адамды тік тұрғызып, Хамаң əскери қатал тəртіппен жаңаша жұмыс жүргізеді, көп өзгеріс енгізіп, халтураға қарсы күрес ашады.

Ғафу Қайырбековтің:Басқарған бізді кеше Жаппар ақын,Хамит кеп быт-шыт қылды аппаратын,

– деп əзілдегені осы тұста. Мұндай шұғыл өз геріс, серпіліс ұйықтап жүргендер мен жетек ке ергіштерге, тек нұсқаумен ғана жү-ріп-тұратын, шеңберден шықпайтын «құн-дақтағы адамдарға» қайдан ұнасын? Тағы да партиялығы қаралып, тағы да «ірі фео-далдың баласы» екені сөз бола берген соң Хамаң 1959 жылы қызметті біржолата қо-йып, бірыңғай шығармашылыққа ауысады.

Жиырма шақты ірі-ірі поэма жазған ақын поэзиясының асқар шыңы, сөз жоқ, «Құрманғазы» (1962) поэмасы болып қала берері сөзсіз. Хамит Ерғалиевтің Құр-манғазы күйлерінің бүкіл құпия сырларын жырмен бейнелеп, тіпті, кейбір тұсында аса батыл экспериментке барып, «Айжан

қыз» күйін өлеңге айналдырып жібергенін көреміз: Тақ күні тудым, Бала паны қудың, Өзім болдым. Айдын... Көлге төсім шай-дым.Ұштым, кеттім, үстін көктің, Аралап астым, Əніме бастым.

Бұл фрагменттен мен жұмбақ ақын Жұмекен Нəжімеденовтің «Күй кітабының» асыл бастауын көремін. Сондай-ақ, аға ақын хор капелласы орындайтын «Көбік шашқан» күйіне Əбділда Тəжібаевтың жазған өлеңі де Хамаңның жоғарыдағы «Айжан қызынан» кейін дүниеге келгенін айтып өткен жөн шығар.

«Құрманғазы» поэмасында мынадай да шумақ бар:

Байқасам бал жинаған арадаймын,Армансыз қазақ жерін аралаймын.Бəлкім, мен бір ауылдан

шалқып өтсем,Бір тұста жүрегімді жаралаймын.Көрдіңіз бе, сол заманның өзінде ақын

өз жүрегі жараланғанын ашып айтқан. Қазақ жерінің бір тұстарында болып жатқан зобалаң ба, нəубет пе, бəлкім, Семей полигоны, бəлкім, Арал, мүмкін бодандықтың құрбаны болып бара жатқан тіліміз бен діліміз бе, əйтеуір халық басына түскен зор қайғы-қасіретті тұспалдап отыр! Көрегендік пе? Көрегендік! Ерлік пе? Ерлік! Ақын ерлігі... Қайраткер тұлға, қайсар азамат ерлігі... Хамаңның «Халық жазушысы» деген ат үркетін атақты бекер иеленбегеніне көзің тағы бір жете түседі.

Ұлы Мұхтар Əуезов өмірден өтерінің аз-ақ алдында «Құрманғазы» поэмасының жалғасын оқып шығып: «Баяғы пікірім арықтаған жоқ, семірді. Алдымда шетел-дерге сапарларым тұр. Содан оралысы-мен сенің осы дастаның туралы кеңінен толғап жазбақ ойым бар. Дастаныңдай өмір кеш!» деп құшақтаған екен.

Арты жетті ағызып шапқан аттай,Көбік бейне көк тасқа шаққан оттайШашырайды жан-жаққа. Ай астындаЖердегілер құлайды шатқалақтай.Жапырылды жағалай майда құрақ,Аруананың ботасы ойда аңырап,Қатын-бала бақырған, ит ұлыған,Ақ толқынның ішінде қой жамырап!Уа, сұмдық-ай, ер жүрек шошынады...Тарқатып та болмаған шашын əлі,Ақ көбіктің ішінде қарауытып,Өлген сұлу бұрымы шашылады.Неткен сұрапыл сурет! Құрманғазы

атамыздың «Көбік шашқан» күйін жанды картинаға айналдырып, көз алдымызға елестетіп қойған жоқ па? Ұлы Əуезов қызықса қызығарлықтай шығарма емес пе?

Ақынның өзі: «...айтылуға тиісті бір шындық бар. Мен басында Құрманғазыны емес, Махамбетті жазбақшы едім. Қажым Жұмалиев «Ол туралы роман жазып жүрмін, поэмасын да өзім жазамын» деген соң алдын орай алмадым», дейді. Осы поэмадағы:

Ауруға қорғасынның уын беріп,Жасайды тəуіптері оқтан дəрі! –

деген жолдарды мен нағыз Шекспирлік мектептің жемісі деп айтар едім.

Алыпсатар дырау болған заманда, Жаттанды сөз жырау болған заманда, Елдің тілін тірілтуді жаттардан Жалбарынып сұрау болған заманда... Бұл – Хамит Ерғалиевтің «Сонеттер»

жинағынан алынған үзінді. Қандай көкейкесті ойлар!

«Сонеттер» кітабымды бүкіл 60 жыл-дық шығармашылық өмірімнің маңдай алдына апарып қояр едім, – депті Хамаң. – Шекспир сонеттерінің кітабын қазақ тілінде шығару үшін аттай 6 жылымды жұмсадым.Одан кейін 14 жыл ойға ораты-лып қалдым. «ІІІ Ричард», «Гамлет» тра-гедияларын, «Дуалы түнгі думан» коме-диясын аудардым». Осы жерде айта кете-йін – Хамаңның үйіндегі Гүлəнуар шеше-міз оған: «Шекспирің біткенше шеке мізді жарарсың», деп əзілдейді екен. Бірақ, ешкімнің шекесін жармай-ақ бұл жұ мыс жемісін берген сияқты. Осы тұста ақын-ның түсіне қайта-қайта Шекспир кіреді.

Хамаң өзінің мағыналы өмірінде қанша ұйықтап, қанша түс көргенін айта алмаспыз, ал оның шығармаларынан менің көзіме шалынғаны сол түстердің екеуі ғана. Ғұмырында оған екі адам аян берген екен: бірінде соғыста өзін ажалдан алып қалған қарулас досы Петр Мардак, екіншісінде – өзін өлмейтін өмірге жете-леген қаламдасы Вильям Шекспир!

Ер мінезді Хамаң бала мінезді де еді. Бірде ұлы Мұрат бес-алты жасар баласын ертіп зоопаркке барады. Тор ішіндегі арыстанды бірінші рет көрген бала айналшықтап ұзақ қарайды. «Жүрейік, неге таңданасың», – деген əкесіне, «Папа, папа, мына арыстан атамнан аумайды», – дейді. Немересінің бұл теңеуіне Хамаң ренжудің орнына, санын шапалақтап мəз болыпты. Сəби дұрыс байқапты, шынын-да да Хамаң адамның да, ақынның да арыстаны еді.

Құрманғазының қабірін тауып , кесенесін тұрғызуға ықпал еткен, Ақан серінің өртеніп кеткен ағаш бейітінің орнына қыштан мазар салуға қаржы бөлгізген, Кисловодскіде демалғанда Сырбай ағамен бірге барып, өкімет басшысы Ж.Тəшеновке ұсыныс жасап, «Ессентуки-Қазақстан» санаторийін салғызған . . .т .б . санамалай берсек , Хамаң ның ұлтқа жасаған жақсылығы жеткілікті. Бəрінен бұрын, Хамаңның ең ұлы жақсылығы – өзінің өлмейтін жыр-дастандарын мұраға қалдырғаны дер едім.

Əрбір арналы өзенде екі жағалау болатыны анық . Арналы , арқалы , аруақты ақын Хамит Ерғалиев атында да екі жағалау бар: бір жағалау – Атырау қаласында болса, екіншісі – Алматыда. Ал Хамаң поэзиясының асау толқындары ұлы даладағы бүкіл қазақтың көңілін кернеп, тамырын бойлап, баяғыша буырқанып ағып жатыр!

Ґмірде де,Ґмірде де,ґлеѕде де ќаћарманґлеѕде де ќаћарманАќын Хамит Ерєалиевтіѕ туєанына – 100 жыл

Ұлықбек ЕСДƏУЛЕТ,ақын, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты

тағзым

718 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

ӘЛЕУМЕТ

Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,«Егемен Қазақстан»

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан»

Осы сапар барысында əлеуметтік маңызды тауарлар бағасының негізсіз өсуіне жол бермеу үшін Жамбыл мен Қызылорда облыстарындағы тұрақтандыру қорлары бірлесе жұмыс атқармаққа келісті. Сөйтіп, жамбылдықтар 100 мың тонна күріш сатып алу туралы келісімшартқа қол қойды.

– Бізде күріш өнімдеріне деген сұраныс жоғары. Сондай-ақ, Тараз қаласында тұ-рақтандыру қорының арнайы дүкендері жұмыс істейді. Онда əлеуметтік маңызды азық-түлік төмен бағамен сатылады. Біз

сатып алған өнімдерімізді жəрмеңкелерде саудалаймыз. Бұл екі тарапқа да тиімді бо-лады, – дейді «Тараз əлеуметтік кəсіпкерлік ұлттық корпорациясы» АҚ директоры Шамсат Исабеков.

Ал Қызылорда облысының Əулиеата өңірінен қант сатып алуға мүмкіндігі бар. Өйт кені, аймақта 2 бірдей қант зауыты жұ мыс істейді. Кəсіпорындарды шикізатпен қам-тамасыз ету үшін шаруалар биыл көк темде 6 мың гектар жерге қызылша еккен бо латын. Осы қазан айынан бастап өңірде қант қы-зылшасын жинау науқаны басталып та кетті.

Жамбыл облысы

Жиынға əлемнің 16 елі-нен жетекші ғалымдар мен ма мандар қатысты, оның ішінде Ресей, АҚШ, Жа по-ния, Қытай, Беларусь ел-дерінің атом саласының өкілдері бар. Ғалымдар кон-ференция жұмысының үш күнінде ядролық сынақтар мен апаттар орнын қоса алғанда, түрлі радиациялық-қауіпті нысандардың радио-экологиялық жай-күйінің мəсе-лелерін, өнеркəсіптегі жəне медицинадағы радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету сияқты ғылыми пробле маларды қарастырды. Кон ференцияның ашылу сал танатында Курчатов қа ла сының əкімі Нұрбол Нұр-ғалиев Шығыс Қазақстан об -лысының əкімі Даниял Ах -метовтің конференцияға қа ты -сушыларға үндеуін оқып берді.

– Семей полигоны 40 жыл бойы елге қауіп-қатер əкеліп, жарылыстар ұзақ уақыт бойы жасалды, – деді ҰЯО бас ди-ректоры Эрлан Батырбеков өз баян дамасында. – Ең бірінші қол ға алынып, əлі күнге дейін маңызын жоймай келе жатқан жобаның бірі – Елбасының тапсырмасымен ядролық атом қаруын таратпау жəне мүл де қолданбау, осыған орай ор-талық ғалымдары жұмыс істеуді

жалғастыра беретін болады. Мемлекет басшысының 1992 жылғы 15 мамырдағы Жар-лығымен полигонды жапқаннан кейін бірден Се мей сынақ по-лигоны кешені мен Қазақстан аумағында орналасқан тиісті ғылыми ұй ымдар мен нысан-дар базасында Ұлттық ядролық орталық құрылды. Полигонда орталықты құ румен атом энер гетикасы, радиоэкология саласындағы аса күрделі жаңа міндеттер шешіле бастады.

Елбасымыздың тарихи Жарлығымен Семей ядролық сынақ полигоны жабылып, оның орнына Ұлттық ядролық орталық ашылғаннан кейін, мұнда бейбіт атом дамып, шет елдік əріптестермен қа-рым-қатынастар дами бас-тады. Қазақстан-Жапон ын-тымақтастығының атом энер-гетикасы саласындағы бір-лескен бағдарламалар бойын-ша атомдық-энергетикалық реактор қондырғыларының қауіпсіздігіне орай жоғары температурада газбен сал-қындатылатын реакторлар технологияларын дамыту-мен қатар, басқа да күрделі экс перименттік зерттеулер орын далды. Ынтымақтастық нə тижесінде атом энерге-т и к а с ы н ы ң қ а у і п с і з д і г і

сала сындағы ғылыми зертте-улер базасы жетілдіріліп, жаңа эксперименттік қондырғылар мен құрылғылар əзірленді, күрделі ізденістер жүргізу тəжірибесі бар білікті ғы-лыми жəне техникалық кадр лар артты. Атом сала-сы мен ғылымдағы кадрлық əлеует ті сақтау жəне дамыту мəселелеріне айрықша кө-ңіл бөлініп отыр. Əртүрлі бағ дарламалар аясында та-ғылымдамалар мен курстар ұйымдастырылып, семи-нарлар өткізілуде. Кадрлық əлеуетті даярлау да дұрыс жол-ға қойылған.

Конференцияда түрлі ел-дерден келген ғалымдар «Ра-диоактивті ластанған ау мақ-тарды оңалту жəне жер лерді шаруашылық айналымына беру», «Ядролық сынақтар жүргізілген жер лердегі қазіргі радио эко логиялық ахуал, оның да му қарқыны мен бол-жамы», «Түрлі экожүйелердегі радионуклидтердің жылыс-тау ерекшелігі», «Эколо-гиялық зерттеулердегі радио-аналитикалық əдістер» тақы-рыбында баяндамалар жаса-ды. Сондай-ақ, конференция-да, «Бұрынғы Семей сынақ полигонын қауіпсіз күйге келтіру бойынша ғылыми-техникалық жəне инженерлік жұмыстар кешенін жүргізу» атты 3 томдық монографиялық кітаптың тұсауы кесілді.

Раушан НҰҒМАНБЕКОВА

СЕМЕЙ

Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Алғашқы пункт – Трансфузиология ғылыми-өндірістік орталығы (ТҒӨО) болды. Ішке енісімен өте бір зама-науи үлгідегі медицина мекемесіне

енгеніңізді бірден сезінесіз. Ақ ха-латтары өңдеріне жарасқан, жаңа үлгідегі небір құрал жабдықтармен қамтамасыз етілген ғылыми-өнді-рістік орталықта өздерінің жұмыс істейтіндеріне көңілдері толатыны жүздерінен көрінген қызметкерлер

бастауымен орталық тынысымен та-нысуды бастадық.

Орталық жұмысы Елбасының тапсырмасы бойынша Үкіметтің 2008-2010 жылдар аралығындағы қан қызметін дамыту бағдарламасы ая сында жүзеге асырылып, нəти-жесінде, ел аймақтарында соңғы за-манауи құралдармен жабдықталған 10 жаңа қан орталықтары салынып пайдалануға беріліпті. Ал Астанадағы орталық солардың көшбасшысы тəрізді. Заманауи құралдары жəне өндірістік қызметте қолданылатын лабораториялық сараптаулар мен донорлық қанды қайта өңдеу тех-нологиясының дəрежесі АҚШ пен Еуропа орталықтарында қолда ны-латын стандарттарға сəйкес келеді деген орталық қызметкерлері соның барлығы қалай жүргізілетінін жайы п салды.

Жасыратын несі бар, бір кез-де қан құю орталығында ауру до-нордан алынған қаннан Оңтүстік Қазақстанда көптеген баланың зардап шеккені ұмытылған жоқ. Сондықтан да қоғамдағы əрбір адам үшін донор қанының 100 пайыз таза болуы аса маңызды. Ал бұл ретте орталықта науқасқа қажетті донордан алынған қанның қандай бір инфекциядан ада болуы, трансфузиондық індеттен таза болуы үшін донорлық қанды зертханалық скринингтеу жүйесі əбден жетілдіріліпті. 2013 жылдан бастап

заңдық негізде бұл тексеру енді екі кезеңде, яғни міндетті тəртіп бойын-ша екі əдіспен (ИФТ+ПТР) жүргізіледі екен. Осы екі əдістің сүз гісінен əбден өткен қанның тап-таза екендігіне еш шүбə келтіруге болмайды деген соң, ол құралдарды да барып көрдік.

Жалпы, орталық жұмысы əбден жетілген, əрбір донорға штрих-код беріліп, егер жоғарыда айтылған скринингтеу кезінде сəл бір шүбə туса, ол қан бірден алынып таста-лып, штрих-код бойынша донор да тізімнен шығарылып тасталады екен. Көңілдегі күптілікті сейілткен қондырғылар жұмысын көзімізбен көрдік жəне бір қуанарлығы, мұндай жаңа технологиялық аппараттар-мен барлық облыс орталықтары қамтамасыз етіліпті.

Жүргізілген түбегейлі өзгерістер қан қызметінің жаңа қазақстандық моделін құруға мүмкіндік берді. Біздің орталықта қанның қажетті қоры жеткілікті, бірақ, кейбір қан құрамындағы бөлшектерді бөліп алып, мысалы, тромбоциттерді, эритроциттерді бөліп алып сақта-ғанда олардың плазмадай емес, сақ-талу мерзімі тым қысқа, 5-8 күн шамасында ғана, сондықтан ерікті донорлықты дамыта түсу маңызын жоғалтпайды дейді орталықтағылар.

Журналистер жұмысымен таныс-қан ендігі бір клиника – Ұлттық ней рохирургия орталығы болды. Ней рохирургия саласындағы меди-циналық инновациялардың көш бас-шысы, алдыңғы қатарлы ғылыми жəне клиникалық осынау заманауи

орталықта жыл сайын орталық жүйке жүйесінің айтарлықтай күрделі пато-логиясы бар пациенттеріне 2 300-ден аса операция жасалады екен жəне бұл сан жыл өткен сайын арта түсуде көрінеді. Бір жылда 4 мыңға жуық пациентке көмек беретін орталықта профессор Серік Ақшолақовтың өзі бастап бірнеше операцияның жүру барысын таныстырды.

Ота жасау үстелінде əйел адам жа-тыр. Омыртқадан қатерлі ісікке шал-дыққан оның метеастазға ұшыраған омыртқасы алынып тасталып, орнына титаннан жасалған омыртқа имплан-ты салынуда. Енді бұдан кейін нау-қастың химиятерапия алып, ауруы-нан айығуына жол ашылады. Бұ рын мұндай диагноз болса, өмір ден күдер үзілетін дейді Серік Қуан дықұлы.

Операциялардың дені эндо-вас кулярлық жолмен жүріп, одан кейін пациенттің аяққа тұрып кетуі де жеделдетілді. Кіші инвазиялық əдістерді қолдану арқылы пато ло-гиялық өзгеріске ұшыраған қан та-мырларына енумен талай адамның инсультке ұшырауының алды алын-ды деген орталықта айта берсең жаңалықты жақсы істер өте көп, жəне оны атқаратын білікті маман-дар қатарына қарап көз сүйініп, көңіл толады екен.

Журналистер Көз аурулары инс-титуты мен Ұлттық ғылыми орталық жұмысымен де танысты.–––––––––––––––

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ,

«Егемен Қазақстан»

Бақтияр ТАЙЖАН,«Егемен Қазақстан»

Соңғы жылдары облыста он-ко логиялық аурулар жасарып кет-ті. Соның салдарынан өлім-жі-тімнің көбейіп кеткен жағдайы ба р. Кеңесте Шымкент қаласынан инвес тициялық құны 250 млн еуро болатын 350 орындық онкология орталығын салу жөнінде келісімге қол қойылды.

Бүгінде Шымкент пен Сарыағаш, Ташкент бағытында жақсы жол са-лынып жатыр. Ал Оңтүстіктің ең халқы көп ауданы əрі үш жағында Өзбекстанмен шектесіп жатқан

Мақтааралды облыс орталығымен байланыстыратын жолдың сапасы сын көтермейді. Трасса тар болған-дықтан, жол апаттары да жиі орын алып, адам өліміне соқтырып жа-тады.

Бельгиялық компания осы бағыт-тағы магистральды салуға ниетті екендігін танытты. Соңғы жылда-ры Шымкент əуежайы маңында тұр ғын үйлер көбірек салынып кетті. Облыстың бұрынғы басшы-сы əуежайды басқа жерге көшіру жө нінде бастама көтерген болатын. Бүгін гідей əлемдік дағдарыс кезінде ол – өте қымбат жоба. Облыстың жаңа басшысы əзірге Шымкент

əуежайы терминалын жаңғырту жайын да келісімге келді.

Өзара ынтымақтастық жағдайда өткен басқосудан соң облыс басшысы осы инвестициялық жобаларды іске асыру мақсатында жұмыс тобының құрылатындығын айтты.

Оңтүстіктің дəрігерлері бүгінде бүйрек, бауыр трансплантациясын жа-сауда Алматы, Астанадан кейінгі орын-да тұр. Тұрғындар үшін қауіпті дерт – қатерлі ісіктің алдын алу əрі дер кезінде анықтап емделу аса ма ңызды болатын. Жаңадан салынатын онкологиялық орталық осы күрделі мəселені реттейді.

Оңтүстік Қазақстан облысы

Өңір өмірі

Берекелі байланыс

Курчатовта əлем єалымдары бас ќосты

Инвестиция – игергенге игілік

басты байлық

Бельгиялыќтар онкология орталыєын саладыОңтүстікке инвестиция салып, əріптестік қарым-қатынасты нығайтуға ниетті мемлекеттер көбейіп келеді. Солардың бірі – бельгиялық «Willemen Groep NV» компаниясы. Облыс əкімі Жансейіт Түймебаев тұрғын үй мен ғимараттар жəне автожолдар, медициналық нысандар салуға маманданған ірі компанияның президенті Иохан Виллемен жəне өкілдерімен кездесіп, екі жаққа да пайда əкелетін мəселелер жөнінде кеңесті.

Шїбəсіз шипагерлікЕл Тəуелсіздігінің 25 жылдығына байланысты Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрлігі баспасөз қызметінің ұйымдастыруымен өткен пресс-тур шеңберінде Астана қаласындағы жетекші медициналық клиникалардың жұмысымен бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері та-нысып қайтты.

Өңірлер арасында кəсіби біліктілік пен тəжірибе алмасу үшін Жамбыл облысының əкімі Кəрім Көкірекбаев бастаған арнайы делегация Қызылорда облысына барып қайтты. Жыр алыбы Жамбыл жəкемнің жұртынан барған делегация Сыр елінде ауылшаруашылық, өнеркəсіп, мəдениет салаларына байланысты бірнеше мемо рандумға қол қойып, екіжақты барыс-келісті, алыс-берісті нығайтты.

Париж келісімі: Ќазаќстан ќадамы

«Суға кеткен тал қармайды» демекші, тіршілік төрешісі – адамзаттың тойымсыз тəбетін тежеп, табиғат тепе-теңдігін қалпына келтіруге жасалатын соңғы мүмкіндік – БҰҰ-ның Ауа райының өзгеруі жөніндегі конвенциясының аясын-да өткен СОР21 конференциясында қабылданған Париж келісімі. Тарихта тұңғыш рет бұл халықаралық келісімге бірден 175 мемлекет қол қойды. Жаһандық жылыну қатерінің қаншалықты ушығып тұрғанын осыдан-ақ аңғаруға болады. Адамзат баласы мен Табиғат ананың айқасы

шегіне жетті. Техногендік төңкеріс табиғатты тұншықтырып тұр. Жұмыр Жер тынысы тарылған табиғаттың жиі-жиі ауыр апаттарға ұласқан күрсінісін көтере алмай, қайысып барады. Жаһандық жылыну үрдісінің ықтимал қатерлері, мəңгілік мұздақтардың еруі, ауа райының адам сенбестей өзгеруі, теңіз суларын ондаған метрге көтеретін дауылдар мен миллиондарды баспана-сыз қалдырып жатқан топан сулар жəне апаттар туралы аз айтылып та, аз жазылып та жатқан жоқ. Сондықтан жазылған жайларды қайталамай, бұл жаһандық қатерді қалайша тежеуге болады, ақыл-ойдың иесі саналатын адамзатқа «өз болашағының тамырына балта шаппау керектігін» қалайша түсіндіру керектігі туралы аздап тілге тиек етейік.

Адамзаттың алдыңғы қатарлы ақыл-ойы бұл ретте қол қусырып отырған жоқ. Мұрнының астындағыдан əріні көре қоймайтын кертартпаларға «жаһандық жылыну қатерінің» еріккеннің ертегісі емес екендігін дəлелдеп, əлем қауымдастығының жауапкершілігін жоғарылатқан бірнеше жаһандық жиындар өткізді. Алғаш рет 1972 жылы қоршаған ортаның проблемаларын көтерген Стокгольм конференциясы өтті. 1992 жылы Рио-де-Жанейрода өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі Жер саммитіне 182 мемлекет қатысып, «21 жоспары» қабылданды. Осы жоспар аясында қоршаған ортаға адам қызметінің əсерін азайтуға байланысты 2500 іс-шара белгіленді. Ал 1997 жылы БҰҰ-ның Киотодағы халықаралық саммитінде «Атмосфераға таралатын зиянды газ-дарды шектеу туралы хаттама» қабылданды. Енді, міне, жаһандық температураның орташа өсімін 2 градустан асырмауды көздейтін Париж келісімі өмірге келді.

Париж конференциясы қарсаңында Франция президентінің арнайы өкілі Николя Юло бүкіл əлем мемлекеттерін аралап шықты. Оның айтуынша, адамзат барынша тез қимылдап, əлемнің барлық мемлекеттері бірігіп əрекет жасаса, жаһандық жы-лыну қатерінен Жер планетасын құтқарып қалуға болады. Ал жаһандық жылыну қатерінің алдын алудың бірден-бір тиімді жолы – жаңғырмалы қуат көздері жəне жасыл технология. Нақ осы тұрғыда адамзат болашағын «жаһандық жылыну қатерінен» арашалауда Қазақстан тағы да өзінің тарихи миссиясын алғашқылардың бірі ретінде адал атқарғалы тұр. Тағы да дейтініміз, осыдан тура ширек ғасыр бұрын Президентіміз Н.Назарбаевтың Жарлығымен тарихта тұңғыш рет қуаты жағынан əлемдегі 4-ші ядролық сынақ алаңы жабылып, адамзат ядролық қару сынаудан құтылған еді.

Енді, міне, Қазақстан адамзат алдында тұрған жаһандық жылыну қатеріне тікелей үнқату мақсатында «Астана ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесінің бас тақырыбын «Болашақтың энергия-сы» деген идеямен əйгіледі. «Болашақтың энер-гиясы» тақырыбының маңыздылығы неде? Бұл – болашақта адамзат игілігіне айналатын балама қуат көздерін ашу үшін жаңа технологияларды өмірге əкелу. Бұл – жаңа балама қуат көздерін игеруге халықаралық қоғамдастық назарын ауда-ру. Бұл – ауаны ластайтын парниктік газдардың таралу көлемін қысқарту.

Кейбіреулердің «осы ЭКСПО-ның Қазақстанға керегі қанша?» деген ұшқары пікірді əлі де көлденең тартып жүретіні жасырын емес. «Астана ЭКСПО-2017» көрмесі Қазақстан ғана емес, бүкіл өркениетті адамзатқа орасан тиімділік əкелгелі тұр. Өздеріңіз ойлап қараңызшы, жаһандық жылы-ну қатерінің алдын алудың адамзат ойлап тапқан бірден-бір тиімді жолы – жаңғырмалы энергия бо-латын болса, елордада өтетін көрмеде үш ай бойы əлемнің алдыңғы қатарлы ақыл-ойы «Болашақтың энергиясы» туралы озық технологиялар мен же-тіс тіктерін паш ететін болады. Жел, су, күн, атом жəне термоядролық қуат көздері алынатын энер-гияларды былай қойғанда, адамның ойына кел-мейтін қуат көздері арқылы зиянсыз энергия өндірудің кейбір технологиялары ЭКСПО-2017 көрмесінің алаңдарында көрініс таппақ.

БҰҰ Бас Ассамблеясының 70-ші сессиясында сөйлеген сөзінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев: «ЭКСПО-2017 көрмесінің инфрақұрылымдары негізінде Астанада БҰҰ туы астында Жасыл технологиялар мен инвестициялық жобалар-ды дамытудың халықаралық орталығын ашу-ды ұсынамын», деп атап көрсетті. Ендеше, адамзаттың жаһандық жылыну қатеріне қарсы қолданатын басты шарасы – болашақтың энер-гиясы мен жасыл технологияны бағдарға алған Париж келісімі де қазақстандық игі бастамадан бастау алмақ.

Биыл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Семей сынақ полигонын жабу туралы Жар лыққа қол қойған күніне 25 жыл толып отыр. Осыған орай Курчатов қаласындағы Ұлт тық ядролық орталықта «Семей сынақ полигоны, радиациялық мұра жəне да му перспективасы» атты VII халықаралық конференция өтті.

8 18 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

ҚОҒАМ

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан»

Агенттік төрағасының орынбасары барлық маңызды да қажетті ақпарат-тарды дер кезінде жеткізу жайын ерекше атады. Өйткені, мемлекеттік қызметке деген қызығушылық əлі де толастамай келеді. Оның басты дəлелі – агенттіктің сайтына күн сайын мемлекеттік қызметке қатыс-ты заңнамаға түсінік беруді сұра-ған ондаған сауалдар келіп түсуде. Əсіресе, мемлекеттік қызметке

орналасу тəртібі, лауазым сатысы-мен жоғарылау, жұмыс өтілінің есеп-телуі, біліктілік талаптарға сəйкестігі сияқты мəселелер өте қызықтырып отыр. Сон дық тан да, агенттік жүйелі түрде жан-жақты ақпарат беріп тұру үшін жаңа дан тағайындалған Мемле-кет тік қызмет істері агенттігінің ресми өкілі Асан Қалиахметов пен Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының ресми өкілі Ақжан Ырыс-ал диновты арнайы таныстырды.

А.Шаимова əркім өзінің жұмыс уақытын тиімді пайдаланса, жұмыстан

ертерек кетуге мүмкіндік алатынын да ортаға салды. Ол үшін əрбір мемлекеттік қыз метші өзін өзі тəрбиелеу арқылы жұмыс уақы тын тиімді пайдалануы ке-рек. Тіпті, мем лекеттік қызметшілерді оқыту барысында осындай өздерін іштен тəрбиелеу тетігі енгізілері де атал май қалмады. Агент тік төраға сы орын басарының пайы мынша, барлық мəселе тек бақы лауға ғана қатысты емес.

«Бүгінгі таңда бар лық мемлекеттік органдардағы жүйелі өңдеу орташа есеппен 1 сағат 19 минут ты құраған. Сондықтан, агенттік тек бақы лау жүргізу жолымен ғана емес, мемқыз-метшілердің ішкі тəр тібін өз дері ор-натуына мүмкіндік беру арқылы шешуді ұсынып отырмыз», деді Айгүл Аманбайқызы.

– Сіздің жақында ғана мемлекеттік награда – «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапат -тал ғаныңыздан құлағ дар мыз, құтты болсын! Өзіңіз бас қа-ратын мекеме бір қара ған да қар баласы көп, абырой əпер мей-тіндей болып көрінеді. Ұжым-дағы табыстың сыры неде?

– Жылы лебізіңізге рахмет, əрине. Мен бұл салаға 2005 жылы келдім. Ол кездегі атауы бас қаша, об лыстық суда құтқару қыз меті деп аталды, азаматтық қор ғаныс жүйе сіне қарайтын-ды. Мақтанып отыр демеңіз, қыз меттің сол кездегі жағ дайы адам аярлық еді. Мекеме пар кін де қаусаған жалғыз «УАЗ» м а ши насы, жамап-жасқаулы екі қайық болды. Екі құтқару қыз меті стансасы болды, оның өзі пеш пен жылытылатын вагон дар да ор на ласты. Ал суға сүңгуір ле р дің бар лығына ортақ бір ар нау лы киім болды десек, біреулер се нер, біреулер сенбес. Барлық құт қару шыларға бір ғана рация ти ді. Кадрлар тұрақтамады, жақ сы ма ман дар жарытымсыз айлыққа жұмыс іс те гісі келмеді. Əрине, оларды да түсі ну ге болады, от басын асырау керек.

– Бүгінгі жағдайларыңыз қалай?

– Кетеуі кеткен шаруаны жү-йеге түсіру оңайға түскен жоқ. Дегенмен, ұжымның күш-жігерін бір арнаға бағыттау арқылы көп істердің басы қайырылды. Ұсақ-түйек шаруа ларды бы лай қойғанда, 2009 жылы Ақтөбе су қоймасындағы №2 құт қару стан -сасы типтік жоба да ғы ғи ма рат-қа көшірілді. 2014 жы лы ор та -лық құтқару станса сы ның тип тік жобадағы осы за ман ғы кешені пайдалануға бе ріл ді. Қазір меке-ме де 28 авто көлік, оның ішінде, боран да да, лайсаң батпақ та да тоқ та май тын «Трэкол» маши на-л ары бар. Сүңгуірлерге қа жет -ті құ рал-жабдықтармен жарақ -тан дырылған шағын авто бус та өз иелігімізде. Əр сүң гуір өзі-нің жеке жазғы жəне қысқы ар-наулы киім мен қам тамасыз етіл-ген. 32 суда жүзу құралдары, əр

түрлі көлемдегі қайықтар бар. Жалпы, құтқару отрядында 70 адам болса, оның 40-ы таза сүң-гуірлер болып табылады. Ола р-дың барлығы Алматы мен Минск қалаларындағы курстарда ар-найы даярлықтан өтке н маман-дар. Сондай-ақ, кезекші диспет-чер лік қызмет бөлмесінде шағын баспахана, компьютерлер, жеке жеңіл радиостанса жұмыс істейді. Бұл бөлімді тəжірибелі маман Оксана Кичигина басқарады. Біз суға кетудің, төтенше жағдайға тап болудың алдын алу шаралары-на көп көңіл бөлеміз. Сондық-тан, ақпараттық, үгіт-насихаттық материалдарын осында дайын-дауға мүмкіндік мол.

– Құтқару жұмыстарының нақ ты нə ти жесіне тоқтала кетсеңіз.

– Мекеменің жақсы материал-дық-техникалық базасы, қыз метке дайындығы жоғары маман дарды іріктеп алуы өз нəти жесін беруде. Алысқа бар май-ақ, өткен жылы отряд құтқару шыларының 519 же-дел шақыруларға барғанын, 332 адамды құтқарғанын, оларға ме ди-циналық жəне психо ло гия лық көмек көрсетілгенін айтсақ та жеткілікті болар. Жол-көлік оқиғаларына жəне тұр мыстық сипаттағы төтенше жағдайларға шақырулар кезінде 226 адам құтқарылды, олардың 102-сі балалар. Бұдан басқа 5 адамның өзіне өзі қол салуының алдын алуға, 62 адамды қауіпсіз жерге шығаруға көмектестік. Өткен қыс өте ауыр болды. Жолда тұрып қалған 300 «Фура» автокөлігінің жүргізушілерін қар тұтқынынан алып шықтық. Ақ пан айында Қарғалы ауда нында боранда адасқан шопанды ажал аузынан алып қалсақ, Хромтау ауданы, Көктау ауылындағы 7 жасар ауру баланы емханаға жеткіздік. Мұның өзі де бұл бағыттағы атқарылған шаруалардың бір парасы ғана.

Əңгімелескен Сатыбалды СƏУІРБАЙ,

«Егемен Қазақстан»

Ақтөбе облысы

«Егемен Қазақстан» газетінің 8 қазан күнгі санында Александр Тасболатовтың «Абайлаңыз... айықтырғыш!» тақырыбымен материал жарияланған болатын. Онда мем-лекет тарапынан ішімдікке қарсы күрес жүргізудің түрлі амал-əрекеттері тиісті заңнамалық негізде жасалып жатқанымен, «баяғы жартас – бір жартас» күйінде қалып отырғаны жайында жазылған еді.

Министрлік айыќтырєыштар санын кґбейтуді кґздейді

Нұрлыбек ДОСЫБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Енді, міне, осы мəселеге байланысты ІІМ Мемлекеттік тіл жəне ақпарат департаментінің директоры Алмас Садубаев медициналық айықтырғыштарға қатысты арнайы түсіндірме жасады. Құзырлы орган өкілі өз мəлімдемесінде 2010 жылы 32 медициналық айықтырғыш (қазіргі уақытта Уақытша бейімдеу жəне оңалту орталықтары) денсаулық сақтау орган дарының құзыретіне берілгенін жəне бұл ретте мас адамдарды тиісті орындарға жеткізу функ-циясы ішкі істер органдарының құзыретінде қалдырылғанын айтады. Сонымен қатар, ол: «ел ішінде осындай 29 орталық жұмыс істейді, оларда барлығы 598 төсек-орын болғанымен, қажеттілік толық қамтамасыз етілмейді. Біз қолданыстағы орталықтарды 240 төсек-орынға кеңейтуді ұсынамыз жəне 595 төсек-орынды қамтитын қосымша тағы да осындай 38 орталық ашуды ұсынып отырмыз», – дейді А.Садубаев.

Оның айтуынша, мұндай мекемелер барлық аудан орталықтарында болған. Қазіргі уақытта олар тек қалалар мен облыс орталықтарында жұмыс істейді. ІІМ мұндай орталықтармен еліміз-дің барлық аудандарын қамтуды көздеп отырған жоқ. Ал кейбір жекелеген үш-төрт аудан үшін бір орталық бөлсе, жеткілікті болады деп болжануда.

Айта кетейік, қазіргі уақытта мас күйінде жасал ған қылмыстық құқық бұзушылықтар саны шарықтау шегіне жетіп тұр. Ағымдағы жылдың 9 айында мас күйінде 14 мыңнан астам қылмыстық құқық бұзушылықтар жасалған болса, өткен жылдың 12 айында бұл көрсеткіш 12,7 мыңды құраған. Сонымен қатар, мас күйінде құқықбұзушылық жасағаны үшін ұсталған адамдар саны да күн санап артып келе жатқанын статистикалық деректер растайды.

Нұрлыбек ДОСЫБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Елордада тұңғыш қазақ ғарыш-кері Тоқтар Əубəкіровтің ғарышқа ұшуы ның 25 жылдығына арналған «Ғарышқа ғылым арқылы» тақыры-бымен халықаралық ғылыми-тəжіри-белік конференция өтті. Шараға алыс-жақын шет мемлекеттердің ғалым дары мен отандық ғарыш сала сының үздік мамандары жəне университет сту-денттері қатысып, адамзаттың аспан əлемін танып-білу мен ғарышты игеруге қатысты соны жаңалықтарды сөз етті.

Халық қаһарманы, КСРО-ның ұшқыш-сынақшысы, техника ғылы-м дары ның докторы, «Тұран-Астана» уни вер ситетінің профессоры Тоқтар Оңғарбайұлының ғарышқа алғаш ұшуы

мен Тəуелсіздігіміздің 25 жылдық мерей тойының тұспа-тұс келуі айрықша атап өтерлік жайт. Соған сəйкес, жас-тар дың ғылымға бет бұруында баспа-л дақ сана латын университет шаңыра-ғында ұлт батырымен арнайы кездесу өткізудің астарында терең мəн жатыр.

«Бұл жерде біздің көздегеніміз, бүгінгі жастарымызға өз ғарышкер лері-мізді үлгі, өнеге ете отырып, ғылым-ды насихаттау. Осылайша, олар дың зерттеулері мен инте ллек туалдық əлеует терін кейінгі толқын іні-қарын-дас тары мызға оқытып, үйретсек деген ниетпен жүзеге асырылып жатқан шара», – дейді аталмыш оқу орнының ғылы-ми жұмыстар жөніндегі проректоры Темірхан Толқынбаев.

Халықаралық деңгейде ұйым-дас тырылып отырған конференция

бол ғандықтан, мұнда бас-аяғы 122 баяндама тақырыптық сессияларға бөлініп, тыңдалды. Отырысқа жетек-шілік еткен «Тұран-Астана» универ-ситеті нің ректоры, профессор Гүлжамал Жапарова: «Қос мерекенің қатар келуіне орай, жастарымыз үшін біз осындай танымдық тұрғыда берері мол кездесу ұйымдастыруды жөн көрдік. Бүгінгі жиынға ұлтымыздың қос мақтанышы – Тоқтар Оңғарбайұлы мен үшінші ғарышкеріміз Айдын Айымбетов ғана келген жоқ, Ресейді айтпағанның өзінде, Ұлыбритания мен Түркия, Болгария, Қытай, Украина сынды мемлекеттердің де ғарыш саласына еңбегі сіңген үздік ғалым, мамандары шақырылып, арнайы дəріс оқуда. Біз үшін бұл – зор жетістік. Жастарымыздың ғылымға бет бұрып, отандық ғарыш саласының, жал-пы ғылымның дамуына үлес қосуы осындай конференциялардан бастау алса керек», – деді.

«Қазақстан ғарыш сапары» ҚК» АҚ пен еліміздегі бірқатар жоғары оқу орындарының жəне Ресей, Украина, Болгария, Түркия, Қытай уни вер ситет-терінің атсалысуымен өткен жиын-ға ғарыш саласы бойынша таны мал отандық жəне шетелдік ғалымдар, Қазақ-стан мен Ресей ЖОО ректорлары да қатыс ты. Сондай-ақ, азаматтық авиация өкілдері мен Мəжіліс депутаттары жəне қоғам қайраткерлері үн қосып, пікір ал масқан алқалы жиында Тоқтар Оңғар байұлының құрметіне мерекелік концерт ұйымдастырылып, арнайы сый-сияпат жасалды.

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан»

Мектептерде өтетін əдеттегі ата-ана-лар жиналысынан қалмауға тырысамыз. Сондай бас қосулардың бірінде мұғалім бір қыз баланың сабағы нашарлап кеткендігін, оның себебі, əлгі оқушының əкесі мен шешесінің ажырасуынан екендігін алға тарт-ты. Не керек, əлгі қыз біртіндеп мектепке де келуді қоя бастаған, бірде анда, бірде мұнда түнедім деп сабағына да селқос қарауды шығарыпты.

Ата-анасының назарынан тыс қалған мұндай бала қатарынан қалып қоятыны да рас. Ата-ананың жылуын көрмеген, мейіріміне қанбаған балалар ертең еліміздің тұтқасы бола ала ма? Осы тұрғыдан келгенде, көптеген

отбасылардың шаңырағы ортасына түсіп, өмірлері ойран болуда. Сосын оның астарында нендей себеп жатыр деп айта аламыз.

Қазіргі кезде біз батыстық құндылықтарға еліктеп, еркек пен əйелді теңестіреміз деп жүріп, бір-бірін ерегістіріп қойдық. Ерлердің істегенін біз де істей аламыз дейтін нəзік жан-дылар өздерінің жаза басқандарын білмей де қалады. Еріне мойынсұнбаған əйелден не қайыр?! Қызмет пен қызық қуған қыз-келіншектер моральдық нормадан аттап, күйеуінің алдындағы құрметінен айырылып жатуы да сондықтан.

Ақша тауып, өздерінің жүріс-тұрысына еркіндік алған кейбір нəзік жандылар жылулық пен құрметті сырттан іздеп те жатады. Соның салдарынан ортада пайда болған жарықшақты қанша жамасаң да жалғай алмайсың.

Өздерін сабырға шақыра алмай жүрген ерлі-зайыптыны алдап-арбап олардың бірінің əйелін, бірінің күйеуін тартып алушылар да аз емес. Адам ба, əлде қоғам азды ма? Жақында Шымкентте денесін күйік шалған (55 пай-ыз) 1971 жылғы Дильбар атты əйел есін жия алмастан бақилыққа аттанды. Оның мұндай қадамға баруына жұбайымен ажырасуы се-беп болған.

Қоғамнан теперіш көрген еркектердің қиналғанынан жары мен балаларын тастап кетіп жатқанын босқа кінəлау да орынсыз бо-лар. Бірақ жалғызбасты аналардың қиналып жүрген жағдайын көргенде еріксіз күмілжуге тура келеді. Біреулер тұрмыстың тауқыметінен өзіне қол салып жатса, екіншілері денесін сау-далап байлыққа бата қалмақшы...

Өкінішке қарай, соңғы кезде ажырасу-лар азаймай тұр. Неке бұзылуы ең төмен елдердің қатарында діні мен ділі ұқсас ел-дер – Өзбекстанның көрсеткіші 8 пайыз, ал Тəжікстанда 6 пайыз көрінеді. Қазақстан 27 пайыздық көрсеткішпен ерекшеленіп тұр. Бұл – өте алаңдатарлық жағдай. Ажырасуға көптеген факторлар ықпал етеді, соның ішінде ерлі-зайыптылардың арасына үшінші жақтың араласуы, қаржы жетіспеушілігі, тұрмыстық зорлық-зомбылық, жұмыссыздық, бала көтермеу мен бедеулік жəне тағысын-тағылар бар.

Бұл тұрғыда балалы əйелдерді қорғау бағытында нендей шаралар қолға алынған дейміз? Атап айтқанда, қазіргі кезде «Əйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысанда-рын жою туралы» тұжырымдама, 2006-2016 жылдарға арналған Гендерлік стратегия жəне «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы» Заң жүзеге асырылуда. Алайда, көптеген мəселе қаржыға барып тірелерін ескерсек, бұл құжаттардың орындалуы үшін нақты қаржылық қолдау қажет екені даусыз.

Əсіресе, қазіргі жаһандық экономикалық дағдарыстық жағдайда жергілікті жерлерде ана мен баланы қорғау мен қамқорлық көрсету ерекше мəнге ие. Еліміз тұрғындарының 50 пайыздан астамы нəзік жандылар екендігін ескерсек, еңбекке жарамды азаматтарымыз ішінде əйелдердің 40 пайыздан астамы ғана жұмыс істейді. Жəне де ішкі жалпы өнімге қосқан əйелдер үлесі де осыншама деп бағаланып отыр.

Отбасыныѕ ўйытќысы – əйелАнасын ардақтамайтын, сыйламайтын, жақсы көрмейтін адам баласы бұл жалғанда жоқ шығар. Болуы да мүмкін емес. Сондықтан да, «Анаға қарап – қыз өсер, əкеге қарап – ұл өсер» деген қасиетті сөз бар. Мұны көп адам тура мағынасында түсінетіні де рас. Ананың бақыты бала сүю десек, өле-өлгенше де бар арманы – сол баласының бақытты болуы. Ендеше, əр əйел заты өзінің баласы қыз ба, ұл ма, əйтеуір, оның, адам қатарлы өмір сүруін қалайтыны ақиқат. Күйеуімен бірге оны бағып-қағады, қолдан келгенше тəрбиелейді, қызын – қияға, ұлын – ұяға қондырады. Сөйтіп, қайран ана тоғыз ай, тоғыз күн қан-сөлін беріп көтеріп, жарық дүниеге əкеліп, енді аяғынан қаз тұрған перзентінен қайырым күтеді. Ұл болса келін түсіріп, қолын ұзартып, қыз болса күйеу баласын арқа тұтып, мақтан етіп, олардың одан сайын өрлеуін ойлап, барша мұратына жетуін аңсайды.

Бірақ, мына өмірде бəрі біз ойлағандай бола бермейді. Неге? Мүлде қарама-қайшы жағдайлар орын алады. Күйеу баласы, я келіні енесін жаратпайды немесе керісінше, енелері осындай күй кешеді. Əйтеуір, жатқан бір түсінбестік, оның ақыры өшпенділікке, көреалмаушылыққа, қатыгездікке əкеп соғады. Қазақта отбасы болған соң аяқ-табақ сылдырламай тұрмайды дейді. Оған əйел де, еркек те себеп болады. Дегенмен, қазіргі мəліметке сүйенсек, отбасындағы ұрыс-керістің 70 пайызы əйелдердің күйеулерімен таласқан «тепе-теңдік» қарым-қатынас нəтижесі екен. Сонда отбасындағы ренжісудің 70-80 пайызы əйелдердің күйеуіне деген орынсыз қарсылықтарынан туындайтын көрінеді. Күйеуін сыйламаған əйел енесін де сыйламайды. Бірақ əлгі əйел Ананың қызы болса, күйеу де сондай Ананың ұлы ғой! Əйел адам күйеуінің азаматтық ар-намысына дақ түсіретін қорлау қылығы арқылы өзінің қызы мен ұлына қандай тəрбие бере алады? Қызым да мен секілді болсын дей ме? Əлде ертеңгі күні үйленген ұлым да əйелінен тап осындай масқаралық қорлау көрсін дей ме? «Өгізге туған күн, бұзауға да туады» дейді. Барын да, жанын да салып өсірген ұлына асқақтатып той жасап түсірген келіні бір кездері мұның «ə десе, мə дейтін» мінезін қайталамасына кім кепіл? Егер балаларының көзінше иба сақтап, ата дəстүрінен аттамай, оғаш қылық көрсетпей, ешуақытта күйеуінің бетіне қарсы келмей, ер-азаматының басын жоғары бағалай білген əйел болса, оның өнегесін қыз да, келін де бойға оңай сіңіре алады. Еркектің қабырғасынан жаратылған əйел, сол еркектің жанына айналуы керек. Тек сонда ғана отбасының іргесі берік, шаңырағы шайқалмай, түтіні түзу шығары сөзсіз. Тіпті, əйелдің қазіргі қоғамдағы рөлі артсын, қызмет атқарып ақша тапсын, бірақ бəрібір ол Ана екенін ұмытпауы керек қой. Балаларының көзінше аузына «ақ ит кіріп, көк ит шығып» ер-азаматының бетінен алатын əйелдің ісі ізсіз кетпейді, қайталанады дейді. Тек соның көшірмесі кейін өзінің мəпелеген ұлының шаңырағында қайталанатыны өкінішті-ақ. Сонда əлгі əйел заты осы өкініштің ұрығын кезінде өзі сеуіп бергенін пайымдағысы да келмейді. Байқасаңыз, отағасын сыйлай білмеген, ер азаматты қадірлей алмаған олар кейін өздері «Ана қу келін баламды құртып бітірді», дейді екен. «Дүние – дөңгелек» деген, не ексең, соны орасың. Ақсақалды қарттар түгіл, жас баланың ал-дын кесіп өтпей жол беретін əжейлерді көргенде еріксіз таң қаласың! Неліктен дейсіз? Өйткені, ол жас бала болса да еркек кіндік, сондықтан, ер-азаматтың жолы болуға тиіс дейді. Мұндай ананың тəрбиесін көріп, өнегесін алып өскен ербала, ақыл-есі дұрыс кезінде, əйел затына қарсы келе алар ма еді? Жоқ. Демек, мұндай ана лық құрметке ие болған əйел затына Құранда «Бірінші жақсылықты анаңа, екінші жақсылықты да анаңа, үшінші жақсылықты да анаңа жаса» деп айтыл-ғандай, өзін еркекпін дейтін ер-азамат əйел затына өле-өлгенше басын иіп өтетіні сөзсіз.

Егер тұрмысқа шыққан қыз бала ата-баба дəстүрі бойынша сол үйдің келініне тəн іс-əрекетті салт-дəстүрге сай атқарып жүрсе, біреулер қуанудың орнына «қызым бір оңбағанға тұрмысқа шығып, отымен кіріп, суымен шығып қор болды» дейтін көрінеді. Бірақ қызы енесінің «екі аяғын жылы суға салып қойғанын» қызғанатынын іште жасырып қалады. Сонда оның ойынша, қызы босағасын аттаған үйдегі енесі мен атасын жұмсап қойып, тал түске дейін ұйықтап, «ə десе, мə деп» шама келсе өзге артық ауыздардың бəрін қуып шығып, өзі қожа, өзі би болып қалуы тиіс екен. Ерінің жағасына жармасқан, енесінің бетінен қапқан əйел ана болып кімді сыйлата алмақ?

Демек, бəрі де отбасынан шығады. Тəрбие де, салт-сана, дəстүр жалғастығы да, тіпті ұрыс-керістің өзі де шаңырақтан бастау алады. Сондық тан, отбасындағы ер-азаматын қадір тұта алмаған əйел, келінінен баламды сыйламайсың деп сауға сұрауға қақы жоқ. Ата-енесінің қолына жылы су құюға жарамаған келін ертеңгі күні өзі де қартай ған шағында келініне «мені күтпейсің» деуге де қақы жоқ, болса да енді оны тыңдай қояр құлақ болмайды. Сонда бұған кім кінəлі? Ендеше, бəрі де отбасынан басталады, ал отбасының тұтқасы – əйел заты екенін еш ұмытпау керек, ағайын !

Александр ТАСБОЛАТОВ,«Егемен Қазақстан»

Агенттік жўмысындаєы ашыќтыќМемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінде оның төраға орынбасары А.Шаимованың қатысуымен өткен брифингте «100 нақты қадам» – Ұлт жоспарындағы «Кəсіби мемлекеттік аппарат құру» жайы жан-жақты сөз етілді.

Тіршілік болған соң əр түрлі жағдай болады. Аяқ астынан ауыртпалық түсіп, абдырап қалатын кездер де кездеседі. Сондайда қол ұшын бере қоятын қызметтердің бірі – құтқару-шылар десек қателеспеспіз. Біз ІІМ Ақтөбе облысы ТЖД жедел құтқару жасағы мемлекеттік мекемесінің басшысы Қасымжан БАЙСАДАҚОВҚА жолығып, əңгімелескен едік.

Ќиындыќтан ќўтќаратын ќызмет

Жазылған жайдың жаңғырығы

Толғандырар тақырып

Ажырасулар азаймай тўр Ұлттың ұлт болып ұйысуында аналардың алар орны ерекше. Дей тұрғанмен, сол ана атанар қыз-келіншектерімізді қорғау мен қолдау жайы қалай деген сұрақтар көкейді мазалайтыны тағы рас. Нəзік жандылардың қызмет бабындағы жағдайы, жұмыссыздық, балаларын жалғыз өзі тəрбиелеу қиындығы немесе басқа да көптеген келеңсіздіктерге ұшырауы қолдау мен қорғаудың жеткіліксіздігін ашып беріп тұрғандай. Əрине, бұл бағытта көптеген жұмыстар атқарылуда жəне ар-найы комиссиялар да құрылған.

Єарыш пен єылым ўштасты

918 қазан2016 жыл

жарнама

1.12.1-тармақтағы: 1) және 2) тармақшалар мынадай редакцияда берілсін:«1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олар бойынша

шығыс операцияларын кідіртуге жол берілмейтін Заемшының шот-тарын, оның ішінде Заемшының мемлекеттік бюджет пен Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдер, Қазақстан Республикасының «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңымен қарастырылған тұрғын үй төлемдері (бұдан әрі – тұрғын үй төлемдері) түрінде алатын ақша, сондай-ақ нота-риус депозиті шарттарымен төленген ақша түсетін Заемшының шоттарын қоспағанда, Заемшының кез-келген шоттарындағы шығыс операцияла-рын кідіртуге; және /немесе

2) Заемшының мемлекеттік бюджет пен Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдер, сондай-ақ тұрғын үй төлемдері түрінде алатын Заемшының шоттарындағы ақшаны, нотариус депозиті шарттарымен төленген ақшаны және Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесі туралы» Заңына сәйкес бекітілген, білім беру жинақтау салымы туралы шарт бойын-ша банк шоттарындағы ақшаны (бұдан әрі – білім беру жинақтау салымы) қоспағанда, осы Шартта белгіленген тәртіпте Заемшының кез-келген банк шоттарындағы ақшадан даусыз (акцептсіз) тәртіпте құн өндіруге. Бұл ретте Заемшы мемлекеттік бюджет пен Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдер, тұрғын үй төлемдері түрінде алатын ақшаның, нотариус депозиті шарттарымен төленген ақшаның, білім беру жинақтау салымының оған түсуі үшін арнайы арналған банктік шотты Заемшы ашпаған жағдайда, олар Заемшының басқа банктік шоттарына түсетін жағдайда Банк жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдер, тұрғын үй төлемдері, нотариус депозиті шарттарымен төленген ақша, білім беру жинақтау салымдары бар банктік шоттардағы шығыс операцияларының кідіртілуіне немесе олардың алып алуына жауапкершілік арқаламайтындығын Заемшы растайды; және /немесе»;

1.19-тармақ мынадай редакцияда берілсін:«1.19. Заемшы осы арқылы Банкке Заемшының осы Шарт бойынша

берешек Сомасының барлығын Банкте ашылған банктік шоттарының барлығынан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы және одан тыс жерлердегі банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын басқа ұйымдарда ашылған Заемшының кез кел-ген банктік шоттарынан тікелей дебеттеу арқылы, сондай-ақ Заемшының акцептісі талап етілмейтін, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тиісті төлем құжаттарының, оның ішінде төлем талап-тапсырмаларының /төлем талаптарының негізінде, осы Шарт бойынша Заемшының берешек Сомаларының барлығын өндіру үшін оларды ұсыну тәртібін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органның нормативтік-құқықтық

актісімен анықталған, ақшаны алып алу негізділігін растайтын, оларға құжаттарды тіркеу қажеттілігі туралы талаптарды сақтай отырып, даусыз (акцептсіз) алып алуына өзінің сөзсіз және қайтарып алынбайтын келісімін береді. Банк төлем талаптарын ұсынған жағдайда оларды Заемшыға қызмет көрсететін банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Заемшының банктік шоттарын тікелей дебеттеу арқылы орындайды, ол жөнінде Заемшы осы арқылы өзінің тікелей, сөзсіз және қайтарып алынбайтын келісімін береді. Осы Шарт бойынша Заемшының берешек Сомалары мыналарды білдіреді (шектелмей): Заемды қайтару (негізгі борышты өтеу), Заем бойынша сыйақыны, комиссияларды төлеу, осы Шарт бойынша өзге төлемдерді төлеу (Банк шығындарын, оның ішінде осы Шарттың 1.18. тармағында көрсетілген шығындарды өтеу, тұрақсыздық айыптарын төлеу және т.б.) бойынша берешек сомалары»;

3.2.3-тармақ мынадай мазмұндағы 10) және 11) тармақшалармен толықтырылсын:

«10) Заемшы жүргізетін операцияларды зерттеу процесінде Шарт бой-ынша Банк пен Заемшы арасындағы іскерлік қатынастарды Заемшы заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату), немесе терроризмді қаржыландыру мақсатында пайдаланатындығына күмән туындағанда; 11) Заемшыға және (немесе) оның үлестес тұлғаларына қатысты кез кел-ген елдің (мысалы, OFAC) немесе халықаралық ұйымның (ФАТФ және БҰҰ қоса, бірақ шектелмей) хұкіметіне сәйкес шығарылған санкциялар болғанда»;

3.2.11-тармақ мынадай редакцияда берілсін:«3.2.11. Заемшының осы Шарт бойынша берешек Сомасын Банкте

ашылған банктік шоттарының барлығынан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы және одан тыс жерлердегі банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын басқа ұйымдарда ашылған шоттарынан тікелей дебеттеу арқылы, сондай-ақ Заемшының акцептісі талап етілмейтін, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тиісті төлем құжаттарының, оның ішінде төлем талап-тапсырмаларының /төлем талаптарының негізінде, осы Шарт бойынша Заемшының берешек Сомаларының барлығын өндіру үшін олар-ды ұсыну тәртібін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органның нормативтік құқықтық актісімен анықталған, ақшаны алып алу негізділігін растайтын, оларға құжаттарды тіркеу қажеттілігі туралы талаптарды сақтай отырып, даусыз (акцептсіз) алып алу».

Аталған өзгерістері ескерілген Үлгілік шарттың толық мәтінімен, сондай-ақ толығырақ ақпаратпен интернет желісіндегі Банктің: www.halykbank.kz веб-сайтынан таныса аласыздар. Барлық туындаған мәселелер бойынша: 8-727-259-07-77 телефонға хабарласуға болады.

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ (бұдан әрі – Банк) «Егемен Қазақстан» газетінің 2013 жылғы 6 ақпандағы №61 санында, 2015 жыл ғы 19 маусымдағы №114 санында, 2016 жылғы 06 ақпандағы №64 санында, 2016 жылғы

19 ма мырдағы №94 са нында, 2016 жылғы 25 мау сымдағы №121 санында және «Казахстанская правда» газетінің 2013 жыл ғы 6 ақпандағы № 44-45 санында, 2015 жылғы 19 мау сымдағы №114 санында, 2016 жылғы

06 ақпандағы №64 санында, 2016 жылғы 19 мамырдағы №94 санында, 2016 жылғы 25 мау сымдағы №121 санында мемлекеттік және орыс тілінде жарияланған, сондай-ақ интернет желісіндегі Банктің: www.halykbank.kz веб-

сайтында орналастырылған Үлгілік банктік заем шартының (бұдан әрі – Үлгілік шарт) талаптарына мынадай өзгерістер енгізілгені туралы хабарлайды:

«Бәйтерек девелопмент» АҚ Алматы қаласындағы жер телімін сату мақсатында аукцион өтетіні туралы хабарлайды

Мекенжайы: Алматы қаласы, Әуезов ауданы, Навои көшесі, 72/1 жер телімі.

№ 1 лот: аяқталмаған құрылыс нысаны орналасқан жер телімі.Жер телімінің жалпы көлемі – 0,31 га. Жер телімінің кадастрлық нөмірі: 20-312-058-765.Жердің санаты: елді мекендердің (қалалардың, кенттердің және селолық

ауылды мекендердің) жерлері. Жер телімінің мақсаттық арналуы: су алу құрылғысының алаңы бар

көпсалалы тұрғын үй кешенін пайдалану және қызмет ету. Жер телімінің бөлінгіштігі: бөлінбейді.Бастапқы бағасы: 133 201 660 (жүз отыз үш миллион екі жүз бір мың

алты жүз алпыс) теңге. Аукцион өткізу әдісі: ағылшын (бағаны көтеру).Аукционды өткізу уақыты және орны: 9 сағат 00 минут, 2016 жылғы

31 қазан, 050010, Алматы қ., Зенков көшесі, 80-үй.Кепілдік жарнасының сомасы: лоттың бастапқы құнының 1%.Кепілдік жарнасы 2016 жылғы 28 казандағы сағат 18.00-ге дейін

енгізіледі.Аукционды ұтып алған тұлғаларды қоспағанда, аукционға

қатысушылардың кепілдік жарналары аукцион аяқталғаннан кейін қайтарылуы тиіс.

Сатып алу құнын төлеу шарттары: аукцион өткізу туралы хаттамаға қол қойған кезден бастап 3 жұмыс күнінің ішінде.

Төлеу үшін деректемелер: кепілдік жарнасы «Бәйтерек девелопмент» АҚ-тың есеп айырысу шотына енгізіледі, БСН 081140011838, «Альфа Банк» ЕБ АҚ ЖСК KZ109470398990059066, БСК ALFAKZKA, КБЕ 15, ТБК 171.

Өтінімдерді қабылдау: хабарлама жарияланған күннен бастап қоса алғанда 28 казанға дейін, мекенжайы: Алматы қаласы, Зенков көшесі, 80-үй, 9 сағат 00 минуттан 18 сағат 00 мин. дейін.

Сенімді тұлға: Сапарымбетов С.Б.+7(717)2477516 (мекенжайы Астана қаласы, Қалдаяқов кошесі, 2/12-үй).

Анықтама телефондары : сағат 09.00-ден 18.30-ға дейін, + 7 (717) 2769548, +7(717)2769561, +7 701 220 59 41 Хамзина Сауле.

АО «Байтерек девелопмент» сообщает о проведении аукциона с целью реализации земельного участка в г. Алматы

Адрес: г. Алматы, Ауэзовский район, улица Навои, участок 72/1.Лот № 1: земельный участок с расположенным на нем объектом не-

завершенного строительства.Общая площадь земельного участка: 0,31 га.Кадастровый номер земельного участка: 20-312-058-765.Категория земель: земли населенных пунктов (городов, поселков и

сельских населенных пунктов). Целевое назначение земельного участка: для эксплуатации и обслу-

живания многофункционального жилого комплекса с площадкой водо-заборных сооружений.

Делимость земельного участка: неделимый.Стартовая цена: 133 201 660 (сто тридцать три миллиона двести одна

тысяча шестьсот шестьдесят) тенге. Метод проведения аукциона: английский (на повышение)Время и место проведения аукциона: 9 часов 00 минут, 31 октября

2016 года, 050010, г. Алматы, ул. Зенкова, д.80.Сумма гарантийного взноса: 1% от стартовой стоимости лота.Гарантийный взнос вносится в срок до 18.00 часов 28 октября 2016

года.Гарантийные взносы участников аукциона подлежат возврату по

окончанию аукциона, кроме лица, выигравшего аукцион.Условия оплаты покупной стоимости: в течение 3 рабочих дней с

момента подписания протокола о проведении аукциона.Реквизиты для оплаты : гарантийный взнос вносится

на р/с АО «Байтерек девелопмент», БИН 081140011838, ИИК KZ109470398990059066 в АО ДБ «Альфа Банк», БИК ALFAKZKA, КБЕ 15, КНП 171.

Прием заявок: со дня публикации объявления включительно по 28 октября 2016 года, по адресу: г. Алматы, ул. Зенкова, д. 80, с 9 ч. 00 мин. до 18 ч. 00 мин.

Доверенное лицо: Сапарымбетов С.Б. +7(717)2477516 (адрес: г.Астана, ул. Калдаякова д. 2/12).

Справки по телефонам: с 09.00 до 18.30, + 7 (717) 2769548, +7(717)2769561, +7 701 220 59 41 Хамзина Сауле.

Жолаушылардың және багаждың тұрақты кентішілік және елді мекендерді: кентті, ауылдарды (селоларды) аудан

орталығымен жалғастыратын автомобиль тасымалдарының маршруттарына қызмет көрсету құқығына арналған конкурс

өткізу туралы хабарландыру

1. «Қармақшы аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі» мемлекеттік мекемесі 2016 жылғы 18 қарашада «Қармақшы ауданы, Жосалы кенті, Қорқыт ата көшесі, № 1 үй» мекен-жайы бойынша жолаушылардың және багаждың кентішілік және елді мекендерді: кентті, ауылдарды (селоларды) аудан орталығымен жалғастыратын тұрақты ав-томобиль тасымалдарының маршруттарына қызмет көрсету құқығына арналған конкурс өткізу туралы хабарлайды.

2. Конкурсқа мынадай маршруттардың пакеттері (маршруттар) шығарылады: лот №1 «Көмекбаев ауылы – Жосалы кенті», лот №2 «Жосалы кенті – Көмекбаев ауылы», лот №3 «Алдашбай ахун ауылы – Жосалы кенті», лот №4 «Тұрмағамбет ауылы – Жосалы кенті», лот №5 «Ақжар ауылы – Жосалы кенті», лот №6 «ІІІ-Интернационал ауылы – Жосалы кенті», лот №7 «Дүр Оңғар ауылы – Жосалы кенті», лот №8 «Иіркөл ауылы – Жосалы кенті» лот №9 «Жосалы кенті – Қармақшы ауылы», №10 «Жосалы кенті – Төретам кенті», № 11 «Жосалы кентішілік № 1 бағыт бойынша», №12 «Жосалы кентішілік № 2 бағыт бойынша».

3. Конкурсқа меншік нысанына қарамастан, меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде пайдаланымдық мерзімі: автобустар үшін 20 (1995 ж. бастап) жылдан, 18 орындық еуропалық шағын автобустар үшін 20 (1995 ж.бастап) жыл-дан және шағын автобустар үшін 10 (2005 ж. бастап) жылдан аспайтын және І, ІІ класты автокөлік құралдарын иеленуші кез келген жеке және заңды тұлғалар қатысуға құқылы.

4. Конкурсқа қатысуға тілек білдірушілер «Қармақшы аудандық тұрғын үй- коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі» мемлекеттік мекемесінен конкурстық құжаттардың жиынтығын алуға жазбаша өтінімді «Қармақшы ауданы, Жосалы кенті, Қорқыт ата көшесі, № 1 үй» мекенжайы бойынша ұсынуы тиіс.

5. Конкурстық құжаттарды алуға өтінімдерді қабылдаудың және конкурсқа қатысуға өтінімдерді қабылдаудың соңғы мерзімі: 2016 жылғы 3 қарашада сағат 19.00.

6. 2016 жылғы 21 қазанда конкурстық комиссия конкурс өткізу мәселелері жөніндегі конкурс алдындағы конференцияны «Қармақшы ауданы әкімі аппара-ты» КМК мәжіліс залында сағат 16.00-де өткізеді.

7. Анықтама алу үшін телефон: 8-72437-21201, 872437-22762. 8. Конкурсқа қатысушылар «Автомобиль көлігімен жолаушылар мен багажды

тасымалдау қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 26 наурыздағы №349 бұйрығымен бекітілген талаптарға сәйкес келуі тиіс.

Акционерное общество «Аэропорт «Сары-Арка» (далее – общество) информирует кредиторов, общественность и акционера общества о заклю-чении обществом крупной сделки с АО «ForteBank».

Дополнительную информацию можно получить по телефону: 8 (7212) 42-85-12.

«Сары-Арқа» әуежайы» акционерлік қоғамы (бұдан әрі – қоғам) кре-диторларын, қоғам мен қоғам акционерін қоғамның «ForteBank» АҚ тиімді келісімге отырғаны туралы мәлімдейді.

Қосымша ақпараттарды мына телефон бойынша алуға болады: 8 (7212) 42-85-12.

Астана қаласы әкімдігінің «Патологоанатомиялық бюросы» ШЖҚ МКК 2016 жылға арналған кепілді тегін медициналық көмек көлемі шеңберінде

медициналық қолданыстағы құралдарды, дәрілік, профилактикалық (иммунобиологиялық, диагностикалық, зарарсыздандыру) құралдарын сатып

алу бойынша тендер өткізетінін хабарлайды Сатып алынатын тауарлардың толық тізімі, сатып алынатын саны, мерзімі, жеткізу

орны тендерлік құжаттамада белгіленген.Тендерге Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.10.2009 ж. № 1729 қаулысымен

бекітілген «Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін көрсету бойынша дәрілік заттарды, профилактикалық (иммунобиологиялық, диагностикалық, дезинфекциялық) препараттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы, фармацевтикалық қызметтерді сатып алуды ұйымдастыру және өткізу» ережесінің 8-тармағына және біліктілік талапта-рына сәйкес келетін әлеуетті өнім берушілер жіберіледі.

Тендерлік құжаттама пакетін 25.10.2016 жылға (қоса алғанда) дейін Астана қаласы, І. Жансүгірұлы к-сі, 1, мемлекеттік сатып алу кабинеті мекенжайынан сағат 10.00-ден 18.00-ге дейін, демалыс және мереке күндерден басқа күндері және www.pab.kz веб-сайтынан алуға болады.

Тендерлік өтініштерді қабылдаудың соңғы мерзімі 26.10.2016 ж. сағат 10.00-ге дейін. Тендерлік өтініштері бар конверттер 26.10.2016 ж. сағат 12.00-де Астана қаласы,

І. Жансүгірұлы к-сі, 1 мекенжайында, мемлекеттік сатып алу кабинетінде ашылады. Әлеуетті өнім берушілер тендерлік өтініштер салынған конверттерді ашу кезінде

қатыса алады. Қосымша ақпаратты және анықтаманы мына телефон бойынша алуға бола-

ды: 8 (7172) 54-76-08.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесі Кеңсенің қызметкері Ләззат Уақитқызы Смағұловаға орны толмас ауыр қайғыға ұшырауына – әкесі

Уақит СМАҒҰЛҰЛЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының ұжымы саяси ғылымдар докторы, профессор

Жаңылжан Қасымқызы ЖҮНІСОВАНЫҢмезгілсіз қайтыс болуына байланысты марқұмның жақын туыстары мен жолдастарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға хабарласыңыз:

Астана 37-64-48, 37-60-49. Электронды пошта: advert@egemen.kzАлматы 273-74-39, ф. 341-08-11. Электронды пошта: adv@egemen.kz

Алматы қаласы Кәсіпкерлер палатасында аккредиттеуді өткізу туралы хабарлама

Алматы қаласы Кәсіпкерлер палатасы (бұдан әрі – палата) төралқаның 13.05.2016 жылғы №11 шешімімен бекітілген Ұлттық палата жүйесінде қауымдастықтарды (одақтарды) аккредиттеу қағидаларына (бұдан әрі – қағидалар) және ак-кредиттеуге қойылатын биліктік талаптарына сәйкес, пала-тада жеке кәсіпкерлердің және (немесе) заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысанындағы бірлестіктердің (бұдан әрі – қауымдастық), оның ішінде бұдан бұрын палата бер-ген аккредиттеу туралы куәліктердің қолданылу мерзімі 2016 жылы аяқталатын қауымдастықтарды аккредиттеуге құжаттар қабылдау мерзімі жүргізіледі.

Палатада аккредиттеу аймақтық салааралық, салааралық қауымдастықтарға (одақтарға), сондай-ақ шағын, орта және (немесе) ірі кәсіпкерліктің аймақтық қауымдастықтарына (одақтарына) қатысты жүзеге асырылады.

Құжаттарды қабылдау мерзімі: 2016 жылдың 18 қаза ны-нан бастап 30 қарашаға дейін.

Құжаттар пакеті қағаз тасымалдағышта жіберіледі. Қауымдастықтар (одақтар) қағидаларда қарастырылған

құжаттар пакетін палатаның дирекциясына мына мекенжай бойынша тапсырылады:

пошталық мекенжайы: ҚР, индекс 050000, Алматы қаласы, Гоголь көшесі, 111, е-mail: k.nurkhanova@palata.kz (байланыс телефоны 225-18-30 (ішкі 7532).

Палатада аккредиттеуден өту үшін палатаның дирекци-ясына ұсынылатын құжаттардың тізімі:

қауымдастықтың (одақтың) мүдделерін сенімхатсыз білдіруге уәкілетті басшысының немесе сенімхат негізінде өкілінің (сенімхат көшірмесі қоса бере отырып) қолы қойылған қағидаларға 1-қосымшада белгіленген нысан бойынша өтініш;

қауымдастықтың (одақтың) қызметі туралы есеп;қауымдастықтың (одақтың) белгіленген біліктілік талап-

тарына сәйкестігін растайтын құжаттар;қауымдастықтың (одақтың) штат қызметкерлерінің

Т.А.Ә. және атқаратын лауазымы көрсетілген тізімі.Аккредиттеуге қойылатын біліктілік талаптары және ак-

кредиттеуден өту рәсімі қағидаларда белгіленген. Қағидалардың толық мәтінімен мына сілтемелерге

өту арқылы таныса аласыздар: http://palata.kz/ru/pages/127

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті Ақтөбе облысының әкімдігінің Ақтөбе, Үлкен Борсық, Қарабұтақ, Мәртөк, Темір, Ойыл, Қобда орман шаруашылығы мемлекеттік мекемелерінде, Ақтөбе облысы бойынша темір жолдарына және автомобиль жолдарына бөліп берілген белдеулеріндегі қорғаныштық екпелерінде мемлекеттік орман қоры аумағында кесулерді жобалауға қатысты орман орналастыру жобасын талқылау мақсатында қоғамдық тыңдау жүргізетіндігін хабарлайды. Қоғамдық тыңдауды өткізу орны: Ақтөбе қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 40, Ақтөбе облысы әкімдігі ғимаратының, № 301 мәжіліс залында, 2016 жылғы 10 қарашада сағат 10.00-де өтеді. Осы материалмен қоғамдық өкілдер «Ақтөбе облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды рет-теу басқармасы» ММ-нің орман шаруашылығы бөлімінде, Ақтөбе қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 40, 620-кабинет ме-кенжайы бойынша таныса алады. Анықтама телефоны 8 (7132) 59-51-32, 55-09-34. Сұрақтар мен ескертулерді электронды мекенжайға жіберіңіздер: l_kforest@mail.ru.

Комитет лесного хозяйства и животного мира Министерства сельского хозяйства сообщает о проведении общественных слушаний с целью обсуждения лесоустрои-тельных проектов по Актюбинскому, Больше-Борсукскому, Карабутакскому, Мартукскому, Темирскому, Уилскому, Хобдинскому государственным учреждениям лесного хозяй-ства акимата Актюбинской области, защитным насаждени-ям на полосах отвода железных и автомобильных дорог по Актюбинской области в отношении проектирования рубок на территории государственного лесного фонда. Место про-ведения общественных слушаний: г. Актобе, пр. Абулхаир хана, 40, в зданий областного акимата Актюбинской области, в конференц-зале №301 в 10 ноября 2016 года в 10.00 часов. С данным материалом представители общественности могут ознакомится в отделе лесного хозяйства ГУ «Управление природных ресурсов и регулирования природопользования Актюбинской области» по адресу г. Актобе, пр. Абулхаир хана, 40, кабинет 620. Справки по телефонам: 8 (7132) 59-51-32, 55-09-34. Вопросы и замечания направлять по электрон-ному адресу: l_kforest@mail.ru

Бақтияр ТАЙЖАН,«Егемен Қазақстан»

2005 жылдан бастап «Халық тұтынатын тауарлар» аталымы бойынша «Оңтүстік Қазақстан облысының үздік тауары» ма-рапатына ие болған КТЗ со-дан бері биігінен аласарған жоқ. 2012 жылы «Алтын сапа» республикалық байқауында бас жүлдені жеңіп алды. Әлемнің бірқатар мемлекеттерімен іс-кер лік қарым-қатынастағы КТЗ жақында тұңғыш рет 80 ме га-ваттық трансформаторды құ-растырып шығарды.

– Бұл тарихи жаңалық, – дейді Кентау қаласының әкімі Әбдібақыт Мақұлбаев. – Өйткені, бұған дейін зауыт ең мықты де-генде 63 мегаватт болатын транс-форматорлар дайындап келген. Егер жаңа трансформатордың қуатын байқағыңыз келсе, ол Кентау сияқты оншақты қаланы жарықпен толық қамтамасыз ете алады.

Зауыт басшылығы жаңа трансформаторға қазірдің өзін-де тапсырыстар түсіп жат-қан дығын айтады. Қазір КТЗ то лық тай жаңғыртудан өтіп, автоматтандырылған. Өндіріс

көлемі жиырма жылда жиырма есеге өссе, өнім көлемі межелеген жоспардан асып, 11 млрд теңгеге жеткен. Былтыр экспорт көлемі 33 пайыз болса, биыл 40 пайыз болды. Тапсырыс берушілердің қатарында бұрыннан әріптес болған Ресей, Қырғызстан, Өз-бекстан мемлекеттерінен бөлек, биыл Белоруссия мемлекеті қо-сылды.

Әлемдік дағдарыс жұмысы жолға дұрыс қойылған, бүгінгі күн талабымен үндесетін кә-сіп орын үшін қорқынышты емес . Кентау трансформа -тор зауытының басшылығы 2017 жыл дың ал ғашқы айла-рына дейін тапсырыс алып қойғандарын айтады.

Оңтүстік Қазақстан облысы

Жаңа трансформатордың қуаты он қалаға жетеді

Кентау трансформатор зауыты өзінің бастауын 1959 жылдан алады. Зауыт тарихында ең алғашқы ТМ-180/10 трансформаторы конвейерден 1960 жылдың 10 маусымында шығарылған екен.

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан»

«Даму» қоры мен «Шырақ» мүгедек әйелдер қауымдастығы мүмкіндігі шектеулі қыз-келін-шектерді кәсіпкерлікке баулу курс тарын бастамақ.

Алматыда арнайы баспасөз мәслихатында тұсауы кесілген жоба аясында Қазақстанның 16 қаласында 180 мүмкіндігі шектеулі әйелді оқыту жоспарланған жә-не соның ішінен 90 әйел келе сі кезеңде қайта оқыту мен білік-тілікті арттыру курстарына ірік-теліп алынғаны мәлім болды.

Бұл жобаның ерекшелігі тек мүмкіндігі шектеулі әйелдерге де-меу болып қоймай, сондай-ақ олар-ды қызметкер ретінде қабылдауға дайын жұмыс берушілерге де қолдау көрсетілмек. Яғни бір жағынан мүгедек жандарды пси-хологиялық және кәсіби тұрғыда дайындап, тәжірибеден өтулеріне мүмкіндік берілсе, жұмыс бе-рушілерге мүгедектігі бар жұмыс-шыны қабылдау кезіндегі тәуе-келдерін азайтып, кеңес беру,

тәжірибелік ақпараттандыруды жүзеге асырады. Айта кету ке-рек, жоба Жапония, Ресей мен Германия сияқты дамыған елдер-дің тәжірибесіне құрылған.

Жобаға мұрындық болып отырған «Даму» қорының өкі лі Зәуре Масғұтованың айтуынша, мүмкіндігі шектеулі әйелдердің жұмысқа орналасуы мен өз кәсібін дамытуына қолдау көрсету өте маңызды. Зерттеулер нәтижесі көрсеткендей, мүмкіндігі шектеулі әйелдердің негізгі бөлігі (36,1%) кәсіби курстардан өту мен қайта даярлауға мұқтаж екендігін көрсетіп отыр. Білім жетілдіру қажеттілігі бизнес-сауаттылық бағытында ғана емес, сонымен қатар психологиялық тосқауылдарды жеңу, өзін-өзі бағалап, өзіне де-ген сенімділікті арттыру сияқты маңызды жайттардың өзектілігі анық байқалуда. Мұндай сауал-дамалар бизнесті жүргізу үшін мүгедек әйелдер кәсіпкерлік қызметті реттейтін Қазақстан Рес публикасының заңдарын білу қажеттілігін, қаржылық қа ражаттың есебі мен оларды

басқару саласындағы біліктілікті арттыру, бизнес-жоспар жасау, та-уар/қызметтің өтімділігін артты-ру, кәсіби курстардан өту секілді мәселелерді алға шығарып отыр. Сонымен қатар, кәсіпкер ретінде өзін көрсету, тендерлерге қатысу үшін арнайы білім алу мен өз бизнесін дамытуда адамдарды ұйымдастыру қабілеті де маңызды рөл атқарады.

«Шырақ» қауымдастығының төрайымы Ләззат Қалтаева, зерттеу барысында жеке бизнес басшылары мен өкілдері, қоғамдық бірлестіктер мен мемлекеттік құрылымдардан тұратын 75 жұмыс беруші арасын-да сауалдама жүргізілгенін қоса айта кетті. Жұмыс берушілердің 56 пайызы мүмкіндігі шектеулі әйелдерді жұмысқа қа былдауға дайын екендіктерін жеткізсе, 44 пайызы қарсылығын білдірген. Кәсіпорындар иелері мүмкіндігі шектеулі әйелдерді жұмысқа қа-былдау үшін тиісінше қолдау мен ынталандыру шараларын жүзеге асыру керек дегенді айтуда.

АЛМАТЫ

Әлеуметтік қорғаудың әлеуеті

Екі қолға – бір жұмыс«Даму» қоры мен «Шырақ» қауымдастығы мүмкіндігі шектеулі 180 әйелді кәсіпкерлікке баулиды

10 18 қазан2016 жыл

дидарспортТеатр

Жалпыұлттық республикалық газет. 1919 жылғы 17 желтоқсаннан шыға бастады.

Меншік иесі:«Егемен Қазақстан» республикалық газеті»акционерлік қоғамы

Басқарма төрағасыДархан ҚЫДЫРӘЛІ

Басқарма төрағасының орынбасарыЕркін ҚЫДЫР

Бас редакторАмантай ШӘРІП

Газет мына қалалардағы:Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «Ernur» Медиа холдингі» ЖШС,Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Типография Арко» ЖШС,Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-Полиграфия» ЖШС, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС,Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,Орал қ., Достық-Дружба даң., 215 А, «WESTA» ЖШС,Талдықорған қ., Алматы қаласы, Мұқанов к-сі, 223 В, «Алматы-Болашақ» АҚ,Өскемен қ., Абай д-лы, 20, «Печатное издательство-агентство Рекламный Дайджест» ЖШСбаспаханаларында басылып шықты.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 5 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газетті есепке қою туралы №01-Г куәлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мәдениет және ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сәйкес сертификатталған.

Таралымы 183 000 дана

Нөмірдің кезекші редакторларыҚарашаш ТОҚСАНБАЙ, Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ

Mекенжайымыз: 010008 АСТАНА, «Егемен Қазақстан» газеті көшесі, 5/13 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58аАнықтама үшін:Астанада: АТС 37-65-27, факс 8 (7172) 37-19-87; Электронды пошта: info@egemen.kz Интернет-редакция: portal@egemen.kz Алматыда: 8 (727) 273-07-87, факс 8 (727) 273-07-87; Электронды пошта: almaty@egemen.kz жарнама-ақпарат бөлімі: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, 37-64-48, advert@egemen.kzАлматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-07-26, adv@egemen.kzА Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мәтініне тапсырыс беруші жауапты.Газеттің жеткізілуіне қатысты сұрақтар үшін байланыстелефоны: 1499 («Қазпошта» АҚ)

Меншікті тілшілер:Астана – 8 (717-2) 37-54-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – 8 (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – 8 (712-2) 31-74-13;Көкшетау – 8 (716-2) 25-76-91;Қарағанды – 8 (777) 949-64-77;Қостанай – 8 (714-2) 21-01-42;Қызылорда – 8 (701) 772-70-74;Орал – 8 (775) 336-47-57;Өскемен – 8 (778) 454-86-11;Павлодар – 8 (718-2) 54-31-56;Тараз – 8 (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 362-63-76;Петропавл – 8 (715-2) 50-72-50.

Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «Ernur» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №199 ek

Астананың Қуыршақ теа-тры Барселона мен Парижде өткен Халықаралық қуыршақ карнавалының кездесулеріне қатысты.

Айгүл СЕЙІЛОВА,«Егемен Қазақстан»

Әлемнің 54 мемлекетінен жиналған үздік театрлық ұжымдар өзара тәжірибе ал ма сып, өнердің осы түрін дамыту мәсе­лелерін талқылады. Іс­шаралар барысын­да Астана қаласы Қуыршақ театрының ди­ректоры Тоғжан Хасанғалиева «Планшетті қуыршақтар» тақырыбында баяндама жасады.

Планшетті қуыршақтар дегеніміз – сах­на төсемінің үстінен «жүре» алатын қуыр­шақтар. Қазіргі кезде өнер әлемінде бұл ұғым кеңінен танымал әрі әлемнің үздік те­атрлары нақ осы планшетті қуыршақтармен жұмыс істейді. Елордалық қуыршақ ойнату­шы әртістер де оларды өз қойылымдарында қолданып келеді.

Испания мен Францияның ірі мәдени қалаларында өткен Халықаралық қуыршақ

карнавалының шеберлік­сабақтарында елордалық әртістер ұлттық стильде жасалған үстел планшетті қуыршақтармен өнер көрсетіп, шетелдік әріптестерінің назары­на «Қаңбақ шал» халық ертегісін ұсынды.

Халықаралық карнавалдың кездесулеріне қатысқан шетелдік үздік қуыршақ ойнатушы әртістер Астана Қуыршақ театры әртістерінің шығармашылығы мен кәсіпқойлығын жоғары бағалағаны да бір ғанибет.

ВАТЕРПОЛ. Тараздың «Айша бибі» қыздар коман­дасы Мәскеу түбіндегі Руза қаласында ойналған Ресей чем­пионаты 1­турының үшінші матчында Санкт­Петербургтің «Дианасымен» кездесіп, 9:7 етіп жеңді. Бірақ келесі кез­десуде Златоустың «Динамо­Уралочкасынан» 8:11 есебімен ұтылып қалды. Сөйтіп, турдағы ойындарын 2 жеңіс, 2 жеңіліспен аяқтады. Ал бүгін Киришиде ер­лер командалары екінші тур ой­ындарын бастайды. Оған біздің «Астана» командасы да қатысады.

БАСКЕТБОЛ. «Атырау ба­рыстары» Азия чемпиондары Кубогы жарысында сегізінші орын алды. Ол ширек финалда Ливанның «Әл­Риядиінен» 69:98 есебімен жеңілді. Содан кейін 5­орын үшін таласта Тайпей командасына 64:72, 7­орын үшін тартыста Катардың «Әл­Райанына» 78:84 есептерімен есе беріп қойды. Ал еліміздің жаңа басталған Ұлттық лигасының бірінші турында «Астана» өз алаңында Ақтаудың «Каспиін» 80:46 және 76:52 есептерімен екі рет тізе бүктірді.

ВОЛЕЙБОЛ. Өскеменде

өтіп жатқан ерлер команда­лары арасындағы Қазақстан Кубогы үшін жарыстың фина­лына жергілікті «Алтай» мен Хромтаудың «ТНК «Қазхром» командалары шықты. Бұған дейін жартылай финалдық кез­десулерде бұлардың алдыңғысы «Павлодарды», кейінгісі Петро­павлдың «Есілін» 3:0 етіп ұтып шықты.

ФУТБОЛ. Қазақстан бі­рін шілігінің бірінші лигасы 26­турының ойындары былай­ша аяқталды: «Каспий» (Ақтау) – «Мақтаарал» (Мақта арал) 3:0, «Қайсар» (Қы зылорда) – «Екібастұз» (Екі бастұз) 2:0, «Алтай» (Өс кемен) – «Қы зылжар» (Петропавл) 0:1. Чемпионат аяқ­талуға 2 тур қал ғанда, «Қайсар» 63 ұпаймен жеке топ бастап келеді. Ол келесі маусымға премьер­лигаға жолдама алып қойды.

ХОККЕЙ. Қарағандының «Сарыарқасы» Жоғары хоккей лигасындағы кезекті ойынын Пермьде «Молот­Прикамьемен» өткізіп, 4:0 есебімен жеңіске жетті. Қазір кеншілер қаласының командасы 6­орында келеді.

«Егемен-ақпарат»

Құрлықтық хоккей лигасы­ның тұрақты чемпионатын-да «Барыс» Уфада «Салават Юлаевтан» 2:5 есебімен жеңілді.

Башқұрттар басым болды

«Барыстың» алғашқы минут­тарда белсене ойнайтынын бұған дейін айтқанбыз. Бұл жолы да астаналықтар бірінші кезеңде ширақ қимылдап, 9­минутта Найджел Доус тың көмегімен есеп ашты. Ай дын иелері қанша ұмтылса да, үзіліске дейін таразы басын теңес­тіре алмады.

Ал екінші кезең толығымен уфалықтардың басымдығымен өтті. Нәтижесінде олар 26­минутта ой­ыншы басымдығын пайдаланып, есепті теңестіріп кетті. Арада он минут өткенде, «Салават Юлаев» алға шықты.

Кездесудің соңғы бөлігінде Башқұртстан командасының ойын­шылары үш шайба соқты. Алдымен, 49­минутта Сами Леписте есепті есе­лесе, 56­минутта Лисин дубль жаса­ды. Алайда, «Барыс» хоккейшілері бір минуттан кейін оған қарымта қайтарып үлгерген еді. Бұл гол да Доустың еншісіне жазылды. Осы лайша ол ҚХЛ ойындарында 149­шай басын соқты.

Дегенмен, соңғы секундқа дейін шабуылдаған қарсыластарымыз 60­минутта бесінші рет біздің қақ­паны дәл көздеді.

Еламан ҚОҢЫР

Алматыда бірінші рет өткі­зілген шахматтан «Almaty Open» халықаралық турнирі өткен сен бі күні мәреге жетті. Бар­лығы 7 мемлекеттің 100­ге жу ық мықтыларының басын қос қан бәсекеде қостанайлық Петр Костенко топ жарды. Оған 450 мың теңге көлемінде қар­жылай сыйлық тапсырылды. Гроссмейстерлер кестесінің екін ші сатысына бельгиялық Вадим Малахатько жайғасып, 278 мың теңге көлеміндегі ақ­шалай сыйлыққа ие болды. Үш­тікті – жүлделі орынға енген тағы бір қазақстандық шахмат­шы Арыстанбек Оразаев қоры­тындылап, 228 мың теңге мөл­шерінде сый алды.

Жүлдегерлерден бөлек, Тө­леген Нукин «Үздік жарыс ар­дагері», Әлішер Сүлейменов «16 жасқа дейінгі үздік шахматшы», Берік Ақкөзов «Алматының үздік шахматшысы» атанды. Сол сияқты Гүлстан Нахбаева

әйел дер арасындағы турнирдің ең үздік шахматшысы деп та­нылды.

Айта кетерлігі, 5 қазанда бастал ған «Almaty Open­2016» тұңғыш халықаралық шат­мат шылар турнирі Қазақстан Республикасы Кубогының екінші кезеңі ретінде өтті. Оған Тәжік­стан, Ресей, Өзбекстан, Бельгия, Грузия, Қырғызстан және Қазақ­станнан шахматшылар қатысты. Қазақстан шах мат федерациясы мен Ш.Есе нов атындағы ғылыми­білім дік қордың демеушілігімен ұйым дастырылған жарыстың жүлде қоры 2 500 000 теңгені құрады.

Швейцариялық ж үйе бойын­ша тоғыз турдан тұрған турнир, Халықаралық шахмат феде ра­ция сының ережелеріне сай өтті.

Меліс СЕЙДАХМЕТОВ, журналист

АЛМАТЫ

Өткен жексенбі күні футболдан Қазақстан премьер­лигасының 30­туры ойындары ой-налды. Отандық футбол жанкүйерлерінің ерекше назарын аударған кездесу Алматыда жергілікті «Қайрат» пен «Астана» арасында өтті. Чемпиондықтан үмітті қос команданың тартысы 2:0 есебімен алаң иелерінің пайда-сына шешілді.Бұл ойынның өзгелерден басты ерекшелігі сол,

егер «Астана» жеңіске жететін болса, ол чемпионат аяқталуына екі тур қалғанда, қатарынан үшінші рет чемпиондық атаққа қол жеткізетін еді. Сондықтан елордалықтардың бас жаттықтырушысы Станимир Стойлов тек негізгі құрамның ойыншыларына сенім артты. Мұндай қадамға баруға бейсенбі күні ой­налатын Еуропа лигасы топтық кезеңіндегі ойын да кедергі келтіре алмады. Алайда, «ә» дегеннен тізгінді өз қолдарына алған «Қайрат» ойыншылары

қарсыластарына көсіліп ойнауға мүмкіндік бермеді. Нәтижесінде 28­минутта Сесар Арзо есеп ашты. Голдан қанаттанған алматылықтар шабуылды үдетіп, Ненад Эрич қақпасын нысанаға алуды жиілетті. Сондай ұрымтал сәттердің бірінде Исламбек Қуат есепті еселеді. Ол Бауыржан Исламханның сол қапталдан асырған до­бын бірден қақпаға бағыттады.

Екінші таймда Кахабер Цхададзенің шәкірттері негізінен қорғанысқа көңіл бөліп, жеңісті есепті сақтап қалуға күш жұмсады. Соны пайдаланған астаналықтар ширақ қимылдай бастады. Тіпті допқа иелік етуде басымдықты қолдарына алған қонақтар бірнеше қауіпті ша­буыл ұйымдастырып та үлгерді. Сондай сәттердің бірінде «Қайрат» ойыншылары өз айып алаңдарында тәртіп бұзып, төреші пенальти белгіледі. Жергілікті жанкүйерлердің қуанышына орай, қақпашы Стас Покатилов Джордже Деспотовичтің соққысын қайтара алды.

Бұдан кейін де елордалықтар шабуылдауды тоқтатқан жоқ. Тек қарымта шабуылға иек артқан алматылықтар ойын соңында ірі есепке қол жеткізуге мүмкіндік алды. Дегенмен, Жерар Гоу 11 метрліктен мүлт кетті. Бұл жолы да қақпашының мерейі үстем болды.

Осы жеңістен кейін «Қайрат» басты қарсыласымен арадағы ұпай санын 3­ке дейін қысқартты. Соған қарамастан, «Астананың» чемпион атануына мүмкіндік көп. Себебі, оның «Қайраттан» бір ойыны кем.

Бұл турда қола жүлдеден үмітті «Ордабасы» мен «Ертіс» Шымкентте кездесіп, ұпай бөлісті (3:3). Сырт алаңда «Ақтөбемен» тең ойнаған (1:1) «Оқжетпес» те үшінші орыннан үмітін үзген жоқ.

Екінші алтылықтағы «Ақжайық» сырт алаңда «То­былдан» 1:0 есебімен басым түсті. «Атырау» өз жан ­күйерлері алдында «Шахтерді» 2:0 есебімен жең се, «Жетісу» мен «Тараз» ойынында есеп ашылмады.

Еламан ҚОҢЫР

Ұтқанымен ұпайы жетер емес

«Almaty Open» үздіктерді анықтады

Жарыстар жаңғырығы

Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Мұнда басты партияларды аты­жөндері әлемге әйгілі би­шілер орындады. Онегинді – Ресейдің еңбек сіңірген әртісі, РФ Президенті сыйлығының иегері, «Алтын бетперде», «Алтын Со­фит» сыйлықтарының лауреаты Олег Габышев сомдаса, Татьянаны – халықаралық байқаулардың жеңімпазы, «Алтын бетперде», «Алтын Софит» сыйлықтарының

лауреаты Мария Абашова, Лен­ский рөлін – Ресей Президенті сыйлығының, «Алтын Софит» сыйлығының лауреаты Дмитрий Фишер, ал Ольганы Наталья Поворознюк бейнеледі.

Сахна декорациясы әдет­тегідей З.Марголин өнерімен ерекше сәнденді, сонымен бір ге костюмдерді дайындаған П.Оку ­нев, О.Шаишмелашвили жә не А.Якущенко шеберлігі спек­такльдің шынайылығын қам­тамасыз етті деуге толық негіз

бар. Борис Эйфманның есімі үнемі қызық та көркем тәжірибелермен, яғни классикалық шығармаларды заманауи тың үлгімен батыл ұш­тастыруымен мәлім десек, хо­реограф қазіргі заманғы балет­тің мазмұндық сипатына да көп өзгерістер алып келуімен әріп­тестерінен оқ бойы озық тұр.

– Өз спектакльдерімде мәр­тебелі әдебиетке барынша жү­гіне отырып, біздің алды мыз­дағы кемеңгер тұлғалардың сезімге толы толғанысын және шығармашылық күшін хорео­графия өнері арқылы жеткізуге тырысамын. Сөз өнері – бұл әл­дененің басын құрау мен жоққа шығару құралы болып табылады, ол ойда жүрген кез келген істі қалпына келтіре отырып және

бір мезгілде соның көзін жой­ып та жібере алады. Өз ойыңды айқын жеткізудің көне тәсілі ретінде дене, қимыл тілі жалпыға түсінікті эмоциялық және рухани құндылықтардан тұрады. Әдеби түпнұсқаны ескере отырып, мен өзіме тек хо рео графияның тілімен ғана жет кізілетін, замандаста­рымды алаң дататын дүниенің мағынасын ашып көрсетуді мақсат тұттым, – деді Ресейдің халық әртісі Борис Эйфман.

«Евгений Онегиннің» кейіп­керлері рухани құлдыраған ғасыр­лардан, аумалы­төкпелі түрлі заман­нан өткен бүгінгі күннің маңызды кейіпкерлеріне айналған. Петр Ильич Чайковскийдің шы ғармасы мен ком­позитор Алек сандр Ситковецкийдің рок музыкасының сахнада өзара үйлесім табуы көрерменге хорео­графтың ойын терең ұғынуына мүмкіндік бергені даусыз. Санкт­Петербург балет мектебі туралы «Таймс» газетінің жетекші балет сыншысы Дебра Крейн:

– Эйфманның хореография­сына тән көркемдік – біз одан не күтеміз, ол соны береді, ондағы біресе бишілер жаппай екпін беретін көріністер керемет әсерге бөлесе, ал енді бірде акробатика тілімен орындалатын мағыналы монологтар кездеседі, жалпы мұндағы сезімнің әрбір тамшы­сы қайғыға булыққан денелерді суреттейді, – деп атап өтті.

Борис Эйфманның санкт­петербургтік академиялық балет театрының гастролі халықаралық III «Жібек жолы» фестивалі ая­сында өтті.–––––––––––––––––

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ,

«Егемен Қазақстан»

Балеттің бабы мен бағы Елордаға алғаш рет гастрольдік сапармен келген Борис Эйфман атындағы академиялық балет театрының труппасы «Астана Опера» театрының Үлкен залын-да А.С.Пушкин романы желісімен П.И.Чайковский мен А.Ситковецкийдің музыкасына жазылған («Автограф» рок тобы) «Евгений Онегин» балетін көрерменге ұсынды.

«Қаңбақ шалға» Барселона мен Париж қошемет көрсетті

16 қазандағы турнир кестесі1­6­орындар

№ Командалар О Ұ Т Ж Доп Ұп1 «Астана» 29 22 2 5 46­21 682 «Қайрат» 30 20 5 5 67­29 653 «Ертіс» 30 14 6 10 51­33 484 «Ордабасы» 30 12 9 9 39­40 455 «Оқжетпес» 29 12 5 12 39­39 416 «Ақтөбе» 30 9 9 12 36­49 36

7­12­орындар7 «Тобыл» 30 12 5 13 39­35 418 «Атырау» 30 9 9 12 31­36 369 «Шахтер» 30 9 6 15 20­37 3310 «Жетісу» 30 8 7 15 36­47 3111 «Тараз» 30 8 5 17 29­40 2912 «Ақжайық» 30 9 2 19 22­49 29